د.محەمەد عەلی زیاتر لە دوو مانگە کاک عەدنان بوە بە ئەندامی خانەی ڕاپەڕاندنی گۆڕان و لەم ماوەیەدا، زۆرترین چاوپێکەوتن و نوسین و لێدوانی ھەبوە (گومانم نیە ئەگەر دەرنەچوایە بەپێچەوانەوە قسەی دەکرد!). عەدنان عوسمان بوەتە ڕەمزی ئینکاریکردن لە واقیع و نماییشكردنی ساختانه‌ی سیاسەتی ناوخۆیی و دەرەکیی گۆڕان ناکۆک بەوەی ھەیە و دەگوزەرێت. لەم ڕوەشەوە ده‌ركه‌وتن و گوتاره‌كانی بەتەواوەتی لە سیاسه‌تی میدیایی محمد سەعید سەحافی کاتی شەڕی عێراقی 2003 دەچێت: زۆرترین لێدوان و کەمترین کردار، به‌خشینه‌وه‌ی زۆرترین مژده‌ و چنینه‌وه‌ی كه‌مترین ده‌ستكه‌وت. بۆ سەلماندنی ئەم ڕایەشمان:  ١.کاک عەدنان وتویەتی: “ئەگەر پاش شەش مانگ چاکسازیی نەکرێت، دەکشێینەوە!”. بەڵام شەش مانگەکە چوار و نیوی تەواوبوە! ئایا لەم ماوەیەدا چاکسازییەکان کامانەن و با یه‌ك نموونه‌مان بۆ بهێنێته‌وه‌؟ ئەی ئەگەر پاش شەش مانگەکە چاکسازیی نەکرا، دەکشێنەوە؟ یاخود ئەم قسەیەشت وەکو ئەوەی سەرۆکی فراسیۆنەکەتانه‌ كه‌ گوتی: “لەماوەی دومانگدا پرۆژەی چاکسازیی تێنەپەڕێت، ڕێکەوتنی گۆڕان و پارتی درۆیەکی گەورەیە“. پڕۆژه‌كه‌ تێنەپەڕی و ڕێکەوتنەکەش نەبوە درۆیەکی گەورە!. ئێوە نەک هه‌ر ناکشێنەوە، بەڵکو داوای پۆستی زیاتریشتان کردوە و حاڵی حازر خاڵی ناکۆکی نێوان ئێوە و پارتی چاکسازیی نیە، بەڵکو وەرگرتنی پۆست و ئیمتیازاتی حیزبیی زیاترە. شەش مانگەکە مانگ و نیوێکی ماوەو ئێوە ھەفتەی پێشوتر پۆستی وەکیل وەزیرەکانتان یەکلاکردەوە. ھەمان قسەش بۆ نیگەرانییەکانت لە یەکێتی ڕاستە و دڵنیابە خیلافتان لەگەڵ یەکێتییدا مەسەلەی دواکەوتنی پرۆژەی سەدمەتری و دارایی ئەم زۆنە و کەمیی پرۆژە و خراپیی خزمەتگوزارییەکان نیە.  ٢.عەدنان عوسمان ده‌ڵێت: “لیژنە دروستدەکەین لەسەرئەوانەی بەھۆی بزوتنەوەی گۆڕانەوە دەوڵەمەندبون“. دەمێکە وتراوە: ھەرشتێک ویستت شکست بهێنێت، لیژنەی بۆ دروستبکە. پێویست بە لیژنە ناکات: بە نامەیەک داوای دۆسییەی وەزیری پێشوی کۆچ و کۆچبەران (دەرباز محمد) بکە لە سەرۆکایەتی پێشوی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و عالیە نوسێفی. ٣.ئەرێ بەڕاست ئەم “لیژنەیە!“ کوڕەکانی نەوشیروان مستەفاش دەگرێتەوە کە گۆڕان بە عەمەلی بوەتە بارمتە و کرێچی موڵک و ماڵ و دارایی و میدیای کۆمپانیاکەیان (وشە)؟ یاخود وەکو پارتی و یەکێتی نەوەکانی کەسی یەکەمی حیزب لە سەرو یاسا و دامەزراوەکانەوەن؟! ٤.لەیەکەم ھەفتەی بوون بەسکرتێری جڤات، عەدنان عوسمان وتی: “ھیچ دامەزراوەیەکی گۆڕان کێشەی شەرعی و یاسایی نیە“. بەڵام: یه‌كه‌م، دوساڵ زیاتر تێپەڕیوە بەسەر وادەی ئەنجامداندانی ھەڵبژاردنی باژێروان و مەکۆکان . دووهه‌م، دوساڵ لەمەوپێشیش دەبوایە کۆنفرانسی گشتیی ببەسترایە. سێهه‌م، نزیکی پێنج مەکۆ باژێروانیان نیە. چواره‌م، لەکۆی یانزە ژور، چوار ژور ڕێکخەریان نیە و لەساتی ئەو لێدوانەشدا (٢٠١٩/٩/١٤) حەوت ژور بێڕێکخەربون!.  ٥.لە مەسەلەی شەفافیەت و بەگژاچونەوەی گەندەڵیدا، ھێنانی پرۆژەی یاسای بودجە لەلایەن حکومەتەوە بۆ پەرلەمانی کوردستان گرنگترین و سەرەکیترین مەسەلەیە. بەڵام بۆئەوەی (براگەورە!) عاجزنەبێت، کاک عەدنان و ھیچکام لە وەزیرو ئەندام پەرلەمانەکانی گۆڕان، بەیەک وشەش باسی بودجە ناکەن؟!

چیا عەباس لە گەڵ ئاگربەستی شەری ناوخۆ، دیقەتتر دوای روخاندنی سەدام، دابەشکردنی دەسەڵات و دەسکەوت و خێر و بەرەکەتی نەوت و بەخشیشی دەرەوە  نێوان هێزەکانی دەسەڵات سەرهەڵدانی گەندەڵیەکی زەقی بەدوای خۆیدا هێنا، هاوکات  ستەمکاری دەسەڵات بەرامبەر دەنگی نارازی و خۆپیشاندەران گەیشتە ئاستێک چاوەروانی زۆر روداو و کاردانەوەی توند و تیژی لێدەکرا.   بزوتنەوەی گۆڕان توانی ئەو هەڵچون و تورەبونە  تا رادەیەکی باش کۆنترۆڵ و هێوریان بکاتەوە. ئەم کارەی گۆڕان دیدگایەکی ستراتیژی قوڵی کاک نەوشیروانی لە پشتەوە بو. چۆن و بۆچی؟ خوالێخۆشبو لەو باوەرەدا بو دیموکراسی پەرلەمانی دیاردەیەکی تازە و نەگەییوە و هەژمونی کەسایەتی و حزبی بەسەریدا زاڵە، پەرلەمان تا ماوەیەکی درێژ کاریگەری ئەوتۆی لە پرسە نەتەوەیی و نیشتمانیەکاندا نابێت، بونی سودمەندە و دەبێت کار لە سەر گەشەکردنی بکرێت. لەو سەردەمەدا گۆڕان، وەک هێزی سەرەکی ئۆپزسیۆن، بەرەنگاربونەوەکانی لە گەڵ دەسەڵات بە بارۆمێتری بەرژەوەندیە نەتەوەیی و نیشتمانی و کۆمەڵایەتیەکان ئاراستە دەکرد.  گۆڕان بە رێگای ئۆپزسیۆنبونی پەرڵەمانیەوە ئومێد و چاوەروانیەکی زۆری لای هاوڵاتیان وروژاند، راستە کار و چالاکیەکانی یەکەم فراکسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمان چەندین چەمکی هەستیاریان وروژاند، وەک پرسەکانی گەندەڵی و بودجە و شەفافیەت و دادپەروەری کۆمەڵایەتتی و داهاتی نەوت و بەنیشتیمانیکردنی پرسە گرنگەکان، بەڵام نەتوانرا ئەو چەمکانە لە پاکێجێکی گشتگیری یەگرتو جەماوەر بۆ گۆرانکاری ریشەیی ببزوێنێ و ئاراستەی بکات.   زیادە بۆ بێباکی دەسەڵات غیابی دیدگایەکی رونی یەکلاکەرەوە لای گۆڕان و هەروەها توندرەوی و خۆپەرستی و بەرژەوەندخوازی جەمسەرەکانی یەکێتی ئەو هۆکارانە بون لە پشت کاڵبونەوەی دەنگی شەقام و ئۆپزسێونی دەرەوەی پەرلەمان.  پەرلەمانەکەش وەک حوجرەی مزگەوت بو کە وەعزە حزبیەکانیان تێدا دەچریەوە، ناشێت قسەکانی ئەرسەلان بایز کە لە مەنەسەی سەرۆکایەتی پەرلەمان، بە گوێی کەمال کەرکوکیدا چرپاندی: فرسەتە، لە یاد بکرێت. لە گەڵ نەخۆشکەوتنی خوالێخۆشبو مام جلال و دوای ئەویش نەخۆشکەوتن و دورکەوتنەوەی خوالێخۆشبو کاک نەوشیروان ئیتر رادعە گرنگەکانی بەردەم بەرپرس و کادر و نوێنەرانی ئەو دو هێزە زۆر کاڵبونەوە. کاک نەوشیروان هەوڵی زۆری دا ئەو بۆشاییە بە رێکەوتنی نێوان گۆڕان و یەکێتی پر بکاتەوە بەڵام چەند تاقمێکی بەرژەوەندخوازی یەکێتی رێگربون کار بۆ ئەو ئامانجە بکرێت. لەو سەردەمەدا کاتێک سێ هێزەکەی تری پشت یاسای هەموارکردنەوە یاسای سەرۆکایەتی هەرێم  پاشگەزبونەوە و دوفاقەییان  پێرەوکرد، تایبەت دوای دەرکردنی گۆڕان لە حکومەت، پێکهاتە و پەیامەکانی ئۆپزسیۆن تێکەڵ و پێکەڵ بون، قاچێکی یەکێتی و یەکگرتو و کۆمەڵ لە ناو دەسەڵات و ئەوی تریشیان لە دەرەوەی بو، چەند باڵادەستێکی گۆڕانیش لە دوری کاک نەوشیروان کەوتبونە چاوبازی لە گەڵ هێزەکانی دەسەڵات، کۆی گشتی ئەم روداوانە رۆحی ئۆپزسیۆن و پەیامەکەی شێواند و کەمتر بەهای کرد.  هێزە دەسەڵاتدارەکان زۆر سودیان لەو روداوانە کرد، ئەمجارە هاتن لەشکرێک لە گەنج و روخساری تازەیان لە حوکمرانی و پەرلەمان و دەزگا و رێکخراوەکان لە کوردستان و بەغدا هێنایە پێشەوە، مەبەستیان بو بە خەڵک بڵێن گۆرانکاری و چاکسازیمان کردوە و روخسارە دێرینە ناسراوەکان رۆڵیان کەمبۆتەوە. لە واقیعدا بەرپرس و سەرانی جەمسەرەکان بریاردەری پشت پەردە مانەوە و تەغزیە و ئاراستەی تازەکانیان دەکرد. ئەم دیاردەیە زۆرجار بەرچاو کەوتوە، تایبەت کاتی دابەشکردنی پۆست و پلەی حکومی و پەرلەمانی، لە ناو پارتیدا کەمتر رویداوە، چونکە دەسەڵاتی ناو پارتی بە شێوەیەکی هەرەمی دارێژراوە و پێرەو دەکرێت.  هەرچۆنێک بێت ئێستا ئەم گروپانەی سێبەر، بێگومان تێیاندایە بە دڵسۆزی و نەفەسی پاکەوە کاریان کردوە و دەیکەن، بونەتە واجهە و نوخبەیەکی چەواشەکەر بۆ گەندەڵکار و لادەر و پێشێلکارەکانی یاسا، خۆیان بادەدەن و چاوەروانی موزەیەف بۆ چارەی دۆخی ئاڵۆز و دژواری هەرێم لای هاوڵاتیان دەچێنن. بەشێکی بەرچاوی ئەم روخسارە تازانە پەروەردەکراو و گۆشەکراوی  دەزگا حزبی و تایبەتەکانن، زمان لوسن و فێرکراون بە زمانی رکابەرەکان قسە بکەن، ئینتباعێک دەچێنن کە ئەوان بە پرۆژە و یاسا و رێساکانی پەرلەمان و حکومەت کەلاوەکەی  عێراق و دۆخە تێکچوەکەی کوردستان دەکەن بە شامی شەریف، ئەمانە بونەتە تابوری پێنجەم بۆ پاراستنی پێگە و دەسەڵاتی ئاغاکانیان و خۆیان.  ئەم تاقمانە بە زمانێک قسەدەکەن گەر کەسێک نەیان ناسێت چاوەروانی لا دروست دەبێت کە ئەمانە فریادرەسی نەتەوە و نیشتمانن، لە کاتێکدا لەو ژیانەی بۆ ئەوان رەخسێنراوە هەست بە برسیەتی و ئازاری ساوا و منداڵ و بە تەمەنچویەکی کورد ناکەن، خۆیان بە قەتماغە بژاردەکراوەکەی ( النخبە المختارە) میللەت دەناسێنن لە کاتێکدا خۆیان لە دەریای نیعمەتی گەندەڵی و بێسەروبەری یاسادا غەرق بون.     بۆ زیاتر لە دە ساڵ دەچێت هەزاران وتار و دیمانە و مێزگرد و لێکۆڵینەوە و راپۆرت و پرۆژە و ژوری ئەلکترۆنی و کۆر و سیمینار و ماڵپەر و ....تاد، کەوتونەتە گەر بۆ بەرەنگاربونەوەی گەندەڵی و ناعەدالەتی و پێشێلکردنی یاسا و مافەکانی مرۆڤ، بەڵام لە دوا مەتافدا ئێستا هەمو لە بازنەیەکی داخراودا دەسورێنەوە، بازنەیەک بێ ئومێدیەکی کوشندەی بەرهەم هێناوە کە مەترسی لێکترازانی نەتەوەیی و نیشتمانی لێدەکرێت.     گەندەڵچیەکانی کوردستان وەستای عەیارە ٢٤ ن، باشترین دەرفەرتیش بۆیان پەنابردنە بەر ئەوەی بە گەشەکردنی ئابوری و چاکسازی ناوزەدی دەکەن. تەنمیەی ئابوری ئەو چەمکە جادوگەریەیە کە گەندەڵچیەکان لە سایەیدا گەندەڵی و کارە نایاسییەکانی خۆیان دەشارنەوە و پەردەپۆشیان دەکەن. دەبینین ئەوەی ئەوان بە تەنمیە ناوی دەبەن لە بورای هۆرێکا( هۆتێل و رێستۆرانت و گەشتیاری و تەرفیهی هەمە چەشن و میدیای چەواشەکار و هەرزان بەها) لە هەرێم بە زەقی بەرچاو دەکەون. زۆربەی ئەم دیاردانە لە سایەی کەسایەتی دەسەڵاتدار و حزبیدا جێبەجێ کراون و بەرێوەدەبرێن، سنوربەزاندنێکی زەقی یاسا و نەریتە کۆمەڵایەتیەکانیشە. جەنابی حەزرەتی پارێزگاری سلێمانی، کە ساتێک لە ساتەکان دەیگوت گۆڕانم و چەند سەعاتێک بە پایسکل بانگەشەی هەڵبژاردنی دەکرد ( لێرەدا هەقم بەسەر ئەوانی ترەوە نیە، چونکە لە یەکەم دیداری ئەو لە گەڵ کاک نەوشیروان بۆ پۆستەکەی بەندەش ئامادە بو) با بفەرموێت و ئامارێکی فەرمی راستگۆیانەی ئەو دیاردە شەرمنانەی سنوری پارێزگاکەیمان بۆ ئاشکرا بکات، ئەوسات قسەیەکیشمان دەبێت.   تابوری پێنجی دەسەڵاتدارە گەندەڵ و لادەرەکان لە ناو دەزگاکانی حکومەت و لە پارێزگاکان بونەتە جێبەجێکەری پلان و کارنامەکانیان و شەرعیەت دانیش پێیان.  ئەرکی بەرەی نارازیە دەنگی خۆی لە دەرەوەی پەرلەمان بەرزکاتەوە، چونکە هێزەکانی ئۆپزسیۆن، تایبەت گۆڕانەکەی گردەکە، لە پاشکۆیەکی لاوازی دەسەڵات زیاتر تڵپی تەریان تێدا نەماوە، زیادەش بۆ ئەمە بەشێکیان تا بیناقاقایان لە گەندەڵی و دیاردەی قێزەوەن  تێوەگلاون، بۆیە هیچ دەرفەتێک نەماوە بێجگە لە ئۆپزسیۆنێکی رێکخراوەیی دەرەوەی پەرلەمان کە بۆتە پێویستیەکی ژیان و نەمان بۆ ئێستا و ئایندەی نەتەوە و نیشتمان. نوسینی: چیا عەباس رۆتەردام: ٢٥ نۆڤەمبەر ٢٠١٩      

ئاکۆ محەممەد      هاتنی مایك پێنس، جێگری سەرۆكی ئەمریكا بۆ هەولێر و نەچوونی بۆ بەغدا، خەڵك و بەرپرسان لە كوردستان و عێراق و ناوچەكە زۆریان لەسەر گوت و شرۆڤەكارانیش لە داهاتوودا زیاتری لەسەر دەڵێن، بەڵام بەشێكی ئەو سەردانە لە لێدوانی "بەرپرسێكی پلەبەرز"ی ئەمریكادا بۆ ئاژانسی (ئەسۆشێیتد پرێس) پوخت دەبێتەوە كە گوتوویەتی سەردانی جێگری سەرۆكی ئەمریكا بۆ هەولێر " ئامانجەكەی دڵنیاكردنەوەی كوردە هاوپەیمانەكانی ئەمریكای دژی داعشە، هەروەها دڵنیاییدانە بەو ئەمریكیانەی ماوەیەكی درێژە پشتیوانی لە كێشەی كورد دەكەن".   بەشەكەی دیكە ئەوەیە، ئەمریكا لە دۆخی عێراق و شێوەی بەڕێوەبردنی عێراق رازی نییە. لەبەرئەوەش پەیامەكانی جێگری سەرۆكی ئەمریكا لەعێراق و لە پەیوەندییە تەلەفۆنییەكەیدا لەگەڵ سەرۆكوەزیرانی عێراق زیاتر داواكاری بوون و كەمتر پشتیوانی بوون. بەڵام پەیامەكانی لە كوردستان تەواو پێچەوانە بوون.    ئەمریكا زۆر خوێن و پارەی بۆ عێراق خەرجكرد، بەڵام عێراق بووە نموونەیەكی شكستخواردوو، بەرهەمهێنەری مەترسیدارترین رێكخراوی تیرۆریستی بۆ جیهان. دۆخی عێراقیش بە مۆدێل و بەڕێوەبردنێكی زۆر خراپەوە بووە مایەی ئەوەی كە تەنانەت بە پێداگیری زۆری حكومەتی ئەمریكاش، كۆمپانیا نەوتی و كۆمپانیا جۆراوجۆرە ئەمریكییەكان ئەو متمانەیەیان بۆ دروست نەبوو كە عێراق ئەو شوێنەیە بتوانن تێیدا كاربكەن و عێراقی ئێستا بكەنە هاوبەشی ئابووریی خۆیان، چونكە وڵاتێكی شڵەژاو و نائارامە و نەبووەتە هاوبەشی سیاسی ئەمریكا و رۆژئاوا.    كورد لەم ناچەیەدا بۆ خۆپاراستن لە دەست كۆمەڵكوژی و چەوساندنەوەی دەوڵەتانی ناوچەكە پەنای بۆ دەرەوە بردووە و چاوی لە پاراستنی دەرەوەیە. لەوانەیە زۆرجار سەرۆكەكانی ناوچەكە و سیاسییەكانیان ئەوەیان وا لێكدابێتەوە كە كورد بووەتە داردەستی بێگانە و كارتی دەستی وڵاتان لە دژی دەوڵەتانی ناوچەكە. بەڵام بەر لەو قسەیە، دەبێ ئەو پرسیارە بكرێت بۆچی كۆنترین نەتەوەی ئەم ناوچەیە چاوی لە پاراستنی دەرەوەیە؟. لە باشووری كوردستان چوار هەزار گوند وێرانكران بە مزگەوتەكانیانەوە، بەڵام بە پاراستن و پشتیوانی وڵاتانی رۆژاوایی ئەو گوندانە بە مزگەوتەكانیانەوە ئاوەدان كرانەوە، ئەوانەی ئاوەدانیش نەكراونەتەوە بەهۆی قبوڵنەكردنی پێكەوەژیانی ئاشتیانە و چارەسەركردنێكی سیاسیانەی كێشەی كوردە لەلایەن دەوڵەتانی ناوچەكەوە.    لە ماوەی سێ ساڵی رابردوودا، بە ستراتیژێكی هاوبەش، دەسەڵات و هەیبەتی كورد تێكدەشكێنرا، دەست بە گۆڕینێكی دیمۆگرافی لە دژی كورد كرا، بەمەبەستی نەهێشتنی دەسەڵاتدارێتی و گۆڕینی ناسنامەی جوگرافی و لەهەموویشی مەترسیدارتر بۆ شكاندنی هەیبەتی كورد.    ئەو ستراتیژە رەنگدانەوەیەكی زۆر خراپی بەسەر دۆخی كەمینەكانی كوردستانیشەوە هەبووە، چونكە ئەو ناوچەیە كە لەمێژوودا مۆزایكێكی هەمەڕەنگی ئایین و نەتەوە جیاوازەكان بوو، هەمووی لەنێوبرا، ئەوەی ماوەتەوە تەنیا لە ناوچە كوردییەكاندایە، ئەویش بەهۆی ئەو ستراتیژە ناوچەییەوە لەژێر هەڕەشەیەكی زۆر گەورەدایە و، لە دواڕۆژدا مەترسی رۆژهەڵاتی نێوەڕاست لەسەر ئاسایشی جیهان زۆر زیاتر دەكات.    كە كۆشكی سپی دەیەوێت دڵنیایی بداتە ئەو " ئەمریكیانەی ماوەیەكی درێژە پشتیوانی لە كێشەی كورد دەكەن"، نیشانەی ئەوەیە پشتیوانی كورد ئەوەندە فراوان بووە، گەیشتووەتە رادەی كاریگەرییەكی زۆر بە دەسەڵات و تاڕادەیەكیش دەكرێ ببێتە مژارێكی دیاری ململانێی نێو هەڵبژاردنی سەرۆكەكان، كە ئەوە پێشكەوتنێكی زۆر گەورەیە. بەڵام دیسانەوە دەبێ ئەوە وانەكات كورد هێوریی خۆی لەدەستبدات و لەخۆبایی ببێت، چونكە هێشتاش لەو جیهانەدا ئەوانەی رێكدەكەون دەوڵەتەكانن نەك نەتەوەكان. لەبەرئەوەش دەبێ كورد بەهێزبوونەوەی پێگەی سیاسی خۆی بۆ رێككەوتن لەگەڵ پایتەختی ئەو دەوڵەتانە بەكاربێنێت كە كوردستانیان پێوە لكێنراوە. لەهەمانكاتدا پەیوەندییەكانی لەگەڵ دەوڵەتان و گەلانی جیهان بەهێزتر بكات.     قسەكانی مایك پێنس جێگری سەرۆكی ئەمریكا دوای سەردانەكەی بۆ هەولێر، زۆر جێگەی سەرنج بوون لە زۆر رووەوە، بەڵام ئەوەی كە دڵنیاییەكەی لە هەولێر و لە "رێگەی سەرۆك بارزانییەوە" بۆ هەموو كورد و، ئەو " ئەمریكیانەی ماوەیەكی درێژە پشتیوانی لە كێشەی كورد دەكەن" و جیهان نارد، خاوەن گرنگی و واتایەكی زۆر گەورەیە. ئەوە بۆ هەولێر و سەرۆكی هەرێمی كوردستانیش، بەبیرهێنانەوەیەكی تازەی ئەركێكی گەورەیە. ئاستێكی زۆری ئاوەدانی و سەقامگیری سیاسی و رێككەوتنی سیاسی نێوان لایەنەكانی هەرێمی كوردستان، هەولێری لە بەغدا جیاكردووەتەوە. ئەوە دەبێ بۆ رۆژاوای كوردستانیش پەیامێك بێت كە دەبێ لایەنە سەرەكییەكانی بە ناسنامە و بەبڕیاری خۆیان و بەبێ دەستێوەردانی دەرەوەی كورد، رێككەوتنێكی سیاسییان هەبێت، بۆ ئەوەی كاركردن لەگەڵیان بپەڕێتەوە بۆ كاركردنێكی سیاسی نەك تەنیا سەربازی. هاوپەیمانیی دژی داعش، ئێستا پەیامەكانی خۆی لە رۆژئاوای كوردستان و باكووری سووریا بە كوردی بڵاودەكاتەوە، بەڵام پەیامی سیاسی ئەمریكا بۆ كورد لە رۆژئاوای كوردستان هێشتا بە ئاشكرا نییە.

نەوزادی موهەندیس    لەبەردەم چوارەمین كۆنگرەی گشتیدا..   یەكێتی نیشتیمانی كوردستان چۆن كۆنگرەیەكی پێویستە ؟       •    لەم ساتە وەختەوە تا 7/كانونی یەكەمی 2019 كەمتر لە 15 ڕۆژ ماوە بۆ وادەی ڕاگەیەنراوی بەستنی كۆنگرەی چوارهەمی گشتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، خۆشبەختانە كۆمەڵ گەلێك هەنگاو بەكردارەكی پیادەكراوە بە نیەتی بەستنی كۆنگرە لەكات و وادەی دیاریكراوی خۆیدا،لەهەڵبژاردنی نوێنەری كۆمیتە و مەكتەبەكان و دواتریش بەستنی كۆنفرانسی مەڵبەندەكان بۆ دیاریكردنی نوێنەرانی كۆنگرە،كە وا بڕیارە 1000 نوێنەر ببنە ئەندامی كۆنگرە.هەموو ئەم هەنگاوانە مایەی دڵخۆشین چونكە بەسەركەوتویی و تاڕٍادەیەكی باشیش بێكێشە و كەموكوڕی و ئاژاوە و پشێوی بەڕێوەچوون لە 14 مەڵبەند و دوو بازنە و 207 كۆمیتەدا.لەماوەی تەنها نێوان 16 تا كۆتایی مانگی 11/2019دا،كە بەهەموو پێوانەیەك و بە بەراوورد بە گەورەیی و فراوانی و ئاڵۆزی پڕۆسەكە سەركەوتنی وەدیهێناوە.لەكاتێكدا كە ماوەی زیاد لە 10 ساڵە پڕۆسەیەكی ئاوها جێبەجێنەكراوە. كە بۆ خۆی ئەم كارە گەواهیدەری زیندویەتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و ئۆرگانەكانێتی و پەرۆشی ئەندام و لایەنگران و ئاستەكانی خوارەوەی پێكهاتەكەیەتی، و ئەو ڕاستیەش دووپاتدەكاتە كە هەركاتێك سەركردایەتی یەكێتی ویستبێتی بە جدی كارێك یان پڕۆسەیەك چێ بكات چەندە گەورە و سەخت و ئاڵۆزیش بێت دەتوانێت بیكات و ڕێگەنادات هیچ بەربەستێك ڕێگەی بەرەو پێشچوون و نوێبونەوەی لێبگرێت،كەواتە كە 10 ساڵە كۆنگرە نەگیراوە بەمانای ئەوەدێت ئەوە سەركردایەتی یەكێتی بۆخۆی ویستی ڕاستەقینەی نەبوە بۆ ئەو كارە. •    بەڵام ئەوەی دەخوێنرێتەوە لەم پڕۆسەیە وگەرموگوڕەیەی ئەم قۆناغە سەرەتاییانە و كەمی ماوەی بەردەم خۆئامادەكردن بۆ بەستنی كۆنگرەە لەكاتی خۆیدا،گومان دەكرێت كە كۆنگرە لە 7/12دا سازبكرێت ،بەهۆی لەلایەك ئامادەسازیەكان لەماوەی تەنها 6 ڕۆژی سەرەتای مانگی 12/2019دا ناتوانرێت تەواوبكرێت نە لەڕووی لۆجستی و نەلەڕووی مادی لە جێگەی مانەوە و خواردن و و بانگهێشتنامەی میوانانی دەرەكی وپێداویستیەكانی تری  هەڵبژاردن و لیست و نە لەڕووی ئەمنیشەوە،و تا ئێستاش لەناوەندی دەرەوەدا هیچ هەڵبژاردنێك نەكراوە،كەواتە گومان دەكرێت كە كۆنگرە لەو وادەیەدا ببەسرێت،بەڵام دەبێت هەر ئەنجامبدرێت و ڕەنگە بكەوێتە كۆتایی ساڵی 2019 و سەرەتای ساڵی 2020وە،چونكە ئیدی ئەم سەركردایەتیەی ئێستا ناتوانێت دوای بڕینی ئەو قۆناغانە و ئەو خەرجیە زۆرە  كۆنگرە چیدیكە دوابخات بەپێچەوانەوە دەكەوێتە بەر فشار و ناڕەزایەتیەكی گەورەی بنكە و ئۆرگان و نوێنەرانی هەڵبژێردراوی كۆنگرەوە. •    پرسیارەكە لێرەدا ئەوەیە كە چۆن كۆنگرەیەك پێویستە بۆ یەكێتی لەم قۆناغەدا ؟ئەی كۆنگرەی چی پێدەكرێت؟ئایا كۆنگرەش دەبێتە فریادڕەسی هەموو كێشە كەڵەكەبوەكانی 10 ساڵی ڕابووردوو؟ئایا یەكێتی بەهێز و یەكگرتوو دەمێنێتەوە یان بە پێچەوانەوە بەرەوە لێكترازانی ڕیزەكان و  دڕدۆنگی ناوخۆیی زیاتر دەڕوات؟ و دەیان پرسیار و گومان و ترس و دڵەڕاوكێی تر .. سەرەتا دەبێت هەموان و بەهەموو ئاڕاستە و باڵ و تەكەتولەكانی ناو یەكێتیەوە كە بەداخەوە هەر لە ئێستاوە سەریان هەڵداوەتەوە و بەتوندیش دژایەتی یەكتر دەكەن و هەریەكەیان گەرەكێتی بەرامبەرەكەی بشكێنێت و بچوك و نابوتی بكات و خۆشی زاڵ و دەستەڕۆ بێت لەكۆنگرەدا،دەبێت هەموان سەرەڕای ئەو پێشبڕكێیە یان ململانێ‌ ناڕەوایانەی نێوانیان دەبێت لە مەترسی و گەورەیی ئاڵنگاریەكانی دەوروبەری و گۆڕانكاریەكانی ناوچەكە و عێراقیش لەبەرچاوبگرن،بۆئەوەی هەنگاو و بڕیارێك نەدەن لەكۆنگرەدا كە یەكێتی لە حیزبێكی گەورە و كاریگەر و خاوەن نفوزی سیاسی و ئابوری و ئەمنی و جەماوەری و سەرتاسەری عێراق و كوردستانی گەورەشەوە بەرەو حیزبێكی بچوكی لۆكاڵی قەتیسكراو و بێ بایەخ و كاریگەر هەنگاو بنێت،بۆیە پێویستە هەرچیدەكرێت هەموان لەسەر: •    میكانیزمێكی تەواو دیموكراسی و موتوربەكراو بە نەرمی نواندن لەبەرامبەر یەكتر و دووركەوتنەوە لەگیانی تۆڵە و نەمان و دەرپەڕاندنی یەكتری بكەنەوە. •    پێویستە كۆنگرەیەكی تەواو ئامادەسازیكراو بۆی لەهەموو ڕوەكانەوە ئەنجامبدرێت كە لەگەڵ ئەوەی ببێتە هۆكاری نوێبونەوەی ڕوخسار و ڕەفتار و كردار و عەقڵی سەركردایەتی و ئۆرگانەكانی ،لەهەمانكاتیشدا نەبێتە هۆی لێكترازانی ڕیزەكانی و دووركەوتنەوە و وازهێنانی ژمارەیەكی گەورەی ئەندامانی. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە بەسەر هەموو گوتار و كردار و هەڵوێست و ئایدیا و فكری یەكێتیدا بچێتەوە كە لە 10 ساڵی ڕابووردوودا تەواو بەرەو پاشەكشەچوون بۆتەوە نەك پێشكەوتن و گەشەكردن. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە یەكێتی لەڕووی ئۆرگان و پەیكەرو پێكهاتەوە بكرێتەوە حیزبێكی ڕەشیق و چوست و چالاك كە بتوانێت سەختی و قورسایی قۆناغی ئایندە هەڵبگرێت و ڕووبەڕووی ببێتەوە. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە بنەما حیزبی و مەركەزیەتی بڕیار و پڕەنسیپە حیزبیەكان لەخۆبگرێتەوە و تۆخیشیان بكاتەوە. •     كۆنگرەیەك پێویستە كە سەرچاوەی داهاتەكانی یەكێتی شەفاف و ڕوونبكرێت و لەدەستێكی ئەمیندا بێت و بەهەمان شێوەش خەرجیەكانیش بەپێی ڕێنمایی و یاساو لەدەسەڵاتی دیاریكراودا بێت. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە یەكێتی بكاتەوە بە حیزبی پلە یەكی كوردستان و ئەمەش بەنزیكبونەوەی لە جەماوەر و خاكیبوون و گەڕانەوە دەبێت بۆ سەرەتا شۆڕشگێڕیەكان و بەدەمەوە چوونی داواكاریە ڕەواكانی جەماوەری پانوپۆڕی گەلەكەمان دەبێت. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە یەكێتی بكاتە حیزبێك كە ڕابەرایەتی پڕۆسە و قۆناغی نوێی دژە گەندەڵی و بێكاری و ناعەداڵەتی بكات و هەوڵی دۆزینەوەی هەلی كار و خۆشگوزەرانی و خزمەتگوزاری و پاراستنی ئەمن و ئاسایش و ڕێزیش لەدیموكراسیەت و ئازادیەكان ویاسا و مافەكانی مرۆڤ و ڕاگەیاندن و میدیا و هاوڵاتیان بگرێت. •    كۆنگرەیەك پێویستە كە یەكێتی بدروشێنێتەوە و متمانەی جەماوەری بۆ بگەڕێنێتەوە و بیكاتەوە حیزبی داموودەزگایی و دووربكەوێتەوە لە حیزبێكی قەتیسی ناوچەگەری و بنەماڵەیی و دەوڵەمەندان و بازرگانانی سیاسی. •    گەرەكیشە كە ئەندامانی كۆنگرە كەسانی بوێر و چاونەترس و ڕۆشنبیر و بەتوانا و لێهاتوو بن بۆ ئەوەی گفتوگۆی گەرموگوڕ و جدی بكەن و پێشنیاز و ڕەخنەی جدی پێشكەشبكەن و تەنها وەك ژمارە و بۆ دەستبەرزكردنەوە و بەڵێ‌ ی ناڕەوا جێگە نەگرن و گرنگیشە دەستەمۆی تەنها بەرژەوەندی و بەرنامە و ڕێبازی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و شاڕێگەكەی بن نەك تولە ڕێگە كورت و كوێرەكانی تەكەتولە ناڕەواكان. بۆیە تەنها بە كۆنگرەیەكی ئاوها دەتوانرێت یەكێتیەكی بەهێز و پتەوی دوای مام بەهێزبكەینەوە.بەپێچەوانەوە ئەوا یەكێتی دەبێتە خەبەرێك لە زەمەنی ڕابووردوودا. •    ئاشكراشە ئەم كۆنگرەیەش ناتوانێت تەواوی خەوش و كێشە كەڵەكەبوەكانی چەندین ساڵە چارەسەربكات و ببێتە عەسایەكی ئەفسوناوی،بەڵام دەكرێت لانی كەمی ئەو كێشانە چارەسەر بكات وبە هەنگاوێكی ئەرینیش لە قەڵەم دەدرێت و یەكێتی تاڕادەیەكی باش دەگێڕێتەوە بۆ سەر شارێگەكەی یەكێتی دوور لە باڵباڵێن و تەكەتولاتی ناڕەوای بەرژەوەندچێتی گروپ و دەستە و چەند سەركردەیەكی پاوانخواز و قۆرخكاری پلەو پۆست و ئیمتیازاتەكانی حیزب و حكومەت بۆ خۆیان و ماڵ ومنداڵ و خزم و كەسوكار و عەشرەت و تەكەتولەكانیان. هەروەها دەشبێتە هۆی ئەوەی كە هەر لایەك و سەركردەیەك قورسایی ڕاستەقینەی خۆشی بۆ دەربكەوێت ،كەهەر ئەم كارانە بونەتە هۆی ڕاز و گەلەیی زۆرینەی ئۆرگان و ئەندامەكانی یەكێتی خۆی و جەماوەری گەلەكەشمان.كەناكرێت چیدی درێژەیان پێبدرێت بەبیانوی جیاوازەوە.هەربۆیە كۆنگرە نابێتە فریادڕەسی هەموو كێشەكان. جاهەركات كۆنگرەیەك كە هەموان بەخەمخۆری و دڵسۆزی و ئەمانەتەوە كاریان بۆ سەرخستنی كرد و دروشم و ناوەڕۆكیان پێكەوەگرێداو ئامانجی ڕوونیان هەبوو بۆ ئایندە و هەموان پەرۆشی پاراستنی یەك و یەكگرتوویی ڕیزەكانی بوون و بەرژەوەندی و بازرگانی و دەسكەوتە كەسیەكانیان خستە ژێر بەرژەوەندی باڵای یەكێتی و گەل و نەتەوەوە، ئەوا بەدڵنیایی ئەم كۆنگرەیە دەبێتە مایەی زیاتر پتەوكردن و بەهێزبوونی یەكێتی و هەستانەوە و بوژانەوە و گەشەكردنیشی بۆ قۆناغی ئایندە،بەڵام گەر بەپێچەوانەوە كاریان كرد ئەوا ئەوەی كە لە یەكێتیش ماوەتەوە لەدەستدەچێت و بەرەو پوكانەوەی زیاتر و بچوكبونەوە و لێكترازان و دڕدۆنگی زیاتر هەنگاو دەنێت.وئەوكاتیش هەموان دەڵێین خۆزیا كۆنگرەیەكی ئاوهامان نەبەستایە و ئەو زیانە گەورەیەشمان بە یەكێتیەكەمان و تەواوی مەسەلەی كوردایەتیش نەگەیاندایە،چونكە یەكێتی بەهەموو هەڵە و كەموكوڕیەكانیشیەوە تائێستا هەر بەو تروسكایە ئۆمێدبەخشە ماوەتەوە بۆ تەواوی كوردایەتی لەهەرچوار پارچەكەی كوردستاندا كە هەموان چاوەڕوانی كاری گەورەتری لێدەكەن،بۆیە ئەم كۆنگرەیە هەم چارەنووساز و گرنگ و هەمیش مەترسیدارە،جا سەركردەی ژیر و حەكیم و دووربین لە ڕۆژە تەنگانەكاندا دەردەكەوێت نەك لەكاتی ئاشتی و ئارامیدا. بەهیوای ئەوەی كە كۆنگرەی چوارهەمی گشتی ببێتە وێسگەیەكی ڕۆشن بۆ نوێبونەوە و بەخۆداچوونەوە و ڕاستكردنەوەی هەڵەكان و پەندوەرگرتنیش لە ڕابووردوو و خۆسازدانەوەش بۆ ئایندە و بوژاندنەوە و گەشەكردنی زیاتر یەكێتی نیشتیمانی كوردستان.  

محەمەد عەلی گەشتە لەناكاوەكەی جێگری سەرۆكی ئەمەریكا (مایك پێنس) بۆ عێراق، پەیامی دیاریكراوی ھەبوو بۆ ھاوپەیمان و نەیارەكانی لە ناوچەكە و جیھاندا، ئەگەر مەبەستی ڕاگەیاندراو بۆ بەسەركردنەوەی ھێزەكانیان بێت لە جەژنی سوپاسگوزاریدا، بەڵام بەرنامەی كاری سەردانەكە و وتەكانی جێگری سەرۆك لە میانەی كۆنگرە ڕۆژنامەنووسییەكەیدا، كۆمەڵێك ئامانج و مەبەستی لە ھەگبەدا بوو. سەردانی جێگری سەرۆكی ئەمەریكا بۆ بنكەی سەربازیی (عین الاسد) كە لە شارێكی سووننەیە و ھاوكات ھاتنی بۆ ھەولێر، كە پایتەختی ھەرێمی كوردستانە، لە بەرامبەردا نەچوونی بۆ بەغدا، پەیامێكی ڕوون بوو بۆ حكومەتی عێراق كە ئیدی حكومەتێكیان قبووڵ نییە كە خۆپیشاندەران دەكوژێت و ھێزگەلێك بەڕێوەی ببەن كە نزیك بن لە ئێَران، پەیوەندیكردنیش بە سەرۆكوەزیرانی عێراق بەو مانایە دێ، كە ئەو لە دەرەوەی ئەو بازنەیەیە كە خۆپیشاندەران دەكەنە ئامانج و ھەموو ھەوڵێكیان بۆ رازیكردنی ئێرانە، لە میانەی وتارەكەشیدا بۆ سەربازانی ئەمەریكا لە ھەولێر، دووپاتی ئەم بۆچوونەی كردەوە كاتێك گوتی "نیگەرانین لە بوونی ئێران لە عێراقدا". تایبەت بە ھەرێمی كوردستانیش، سەرباری رێزگرتن لە قوربانییەكانی پێشمەرگەی كوردستان لە شەڕی دژی داعش، ھاوكات دڵنیایی بۆ ھاوپەیمانیەتی نێوان كورد و ئەمەریكا دووپات كردەوە و راشیگەیاند، جارێكی تر ھیچ ھێزێكی نەیار ناتوانێ ھەرێمی كوردستان بكاتە ئامانج و ھەرێمی كوردستان ڕووبەڕووی مەترسی بكاتەوە، ئەمەش ئاماژەیەكی ڕوون بوو بۆ عێراقییەكان و وڵاتانی ھەرێمی، كە ئیدی كوردستان ھێڵی سوورە لەلایەن ئەمەریكاوە، لە ھەمووشی گرینگتر پەیامی ئیدارەی سەرۆك  ترەمپی بە سەركردایەتیی كوردستان راگەیاند، كە بەردەوام دەبێت لە پاڵپشتیكردنی ھەرێمی كوردستان. سەبارەت بەڕۆژئاوای كوردستان، (مایك پێنس) دڵنیایی بە كوردانی ئەم پارچەیە دا، كاتێك دووپاتی كردەوە، كە سەرچاوەی نەوتی ناوچەكە بۆ بەرژەوەندیی كوردانی ئەم بەشە بەكار دێت و ھاوپەیمانە كوردەكانمان لە سووریا بەتەنیا جێناھێڵین، بەڵام ئەم وتەیەی لە ھەولێر و لە بەردەم سەركردایەتیی سیاسیی ھەرێمی كوردستان دووپات كردەوە، ئەمەش دەكرێ بە ئاگاداركردنەوە و ئامۆژگارییەك ھەژمار بكرێت بۆ ئیدارەی كوردی لە رۆژئاوای كوردستان، كە ئەگەر دەتانەوێ پاڵپشتیی ئەمەریكا بەردەوام بێت، لە ھەمان كاتدا ئەم ئەزموونەتان پارێزراو بێت، تاكە ڕێگە ڕێككەوتنە لەگەڵ سەركردایەتیی سیاسیی ھەرێمی كوردستان، ھاوكات پەرۆشی و سووربوونی سەركردایەتیی باشووری، لە پاڵپشتیكردنی كوردانی ڕۆژئاوا، پشتڕاست كردەوە. دەكرێ سەردانەكە پێنس، پەیامێكی تر بێت بۆ عێراقییەكان، كە ئیدی عێراق وەك دەوڵەتێكی خاوەن سەروەری مامەڵەی لەگەڵدا ناكرێت، ئەمەش بۆ دووەم جارە دووبارە دەبێتەوە، لە ڕابردووشدا كاتێك سەرۆك (تڕەمپ ) ھەمان ھەڵوێستی دووبارە كردەوە و بە جۆرێك كاتێك ھێزەكانی لە عێراق بەسەر كردەوە، ئامادە نەبوو لەگەڵ ھیچ سەركردەیەكی عێراقیدا كۆببێتەوە، ئەمەش پێمان دەڵێت، ئەمەریكا دەیەوێت باڵانسی ھێز بۆ عێراق بگەڕێنێتەوە، بە تایبەتی لە نێوان ھەرسێ پێكھاتەی سەرەكی (كورد و سووننە و شیعە)، ئەوكات دەتوانێ مامەڵەی پێویست لەگەڵ عێراق بكات، ھەنگاوەكانی سەرۆكوەزیرانی عێراقیش بە ئاراستەی چارەسەركردنی كێشەكان لەگەڵ ھەرێم، لەسەر بنەمای تێگەیشتنیەتی لەم ئاراستە نوێیەی ئەمەریكا. بەسەركردنەوەی ھێزەكانی ئەمەریكا لەم كات و ساتەدا، پەیامێكی ڕوون بوو بۆ ھاوپەیمان و نەیارەكانی ئەمەریكا، كە ئیدی ئەوانەی گرەو لەسەر كشانەوەی ھێزەكانمان لە ناوچەكەدا دەكەن، بەھەڵەدا چوون و ئێمە دەمێنینەوە و بەرژەوەندییەكان و ھاوپەیمانەكانمان لە ناوچەكە دەپارێزین، ئەمە لە كاتێكدایە لە ماوەی ڕابردوودا بە ھۆی بڕیارەكانی سەرۆكی ئەمەریكا بە پاشەكشەی بەشێك لە ھێزەكانی لە سووریا، ھاوپەیمانەكانی لە ناوچەكە دڵگران كرد و ڕووبەڕووی شەپۆلێكی ناڕەزایی توند بوویەوە لە ناوخۆدا، لە ھەمان كاتدا كاریگەری لەسەر پێگەی ئەمەریكا ھەبوو لە ناوچەكەدا، ئەم سەردانە لەلایەك بۆ دڵنەوایی سەربازەكان بوو كە ماوەیەكی درێژتر لە ناوچەكەدا دەمێننەوە و لە لایەكی ترەوە گەڕانەوەی متمانە بوو بۆ ھێزەكانی ئەمەریكا لە ناوچەكەدا.  

ئەحمەد حاجی رەشید  حکومەت و پەرلەمان ویاسای هەڵبژاردن و کۆمسیۆنی هەڵبژاردن و هێزەسیاسیەکان ئەو زنجیرە یەک لەدوای یەکانەن کەهەریەکەیان بەرهەمی لەدایک بووی ئەوی تریانە ،هەموو حکومەتێک کەپێک دێت دەرهاوێشتەی ئەو پەرلەمانەیە کەهەڵبژێراوی خەڵکە بەتایبەت ئەگەر سیستەمەکە پەرلەمانی بێت وەک ئەوەی کەلە عێراقدا دەگوزەرێت، تەواوکەری زنیرەکەکە بریتیە لەو پەرلەمانەی کە لەئەنجامی هەڵبژادنێکی پرساختەو فێڵکردن هاتەکایەوەو بەبەکارهێنانی یاسایەک کە هێزە سیاسیە گەورەکان وەستای دورینی بوون پڕ بەبەری خۆیان و هێزەمامناوەندەکانیش بونە شاگردێکی دڵسۆزو هێزە گچکەکانیش بەبێدەسەڵاتی تەماشایان دەکرد وهەموو ئەمانەش دورنەبون لە چاودێری هەندی سەفارەت و کونسڵخانەی وڵاتانی ئەقلیمی و بیانی ، حکومەت پێکهات بەڵام بەبێ ڕێکارە دەستوریەکەی کەدەبێت کوتلەی گەورە دیاری بکرێت ، ئەوکوتلە گەورە بتوانێت حکومەت پێک بهێنێت و بەرپرسیارێتی شکست و سەرکەوتنەکانیشی لەئەستۆ بگرێت ،هەربۆیە حکومەتی عادل عبدول مەهدی حکومەتێکی دەستوری نیە لەڕووی پەرەنسیپەکانی دەستوری هەمیشەیی عێراقەوە بەڵکو حکومەتی تەوافقی چوار لایەنی خاوەن هەژمونی بەهێزن کە بریتین لە بەشێک لەکورد و دوو رەوت لە شیعەو رەوتێک لە هێزە سونیەکان ئەم حکومەتیان پێکهێناو هەندێ هێزی مامناوەندیان کردە بەشداری خۆیان و هێزە بچوکەکانیش بونە تاماشاکارێکی بێدەنگ و هەتا توانای ئەوەیان نەبوو ئەم هێزە بچوکانە خۆیان کۆبکەنەوەو رکابەرێکی بەهێز دروست بکەن بەڵک و بونە تەواوکەری وێنە ناشیرینەکەو هەریەکیان ئیستاشی لەگەڵ بێت دەیانەوێت لە ڕێگەی یەکێک لەو هێزە گەورانەوە بچنە ناو پرۆسەکە و بەڵک و شتێک لە کێکە خوراوەکەیان بەرکەوێت. هەربۆیە عادل عبدول مەهدی لەو ساتەوە بڕیارو ئیرادەی لەدەست نەما کەڕازی بوو پۆستێکی هەستیاری پڕ کێشە وەرگرێت بەبێ فراکسیۆنێکی بەهێز کە تەرجەمەی دیدگاو و بۆچونەکانی بکات یان ئەو بەرنامەی کارەی کە چەند ڕۆژ خەریکی نوسینی بوو بەخۆی و ستافە پرۆفیشناڵەکەی و پاشانیش هێزە پێکهێنەرەکان ڕازی بوون لەسەری کە بەدڵنیایەوە بۆ جێبەجێ کردن نەبوو تەنها بۆ ئەومەبەستەی نەدەکرا حکومەت بەبێ بەرنامەی کار ئەگینا ئەو هێزانە هەرلەناو هۆڵی پەرلەماندا لەکاتی خوێندنەوەی کارنامەکەی حکومەتدا بە ئاماژە و ئیشارەت بە عادل عبدول مەهدییان ووت پێویست ناکات بیخوێنیتەوە چونکە دەیانزانی ئەوان حکومەتیان بۆ خزمەتی خەڵک نییە و بۆ خزمەتی خۆیانە، لە دوای پێکهێنانی حکومەت و دابەشکردنی پۆستەکان عادل عبدول مەهدی دوچاری گرفت و کێشە بوو بەوەی نەیدەتوانی ئارەزوو داواکاری هێزە پێکهێنەرەکان رەدبکاتەوە تاکار گەشتە ئەوەی حکومەت لەبری ئەوەی حکومەتی خەڵک بێت بوو بەحکومەتی چەند لایەنێک . ئەوەش دەرئەنجامەکەی لەماوەی ساڵێکی حکومەتدا بەپێی شیکاریەکانی لێژنەی پلانی ئیستراتیژی پەرلەمان :حکومەت تەنها ۳٦٪ بەرنامەی کاری جێبەجێکردوە بۆ ساڵێک (هەرچەندە خۆی دەڵێت ۷۹٪ جێبەجێ کردوەو )زیاد لە (٤) وەزیر مەلەفیان بۆ کراوەتەوە بۆ لێپرسینەوەو بەخودی سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیرانیشەوە ،لەخۆپیشاندانیشدا زیاتر لە (۳٠٠) شەهید و زیاتر لە (۱٥٠٠٠) بریندار و ژمارەیەک گیراو و هەتا بێسەرو شوێنیش هەیە و لەشەقامێکی سەرەکی بەغدادی پایتەخدا و لە شوێنێکی زۆر ئەمینداو لە نزیک بارەگای دوان لەسێ پۆستە سەرۆکایەتیەکان بەڕێوەبەرێکی وەزارەتێک کەخەڵک چاوەڕێە ئاسایشیان بپارێزێت دەفڕێنرێت بەڕۆژی روناک. بۆیە تەنها چارەسەر ئەوەیە بە زنجیرەکەی سەرەتادا بڕۆینەوە و یەک لەدوای یەک هەڵیان وەشێنینەوە تا دەگەینە ئەوئاستەی کەدەکرێت بڵێن لەهەوڵی چاکسازیداین ئەگەرنا ئەوەی ئێستا پەرلەمان وحکومەت دەیکەن جگە لە پینەو پەڕۆکردن هیچی ترنیەو پەردەپۆشی شکستەکانە و هەرگیز شەقامی نارازی قەبوڵی ناکات خۆ لادان لێی کات بەفیڕۆدانە بارودۆخەکە زیاتر دەئاڵسکێت و بژاردەکان زۆرتر دەبن، لەهەمووی گرنگ تر ئەوەیە کە دەبێت ئێمەی نوێنەرانی خەڵک ئەو ڕاستیە بزانین کە ئەگەر جەماوەر بەیاسایەکی خوارو خێچ ئێمەی کردوە بەنوێنەری خۆی دەتوانێت بەخۆپیشاندان لە نوێنەرایەتیمان بخات و ئەوحکومەتەی بەدەنگی ئێمە دروست بووە جەماوەر شەرعیەتی لێبسەنێتەوە و ئەوکۆمسیۆنەی دەسەڵاتی وەکالەت وەرگرتنی هەبووە بۆ سەرپرشتی کردنی پرۆسەکە مافی بریکاربونیان لێ وەرگیرێتەوەو بە کوردی کرمانجی دەبێت : ۱_ حکومەت هەڵوەشێتەوەو لەبری ئەوە حکومەتێکی کاربەڕێکەر هەبێت بۆ ماوەی (٦) مانگ . ۲_ پەرلەمان لەماوەی ئەو (٦) مانگەدا یاسای هەڵبژاردن هەموار بکات بەشێوەیەکی گونجاو و لەبەرژەوەندی پرۆسەکە بێت بەسەر پەرشتی شارەزایانی نێو دەوڵەتی. ۳_ هەڵبژاردنی پێش وەخت کە لەماوەی ئەو (٦) مانگەدا ئەنجام بدرێت بەسەر پەرشتی دادوەران و وڵاتە یەکگرتوەکان . ٤_ بابەتی هەمواری دەستور بخرێتە خولی تازەو لێژنەی تایبەتی بۆ پێک بهێنرێت. ٥_ حکومەتی ئایندە حکومەتی زۆرینەی سیاسی بێت و ئۆپۆزسیۆنێکی کارامە رکابەری حکومەت بکات و پێکهێنەرانی حکومەت و ئۆپۆزسیۆن تێکەڵەیەک بن لە نەتەوەی جیاوازو ئاین و ئاینزاو مەزهەبەکان.

سەڵاح رەشید  سەرەڕای بەرەوپێشەوەچونی تەكنەلۆجیاو گەشەكردن لە هەموو بوارەكانی سیاسی، كۆمەڵایەتی، ئابوری‌و كلتوریدا، بەڵام بوارێكی زۆر گرنگ لە ژیاندا، پاشەكشەی كردوە، ئەویش بینینی راستیە. لەزوربەی كۆمەڵگاكانداو بێگومانیش لای خۆمان، خەریكە راستی‌و چەواشەكاری جێگۆركێ دەكەن‌و وامان لێهاتوە كە قەناعەت بە درۆكان بكەین‌و دوربكەوینەوە لە راستیەكان. كەس هەیە نەزانێت كە زوربەی ئەم هێزە سیاسییانەو  سەركردە باڵادەستەكانیان، وەك خێزانی مافیا دەستیان بەسەر هەمو جومگەكانی كۆمەڵگادا گرتوەو هیچ بوارێك نیە، نە حكومەت، نە پەرلەمان، نە دەسەڵاتی دادوەری‌و نە بازار بێ رەزامەندی‌و بەشداری ئەم گروپانە بەڕێوەبچێت. كەس هەیە نەزانێت ئەم كەس‌و لایەنانە، چۆن بون بە خاوەنی ئەم هەمو موڵك‌و ماڵانە؟ هەندێكیان بە رەسمی تەنها یەك موچەیان هەیە، بەڵام خاوەنی ملیۆنەها دۆلارن! خۆیان‌و خاوخێزان‌و موریدەكانیان خاوەنی چەندەها كومپانیاو تەلارو زەوی‌و زارو كۆشك‌و هەتا فڕۆكەی تایبەتی خۆیانن.. ئەمە لەكاتێكدا بە رەسمی هیچ (كاسپیەك)یان نەكردو نایكەن. ئەگەر  سبەینێ هەڵبژاردن بێت، زوربەمان بەیانی زو بەرەو سندوقی دەنگدان رادەكەین‌و هەر ئەو حیزب‌و كاكانە هەڵدەبژێرینەوە كە تاكو ئێستا لە دەسەڵاتدان‌و تا بیناقاقایان پڕبوە لە دزی‌و گەندەڵی. هەر ئەو لێپرسراوانەن كە هاورێ‌و دوست‌و ناسیاوی ئێمەن‌و رۆژانە لە دەزگای راگەیاندنەكانەوە باسی بەگژاچونی گەندەڵی‌و سیستەمی حوكمی رەشید دەكەن، لەبەر ئەوە لە زۆر هاوڵاتی تێكچوە كە راستییەكان لای كێن‌و كێ راستی دەبێژێت. هەندێ  دەڵێن "ئەوەی باسی گەندەڵی دەكات راست نیە، ئەگەر راست بوایە دو كەڵە گەندەڵ لەم دیو یان لەودیو دێگەڵەوە ئەدران بە دادگا! ئەمە قسەی خەڵكانێكن ئەیانەوێت ئەزمونەكەمان لەكەدار بكەن". كاتێ سەرۆك كۆماری ئەمەریكای جاران (بیل كلنتن) لە سەرەتای ١٩٩٨ توشی كێشەیەك بو لەگەڵ (مۆنیكا لیڤینسكی)، دەزگای دادوەری بڕیاری دا كە لیژنەیەكی شارەزا لە بواری ناسینی كەسایەتی‌و خوێندنەوەی جوڵاندنی دەموچاو دابنێن، بۆ ئەوەی لە كاتی لێپرسینەوە لە كلنتن، بزانن بەهۆی جوڵانی دەموچاویەوە، ئایە قسەو وەڵامەكانی راستن یان درۆ. ئێستا دوای ٢١ ساڵ بەسەر ئەو مێژوەدا، رۆژانە سەرۆك كۆماری ئێستای ئەمەریكا (دۆنالد ترامپ) رۆژانە چەندەهاجار درۆ دەكات‌و زۆر لە هاوڵاتیانی ئەمەریكا بڕوایان پێیەتی‌و زۆر دور نیە جارێكی تر وەك سەرۆك هەڵببژێرێتەوە، بۆیە ئاسان نیە بڕوا بە راستی بكرێت، لەبەرئەوە درۆ رێگایەكی ئاسان‌و (یاسایی)یە بۆ ئەوەی بگەیت بە ئامانجی خۆت. هیچ كاتێ زەمینەی جێگۆركێی درۆ لەگەڵ راستیدا لای زوربەی زۆری كۆمەڵگای ئێمە وەك ئێستا لەبار نەبوە، ئەگەر وا بڕوات، ئاسان نابێت راستییەكان لەناو درۆكاندا بدۆزیتەوە، بە تایبەتیش كاتێ زوربەی هاوڵاتیان درۆیان لێ دەبێت بە راستی.  

كارزان سه‌باح هه‌ورامی  سه‌ردانی (مایك پێنس)، جێگری سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا، بۆ هه‌ولێر و كۆبوونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ (نێچیرڤان بارزانی، وه‌ك سه‌رۆكی هه‌رێم و مه‌سروور بارزانی، وه‌ك سه‌رۆكی حكوومه‌ت و ستافی حكوومه‌ت) له‌ ئاستی سیاسی و دیپلۆماسیش په‌یامێكی گرنگ بوو، دوای كۆبوونه‌وه‌كانیش له‌ كۆنگره‌یه‌كی رۆژنامه‌نووسی (پێنس) چه‌ند جارێك جه‌ختی له‌وه‌ كرده‌وه‌ له‌گه‌ڵ (نێچیرڤان بارزانی)، باسیان له‌وه‌ كردووه‌ بۆ رووبه‌رووبونه‌وه‌ی داعش ئه‌مه‌ریكا و هاوپه‌یمانان له‌ ناوچه‌كه‌ ده‌مێننه‌وه‌، روونیشی ده‌كاته‌وه‌ له‌گفتووگۆكانیاندا له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی هه‌رێم، باسیان له‌وه‌ كردووه‌ بۆ به‌رژه‌وه‌ندی كورد له‌ رۆژئاوای كوردستان ئه‌مه‌ریكا به‌رگری له‌ كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كانی سوریا ده‌كات، ئه‌وه‌ش ده‌رخه‌ری ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌مه‌ریكا ده‌وێت گه‌ره‌نتی به‌ كوردستان بدات كه‌ئه‌وه‌ی له‌ رۆژئاوا كردیان له‌ شوێنێكی دیكه‌ دووباره‌ نابێته‌وه‌، هه‌ربۆیه‌ جێگری سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا، جه‌ختی له‌وه‌ كرده‌وه‌ ئه‌وان پێگه‌یان له‌ هه‌رێمی كوردستان به‌به‌هێزی ده‌مێنێته‌وه‌، هاتنی بۆ كوردستان و دیداری له‌گه‌ڵ ئیداره‌ی كوردستانیش ره‌نگ بێت بۆ دڵنیا كردنه‌وه‌ی كوردستان بێت كه‌ ئه‌مه‌ریكا له‌م قۆناغه‌دا ده‌ستبه‌رداریان نابن. به‌شێكی دیكه‌ی دیداره‌كه‌ ره‌نگ بێت په‌یوه‌ندی به‌ گۆرانكاری عێراق و ناوچه‌كه‌وه‌ هه‌بێت، به‌وه‌ی جێگری سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا به‌ ته‌له‌فۆن له‌گه‌ڵ (عادل عه‌بدول مه‌هدی) سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق قسه‌ی كردووه‌، رایگه‌یاندووه‌ كه‌ نیگه‌رانه‌ له‌ ده‌ستوه‌ردانه‌كانی ئێران و هه‌ژوونی ئێران له‌ناوچه‌كه‌ و عێراق، و سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراقیش به‌ (پێنسی) گوتووه‌ كه‌ ئه‌وان پارێزگاری له‌سه‌روه‌ری خاكی عێراق ده‌كه‌ن. بۆیه‌ بۆ ئه‌مه‌ریكا گرنگه‌ كه‌ سه‌ركردایه‌تی سیاسی عێراق و كوردستانیش پرۆژه‌یه‌كی سیاسی هاوبه‌شیان هه‌بێت كه‌ عێراق له‌م قۆناغه‌ رزگار بكه‌ن، هه‌ربۆیه‌ په‌یامی نوێی ئه‌مه‌ریكا بۆ عێراق و كوردستانیش بریتیه‌ له‌ رێككه‌وتن و لێكگه‌یشتن به‌پێچه‌وانه‌وه‌، ره‌نگه‌ دۆخه‌كه‌ ئاڵۆز بكات. هه‌موو ئاماژه‌كان به‌ره‌و ئه‌وه‌ده‌چن، ئه‌مه‌ریكا گۆرانكاری له‌ ستراتیژیه‌تی سیاسی خۆی بكات، به‌تایبه‌ت كشانه‌وه‌ی له‌ سوریا و جێگره‌وه‌ی هێزی رووسیا له‌ ناوچه‌كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی ئه‌مه‌ریكا نه‌بووه‌، بۆیه‌ ئیداره‌ی ترامپ ره‌نگ بێت جۆرێك له‌ گۆرانكاری بكات له‌و سیاسه‌ته‌ی له‌ناوچه‌كه‌ هه‌یان بووه‌. به‌شێكی دیكه‌ی په‌یامه‌كه‌  دووپاتكردنه‌وه‌بوو له‌ پارێزگاری قه‌واره‌ی هه‌رێمی كوردستان، چونكه‌ ره‌نگ بێت ئه‌مه‌ریكا نه‌یه‌وێت دووباره‌ ئه‌و متمانه‌ی له‌ كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی و ناوچه‌كه‌ هه‌یه‌تی له‌ده‌ستی بدات، و له‌ ئاستی پرۆتۆكۆلی و زمانی جه‌سته‌یی شێوه‌ی سه‌ردانه‌كه‌ی (پێنس) زۆر باش بوو، وه‌ك سه‌رۆك ده‌وڵه‌تێك مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان كرد، جیاله‌وه‌ی چه‌ند جارێك له‌ كۆنگره‌ی رۆژنامه‌نووسیه‌كه‌ی له‌ بنكه‌ی سه‌ربازی (عین ئه‌سه‌د)له‌ ئه‌نبار ئه‌نجامی دا جێگری سه‌رۆكی ئه‌مه‌ریكا باسی ناوه‌رۆكی دیداره‌كه‌ی بۆ هه‌ولێر كرد  یه‌كێك له‌ خاڵه‌ گرنگه‌كان له‌ قسه‌كانی (پێنس) ئه‌وه‌بوو كه‌ له‌ هه‌ولێره‌وه‌ بڕیار و قسه‌ له‌سه‌ر چاره‌نووسی رۆژئاوای كورستان كراوه‌، واته‌ هه‌ولێر ناوه‌ندێكی گرنگه‌ بۆ ئه‌و گۆرانكاریانه‌ی له‌ ئه‌مه‌ریكا وه‌ له‌سه‌ر رۆژئاوای كوردستان ده‌یدات. ره‌نگ بێت قسه‌كانی (مایك پێنس) له‌به‌رانبه‌ر عێراق و هه‌رێمی كوردستان جیاواز بێت، ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌ عێراقه‌وه‌ هه‌بوو، زیاتر جه‌ختكردنه‌وه‌ بوو له‌وه‌ی عێراق له‌ هه‌ژوومونی ئێران دووربخرێته‌وه‌، به‌ڵام له‌ هه‌رێمی كوردستان جه‌خت كردنه‌وه‌ له‌وه‌ی كوردستان شوێنێكی پارێزراو هاوپه‌یمانێكی راسته‌قینه‌ی ئه‌مه‌ریكایه‌، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ هه‌رێمی كوردستان پابه‌ند بووه‌ به‌و پره‌نسیبانه‌ هاوپه‌یمانان. ماوه‌ته‌وه‌ سه‌رئه‌وه‌ی كه‌ هه‌رێمی كوردستان له‌دوای ریفراندۆمی ساڵی 2017 بوه‌ته‌وه‌ جێگای بایه‌خی ناوچه‌كه‌، گرنگه‌ هاوسه‌نگی سیاسی له‌ناوچه‌كه‌ بپارێزرێت، ره‌نگ بێت به‌هه‌ر جوڵه‌یه‌كی هه‌ڵه‌یه‌ مه‌ترسی گه‌وره‌ رووبدات، ده‌بێت سه‌رجه‌م هێزه‌كانی باشووری كوردستان ئه‌و هه‌ڵه‌ی له‌ رۆژئاوای كوردستان كرا ده‌رسی لێوه‌وه‌ربگرن، سیاسه‌تی هاوسه‌نگ په‌یره‌وی بكرێت، هه‌ر وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌ ماوه‌ی رابردوو كرا توانرا كۆمپانیا نه‌وتییه‌كانی ئه‌مه‌ریكا و رووسیا له‌ كوردستان كاربكه‌ن، ده‌شێت ئه‌مه‌ بۆ سیاسه‌تیش دووباره‌ بكرێته‌وه‌، كێ ده‌توانێت پشتیوانی له‌ هه‌رێمی كوردستان بكات له‌ ناوچه‌كه‌، هاوپه‌یمانی له‌گه‌ڵ بكه‌ن و خۆمان نه‌به‌ستینه‌وه‌ به‌یه‌ك هاوپه‌یمانی، له‌وه‌ش گرنگتر بۆ به‌هێزكردنی ناوخۆی خۆمان گرنگه‌ رێككه‌وتنی سیاسی و ئابووری له‌گه‌ڵ به‌غدا بكه‌ین و رێككه‌وتنی سیاسی حزبه‌كانی هه‌رێمی كوردستان بۆ ئیداره‌دانی حكوومه‌تیش زیاتر په‌ره‌ی پێبدرێت و به‌ گرنگییه‌وه‌ سه‌یری بكرێت.  تادێت هه‌نگاوه‌كانی هاوپه‌یمانانیش له‌ كوردستان باشتر ده‌بێت، به‌تایبه‌ت له‌ ئاستی یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان و مه‌شق و راهێنان و هاوكاری لۆجستی و دارایی له‌ ساڵی نوێیوه‌ ده‌ست پێ ده‌كات.

عەدنان عوسمان     ناو بەناو بەرپرسێکی باڵای یەکێتی، باس لە باشبونی پەیوەندیەکانیان لەگەڵ گۆڕان ئەکات، گوایە هەنگاوی باشی ناوە. من گومانم لەوە نیە دڵسۆزانێک لە نێو سەرکردایەتی و قاعیدەی یەکێتی هەن، کە زۆر لەخەمی باشتر بونی پەیوەندی هەردولان وئەیانەوێت ئاستی هاوکاری و تەبایی باشتر و تۆکمەتر بێت. بەڵام بەداخەوە، هێشتا کێشەی زۆر هەیە کە دەبێت قسەی جدی لەسەر بکرێت، چونکە گەر تا ئێستا بە ئاسایی چوبێتە سەر، ئەوا مەرج نیە لە ئایندەشدا هەروابێت. من نامەوێت باس لەو پۆستانە بکەم کە ئیستحقاقی گۆڕانەو هێشتا یەکێتی ئامادە نیە هیچیان رادەستی گۆڕان بکات بە گوێرەی رێکەوتنەکان و بەرکەوتەی هەڵبژاردنی پارێزگاکان. قسەکردن لەسەر ئەوە هەرچەندە گرنگیشە، چونکە ئاماژەیە بۆ نیەتی باش و روحی شەراکەت و پێکەوە کارکردن و وەلانانی قۆرخکاری، بەڵام لەوانەیە وا تەفسیر بکرێت کە گۆڕان تەنها لە خەمی پۆست و پلەکاندایە. بەڵام کۆمەڵێک خاڵی جەوهەری هەیە کە ناکرێت جەختیان لەسەر نەکرێتەوە: یەکەم: دوای ساڵانێک لە قسەوباس لەسەر دور خستنەوەی دەستی حزب لە دەزگاکان و بەتایبەت لە خوێندن و پەروەردە،  کەچی وا لە کۆتاییەکانی ساڵی ٢٠١٩ داین، هیچ کات وەک ئێستا حزب و بەرپرسی حزبی دەستی نەخستۆتە هەمو جومگەکانی حکومەتەوە بەتایبەت کەرتی پەروەردەو خوێندنی باڵا. لە بارەگای حزبەوە بەرێوەبەر و بەرپرس و تەنانەت فەڕاش و کارگوزار دائەنرێت و ئەگوازرێتەوە! لە بارەگای حزبەوە بڕیار بە گەمارۆ خستنە سەر کەسانی دڵسۆز و خەمخۆر و خاوەن بڕوانامەو شایستەی کارگێری ئەدرێت تەنها لەبەر ئەوەی گۆڕانن یا حزبی ترن لەدەرەوەی یەکێتی! ئاخر بە چ مەنتقێکی کارگێڕی، کەسانێک کە هەمو مەرجە زانستی و شایستەییەکانیان هەیە، بەڵام تەنها لەبەر ئەوەی بێلایەنن، سەربەخۆن، حزبی ترن، یابەدڵی مەڵبەند و دەزگای حزبی نین، فەرامۆش و پەراوێز ئەکرێن؟؟ دوەم: دەزگای ئاسایش کە هەمو هەوڵێکی دڵسۆزانەو و خەمخۆرانەیان بۆ پاراستنی ئاسایشی ناوچەکەو گیانی هاوڵاتیان جێگای ستایش و دەستخۆشیە، بەڵام هێشتا سەد دەر سەد لە سەرەوە تا خوارەوە سەر بەحزبن و مەرجەعیەتیان هەیئاتی حزبیە. بەرپرسە باڵاکانیان ئەندامی سەرکردایەتین و کادرەکانی تریشی لەلایەن حزبەوە دیاری ئەکرێن و بەهیچ شێوەیەک رێگە بەهیچ توانایەکی تر، گەنجی سەربەخۆ یا سەر بەلایەنی تر، نادرێت گەر وەلائی موتڵەقی بۆ حزب نەبێت. سێیەم: هێزی پیشمەرگە، سەرباری ستایشی زۆرمان بۆ فیداکاری و قارەمانێتیان دژ بە داعش و مێژوی دێرینیان، بەڵام کەس و تەنانەت خودی بەرپرسە باڵاکانی هەرێمیش ناتوانن نکۆڵی لەو راستیە بکەن کە ئەو هێزە سەرتاپا حزبیەو لەلایەن سەرکردایەتی حزبەوە ئاراستە ئەکرێت. یا ئەندامێکی مەکتەبی سیاسی یا سەرکردایەتی سەرپەرشتیان ئەکات. بەداخەوە کەلەم دوو دەزگا گرنگە، هیچ دەرفەتێک بۆ کوڕ و کچی نیشتمان نەبێت دامەزرێن، گەر بەمەرجی لایەنگری و پشتگیری حزبی نەبێت. چوارەم: کۆمەڵێک بوار و کەرتی تر هەیە کە دەکرێ تەنها بە کورتی ئاماژەیان پێ بدەم، مەترسیدارترینیان دەستێوەردانە لە دەسەڵاتی دادوەری، قۆرخکردنی بازاڕ و کەرتی ئابوری و سنورەکان و دزەکردنە لەمەرزەکانەوەو کۆمپانیای ئەمنی ووو هتد. پێویست بە وتنیش ناکات کە ئەوەی لێرە روئەدات رێک کۆپیەکی ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتیەو لەوێش هەم ئاسایش و هەم پیشمەرگەو هەم بوارەکانی تریش سەرتاپا حزبین و لە ژێر هەیمەنەی حزبدان. ئەوەی مەبەستمە بیڵێم، بەم عەقڵیەت و شێوازی کارەوە، چۆن روبەڕوی گۆڕانکاریەکان ئەبینەوە؟ چۆن ئەتوانین وڵاتی هاوڵاتی و دەزگای سەربەخۆی دەوڵەتداری کە موڵکی حکومەت بێت نەک حزب دروست بکەین؟ چۆن ئەتوانین پەیوەندی تەندروست لە نێوان هێزە چەکدار و هێزە بێچەکەکان بنیاتبنێین؟ وە چۆن ئەتوانین پێکەوە هەنگاو بەرەو چاکسازی و هەرێمێکی ئاوەدان و مەدەنی  بنێێن؟. بەهێزکردن و پتەوکردنی پەیوەندی گۆڕان و یەکێتی، داواکاریەکی بەردەوامی خەمخۆر و دڵسۆزانی هەردولایەو پێم وانیە جگە لە بونی ئەو پەیوەندیە تەندروستە، هیچ بەدیلێکی ترمان هەبێت، تەنها ئەوەش لە خزمەتی خەڵک و خاک و ئایندەی میلەتەکەو هەرێم و ئەم دەڤەرەشە.  بەڵام کێن ئەوانەی ئامادەن بە روح و نەفەسێکی تازەو دڵسۆزانەو بەرپرسانەوە، دور لە گرێکانی رابردو، دەستیان دێنن و دەبنە شەریک لەو پرۆسەیەدا؟ هەرێم بە گشتی و ئەم دەڤەری سلێمانیەش بە تایبەتی، پێویستیان بە هەنگاوی خێرایە، عەقڵیەتی کۆنی قۆرخکاری حزبیی، جگە لەوەی نەزۆک و بێئاکامە، ئیتر وا وردە وردە خەریکە شەپۆلە خێراکان راپێچی ئەکات. نەوە تازەکان، ژیان و سەقامگیریان ئەوێت، ئەوەش بەو عەقڵیەتە ناکرێت. ئیتر ئەبێ تێبگەین!

عەبدولڕەزاق شەریف ناونیشانی ئەم ستونە، دو دەستەواژەی هاوڕیمان  (رێبین هەردی) یە، تایبەت بە جۆش و خرۆشی كورد لە رۆژهەڵات‌و ئەو روداوە نەخوازراوانەی لە شەقامی شارە كوردستانییەكان كەوتەوە، لە وتاریكیدا، بەكاریهێناون. بەندە، دەستوەردان لە كاروباری ئێران‌و وەعزو نەسیحەتی خەڵكەكەی بە ماف‌و كاری خۆم نازانم، هەربۆیە بە ناونیشان‌و ناوەڕۆك قسە لەسەر ئەو گوتارە ئەقلانیە تەندروستە ئەكەم كە لەخەیاڵی رێبیندایەو دەبوا پێش ئەو لە خەیاڵی حیزب‌و سەركردەو پشتیوان‌و خەمخۆرەكانی كوردستانی ئێراندا، بوایە. كورد، لەم سەروەختەی گۆڕانكاری سیاسی ناوچەكەدا، جگە لە (كانتۆنەكانی رۆژاوا) لە هیچ شوێنێكیتر یاریزانی ناو گەمەكە نیە، بە ئاشكرا دیارە كە یاریپێكراویكی ماندوی قوربانیدەرەو هەندێ دەستەو تاقمی دەسەڵاتداریشی جینایەت‌و خیانەتكارن. ئێستا رۆژهەڵات بۆ جوڵەیەكی هاوشێوەی راپەڕین‌و شۆڕش‌و پەلاماردانی چەكداری لە هەمو كاتێك زیاتر بێ پشت‌و پەناترو بێ سەركردەو نارێكخراوترە، ئەوێ كە قوڵایی ستراتیژی سەرخانی كۆمەڵی ئێمەیە، ئێستا زەمینەی بەرگری‌و بەرەنگاربونەوەی، پشتیوانی دەرەكی‌و ناوخۆیی لە هەموكات لاوازترە، ئەمە راستیە تاڵەكەیەو وێنە راستەقینەكەی خوشك‌و براكانمانە لە شارو شارۆچكە كوردستانیەكانی ئێران. لەزۆر ویستگەی میژودا، قەدەرو شەقی زەمانە چارەنوسی كوردی بە باش یا خراپ گۆڕیوەو دیاریكردوە، چیتر وەك كورد توانای دوبارەبونەوەی تراژیدیای كارەساتەكانمان نەماوە، ئەزمونی حیزب‌و سەركردەكانی دوای هەلەبجەو ئەنفالەكان وانەیەكی هیندە ناشرینی پێ بەخشیوین تەنیا بە ئاوڕدانەوەیەك لە هاورێ شەهیدەكانمان‌و سەنگی قوربانیاكانمان بەبێ خواستی خۆمان تێدەگەین هەست‌و نەستی بە كۆمەڵی ئێمە چەند سڵ لە دوبارەبونەوەی دەكاتەوە. پشت لە مەرگ كردن‌و دانبەخۆداگرتن وانەو وێنەی دوەمی ئێمەیە كە دەبیت كورد لە كرمان‌و موكریانەوە بە بيرمان بهێنێتەوە.

هونەر تۆفیق نەوت بەر لەوەی سەرچاوی وزەی جیهان بێت ، پیشەسازی سیاسەتە . سیاسەتی جیهان و نەخشەی جەنگەکان لەناو جیوگرافیای نەوتدا دارێژراوە . دنیای نەوت چەندە پەیوەستە بە ئابووری جیهانی و ناوخۆی وڵاتانەوە ، هێندەش پەیوەستە بە جەنگ و کوشتارەوە . لەهیچ ئەزموونێکدا نەوت ناکرێتە پرۆژەیەکی نەتەوەیی . عەرەبە قەومیەکان لە حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا لە عێراق و جەزائیر و لیبیادا هەوڵێکی وەهایان هەبوو بەدروشمی ( نەفتونا لەنا ) نەوتی خۆمان بۆخۆمانە ، ویستیان نەوت بکەنە پرۆژەیەکی قەومی عەرەبی بەڵام جگە لە بەرهەمهێنانی جەنگ ، ئەو پرۆژەیە هیچ ئاکامێکی تری نەبوو . بۆیە دنیای نەوت هیچ کات هاوتای دنیای شۆرش و دنیای ئازادی و دنیای دیموکراسیش نیە . نەوت ئایدلۆژیایەکی تایبەت بەخۆی هەیە کە دەکرێت پێ ی بگوترێت ئایدیۆلۆژیای نەوت و لەگەڵ هیچ فیکرێکی سیاسی دیکەدا یەکناگرێتەوە لەگەڵ خۆیدا نەبێت . پەکەکە هێزێکی سیاسی - سەربازی شۆرشگێری کوردیە . ئایدیۆلۆژیا و دنیابینی سیاسی تایبەت بەخۆی هەیە . ئەزموونێکی ئەوتۆشی نیە لەگەڵ دنیای نەوتدا . تەنانەت لەچاو ئەزموونی هەرێمی کوردستان لەگەڵ نەوتدا ، پەکەکە نەشارەزا و ئەماتۆرە لەو دنیایەدا . فەنزەویلا وەک وڵاتێکی نەوتاوی بەئەزموونی ئەندام لە ئۆپیکدا ، بەهۆی جیابوونەوەی لە دنیای عادەتی نەوتدا و یەکنەگرتنەوەی لەگەڵ فیکری هۆگۆشافیز و دواتر جێگرەوەکەی ، دوچاری قەیرانێکی ئابووری - سیاسی قوڵکراوە لەناو نەوتدا . سومعە شۆرشگێریەکەی پەکەکە لەناو کورد و دۆستەکانیدا بەشێکی زۆری لە خەباتکردنی ئەو هێزە سیاسیە بۆ ئازادیەوە پەیدابووە . ئەگەر نەشارەزایانە لە سوریادا نەوتاوی بێت و لە سیاسەتی نەوتی ئەمریکیەوە بگلێت ڕەنگە مانەوەی وەک دەستەڵاتێکی ئیداری لە رۆژئاڤا بۆ مسەوگەر بکات ، بەڵام پرسەکانی ئازادی و ماف و شۆرش لەدەست ئەدات و چارەنوسی لە ئەزموونی نەوتاوی بوونی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نیشتمانی کوردستان باشترنابێت لەناو سیاسەتی ناوچەکەدا .

رێبین هەردی  ئێران بەردەوام کانگای قەیران بووە...وڵاتێکە بەردەوام بەهانەی بۆ هەمووجۆرە ناڕازیەتیەک تێدایە...لە دۆخی ئابوری خراپەوە ، بۆ نەبوونی هیچ ئازادیەک، لە پێشیلکاری بەردەوامی کەرامەتی ئینسانەوە بۆ بێدادیەکی گەوەرەی ئابوری، کۆمەڵایەتی و سیاسی. ڕاستت بوێت دۆخی سەیر ئەوەیە نارازیبوون لە ئێراندا نەبێت. خەڵکی کوردستان وەک هەموو بەشەکانی تری کوردستان هەمیشە بەشی شێریان لەم پێشیلکاری و بێدادیە بەرکەوتووە..هەمیشە ژمارەی ئەو شەهیدانەی لە کوردستانی رۆژهەلات دەدرێن بارتەقای هەموو شەهێدەکانی تری ئێرانە..بگرە سەردەمانێکی زۆر کوردستانی رۆژهەلات بوو بە لانکەی زوربەی ئەو ناڕازی و ئازادیخوازانەی خەون بە جیهانێکی باشترەوە بۆ ئێێران دەبینن. کوردستان بە شاخ و شاریەوە هەمیشە باوەشێکی گەرم بووە بۆ هەموو ئۆپزسێۆنێکی ئێرانی. خواش هەڵناگرێت دەولەتی ئێران ڕێزی ئەمەی زۆر گرتووە و لە هەموو ناڕازیبونێکی جەماوەریدا، کاردانەی گەورە و توند و خوێناوی لە کوردستاندا لەهەموو شوێنێکی دی زیاتر بووە . دەولەتی ئێران هەمیشە زۆر بە سەخاوەتەوە گولەباران و پەلاماری کوشەندەی هەموو جۆرە ناڕەزایەتیەک دەدات کە لە شارە کوردەکاندا بەرپا دەبێت. .ژمارەی ئەو شەهیدانەی لە شارە کوردەکان دەدرێن، دوبەرابەری هەموو ئەو شەهیدانەیە کە لە شوێنەکانی تر دەدرێن..کوردەکان هەمیشە لە ریزی پێشەوەی قوربانیدان و بەرگریکردن لە ماف و ئازادی و دادپەرەی بوون. بەلام راستیەکی تال هەیە کە هەستدەکەم کارێکی عاقلانەیە لەبەرچاو بگیرێت..ئێران دەولەتێکی گەوەریە کە گەر پایتەختەکەی بەشداری گەوەرە لە خۆپیشاندانەکانیدا نەکات، زەحمەتە بە شارەکانی دی هیچی لێ بکرێت. بێ ئامادەیی تاران و ڕژانیان بۆ سەرجادە، زەحمەتە دەوڵەتی ئێران درزی گەوەرەی تێبکەوێت.. تا ئەم کاتەی ئەم ڕستانە دەنووسم بەشداری تارانیەکان لە خۆپیشاندانەکاندا یەکجار بچوکە و ئەو جوڵەیەی تێدا نیە کە دەبوو ببێت. دیارە ئەگەری ئەوە زۆرە کە خۆپیشاندانەکان تارانیش بە گەورەیی بگرێتەوە، بەلام ئەو ئەگەرەش هەر هەیە کە وا بە بچوکی بمێنێتەوە و ئەو جوڵە کەمەشی تیایدایە بە توندی سەرکوت بکرێت..تواناکانی سەرکوتی دەولەتیش بۆ هەموو دنیا ئاشکرایە. لە دۆخی وادا من ئەوەم پێ راستە کوردستانی رۆژهەلات خۆپارێزی بکات باشرە لەوەی وزەیەکی زۆری خۆی و قوربانیەکی زۆرتر لەوەی تا ئێستا دراوە بدات و ببێتە بە سەرنێزەی جولەیەک کە هیچ ئاسۆیەکی روونی تا هەنووکە لێ دیار نیە. شارە کوردەکان هەمیشە ئامادەن و گرێکوێرەی ئێرانیش لە کوردستانەوە ناکرێتەوە،..هەرکات هەموو ئێران و بەتایبەتی تارانیەکان بە لێشاو ڕژنانە سەرجادە، ئەوا کوردەکان زۆر بە ئاسانی و بە خێرای دەتوانن بەشداری بکەن.بەلام لەم دۆخانەدا کە کەڵبەی دەوڵەت بۆ سەرکوتکردن و خوێن رێژی و چاوترساندن لەهەموو کاتێکی دی تیژتر و تینوو ترە، ئەوا قوربانی یەکەمی ئەم کەڵبەیە کوردەکان دەبن کە هەمیشە و بەردوام لەهەموو پارچەکانی کوردستاندا نێچێرێکی ئاسان و بێکەس و پشتیوانن. لەبەرئەوە من وەک خۆم پێم ڕاستە شارە کوردیەکان دان بە خۆیاندا بگرن و بەهانە بە رژێم نەدەن بۆ ئەوەی قوربانی و شەهیژی زۆتر و برینی زۆرتر بکاتە جەستەی شەکەتی کوردستان. من هەنووکە کە ئەم قسانە دەکەم هیچ لە توڕەیی و ئازادیخوازی و شۆرشگێری هەموو کورە قارەمان و گیانبەختانەم لێ وون نەبووە کە بەردەوام ئامادەی هەموو قوربایدانێکن تەنانەت گەر بۆ مافی هاوارکردنێکیش بووە. زۆر بەرز ئەو رۆحە ئەنرخێنم و بگرە وەک هەموو کوردێک شاانازی پێوە دەکەم، بەلام پێم راسترە ئەم رۆحە ئازادیخوازە دان بە خۆیدا بگرێت و بە هێمنی خۆی رێکبخات وبە زیندووی بیهێلێتەوە بۆ کاتێکی گونجاو کە قوربایدانەکە بەراستی دەرئەنجامی گەوەرەی لێ دەستکەوێت. هێشتا لە چەند رۆژی سەرەتای ناڕازیەتیەکانداین و ژمارەی شەهید و دیلکراو بریندارەکانی کوردستانی رۆژهەڵات لەهەموو شوێنێکی دی زیاترە.. (هاورێیەک پێی گوتم کە زیندانەکانی کوردستان چی دی جێگەی زیندانیان نەماوە). هەموو ئەم ووزە شۆڕشگێڕیە باشتر نیە هەلبگیرێت بۆ کاتێک کە بەراستی رۆژی هەق و حساب دێت. وەک خۆم لەکاتێکدا سەری رێز بۆ هەموو شەهیدەکان دادەنەوێم و شانازی بە قارەمانێتی و لە خۆبردنیان دەکەم، پێم راسترە سەبر بگرن و پەلە نەکەن و نەبنە سەرنێزەی جولەیەک کە جارێ دیار نیە تا چ رادەیەک و چ ئاستێک دەروات.

  پشکۆ ناکام​ - هەلەو، بەڵێ فەرموو..........................................................................​ - ڕۆڵە گیان من باوکتم،لە بەهەشتەوە قسەت لەگەڵ ئەکەم...........................​ -بابە گیان ، ببورە دەنگتم نەناسییەوە، لە هەشتاکانەوە، لەو کاتەی شەهید بویت دەنگت نەبوە ،،،،،                                                                                  ​ - ڕۆڵە چیبکەم، منیش سەر قاڵی ڕۆتینی ڕۆژانەی بەهەشتم، تۆ پێم بڵێ : ئەو جاشانەی منیان شەهید کرد چییان بەسەر هات و هەقی منیان لێکرایەوە!​ - ئەی چۆن بابە گیان، یەکێکیان ئامر لیوایە، دوانی تریان زابتی گەورەن، یەکێکی تر تاجیرە و لەسەر پارە سەرخەو ئەشکێنێ،،وابزانم دانەیەکیشیان ڕاوێژ ک.....ئا ..ئەوەیە،،یەکێکی تریان لە بەینی تورکیا و یۆنان خنکا..وابزانم ئەو چوو بۆ جەهەننەم بۆیە تۆ سودفەت نەکردوە.....​ -  یەعنی چی ! ئەوان دەستیان بە خوێنی من سوور بوو،،،!..............................​ - ئەوە شیعاراتی کۆن بوو،، ئەمڕۆ کوڕ ئەوەیە دەستی زەرد یان سەوز یان شین بکات..........سوور باوی نەماوە.​ - دەک بەزیا نەبێ، کار وا بڕوات قەت سەربەخۆ نابین ....................................​ - خەمت نەبێ بابە گیان، دەمێکە سەربەخۆین، ڕەنگە ئاگات لێ نەبێت لە ٣١/ی ئابەوە  سەربەخۆین،،..........​ -سی و یەکی ئاب  چیە ڕۆڵە ؟.................................................................​ - ئەو ساڵە لەسەر هەولێر شەڕ بوو، حیزبێک کارتی سووری وەرگرت و کرایە دەرەوە​ ... کە ویستی بگەڕێتەوە سەیری کرد فیشەکی لێ بڕاوە، ئیتر لەگەڵ جەیشی"زێڕە"​ ڕێککەوت و لەسەر نەزەرییەی برایەتی کورد و عەرەب خۆیان کردەوە بە شارا و تا ئێستا دای کوتاوە...​ - کەواتە کوردستانی گەورە فت...............................................................​ .- ..........نا بابە گیان وامەڵێ، ئێستا لە بەینی دوو پارچەی کوردستانا چاڵی وا گەورە هەڵکەنراوە هەر مەپرسە...لە هەردوو شەڕی عالەمییا ڕوی نەیاوە......​ - جا ڕۆڵە چاڵ بۆ چیە ؟.......................................................................​ - بۆ ئەوەی ناحەزانی کورد ئەم دیو و ئەو دیو بە ئاسانی نەکەن .........................​ - ئەمە مەهزەلەیە کوڕم، ئەی مەسەلەی دیموکراسی کە زۆر باس ئەکرێت ..!.......​ - بڕگە بە بڕگەی هاتۆتە دی، دیموکراسی ئەوەنە بە هێزە  وەزیرەکان بە شێر و خەت دائەمەزرێن ، سەرۆکی هەرێم و حکومەت بە چیمەنتۆ بەستراونەتەوە بە ..ئا.. بە بنەماڵەوە ، زوو زوو وەفدی ئەوروپی یەن بۆ هەولێر بۆ  وەرگرتنی کۆرسی دیموکراسی.................​ - دەک خوا بیبڕێت، پێم بڵێ ئێستا وەزع و گوزەرانی ژیانتان چۆنە، بیستومە شوکر ئێستا نەوت هەیە و هەرێم دەوڵەمەنە..جگە لەوەش باسی گاز یش ئەکرێت.....​ - بەڵێ..بەڵێ..هەرێم لە ڕیزی یابان و نەرویجە..حکومەتەکەشمان ئەوەنە ئاقڵە.....​ بیری لە ڕۆژی تەنگانەش کردۆتەوە، بۆیە پاشەکەوت ، جگە لەوەش نەوەک"بەغا" شەڕی هەرێم بکات چەن ملیاردە دۆلارێک لە خاریج شاردراوەتەوە تا لە شەڕی هەرێم و بەغایا فریامان بکەوێت، نابێ کەسیش !           بزانێ ئەو پارانە لە کوێن، نە بادا زەفەری پێ بدرێت...... لەوەش بەدەر چەن دەوڵەتێک نزیکەی بیست ملیار دۆلارێک قەرزاری هەرێمن..​ - ئێ..ئێ..تێئەگەم ڕۆڵە، یەعنی نەبوونی هەموتانی گرتۆتەوە..............................​ - بەڵێ، ڕێک وایە، سەرۆکی حکومەت بە پاسکیل دەوام ئەکات، وەزیرەکان بە      ..​ هەروەڵە.. سەرکردایەتی حیزبەکان بە پاس، خواپیاوەکان ئیجازەن لە ماڵەوە........​ سەرۆکایەتی هەرێم بە پارەی ئەوقاف ئەژی! تەنانەت ئەو پارەیەی بە ناوی داعیشەوە وەرئەگیرا ، خرایە ئەو لاوە  گوایە نەوەک داعیش حەلقەی دووەمی هەبێت .. ................​ - کوڕی خۆم وادیارە ماڵی کورد تێکچوە.....................................................​ - واللە بابە گیان ماڵی کورد دەرگا و پەنجەرەیشی پێوە نەماوە،،..........................​ - بۆ وا کوڕی خۆم ؟           .....                                                        ...........​ - لەبەر خاتری کورسی و نەفەرێک..                                                         .....​ - کام کورسی و کام نەفەر ؟                                                                      ....​ - بابە گیان، ئەو سوئالە تەرک بکە، دەستیان ناگاتە تۆ دەستیان ئەگاتە من،،تۆ پێم بڵێ ، بەهەشت خۆشە ..؟                                                                       .​ - خراپ نیە ،، بەس خەمی ئێوەمە..                                                           .​ - خەمی ئێمەت نەبێت، وەعدیان یاوە ئێرە بکەن بە "دوبەی"..                        .​ - کوڕم دوبەی وا نایەتە دی..                                                                     .​ - یەعنی بابە ئێوە لەو دوورەوە ئەزانن یان ئەمانەی هەرێم.!.                            .​  - ڕۆڵە گیان ئەبێ بڕۆم مەوعیدێکی زەروریم هەیە.. دواتر بە تەفسیڵ قسە ئەکەین ​ - زۆر باشە بەس هەوڵ بە زۆر بەزەقی قسە مەکە و بە "جفرە" بێت، باشترە.........​ - بۆ کوڕی خۆم ؟                                                                                     .​                                      - نەوەک ئاس....ئاسا..یان پ..ا ..پار  ..ئا..خراپ لێکی  بەنەوە..                                              .​ - زۆر باشە کوڕی خۆم با لەسەر من تووشی گێچەڵ نەبیت.. جارێ خوا حافیز..   .​ - خوا حافیز بابە گیان، سڵاو بگەیەنە بە ئەهلی بەهەشت..                              .​ - تۆش بە بەهەشتەکەی لای خۆتان..                                                           .​ ​ ====================================================​ سەرچاوەی ئەم تەنزە ، سکێچێکی هونەرمەندی بەناوبانگی سوری"غەوار/ درید لحام"ە.کە لە نووسینی نووسەری دیاری عەرەب " محمد الماغوگ"ە

بەرزان ئەیوب       حەوت قریشکەو یەک فرمێسک .     قریشکەی یەکەم . لەگەرمەی شەڕی ناوخۆی پارتی و یەکێتیا عەلی قەراخی لەیەکێک لەوڵاتە عەرەبیەکان ئەچێتە لای مەسئولێکی عەرەب و داوای هاوکاری ماددی لێ ئەکات بۆ مناڵ و بێوەژن و کەمدەرامەتانی کورد ، کابرای عەرەبیش زۆر ڕقی لەکورد ئەبێت دەستی عەلی قەراخی ئەگرێت و تفێک ئەکاتە دەستیەوە ئەڵێ ئەوە هاوکاری بۆ کورد ، عەلی قەراخیش دەستی ئەهێنێ بەدەم و چاوی خۆیداو بەکابرای عەرەب ئەڵێت ئەوە بەشی من بوو بەڵام بەجدی گەلی کورد هەژار و ستەم لێکراوی زۆرە لەبەرخودا بەشی ئەو مەزڵومانە هاوکاری بکە ، کابرای عەرەب شۆک ئەبێت باوەش بەعەلی قەراخیا ئەکات و داوای گەردن ئازادی لێ ئەکات و پێی ئەڵێ نەتەوەیەک پیاوێکی بەتەحەمولی وەک تۆی هەبێت پێویستە لەدنیاو قیامەت شانازیت پێوەبکەن و هەتا ماون مەمنونت بن کەئاوا لەوڵاتان سواڵیان بۆ ئەکەیت ... قریشکەی دووەم . . عەلی قەراخی بەفەزڵی خوداو بەجوهد و ماندووبونی خۆی بەزیرەکی خۆی ئەو کەسایەتیە جیهانیەی بەدەست هێناوە ، یەک دیناری بۆ خەرج نەکراوە لەلایەن دەسەڵاتی کوردیەوە ، بەپێچەوانەوە ملیۆنان دۆلاری پەیا کردوەو خەرج کردوە بۆ هەژاران و لێقەوماوان و نەخۆشخانەو خوێندنگەو زانکۆو مزگەوت و پرۆژەی ئاوەدان کردنەوە لەکوردستان ، مانگانە موچەی هەزاران مناڵی بێ باوک و بێوەژن دابین ئەکات ، پۆشاک و خۆراک و هەرچی پێویستی ژیان هەیە ئەکاتە دیاری دەستی و خەندەو خۆشحاڵی بۆ جەژن و بۆنەکانی مناڵی کورد ئەگێڕێتەوە ... قریشکەی سێیەم عەلی قەراخی خاوەنی زانکۆی گەشەپێدانە لەسلێمانی و قەرەداخ ، بەتەحەداوە بڕی پارەی وەرگیراو لەفێرخوازی زانکۆکە کەمترینە لەسەر ئاستی هەموو زانکۆکانی کوردستان ، وەپێدانی موچە بە مامۆستایانی زانکۆکە بەرزترینە وەک ڕێزێک لەماندوو بون و پیرۆزی کاری مامۆستایەتی ، ساڵانە لە زانکۆکەی عەلی قەراخی نزیکەی ٢٠٠ خوێندکاری سوری بەبەلاش وەردەگیرێن کە زۆربەیان خەڵکی قامیشلۆ و کۆبانێ و عفرینن و نەک ئیسلامی نین کەمێکیش بێ دینن ، وە خۆیان بزانن یان هەرکەسێک وەرەقەیەک بنێرێت بۆ دکتۆر مەریوان ئەحمەد رەشید وەک سەرۆکی زانکۆ بیسەلمێنی خوێندکارێک هەیەو هەژارو نەبوە یان هەرهیچ پارەی لێ وەرناگرن یان نیوە زیاتر داشکاندنی بۆ ئەکەن ، بۆ ڕاستی و سەلماندنی ئەم قسەیە ئەتوانن بڕۆن و لەو خوێندکارانە بپرسن کەچەند هاوکاری ماددی و مەعنەوییان کراوە ... قریشکەی چوارەم . . . . . زانکۆکەی عەلی قەراخی ( گەشەپێدان ) قازانج نەویستە و حەرامی کردوە لەسەرخۆی یەک دیناری قازانجی زانکۆکە بۆ بەرژەوەندی خۆی وەربگرێت ، هەموو قازانج و داهاتی ماددی زانکۆکە بۆ پرۆژەی خێرخوازی و هاوکاری هەژاران خەرج ئەکرێت لەڕێی لیژنەیەک لە پرۆفیسۆر و دکتۆرو ئوستازەکانی زانکۆوە ، زانکۆی گەشەپێدان ئاستێکی بەرزو نمونەیی هەیە لەتەدریس و پێگەیاندنی فێرخوازداو هەموو ساڵێک پلەی یەکەم بەدەست ئەهێنێت لەسەر ئاستی زانکۆ ئەهلیەکاندا ، بۆیە لەزۆر شوێنەوه کێشەی بۆ دروست ئەکەن و هەوڵی کپ کردن و داخستنی ئەدەن ، بۆ نمونە وەزیری خوێندنی باڵا بەبڕیارێک داوای لەزانکۆ ئەهلیەکان کردوە لەسەدا چل و پێنج داشکاندن بکەن لەوەرگرتنی پارەی خوێندکاردا ، زانکۆکانی نزیک لەدەسەڵاتی زۆنی سەوز تائێستا گوێیان لەبڕیارەکەی وەزیر نەگرتوە ، وەزیریش خوا هەڵناگرێ ئەزانێ عەلی قەراخی داماو دانی نیە بۆ گاز گرتن تەنگی پێ هەڵچنیون و ئەڵێت ئەبێ پارەکەتان کەمتریش بکەنەوە و ساڵانه خوێندکاریش کەمتر وەر بگرن کە ئەمەش شەڕێکی ئاشکرایە دژی عەلی قەراخی و گەشەپێدان ، ئەم نمونەیە بۆ ویژدانی زیندوتان . خوێندکار لەزانکۆ ئەهلیەکان نزیکی سی بۆ چل وەرەقەی لێ وەرئەگیرێت بۆیەک ساڵی خوێندن و بە دوو قیست ، بەڵام لەزانکۆکەی عەلی قەراخی زۆرترین پارە کە لەخوێندکار وەرئەگیرێت دەقیقەن شانزە وەرەقەیە بە هەشت قیست ، هیشتا جەنابی وەزیر زەخت ئەفەرموێ لەوەش کەمتر بێت ... قریشکەی پێنجەم . . . . عەلی قەراخی هەرکات سوکایەتی و تەشهیری پێکرابێت زیاتر کۆمەکی و هاوکاری خەڵکی ڕەش و ڕوتی کردوە ، بۆ نمونە ئێستا زۆرترین جنێوی پێ ئەدرێت لەسەر کوردانی ڕۆژئاواو بەوە تۆمەت باری ئەکەن هەڵوێستی نیە یان پشتگیری ستەمی تورکیا ئەکات لەبەرامبەر کوردەکانی سوریا ، بەڵام ئەو گوێی نەداوە بەکەف و کوڵی ڕۆژنامەنوسانی کاسەلێسی حیزب و موڕاهیقان و دەم پیسانی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان چی ئەڵێن لەبارەیەوە ، گەورەترین هاوکاری ماددی بە بڕی ( ٤ ) ملیۆن دۆلار ، کردووە بەخێر لەماوەی ساڵی رابردوودا کە زۆربەی بۆ کوردستانی رۆژئاوای ناردووە و هەزاران خانەوادەی کوردی سوریای لەمردن و برسێتی و ڕەق بونەوە پاراستوە ، بەڵگەی ڕاست و دروست و سوپاسنامەش هەیە لەمبارەیەوە ... قریشکەی شەشەم . . . . . . عادەتەن کەمانگ خەرمانەی دا بەخیل و حەسودەکان بەدوای کونێکا ئەگەڕێن جوانی مانگی تیا لەکەدار بکەن ، هەندێ دەمڕوت و چەکلی ماستاوچی حیزب ماوەیەکە کەوتوونەتە وێزەی زانکۆکەی عەلی قەراخی و ئەیانەوێ خەڵکی توڕە بچنە سەر زانکۆ و عەیبداری بکەن یان داوای سوتاندنی ئەکەن بەبیانوی نزیکی خاوەنەکەی لەتورکیاوە ، هۆکارەکەشی ئەوەیە ئەزانن تاکە حزبێک نزیک بێت لە زانکۆی گەشەپێدان یەکگرتووە ، یەکگرتوش شەق وەشێنی نیە ئیعلامێکی گەرم و دەم بەهاواری نیەو هیچی پێ ناکرێت هاتون دەستیان کردوە بەفشەکردن و هەڕەشەکردن لە زانکۆیەک کەبەجدی بۆتە ماڵی هەموو خانەوادە هەژارو کەم دەستەکان ، بەدڵنیاییەوە ئەو زانکۆیە موڵکی لاهوری شێخ جەنگی بوایە لەدەڤەری سەوز کەس جورئەتی نەبوو لەگوڵ کاڵتری پێ بڵێت ... قریشکەی حەوتەم . . . . . . . بەشاهیدی نێچیرڤان بارزانی و لەدوای ڕیفراندۆم بەتەکلیفی عەلی قەراخی تورکیا هاتەوە سەرخەت بۆ مامەڵەیەکی نوێ لەگەڵ کوردستان و کردنەوەی دەروازە سنوریەکان و پەرەپێدانی بازرگانی و ئابوری ، ئێ باشە بۆ کەلێمان ئەقەومێت هانای بۆ ئەبەین بۆ پینەکردنی سیاسەتمان و لەسەر مەسەلەیەکیش کە ئەو هیچ دەسەڵاتێکی نیە تیایدا تەشهیر و جنێو بارانی ئەکەین ؟؟؟ بەدەر لە هەموو کارە باشەکانی عەلی قەراخی ئێستە کەسانێک پەیا بوون ئەڵێن هیچی نەکردووە و هەمیشە پاڵپشتی دوژمنانی کوردی کردوە ، بەڵام ڕاستیە تاڵەکە و تاکە گوناهیشی ئەوەیە لەبەر پێگەکەی ناتوانێ هەنێ قسەی باق و بریقی درۆیینە و موزایەدەی فشەکەرانە بکات چونکە خۆی باش ئەزانێت سیاسەت چ بۆگەنی و قێزەونیەکە و عەرەب و تورک وەک سەگ تێی بەر ئەبن و دەری ئەکەن و ئەوکاتیش کورد باجەکەی ئەدات .... یەک فرمێسک 😪 یەک فرمێسکەکەم بۆ ئەوەیە هەندێ مەسئولی کورد تیمی ئیعلامی بەهێزو دەم هەراشیان هەیە بۆ پینەکردنی فاحیشەو کاری ناوگەڵیان بەڵام پیاوباش و زانکۆی باش و حیزبی باش ئەناڵێنن بەدەست بێ تیمی ئیعلامی بەهێز و کاریگەر لەسەر ئەو پێشهاتە نەخوازراوانەی یەخەیان ئەگرێت ... بەرزان ئەیوب ، سلێمانی . لەژیانما یەکگرتوو یان ڕابیتەکەی عەلی قەراخی نەبوم و ئیشی دەسکێک تەڕەپیازم پێیان نیە ، بەڵام ئەخلاق و ویژدانم ئەمەی پێ نوسیمەوە ، بۆ مەعلوماتی هەموو لایەکیش پاڤێڵ تاڵەبانی هاتۆتە سەرخەت و بەتوڕەییەوە وتویەتی ئەو زانکۆیە دەستەگوڵی بەجێماوی باوکمەو بەهەموو توانام پشتگیری لێ ئەکەم جا ئەوەعەرز و ئەوەگەز کێ خۆی بەپیاو ئەزانێ با لەگەڵ مامی ڕەقەم دووا قسە بکات ، ئابزانە ناودەمی پڕ ئەکا لەفیشەک و میشەک یان نا ؟؟؟؟

مەلا بەختیار 21/11/2019 یادی شەهیدی یەكێتیە. كە لە یادی شەهیدان شیهاب شێخ نوری و مامۆستا جەعفەر و ئەنوەر زۆرابی سەركردەكانی كۆمەڵەی رەنجدەرانەوە پەسەندكراوە. لەسەردەمی ئەم شەهیدانە، دوای مشتوماڵێكی سیاسی و ئایدیۆلۆژی و رێكخراوەیی، تەنها لەگەڵ سەرۆك مام جەلالدا، سەركردایەتیی كۆمەڵە بە رابەرایەتی شەهید شیهاب، دوای رەتكردنەوەی پێشنیاری تر، بۆ دروستكردنی رێكخراوێكی نوێ، پاش خیانەتنامەی جەزائیر، چوارچێوەی یەكێتیی نیشتیمانی وەكو نیمچە بەرەی كوردستان، پەسەندكرا. كاتێك، سەركردایەتیی كۆمەڵە، پرۆژەی دامەزراندنی یەكێتی پەسەندكرد، نەیاندەزانی خۆیان دەبنە پێشەنگی كەژاوەی شەهیدانی شۆڕشی نوێی كوردستان، بەڵام دەیانزانی، دوای (1975) شكستهێنان بە شكست، ئۆباڵێكی شۆڕشگێڕانەی رەوشت بەرزی و فیداكاریە. لەو دۆخەدا، كۆمەڵە لەسەر بنەمای ئەو باوەڕە، چوە ناو یەكێتی كە ببێتە داینەمۆی شۆڕش و لەپاشەڕۆشیدا، یەكێتی گەشەبكات بەرەو بەرەی كوردستانی و كۆمەڵەش پەرەبسەنێ بۆ پارتی پێشڕەو. شەهید شیهاب و هاوڕێكانی، بەم گیانە پیرۆزەوە، مۆتەكەی سامناكی فاشیەكانیان بە كەم بژی و كەڵ بژی، شكاند. كۆمیتەی هەرێمەكانیش، سەرەڕای ناكۆكیەكان، درێژەیان بە خەباتی كۆمەڵە دا و لەناو وڵات، شۆڕشیان بەرپاكرد. دوای شۆڕش بەرپاكردن لەناو وڵاتدا و لەدوای پەرەسەندنی پارتیزانەكان و لێدانی پارێزگاری سلێمانی لە تۆڵەی شەهید شیهاب و هاوڕێكانی لە (21/12/1976) ئیتر باڵای یەكێتی لە سوریا و لەناو رێكخراوەكانی فەلەستین و رای گشتی كوردستاندا هەڵكشا. ئێستا، كاتێك ئاوڕ لەو مێژووە دەدرێتەوەو ناشتنی كۆمەڵی كوردستانی، لەسەر سنوری دوو پارچەی كوردستان بیردەكەوێتەوەو بە دۆخی ئێستای یەكێتی بەراورد دەكرێ.. جیاوازی ئەو رۆژگارانەو ئێستا، ئاسمان و رێسمانە. رابوردومان ئاسمانێكی ساماڵی شۆڕشگێڕانە بوو. ئێستاشمان رێسمانێكی ناخ هەژێنە. لەم كاتەشدا، یەكێتی بەرەو چوارەمین كۆنگرە، گوڕی بەستوە. وێڕای ئەوەی بەهیواین كۆنگرە لەكاتی خۆیدا ببەسترێ و كە كۆنگرەش بەسترا، هەڤاڵانی یەكێتی، پێویستە دەست بە كێلی شیهاب و هاوڕێكانیانەوە بگرن و كێلی سەرۆك مام جەلالیش بكەنە دورنمای هەڵسانەوەی یەكێتی.. كە ئەمەش تەنها بە كۆنگرەی گۆڕانكاری دێتەدی. كۆنگرەی گۆڕانكاری، ئۆباڵی هێشتنەوەی گیانی شیهاب و شەهیدە سەركردەكانی تری ئارام، عەلی عەسكەری، د. خالید، شێخ حسێن، رەئوف بەگ، سەعدی گچكە، ئازاد هەورامی، عەبدولرەزاق، تەواوی سەركردە و فەرماندە نەمرەكان، بە بەرزەفڕی لە سەنگەری خەبات بۆ ئازادی بەشەكانی تری كوردستان و دیموكراسی و دژایەتی راستەقینەی گەندەڵی لەپێناوی دادپەرورەیدا، بمێنێتەوە. ئەم ئۆباڵە، لەم هەلومەرجەدا، هەرگیز لە ئۆباڵی دامەزراندنی یەكێتی و بەرپاكردنی شۆڕشی نوێ و بەرەو پیری كەم ژیان و كەڵ ژیان و دوا چركەساتی هەناسەی تەواوی شەهیدان، هەروا بەرگەگرتنی ئەشكەنجەدان لەزیندانەكاندا، كەمتر نیە. هەڤاڵان: یەكێـتی بە پارە رشتن و پیلان داڕشتن لەكۆنگرەدا هەڵناسێتەوە. بەڵكو، بە ویژدان، بەرنامەی نوێ، رەخنە لەخۆگرتن و تێگەیشتن لە ئەركەكانی سەردەمی جیهانگیری، یەكێتی دەخرێتەوە سەر رێچكەی ئومێدی ناوخۆیی و متمانەی جەماوەری. چاوی ئومێد بڕاوەتە كۆنگرە.. ئومێدەوارین، لەیادی شەهیدی یەكێتیدا، یەكێتیەكان نائومێد نەكرێن. لەسەر كێل بە كێلی ئەم شەهیدانە، فرمێسك دەڕێژم.