نەبەز جەلال  سیاسەتی دوو ڕوویی خۆیی لەگەڵ کوردو، یەک ڕووی ڕاسیەقینە بۆ دوژمن لە پارتەسیاسییەکانی کورد نابڕێ.! تۆ سەرنج بدە پارتە دەسەڵاتدارە سیاسییەکانی کورد ھەردەمەی جۆرە ڕوویەکی درۆینەیان بۆ پێکەوەکارکردن و دۆستایەتی وپێکەوە ھەڵکردنی کورد دەخەنە ڕوو.!.. بە ئاسانترین شێواز و شێوەش دەیگۆڕن و باکیان بەھیچ جۆرە قوربانییەک نییە بۆ گەل و مێژوو. خۆی یەک ڕوو و یەک بڕیار و یەک پڕۆژەی بۆ دووژمن ھەیەو تابینەقاقای غەرقی دووژمنەو ئەیەوێت دژایەتی دوژمنیش وەک سیناریۆ و خۆڵکردنە چاو پیشانبدا.. کەچی لەگەڵ دوژمن یەک ماڵەو ماڵ ئاوەدانی دەستی دووژمنیشە؛ ھەربۆیە کەی توانی لەدوژمن و دوژمنکاری خۆی داماڵێ، ئەوە بێگومان مافیەتی ئەرک و بەرپرسیارێتی چارەسەری کێشەکانی میللەتیش بگرنە ئەستۆ؛ بەزاڵمی ھاتووەو بەزەبری چەک خۆی دەسەپێنێ و سەرخان و ژێرخان ووڵات ئەدزێ وبەھەدەر دەدا؛ منەتی بە مەرگی سپی و ھێواشی ھاوڵاتیانی خۆی نییەو شین و شەپۆڕی بۆ مەرگی ڕەشی بەشەکەی تر دابەستووە.! وەک دەبینم لەم قۆناغەدا سوڕێکی تری خۆڵکردنە چاوی میللەت بەدەستی سیاسییە بەدناوەکان دەگوزەرێ بۆ گێڕانی شینی بە ناو سۆزی گەورەی نیشتیمان و نەتەوە، گەر خەڵک تێیدا چاو کراوەتر نەبێ و ھەست بە بەرپرسیارێتی ڕاستەقینە نەکا ئەوا دەبێتە کاری کردەو میللەت بە کوێری وەک خوڵقییەتی پێشوتر لەگەڵی دەڕوا. ھەر بۆیە پێویستە دەستبەردەین لە دوو ڕوویی سیاسی و دۆخی ترس و شەرمی مێژووی کۆن و خەباتی سیاسی ناشایستە، لەو پیرۆز کردنانەش بێنە دەرێ تا ئەو میتۆدە کۆنەی بۆتە دەمامکی ھزرو چەکی زۆرینەی گەل و بەرھەمی بەدبەختی و ئازا، چەند بارە نەبنەوە، کەجگە لە دواکەوتووی و خۆ دواخستنی زیاتر و بچوککردنەوەی دۆزی کورد ھیچی تر لێ بەرھەم ناھێنین و ئایندەشمان ڕۆژ بە ڕۆژ خراپتر دەکات.

ئاراس مەسیفی ئاماژه‌كانی پشت لێدوانه‌كانی به‌رپرسانی توركیا و ئه‌مریكا ئه‌گه‌ری لێكتێگه‌یشتنێكی زارەکی سه‌باره‌ت به‌ هێرشێكی سنوردار و مه‌رجدار له‌لایه‌ن هیزه‌كانی توركیا بۆ ناو خاكی سوریا‌ له‌ نێوان ئه‌ردۆغان و تره‌مپ به‌هێزتر ده‌كه‌ن. دەربارەی سنور و مه‌رجه‌كانی ئه‌م هێرشە دژبه‌یەكیه‌كی زۆر هه‌یه‌ له‌ نێوان لێدوانه‌كانی تره‌مپ و ئه‌ردۆغان. بەشێکی ‌چاودێران وای بۆ دەچن کە سنوری ئۆپەراسیۆنەکانی تورکیا تەنها لەسەر ناوچەیەکی دیاریکراوی نێوان گرێ سپی و سەرێ کانی بە درێژایی ١٢٠ و قوڵیی ٣٠ کیلۆمەتر کورت دەبێتەوە. بەشێکی تری چاودێران بۆچونیان وایە کە تورکیا دەیەوێت بە درێژایی سنوری خۆی لەگەل سوریا بە قوڵی ٣٠ کیلومەتر پێشڕەوەی بکات، بەو مەرجەی هیچ کارێکی نامرۆڤانە دەرهەق بە کوردەکای نیشتەجێی ئەم شوێنانە نەکات. جگە لەمەش ئەمریکا بەرپرسیاریەتی تەواوی گیراوانی ئەندامانی داعشی لای هێزەکانی سوریای دیموکرات خستۆتە ئەستۆی ئەردۆغان، بەوەی کە نابێت رابکەن و دەربازبن. گومانی تیدا نیە کە سەرکەوتنی ئەم پلانەی ئەردۆغان بە دەرەجە یەک لە مەیدانی جەنگ یەکلایی دەبێتەوە، چونکە هەرچەندە کاردانەوەکان تا دێت لە سەر هەردو ئاستی نێودەوڵەتی و ناوخۆیی ئەمریکا زیاتر و توندتر دەبن، بەڵام تا ئێستا چوارچێوەی نیگەرانیی و ئیدانەی نەرم و توندی زارەکی تێنەپەڕاندوە و نەبونەتە پرۆژە و بڕیاری کرداریی دژی تورکیا.  سەرەرای بونی ئەم هیز و جبەخانە زەبەلاح و زۆرەیان هێزەکانی تورکیا تا ئێستا نەیانتوانیوە هیچ پێشڕەویەکی وا بکن و ئێردۆغانیش کەوتۆتە ژێر فشارێکی زۆری کاردانەوە نێودەوڵەتیەکان. هێرشەکەی تورکیا تا درێژە بکێشێت لە شکست نزیکتر دەبێتەوە. هەرچەندە کات لەبەرژەوەندی هێزەکانی سوریای دیموکراتە، بەڵام پرسیارەکە ئەوەیە کە ئایا ئەو هیزانە بە هۆی نابەرامبەرەی هیز و چەک تا کەی دەتوانن لە بەرگریکردندا بەردەوام بن؟  ئەگەر هاتو هێزەکانی تورکیا توانیان پێشڕەوەی بکەن و دوای داگیرکردنی ناوچەی دیاریکراوەی نێوان گرێ سپی و سەرێ کانی، هێرشەکانیان بوەستێنن، ئەگەری ئەوە بەهێز دەکەن کە کاردانەوەکان کەم ببنەوە و دۆخەکە وەکو عەفرین و ئەعزاز ببێتە واقعێکی داسەپێنراوی تر. هێزەکانی سوریای دیموکرات لەم دۆخەد ناچارن لە ژێر فشاری ئەمریکا بەم دۆخە تازەیە رازی ببن، چونکە لە ئێستادا پێویستی زۆریان بە پشتگیری ئەمریکا هەیە.  ئەگەر هاتو ئەردۆغان لە هێرشەکانی بۆ سەر ناوچەکانی تری رۆژئاڤا بەردەوام بو، ئەوا چانسی شکست و تێکشکانی پلانەکەشی زۆرتر دەبێت، لەبەر ئەوەی هێزەکانی سوریای دیموکرات کارتی زیاتریان دەکەویتە دەست، بەتایبەتی کارتی گیراوەکانی داعش و کۆچی بە کۆمەڵی هاوڵاتیانی کورد بۆ ناوچەکانی تر کە هەردوکیان هێلی سوری ترەمپن بۆ ئەردۆغان. ئەگەر هێزەکانی سوریای دیموکرات بتوانن سەرکەوتوبن لەوەی هەردو کارتەکە بەشێوەیەکی باش بەکاربهێنن، ئەوە هەم رای گشتی نێودەوڵەتی و هەم ترەمب ناچاری هەڵوێست وەرگرتن و هەنگاونانی کرداری دژی ئەردۆغان دەکەن، بە تایبەتی کە ئێستا بەرەی پشتیوانی کورد لە سەر ئاستی بەرزی سیاسی و رای گشتی ئەمریکا لە هەڵکشاندایە و سەرۆکی ئەمریکاش کەوتۆتە ژێر فشارێکی زۆر .  رۆژ نیە ترەمب دوبارەی نەکاتەوە کە لە ئەگەری بەزاندنی ئەو سنورانەی بۆ ئەردۆغانی دیاریکردوە، ئەوا توندرین سزای تورکیا دەدات. ئاسان نیە گرەو لەسەر قسە و بەڵێنەکانی ترەمپ بکرێت، چونکە ئەو هەر رۆژەی قسەیەک دەکات و بەڵێنێک دەدات و کەم جار خاوەن قسە و بەڵێنەکانی خۆی بوە. بەڵام ئەم جارە دۆخەکە تەواو جیاوازە، چونکە بابەتەکە تەنها کورد نیە، بەڵکو بەستراوەتە بە بابەتەکانی ئەمنی قەومی و بەرژەوەندی باڵا و شکۆ و ناو و ناوبانگی ئەمریکا لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست و جیهان. بەرەی دژە ترەمپ راستە بابەتی جێهێشتن و پشتکردنە کوردیان کردۆتە بەهانەیەکی گەورە، بەڵام هۆکار و پاڵەنەری تری خۆیان هەیە. هەندێکیان دژی ئەوەن ئەمریکا دەست لەسوریا بەر بدات و مەیدانەکە بۆ روسیا و ئیران و ئەسەد چۆڵ بکات. بەشێکی تریان ترسی زۆریان هەیە کە داعش دوبارە بگەرێتەوە و هێزە ئەسلامیە توندڕەوەکان گەشە بکەنەوە. متمانە و شکۆ و ناو و ناوبانگی ئەمریکاش یەکێکە لە هۆکارەکان. زۆربەی ئەمریکایەکان وای دەبینن کە پشتکردنیان لە هاوپەیمانە کوردەکانیان بەم شێوەیە زیان بە متمانە و شکۆ ی ئەمریکا لە جیهان دەگەیێنێت و دەڵێن لە داهاتودا هاوپەیمانەکانمان چیتر متمانەمان پێناکەن. بێزراویی و ناپەسەندیی ئەردۆغانیش رۆلێ خۆی هەیە. زۆر ئاستەمە ئەم جارە ترەمپ بتوانێ بە تویتێک نەجاتی بێت. چەند ئەندامێکی کاریگەری کۆنگرێسی ئەمریکا لە هەردو پارتی کۆماری و دیموکراتەکان لە ئێستاوە رەشنوسی پرۆژەیەکیان سەبارەت بە سەپاندنی سزا بەسەر تورکیا ئامادە کردوە. میدیا و رای گشتی ئەمریکا چاودێریەکی چڕی پێشهاتەکان دەکەن و چاوەڕێین ئەردۆغان هەڵەیەک بکات. ئەوروپیەکان و ووڵاتە عەرەبیەکانیش زۆر نیگەرانن، بەڵام ئەوان بەبێ ئەمریکا چاوەڕێی هیچی وایان لێناکرێت.  هەمو ئاماژەکان بۆ ئەوە دەچن کە ئەردۆغان پلانی داگیرکردنی ناوچە سنوریەکانی بە قوڵایی ٣٠ کیلومەتر هەیە کە زۆربەی شارە کوردیە گەورەکان دەگرێتە خۆی. لە پال گۆڕانکاریە مەیدانیەکان، رای گشتی ئەمریکی رۆلی یەکلایکەرەوەی لە ئاڕاستەکردنی روداوەکان هەیە. ئەگەر هاتو هێزەکانی سوریای دیموکرات توانیان خۆیان بۆ ماوەیەکی درێژ رابگرن، تورکیا ناچار دەبێت لەژێر فشاری ئەمریکی و نێودەوڵەتی هێرشەکانی رابگرێت. لە ئەگەری ئەوەی هێزەکانی تورکیا توانیان پێشڕەوەی بکەن، ئەوە لەوانەیە هێزەکانی سوریای دیموکرات هەردو کارتەکانی جێهێشتنی زیندانەکانی داعش و کۆچی بە کۆمەڵی شارە کوردیەکان وکەمینەکان بەکار بهێنن، لەلایەک بۆ پاراستنی هاولاتیانی رۆژئاڤا لە جیهادیی و تاڵانچیەکانی ئەردۆغان، لەلایەکی ترەوە بۆ هاندانی رای گشتی ئەمریکی و نێوەدەوڵەتی لە دژی تورکیا، چونکە رای گشتی ئەمریکی و بەرەی دژە ترەمپ بە تەوسەوە چاوەڕێی شکستهێنانی ئەردۆغانن لە بەجێگەیاندنی ئەو بەڵێنانەی بە ترەمپی داوە. لەو دۆخەدا ئەگەر لەبەردەم هەمو کاردانەوەیەک لە دژی ئەردۆغان و لە بەرژەوەندی رۆژئاڤا کراوەیە، لە وەدەرنانی تورکیا بە زەبری هێز لە سوریا، سەپاندنی گەمارۆ و سزا تا دەگاتە دروست کردنی ناوچەیەکی ئارامی هاوشێوەی هەریمی کوردستان لە ساڵی ١٩٩١ بۆ هاوڵاتیان رۆئاڤا. لە ئەگەری تێکشکانی هێلەکانی بەرگری هێزەکانی سوریای دیموکرات و پاشەکشەکردنی خێرایان لە شارەکان هاوشێوەی عەفرین، لەوانەیە بابەتەکە بە ئیدانەکردن و سەرکونەکردی تورکیا کۆتایی پێبێت وهەمو شارە کوردیەکانی سەر سنور بەدەردی عەفرین بچن. ئەگەری رێکەوتنی رۆژئاڤا لەگەڵ روسیا و نزیکبونەوەیان لە ئەسەد لاوازە، چونکە هێزەکانی سوریای دیموکرات تا ماوەیەکی دور پێویستیان بە پشتگیری ئەمریکا هەیە و بەرژەوەندیان لەوەدا نیە، ئەمریکا لە خۆیان بتۆرێنن. ئەمریکاش بەرنامەی نیە لە مەودایەکی کورتدا بە تەواوی لە رۆژئاڤا بکشێتەوە. روداوی لە ناکاوەی وەکو تێوەگلان یان تێوەگلاندنی هێزەکانی ئەمریکا و هاوپەیمانە ئەورپیەکانی لە شەڕەکە، ئەگەری چاوەڕواننەکراو بەدوای خۆیدا دەهێنێت.  

سامانی وەستا بەكر   عەرەب و تورک و فارس، هەمیشە لەهەموو کات و زەمەنێکدا  نەیارێکی سەرسەختی میللەتی کورد بوون، هەموو کات  دەستی داگیرکاریی و قۆرخکارییان درێژکردۆتە سەر موڵک و ماڵ و مێژوویی کورد.  زۆر لە مێژەوە کەرەستە بەنرخ و گرنگ و بەبەهاکانی کوردییان بردووە و بە ناوی خۆیانەوە لە مێژوودا یادداشتیان کردوون. هەمووکاتێکیش ویستووسیانە، ناوی کورد و کوردستان لەسەر نەخشەی جیهان بەتەواوەتی بسڕنەوە، هەوڵیشیاناوە مێژوو و زمانی کورد لەناو بەرن و بەتەواوەتیی ناوی کورد نەمێنێ و تەفرو تونا بکرێن. ئەوەی ئێستا وە پێشتریش ڕووبەڕووی کورد ئەبێتەوانێ هەر درێژکراوەی ئەو مێژوویە کە تا ئێستا ڕێگربووە لە دروست بوونی کیانێکی کوردی سەربەخۆ، خۆ ئەگەر لە هەر کوردێک بپرسی هۆکارەکەی چیە ئەوا بێ سێ و دوو پێت ئەڵێ، ئاخر ئێمە دۆستمان نیەو دۆستی ئێمە تەنها چیاکانە! وەڵامێکی هەڵەو داماڵراو لە هێز و ترسنۆکانەو خۆ بەدەستەوەدان زیاتر هیچ واتایەکی تری نیە. پێشتر هۆکارەکان هەرچیەک بووبن لە ڕێگری دروست بوونی کیانێکی سەربەخۆی کوردی ناگەڕێینەوە سەری چونکە زۆر باس کراوە، بەڵام بەداخەوە لە باس کردن تێنەپەڕیوەو تا ئەمڕۆش هیچ زانکۆیەک یان هیچ دەزگایەکی لێکۆڵینەوە هەڵنەساوە لێکۆڵینەوە بکات و هۆکارەکان بخاتە ڕوو پاشان چارەسەر و پێشنیار لە دوو توێی پەرتوکێکا بخاتە بەردەست خوێنکاران و لە فێرگەکانا وەک وانەیەک سودی لێوەرگیرێ یان لایەنی کەم لە پەرتوکخانەکا دانرێت و سودی لێوەرگیرێ. بەڵام گرنگە لە ئێستایا سود لە هەڵەکانمان لە سەدەی بیست و یەکا وەرگرین وەک نزیکترین مێژوو، کە ئایا هۆکار چیە هەر کاتێک لە سەربەخۆی نزیک ئەبینەوانێ ئەوا پلانگێڕی لە دژمان ئەکرێ و بە چەندین ڕێگە ڕێگریمان لێئەکرێ تا کار ئەگاتە خاک داگیرکردن و کۆمەڵکوژیش. ئەوەی ئاشکرایە کورد وەک نەتەوە هەر وەک چۆن خاکەکەی بەش بەش کراوە هەرواش زمان و کلتوری بەش بەش و لێکدابڕینراوە هەروەک چۆن هیچ بەروبوومێکیشی نەماوە کە یەکێک لە وڵاتانی داگیرکەری کوردستان سودیان لێوەرنەگرتبێ بە سودی نەتەوەکانی خۆیان لە ژێر ناوی تورکی و عەرەبی و فارسیا نەیخەنە ناو بازاڕەکانیانەوە وە هەندێ جاریش بازاڕی جیهانەوە. لەوانەیە ئەم کارە بۆ هەندێ کەس سانا و ئاسان لێی بروانرێ بەڵام لە ڕاستای یەکێکە لە کۆڵەکە بنچینەیەکانی هێشتنەوەی هەر نەتەوەیەک و هەر ئەوەش وای کردووە ئێمە هەمیشە وەک بەرخۆرێک تەماشا کرێین و هیچ کاڵایەکی  وامانەبێ کە لە ژێر ناوی کورد یان کوردستانا تەنانەت لەناو بازاڕە ناوخۆییەکانیشا بفرۆشرێ هەڵبەتە مەبەستم میوەو سەوزە نیە کە ئەمانیش گرنگی خۆیان هەیە. هەر لەو ڕوانگەیەوە ئەبینین کاتێ سەرۆکی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا باس لە بوونی کورد ئەکا لە باشترین پیاهەڵدانا ئەڵێت (کورد شەڕکەرێکی باشن) کە لە ڕاستیا ئەمە نەک پیاهەڵدان نییە بەڵکو وەک بێ ڕێزیەکیش وایە چونکە ئەگەر ئەم پیاهەڵدانە بۆ نمونە لە پاڵ چەندین ووشەی وەک نەتەوەیەکی زیرەک، داهێنەر، بەرهەمهێن، زانست دۆست، ژیان دۆست ....هتد بهاتایە ئاسای بوو بەڵام ناساندن و پیاهەڵدانی کورد تەنها وەک شەڕکەر، ئەوا وەک یەکێک لە خێڵە سەرەتاییەکان کە لە جیهانی دەورووبەر دابڕاون تەنها توانایان پەلاماردان و شەڕکردنە کاتێک لێیان نزیک ئەبیتەوانێ ئەمانشوبهێنێ، هەر بۆیە کاتێک  سەرۆکی ئەمریکا دووبارە ئەڵێت کورد شەڕکەرێکی باشە بەڵام بەرامبەر چەک و پارە شەڕیان بۆکردووین ئیتر بێ ڕێزی و بەد ڕەوشتی بەرامبەر کورد وەک نەتەوە ئەگاتە ترۆپک، بۆیە ئەبێت کورد بگەڕێ بەدوای ئەوەی کە ناسنامەی خۆی لە جیهانا بە جۆرێکیتر داڕێژێتەوانی. ئەوەی ئاشکرایە تورکە بە ئەسڵ مەنگۆلێ و تەتەرەکان کاتێ لە چینەوە ڕووینا کردە میزۆپۆتامیا و یۆنانستان لەگەڵ خۆیانا لە چەند ئەسپێک و تفاقی شەڕنەبێ هیج شتێکیان نەبوو بگرە خاوەنی هیچ جۆرە خواردنێکی تایبەت بەخۆشیان نەبوون لە ڕاوشکارو کۆکەدنەوەی سەوزو و گژو گیانەبێ بەڵام بەهۆی داگیرکاری و دەستگرتن بەسەر چەندین وڵاتای جیاجیایا توانیان بەدزی کردن لە کلتوری نەتەوە جیاوازەکان شتێک بۆ خۆیان دروست بکەن بەناوی تورکیەوە کە سەرچاوەکەی داگیرکاری و دزیکردنەوە لە نەتەوەکانی تر کە کورد لەمەیا وەک نەتەوەیەکی بێخاوەن پشکی شێری بەرەکەوێ. بۆ نمونە لەکۆی دنیایا زۆر خواردن هەیە کە بە خواردنی تورکی ناسێنراوە بەڵام لە ڕاستیا مافی بە تورکەوە نیە وەک نەتەوەی مەنگۆلی و تەتەری بگرە تا ئێستاش پێی ئاشنا نین بەڵام ئەوانەی کە ئێستا پێیان ئەوترێ تورک و لە خاکی کورد و یۆنانا دەوڵەتێکیان بەناوی تورکیاوە بۆخۆیان دروست کردووە هەستاون پاشگری (تورکی)ان لکاندووە بەو خورادن و کاڵایانەوە وە لە ئاست بەرگری نەکردنی کوردا کە زۆرترین دزی لە کلتورو مێژووی کراوە تورکە مەنگۆلی/تەتەرەکان ئەو کارەیان بۆ چۆتە سەرو چەسپاندوشیانە. بۆ نمونە زانراوە کە سەرچاوەی قاوە بەزۆری وڵاتی بەرازیلە و لە ڕۆژهەڵاتی ناوینیش وڵاتی یەمەن کەچی کاتێک ئەچی بۆ وڵاتێکی عەرەبی لێت ئەپرسن ئەتەوێ قاوەیەکی تورکی بخۆیتەوە! یان تەنانەت لە هەندێ وڵاتی ئەوروپای ڕۆژهەڵاتیش لە قاوەخانەکان ئەڵێن قاوەی تورکیمان هەیە، کە ڕاستەوخۆ بیر بۆ داگیرکاری و دزی کلتوری نەتەوەکانیتر ئەچێ لەلایەن مەنگۆلی/تەتەرەکانەوە(تورک). ئەم قاوەیەی پێی ئەوترێ قاوەی تورکی، قاوەی داری قەزوان و بەنی کوردییە. بەسەرهاتی سڕینەوەی ناوی یەكێك لە بەناوبانگترین قاوەكانی جیهان (قاوەی کوردی) لە ساڵی ١٨٥٠ز بۆ ١٩٣٠ز  ئەم قاوەیە هی کوردە. ئەم قاوەیە لەناوچە شاخاویی و ناوچەو کوردییەکانی باکوری کوردستانەوە بەرهەم دەهێنرێت و هەناردەی وڵاتی فەرەنسا کراوە، پاشان بووە بە قاوەیەکی براندی جیهانی. پێکهاتەی قاوەکەکە لە دارەبەن دروستدەکرا و تاموو بۆن و بەرامێکی بێشومار خۆش و سەرەنجڕاکێش و سروشتی هەبووە.کورد پێیان دەگوت قاوەی (قەزوان) و فەرەنسی و وڵاتانی تریش پێیان دەگوت (قاوەی کورد)ی. قاوەکە لە دارەبەن ئامادەدەکرا، دارەبەن بێجگەلە بنێشت قاوەشی لێدورست دەکرێت کە بۆ ئەو سەردەمە شتێکی دەگمەن و بیرۆکەیەکی تازە و ناوازە بوو،کە قاوە لەدارەبەن ساز بکرێ، هەر ئەم هۆکارە بوو  کە قاوەکە بەزوویی برەوی سەند و هەناردەی هەموو وڵاتانی جیهان کرا. کەمال ئەتاتورک هەشت ساڵ پێش مردنی، زۆر بەخراپی دژایەتی کورد و ئەرمەن و تەنانەت عەرەبیشی ئەکرد. ناوی (قاوەی کورد)یشی وەکو سەرجەم ناوی گوند و ناوچە کوردییەکان بۆ ناوی تورکی گۆڕی. سەرجەم  کۆمپانیا و کارگە بیانیەکانی بەزۆر ناچار کرد ئەو قاوەیە بەناوی قاوەی تورکییەوە رەوانەی وڵاتانی تری جیھان بکەن. ئیتر لەدەمەوە قاوە کوردییەکە کرا بەقاوەی تورکی. هەر ئەوش نا بەڵکو کەمال ئەتاتورک بڕیارێکی دەرکرد بە سڕینەوەی کلتور و مێژووی گەلانی ژێردەستیان  هەروەک چۆن فەرمانی کرد بە توانەوەو بە تورک کردنی فەرهەنگی گەلان دیسانەوە لەوەشا کورد پشکی شێری بەرکەوت و  تا ئێستاش زۆربەی فەرهەنگی تورکی مەنگۆل/تەتەری خاوەنێتی بۆ کورد ئەگەرڕێتەوانێ. ئەوەی ئێمە لێی دڵنیاین ئەوەیە کە بۆ ڕووبەڕوو بوونەوەی دوژمنەکانمان توانای ئابوری بەهێز و ‌هێزی سەربازی و سوپا و چەک و جبەخانەی پێویستمان لەبەردەستا نیە بۆیە بۆ دروست کردنی کیانێکی سەربەخۆ و خۆپاراستن لە دوژمن پێویستە هێرش بکرێتە سەر دوژمن دوور لە جەنگ چونکە جەنگ تەنها ڕێگە نیە بۆ ئەو مەبەستە. لێرەوە گرنگە بۆ شوێن پێ قایم کردن و وابەستە کردنی ئابوری و بەرژەوەندی هاوبەش لەگەڵ وڵاتانی تردا جگە لە نەوت بەدوای کاڵای تایبەت بەخۆمان و پیشەسازی و کشتوکاڵ و بەرهەم هێنانی خۆماڵیەوە بین بە جۆرێک لایەنی کەم بازاڕی ناوخۆو  پێویستییە هەنوکەییەکان لەناوخۆیا دابینکرێ پاشان بیر لە هێرشکردنە سەر بەربوومی دەرەکی بکرێتەوە بەجۆرێک بەرامبەر هەر بەرهەمێک بەرهەمێکی خۆماڵی جێگەی بگرێتەوانێ و لەوەش گرنگتر پاشگرێکی پێوەبلکێنرێ کە وەک ناسنامەیەکی کوردی یان کوردستانی بناسرێتەوە. تورکی ڕەچەڵەك مەنگۆلی تەتەر زۆرترین دزی لە کاڵاو فەرهەنگ و کلتوری کورد کردووە هەربۆیە وەک سەرەتایەک گرنگە بەرامبەر هەر خواردن و هەر کاڵایەک کە پاشگری تورکی پێوەلکێنراوە بەرهەمێک و کاڵایەکی خۆماڵی کوردی ڕەسەن جێگەی بگرێتەوەو مارکێتینی بۆ بکرێ و زۆرترین هەوڵبدرێ بگەیەنرێتە بازاڕەکانی جیهان تا لەو ڕێگەیەوە هەم ئەوەی دزراو شێوێنراوە بگەڕێنرێتەوە وە هەم ناو ناوبانگیش دروست بکات و لەبری ئەوەی کورد وەک شەڕکەرێکی باش ناوزەندبکرێ وەک بەرهەم هێنەر بناسرێ.  

هونەر تۆفیق لەپاش شکستی سەڵتەنەتی عوسمانی لە جەنگی جیهانی یەکەمدا ، بەپێ ی ئەو نەخشەیەیەی سایکس - بیکۆ ١٩١٦ بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاستیان کێشابوو ، بەشێکی زۆری ناوچەکانی ژێر دەستەڵاتی عوسمانی بۆ بەریتانی و فەرەنسیەکان مایەوە . لەبەشە فەرەنسیەکەیدا کێشەی سنوور لەنێوان تورکیای میراتگری عوسمانیەکان و سوریای فەرەنسیدا بەردەوام بوو ، وەک کێشە ویلایەتی موسڵ لەنێوان بەریتانی و تورکیادا لە عێراقدا . فەرەنسیەکان لە سیڤەردا ١٩٢٠ ، داوای زەویەکانی عوسمانی تا شارەکانی ماردین ، ئورفە ، چەچان ، قارتاشیان لە تورکیا دەکرد . تاساڵی ١٩٢٣ ، پێکهاتنی لۆزان ، فەرەنسیەکان حوکمی ئەو ناوچانەشیان خستبوویە ژێر دەستەڵاتی خۆیانەوە ، کردبوویان بە سنووری باکووری سوریا . لە لۆزاندا ١٩٢٣ ، لەو ناوچانە کشانەوە بۆ ئەم سنوورەی ئێستای نێوان سوریا و تورکیا ، بەڵام بەبوونی ویلایەتی ئەسکەندەرونەوە . ئەسکەندەرونە سەر بەسوریابوو تا کشانەوەی هێزەکانی فەرەنسا لە سوریا ١٩٣٩ . لەپاش کشانەوەی هێزەکانی فەرەنسا ، وەک ئێستا فەراغی ئەمنی لە سوریادا دروست بوو ، سوپای تورکیا بە دەرفەتی زانی ، لیوای ئەسکەندەرونەی داگیرکرد . سوریا ، لیواکەی بە بەشێک لە خاکی خۆی لەقەڵەم ئەدا و بە ناوچەیەکی داگیرکراو لەلایەن تورکیاوە وەسفی دەکرد تا ڕێکەوتنی ئەدەنە . ناکۆکی سوری - تورکی لە سەر سنوور بە ڕێکەوتنی ئەدەنەشەوە هەر بەردەوام بوو . ڕێکەوتنی ئەدەنە ، لەپاش ئەو فشارە توندانەوە دروست بوو کە تورکیا تا ئاساتی بەکارهێنانی هێزی سەربازی و هەڵگیرساندنی جەنگ لەدژی سوریا بەبیانووی بونی بنکەی پارتی کرێکارانی کوردستان و سەرکردەکەی عەبدوڵا ئۆجەلان لەو وڵاتەدا . سەرۆکی میسر - حوسنی موبارەک ، بۆ ئەوەی جەنگەکە بەرپا نەبێت، نێوەندگیری لەنێوان دیمەشق و ئەنکەرەداکرد ، بۆ ڕێککەوتن و چارەسەری ئەو پرسە . ئەسەد نامەیەک بۆ ئۆجەلان دەنێرێت کە ئامادەیە رووبەڕووی تورکیا ببێتەوە بەڵام ئەو تەسلیم بە تورکیا نەکاتەوە . ئۆجەلانیش سوپاسی ئەسەد دەکات ، بۆ ئەوەی جەنگەکە نەقەومێت ، لە ١٩٩٨ دا سوریا بەجێدێڵێت و بەدوایدا بە چاودێری ئێران و میسر ، لەنێوان تورکیا و سوریادا ڕێکەوتنی ئەدەنە مۆر دەکەن . خاڵە سەرەکیەکانی ڕێکەوتنی ئەدەنە بریتی بوون لە : - دانپێدانانی سوریا بە لیوای ئەسکەندەرونە ( ویلایەتی هاتای ئێستا ) کە بەشێکە لەخاکی تورکیا . - پشتکردنە پەکەکە و یارمەتی نەدانی ئۆجەلان . - ڕازی بوون بە دەستکراوەیی تورکیا ، تا قوڵایی پێنج کیلۆمەتر بۆ ناوخاکی سوریا بۆ ڕاونانی پەکەکە . سوریا بەو خاڵانە ڕازی بوو . لەپاش شەڕی ناوخۆی سوریاوە ، ئیتفاقیەی ئەدەنە لە ڕاستیدا هەڵوەشاوەتەوە . چونکە تورکیا بەند و خاڵەکانی لەزۆر لاوە پیشێل کردووە . بەڵام ئێستاکە زیاتر لە بڕگەی چوونە ناوەوەی پێنج کیلۆمەترەکە کە ڕوسەکان و ئەمریکاییەکان ، تەنانەت یەپەگەش پێ ی ڕازین و داوا دەکەن تورکیا پابەندی بێت ، ئەردۆغان قوڵتر تا ٣٢ کلم بە درێزی ٤٨٠ کلم لە دێرەکەوە تا جەرابلوس داوا دەکات . بەدوو بیانوو : یەکەمیان : ڕاونانی هێزەکانی یەپەگە . دووەمیان : جێکردنەوەی ملیۆن و نیوێک ئاوارەی سوری لە تورکیادا . ئەم ئامانجەیان کە جۆرێکە لە پرۆژەیەکی بازرگانی و بەرهەمهێن ، لەدیدی ئەردۆغانەوە چاکەیەکە لەگەڵ ئەوروپادا دەیکات . چونکە داوا دەکات ڕەزامەندی لەسەر ئەو ناوچە بەناو ئامنە بدەن ، بۆ ئەوەی ئەو ئاوارانە، روونەکەنە ئەوروپا . وەکو تر داوای بڕی ١٠٠ ملیار ئیرۆش لە ئەوروپا دەکات بۆ نیشتەجێکردنی ئەو ئاوارانە لەو هێڵەدا . لە دیدی ئەوروپاوە ، جگە لەوەی ئەو پرۆژەیەی ئەردۆغان ئیستفزازە بۆ ئەوروپا ، وەکوترپێیان وایە چارەسەری قەیرانی ئاوارەکانیش ناکات . بەڵام ئەردۆغان پێداگری لەسەر ئەو پێشنیارە دەکات و هۆکاری سەرەکی جەنگەکەشی لە دژی رۆژاڤا لەوێوە سەرچاوە دەگرێت کە یان ١٠٠ ملیارد ئیرۆکەی بدەنێ ، یان دەرگا بۆ ئەوارەکان دەکاتەوە ڕووبکەنە ئەوروپا . لە ئێستادا ڕوسەکان و ئەمریکاش ، بەپێ ی ئیتفاقیەی ئەدەنە ، چاوپۆشی لەهێرشەکەی ئەردۆغان دەکەن تا قوڵایی پێنج کیلۆمەتر ، لەو پێنج کیلۆمەترە بەدواوە ، بە هێڵ بەزێنی حساب دەکەن و جەنگەکە پێ دەنێتە قۆناغیکی ترەوە کە دەکاتە بەزاندنی سەروەری خاکی سوریا . تورکیا وەک داگیرکەر حساب دەکرێت . کۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش مامەڵەی داگیرکەر لەگەڵ سوپای تورکیادا دەکات لە سوریادا .

 هیوا سەید سەلیم   هەڵكردنی چرای سەوز لە لایەن ئیدارەی كۆشكی سپی بۆ سوپای داگیركەری تورك، تا پەلاماری رۆژئاوای كوردستان بدات و داگیری بكات لە كاتێك دایە كە هەمووی مانگێك بەسەر رێكەوتنی ئاسایشی سنوور تێدەپەڕێت، ئەو رێكەوتنەی كە لە نێوانی ئەمەریكا و توركیا لە ئەنقەڕە واژۆكراو، لە بواری كرداریش ئەو دوو دەوڵتە چەندین جار دەوریەی هاوبەشی سەربازیان ڕەوانەی ئەو ناوچانە كرد كە ئێستا توركیا كردویەتیە ئامانجێكی سەربازی خۆی. هەڵوێستی ئەم دواییەی سەرۆكی ئەمەریكا سەبارەت بە كێشانەوەی هێزەكانیان لەو ناوچانە كە رێكەوتنامەكە دەیگرێتەوە،  جگە لە خیانەت لەو بەڵێنانی كە بەرپرسانی ئەمەریكا بە كوردیان دەدا، بەوەی (كورد و هەسەدە هاوپەیمانی ئەواننلە شەڕی دژ بە داعش)، هیچ شیكارێكی دیكە هەڵناگرێت جگە خیانەت لە هاوبەش و هاوپەیمانەكانیان لە شەڕی داعش. ئەوی ئێستا لە رۆژئاوای كوردستان دەگوزەرێت، شەڕی دەولەتێكی داگیركەرە، كە مێژووێكی خوێناوی هەیە لە كوشتن و داگیركاری دژ بە گەلی كورد و گەلانی دیكەی ناوچەكە، بەڵام ئەمجارەیان داگیركاریەكەی دەوڵەتی توركیا كە رۆژئاوای كوردستانی كردۆتە ئامانج،  بەبەرچاوی هەموو جیهان ،  بە ڕەزامەندی وڵاتێكە كە هەموو مانگێكە لەو ناوچەیە رێكەوتنامەی ئارامی سنووری لەگەڵ توركیا واژۆكردووە ئەنجام دەدرێت.   ئەوەی ئەمجارە بەرامبەر كورد لە رۆژئاوا دەكرێت، غەدرێكی گەورەیە و لەوانەیە رۆژئاوای كوردستان بكەوێتە ژێر فشارێكی زۆری ئەو جەنگە و كاریگەری لەسەر شەڕی داعش دەبێت و لە ئاستی ناوخۆیش پێشبینی كارەساتی مرۆیی لێدەكرێت، بەڵام لەبەرامبەر ئەو خیانەتەشدا رۆژئاوای دەنگێكی زولاڵیش دەبیسترێت بۆ پشتیوانی دۆزی گەلەكەمان بۆیە نابێت كورد نا ئومێد بیت. بەڵام ئەوەی ئەزموونی رۆژئاوای كوردستان لە ئەزموونەكانی دیكە جیادەكاتەوە، ئەو ئیرادە ناوخۆیەیە كە سیستەمەكەی لەسەر بنیادنراوە، كە خۆی دەبینێتەوە لە باوەڕ بوون بە هێز و ئیرادەی ناوخۆیی، ئەگیانا دەبوو ئێستا دوای ئەو خیانەتەی كە هاوپەیمانەكان لێیان كرد، دەبوو ئێستا ئاڵای سپیان بۆ دووژمنان و داگیركەران. هەڵكردبا.  ئەوەی ئێستا لە رۆژئاوای كوردستان دەگوزەرێت، چەند بارە بوونەوەی مێژووی پشتكردنی دۆستانە لە شۆڕش و تێكۆشانی كورد لە نموونەی شۆڕشی شێخ مەحمود بگرە تا كۆماری مهاباد و شۆڕشی ئەیلول و دەیان نموونەی تر لە خیانەتكردن لە كورد. هەلوێستی ئەمجارەی ترامپ لە بەرامبەر كورد لە رۆژئاوای كوردستان، لە ئاستی جیهانی و ناوخۆی ئەمەریكا زۆرترین كارانەوەی لێكەوتۆتەوە، بە جۆرێك كە ئەمجارەیان پرسەكە تەنیا بابەتی سیاسی و سەربازیەكان نیە، بگرە گەورە هونەرمەندەكانی هۆڵیۆد و كۆمیدیا سەبارەت بەو خیانەتەی ترامپ لە بەرامبەر كورد  سەرۆكەكەیان ڕەخنە باران دەكەن، ئەمە جگە لەوەی لەسەر ئاستی سیناتۆرەكانی ئەمەریكا جیاوازیەكانی كەم كردۆتەوە بەوەی زۆرینە دژی سیاسەتی سەرۆكەكەیان واستاونەتەوە. لە كۆتاییدا ویڕای ئەوەی كە خۆڕاگری و بەرخۆدانەكەی هێزەكانی هەسەدە زۆر گرنگە بەڵام ئەو پێشهاتانەی ئێستای رۆژئاوا دوو خاڵی گرنگی هێناوەتە پێش ئەویش: -    كورد هاوسۆزیەكی گرنگی لەسەر ئاستی جیهانی  پەیدا كردووە دەبێت كاری دبلۆماسی و جەماوەری زیاتری لەسەر بكات, -    یەكڕیزی ناوخۆیی لەسەر ئاستی كوردستانی بۆتە زەروڕەتی ئەو قۆناغە، دەبێت هەموو لایەك بیكەینە ئەركی سەرشانی خۆمان.

د. شۆڕش حاجی      یەکێک لە خەسڵەتەکانی نەتەوە ئەوەیە کە کارەسات‌و روداوی مێژویی نەتەوە یەک دەخات. بە واتایەکی تر هەستی ئینتیما بۆ نەتەوەو هاوسۆزی‌و یەک هەڵوێستیی نەتەوەیی لای هەر تاکێکی نەتەوە لەو کاتەی کارەساتێک بەسەر کۆمەڵێکی ناو نەتەوەکە دێ بەهێزترو کاریگەرتر دەبێ. ئەم حاڵەتەش بە فاکتەرو پێناسەی زیندویی ئەو نەتەوە هەژمار دەکرێ. کوردیش وەک هەر نەتەوەیەکی تر ئەم راستییە زانستییەی بەسەردا جێبەجێ دەبێ. لە ئێستادا بیرو هۆشی هەمو کوردێک لای رۆژئاوای کوردستانە بەهۆی پەلاماری سوپای تورکیاوە. کەسێک نیە کە تۆسقاڵیك هەستی کوردایەتی‌و کەرامەتی نەتەوەیی تێدابێ بیری لای ئەو هێرشە نەبێ‌و لەگەڵ خوشک‌و برا کوردەکانی رۆژئاوای کوردستان هاوسۆز نەبێ. بۆیە دەکرێ ئەم روداوە ببێتە مایەی یەکخستنی کوردو ئاراستەکردنی هەمو تواناو هەوڵەکانمان لەپێناوی بەرگریکردن لە کوردو بەدەسهێنانی دەسکەوتی نەتەوەیی. چونکە زۆر جار کارەساتی نەتەوەیی لە مێژودا بۆتە مایەی ئازادی‌و رزگاربون‌ لە چەوسانەوەو ژێردەستی. ئاشکرایە کە ئامانجی ئەو پەلامارە دڕندانەی رۆژئاوای کوردستان لەلایەن سوپای تورکیاوە کوشتن‌و بریندارکردنی زۆرترین ژمارەی کوردو ئاوارەکردنی ژمارەیەکی زۆرترو لەناوبردنی ئەزمونی ئیدارەی خۆجێیی کوردەکانی رۆژئاواو تەتریک‌و تەعریبکردنی ئەو بەشەی کوردستانە.  لەبەرامبەردا کوردەکانی رۆژئاوا تا ئێستا بەرگری لە خۆیان دەکەن‌و بڕیاریان داوە بەردەوام بن. لە بەشەکانی تری کوردستانیش تا ئێستا، جگە لە قسەکردن، هیچ بڕیارو هەنگاوێکی عەمەلی بۆ پشتگیریکردنی کوردەکانی رۆژئاوا نەنراوە. زۆربەی هەرە زۆری حیزب‌و سەرکردە سیاسییەکانی کوردستان نیگەرانی خۆیان سەبارەت بەم پەلامارە دەربڕیوەو بەشێکیشیان ئیدانەیان کردوە. بەڵام ئەوەی پێویستە بکرێ کۆمەکی لۆجیستی‌و هاوکاری دارایی‌و چونی هێزی پشتیوان‌و ناردنی تەقەمەنی‌و کەرەستەی شەڕو داوودەرمانە، کە تا ئێستا روی نەداوەو نەکراوە. بەڵام دور نیە لە ئەگەری درێژەدانی ئەم بارودۆخەو دەرهاویشتەو روداوی نوێدا ئەوانە بکرێن. بەمەش خەڵکی کوردستان دەیسەلمێنن کە مەسەلەی کورد لە هەمو کوردستان یەک مەسەلەیە. کوردەکانی رۆژئاوا لەئێستادا تەنیا نین، چونکە لەم هەلومەرجەدا زۆربەی خەڵکی کوردستان‌و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی‌ هاوسۆزی ئەوانەو دەنگی لە دژی ئەو پەلامارەی تورکیا بەرز کردۆتەوە. هەروەها چاوەڕیی ئەوە دەکرێ لە داهاتودا کۆمەڵگای نێودەوڵەتی پشتیوانی زیاتری کورد بکەن. بۆیە ئەرکی نیشتیمانی‌و نەتەوەیی هەر کوردێکە کار بکات بۆ ئەوەی ئەم هەلە بۆ قازانجی نەتەوەیی‌و پاراستنی خاک‌و خەڵکی کوردستان بشکێتەوەو هاوکارو پشتیوانی خوشک‌و براکانمان بن لە رۆژئاوای کوردستان. یەک جاری تر لە مێژوی نوێی گەلەکەمان‌و لە هەلومەرجێکی تردا هەلێکی لەم بابەتە بۆ کورد هاتە پێشەوە، ئەویش دوای کارەساتی ئەنفال‌و کیمیابارانی هەڵەبجە بو. یەکدەنگی‌و یەکهەڵوێستی کورد لەو سەردەمە بوە مایەی بەدەسهێنانی سۆزو پشتیوانی زیاتری کۆمەڵگای نێودەوڵەتی‌و کرانەوەی دەرگای دیپلۆماسی دنیا بەڕوی گەلی کوردا. ئەگەر کەسێک هەڵوێستی نیشتیمان پەروەرانەو نەتەوەییانەی کەسایەتی‌و هێزو لایەنە سیاسییەکانی کوردستانی لەلا زۆر گرنگ بێت، ئەوا خۆ بەدورگرتن لە قۆستنەوەی ئەم روداوە کارەساتبارە بۆ دەسکەوتی حیزبی‌و شەخسی‌ زۆر لەوە گرنگترە. ئێستا کاتی ئەوەیە هەمو کوردێک لە دنیا بەشێوازی مەدەنیانەو لەڕێی خۆپیشاندان‌و پەیوەندیکردنەوە بە میدیا جیهانییەکان‌و پەرلەمانتارو کۆنگرێسمان‌و بەرپرسە حکومییەکان‌و رێکخراوەکانی کۆمەڵگای مەدەنییەوە هەست‌و سۆزی کۆمەڵگای نێودەوڵەتی زیاتر بەلای دۆزی کوردا رابکێشێ. بەڵام ناکرێ‌و نابێ ئەم دەرفەتە لەژێر ناوو ئاڵای هیچ حیزبێک‌و وێنەی هیچ کەسێکدا ‌لەبار ببرێ. ئەگەر وا بکرێ بە دڵنیاییەوە مەسەلەکەمان بچوک دەبێتەوە، چونکە هەمو کەسێک ئامادە نیە لە ژێر ئاڵاو ناوی هیچ حیزب‌و کەسێکدا بەشداری لەو چالاکیانە بکات. هەروەها ئەگەر وابکرێ ئەوا خۆمان بیانو دەدەینە دەست دەسەڵاتدارانی تورکیا کە راستییەکان بشێوێنن‌و ئاراستەی تاوانەکەیان بەلایەکی تردا بەرن. بۆیە ئەگەر هەر کەس‌و لایەنێک وا بکات، ئەوا بیانەوێ یان نا، بەم کارەیان خزمەتی ئەجێندای داگیرکەرانی کوردستان دەکەن.

ئاراس فه‌تاح چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ ناكرێت هه‌ڵوێستێكی یه‌كگرتوو له‌ ئه‌نجومه‌نی ئاساییشه‌وه‌ دژ به‌ داگیركارییه‌كانی ده‌وڵه‌تی توركیا له‌ رۆژئاوا گه‌ڵاڵه‌ بێت. هۆكاره‌كه‌شی ته‌نها روسیا نییه‌، به‌ڵكو خودی ئه‌مریكایه‌ كه‌ به‌ناچاری له‌ كۆبوونه‌وه‌یه‌كدا به‌شدارده‌بێت كه‌ وڵاته‌ ئه‌وروپییه‌كان داوای دانیشتنی خێرایان كردوه‌. له‌ دوێنێوه‌ جگه‌ له‌ چه‌ند وڵاتێك كه‌ به‌ په‌نجه‌ی یه‌ك ده‌ست ده‌مێردرێن و پشتیوانیی په‌لاماردانه‌كانی توركیایان كردووه‌، زۆرینه‌ی ده‌وڵه‌تانی دونیا به‌ شێوه‌ی جیاواز ئیدانه‌ی ئۆپه‌راسیۆنه‌ سه‌ربازییه‌كه‌ی ئه‌ردۆگانیان كردووه‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی پێی بگوترێت كرده‌یه‌كی كونكرێتی ده‌سته‌جه‌معیی بوونی نییه‌. ئه‌وه‌ی ده‌بینرێت بڕیاری ده‌وڵه‌ته‌ جیاوازه‌كانه‌ به‌ ته‌نها دژ به‌ توركیا، وه‌كو له‌ هه‌ڵوێستی فینله‌ندا و نه‌رویجدا ده‌بینرێت. هه‌رچی یه‌كێتی ئه‌وروپاشه‌ هه‌موو شتێكی هه‌بێت هه‌ڵوێستێكی یه‌كگرتووی له‌ سیاسه‌تی ده‌ره‌كییدا نییه‌. له‌ دوێنێوه‌ ئه‌ندامانی یه‌كێتی ئه‌وروپا له‌ كۆبوونه‌وه‌دان، كه‌چی نه‌یانتوانی هه‌ڵوێستێكی یه‌كگرتوو دژ به‌ ده‌وڵه‌تی تورك گرۆبكه‌ن. هۆكاره‌كه‌یشی هه‌نگاریا بوو، چونكه‌ مافی ڤیتۆی به‌كارهێناو یه‌كهه‌ڵوێستی یه‌كێتی ئه‌وروپای دژ به‌ توركیا سڕكرد و به‌و شێوه‌یه‌ش نه‌توانرا به‌یاننامه‌یه‌كی هاوبه‌ش ده‌ربكرێت. سكرتێری ناتۆ شتۆلتنبێرگ به‌یانی سه‌ردانی توركیا ده‌كات و له‌گه‌ڵ ئه‌ردۆگاندا كۆده‌بێته‌وه و داوای لێده‌كات كه‌ به‌ ته‌حه‌فوزه‌وه‌ هه‌ڵسوكه‌وت بكات. ئه‌م داوایه‌ش هه‌رچییه‌ك بێت ئیدانه‌كردن و سنووردانان نییه‌ بۆ هێرشه‌كه‌ی توركیا. ئه‌وه‌ی جێگای دڵخۆشی و سه‌رنجه،‌ بوونی شاڵاوێكی گه‌وره‌ی نێوده‌وڵه‌تییه‌ دژ به‌ له‌شكركێشییه‌كه‌ی ئه‌ردۆگان و سه‌رهه‌ڵدانی هاوسۆزییه‌كی بێوێنه‌یه به‌رامبه‌ر به‌ گه‌لی كوردستانی رۆژائاوا‌‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێگای مه‌ترسیی و ئه‌سه‌فه‌ نه‌بوونی كۆده‌نگییه‌ له‌سه‌ر ئیدانه‌كردن و چه‌شنی سزادانی ده‌وڵه‌تی توركیا. رۆژئاوا له‌م چركه‌ساته‌دا ته‌نها پێویستی به‌ ئیدانه‌كردنی سیاسیی له‌شكركێشییه‌كه‌ی ئه‌ردۆگان نییه‌، به‌ڵكو پێویستی به‌ هه‌ندێ ئیجرائاتی كۆنكرێت و خێرایه‌ دژ به‌ ده‌وڵه‌تی توركیا بۆ رێگه‌گرتن له‌ پیاده‌كردنی سیاسه‌ته‌ ره‌گه‌زپه‌رستییه‌كه‌ی. له‌م دوتوێیه‌دا شه‌قامی ئه‌مریكیی و ئه‌وروپی ده‌توانن رۆڵی كاریگه‌ر بگێڕن، به‌ڵام به‌داخه‌وه‌ تاوه‌كو ئه‌مڕۆ جگه‌ له‌ خۆپیشاندانی كه‌مینه‌یه‌كی بێهێزی دیاسپۆڕای كوردیی و هه‌ندێ شاری هه‌رێم كه‌ زۆرینه‌یان خه‌ڵكی رۆژئاوا بوون و ژماره‌یه‌كی دیارییكراویش بۆ سێڵفیگرتن هاتبوون، فشار و قورساییه‌كی ئه‌وتۆ نابیرێت. بۆیه‌ دانانی ڕۆژێك بۆ ڕۆژئاوا له‌ هه‌موو جیهان و دروستكردنی هاوده‌نگیی و كۆده‌نگییه‌كی نێونه‌ته‌وه‌یی یه‌كێكه‌ له‌ هه‌نگاوه‌ گرنگه‌كان كه‌ كاریگه‌ریی پۆزه‌تیڤ له‌سه‌ر دروستكردنی هاوسۆزیی و پشتیوانییه‌كی نێونه‌ته‌وه‌یی بۆ رۆژئاوا به‌جێده‌هێڵێت. ئه‌وه‌ی له‌پاڵ ئه‌م فیكره‌یه‌شدا گرنگه‌ گرۆكردنی هه‌ندێ داواكاریی كۆنكرێته‌ كه‌ روبه‌ڕووی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان و ئه‌نجومه‌نی ئاساییش و ناتۆ و حكومه‌تی وڵاتان بكرێته‌وه‌، له‌ نموونه‌ی دروستكردنی زۆنی دژه‌فڕین و دانانی میكانیزمێك بۆ پاراستنی ژیانی خه‌ڵكی سیڤیل و چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌ی كورد له‌ رۆژئاوا و ڕاگرتنی فرۆشی چه‌ك و ته‌كنه‌لۆژیا به‌ توركیا و گه‌مارۆی ئابووریی و سیاسیی له‌سه‌ر سیاسه‌تمه‌داران و به‌رهه‌می توركیی. گه‌ر ئه‌م داواكارییانه‌ ببن به‌ داواكاریی ناو ڕووبه‌ری گشتیی له‌ شه‌قامی ئه‌وروپیی و جیهانیی، ئه‌وا بێگومان جێبه‌جێكردنی هه‌ر یه‌كێك له‌م داواكارییانه‌ كاریگه‌ریی پۆزه‌تیڤی خۆی له‌سه‌ر ڕه‌وشی رۆژااوادا ده‌بێت. هه‌رچی په‌یوه‌ندیی به‌ هه‌رێمی كوردستانیشه‌وه‌ هه‌یه‌، گومانم نییه‌ كه‌ داواكارییه‌كان له‌ په‌رله‌مان و حكومه‌تی هه‌رێم زۆر زیاترن له‌وه‌ی به‌رامبه‌ر حكومه‌تی توركیا. هه‌ر له‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی رێككه‌وتنی نادیاری په‌نجاساڵه‌ی نێوان خێزانی پارتیی و ئه‌ردۆگانه‌وه‌ بیگره‌ له‌ بواری ووزه‌وه‌ تاوه‌كو ده‌گات به‌ ده‌ركردنی هه‌موو بنكه‌ سه‌ربازیی و ئه‌منییه‌‌كانی له‌شكری توركیی و بایكۆتكردنی به‌رهه‌مه‌ ئابوورییه‌كانی و بانگكردنی قونسوڵه‌كه‌ی و كۆكردنه‌وه‌ی كۆمه‌كی ئینسانیی و لۆجیستیی و ناردنی هێزی پشتیوانی و هتد. بێگومان زۆرینه‌ی ڕه‌های ئه‌م داواكارییانه‌ بۆ دۆخی هه‌رێم له‌ ئاستی شۆڕشدان.

سەروەر عەبدولڕەحمان عومەر رابردووی كورد لە هیچ نەتەوەیەك ناچێت، مێژووێكی شێوێنراو، پڕە لە قارەمانیەتی بەلام خیانەتیشی كەم نین، تژی لە قوربانی بۆ گەلانی دراوسێ و ئاین و ئایدیۆلۆجیاكان، بەلام چەوساوەو خەڵەتێنراو لەلایەن سەردەستەی هەمان گەلانەوە بەناوی ئایین و ئایدیۆلۆجیاو پەیامی پیرۆز! جارێك بەناوی برایەتی گەلانەوە خەڵەتێنراوە، جارێكی تر بەناوی برای ئایینییەوە، جارێك بەناوی هاوڕێیانی شیوعیەوەو جارێكی تر لەپەنای ئالای مرۆڤایەتیدا! ئەوەی لەهەمووی سەیرترەو مرۆڤ توشی شۆك دەكات، ئەم گەلە وێرای ئەوەی بۆ چەندین جار و لەیەك كوندا مار پێوەی دەدات، كەچی دەرسی لێ وەرنەگرتووەو لەسەر هەمان خۆشباوەڕی و ساویلكەیی بەردەوامە. هەر دوێنێ بوو دوای تەواو بوونی جەنگی دووەمی جیهانی سۆڤیەت وەك كارتێكی فشار تا كاری بە كورد هەبوو، پشتیوانی كۆماری كوردستان بوو لە مهاباد، بەلام لەگەل بەیەكگەیشتنی بەرژەوەندییەكانیان لەگەل ئێراندا بە چەند گالۆن نەوتێك فرۆشتی و پشتی تێكرد و كۆمارە تاقانەكەی گورگانخواردوو دا! هەر دوێنێ‌ بوو دوای ئەوەی ئەمەریكاو ئێران بەرژەوەندیەكانیان لەگەڵ دەوڵەتی عیراقدا وێك هاتەوە، بەچەند ئیمتیاز و دەستكەوتێكی ئابوری و سیاسی پشتیان لەكورد كرد و شۆڕشی میللەتێكی مەزلومیان كردە قوربانی بەرژەوەندییەكانی خۆیان و شۆڕشی ئەیلولیان كۆتایی پێ هێنا! سیاسەتەكەیان ئەوەندە نامۆڕالانە بوو كە خودی هێنری كیسنجەری وەزیری دەرەوەی ئەمەریكا لەو سەردەمەدا نەیتوانی بیشارێتەوە كە لە بیرەوەرییەكانیدا نوسیویە: سیاسەتێكی بێ ئەخلاقانەمان لەبەرامبەر كوردەكاندا پەیڕەوكرد، نە پشتیوانیمان كردن و نە وازیشمان لێ هێنان خۆیان تەدبیری ئوموری خۆیان بكەن تا بەدوای ئە‌لتەرناتیڤێكی تردا بگەڕێن! هەر دوو ساڵ لەمەوبەر بوو لەكاتی ریفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستاندا وەك مافێكی سەرەتایی میللەتێكی مەزلوم (بەهەموو ئەو تێبینیانەش كە لەسەر كات و میكانیزمی پرۆسەكە هەبوون)، بەناو دۆستە نزیكەكانی كورد كە شەڕی تیرۆریان بەیەكەوە دەكرد پشتیان لە كورد كرد و هەمان سیاسەتی نامۆڕالانەیان لەهەمبەر كورد و پێشمەرگەی هاوسەنگەریاندا دووبارە كردەوە! ئەوەی ئەمڕۆش لە رۆژئاڤادا دەگوزەرێت، دووبارە بوونەوەی هەمان مێژووە، بێ مۆڕاڵی هەمان بەناو دۆستی زلهێزە، ساختەچیەتی هەمان پەیامی بەناو مافی مرۆڤ و پێشكەوتنخوازیە! ساویلكەیی هەمان كوردی دڵسافە! دەوڵەتی توركیا لەژێر پەردەی ئاییندا پەلاماری كوردی موسوڵمان دەدات، كەچی مەلاكانی راسپاردووە تا زەمینەی كۆمەلایەتی بۆ شەڕەكە خۆش بكەن، توركە نەژادپەرستەكان پشتیوانی سەرسەختی دەكەن، كۆماری ئیسلامیی ئێران لەژێرەوە پشتیوان و رێگەخۆشكەرە كە ئەگەر بەدەستیشی نەبێت لەدژی كورد بەدڵیەتی، شۆڤینیەكانی عیراق سەرباری خراپی بارودۆخی خۆیان، بەم پەلاماردانانەی رۆژئاڤا كەوتونەتە هەلەكە سەماو پشتیوانی خۆیانی بۆ دەردەبڕن! ئەمەریكای بەناو دۆستی ستراتیژیی چەند ساڵەی هاوسەنگەری شەڕی دژ بەتیرۆر چرای سەوزی بۆ داگیرساندووەو رێكەوتنی ژێربەژێری لەسەر پشتی كورد لەگەڵ توركدا ئیمزا كردووە! ئەمانە هەمووی دووبارە بوونەوەی مێژوو نەبن چین! غەدری مێژوو نەبن چین! بێ مۆڕاڵی هەڵگرانی هەرچی پەیام و ئایین و ئایدیۆلۆجیای بەناو مرۆڤایەتی نەبن چین كە لەسەرەوە بانگەشەی بۆ دەكەن و ژێربەژێریش لەپێناو بەرژەوەندییەكی تایبەتی و كاتیدا هەرچی پەیامە دەیخەنە ژێر پیانیانەوە! لە رابردوودا كورد هەمیشە بەتەنها بووە، ئەو قسەیە زۆر راستە كە دەڵێت تەنها چیاكان دۆستمانن! چونكە هەرچی خۆی بەدۆست دانا دوای گەیشتن بە ئامانجەكانی لەپێناو بەرژەوەندیەكی بچوك درۆی لەگەل كورد كرد! پرسیار ئەوەیە ئاخۆ هۆكارەكەی چیە!؟ ئایا لەراستیدا ئەوە رووی راستەقینەی ئەوانە بووە كە لەساتی گەیشتن بەدەسكەوت و بەرژەوەندییەكانیان دەمامكی روویان هەڵدەماڵن!؟ یا گەمژەیی و كورتبینی سەركردەكانی كورد بووە بەدرێژایی ئەو مێژووە نەیانتوانی نەتەوەكەیان بگەیەننە كەنارێكی ئارام!؟  تاكە رێگەی رزگاری و سەرفرازیی كورد، تەنها و تەنها یەكڕیزی و یەكێتی نەتەوەییە، ئەگەر كوردانی هەرچوار پارچە پشتگیری یەكتری نەكەن، هەرچی شێوازی خەباتی دبلۆماسی، سیاسی، ئابوری، چەكداری، راگەیاندن و هەموو شێوازەكانی تر، لەناوەوە و دەرەوەی كوردستان نەخرێتە گەڕ و یەكدەست و یەكگرتوو نەبن، ناكرێت چاوەڕوانی هیچ كەس و لایەن و دەوڵەتێكی تر بكەین پشتگیریمان بكات، كورد تا ئەو رۆژەی بەجدی یەكگرتوو نەبێت، هەرگیز لەو مەزلومیەتە دەرناچێت و وەك هەمیشە لەبەردەم دەروازەكانی شكستدا ئێشكگر دەبێت و رۆژانەش مێژوو خۆی بەسەردا دووبارە دەكاتەوە! چونكە دەبێت لەو راستیە بگەین كە هۆكاری سەرەكی ئەو كارەساتانە كوردبوونە.

عه‌تا شیخ حه‌سه‌ن  مه‌له‌کوت نێره‌ یان مێ ، شه‌یتان هێنده‌ بچوکه‌ به‌کونی ده‌رزیدا ده‌چێت ،  یان زه‌به‌لاحیکه‌ ناتوانێت به‌هیچ ده‌رگایه‌کدا بڕوات ، ئه‌م جه‌ده‌لانه‌ به‌جۆریک واقیعی سیاسی و کۆمه‌لایه‌تی ڕۆمه‌ بیزه‌نتیه‌کانی دابه‌ش و داگیرکردبوو ، که‌دوای زیاتر له‌ ( ١٠٠٠ ) ساڵی حوکمڕانی ، ئه‌وکاته‌ی ( محمد فاتحی ) سوڵتانی عوسمانی گه‌یشتبووه‌ قه‌راخه‌کانی قوسته‌نته‌نیه‌ی پایته‌ختی بێزه‌نتیه‌کان ، جه‌ده‌له‌که‌ هێنده‌ گه‌رم و بی سه‌واد بوو که‌س فکری وولاتی نه‌بوو ، بۆیه‌ ( قوسته‌نته‌نیه‌ ) له‌سه‌ر ده‌ستی سوڵتانی توورک که‌ووت . .   ڕه‌نگه‌ ناواخنی به‌شه‌ر، وه‌ک میموری شتی سه‌یروسه‌مه‌ره‌ خه‌زن بکات ، ئاخر مرۆڤی عاقڵمه‌ند هه‌فتانه‌ پێویستی به‌ته‌نهاییه‌کی شه‌وانه‌ی ماتی بێده‌نگه‌ هه‌تا ریفریش و ئابده‌یت ببێته‌وه‌ ، با ( گۆران واته‌نی به‌یانی خورهه‌لات سواربێت و ته‌نهایی جێبهیڵێت ) .  هه‌رجه‌نده‌ ئه‌ڵمانییه‌کان ڕایان وایه‌ که‌ ( کێوی و توند بژین ) به‌لام من شارنشینێکی مرودۆستم ، ئه‌و مروڤه‌ی که‌خوا به‌گه‌وره‌یی خۆی ته‌کریمی کردوه‌ ( کرم الله‌ بنی ادم ) ، ‌ خه‌م و ئازاری خه‌ڵک و نیشتمانیش فیری به‌رگری مه‌یدانی و ڕوبه‌روبونه‌وه‌ی کردووم ، بۆیه‌ ئاماده‌ی قوربانیم ، ئاخر ڕێبازی بارزانی ئه‌م سێ چه‌مکه‌یه‌ ( به‌ها بالاکانی مروڤ سالاری و ، خه‌بات و شوڕش و به‌رگری ، قوربانیدان بۆ به‌رژه‌وه‌ندی بالای خه‌ڵک و نیشتمان ) . بۆیه‌ له‌و فه‌زا سه‌غڵه‌ته‌ی دوای لێدوانه‌که‌ی ترامپدا بۆ پرسی روژئاوا ، هیواکانم وه‌ک هه‌میشه‌ برده‌وه‌ ماڵه‌ ساده‌که‌ی سه‌ربڵندی نه‌ته‌وه‌ ، باره‌گا پر هه‌یبه‌ته‌که‌ی بارزانی ، ئه‌ویش وه‌ک هه‌موجار بی هیوای نه‌کردین و به‌ئیراده‌وه‌ له‌ ده‌ر‌گای دونیای دایه‌وه‌ و ، رۆحی به‌رگه‌گرتنی به‌به‌ر کوردستانیاندا کرده‌وه‌ ، ئاخر ڕێبه‌ره‌گه‌وره‌کانی گه‌لان وان ، تۆسێرکه‌ ئه‌وکاته‌ی جریوه‌ ئه‌لکترونیه‌که‌ی ترامپ دونیای جوڵاند ، کۆشکی دیداری بارزانیه‌کان بۆسه‌رشانی مێژو هه‌ڵده‌کشاو ، به‌هاو ئیراده‌یان ده‌به‌خشیه‌وه‌ .  ئه‌وه‌نده‌ی من شاره‌زای که‌سایه‌تی مه‌سرور بارزانی بم ، که‌سایه‌ته‌یه‌کی ده‌وڵه‌تمه‌داری دامه‌زراوه‌ییه‌ ، ئه‌و جگه‌له‌وه‌ی کوڕه‌گه‌وره‌ی جه‌نابی سه‌رۆکه‌ ، کوڕی کۆڕی سه‌ختی خه‌بات و پێشمه‌رگایه‌تی و ، ئه‌ندامی مه‌کته‌بی سیاسی گه‌وره‌حیزبێکی کوردستانیه‌ ، سالانێکی زوریش مه‌له‌فی ته‌ناهی کودستانی به‌سه‌رکه‌وتوانه‌ له‌بن ده‌ست بووه‌ ، له‌کاتێکدا مه‌سرور بارزانی سه‌رۆکایه‌تیی کابینه‌ی نۆی حکومه‌تی هه‌رێم ده‌کات ، ‌ بڕواناکه‌م ئیشکالیه‌تی ده‌سه‌لاتی له‌گه‌ڵ جێگروو وه‌زیره‌کانی کابینه‌که‌ی هه‌بێت ، چونکه‌ سیاسه‌تمه‌دارو حکومه‌تمه‌دار سروشتی وایه‌ کێشه‌ی له‌گه‌ڵ ئۆرگانه‌کانی خواروی خۆی نیه‌ ، به‌ڵکو ئاراسته‌یان ده‌کات بۆ پراکتیزه‌کردنی ئه‌جیندای کاری کابینه‌که‌ی ، که‌زامنی سه‌رکه‌وتنی حوکمڕانیه‌ له‌هه‌رێمی کوردستان ، ( به‌میحوه‌رکردنی هاوولاتی و ، پروسه‌ی چاکسازی و ، به‌هێزکردنی دامه‌زراوه‌ده‌ستورییه‌کان)  ئه‌و پێدراوانه‌ن که‌سه‌رجه‌می هێزه‌ نیشتمانیه‌کانی ناوسیستمی حوکمڕانی و ناو کایه‌ی سیاسیش ده‌خاته‌ به‌رده‌م مه‌سئولیه‌تی ئه‌خلاقی هاوکاریکردنی کابینه‌ی نۆی حکومه‌تی هه‌رێم ، ئه‌م ڕێکارانه‌ سیستمی په‌نجابه‌په‌نجا ده‌گۆڕێت بۆ پێکه‌وه‌ کارکردنێکی دامه‌زراوه‌یی ، که‌ته‌نها دڵسوزانی نیشتمان لێیتیده‌گه‌ن . ڕه‌نگه‌ هه‌مان بۆچونیش بۆ قوبادی کوڕی مام جه‌لال دروست بێت ، به‌لام لیتانی ناشارمه‌وه‌ ڕه‌نگه‌ ته‌نها لیستی خانه‌ نشینکردنی ( ٤٠٤ ) خانمی شیک پۆش ، به‌سه‌رهه‌نگ و سوپاسالار ، که‌ته‌نها ڕۆژێک به‌رگی پاسه‌وانی نیشتمانیان نه‌پۆشیبێت ، ئه‌وده‌نگه‌ نه‌شازانه‌ دژی چاکسازی به‌جۆرێک فۆرموله‌ بکات ، که‌شارێک هانبدات به‌بیانوی دیکه‌ له‌حکومه‌ت بکشیته‌وه‌ .  ئیتر ئه‌و ده‌نگویانه‌ی به‌ناوی ده‌سه‌لاته‌کانی جێگره‌وه‌ ، نوقڵانه‌ی کشانه‌وه‌ له‌ حکومه‌ت و ، دابه‌شکردنی کوردستان ئامانجیانه‌ ، بافکرێک له‌ڕابردوو بکه‌نه‌وه‌ و بزانن ، عێراقێک له‌ ئوکتوبه‌ری هه‌رزان فرۆشیدا ، نه‌یویرابێت پروژه‌ی ته‌قسیمی کوردستان بکات به‌واقیع ، له‌ئێستادا که‌سه‌ری له‌سه‌رقه‌بران ده‌له‌رزێت ، چۆن ته‌به‌نی پروژه‌ی دژه‌کوردستانی بۆ ده‌کرێت . باله‌گفتوگۆی (  بیزه‌نتی  ) به‌دوربین ، دوژمن له‌سه‌ر سنوری به‌خوێن نه‌خشێنراوی کوردستانه‌   .                                            

کاروان عەلی شامار (١) ناوەڕۆکی رێکەوتنەکە رێکه‌وتنی دەباشان لە 17 نیسانی ساڵی ٢٠١٦ لەنێوان بزوتنه‌وه‌ی گۆران و یه‌کێتیی نیشتیمانی کوردستان به‌ئاماده‌بونی ھەردوو رەوانشاد تاڵەبانی و نه‌وشیروان مسته‌فا واژوو کرا، تیایدا هه‌ردولا رێککه‌وتن له‌سه‌ر جێبه‌جێکردنی‌ ‌26 خاڵ کە ته‌واوی به‌نده‌کانی بۆ سودی هاونیشتیمانیان بوو‌، ڕێکه‌وتنەکه لەکاتێکدابوو کە په‌یوه‌ندیه‌کانی نێوان ئەو دوو ھێزە ساڵانێک گرژی تێکەوتبوو، لێ لەدوای ھەوڵی تاقەت پروکێنی چەن فیگەرێکی نێو ھەردوو حیزب ڕێکه‌وتنی ده‌باشانی بەئاکام گەشت، بەلام تا ھەنوکە وەک (نوسینی سەر کاغەز) ماوەتەوەو تەنھا خاڵێکی نێو رێکەوتنامەکە جێبەجێ نەکراوە! (٢) گرنگی ڕێکه‌وتنه‌که ‌رێکه‌وتنی سیاسی نێوان یه‌کێتی و گۆران کۆتایی به‌زۆر کێشه‌و گیروگرفتی ئابوری سیاسی کۆمه‌ڵایه‌تی هه‌رێمی کوردستان دێنێ و بەتایبەت لەدەڤەری سەوز تارادەیەکی باش جێگیریەکی سیاسی و ئابوری و کۆمەلایەتی دێنێتە ئاراوە، وێرای گه‌رانه‌وه‌ی ئومێد بۆ کۆمه‌ڵانی خه‌ڵکو هاوسه‌نگی هێزو شه‌فافیه‌ت له‌داهاتی کوردستان وجێبه‌جیکردنی لامه‌رکه‌زیه‌تی ئیداریی. هه‌روه‌ها ئه‌م رێکه‌وتنه‌ رێگر ده‌بێت له‌ هه‌موو ئه‌ هه‌وڵانه‌ی که‌ پارتی دژ به‌ بوژانەوەو گەشەکردن پارێزگای سلێمانی و ھەڵەبجە ده‌یدات. (٣) نه‌یارانی رێکه‌وتنه‌که‌ سەرباری ئه‌وه‌ی پارتی دیموکرات ھیچ کات دژایەتی خۆی بۆ جێبه‌جێکردنی ئه‌م رێکه‌وتنه‌ نەشاردۆتەوە، لەنێوخۆی هه‌ردوو حیزبیشدا نه‌یار هه‌یه‌، بەشێکیان ئەوانەن که‌ به‌هۆی به‌رژه‌وه‌ندیه‌ تایبه‌تیه‌کانیان و نزیکیان له‌ پارتی پێیان باشە نێوان ئەو دو ھێزە ھیچ بەرەو پێشچونێک بەخۆیەوە نەبینێ و بەمجۆرەی ئێستا بەردەوامبێ، بەشێکی تریشیان ئه‌وانه‌ن که‌ بەرپرسیارێتی گەورەو سه‌رمایه‌یه‌کی بێ شوماریان کۆکردۆته‌وه‌ بەھۆی گرژی نێوان ئەو دوو ھێزەوە، بەمە‌ش‌ رێکه‌و‌تنه‌که‌یان پێ هه‌زم نابێت و ھەمیشە عامیلی تێکدانی نێوانیانن، چون دڵنیان له‌وه‌ی له‌ئەگەری ھەر نزیک بونه‌وه‌یەک لەنێوان ئەو دوو ھێزەدا چانس و خۆری سیاسیان ئاوا ده‌بێت. (٤) عەرابی رێکەوتنەکە کاتێک باس دێتە سەر باسی جێبەجێکردنی رێکەوتنەکە ناکرێ ھەوڵ و کۆششی لاھور شێخ جەنگی نادیدەبگیرێ، چون ھەرکاتێک رێکەوتنەکە بەبنەبەست گەشتبێ ئەو دەستپێشخەربۆوە لەبۆ دوبارە زیندوکردنەوەی، ھەوڵی شێلگێرانەی ئەویش بووە کە پەیوەندی و خەبات و مێژوی ھاوبەشی نێوانیان بە برایەتی ماوەتەوەو نەگەشتووە بە مریشکە رەشە! بە ئنصافەوە باسی رۆڵی مام جەلال و کاک نەوشیروانی کردۆوە، وەک دوانەی سەرمەشقی خەباتی رزگاری و ئازادی کوردستان ناوزەندی کردوون.  لەکاتێکدا بەشێک لەسەرکردەکانی ھەردوو حیزب مژوڵی گەرمکردنی شەری نێوانیان بون، لاھور بەمیتۆدی جیاواز لەوان سیاسەتی کردوەو لەھەمبەر گرژی و لێدوانی نابەرپرسانەی بەشێکیان بابەتی مامەڵەی کردووە، لەخراپترین پەیوەندی نێوان ھەردوو لاشیاندا بە لێدوانێک یاخود جوڵەیەکی سیاسی کۆتایی بە گرژی نێوانیان ھێناوەو بووە بە ھەوێنی ئاشتی و عەرابی زیندوھێشتنەوەی رێکەوتنەکە. (٥) باشترین بژارده‌ به‌هۆی ئاڵنگارییەکانی ناوچەکەو چه‌قبه‌ستوی دۆخی سیاسی هه‌رێم و که‌ڵه‌که‌بونی قه‌یرانی ئابوری و کۆمەڵایەتی و زیان و لێکەوتەکانی بۆ سەر ھاونیشتیمانیان، پێوستە سەرکردەکانی ھەردوو حیزب لەروانگەی پەرۆشیان بۆ سودی گشتی، وە پێش ئەوەی کار لەکار بترازێ و ھەژمونی پارتی بەتەواوی لەناوچەکەدا زاڵبێت و پێویستە سلێمانی لەو فەوزا سیاسیە رزگارکرێ، ئەمەش‌ له‌م کاتەیا تەنھا بە زیندوکردنەوەو جێبه‌جێکردنی ڕێکه‌وتنامه‌کە دەبێ. نه‌نگیه‌کی گه‌وره‌یه‌ بۆ به‌رپرسانی هه‌ردوو حیزب که‌ زیاتر له‌ سێ ساڵ به‌سه‌ر وادەی واژوکردنی رێکه‌وتنامه‌کەدا تێپه‌ریوە لێ ھیچ ئاکامێکی ئیجابی نەبووە، له‌وه‌ش نه‌نگی تر له‌ خیتامی ھەموو کۆبونه‌وه‌کانی نێوانیاندا جه‌ختدەکەنەوە له‌ جێبه‌جێکردنی کۆی خاڵەکانی وەلێ بێئه‌وه‌ی یه‌ک هه‌نگاوی کرده‌ی بەو ئاقارەدا بنرێ! (٦) خولاصە ھیچ ئەرگومێنتێک نەماوە لەبۆ جێبەجێکردنی رێکەوتنامەی دەباشان، ھەموو ئاماژەکان بۆ ئەوەن کە یەکگرتنی ئەو دوو ھێزە دەبێتە ھۆی ئاشتەوای کۆمەلایەتی و سەقامگیری ئابوری و باشبونی گوزەرانی ھاولاتیان و گەرانەوەی پارسەنگی ھێزو رێگری لە گەورەبونی پارتی و ماڵباتدا! له‌ ئه‌گه‌ری پێچەوانەدا پارتی بۆ هه‌میشه‌ براوه‌ی گه‌مه‌کان ده‌بێت و ئیداره‌ی سلێمانیش باجی یه‌کنه‌گرتن و په‌رته‌وازه‌ی و بێسەروبەری ئەو ھێزانە ده‌دات! تا مام و کاک نەوشیروان مابوون سلێمانی لە لوتکەدابوو، حەق وایە رۆحیان شادبکرێ، عیبرەت لەجێبەجێکردنە نەک رێکەوتن!      

كارۆخ عوسمان ئەگەر لەساڵی ١٩٧٥ كاتێ نسكۆ بەسەر شۆڕشی كورددا ھات ڕاگەیاندن بەمجۆرەی ئێستا بوایە چەندین سیناتۆری ئەمریكی و دەیان پەرلەمانتاری وڵاتانی ئەوڕوپایی و سەدان دیپلۆماتكاری ئیسڕائیلی ڕەخنەكانیان دژی ھێرشكردن بۆ سەر كورد بڵاو دەبویەوە. بەپێی بەڵگەنامەكانی CIA، ناڕەزایەتی زۆر لەبەرامبەر پشت كردن لەكوردانی عێڕاق دژی سەرۆكەكانی ئەوكاتی ئەمریكا (ڕیچارد نیكسن و جیڕاڵد فۆڕد) و بەتایبەت وەزیری دەرەوە (ھنری كیسینجەر) پەیدا بوو، بەڵام ئەوكاتە ئیعلام بەوجۆرە نەبوو تا خەڵك پێی بزانێت. جگە لەناوخۆی ئەمریكا ئیسڕائیلیەكانیش كە بەنزیكترین دۆستی كوردو شۆڕشی ئەیلول دەبینران ڕەخنەی زۆریان لەئەمریكاو شای ئێران گرت و پێیانوابوو ڕۆژئاوا دۆستەكانی جێدەھێڵێت تا گورگ بیانخوات. كە خواردنیشی. شۆڕشی كورد ئەوكاتە زیاتر لە ١٠٠ ھەزار پێشمەرگەو ھێزی پشتیوانی ھەبوو لەگەڵ جبەخانەیەكی پڕ لەچەكی بەرگری زەمینی، بەڵام لەبەرامبەر سوپای عێڕاقی تازە پێگرتووشدا شكستی ھێنا، چونكە پێشمەرگە تەنھا لەزەمینیدا توانای ڕوبەڕووبوونەوەی ھەبوو، عێڕاقیش لەڕێگەی ئاسمانیەوە بۆردومانی دەكردن بۆیە شۆڕش پاشەكشەی بەھێزكرد بۆ ئێران.!!! وەك شەڕەكەی ١٦ی ئۆكتۆبەر كە ئەگەر ھێزی پێشمەرگە نەكشابایەوە توشی ئیبادە جەماعی دەبوون و نیوەی زیاتری پێشمەرگە لەناو دەچوو چونكە نەیدەتوانی خۆی لەھەمبەر ھێزی پڕچەكی سوپاو حەشد ڕاگرێت. ھیچ فشارێكیش دەورو كاریگەری لەسەر ئەمریكا نەبوو لەسەر پشتیوانی نەكردنی كوردان، چونكە بەرژەوەندی لەگەڵ عێڕاقی ئەوسا واتا ٧٥ و ئان و ساتی ١٦ی ئۆكتۆبەر پەیدابوو. بۆ ئێستاش ئەو تێڕوانینە دروستە، چونكە ئەمریكا ئیشی بەپێگەی ستراتیژی و سیاسەت و ئیدارەی ئەردۆگان ھەیە لەبەرامبەر ئێراندا، بۆیە بێھەڵوێست دەمێنێتەوە لەبەرامبەر ھێرشی سوپای تورك بۆ سەر خاكی كوردان لەسوریا. ئەگەر ئەمریكا دەست نەگرێت بەتوركیاوە ئەوا مەترسی ڕوو وەرگێڕانی تەواوەتی بۆ ڕوسیای لێدەكرێت، ئەوەش نسكۆیەكی گەورەیە بۆ ئەمریكا. ئەوڕوپاش بەھۆی ھەڕەشەی واڵاكردنی سنورەكان بەڕووی پەنابەران و ڕێگاكردنەوە بۆ گەیشتنی ماددەی ھۆشبەرو قەدەغەكراوەكان بە وڵاتانی ئەوڕوپا لەسەر ئاستی دەوڵەت بێدەنگ دەمێننەوە. ئێستا كە شەڕ دەستی پێكردووەو فڕۆكەكانی توركیا یەكەم غارەیان ئەنجامدا ھیچ كاردانەوەیەكی فعلی نێودەوڵەتی بەدیناكرێت و پێدەچێت بەھەمان زەمانی داگیركردنی عەفرین دونیا بەگشتی و ئەمریكا بەتایبەتی بینەری ڕوداوەكان بن. ھەر بەجددی لەو قۆناغەدا توركیا دەست و پێی وڵاتانی ڕۆژئاوای بەستۆتەوە. ئەو ھێرشانەی توركیا بۆسەر ڕۆژئاوای كوردستان بڕیاری سەتحی نیە تا ئەردۆگان سەرشێتیەكی سەركێشانەی كردبێت بەڵكو ئەوە لەستراتیژی دەرین دەوڵەتدا نزیكەی سەدساڵە بەرمەجە كراوە، دەكرێ بشڵێین كوردان بەرگریەكی سەركێشانە دەكەن بەڵام مەحاڵیشە لەبەرامبەر سوپای پڕچەكی توركیا تا كۆتایی خۆڕاگرن، ئاخر جگە لەچەك و چۆڵی قەبەو پێشكەوتوو توركیا بەشداری بە ٢٥ ھەزار چەكداری سوریایی دەكات لەپاڵ سوپاكەیدا، نزیكەی ١٠ ھەزار چەكداری بەكرێگیراوی كوردی توركیاش بەشدارە. شوێنی جوگرافی جەنگەكەش نزیكترین خاڵە لەمەتاڕی سەربازی دیاربەكر، ئەو مەتاڕە توانای ھەیە دووری ئەو ٦٠٠ كیلۆمەترەی سنوری نێوان توركیا-سوریا لەیەك كاتدا بۆردومان بكات و بەكەمترین تێچونیش بگەڕێتەوە. چەكی گەورەی كوردانیش تۆپی ١٠٦ تێپەڕناكات، ڕەنگە بگوترێت كە ئەمریكا چەكی پێشكەوتووی بەكورد داوە، بەڵام ئەوەشمان لەبیرە كاتێ توركیا ھێرشی چڵە زەیتونی بۆسەر عەفرین دەست پێكرد چەكە ئەمریكیەكان تاقە بۆمبێكیان نەتەقاندو كۆدی ھیچ چەكێكیان پێ نەدابوون و ھیچ كادرێكیان لەسەر بەكارھێنانی چەكەكان پێنەگەیاندبوو، ئیتر كورد دەبوا ئەوێ دەمێ حاڵی بوبایە كە ئەمریكا باكی بەسەرگەردان بوون و كوژران و ئاوارەبوونی كورد نیە. دیسان جارێكیتر باسی ئەو ھەڵە مێژووییەی كوردانی ڕۆژئاوا دەكەم كاتێ زۆران پێیان گوتن و پێمان گوتن مەھانە مەدەنە دەست توركیا و خۆتان لەشیعاری پەكەكەیی دابماڵن، بەڵام گوێیان لەڕەئی ھیچ لایەن و شەخسێك و خەبیرێك و دڵسۆزێك نەگرت و ھەرگیزیش ڕەئی ھیچ لایەن و كەسێك ناخوێننەوە. ھەمیشە ڕەخنەیان لەپارتی ئەوەبووە كە پاڵپشتی حزبێكی موعەییەن دەكات بۆ ڕۆژئاوا كەچی ئەوان حزبیان بۆ ھەر چوارپارچەی كوردستان دروستكردووەو لەگەڵ ھیچ ھێزێكیش ھەماھەنگ نین، دژایەتی كوردایەتیكردنی حزبەكانی تر دەكەن كەچی خۆشیان كوردبونیەتی پەكەكەیی لەڕۆژئاوا تەتبیق دەكەن تا بەو ڕۆژە گەیشت. لەو كاتەی ھێرش بۆسەر عەفرین كرا پەكەكە لەزاری جەمیل بایك بانگەوازی بایكۆتكردنی كاڵای توركی دەكرد كەچی كاتێ ئیمدادات بۆ ڕۆژئاوا دەنێردرا لەسەدا ٧٥ی كەل و پەلەكان توركی بوون و ھەر خودی ئیدارەی خۆرئاوا داوای خێوەتی توركی دەكرد. ئەدی لەو ئان و ساتەدا كە ئەم ھەموو كوردە سەرگەردان دەبێت ئاخۆ كەل و پەلی چ وڵاتێكیان بۆ بنێردرێت؟

رێبوار كەریم وەلی ئەوەی ئێستا ئەردۆغان دەیکات پەلەقاژەیەکە و ئامانجەکەی مەژغوڵ کردنی رای گشتیی تورکیایە بە بابەتێکەوە کە کێشەی ئەوان نییە. سەد ساڵە فاشیست، موحافەزەکار و نەتەوەییەکانی تورکیا لەسەر ھیچ شتێک کۆک نەبن لەسەر ئەوە یەکدەنگن کە وڵاتەکەیان لەھەر چوار لاوە بە دژمن دەورە دراوە و، بەوەش کێ دەسەڵاتی بەدەستەوە بووبێ، ناو ماڵی تورکیای وا عەیار داوە. وەھم و ترسیان کردووە بە بەشێک لە سایکۆلۆژیای مرۆڤی تورکیا. لە کاتێکدا وا نییە و، ھەمیشە دیکتاتۆرەکان و رژێمە ئۆلیگارشییەکان شەڕ و ناکۆکی و، درووستکردنی دژمنی وەھمی وەک فریادڕەس دەبینن. سەیر کەن کام دیکتاتۆر ھەیە کە شەڕی لە دژی ناوخۆ و دەرەوەی خۆی ھەڵنەگریساندبێ!؟ ئەردۆغان تەوقاتێکی لە مانگی ئازار و حوزەیران لە بەرەی دیموکراسیی تورکیاوە پێکەوت. پەیامەکە روون بوو، کۆتاییی ئەردۆغان! داوەکەی ئەردۆغان بۆ ھەدەپە و ھەڵوەشاندنەوەی بەرەی دیموکراسییە لە تورکیا. ھەدەپە دەبێ زۆر ژیرانە مامەڵە لەگەڵ ئەو دۆخەدا بکات و بیانوو نەداتە دەست حکومەتی ئاکەپە. ئەردۆغان دەیەوێ لە سۆنگەی تابووتی سەربازانی تورکەوە سیاسەت بکات، ھەدەپە دەبێ ئەوە بزانێت کە لەودیوی سنوور تەنھا کورد ناژییەن و کۆمەڵگای نێودەوڵەتیش بە ھەموو ھێزییەوە بۆ بەرزەفتکردنی ئەردۆغان لەسەر خەتن و دوور نییە باجێکی قورس بدات. ھەدەپە ئامانجی ئەو ئۆپەراسیۆنەیە، چونکە ئەو ھێزە بوو کە وەک چۆن کورد ھەیبەتی داعشی شکاند، ئاوھاش ئەوان وایانکرد کە دوای ٢٤ ساڵ ئەردۆغان تامی شکست بکات. ھەدەف ئەوەیە کە کورد لە بەرەی دیموکراسیی تورکیا داببڕێندرێت بۆیە، باشترین شت ئەوەیە ھەدەپە بێدەنگ بێت، ئەو بێدەنگییە ئەردۆغان دەکوژێت.

شێرکۆ کرمانج   زۆربەمان ئاگاداری تویتەکانی سەرۆکی ئەمریکا، "دۆناڵد ترەمپ"ین، لە چەند ڕۆژی ڕابردوودا، کە لەوانی پێرێ پشتی لە کورد کردو ڕووی لە تورک کرد، لەوانی دوێنێش ئاوڕێکی لە کورد دایە بەڵام سەرەڕای کۆمەڵێک هەڕەشە لە تورک کەچی هەر پشتی لە تورک نەکرد. لە تویتەکانی پێرێ ترەمپ گوتی کە ئێمە دەمانەوێت کۆتایی بەو شەڕە بێکۆتاییانە بێنین‌و لێدەگەڕێین کوردو تورکیاو ئەوڕوپاو ئێران‌و سوریا ڕوسیا بۆخۆیان پرسەکانیان یەکلابکەنە، ئەمەش وەک پێکردنی گڵۆپی سەوز بۆ داگیرکردنی ڕۆژاڤا لەلایەن تورکیا لێکدرایەوە. لەبەرابەردا، لە تویتەکانی دوێنێ، ترەمپ گوتی ڕاستە ئێمە لە پڕۆسەی کشانەوەین لە سوریا بەڵام بە ھیچ شێوەیەک پشتمان لە کورد نەکردوە، ئەوان گەلێکی تایبەتن و جەنگاوەری بەتوانان. بەھەمانشێوە پەیوەندییەکانیشمان لەگەڵ تورکیا (کە ئەندامێکی ناتۆ و ھاوبەشێکی بازرگانیمانە) زۆر باش بووە. هاوکات گوتیشی کە هەر جۆرە شەڕێکی نەخوازراو یان بەزۆرنەسەپێنراو لەلایەن تورکیاوە دەبێتە مایەی وێرانبوونی ئابوری تورکیا و دراوە (عوملە) لەرزۆکەکەیان. ئێمە کۆمەکی کوردەکان دەدەین لە ڕووی ماددی و چەک‌و تەقەمەنیەوە. پرسیارێک کە لەسەر زاری زۆر کەسە لەم ڕۆژانە ئەوەیە داخۆ ئەمریکا بەڕاستی پشت لە تورکیا دەکات‌ بەڕووکردنی لە پەیەدەو ڕۆژاڤا یان پشت لە کورد دەکات بە ڕووکردنی لە تورکیا، بەواتایەکی دیکە ئەمریکا تورک بە کورد، یان کورد بە تورک، دەگۆڕێتەوە. سادەگۆیەکان بۆ وەڵامی ئەم پرسیارە یەکسەر هەندێک بەم لاو هەندێکیان بەو لا دەڵێن بەڵێ، ئەدی ئەوە نییە ترەمپ مکوڕە لەسەر کشانەوە لە سوریا، یان دەڵێن ئەوە نیە کۆنگرێسمانەکان پشتیوانی لە ڕۆژاڤاو کورد ڕادەگەیەنن. تێگەیشتن بەمشێوەیە لە سیاسەتی وڵاتان بەگشتی‌و ئەمریکا بەتایبەتی، کە ئێستاکانێ تاکە گەورە زلهێزی دنیایە، ناحاڵیبوونە لە چۆنییەتی سیاسەتکردن‌و سیاسەت داڕشتن لەوەی بە سیاسەتی دەرەوەی دەوڵەتان ناسراوە. ئەمریکا نە کورد بە تورک دەگۆڕێتەوەو نە تورک بە کورد. ئەمریکا لەناوچەکە سیاسەت دەکات لەپێناو بەدیهێنانی ستراتیجییەتە گشتییەکانی لەناوچەکە کە لەناوبردنی داعش‌و ڕێگریکردن لە هەڵکشانی ئێران‌و ڕوسیا چەندانێکن لە ستراتیجیەتەکانی ئەمریکا لە دەڤەرەکە. بۆیە کاتێک کە ئەمریکا هێزەکانی سوریای دیموکرات پڕچەک دەکات بۆ دژایەتیکردنی تورکیا ئەم کارە ناکات. ئەمریکا لە گرنگیی پێگەی ستراتیجی تورکیا گەیشتوەو حەزناکات کە تورکیا بخاتە بەرەی ئەوانی دیکە کە لەم قۆناغەو لەم ناوچەیە بەرەی ڕوسیاو ئێرانە، کە بە بەرەی نەیارانی ئەمریکا ناسراون. بۆیە ئەمریکا هیچ کاتێک نایەوێت تورکیا زویربکات بەڵام لەوانەیە لەناچارییا سیاسەتەکانی ئەمریکا ببن بەمایەی ڕەنجان‌و توڕەبوونی تورکیا. باشە ئەگەر ئەمریکا گرنگیی‌و پێگەی تورکیا درکدەکات‌و نایەوێت زویریبکات ئەوە بۆ نابێتە هۆکاری پشتکردن لە کوردانی ڕۆژاڤا، کە خواستی یەکەمی تورکیایە بۆ درێژەدان بە پەیوەندییە دووقۆڵییەکانی ئەو دوو وڵاتە؟ لێرە هەوڵدەدەین وەڵامی ئەم پرسیارە بدەینەوە. هۆکاری پشتیوانی ئەمریکییەکان لە ڕۆژاڤا زۆرن بەڵام دەکرێت لێرە لەسەر گرنگترینیان هەڵوەستە بکەین: یەکەم، ئەمریکا ساڵانێک پشتیوانی لە ئۆپۆزسیۆنی بەناو میانڕەوی سوریا کرد، بە جەیشی حوری سوریشەوە، بەڵام دوای خەرجکردنی نزیکەی نیو ملیار دۆلار هەموو هەوڵەکانی بە فیڕۆچوون‌و بەشێکی زۆری لەو چەکانەشی کە بە گروپە میانڕەوەکانی دا گەیشتنە دەست گروپە توندڕەوەکانی وەک داعش‌و جەبهەی نوسرە. بۆیە ئەمریکا بەدوای بەدیلێکدا دەگەڕا، هێزەکانی پەیەدەو سوریای دیموکرات ئەو بەدیلە چاوەڕوانکراوە بوون. دووەم، هاوکاریکردنی هاوپەیمانان لە بەرگریکردن لە کۆبانی‌و شەڕڤانەکانی پەیەدە‌، کە لەژێر کاریگەریی میدیاو ڕای گشتی ڕۆژئاوا ئەنجامدران، سەرەتایەکی چاکبوو بۆ دروستبوونی پەیوەندییەکی ڕاستەقینە کە توانای شەڕڤانە کوردەکانی لە بەرگریکردن لە خۆو شەڕکردن لەگەڵ داعش نیشاندا. ئەمە لە شەڕەکانی دواتر، بەتایبەتی شەڕی مەنبەج‌و ڕۆژئاوای فورات، زیاتر دەرکەوت. بەکورتییەکەی بۆ ئەمریکییەکان دەرکەوت کە کوردەکان هێزێکن ئەگەر پشتیوانیان  لێبکرێت دەتوانن نەک هەر شەڕی داعش بکەن بەڵکو بەرگریش لە ناوچەکانیان بکەن. ئەزمونی ئەو سەربازە ئەمریکیانەی کە ڕاستەوخۆ لەگەڵ شەڕڤانەکان هەیانبوو کاریگەریی خۆی هەبوو لە سەرنجڕاکێشانی وەزارەتی بەرگری ئەمریکا بۆ شەڕڤانەکان‌و سەرکردەکانیان. سێیەم، ڕاستە ئەمریکییەکان نایانەوێت تورکەکان پەراوێزخەن بەڵام لە قەیرانی سوریا بۆیان دەرکەوت کە تورکەکان لە باشترین حاڵەتدا هاوپەیمانێکی خراپن چونکە ساڵانێک بوو سنورەکانی خۆیان نەک هەر بەڕووی داعش‌و گروپە ئیسلامییە توندڕەوەکان دانەخستبوو بەڵکو لە سنورەکانی تورکیا هاوکاری‌و کارئاسانی پێشکەش بە تیرۆریستەکان دەکرا، بەئاشکرا یان بەدزی. کۆنترۆڵکردنی ئەو سنورانە تەنیا بەپشتیوانیکردن لە پەیەدەو هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکرا کە بەشی هەرە زۆری ئەو سنورانەیان لە ماوەی چەند ساڵێک لە داعش، هاوسنورەکەی تورکیا، پاککردەوە. چوارەم، ئەمریکییەکان پێویستییان بە هاوکارێک‌و هاوپەیمانێک بوو کە پێویستی بە ئەمریکییەکان بێت بەڵام توانای ئەنجامدانی شەڕو بەڕێوەبردنی خەڵکیشی هەبێت لەسەر زەوی سوریا. هاوپەیمانێک کە لەبەرئەوەی پێویستی بە یارمەتی ئەوانە هیچ کاتێک لەژێر فەرمانی ئەوان دەرنەچێت. ڕاستیی ئەم خاڵە لەوکاتە زەقتر دەردەکەوێت کە بارودۆخی کوردانی ڕۆژاڤا ڕەچاوبکەین کە لەلایەکەوە تورکیا، لەلایەک پارتی، لەلایەکی دیکە داعش‌و ئۆپۆزسیۆنی سوریا بە میانڕەو و توندڕەوە تادەگات بەشار ئەسەد دەوردراوە کە بەئاشکراو بەدزی دژایەتی پەیەدەو کوردانی ڕۆژاڤاو و هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکەن. بەکورتی وەک چۆن ئەمریکا کەسی نییە لەسەر زەوی شەڕی بۆ بکات کوردەکانی ڕۆژاڤاش کەسیان نییە کە هانای بۆ ببەن‌و یارمەتیان بدات. لەئاکامدا هەردووکیان بوون بەتەواوکەری یەکدی. پێنجەم، تورکیا هەر لەسەرەتای قەیرانی سوریاو پێش ئەویش خەونی بە درێژکردنەوەی قوڵایی ستراتیجی خۆی دەدیت لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەئاراستەی کەنداوی عەرەبی، هاتنی بۆ ناو سوریا لەم ئامانجەی نزیکدەکردەوە. ئەمریکا ئەم پەلئاوێشتنەی تورکیای پێ باش نییە. ئەمەش کاتێک زەقتر دەردەکەوێت ئەگەر ڕەچاوی ئەوە بکەین کە تورکیا لە ٢٠٠٢ ـەوە حکومەتێکی ئیسلامیی-سوننیی ڕابەرایەتی دەکات‌و لەهەوڵی زیندوکردنەوەی خەونە ئیمپراتۆرییە عوسمانییەکانە لەسەر بنەمای دین‌و مەزهەبی سوننە. پشتیوانیکردن لە ڕۆژاڤا بەشێکە لە ستراتیجیەتی ئەمریکا بۆ لەباربردنی ئەو خەونەی تورکیا. شەشەم، لە ناوەڕاستی ٢٠١٥ دا پاش ئەوەی ئەمریکا باسی لە چارەسەری سیاسی کرد بۆ کێشەی سوریا، کە هاتنی ڕوسیای بۆ ناو هاوکێشەکانی سوریا بەچڕی بەدوای خۆیدا هێنا، کە دواتر باڵادەستی ئێرانی نەک هەر لە سوریا بەڵکو تەواوی ناوچەکە لێکەوتەوە. ئەمانە هەمووی وای لە ئەمریکا کرد کە پێیوابێت ئەگەر پشتیوانی لە کوردەکان نەکات‌و لەڕێگەی ئەوانەوە بازوی خۆی‌و ناوچەکانی ژێردەستی تاکە هاوپەیمانە ساواکەی بەهێزنەکات ئەوە سوریا لە دواڕۆژێکی نزیکدا بەتەواوی دەکەوێتە ژێر ڕکێفی ڕوسەکان لەلایەک‌و ئێرانییەکان‌و هاوپەیمانەکانی (وەک ئەسەد و حیزبوڵا) لەلایەکی دیکە. بەکورتی‌و بەکوردی ئەمریکا پشتیوانی لەڕۆژاڤاو هێزەکانی سوریای دیموکرات دەکات بۆ بەرگریکردن‌و ڕێگریکردن لە زیاتر تەشەنەکردنی ڕۆڵی ئێران لە سوریاو ڕۆڵی ڕوسیا لە ناوچەکە. حەوتەم، دوای شڵەژانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەئاکامی ئەوەی بە "بەهاری عەرەبی" ناسراوە ئەمریکییەکان بەگشتی‌و ترەمپ بەتایبەتی بەدوای بکەری سەقامگیریکەردا دەگەڕێن لەناوچەکە. کوردانی ڕۆژاڤا سەلماندویانە نەک هەر سەقامگیری ناوچەکانیان دەتوانن ڕابگرن‌و بپارێزن بەڵکو ئەو ناوچانەش کە وەک ناوچەی ناکوردی دانراون تائێستا کێشەیەکی وایان تێدا سەریهەڵنەداوە کە ببێتە مایەی نیگەرانی ئەمریکییەکان. بۆ ئەمریکییەکان پرسی سەقامگیریی پێش دیموکراسی دێت. لەڕاستیشدا هەروایە چونکە توێژینەوەکان‌و ئەزمونی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێماندەڵیت کە هەرێم‌و وڵاتە ناسەقامگیرەکان ژینگەیەکی چاکن بۆ بەرهەمهێنانی تیرۆریزم‌و تیرۆریستان. ئەمەش لە بەرژەوەندی ئەمریکادا نییە. بۆیە ئەمریکا پێیوایە کاتێک کە پشتیوانی لە ڕۆژاڤا دەکات پشتیوانی لەو ئەزمونە سەقامگیرە دەکات کە بەخۆی بەرگری لەخۆی دەکات لەدژی سەرهەڵدان‌و تەشەنەی بیری توندوتیژی‌و تیرۆریزم. هەشتەم، سەرکەوتنی ئەزمونی ڕۆژاڤا لە ڕێزگرتنی فرەیی دینی‌و نەتەوەیی، ئەگەر ڕێژەییش بێت، لەو ناوچانەی کە بەڕێوەیان دەبەن لەگەڵ تەبەنیکردنی سێکولاریزم‌ وەک بنەمایەک بۆ یاسادانان‌و ڕێزگرتن لە مافەکانی ژنان بەدڵنیاییەوە کاریگەرییان هەبووە لە نزیکبوونەوەی کوردو ئەمریکییەکان بەڵام پێموانییە بێ بوونی ئەو هۆکارانەی لەسەرەوە ئاماژەمانپێکردن پەیوەندییەکان بەو ئاستە دەگەیشتن کە ئێستا پێیگەیشتون.  ئەم هۆکارانە بەگشتی پێماندەڵێن کە پشتیوانیکردن لە ڕۆژاڤا، پەیەدەو هێزەکانی سوریای دیموکرات، ئەوەندەی پەیوەندی بەیەکگرتنەوەو یەکنەگرتنەوەی بەرژەوەندی‌و ئامانج‌و ستراتیجییەکانی بکەر (actor) ـەکانە ئەوەندە پەیوەندی بە ئەخلاق‌و ئایدیۆلۆجیاوە نییە. ئەگەر پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان لەسەر ئایدیۆلۆجیا دامەزرابان هیچ کاتێک هێزێکی چەپڕەوی ژینگەپارێزیی ئینتەرناشناڵیستی وەک پەیەدە لەگەڵ ئەمریکای بازاڕی ئازادو دیموکراسخوازی سەردەمی باراک ئۆباما، یان ئەمریکای ناسیونالیستی ئابوری‌و کۆنزێرڤەتیڤی سەردەمی دۆناڵد ترەمپ، لێکنزیک نەدەبوونەوە. ئەخلاق‌و مافەکانی مرۆڤ‌و بەها دیموکراسییەکان لێرەو لەوێ قسەیان لەسەر دەکرێت لە پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکان، لەوانەشە جارجار کاریگەرییان لەسەر سیاسەتی دەرەوەی وڵاتێک یان بکەرێک هەبێت، بەڵام بەگشتیی پرس‌و بەهای یەکلاکەرەوە نین، ئەوەی یەکلاکەرەوەیە هاوئامانجی‌و هاوبەرژەوەندی‌و هاوستراتیجییە. بۆیە کوردو کوردستانیان چ لە ڕۆژاڤا چ لە هەر شوێنێکی دنیا بن دەبێت لەو ڕاستییە بگەن‌و لەسەر ئەم بنەمایانە لە پرسی پەیوەندییەکانیان لەگەڵ ئەمریکا یان هەر وڵاتێکی دیکەی دنیا نزیکببنەوە. بەڕەچاوکردنی ئەو خاڵانە دەکرێت بڵێین سەرەڕای ئەو ئاماژانەی کە لە تویتەکانی پێرێی ترەمپ بەدیدەکرێن ئەگەرەکانی پشتکردن لە کوردانی ڕۆژاڤا زۆر کەمە بەڵام ناکرێت بڵێین هەر نیە چونکە لە سیاسەت هەموو شتێک ڕەچاوکراوە.

  نەوزادی موهەندیس     •    عێراق لەدوای ڕووخاندنی ڕژێمی بەعسی صدامیەوە لەساڵی 2003وە كە تائێستا 16 ساڵی ڕێكی تێپەڕاندوە هیچ كات و سات و ساڵێكی تێپەڕنەكردوە بە ئارامی و خۆشگوزەرانی،دوور لە كێشە و شەڕی ناوخۆیی و ئاینی و مەزهەبی و نەتەوەیی ،دوور لە جەنگی دژی تیرۆریستانی داعش،دوور لەململانێ‌ لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ‌ لە ئێران و توركیا و سعودیە و سوریاو ...هتد.دوور لە ململانێكانی وڵاتە زلهێزەكانی ئەمریكا و ڕوسیا و ئەوروپیەكان.دوور لە ململانێ‌ ناڕەواكانی نێوان سەركردە سیاسی و حیزبە سیاسیەكانی عێراق،دوور لە ململانێ‌ و كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداد.بەمشێوەیە عێراقی نوێ‌ تەنها دوور بوە لە وێنە و بڕیارەكانی صدام حسێن ئەگینا زۆرجاران لە سەردەمی بەعسیەكان خوێناویتر و مەترسیدارتر بوە بۆ سەر هەموو پێكهاتەكانی عەرەبی ((سونە و شیعە)) و كورد و توركومان و مەسیحی و ..ئەوانی تریش. •    عێراق وەك ئەوەی كە نەفرەتی ئەزەلی لێكرابێت لەلایەن پەروەردگارەوە كە بەم شێوەیە گیرۆدەی جەنگە یەك لەدوایەكەكان و جەنگ و ململانێ‌ نەبڕاوەكان بێت هەر لەسەرەتای مێژووی دروستبونیەوە لە سۆمەریەكانەوە تاكو ئێستا كە زیاتر لە 5 هەزار ساڵە. •    عێراق لەگەڵ ئەوەی وڵاتێكی دەوڵەمەندی نەوت و كانزا و سەرچاوەسروشتیەكان و خاك و ئاوێكی بەپیت و سازگارە و وڵاتی دوو ڕووباری بەناوبانگە،بەڵام هیچ كات خۆشگوزەرانی و ڕەفاهیەتی تەواوی بەخۆیەوە نەبینوە و هەمیشە گەندەڵی و هەژاری و دواكەوتویی و بێكاری و نەخۆشی و نەخوێندەواری بەرۆكی تاك و كۆمەڵگاكەی بەرنەداوە. •    لەم هە فتەیەی كە ڕابوورد و بەدیاریكراوی لە 1 تا 7تشرینی یەكەمی 2019،عێراق و بەتایبەتیش بەغدادی پایتەخت و شارەكانی ناوەڕاست و باشووری عێراق بە مەترسیدارترین و هەژاوترین ڕۆژدا تێپەڕبوون بەهۆی خۆپیشاندانە جەماوەریە فراوانەكانەوە كە لەئەنجامی نەبوونی كار و تەشەنەسەندنی گەندەڵی و نەبوونی خزمەتگوزاریەكانەوە سەریان هەڵداوە كە بەدرێژایی 16 ساڵی ڕابووردوە بەردەوامیان هەیە و كە وەك ڕاگەیەنراوە لەو ماوەیەدا زیاد لە 800 ملیار دۆلار لەداهاتی عێراق بەهەدەر دراوە و لەلایەن دەستە و تاقمێكی بچوك و كەمی دەسەڵاتدارانی عێراقەوە بەقازانجی حیزب و سەركردە و بنەماڵە و تەنانەت وڵاتانی دەرودراوسێشەوە بەكارهاتوە و كۆمەڵگای عێراقیشی لێبێبەشكراوە. •    ئەم 7 ڕۆژەی عێراق ڕۆژانێكی پڕ مەترسیبوون بۆ سەر تەواوی دەوڵەت و سیستەمی حوكمڕانی لەعێراقدا،چونكە داوای هەڵوەشانەوەی حكومەتی عادل عبدالمهدی دەكرا و داوای پێكهێنانی حكومەتێكی نیشتیمانی دەكرا،داوای دەستلەكاركێشانەوە و چۆڵكردنی كورسی حوكمڕانی هەرسێ‌ سەرۆكایەتیەكەیان دەكرد.ئەم 7 ڕۆژە بەهەق و هەقیقەت بنەمای زۆرێك لە بیربۆچونەكان و تەختی حوكمڕانی عێراقی هەژاند و خستیە لەرزین،بەڕادەیەك وڵاتانی ناوچەكەش مەترسیان لەسەربوو بەهۆی تێكچوون و لێكهەڵوەشانی حكومەتی عێراقیەوە. •    سیناریۆكان زۆرن كە كێ‌ و چ لایەن و كام حكومەتی ناوچەیی و زلهێز و سەركردە و حیزبی سیاسی ناوخۆیی و ناوچەیی و دونیاش لە پشت ئەم خۆپیشاندانەوەن؟ئایا خۆپیشاندانەكان خۆڕسك بوون و لەئەنجامی پەنگخواردنەوەی توڕەیی و بێزاری و ناڕازیبونی جەماوەر خۆیەوە سەریانهەڵدا و تەقینەوە ؟ یان حیزب و سەركردە و دەزگای جاسوسی و وڵاتانی دەوروبەر و دونیای لەپشتەوە بوون؟ئایا خۆپیشاندان و ناڕەزایی دەربڕین مافێكی یاسایی و دەستوری نین لە عێراقدا بۆ داواكاری مافە ڕەواكانیان؟ و زۆر پرسی تریش.. •    زۆر قسەدەكرێت لەسەر ئەوەی كە دەزگا جاسوسیەكانی ئێران و توركیا و سعودیە و كوێت و ئەمریكا و ..هتد. لەپشت جوڵاندان و هاندانی جەماوەری توڕەی عێراقەوەن لە بەغدادی پایتەخت و 9 گەورە شاری تری ناوەڕاست و باشووریش. زۆرێكیش وای بۆدەچن ململانێ‌ حیزبی و تایەفیەكانیش ڕۆڵیان هەبوە لە تەقینەوەی خۆپیشاندانەكان لەلایەك لەنێوان حیزب و سەركردە سیاسیەكانی شیعەكان خۆیان و لەلایەكی تریشەوە  كۆنە بەعسیەكان و سونەی عەرەبیش ڕۆڵی كەمیان نەبوە،بەم شێوەیە هەموان  و هەریەكە بەشێوەیەك بەشدارن لەو هاندان و تەقینەوە جەماوەریەدا،بەڵام تاكو ئێستاش هیچ كەس و لایەن و سەركردەیەكی ناوخۆیی و وڵاتانی ناوچەكە و دونیاش بوێری ئەوەیان نەكردوە كە خۆیان بە لێپرسراو و جوڵێنەری خۆپیشاندانەكان دەربخەن،هەربۆیەش دوای 7 ڕۆژ لە خۆپیشاندان و وەڵامدانەوەی تاڕادەیەك توندی هێزە سەربازی و ئەمنیەكان و نەبونی سەركردایەتیەكی دیار و بەهێزیش بۆ خۆپیشاندانەكان ،هێواش هێواش بەرەو هێوربونەوە چوو و لەئێستاشدا بەهۆی هەندێ‌ بڕیار و بەڵێنی پەڕلەمان و حكومەتەوە تاڕادەیەك خۆپیشاندانەكان خاوبونەتەوە،بەڵام مانای كۆتایهاتنیان نیە،چونكە هەموو ئەو بەڵێنانە سەرزارەكین و لەسەر زەمینەی واقع ماوەیەكی لانی كەم 3 بۆ 6 مانگیان دەوێت كە هاوڵاتیان هەستی پێبكەن و بەقازانجیان بشكێتەوە. •    ئاشكراشە هەرچەندە داواكاری خۆپیشاندەران ڕەوایەتی زۆری تیادایە كە بەشێوەیەكی سەرەكی داوای (( نەمانی گەندەڵی، نەمانی بێكاری، پێشكەشكردنی خزمەتوگوزاری))یان بەرزكردبۆوە و بەشێوەیەكی هێمنانە بەڕێوە دەچوون و هیچ توندوتیژیەكیان لێنەكەوتەوە تا ئەوكاتەی دەستی دەرەكی و پیلانی ناوخۆیش هانیدان بۆ سووتاندنی بارەگای حیزبە سیاسیەكان و دامودەزگای حكومی و كەناڵەكانی ڕاگەیاندن و دواتریش سەركێشان بۆ تەقەكردن لە خۆپیشاندەران و هێزەكانی پۆلیس لەلایەن قەناص بەدەستە نهێنی و شارەواكان و لەئەنجامیشدا وەك ڕاگەیەنرا زیاد لە 200 قوربانی و 6 هەزار برینداری لێكەوتۆتەوە كە ڕەنگە زۆر زیاتریش بێت،جا تا ئەو كاتەی كە خۆپیشاندانەكان هێمن وئارام بن و دووربن لە توندوتیژی مافی تەواوی هاوڵاتیانە كە داوای مافە زەوتكراو و پێشێلكراوەكانیان بكەن بەڵام كاتێك كار گەیشتە توندوتیژی و مەترسی گەورەی لێكرا ناكرێت بەخوێنساردی و بەكەمیەوە لێیان بڕوانرێت،هەربۆیە نەدەكرا حكومەت و هێزەكانی سوپا و ئەمنیەكانی تر بێدەسەڵات و تەماشاكەر بوەستانایە. •    خۆشبەختانە لە ئێستادا و دوای تەنها 7 ڕۆژ هەموان تێگەیشتن كە لەدەستدانی دەوڵەت و حوكمڕانیە لەرزۆكەكەی بەغداد بەزیانی هەموان تەواو دەبێت،شیعەكان خۆیان گەیشتنە ئەو بڕوایەی ڕووخاندنی حكومەتەكەی عادل عبدالمهدی زیانی گەورە لەپێش هەموانەوە بەخۆیان دەگەیەنێت و زۆر نزیكیشە بۆ هەتاهەتایی دەسەڵاتیان لەدەستبچێت یان لانی كەم بۆماوەیەكی زۆر نەگەنە ڕێكەوتن و عێراق و بەتایبەتیش ناوەڕاست و باشوری شیعەنشین لە هەڕەج و مەرەجێكی بێكۆتادا بمێنێتەوە و ئەوەی 16 ساڵی ڕابوورودشە وەدەستهاتوە لەكیس بچێت ،سونەی عەرەبیش هیچ كات عێراقی پڕ كێشە و فەوزا لە قازانجیاندا نیە چونكە هێندەی تر ڕووبەڕووی مەرگ و كوشتن و بچوكبونەوەی زیاتر دەبنەوە،كوردیش زیانی گەورەی پێدەكەوێت لە ڕووی ئابوری و نەدانی بودجە و موچە و ڕووبەڕووی قەیرانێكی دارایی تر دەبۆوە لەكاتێكدا هێشتا پێویستی زۆری بەعێراقە و دۆخە ناوچەیی و دونیاییەكەش پشتیوانی لەجیابونەوەی كورد ناكات،كەمینەكانی تریش بەهەمان شێوە زیانی گەورەیان پێدەگایشت. •    بۆیە هەموان و هەریەكە لەلای خۆیەوە بە ئاشكرا و نهێنی كەوتنە خۆ بۆ كۆتایهێنان بەو ئاریشە ئاڵۆزە و هەموان پشتیوانی خۆیان بۆ حكومەتەكەی عادل عبدالمهدی دەربڕی و گەیشتنە ئەو بڕوایەی كە كەسێكی هێمن و لەسەرخۆ و خۆنەویست و پۆست نەویستی وەكو مەهدیان بەزوویی دەستناكەوێتەوە تا كەشتیە شەپڕیوەكەی عێراق لە ناو ئەو دەریا سەركێشەی پڕ ئاژاوە مەترسیدارەدا بەرەو كەناری ئارامی ببات.بۆیە بەهەق دەبێت دەسەڵاتدارانی عێراق بەهەرێمی كوردستانیشەوە پەندی گەورە لە توڕەبوون و ناڕەزایی و خۆپیشاندانەكانی هاوڵاتیان وەربگرن و بكەونەوە خۆ بۆ چێكردنی پڕۆسەیەكی چاكسازی ڕاستەقینە و نەهێشتنی دیاردەكانی گەندەڵی و بێكاری و هەژاری و نەبوونی خزمەتگوزاری.ئەگەرنا لە كاتی دووبارەبونەوە و سەرهەڵدانی خۆپیشاندانەكاندا زۆر گەورەتر و فراوانترو مەترسیدارتریش دەبێت و ئەوكاتیش عێراق لەدەست هەموان و بەتایبەتیش عێراقیەكان دەچێت و دەبێتە گۆڕەپانێكی كراوە لەبەردەم یار و نەیاری ناوچەیی و نێودەوڵەتیدا و ئیدی عێراقێكی بەهێز و دەوڵەمەند و خاوەن سەروەری بونێكی ڕاستەقینەی نامێنێت و دەبێتە بەشێك لەمێژوویەكی ڕەشی درێژكراوەی خوێنڕشتن و كاولكاری و نەفرەتبارانكراو. زۆر دووریش نیە كە هەرێمی كوردستانیش پڕیشكی ئەو ئاگرە بێئامانە بیگرێتەوە و هەمان چارەنوسیش ڕووبەڕوی ببێتەوە و خۆپیشاندانەكانی ساڵانی 2011و دواتری كوردستانیش سەرهەڵبدەنەوە.كە نە عێراق و نەهرێمی كوردستانیش چیدی بەرگەی دۆخێكی تری نەخوازراو و مەترسیدار ناگرن لەكاتێكدا ناوچەكە بە مەترسیدارترین قۆناغدا گوزەر دەكات بەهۆی ملانێكانی ئەمریكا و ئێران و توركیا و كورد و عەرەب و ئیسڕائیل و ئەوانی تریشەوە.  

كارزان سەباح هەورامی  یه‌که‌م تویتی (واڵی تویته‌ری سه‌رۆک بارزانی) له‌دوای کشانه‌وه‌ی سوپای ئه‌مه‌ریکا له‌ رۆژئاوای کوردستان بریتیی ده‌بێت له‌وه‌ی (بۆ هێورکردنەوەی دۆخی ڕۆژئاوای کوردستان لەگەڵ چەند لایەنێک لەپەیوەندی دایە)، ئه‌م هه‌وڵه‌ی سه‌رۆک بارزانی، جێگای دڵخۆشییه‌، ره‌نگ بێت قۆناغی گۆڕانکاری ناوچه‌که‌ ئه‌وه‌ بخوازێت که‌ پێکهاته‌ی ئیدار و سیاسی کوردستان له‌چوارچێوه‌ی گۆڕانکاریه‌کان‌ پارێزگاری لێبکرێت له‌دوا په‌یامی خۆشی وه‌ڵامی دۆناڵ ترپ سه‌رۆکی ئه‌مه‌ریکا ده‌داته‌وه‌ و ده‌ڵێت: خوێنی کورد زۆر لە چەک و پارە، بەهادارترە. ئه‌مه‌ش یه‌که‌م قسه‌ی راشکاوانه‌ی کورده‌ به‌رانبه‌ر سیاسه‌تی ئه‌مه‌ریکا، پێشووتر له‌ کۆبوونه‌وه‌یه‌کی رۆژنامه‌نووسان که‌ خۆم تێیدا به‌شدار بووم، سه‌رۆک بارزانی، گوتی: (ناکرێت هه‌رچی وڵاتانی زلهێز پێیمان بڵێن ئێمه‌ ملکه‌چی بکه‌ین، چونکه‌ کورد خاوه‌نی دۆزی خۆیه‌تی‌ که‌ دواجار ده‌ستبه‌رداری نابێت)، ئه‌م هه‌وڵه ‌نوێییه‌ی سه‌رۆک بارزانی، ره‌نگ بێت له‌یه‌که‌م کاردانه‌وه‌ی هاتنی (سێرگی لاڤرۆڤ)، وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی رووسیا بێت که‌ داوای کردوه‌وه‌ له‌باره‌ی رۆژئاوای کوردستان هه‌ڵوێستیان هه‌بێت، ره‌نگ بێت بۆ دۆخی رۆژئاوای کوردستان ئاراسته‌ی په‌یوه‌ندیه‌کانی سه‌رۆک بارزانی فراوانتر بکرێت، یه‌کێک له‌وانه‌ دۆزینه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێکی خێرا بۆ ئه‌وه‌ی هاووڵاتیانی سڤیلی رۆژئاوا نه‌بنه‌ قوربانی، بۆ ئه‌مه‌ش تاکتیکی نوێی و سیاسه‌تی نوێ بۆ ناوچه‌که‌ پێویسته،‌ له‌کاتێکدا ئه‌مه‌ریکا به‌فه‌رمی له‌ رۆژئاوای کوردستان کشایه‌وه،‌ به‌ڵام ویستێکی نێوده‌وڵه‌تی هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئارامی ناوچه‌که‌ وه‌ک خۆی بمێنێته‌وه‌، ئه‌گه‌ری به‌وردی بگه‌رێینه‌وه‌ بۆ رێککه‌وتنه‌کانی (هه‌ولێر یه‌ک و دوو و دهۆک یه‌ک) که‌ له‌نێوان هێزه‌ سیاسییه‌کانی رۆژئاوای کوردستان و سه‌رۆک بارزانی ئه‌نجام دراوه،‌ تێیدا به‌روونی باس له‌وه‌ کراوه‌ که‌ گۆرانکاری ناوچه‌که‌ واده‌خوازێت هێزێکی یه‌کگرتوو رۆژئاوای کوردستان بپارێزێت و دیپلۆماسیه‌تی هێزه‌کانی رۆژئاوا له‌پێناوی سه‌رکه‌وتنی ده‌سکه‌وته‌کان بێت له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا دروستکردنی هاوپه‌یمانی سیاسی و پێکه‌وه‌ کارکردن. پێشووتریش به‌رپرسانی پارتی یه‌کێتی دیموکراتی (په‌یه‌ده‌) له‌وه‌ ئاگادار کراونه‌ته‌وه که‌ پابه‌ندی رێککه‌وتنه‌کان بن. دواین تویتی (دۆناڵ ترامپ)سه‌رۆک کۆماری ئه‌مه‌ریکا، ره‌نگ بێت لێکدانه‌وه‌ی سیاسی زۆری به‌دوای خۆیدا هێنابێت کاتێک پێی وایه‌ کورد له‌ رۆژئاوای کوردستان بێ به‌رانبه‌ر شه‌ری نه‌کردووه،‌ به‌ڵکو له‌لایه‌ن ئه‌مه‌ریکاوه‌ هاوکاری کراون، ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌یه‌ که‌ ناکرێت قه‌ده‌ری رۆژئاوای کوردستان وابه‌سته‌ی به‌لێنی زلهیزانی جیهان بکرێت، به‌ڵکو ده‌بێت یه‌کگرتوویی و یه‌ک هێزی له‌ناوخۆی رۆژئاوای کوردستان بپارێزرێت، بۆ داهاتووش ستراتیژیه‌تی رۆژئاوای کوردستان دابرێژرێته‌وه‌ که‌ سه‌رجه‌م هێزه‌ نیشتیمانییه‌کان به‌شداری تێدا بکه‌ن. ره‌نگ بێت په‌یامی نوێی سه‌رۆک بارزانی، بۆ رۆژئاوای کوردستان له‌و روانگه‌وه‌ بێت که‌ به‌هه‌رێمی کوردستانیشه‌وه‌ کورد له‌ جیاتی سیاسه‌تی سۆزدار سیاسه‌تی تاکتیک و به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش دروست بکات، له‌ماوه‌ی رابردوو له‌ پرسی که‌رکووک زلهێزانی جیهان، چونکه‌ به‌رژه‌وه‌ندیان له‌گه‌ڵ کوردستان نه‌بوو پشتیان لێکردین وه‌ک ئه‌وه‌ی له‌ که‌رکووک روویدا له‌ ساڵی ٢٠١٧. ئیتر کاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌ تاکتیکی به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش له‌جیاتی سیاسه‌تی پشتیوانی بدۆزرێته‌وه،‌ هاتنی (سێرگی لاڤرڤ) ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌یه‌ که‌ جه‌مسه‌ری به‌هێز له‌ناوچه‌که‌ ده‌یانه‌وێت رۆڵ ببینن، ده‌کرێت ئه‌مه‌ فراوانتر بکرێت، و چوار چێوه‌ی سیاسی زیاتری بۆ دروست بکرێت، ره‌نگ بێت ویستی کۆمپانیا رووسییه‌کان بۆ هه‌رێمی کوردستان زیاتر بێت، ئه‌مه‌ریکاش نایه‌وێت گۆره‌پانه‌که‌ بۆ رووسیا چۆڵ بکات، سه‌رئه‌نجام کوردستان ده‌توانێت له‌رێگای په‌یوه‌ندیه‌ دیپلۆماسییه‌کانییه‌وه‌ ئه‌و رۆڵه‌ گه‌وره‌یه‌ ببینێت که‌ ئێستا هه‌ولێر وه‌ک ناوه‌ندی دیپلۆماسی گرنگی ناوچه‌که‌ رۆڵ ده‌بینێت. ره‌نگ بێت به‌شێکی دیکه‌ی په‌یامی نوێی سه‌رۆک بارزانی، له‌و روانگه‌وه‌ بێت که‌ کوردستان رۆڵی به‌هێزی بینووه‌ له‌ رووبه‌رووبونه‌وه‌ی تیرۆر و فاکته‌ری به‌هێزیش بووه‌ بۆ که‌مکردنه‌وه‌ی توندوتیژیه‌کانی ناوچه‌که،‌ به‌تایبه‌ت رۆڵی به‌هێزی هێزی پێشمه‌رگه‌ له‌ باشووری کوردستان و ئه‌و رووبه‌رووبونه‌وانه‌ی له‌ رۆژئاوای کوردستان بۆ پرسی داعش کراوه‌، که‌وایه‌ ده‌کرێت به‌ پارێزگاری له‌ مانه‌وه‌ی ئیداره‌ و سیاسه‌تی کوردستان به‌م شێوه‌ی ئێستا ناوچه‌که‌ دووربکه‌وێته‌وه‌ له‌ هه‌ر مه‌ترسییه‌کی تیرۆر وه‌ک ئه‌وه‌ی له‌ چه‌ند ساڵی رابردوو پێشمه‌رگه‌ سه‌رسه‌ختانه‌ رووبه‌رووی داعش بویه‌وه‌ و له‌گه‌ڵ سوپای عێراق توانیان به‌ناو ده‌وڵه‌تی ئیسلامی عێراق و شام بروخێنن.  کۆی گشتی ئه‌م رووداوانه‌ی دوایی ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌یه‌‌ که‌ سیاسه‌تی ئینکاری و یه‌کتری سرینه‌وه‌ نابێت ببێته‌ رۆژه‌ڤی هیچ هێزێکی سیاسی، دواجار ئه‌وه‌ی که‌ پشتیوانی کورده‌ بریتیه‌ له‌ یه‌کڕیزی ناوخۆیی و ته‌بایی ‌ به‌بێ ئه‌وه‌ هیچ ئه‌نجامێک ده‌ست ناکه‌وێت، بۆیه‌ ده‌بێت هێزولایه‌نه‌ سیاسییه‌کانی رۆژئاوای کوردستان له‌سه‌ر یه‌ک مێزی گفتووگۆ بگه‌رێنه‌وه‌ بۆ رێککه‌وتنێکی نیشتیمانی و په‌یوه‌ندی به‌هێز له‌گه‌ڵ پارچه‌کانی دیکه‌ی کورستان دروست بکه‌ن، له‌پێناوی رووبه‌رووبنه‌وه‌ی ئه‌و ته‌حه‌دایانه‌ی له‌سه‌ر ناوچه‌ هه‌یه‌