درەو: 🔹 هاوردەکردنی نەوتی ئەمریکا لە مانگی شوباتی 2025 بەڕێژەی (6.5%) بەراورد بە ساڵی ڕابردوودا دابەزینی بەخۆە بینیوەو نزمترین ئاستی لە ماوەی (14) مانگی ڕابردوودا تۆمارکردووە. 🔹 هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا لە مانگی شوباتی 2025 بەڕێژەی (21%) دابەزیوە و گەیشتووەتە (4.44 ملیۆن) بەرمیل، لەکاتێکدا مانگی کانونی دووەم گەیشتبوو بە (5.61 ملیۆن) بەرمیل. 🔹 بەهای هەناردەی نەوتی سعودیە نزیکەی (631.4 ملیۆن) دۆلار بووە، لە کاتێکدا بەهای هەناردەکراوی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا نزیکەی (442 ملیۆن) دۆلار بووە. 🔹 پێنج وڵاتە عەرەبییەکە (سعودیە، عێراق، لیبیا، کوەیت و ئیمارات) لە مانگی کانونی دووەمی 2025دا نزیکەی (19.42 ملیۆن) بەرمیل نەوتیان هەناردەکردووە، کە دەکاتە (9.6%)ی کۆی نەوتی هاوردەکردنی ئەمریکا. هاوردەی نەوتی خاو بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لەهەفتەی ڕابردوودا دامەزراوەی زانیاری وزەی ئەمریکا (EIA) ڕۆژی یەکشەممە ئاشکرای کرد کە هەفتەی ڕابردوو هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمریکا کەمی کردووە. بە گوێرەی زانیاری دامەزراوەی (EIA) "هەناردەی نەوتی عێراق بۆ ئەمەریکا کەمبووەتەوە و بە تێکڕا گەیشتووەتە )132 هەزار( بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لە کاتێکدا لە هەفتەی ڕابردوودا بە تێکڕا گەیشتبووە (203 هەزار) بەرمیل بووە لە ڕۆژێکدا". دامەزراوەکە ئەوەشی ئاشکرا کردووە "تێکڕای هاوردەکردنی نەوتی خاوی ئەمەریکا لە ماوەی هەفتەی ڕابردوودا لە 10 وڵاتی گەورەوە گەیشتووەتە (6 ملیۆن 197 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، ئەمەش بە بەراورد بە هاوردەی نەوت لە هەفتەی ڕابردوودا (549 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا زیادیکردووە، کە گەیشتبوو بە (5 ملیۆن و 648) بەرمیل لە ڕۆژێکدا". گەورەترین هەناردەکاری نەوتیش بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە هەفتەی ڕابردوودا وڵاتی کەنەدا بووە، لە دوای ئەویش مەکسیک و بەرازیل و سعودیە بوونە. هاوکات هاوردەی نەوتی خاوی ئەمریکا لە کۆڵۆمبیاوە بە تێکڕا (224 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لە ڤەنزوێلاوە (205 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لە لیبیا (150 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لە ئیکوادۆرەوە (140 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، لە نەیجیریا (51 هەزار) بەرمیل لە ڕۆژێکدا بووە. هاوردەی نەوتی خاو بۆ ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا لە مانگی کانونی دووەم و شوباتی 2025دا هاوردەکردنی نەوتی ئەمریکا لە مانگی شوباتی 2025 بەڕێژەی (6.5%) بەراورد بە ساڵی ڕابردوودا دابەزینی بەخۆە بینیوەو نزمترین ئاستی لە ماوەی (14) مانگی ڕابردوودا تۆمارکردووە. بەگوێرەی داتاکانی یەکەی توێژینەوەی وزە، هاوردەکردنی نەوتی خاوی ئەمریکا لە شوباتی ئەمساڵ گەیشتووەتە نزیکەی (168.5 ملیۆن) بەرمیل بەرامبەر (6.01 ملیۆن) بەرمیل لە ڕۆژێکدا، کە نزمترین ئاستە لە دوای لانیکەم مانگی یەکی ساڵی 2024ەوە. هەروەها هاوردەکردنی نەوتی ئەمەریکا بە ڕێژەی (17%) لە مانگی شوباتدا، بە بەراورد بە ئاستی (202.7 ملیۆن) بەرمیل (6.540 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا) لە مانگی کانونی دووەمی ساڵی 2025. دوو وڵاتی عەرەبی، سعودیە و عێراق، لە مانگی ڕابردوودا لە لیستی هەناردەکارە سەرەکییەکانی ئەمریکادا دەرکەوتوون، هاوکات هەریەک لە لیبیا، کوەیت و ئیمارات لە لیستەکەدا نەهاتوون، بەپێی داتاکانی یەکەی توێژینەوەی وزە. لیستی گەورەترین هەناردەکارانی نەوتی خاو بۆ ئەمەریکا، کەنەدا لە پێشەنگی لیستی گەورەترین هەناردەکارانی نەوتی خاو بووە بۆ ئەمەریکا لە مانگی شوباتدا، دواتر مەکسیک و سعودیە دێت وەک لە خوارەوەدا ڕوونکراوەتەوە: -    کەنەدا: (116.7 ملیۆن) بەرمیل -    مەکسیک: (13.2 ملیۆن) بەرمیل. -    سعودیە: (7.8 ملیۆن) بەرمیل. -    ڤەنزوێلا: 6.1 ملیۆن بەرمیل. -    بەڕازیل: (5.3 ملیۆن) بەرمیل. -    کۆڵۆمبیا: (4.6 ملیۆن) بەرمیل. -    عێراق: (4 ملیۆن و 440 هەزار) بەرمیل. هەناردەی نەوتی سعودیە بۆ ئەمەریکا لە مانگی شوباتدا بە ڕێژەی 19% دابەزیوە و گەیشتووەتە (7.8 ملیۆن) بەرمیل، لەکاتێکدا لە مانگی کانونی دووەمی 2025 بڕی (9.61 ملیۆن) بەرمیل نەوتی هەناردەکردبوو. هەروەها هەناردەی عێراق لە مانگی شوباتدا بەڕێژەی (21%) دابەزیوە و گەیشتووەتە (4.44 ملیۆن) بەرمیل، لەکاتێکدا مانگی کانونی دووەم گەیشتبوو بە (5.61 ملیۆن) بەرمیل. لە ڕووی بەهاوە هەناردەی نەوتی سعودیە نزیکەی (631.4 ملیۆن) دۆلار بووە، لە کاتێکدا هەناردەی عێراق نزیکەی بەهای نەوتی هەناردەکراوی بۆ ئەمریکا (442 ملیۆن) دۆلار بووە. لە بەرامبەردا لیبیا لە مانگی شوباتی 2025دا هیچ نەوتێکی هەناردەی ئەمریکای نەکردووە، لە کاتێکدا لە مانگی کانونی دووەمدا نزیکەی (2.15 ملیۆن) بەرمیل نەوتی هەناردە کردبوو. هەروەها کوەیت و ئیمارات هیچ نەوتێکیان لە ماوەی مانگەکەدا هەناردە نەکردووە، بەپێی دوایین ڕاپۆرتی مانگانەی نوسینگەی ئاماری ئەمریی، لە مانگی 1ی ساڵی 2025 هەریەکەیان یەک ملیۆن بەرمیل نەوتیان هەناردە کردووە. پێنج وڵاتە عەرەبییەکا (سعودیە، عێراق، لیبیا، کوەیت و ئیمارات) لە مانگی کانونی دووەمی 2025دا نزیکەی (19.42 ملیۆن) بەرمیل نەوتیان هەناردەکردووە، کە دەکاتە (9.6%)ی کۆی نەوتی هاوردەکردنی ئەمریکا. ئەم چارتەی خوارەوە قەبارە و بەهای هاوردەکردنی نەوتی خاوی ئەمریکا لە پێنج وڵاتی عەرەبی لە مانگی کانونی دووەمی ساڵی 2025دا نیشان دەدات:     هاوردەکردنی نەوتی خاوی ئەمریکا هاوردەکردنی نەوتی خاوی ئەمەریکا لە مانگی شوباتدا بەڕێژەی (17%) لە بەراورد بە مانگی کانونی دووەمی 2025 دابەزیوە، هەروەها (6.5%) لە چاو ساڵی ڕابردوودا دابەزیوە. تێکڕای قەبارەی هەناردەکردنی ڕۆژانە لە مانگی شوباتی (2025) دا بۆ (6.01 ملیۆن) بەرمیل لە ڕۆژێکدا دابەزیوە، لە کاتێکدا لە مانگی یەکدا تێکڕای قەبارەی هەناردەکردنی ڕۆژانە (6.54 ملیۆن) بەرمیل بووە. بە پێچەوانەوە، تێکڕای بەهای نەوتی هاوردەکردنی نەوتی ئەمریکا لە شوباتی 2025 بۆ (67.9 دۆلار) بۆ هەر بەرمیلێک بەرزبووەتەوە، لە کاتێکدا لە مانگی کانونی دووەمدا (67.66 دۆلار) دۆلار بووە بۆ هەر بەرمیلێک و لە شوباتی 2024دا (66.97 دۆلار) بووە بۆ هەر بەرمیلێک نەوت. لەلایەکی دیکەوە هەناردەی نەوتی خاوی ئەمەریکا لە مانگی شوباتی 2025 بە بەراورد بە ساڵی ڕابردوو بە ڕێژەی (10.7%) کەمیکردووە و گەیشتووەتە (120.27 ملیۆن) بەرمیل (4.29 ملیۆن بەرمیل لە ڕۆژێکدا) بە بەهای 9.1 ملیار دۆلار. سەرچاوەکان -    شبكة الساعة، تراجع صادرات العراق النفطية إلى أمريكا، 06/04/2025؛ https://shorturl.at/XxTcY -    السومرية نيوز – اقتصاد، واردات النفط الأميركية تنخفض والعراق ضمن أكبر المصدرين، 06/04/2025؛ https://shorturl.at/hb0X5    

  درەو: ئاژانسی هەواڵی رۆیتەرز: میلیشیاکانی سەر بە ئێران لە عێراق، ئامادەن چەکەكانیان دابنێن لەپێناو توڕە نەكردنی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا. (10)  فەرماندەی باڵا و بەرپرسی عێراقی راگەیاندووە، چەندین گروپی میلیشیای بەهێزی سەر بە ئێران لە عێراق، بۆ یەکەمجار ئامادەن چەک داماڵن، بۆ ئەوەی مەترسی پەرەسەندنی ململانێ لەگەڵ ئیدارەی ترەمپ دوور بخەنەوە. ئەم هەنگاوەی کەمکردنەوەی گرژییەکان، دوای هۆشدارییە دووبارەكان دێت کە لەلایەن بەرپرسانی ئەمریکاوە بەنهێنی ئاڕاستەی حکومەتی عێراقیان كردووە، لە دوای دەستبەکاربونی ترەمپەوە لە مانگی كانونی دووەمدا، بەگوێرەی ئەو سەرچاوانە،  کە شەش فەرماندەی ناوخۆیی چوار میلیشیای گەورە لەخۆدەگرن. ئەو بەرپرسانە بە بەغدایان وتووە، ئەگەر ئەو میلیشیایانە کە لەسەر خاکەکەی کاردەکەن هەڵنەوەشێنرێنەوە، ئەمریکا لەڕێی هێرشی ئاسمانی ئەو گروپانە دەکاتە ئامانج. عیزەت شابەندەر، كە سیاسەتمەدارێکی باڵای شیعەی نزیک لە هاوپەیمانی حوکمڕان لە عێراق، بە ئاژانسی رۆیتەرزی وتووە، گفتوگۆکانی نێوان محەمەد شیاع سودانی، سەرۆک وەزیرانی عێراق و چەند سەرکردەیەکی میلیشیاکان، زۆر بەروپێشەوە چووەو، گروپەکان خواستیان هەبووە پابەندبن بە داواکارییەکانی ئەمریکا بۆ داماڵینی چەک. وتوشیەتی: گروپەكان لاسارانە هەڵسوكەوت ناکەن و پێداگری لەسەر بەردەوامبون لە فۆڕمی ئێستایان ناکەن، بە تەواوی دركیان بەوەكردووە، كە رەنگە لەلایەن ئەمریکاوە بکرێنە ئامانج. ئەو شەش فەرماندە میلیشیایەی لە بەغداد و پارێزگایەکی باشور چاوپێکەوتنیان لەگەڵ کراوە، سەربە گروپەکانی کەتائیبی حزبوڵا، نوجەبا، كەتائیبی سەیدلشوهەدا و ئەنساروڵا ئەوفیان. فەرماندەیەکی کەتائیبی حزبوڵا، کە بەهێزترین میلیشیای شیعەیە، لە پشت دەمامکی رەشی دەموچاوی و چاویلکەی خۆرییەوە قسەی کرد، وتی: ترەمپ ئامادەیە شەڕ لەگەڵ ئێمە بەرەو ئاستێکی خراپتر ببات، ئێمە ئەوە دەزانین و دەمانەوێت خۆمان لە سیناریۆیەکی وەها خراپ بەدوور بگرین. فەرماندەکان ئاماژەیان بەوەشکردووە، هاوپەیمان و سەرپەرشتیاری سەرەکییان، سوپای پاسدارانی ئێران، رەزامەندی پێداون بۆ هەر بڕیارێک بە پێویستی بزانن، بۆ ئەوەی خۆیان بەدور بگرن لەوەی کێشنەكرێنە ناو ئەگەری ململانێیەکی وێرانکەر لەگەڵ ئەمریکا و ئیسرائیل. میلیشیاکان بە بەشێك لە مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق، كە گروپێکی كۆكەرەوەی نزیکەی 10 گروپی چەکداری شیعەی توندڕەو لەخۆ دەگرێت،  پێكەوە خاوەنی نزیکەی 50 هەزار چەکدارو جبەخانەی موشەکی دوور مەوداو چەکی دژە فڕۆکەن، بە وتەی دوو بەرپرسی ئەمنی کە چاودێری چالاکی میلیشیاکان دەکەن. هەرێمایەتیەكانی ئێرانە، بەرپرسیارێتی دەیان هێرشی موشەکی و فڕۆکەی بێفڕۆکەوانی بۆ سەر ئیسرائیل و هێزەکانی ئەمریکا لە عێراق و سوریا لە دوای سەرهەڵدانی شەڕی غەززەوە لە ئەستۆ گرتووە.  فەرهاد عەلائەدین، راوێژکاری کاروباری دەرەوەی سودانی، لە وەڵامی پرسیارەکانی سەبارەت بە دانوستانەکانی داماڵینی چەک، بە ئاژانسی رۆیتەرزی راگەیاند، سەرۆک وەزیران پابەندە بە زامنكردنی ئەوەی تەواوی چەک لە عێراق لە ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەتدا بێت، لە رێگەی دیالۆگی بنیاتنەر لەگەڵ لایەنە نیشتمانییە جیاوازەکان. دوو بەرپرسی ئەمنیی عێراق رایانگەیاندووە، سودانی پێداگیری دەكرد لەسەر داماڵینی  چەکی تەواوی میلیشیاکانی مقاوەمەی ئیسلامی لە عێراق، کە وەلائیان بۆ سوپای پاسدارانی ئێران یان سوپای قودسی ئێران راگەیاندبوو نەک بەغداد. بەگوێرەی لێدوانی بەرپرسان و فەرماندەکان، هەندێک گروپ لە ئێستاوە تاڕادەیەکی زۆر بارەگاکانیان چۆڵکردووەو لە ناوەڕاستی مانگی یەکەوە بوونی خۆیان لە شارە گەورەکانی موسڵ و ئەنبار کەمکردووەتەوە، لە ترسی ئەوەی روبەڕوی هێرشی ئاسمانی نەبنەوە. بەوتەی بەرپرسان و سەركردەكان، زۆرێک لە فەرماندەکانیش لەو ماوەیەدا رێوشوێنە ئەمنییەکانیان چڕتر کردووەتەوە و زیاتر مۆبایل و ئۆتۆمبێل و شوێنی نیشتەجێبوونیان دەگۆڕن. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریکا جەختیكردووە لەوەی، بەردەوامە لە هاندانی بەغداد بۆ جڵەوكردنی میلیشیاکان و پێویستە ئەو هێزانە وەڵامی فەرماندەی گشتی عێراق بدەنەوە نەک ئێران. بەرپرسێکی ئەمریکی کە نەیویستووە ناوی ئاشکرا بکرێت هۆشداریدا لەوەی لە رابردوودا حاڵەت هەبووە کە میلیشیاکان بەهۆی فشارەکانی ئەمریکاوە هێرشەکانیان وەستاندووە، گومانی خۆشی دەربڕیوە لەوەی پرۆسەی  چەکداماڵین كاتێكی زۆر بخایەنێت. شابەندەر، رایگەیاندووە، تا ئێستا حکومەتی عێراق رێککەوتنی لەگەڵ سەرکردەی گروپە چەکدارەکان کۆتایی پێنەهێناوەو میکانیزمی چەکداماڵین هێشتا لەژێر گفتوگۆدایە. ئاماژەی بەوەشکردووە، ئەو بژاردانەی پێشنیازكراون، بریتین لە گۆڕینی گروپەکان بۆ حزبی سیاسی و تێکەڵکردنیان بە هێزە چەکدارەکانی عێراق. لە کاتێکدا چارەنوسی پرۆسەی چەکداماڵین نادیارە، بەڵام سەرەڕای ئەوەش یەکەمجارە  میلیشیاکان ئامادەیی پیشانبدەن بۆ ملكەچبوون بە فشارە درێژخایەنەکانی رۆژئاوا بۆ داماڵینی سەربازی. ئەم گۆڕانکارییە لە کاتێکی ناهەمواردایە بۆ بەرەی مقاوەمەی هەرێمایەتی سەربە تاران، کە تاران بە تێچوویەكی زۆر لە ماوەی دەیان ساڵدا دایمەزراندووە بۆ دژایەتیکردنی ئیسرائیل و هەژموونی ئەمریکا، بەڵام لە دوای هێرشی حەماس بۆ سەر ئیسرائیل لە ٧ی تشرینی یەکەمی ٢٠٢٣ کە رۆژهەڵاتی ناوەڕاستی بەرەو ململانێ برد، بەتەواوی لاوازبوو. حەماس لە غەززەو حزبوڵا لە لوبنان لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕی غەززەوە لەلایەن ئیسرائیلەوە دووچاری وەشاندنی گورزی سەربازی بوونەوە، لە کاتێکدا حوسییەکان لە یەمەن لە مانگی رابردووەوە، لەلایەن ئەمریکاوە کراوەتە ئامانج.  روخانی بەشار ئەسەد، سەرۆک کۆماری سوریا کە هاوپەیمانێکی دیکەی سەرەکی ئێران بوو، کاریگەریی کۆماری ئیسلامیی زیاتر لاواز کرد. عێراق هەوڵدەدات هاوسەنگی هاوپەیمانێتی لەگەڵ ئەمریکاو ئێران لە مامەڵەکردن لەگەڵ میلیشیاکانی لە سەر خاکەکەیدا رابگرێت. ئەو گروپانە لە سەرانسەری وڵات بە پشتیوانی دارایی و سەربازی ئێران، دوای ئەو  ئاژاوەیەی   لەدوای لەشکرکێشی ئەمریکا لە ساڵی ٢٠٠٣ سەریهەڵدا، کە سەدام حوسێنی روخاند،  بوونە هێزی گەورە  توانای ركابەریی سوپایان هەیە.  پیت هێگسێت، وەزیری بەرگری ئەمریکا، لە پەیوەندییەکی تەلەفۆنیدا لە 16ی ئازاردا، دوای ماوەیەکی کەم لە دەستپێکردنی هێرشەکانی ئەمریکا بۆ سەر حوسییەکان، بە سەرۆک وەزیرانی سودانی راگەیاند، رێگە لەو میلیشیایانە بگرێت هێرشی تۆڵەسەندنەوە بۆ سەر ئیسرائیل و بنکەکانی ئەمریکا لە ناوچەکەدا ئەنجام نەدەن بۆ پشتیوانیکردن لە هاوپەیمانەکانیان، ئەوەش بەوتەی  دوو بەرپرسی حکومەت و دوو سەرچاوەی ئەمنی، کە ئاگاداری پەیوەندییە تەلەفونیەكە بوون. میلیشیاکانی عێراق، لە سەرەتای دەستپێکردنی شەڕی غەززەوە، وەک هاودەنگی لەگەڵ حەماس، دەیان هێرشی فڕۆکەی بێفڕۆکەوان و موشەکیان دژی ئیسرائیل ئەنجامدا، ساڵی رابردوش لە هێرشێكی فڕۆکەی بێفڕۆکەواندا لە ئوردن لە نزیک سنوری سوریا سێ سەربازی ئەمریکییان کوشت. ئیبراهیم سومەیدەعی، راوێژکاری سیاسی پێشوی سودانی بە کەناڵی تەلەفزیۆنی دەوڵەتی عێراقی راگەیاند، ئەمریکا لە مێژە فشاری خستۆتە سەر سەرکردایەتی عێراق بۆ هەڵوەشاندنەوەی میلیشیا شیعەکان، بەڵام رەنگە ئەمجارە واشنتۆن نەخێر بۆ وەڵام وەرنەگرێت، ئەگەر خۆبەخشانە پابەند نەبین، لەوانەیە لە دەرەوە و بە زۆر بەسەرماندا بسەپێندرێت.

(درەو): وەزارەتی سامانە سروشتییەكان بردنەوەی حكومەتی هەرێمی لە كەیسی هەڵوەشاندنەوەی گرێبەستی كێڵگە نەوتییەكانی (بینا باوێ)و (میران) راگەیاند. وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی هەرێمی كوردستان رونكردنەوەیەكی بڵاوكردەوە، تێیدا رایگەیاند، حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دۆسیەی ناوبژیوانی دژی کۆمپانیای گەنێل ئینێرجی میران بینا باوی لیمیتەد (GEMBBL) قەرەبوی بەرچاوی تێچووی یاسایی دەکرێ. وەزارەت ئاماژەی بەوەكردووە،  بڕیارەکە دوای بڕیاری دادگای ناوبژیوانی دێت، لە کانونی دووەمی ٢٠٢٤ دا، کە تێیدا دادگاکە بڕیاریدا حکومەت بە شێوەیەکی ڕەوا PSCی (بینا باوی)و (میران)ی هەڵوەشاندەوەو هەموو داواکارییەکانی کۆمپانیای (گەنێل ئینێرجی میران بینا باوی لیمیتەد)ی لە دژی حکومەت ڕەتکردەوە. سامانە سروشتییەكان دەڵێ: لە 4ی نیسانی 2025، دادگای ناوبژیوانی بڕیاری کۆتایی خۆی سەبارەت بە تێچوونەکان دەرکرد، تێیدا بڕیاریدا کۆمپانیای (گەنێل ئینێرجی میران بینا باوی لیمیتەد) بڕی 26,868,905.29$ دۆلاری ئەمریکی بدات بە حکومەت، لەگەڵ سوودی دوای بڕیارەکە.  

درەو: ئەمڕۆ لە گردی زەرگەتە بزووتنەوەی گۆڕان (گردی زەرگەتە) سێەمین كۆنفرانسی خۆی بەست، بزوتنەوەی گۆڕان (كوردسات) بڕیاریانداو رۆژی پێنجشەممە كۆنفرانس بكەن لە كۆنفرانسەكەدا بزووتنەوەی گۆڕان (گردی زەرگەتە) ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی هەڵبژارد كە (55) ئەندام و (12) ئەندامی یەدەگە.  

تۆڕی هاوپەیمانی  ١٩، سلێمانی: لە مانگی ئاداردا، ناڕەزایی جەماوەریی بەرفراوان، وەک مانگرتنی مامۆستایان و فەرمانبەرانی ناڕازی، نەبوو. گردبوونەوەی ناڕەزایی بەرامبەر نەدانی مووچە بە رێژەی ٩١٪ کەمی کردووە و هیچ گردبوونەوەیەک لەگەڵ یان دژی پرۆسەی بەبانکیکردن ئەنجام نەدراوە. دیارترین خۆپیشاندان لە سلێمانی بۆ مافی ژنان رێکخراوە و لە هەولێر دوو چالاک دەستگیر کراوون. بەپێی پێوەرەکانی مافەکانی مرۆڤ، پێویستە هەموو کەس بەبێ ترس لە تۆڵەسەندنەوە و دوور لە سانسۆر، بتوانن گوزارشت لە بیروڕای خۆیان بکەن و رێز لە مافی ئازادیی گردبوونەوەی ئاشتیانە و ئازادیی رادەربڕین بگیرێت. ئەمەش نیشاندەری ئاستی پابەندبوونی ئەو کۆمەڵگایەیە بە مافەکانی مرۆڤ بە گشتی. مانگی ئادار کە بە مانگی بۆنەکان لە باشووری کوردستان هەژمار دەکرێت، وەک یادی راپەڕین، رۆژی جیهانیی ژنان، جەژنی نەورۆز، تێیدا (١٢) گردبوونەوە و خۆپیشاندان ئەنجام دراون.  ناڕەزاییەکان بەراورد بە مانگی شوبات کە (٥٤) چالاکی بوون، بە رێژەی (٧٨٪) کەمیان کردووە. بەپێی بەدواداچوونی تۆڕەکە، لە شارەکانی هەڵەبجە و دهۆک هیچ چالاکییەکی ناڕەزایی رێکخراو تۆمار نەکراوە. هەر (١٢) چالاکییەکە لە شارەکانی هەولێر و سلێمانی بوون؛ (٧) چالاکی لە سلێمانی و (٥) چالاکی لە هەولێر بوون. داخوازییەکان بەم شێوەیە بوون: (٤) بۆ مافەکانی ژنان، (٣) بۆ خزمەتگوزاری، (٢) بۆ مووچە. ئەو (٣) چالاکییەی دیکە دژ بە سیستمی تەندروستی، بۆ مافی خاوەن پێداویستیی تایبەت، و ئازادیی رۆژنامەگەری بوون. بەپێچەوانەی مانگی رابردوو (شوبات) کە زۆرینەی چالاکیی و ناڕەزاییەکان بۆ مووچە رێکخرابوون و ژمارەیان (٢٢) چالاکی بوو، ئەم مانگە (ئادار) تەنها دوو گردبوونەوەی ناڕەزایی بۆ مووچە رێکخراوە، بەمەش ناڕەزاییەکان لەسەر مووچە بە رێژەی (٩١٪) کەمیان کردووە. هیچ گردبوونەوەیەک (لەگەڵ) یان (دژ) بە پرسی بەبانکیکردن ( هەژماری من) ئەنجام نەدراوە. گەورەترین و فراوانترین خۆپیشاندانی مانگی ئادار لە شاری سلێمانی بەڕێوە چوو، کە لەلایەن رێکخراوەکانی ژنانەوە رێکخرا بوو. بەشداربووان لە سەرەتای شەقامی سالم (باخی گشتی) تا (سەهۆڵەکە) بە رێپێوان دروشمیان بۆ یەکسانی بەرز کردبووەوە و هوتافیان ده‌گوته‌وه‌، بەبێ روودانی هیچ بەرکەوتنێک لە نێوان بەشداربووان و هێزی ئەمنی. ئێوارەی ٢٠ی ئاداری ٢٠٢٥، ئاسایشی هەولێر چالاکوان (هاوڕێ عەبدوڵا سابیر) ناسراو بە (هاوڕێ کوردی) و پاشان (زیوەر محەمەد) ناسراو بە (زیوەر گەردی) لە گەڕەکی نەورۆز دەستگیر کرد، بەبێ ئەوەی هیچ دەزگایەکی رەسمی روونکردنەوەیەک لەسەر هۆکاری دەستگیرکردنیان بدات. تۆڕی هاوپەیمانی ١٩، بەدواداچوونی بۆ کەیسی دەستگیرکراوان کرد. بەپێی زانیارییەکانی ئێمە، "تۆمەتەکەیان پەیوەندیی بە بانگهێشتکردنی هاونیشتیمانیانەوە بووە لەڕێی تۆڕی کۆمەڵایەتییەوە بە مەبەستی بەشداری لە ئاهەنگی نەورۆز کە ساڵانە لە ٢٠ی ئازار لە چیای قەندیل رێکدەخرێت". هاوڕێ کوردی، وێنەی بانگهێشتنامەی "کۆمیتەی ئامادەکاریی نەورۆزی قەندیل"ی لە لاپەڕەی خۆی لە فەیسبووک بڵاوکردبووەوە و لەسەری نووسیبووی: "خۆشەویستانم لە شاری هەولێر". تێیدا دەڵێت: "بۆ نەورۆزی ئەمساڵ لە شاری هەولێر ئۆتۆمبێلی گواستنەوە (پاس) دابین کراوە بە خۆڕایی، هەر کەسێک دەیەوێت بەشدار بێت لە ئاهەنگی نەورۆز دەتوانێت پەیوەندیم پێوە بکات." تۆڕی هاوپەیمانی ١٩ بۆ بەرەوپێشبردن و پاراستن و چاودێریکردنی مافی ئازادیی ڕادەربڕین لە هەرێمی کوردستانی عێراق بەردەوام دەبێت، جەخت دەکاتەوە لە دەستەبەرکردنی رێزگرتن لەو مافە وەک لە ماددەی ١٩ی جاڕنامەی گەردوونیی مافەکانی مرۆڤی نەتەوە یەکگرتووەکاندا هاتووە.      

(درەو): وەزارەتی نەوتی عێراق وەڵامی كۆمپانیا بیانییەكانی كەرتی نەوتی هەرێم "ئەپیكور" دەداتەوەو بە "چەواشەكار" ناویان دەبات، داوای كۆبوونەوەیەكی بەپەلە دەكات بۆ دەستپێكردنەوەی دانوستانەكان بۆ هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێمی كوردستان بۆ بەندەری جەیهانی توركیا، بەڵام لەسەر بنەمای هەمواری یاسای بودجە. بەیاننامەی وەزارەتی نەوتی عێراق سەبارەت بە راگەیەندراوی (كۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی كوردستان- ئەپیكور):  •    ئاماژە بە بەیاننامەی کۆمەڵەی ئەپیكور کە لە 28ی ئازاری 2025 كە تێیدا بانگەشەی ئەوە کراوە وەزارەتی نەوت ئامادە نەبووە خۆی دانوستان لەسەر چارەسەرێک بكات كە پابەند بێت بە گرێبەستی كۆمپانیاكان و حكومەتی هەرێمی كوردستان، وەزارەتی نەوتی كۆماری عێراق بەداخە بۆ بڵاوكردنەوەی ئەم بەیاننامە هەڵەو چەواشەكارانە.  •    وەزارەتی نەوت کار بۆ دڵنیابوون لە جێبەجێکردنی دروستی هەموارکردنەوەی یاسای بودجە دەكات کە لە 2ی شوباتی 2025 پەسەندکرا، بۆ ئەوەی هەناردەکردن لە ڕێگەی بۆری عێراق- تورکییەوە بە زووترین کات دەستپێبکات. لە هەموارکردنەوەی یاسای بودجەدا هاتووە، وەزارەتی دارایی فیدراڵی قەرەبووی تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوەی نەوتی خاو دەکاتەوە کە رادەستی كۆمپانیای بەبازاڕکردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) یان بۆ وەزارەتی نەوت دەکرێت. هەروەها مەرجی ئەوەی داناوە کە تێچووی دادپەروەرانەی خەمڵێنراوی بەرهەمهێنان و گواستنەوە بۆ هەر كێڵگەیەك بە جیا لەلایەن راوێژکاری نێودەوڵەتییەوە دیاری دەكرێت، هەروەها ئەو تێچوونانە بۆ دیاریکردنی پارەدان لە وەزارەتی دارایی فیدراڵی بۆ حکومەتی هەرێمی کوردستان بەکاردەهێنرێت. هەموارکردنەوەی یاسای بودجە داوا دەکات دەستبەجێ سەرجەم بەرهەمەکانی هەرێمی کوردستان بگوازرێتەوە بۆ كۆمپانیای (سۆمۆ)و وەزارەتی نەوتی فیدراڵی، لەگەڵ جێبەجێكردنی میکانیزمی قەرەبووکردنەوەی کاتیی بۆ پێدانی پارە بە حكومەتی هەرێم لەكاتێكدا كە راوێژكاریی نێودەوڵەتیی بە كارەكەی هەڵدەسێت.  •    حکومەتی عێراق هەنگاوی کۆنکرێتی و جددی ناوە بۆ نیشاندانی نیەتپاکی خۆی لە دانوستانەکان و دڵنیابوون لە دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوت لە ڕێگەی بۆری عێراق- تورکیا (ITP) بە خێرایی و بەرپرسیارانە. بەردەوام کار دەکات بۆ دەستەبەرکردن و خزمەتکردنی بەرژەوەندی نیشتمانی وڵات. هەوڵی زۆری داوە بۆ پاراستنی سەرچاوەکانی عێراق و جێبەجێکردنی چارەسەری یاسایی و بەردەوام. •    سەرۆک وەزیران ئەندازیار محەمەد شیاع سودانی دووپاتی کردەوە کە فرۆشتنی نەوت لە ڕێگەی چوارچێوەی نایاسایی لە دەرەوەی بەرپرسیارێتی سۆمۆ و میکانیزمەکانی فرۆشتنی، پێشێلکردنی مافەکانی گەلی عێراقە. هەروەها بە ئاشکرا داکۆکی لە هەموارکردنی ئەم دواییەی یاسای بودجەی گشتی کرد- کە لەڕێگەی میکانیزمێکی دیموکراسی شەرعیەوە تێپەڕێندرا- بۆ بەرزکردنەوەی شەفافیەت و حوکمڕانی بەڕێوەبردنی سەرچاوە نەوتییەکان و حکومەت لە بەرزترین ئاستەکاندا سەرقاڵی دۆزینەوەی چارەسەرێکی دادپەروەرانە بۆ ئەم پرسە بووە. •    ئاڵنگاریی سەرەکی لەم دانوستانانەدا ئەوەیە کە هەر جارێک پێشکەوتن لەڕێگەی ڕێککەوتنێکی تایبەتەوە ئەنجام دەدرێت، هەنگاوی نەرێنی دەگیرێتەبەر- بەڵام لەلایەن حکومەتی عێراقەوە نا، چونکە داواکارییە ناواقعی و نایاساییەکان ڕێگری لە پێشکەوتنەکان دەکەن بەرەو یەکلاییکردنەوەی کۆتایی، بەتایبەتی لەگەڵ دەركەوتنی گرێ و گۆڵی نوێ کە پێچەوانەی رێککەوتنەکانی پێشوون. وەزارەت جەخت لەوە دەکاتەوە کە ئەم جۆرە داواکاریانە خزمەت بە دانوستانە بنیاتنەرەکان ناکەن کە لەسەر بنەمای نیەتپاکی دامەزراون. •    گەیشتن بە چارەسەرێک كە رێككەوتنی لەسەر بێت لە زووترین كاتدا، كارێكی زۆر گرنگە بۆ راگرتنی پرۆسەی فرۆشتنی نایاسایی و نائوسوڵی و پاراستنی سەروەت و سامانی گەلی عێراق. حکومەتی عێراق پابەندە بە پاراستنی بەرژەوەندیی هەموو لایەنەکان و دەستەبەرکردنی بەرژەوەندییە نیشتمانییە باڵاکان، لەوانەش بەرژەوەندی کۆمپانیا نێودەوڵەتییە نەوتییەکان، بەپێی یاسا کارپێکراوەکان و ئەو رێککەوتنانەی كە كۆراون، هەروەها هەوڵەکانی خۆی تەرخان دەکات بۆ دابینکردنی ژینگەیەکی سەرنجڕاکێشی وەبەرهێنان کە پاڵپشتی گەشەپێدانی ئابوریی بکات و چارەسەرێکی دادپەروەرانەو بەردەوام مسۆگەر بکات کە خزمەت بە هەمووان بکات. •    وەزارەتی نەوت داوای کۆبوونەوەیەکی بەپەلە لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان دەکات بۆ دەستپێکردنەوەی دانوستان و دیالۆگ بەمەرجێک دانوستانەکان ملکەچ و بەگوێرەی یاسای بودجەی هەموارکراو بێت، هەروەها بگاتە میکانیزمێکی کارکردنی ڕوون کە مافەکانی عێراق بپارێزێت و پابەندبوونەکانی بەرامبەر وەبەرهێنەران گەرەنتی بکات. •    ئامانجی سەرەکی دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتە لە ڕێگەی بۆرییەوە دەستبەجێ و بە سەلامەتی و یاسایی، هاوکات دەستەبەرکردنی سەروەری یاسا و پاراستنی سامانی نیشتمانی لە هەر ئیستغلالێکی نایاسایی.  

(درەو):  بەراورد بە شوباتی ئەمساڵ، لەدوای بانگەوازی ئاشتییەوە، هێرشەكانی توركیا بۆسەر هێزەكانی پارتی كرێكاران لە هەرێمی كوردستان لە مانگی ئازاردا بەرێژەی 21% كەمیكردووە، بەڵام توركیا سوپاكەی لە خاكی هەرێم نەكشاندوەتەوە، ئەمە بەگوێرەی راپۆرتی (تیمەکانی دروستکەری ئاشتی کۆمەڵگە CPT هەرێمی کوردستانی عێراق).                                                                                     دەقی راپۆرتەكە: بەردەوامی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی تورکیا لە هەرێمی کوردستان لەدوای ڕاگەیاندنی ئاگربەستی تاکلایەنەی پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) لە ١ی ئاداری ٢٠٢٥دا، لە وەڵامی بانگەوازی ئاشتی ڕێبەری دەستگیرکراوی پەکەکە عەبدوڵڵا ئۆجەلان و لەدوای دەستپێشخەری ئاشتی، دەوڵەت باخچەلی سەرۆکی پارتی بزووتنەوەی نەتەوەپەرستی مەهەپەو پشتیوانی ڕەجەب تەیب ئەردۆگان، سەرۆک کۆماری تورکیا بۆ پڕۆسەی چارەسەری ئاشتییانە، پارتی کرێکارانی کوردستان ئاگربەستی تاکلایەنەی بەرامبەر بە سوپای تورکیا ڕاگەیاندو ئامادەیی حزبەکەی بۆ خۆهەڵوەشاندنەوە دەربڕی بەمەرجی ئامادەیی عەبدوڵڵا ئۆجەلان لەکۆنگرەی حزبەکەدا بۆ دروستکردنی بڕیار لەبارەی هەڵوەشاندنەوەی پەکەکە. لە ڕۆژی ڕاگەیاندنی ئاگربەستی تاکلایەنەی پەکەکەو بەدرێژایی مانگی ئادار، سوپای تورکیا ١١٨ بۆردوومان و هێرشی بۆسەر هەرێمی کوردستان ئەنجامداوە. لەم ژمارەیە، ٨٦ هێرشیان، هێرشی ئاسمانی بوون. ٢١ هێرش لە ڕێگەی تۆپباران و ١٠ هێرش لە ڕێگەی هەلیکۆپتەرەوە بووە. هەر لە مانگی ئاداردا، سوپای تورکیا هێرشێکی بە بەکارهێنانی تی ئێن تی ئەنجامداوە. لەبەرامبەر هێرشەکانی تورکیا لە مانگی ئاداردا، پارتی کرێکارانی کوردستان ٩ جار وەڵامی هێرشەکانی داوەتەوە. لە وەڵامی یەکێک لە هێرشەکاندا، چەکدارانی پەکەکە لە ڕۆژی ١٦ی ئادارادا، فڕۆکەیەکی بێفڕۆکەوانی تورکیان لە جۆری "ئاکنجی"، لە گوندی سۆفیانی سەر بە ناحیەی بنگرد، لە قەزای دوکان لە پارێزگای سلێمانی خستە خوارەوە. داتاو ژمارەی هێرشەکانی سوپای تورکیا لە مانگی ئاداردا، ئەوە نیشاندەدەن کە سوپای تورکیا لە هێرش و بۆردوومانەکانی بۆسەر هەرێمی کوردستان بەردەوام بووەو ڕێژەی هێرشەکان بڕێک کەمی کردووە. هێرشەکانی سوپای تورکیا لە مانگی ئاداردا، بەراورد بە مانگی کانوونی دووەم بە ڕێژەی ١٢٪ کەمی کردوووە. هەروەها بەراورد بە مانگی شوبات، ٢١٪ کەمی کردووە. چاوەڕواندەکرا لەدوای خوێندنەوەی بانگەوازی ئاشتی عەبدوڵڵا ئۆجەلان، ڕێژەی هێرش و بۆردوومانەکانی سوپای تورکیا بەڕێژەیەکی بەرچاو کەمببێتەوە، بەڵام بە پێچەوانەوە، هەفتەی یەکەمی دوای ڕاگەیاندنی بانگەوازەکە، ژمارەی هێرش و بۆردوومانەکانی سوپای تورکیا بەراورد بە دواین هەفتەی پێش ڕاگەیاندنی بانگەوازەکە، بە ڕێژەی ١٤٥٪ زیادیکرد. بەگشتی هەردوو پارێزگای هەولێرو دهۆک لە مانگی ئاداردا زۆرترین جار بە ئامانجگیراون. سوپای تورکیا ٥٥ هێرشی بۆ سەر سنوری پارێزگای هەولێرو ٥١ هێرشی تری بۆ سەر سنوری پارێزگای دهۆک ئەنجامداوە. سنوری پارێزگای سلێمانیش لە مانگی ئاداردا، ١٢ هێرش و بۆردوومانی کراوەتە سەر. ئەمە لەکاتێکدا لە مانگی ئاداردا، هیچ هێرش و بۆردوومانێک بۆسەر سنوری پارێزگای موسڵ ئەنجامنەدراوە. لە مانگی ئاداردا، ڕێژەی بۆردوومانەکان بۆ سنوری سەرجەم پارێزگاکان بێجگە لە سنوری پارێزگای هەولێر کەمیکردووە. ژمارەی هێرش و بۆردوومانەکان بۆسەر سنوری پارێزگای هەولێر لە مانگی ئاداردا بەراورد بە مانگی شوبات، بە ڕێژەی ١٢٠٪ زیادیکردووە. هەروەها لەگەڵ کەمبوونی ژمارەی هێرش و بۆردوومانەکانیشدا، ڕێژەی بەکارهێنانی هەلیکۆپتەر لە هێرشەکاندا زیادیکردووە بە شێوەیەک لە مانگی ئاداردا، سوپای تورکیا ١٠ جار هەلیکۆپتەری لە هێرشەکانیدا بەکارهێناوە، ئەمە لە کاتێکدا لە مانگی شوباتدا، سوپای تورکیا تەنیا ١ جار هەلیکۆپتەری بەکارهێناوە. سەرباری ئەمانە، سوپای تورکیا لە ساڵی ٢٠٢٥دا، لەڕیگەی بەکارهێنانی ماددەی تەقەمەنی وەکو تی ئێن تی، هەروەها بۆردوومانی ڕاستەوخۆوە ئەشکەوتە سروشتییەکانی نزیک بارەگا سەربازییەکانی لە هەرێمی کوردستاندا بە ئامانجدەگرێت و خاپوریان دەکات، لەکاتێکدا ئەو ئەشکەوتانە لە ژێر دەسەڵات و کۆنتڕۆڵی چەکدارانی پەکەکەدا نین. بۆ نموونە، لە ٢٥ی ئاداردا، سوپای تورکیا، لەڕێگەی بەکارهێنانی تی ئێن تییەوە ٥ ئەشکەوتی لە گوندی سگیرێ لە قەزای ئامێدی تەقاندەوە. ئەو ئەشکەوتانە، سروشتی بوون و تونێلی دەستکردو دروستکراوی چەکدارانی پەکەکە نەبوون، بەڵام بەهۆی مەترسی بەکارهێنانیان لەلایەن پەکەکەوە، سوپای تورکیا هەر پێنج ئەشکەوتە سروشتییەکەی تەقاندەوە. هەر لەم ساڵیشدا و لە ٢٢ی شوباتدا، سوپای تورکیا بۆردوومانی ئەشکەوتی شێخی کرد لە گوندی بەلاڤەی سەر بە قەزای ئامێدی، کە یەکێکە لە شوێنەوارە گرنگەکانی ناوچەکەو وەکو شوێنێکی دێرینی سەردەمی شۆڕشی یەکێک لە سەرکردە دیارەکانی کورد سەیرکراوە. لە ڕۆژی ٢٦ی ئاداردا، هەواڵی کشانەوەی سەربازانی تورکیا لە بنکە سەربازییەکانی گەلی رەشاڤە لە ناحیەی دێرەلوک بڵاوبۆوە. بەڵام ئەمە تەنیا دەنگۆ بوو. سوپای تورکیا لە ڕێگەی ٢٥ کامیۆنی سەربازییەوە ئاڵوگۆڕی سەربازەکانی ئەنجامدابوو و، ئەمەش لەلایەن بەشێک لە میدیاکانەوە وەکو کشانەوەی سەربازانی تورکیا بڵاوکراویەوە، لە کاتێکدا تەنیا ئاڵوگۆڕ بە سەربازەکان کرابوو و سوپای تورکیا لە هیچ بنکەو بارەگایەکی لە هەرێمی کوردستاندا نەکشاوەتەوە.  لە ١ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥ەوە تاوەکو ٣١ی ئاداری ٢٠٢٥، سوپای تورکیا بەلایەنی کەمەوە ٤٠٤ هێرش و بۆردوومانی لە هەرێمی کوردستاندا ئەنجامداوە. لە ئەنجامی ئەو هێرش و بۆردوومانانەدا، ٤ هاوڵاتی مەدەنی شەهیدبوون و ٢ هاوڵاتی تری مەدەنیش برینداربوون. بەردەوامی هێرش و ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکان ژیانی هاووڵاتییانی مەدەنی ناوچەی کاریگەر بە شەڕو بۆردوومانەکانی خستۆتە مەترسییەوە. بەتایبەت ژیانی ئەو هاوڵاتی و گوندنشینانەی کە بژێوی ژیانیان لەسەر کشتوکاڵکردنە و لە وەرزی بەهاراندا بۆ کۆکردنەوەی گژو گیای خۆڕسک ڕوودەکەنە چیاکان بەردەوام لەمەترسیدایە.  تیمی کوردستانی عێراقی ڕێکخراوی CPT، داوای ڕاگرتنی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەکانی دەوڵەتی تورکیا لە هەرێمی کوردستاندا دەکات و بانگەواز لە هەردوولای ئەو شەڕ و ململانێیانە دەکات کە لەڕێگەی بەشداری چالاکانە لە پڕۆسەی ئاشتیدا کێشەو ململانێکانیان کۆتایی پێبهێنن و چیتر ژیان و ئاسایشی هاوڵاتیانی مەدەنی و گوندنشینان، لە هەرێمی کوردستاندا نەخەنە مەترسییەوە. تیمەکانی دروستکەری ئاشتی کۆمەڵگە CPT هەرێمی کوردستانی عێراق ٣ی نیسانی ٢٠٢٥

🔻 کۆمپانیای گۆڵف کیستۆن پترۆلیۆم (GKP)ی بەریتانی، بەرهەم و داهاتی گشتی بۆ ساڵی (2024) بڵاوکردووەتەوەو ڕایگەیاند؛ 🔹 بە سەلامەتییەکی بەهێزەوە، بەبێ بەفیڕۆدانی کات (790) ڕۆژە بەردەوامین لە کارکردن. 🔹 تێکڕای بەرهەمهێنانی گشتی لە ساڵی (2024) بە ڕێژەی (86%) زیادیکردووە بۆ (40 هەزار و 689) بەرمیل نەوتی خاو لە ڕۆژێکدا، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) تێكڕای بەرهەم گەیشتبووە (21 هەزار و 891) بەرمیل نەوتی رۆژانە. 🔹 ئەو نرخەی لە ساڵی (2024) بۆ هەر بەرمیلێک نەوت بەدەستهاتووە بە تێکڕا (26.8) دۆلار بووە. 🔹 لە سەرەتای ساڵی (2025) تا (18 ئازاری 2025) تێکڕای بەرهەمهێنانی ڕۆژانە گەیشتووە بە (46 هەزار و 400) بەرمیل نەوت، هەر بەرمیلێکی لە نێوان (27 بۆ 29) دۆلار فرۆشراوە. 🔹 تێکڕای تێچووی گشتی کارکردن بۆ هەر بەرمیلێک بە ڕێژەی (21%) دابەزیوە بۆ (4.4) دۆلار لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) تێچووی بەرهەمهێنانی بەرمیلێک نەوت (5.6 دۆلار) بووە. 🔹 داهات بە ڕێژەی (22%) زیادی کردووەو گەیشتووە بە (151.2 ملیۆن) دۆلار لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (123.5 ملیۆن) دۆلار بووە. بەرهەم و داهاتی کۆمپانیای (گۆڵف کیستۆن پترۆلیۆم) لە کێڵگەی نەوتی شێخان ساڵی 2024 کۆمپانیای گۆڵف کیستۆن پترۆلیۆمی بەریتانی ڕایگەیاندووە، بە سەلامەتییەکی بەهێزەوە، بەبێ بەفیڕۆدانی کات (790) ڕۆژە بەردەوامین لە کارکردن، تێکڕای بەرهەمهێنانی نەوتی خاوی کێڵگەکە لە ساڵی (2024) بە ڕێژەی (86%) زیادیکردووە بۆ (40 هەزار و 689) بەرمیل نەوتی خاو لە ڕۆژێکدا، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) تێكڕای بەرهەم گەیشتبووە (21 هەزار و 891) بەرمیل نەوتی رۆژانە، ئەم بەرزبونەوەیەش کاریگەری و ڕەنگدانەوەی خواستی بەهێزی بازاڕی ناوخۆییە بۆ کڕینی نەوتی خاوی کێڵگەی شێخان. کۆمپانیاکە ئەوەشی ڕاگەیاندووە، ئەو نرخەی لە ساڵی (2024) بۆ هەر بەرمیلێک نەوت بەدەستهاتووە بە تێکڕا (26.8) دۆلار بووە. هاوکات لە سەرەتای ساڵی (2025) تا (18 ئازاری 2025) تێکڕای بەرهەمهێنانی بەرهەمی ڕۆژانە گەیشتووە بە (46 هەزار و 400) بەرمیل نەوت، هەر بەرمیلێکی لە نێوان (27 بۆ 29) دۆلار فرۆشراوە. تێچووی گشتی کارکردن بۆ هەر بەرمیلێک بە ڕێژەی (21%) دابەزیوە بۆ (4.4) دۆلار لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) (5.6 دۆلار) تێچووی بەرهەمهێنان بووە بۆ هەر بەرمیلێک، ئەمەش بە پلەی یەکەم ڕەنگدانەوەی بەرهەمهێنانی زیاترە سەرەڕای بەردەوامبوون و گرنگیدان و کارایی کارکردن. ئەوەشی دەربارەی داهاتی کۆمۆمپانیاکەیە بە ڕێژەی (22%) زیادی کردووەو گەیشتووە بە (151.2 ملیۆن) دۆلار، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (123.5 ملیۆن) دۆلار بووە. کێڵگەی نەوتی شێخان کۆمپانیای گۆڵف کیستۆن پترۆلیۆمی بەریتانی وەبەرهێنان لە کێڵگەی نەوتی شێخان دەکات، کێڵگەکە دەکەوێتە سنوری پارێزگای دهۆک، قه‌زای شێخان ده‌گرێته‌وه‌ بە (60) کم لە پارێزگای هەولێرەوە دوورە، ڕووبه‌ری کێڵگەکە نزیکەی (283) کیلۆمەتر دووجایە، کۆمپانیاکە گرێبەستی هاوبەشی بەرهەمهێنانی لەگەڵ حکومەتی هەرێم هەیە و 80%ی پشکی کارکردنی لە چوارچێوەی گرێبەستی شێخان هەیە. گرێبەستی هاوبەشکردنی بەرهەمهێنانی کێڵگەی شێخان لە ساڵی 2007 لەلایەن حکومەتی هەرێمەوە بەخشراوە، ساڵی (2009) لە یەکەم بیر لە کێڵگەدا بەناوی (SH-1) دۆزرایەوە، بۆ یەکەم جاریش تەمموزی ساڵی (2013) کێڵگەکە گەیشتە قۆناغی بەرهەمهێنان. لەو کاتەوە، زیاتر لە (100 ملیۆن) بەرمیل نەوت بەرهەم هێنراوە. بەجۆرێک کۆی گشتی تێکڕای بەرهەمهێنان لە ساڵی (2013)دا بریتی بووە لە (هەزار و 361) بەرمیل نەوت لە ڕۆژێکدا، کێڵگەکە بەردەوام لە گەشەسەندندا بووە تا ساڵی (2021) تێکڕای بەرهەمی ڕۆژانە گەیشتووە بە  (43 هەزار و 440) بەرمیل نەوت لە ڕۆژێکدا. کێڵگەکە (18) بیری تێدایە بەرهەمەکانیان دەگوزارێنەوە بۆ دوو وێزگەی عەمبارکردنی نەوتی کێڵگەو لەوێوە بە بۆری نەوتی کوردستان دەگوزارێتەوە. سەرچاوە -    Gulf Keystone Petroleum, 2024 Full Year Results Announcement, at 20TH MARCH 2025; https://www.gulfkeystone.com/2024-full-year-results-announcement/  

  راپۆرتی: درەو 🔻 بەپێی دواین ڕاپۆرتی کۆمپانیای "گه‌نێڵ ئەنێرجی"ی تورکی بۆ ساڵی (2024)، لە سەرجەم ئەو کێڵگە نەوتیانەی هەرێمی کوردستان کە کۆمپانیاکە تێدا پشکدارە، ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت بەم جۆرە بووە؛ 🔹 ئاستی بەرهەمی نەوتی ڕۆژانە لەناوچەی گرێبەستی تاوکێ بەتێکڕا لە ساڵی 2024 (78 هەزار و 615) بەرمیل بووە، لە کاتێکدا ئاستی تێکڕای بەرهەمی ڕۆژانە لە ساڵی 2023دا (46 هەزار و 280) بەرمیل بووە. 🔹 بەتێکڕا هەر بەرمیلێک نەوت لە ساڵی 2024 بە (35) دۆلار لە ناوخۆدا فرۆشراوە، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) بەتێکڕا بەرمیلێک نەوت بە (47) دۆلار فرۆشرابوو. 🔹 داهاتی کۆمپانیاکە لە ساڵی (2024) بڕی (74.7 ملیۆن) دۆلار بووە، بەڵام لە ساڵی (2023) بڕی داهاتی کۆمپانیاکە (78.4 ملیۆن) دۆلار بووە. 🔹 لە ساڵی (2024) کێڵگە نەوتییەکانی (تەق تەق و سارتە) کە کۆمپانیاکە گرێبەستی کارکردنی تێدا هەیە هیچ بەرهەمێکیان نەبووە. داهات و بەرهەمی کۆمپانیای گەنێڵ ئەنێرجی لەکێڵگه‌ نه‌وتییه‌کانی هه‌رێمی کوردستان بۆ ساڵی (2024) بەپێی دواین ڕاپۆرتی کۆمپانیای گەنێڵ ئەنێرجی بۆ ساڵی (2024)، لەو کێڵگە نەوتییانەی کاری تێدا دەکات، بە تایبەتیش کێڵگەی نەوتی تاوکێ تێکڕای ئاستی بەرهەمی کێڵگەکە گەیشتووە بە (78 هەزار و 615) بەرمیل نەوتی رۆژانە، ئەمە لە کاتێکدایە ئاستی تێکڕای بەرهەمی ڕۆژانە لە ساڵی (2023)دا (46 هەزار و 280) بەرمیل بووە، بەم پێیەش (70%) و بە بڕی (32 هەزار و 335) بەرمیل نەوتی ڕۆژانە بەرهەمهێنان زیادی کردووە. لە نێو ڕاپۆرتی کۆمپانیاکە ئەوەش هاتووە، ئەو پێشکەوتنە بەرچاوە پەیوەست بووە بە خواستی بەردەوامی بازاڕی ناوخۆیی. لە ساڵی 2024، گرێبەستی تاوکێ زیاتر لە (70 ملیۆن) دۆلاری پارەی بۆ کۆمپانیای گەنێل بەدەستهێنا، کە سوودی لە هەم لە فرۆشتنی ناوخۆیی بەهێز، هەم لە جووڵەی ئەرێنی سەرمایەی کارکردن وەرگرت. سەرەڕای ئەوەی هیچ بیرێکی نوێ لەمساڵدا هەڵنەکەندراوە،هەرچەندە (3) بیر کە ساڵی ڕابردوو کونکرابوون، بەڵام بەهۆی داخستنی بۆری نەوتی هەرێمەوە تەواو نەبوون. هەروەها کۆمپانیاکە ئەوەشی ڕاگەیاندووە، کە داهاتی کۆمپانیاکە لە ساڵی (2024) بڕی (74.7 ملیۆن) دۆلار بووە، بەڵام لە ساڵی (2023) بڕی داهاتی کۆمپانیاکە (78.4 ملیۆن) دۆلار بووە. هەر بە پێی ڕاپۆرتەکەی گەنێڵ ئێنێرجی بەتێکڕا ساڵی (2023) هەر بەرمیلێک نەوت (47) دۆلار لە ناوخۆدا فرۆشرابوو، بەڵام لە ساڵی (2024) تێکڕای فرۆشتنی بەرمیلێک نەوتی هەرێم بە (35) دۆلار فرۆشراوە، ئەمە لە کاتێکدا تێکڕای نرخی بەرمیلێک نەوتی برێنت لە ساڵی (2024) بریتی بووە لە (81) دۆلار. هاوکات لە هەردوو کێڵگەکانی (تەق تەق و سارتە) کە کۆمپانیای گەنێڵ ئەنێرجی کاریان تێدا دەکات، لە دوای ڕاگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم لە (25/3/2023)ەوە بە پێی بڕیارەکەی دادگای نێوبژیوانی نێودەوڵەتی پاریس دەست بە بەرهەمهێنانی نەوت لەو دوو کێڵگەیە نەکراوەتەوە، بۆیە لە ساڵی (2024) هیچ بەرهەمێکیان نەبووە. گه‌نێڵ ئەنێرجی له‌ کێڵگه‌ نه‌وتییه‌کانی هه‌رێمی کوردستان حکومه‌تی هه‌رێمی کوردستان گرێبه‌ستی له‌گه‌ڵ کۆمپانیای "گه‌نێڵ ئەنێرجی"ی تورکی هه‌یه‌ له‌ هه‌ر یه‌ک کێڵگه‌کانی (تاوکێ، ته‌ق ته‌ق، سارتە و قه‌ره‌داغ)، سێ کێڵگەی یەکەمیان لە پێش بڕیاری ڕاگرتنی هەناردەی نەوتی هەرێم لە بەرهەمهێناندا بوون. بەڵام لە دوای (25/3/2023) بەرهەمهێنان لەو کێڵگانەش ڕاگیراوە، بەڵام تەنها کێڵگەی نەوتی (تاوکێ) بەرهەمێنانی تێدا دەکرێت. یەکەم؛ کێڵگه‌ی تاوکێ هەریەک لە کۆمپانیاکانی دی ئێن ئۆی (DNO)ی نەرویجی وکۆمپانیای گەنێڵ ئەنێرجی (Genel Energy) تورکی لە کێڵگەی تاوکێ خاوەن پشکن. کۆمپانیای دی ئێن ئۆ(DNO)  خاوەنی (75%)ی پشکەکانەو گەنێڵ ئەنێرجی خاوەنی (25%)ی پشکەکانە. ناوچەی گرێبەستی تاوکێ لە پارێزگای دهۆکە. دووەم؛ کێڵگەی تەق تەق ئەم کێڵگەیە ده‌كه‌وێته‌ ناحیه‌ی "ته‌ق ته‌ق"ەوە لە قه‌زای كۆیه‌، ڕووبه‌ره‌كه‌ی (951) كیلۆمه‌تر دووجایه‌، پشكه‌كانی کێڵگەی ناوبراو دابەشبوون بەسەر كۆمپانیای "ئەداکس پیترۆلیۆم" کە (36%)ی پشکەکان و "گه‌نێڵ ئەنێرجی" توركی (44%)ی پشکەکان و (20%)ی پشكی (كیپكۆ)ی حکومەتی هەرێم کوردستانە.‌ سێیەم؛ کێڵگەی سارتە کێڵگەی سارتا دەکەوێتە پارێزگای هەولێرەوە، "گنێڵ ئەنێرجی" (30%)ی پشکەکان و (20%)ی پشكی (كیپكۆ)ی حکومەتی هەرێم کوردستانە.‌ چوارەم؛ کێڵگەی قه‌ره‌داغ دەکەوێتە پارێزگای سلێمانییەوە لە ناوچه‌ی قه‌ره‌داغ و خۆرهه‌ڵاتی چیای سه‌گرمه‌ و ڕۆژئاوای ڕووباری سیروان ده‌گرێته‌وه‌ تا ده‌گاته‌ ده‌ربه‌ندیخان و ڕووبه‌ری ئه‌م بلۆكه‌ (846) كیلۆمه‌تر دووجایه‌، پێشتر (80%)ی پشكه‌كانی درا بە كۆمپانیای (ئیكسۆن مۆبایل)ی ئه‌مریكی و (20%)ی پشكەکانی بۆ (كیپكۆ)ی حکومەتی هەرێم کوردستان مایەوە. بەڵام دوای کشانەوەی کۆمپانیا ئەمریکییەکە (40%)ی پشکەکانی دراوە بە‌ کۆمپانیای "گه‌نێڵ ئەنێرجی"ی تورکی. بەڵام تا ئێستا ئەم کێڵگەیە نەگەیشتووە بە بەرهەمهێنان و کۆمپانیا تورکییەکە بەردەوامە لە کارکردن تێیدا. سەرچاوە Genel Energy plc - Report on payments to governments for the year 2024, at 18 March 2025; https://irpages2.eqs.com/websites/genel/English/1720/uk-news.html?airportNewsID=e751ba19-0f80-4e8b-90ff-590bddc46025  

درەو: 🔻 بەگوێرەی ڕاگەیەندراوی کۆمپانیای شاماران پترۆلیۆمی کەنەدی بۆ چارەکی کۆتایی و تەواوی ساڵی 2024؛ 🔹 داهاتی گشتی کۆمپانیاکە لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024) بریتی بووە لە (34 ملیۆن و 749 هەزار) دۆلار، لە کاتێکدا لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (20 ملیۆن و 320 هەزار) دۆلار بووە، بەم پێیە داهاتەکەی بڕی (14 ملیۆن و 429 هەزار) دۆلار بە ڕێژەی (71%) زیادی کردووە. 🔹 داهاتی گشتی کۆمپانیاکە لە تەواوی ساڵی (2024) بریتی بووە لە (109 ملیۆن و 392 هەزار) دۆلار، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (82 ملیۆن و 886 هەزار) دۆلار بووە، بەم پێیە داهاتەکەی بڕی (26 ملیۆن و 506 هەزار) دۆلار بە ڕێژەی (32%) زیادی کردووە. 🔹 تێکڕای بەرهەم لە هەردوو کێڵگەی (ئەتروش و سەرسەنگ) لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024) بریتی بووە لە (66 هەزار و 400) بەرمیل نەوت، لە کاتێکدا لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2023) تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکان (45 هەزار و 400) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکان بەتێکڕای ڕۆژانە (21 هەزار) بەرمیل بە ڕێژەی (46%) زیادی کردووە. 🔹 لە تەواوی ساڵی (2024)دا لە هەردوو کێڵگەی نەوتی (سەرسەنگ و ئەتروش)، بە تێکڕای کاری رۆژانە (59 هەزار و 500) بەرمیل نەوت بەرهەمهێندراوە، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023)دا تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکان (39 هەزار و 400) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکان بەتێکڕای ڕۆژانە (20 هەزار و 100) بەرمیل بە ڕێژەی (51%) زیادی کردووە. 🔹 بەرمیلێک نەوتی خاوی هەردوو کێڵگە نەوتییەکە بە کڕیاریانی ناوخۆ فرۆشراوە، لە چارەکی لە تەواوی ساڵی (2024)دا هەر بەرمیلێک نەوت بە بەتێکڕا فرۆشراوە بە (35 دۆلار و 65 سەنت). بەرهەمی نەوتی کێڵگەکانی (سەرسەنگ و ئەتروش) لە چارەکی سێیەم و کۆی ساڵی (2024) بەگوێرەی ڕاگەیەندراوی کۆمپانیای شاماران پترۆلیۆمی کەنەدی: لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024)دا، داهاتی گشتی کۆمپانیاکە (29 ملیۆن و 425 هەزار) بریتی بووە لە (34 ملیۆن و 749 هەزار) دۆلار، لە کاتێکدا لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (20 ملیۆن و 320 هەزار) دۆلار بووە، بەم پێیە داهاتەکەی بڕی (14 ملیۆن و 429 هەزار) دۆلار بە ڕێژەی (71%) زیادی کردووە. هاوکات داهاتی گشتی کۆمپانیاکە لە تەواوی ساڵی (2024) بریتی بووە لە (109 ملیۆن و 392 هەزار) دۆلار، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023) داهاتی کۆمپانیاکە (82 ملیۆن و 886 هەزار) دۆلار بووە، بەم پێیە داهاتەکەی بڕی (26 ملیۆن و 506 هەزار) دۆلار بە ڕێژەی (32%) زیادی کردووە. کۆمپانیای شامارانی پترۆلیۆمی کەندی کە پشکی لە هەردوو کێڵگەی نەوتی (سەرسەنگ و ئەتروش) هەیە، ڕاگەیاندووە؛ تێکڕای بەرهەم لە هەردوو کێڵگەی (ئەتروش و سەرسەنگ) لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024) بریتی بووە لە (66 هەزار و 400) بەرمیل نەوت، لە کاتێکدا لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2023) تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکان (45 هەزار و 400) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکان بەتێکڕای ڕۆژانە (21 هەزار) بەرمیل بە ڕێژەی (46%) زیادی کردووە. لە تەواوی ساڵی (2024)دا لە هەردوو کێڵگەی نەوتی (سەرسەنگ و ئەتروش)، بە تێکڕای کاری رۆژانە (59 هەزار و 500) بەرمیل نەوت بەرهەمهێندراوە، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023)دا تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکان (39 هەزار و 400) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکان بەتێکڕای ڕۆژانە (20 هەزار و 100) بەرمیل بە ڕێژەی (51%) زیادی کردووە. بەرهەمی کێڵگەی نەوتی سەرسەنگ کۆمپانیای شامارانی پترۆلیۆمی کەندی کە پشکی لە هەردوو کێڵگەی نەوتی (سەرسەنگ و ئەتروش) هەیە، ئەوەشی ڕاگەیاندووە، لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024) (وەک لە خشتە و چارتی هاوپێچدا هاتووە) لە کێڵگەی نەوتی سەرسەنگ، بە تێکڕای کاری رۆژانە (36 هەزار و 400) بەرمیل نەوت بەرهەمهێندراوە بەهان ئاستی ئەو بەرهەمەی کە لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2023)دا بەرهەم هێنراوەو هیچ گەشە یان پاشەکشیەک ڕووی نەداوە. بەڵام لە تەواوی ساڵی (2024) بەرهەمهێنان لە کێڵگەی نەوتی سەرسەنگ بریتی بووە لە (34 هەزار) بەرمیل نەوتی رۆژانە لە کاتێکدا لە ساڵی (2023)دا تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکە (29 هەزار و 600) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکە بەتێکڕای ڕۆژانە (4 هەزار و 400) بەرمیل بە ڕێژەی (15%) زیادی کردووە. بەرهەمی کێڵگەی نەوتی ئەتروش بە گوێرەی ڕاگەیەندراوی کۆمپانیاکە لە چارەکی چوارەمی ساڵی (2024) لە کێڵگەی نەوتی ئەتروش، بە تێکڕای کاری رۆژانە (30 هەزار) بەرمیل نەوت بەرهەمهێندراوە، لە کاتێکدا هەمان ماوەی ساڵی ساڵی (2023)دا تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکە (9 هەزار) بەرمیل نەوت بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکە بەتێکڕای ڕۆژانە (21 هەزار) بەرمیل بە ڕێژەی (233%) زیادی کردووە. ئەمە لە کاتێکدایە لە تەواوی ساڵی (2024) بەرهەمهێنان لە کێڵگەی نەوتی ئەتروش بریتی بووە لە (25 هەزار و 500) بەرمیل نەوتی رۆژانە، لە کاتێکدا لە ساڵی (2023)دا تێکڕای بەرهەمی کێڵگەکە (9 هەزار و 800) بەرمیل نەوتی ڕۆژانە بووە، بەم پێیە بەرهەمی نەوتی کێڵگەکە بەتێکڕای ڕۆژانە (15 هەزار و 700) بەرمیل بە ڕێژەی (160%) زیادی کردووە. چارت و خشتە نرخی نەوتی فرۆشراو بەپێی ڕاگەیەندراوی کۆمپانیا نەوتییەکە، فرۆشی نەوت کێڵگەکانی (سەرسەنگ و ئەتروش) بۆ بازاڕی ناوخۆیی هەرێمی کوردستان بووە، لە چارەکی چوارەمی ساڵی 2024 بە تێکڕای نرخی هەر بەرمیلێک (33.74) دۆلار لە هەردوو کێڵگەکە، بە کۆی گشتی (15%) کەمترە لە (39.77) دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک لە چارەکی چوارەمی ساڵی  (2023)، (35.65) دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک بۆ ساڵی دارایی 2024 (27%) کەمترە لە (48.87) دۆلار بۆ هەر بەرمیلێک لە ساڵی دارایی (2023)دا.

درەو:   لەدوای جەنگی دووەمی جیهانیەوە و دابەشكردنی ئێران بەسەر وڵاتانی روسیا و ئەمریكا و بەریتانیا كە كوردستان دەكەوتە ژێر دەسەڵاتی روسیاوە، بۆیە هەر لە ساڵی 1941 ەوە بۆشاییەكی ئیداری لە ناوچەكە درو=وست بوو دەسەڵاتی حوكمی ئێران لەناوچەكەدا لاواز بوو، هەربۆیە بەسود وەرگرتن لە بارودۆخەكە و كۆبونەوەی ژمارەیەكی زۆری فەرماندە و سەركردەی كوردی پارچەكانی دیكەی كوردستان لە مهاباد لە رۆژی 22/1/1946 كۆماری كوردستان راگەیەنرا بەڵام لە 23/12/1946 واتا لەدوای 11 مانگ و یەك رۆژ سوپای ئێرانی گەیشتە ناو شاری مهاباد و سەركردەكانی كۆمارەكە دەستگیركران و دوای سێ مانگ لە دەستگیركردن و زیندانیكردنی قازیەكان بەرەبەیانی‌‌ 31 ی ئازاری 1947 دوای نزیكەی یەك ساڵ لە دامەزراندنی كۆماری كوردستان لە مهاباد، پێشەوا قازی‌ محەمەد سەرۆك كۆماری كوردستان, حەمەحوسێن خانی‌ (سەیفی‌ قازی‌ ) وەزیری جەنگ و ئامۆزای‌ پێشەوا قازی محەمەد ‌و ئەبولقاسم‌ سەدری‌ قازی‌( برای‌ پێشەواقازی محەمەد و نوێنەری مهاباد  لە تاران) لە مەیدانی چوارچرای مهاباد لە سێدارەدان، لەو شوێنەی كە لە 22/1/1946 كۆماری كوردستانی لێراگەیەنرا.   ئەو تاوانانەی كە لای رژێمی پادشایەتی درابوونە ئەستۆی قازیەكان: ـ گۆڕین ‌و دەستكاریكردنی نەخشەی وڵاتی ئێران. ـ ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی‌ و داگیركردنی بەشێك لە خاكی ئێران بە ناوی كوردستان. ـ بازرگانیكردنی نەوت لەگەڵ‌ سۆڤیەت بەبێ‌ ئاگاداری‌ و ڕەزامەندی دەوڵەتی ناوەندی. ـ سازكردنی نەخشەی كوردستانی گەورە‌ بەلكاندنی كوردستانی ئێران، عێراق، توركیا و سوریا. ـ هێنانەناوەی بێگانە و بەشێك لە خاكی ئێران خستنەژێردەستی (مەبەست مەلا مستەفا بارزانی)یە. ـ دانانی ئاڵای جیاواز بۆ كوردستان بە ئاڕمی چەكوش‌ و داس بەشێوەی ئاڵای سۆڤیەت. ـ لێدانی سكەی پووڵ‌ بۆ كوردستان بە وێنەی ڕووپیەی ڕوسی لەدوای جەنگی دووەمی جیهانیەوە و دابەشكردنی ئێران بەسەر وڵاتانی روسیا و ئەمریكا و بەریتانیا كە كوردستان دەكەوتە ژێر دەسەڵاتی روسیاوە، بۆیە هەر لە ساڵی 1941 ەوە بۆشاییەكی ئیداری لە ناوچەكە درو=وست بوو دەسەڵاتی حوكمی ئێران لەناوچەكەدا لاواز بوو، هەربۆیە بەسود وەرگرتن لە بارودۆخەكە و كۆبونەوەی ژمارەیەكی زۆری فەرماندە و سەركردەی كوردی پارچەكانی دیكەی كوردستان لە مهاباد لە رۆژی 22/1/1946 كۆماری كوردستان راگەیەنرا   بەڵام لە 23/12/1946 واتا لەدوای 11 مانگ و یەك رۆژ سوپای ئێرانی گەیشتە ناو شاری مهاباد و سەركردەكانی كۆمارەكە دەستگیركران و دوای زیاتر لە سێ مانگ لە بەرەبەیانی 31/3/1947 قازی محەمەد و سەیفی قازی و سەدری قازی لە مەیدانی  چوارچرای  شاری مهاباد لەسێدارەدران. قازی محەمەد پێش لەسێدارەدانی وەسێتنامەیەك دەنوسێت كە ئەمە دەقەكەیەتی بسم‌اللە الرحمن الرحیم رۆڵە‌ و برا عەزیزەكانم! برا بەش خوراوەكانم, میللەتە زوڵم لێكراوەكەم! وام لە دوایین ساتەكانی‌ ژیانم‌دا, چەند ئامۆژگاری‌یەكتان دەكەم, وەرن بە خاتری‌ خوا چیتر دوژمنایەتیی‌ یەكتری‌ مەكەن؛ یەك بگرن‌و پشتتان وەیەكتری‌ بدەن, لە بەرابەر دوژمنی‌ زۆردار‌و زاڵم بوەستن, خۆتان بە خۆرایی‌ بە دوژمن مەفرۆشن, دوژمن هەر ئەوەندە ئێوەی‌ دەوێ‌, تا كاری‌ خۆتان پێ‌جێبەجێ‌ دەكا‌و قەت بەزەیی‌ پێتان‌دا نایە؛ لە هەر هەلێك‌دا بێ‌, قەت لێتان نابوورێ‌. دوژمنانی‌ گەلی‌ كورد زۆرن, زاڵمن, زۆردارن؛ بێ‌بەزەیین؛ رەمزی‌ سەركەوتنی‌ هەر گەل‌و نەتەوەیەك, یەكگرتن‌و یەكبوونە؛ پشتگیریی‌ تەواوی‌ میللەتە. هەر میللەتێك یەكیەتیی‌‌و تەبایی‌ نەبێ‌, هەر دەم ژێردەستی‌ دوژمنانی‌ دەبێ‌, ئێوە گەلی‌ كورد! هیچتان لە گەلانی‌ سەر ئەم گۆی‌ زەویە كەمتر نیە, بەڵكوو لە پیاوەتی‌‌و غیرەت‌و لێهاتوویی‌؛ لە زۆر لەو گەلانەی‌ رزگار بوون لە پێشترن. ئەو میللەتانەی‌ كە لە چنگی‌ دوژمنە زۆردارەكانیان رزگاریان بوو, وەك ئێوەن؛ بەڵام ئەوانەی‌ خۆیان رزگار كردوە, یەكیەتییان لە نێوان‌دا هەبووە؛ با ئێوەش وەكوو هەموو گەلانی‌ رووی‌ زەوی‌, چیتر ژێردەست نەبن؛ هەر بە یەكگرتن‌و حەسوودی‌ بەیەك نەبردن‌و خۆنەفرۆشتن بە دوژمنان لە دژی‌ نەتەوەكەمان دەتوانن رزگار بن. براكانم! چیتر فریوی‌ دوژمن مەخۆن؛ دوژمنی‌ كورد لە هەر رەنگ‌و دەستە‌و قەومێك بێت, هەر دوژمنە, بێ‌روحمە, بێ‌ویژدانە؛ روحمتان پێ‌ناكا, بەیەكترتان بەكوشت دەدا؛ تەماحو وەبەر دەنێ‌؛ بە درۆ‌و فڕ‌وفێل بەگژ یەكترودا دەكا؛ لەناو هەموو دوژمنەكانی‌ گەلی‌ كورد, دوژمنی‌ عەجەم لە هەموویان زاڵمتر‌و مەلعوونتر‌و خوانەناستر‌و بێبەزەییترە؛ لە هیچ تاوانێك بەرانبەر بە گەلی‌ كورد دەست ناگێڕێتەوە؛ هەر بە درێژایی‌ مێژوو لەگەڵ‌ گەلی‌ كورد, غەرەز‌و كینەی‌ ریشەداری‌ هەبووە‌و هەیەتی‌. = تەماشا كەن, بڕوانن تەواوی‌ گەورە پیاوانی‌ گەلەكەتان, لە سمایل ئاغای‌ شكاكەوە بگرە؛ تا جەوهەر ئاغای‌ برای‌‌و هەمزە ئاغای‌ مەنگور‌و چەند‌و چەندین مرۆڤی‌ دیكە, هەر هەموویان بە فریودان, ئارامیان كردنەوە‌و خەڵكیان لە پشت كردنەوە‌و ئینجا زۆر نامەردانە, كوشتیانن؛ هەموو ئەوانەیان بە سوێند‌و قورئان فریو دان كە گویا عەجەم نییەتی‌ خێری‌ لە گەڵیان‌دا هەیە‌و چاكەیان لەگەڵ‌‌دا دەكات, بەڵام هەر كوردە خۆش باوەڕە‌و بە سوێند‌و سۆزی‌ عەجەم فریوی‌ خواردوە‌و باوەڕی‌ پێ‌ هێناون؛ كەچی‌ تا ئێستاش بە درێژایی‌ مێژوو, كەس نەیدیوە تاكوو جارێكیش عەجەم بە سوێند‌و وادە‌و ئەو پەیمانانەی‌ كە بە سەرانی‌ كوردی‌ داوە, وەفای‌ پێ‌بكا‌و وادەكانی‌ لەگەڵ‌ كورد بەجێ‌ بگەیەنێ‌؛ هەر هەمووی‌ درۆ‌و فڕ‌وفێڵ‌ بووە. جا وا من وەكوو برایەكی‌ چووكەی‌ ئێوە, لە رێگای‌ خوادا, بۆ خاتری‌ خودا پێتان دەڵێم: یەكتر بگرن‌و قەت پشتی‌ یەكتر بەرمەدەن. دڵنیا بن ئەگەر عەجەم هەنگوینتان بداتێ‌, دیارە ژەهری‌ تێ‌كردوە. بە سوێند‌و بەڵێنی‌ درۆی‌ عەجەم فریو مەخۆن؛ كە ئەگەر هەزار جار دەست لە قورئانی‌ پیرۆزیش بدا‌و بەڵێنتان پێ‌بدا, دڵنیا بن مەبەستی‌ فریودانی‌ ئێوەیە, تاوەكوو فێڵێكتان لـێ‌بكا. وا من لە دوایین ساتەكانی‌ ژیانم‌دا بە خاتری‌ خودای‌ گەورە ئامۆژگاریتان دەكەم, پێتان دەڵێم‌و خوا بۆ خۆی‌ دەزانێ‌ كە من ئەوەی‌ لە دەستم هات, بە سەر‌و بەگیان‌و تێكۆشان, بە ئامۆژگاری‌‌و رێنوێنی‌‌و رێگەی‌ راست نیشاندانی‌ ئێوە, درێغیم نەكردوە. ئێستاش لەو ساتەدا‌و لەو بارودۆخەدا, دیسان پێتان رادەگەیەنم كە چیتر فریوی‌ عەجەم نەخۆن‌و باوەڕ بە سوێند‌و دەست لە قورئان دان‌و بەڵێن‌و سۆزەكانیان مەكەن. چونكە عەجەم نە خوا دەناسن‌و نە باوەڕیان بە خوا‌و پێغەمبەر هەیە‌و نە باوەڕیان بە رۆژی‌ قیامەت‌و حساب‌و كیتاب هەیە. لە لای‌ ئەوان ئێوە هەر لەبەر ئەوەی‌ كە كوردن, با موسڵمانیش بن, تاوانبار‌و مەحكوومن, بۆ وان دوژمنن؛ سەر‌و ماڵ‌‌و گیانتان بۆ ئەوان حەڵاڵە‌و بە غەزای‌ دەزانن, بەڵێنم وانەبوو من بڕۆم‌و ئێوە بە دەست ئەو دوژمنە دڵڕەشانەوە بەجێ‌ بهێڵم, زۆر جاریش بیرم لە رابردوو‌و گەورە پیاوانمان كردۆتەوە, كە عەجەم بە فریو‌و سوێند‌و درۆ‌و حیلە گرتوویانن‌و كوشتوویانن, چونكە لە مەیدانی‌ نەبەردیدا پێیان نەوەستان‌و نەیان توانیوە لە بەرانبەریان‌دا رابوەستن, ناچار بە درۆ‌و فڕ‌وفێڵ‌ هەڵیان خەڵەتاندوون, كوشتوویانن. من ئەوانم هەر هەموویان لەبیر بوو؛ قەتیش باوەڕم بە عەجەمان نەكردوە؛ بەڵام عەجەم لە پێش گەڕانەوەیان بۆ ئێرە چەندین جار وەڵام‌و راسپاردەیان بە نامە‌و بە ناردنی‌ كەسی‌ ناوداری‌ كورد‌و فارس بە دانی‌ بەڵێن‌و پەیمانی‌ یەكجار زۆر‌و بۆرەوە كە دەوڵەتی‌ عەجەم‌و شا خۆی‌ نیەتی‌ خێریان هەیە‌و ئامادە نین تەنانەت دڵۆپێك خوێن لە كوردستان بڕژێ‌. ئێستا ئێوە ئەنجامی‌ بەڵێنەكانیان بە چاوی‌ خۆتان دەبینن؛ ئەگەر سەرانی‌ هۆز‌و عەشیرەتە كوردەكانمان خیانەتیان نەكردبا‌و خۆیان بە حكوومەتی‌ عەجەم نەفرۆشتبا, ئێمە‌و ئێوە‌و كۆمارەكەمان وای‌ بەسەردا نەدەهات. ئامۆژگاری‌‌و وەسیەتم ئەوەیە: با منداڵەكانتان بخوێنن, چونكە ئێمەی‌ میللەتی‌ كورد هیچمان لە میللەتانی‌ دیكە كەمتر نیە, ئیللا خوێندن نەبێ‌؛ بخوێنن بۆ ئەوەی‌ لە كاروانی‌ گەلان دوا نەكەون, هەر خوێندن چەكی‌ كوشندەی‌ دوژمنە. دڵنیا بن‌و بزانن ئەگەر تەبایی‌‌و یەكگرتن‌و خوێندەواریتان باش بێ‌؛ زۆر باشیش بەسەر دوژمنانتان‌دا سەردەكەون, ئێوە نابێ‌ بە كوشتنی‌ من‌و برا‌و ئامۆزاكانم چاوتان بترسێ‌, هێشتا دەبێ‌ زۆر كەسی‌ دیكەی‌ وەكوو ئێمە لەو رێگایەدا ]گیانی‌ خۆیان[ بەخت بكەن؛ تا دەگەنە ئاوات‌و مەبەستتان. دڵنیام لە دوای‌ ئێمەش زۆر كەسی‌ دیكە هەر بە فێڵ‌‌و دووڕوویی‌ لە بەین دەبرێن. دڵنیام زۆر لەوانەی‌ لە دوای‌ ئێمەش دەكەونە داوی‌ فڕ‌وفێڵی‌ عەجەمان, لە ئێمەش زاناتر‌و لێهاتووتر دەبن, بەڵام هیوادارم كوشتنی‌ ئێمە ببێتە پەند‌و عیبرەت بۆ دڵسۆزانی‌ گەلی‌ كورد. وەسیەتێكی‌ دیكەم بۆ ئێوە ئەوەیە كە لە خوای‌ گەورە داوا بكەن, هەر چیەكتان بۆ سەرفرازیی‌ ئەو گەلە كرد, كۆمەكتان لە ئەو بۆ بێ‌؛ دڵنیام خوای‌ گەورە سەرتان دەخا‌و كۆمەكتان دەكا. رەنگە بڵێن ئەی‌ بۆ من سەرنەكەوتم, لە وەڵام‌دا دەڵێم: بەو خوایە من سەركەوتووم؛ چ نیعمەتێك‌و چ سەركەوتنێك لەوە گەورەترە كە ئێستا وا من لە رێگەی‌ گەل‌و میللەت‌و وڵاتەكەم‌دا, سەر‌و ماڵ‌‌و گیانم لە پێناوی‌ ئەودا دادەنێم, باوەڕ بكەن من خۆم لە دڵمەوە ئارەزووم بوو, ئەگەر مردم بە مەرگێك بمرم كە لە حزووری‌ خوا‌و رەسووڵی‌ خوا‌و گەل‌و میللەتەكەم‌دا, روو سوور بم؛ بۆ من ئەو مەرگە سەركەوتنە. خۆشەویستەكانم! كوردستان ماڵی‌ هەموو كوردێكە؛ هەر وەكوو لە ماڵەوەدا ئەندامانی‌ ئەو ماڵە هەر كەس لە هەر جۆرە كار‌و كردەوەیەك‌دا دەیزانێ‌, ئەو كارەی‌ پێ‌دەسپێرن, ئیتر كەس مافی‌ چاوچنۆكیی‌ پێ‌نیە, كوردستانیش هەر ئەو ماڵەیە؛ ئەگەر زانیتان كەسێك لە ئەندامانی‌ ئەو ماڵە كارێكی‌ لە دەست دێ‌؛ لێی‌ گەڕێن با بیكا. ئیتر نابێ‌ بەرد بخەنە سەر رێی‌‌و نابێ‌ بەوە دڵگیر بن كە یەكێك لە ئێوە بەرپرسیارەتیی‌ گەورەی‌ بەدەستەوەیە. ئەگەر كاری‌ گەورە كەوتۆتە سەر شانی‌ كەسێك‌و بەڕێوەی‌ دەبا, دیارە لێی‌ دەزانێ‌‌و بەرپرسیارەتیی‌ گەورەتریش ]ی‌[ لە بەرانبەر ئەو ئەركەدا هەیه. دڵنیابە برا كوردەكەت هەر چاكترە؛ دوژمن كینەی‌ لە دڵە‌و ئەگەر من بەرپرسیاریەتیی‌ گەورەم لە سەرشانی‌ نەبوایە, ئێستا لەژێر داری‌ سێدارەدا رانەدەوەستام. بۆیە نابێ‌ لەگەڵ‌ یەكتری‌دا چاوچنۆك بن. ئەوانەی‌ فەرمانی‌ ئێمەیان بەجێ‌ نەدەگەیاند, نەك هەر فەرمان جێبەجێ‌ نەكردن, بەڵكوو بە تەواوی‌ دوژمنایەتییان دەكردین, لەبەر ئەوەی‌ خۆمان بە خزمەتكاری‌ خەڵكی‌ خۆمان دەزانی‌, ئێستا ئەوان لەنێو ماڵ‌‌و منداڵی‌ خۆیان, لە شیرین خەودان, بەڵام ئێمە بە ناوی‌ خزمەتكردن بە میللەت, وا لە ژێر داری‌ سێدارەین‌و خەریكم دوایین ساتەكانی‌ ژیانم بەم وەسیەت نامەیە تەواو دەكەم؛ جائەگەر منیش بەرپرسیارەتی‌ گەورەم لەسەر شان نەبووایە, ئێستا منیش وەك ئێوە لە ناو خاوخێزان‌و ماڵی‌ خۆم لە شیرین خەودا دەبووم, ئەوەی‌ كە ئامۆژگاریتان بۆ دوای‌ خۆم دەكەم, ئەمەش یەكێكە لەو بەرپرسیارەتیانەی‌ كە لەسەر شانمە, دڵنیام ئەگەر كەسێكی‌ دیكە لە ئێوە؛ بەرپرسیارەتیی‌یەكانی ‌ منی‌ وەئەستۆی‌ خۆی‌ گرتبا, ئێستا ئەو لە شوێنی‌ من لە ژێر سێدارە دەبوو. وا من بە مەبەستی‌ رەزایەتی‌ خودا‌و بە پێی‌ بەرپرسیارەتی‌ سەرشانم, وەكوو كوردێكی‌ خزمەتكاری‌ گەل‌و لە رێگای‌ كاری‌ چاك‌دا (امر بالمعروف) ئەو چەند ئامۆژگارییەم كردن كە هیوادارم لەمەودوا عیبرەت وەربگرن‌و بە تەواوی‌ گوێ‌ لە ئامۆژگارییەكانم بگرن. بە هیوای‌ خوای‌ گەورە بەسەر دوژمنانتان‌دا سەركەون. 1ـ باوەڕتان بە خودا‌و (ماجاْ من عنداللە)‌و پەرستنی‌ خودا‌و پێغەمبەر (د.خ)‌و بەجێگەیاندنی‌ ئەركی‌ ئایینی‌ پتەو بێ‌. 2ـ یەكیەتی‌‌و تەبایی‌ لە نێوان خۆتان‌دا بپارێزن, كاری‌ نەشیاو لە بەرانبەر یەكتردا مەكەن‌و چاوچنۆك مەبن؛ بە تایبەت لە بەرپرسیاریەتی‌‌و خزمەت كردن‌دا. 3ـ خوێندن‌و زانست‌و پلەی‌ زانیاریتان بەرنە سەرەوە؛ بۆ ئەوەی‌ كەمتر فریوی‌ دژمنان بخۆن. 4ـ باوەڕ بە دوژمنان مەكەن, بە تایبەت بە دوژمنی‌ عەجەم, چونكە بە چەند هۆ‌و رێگاوە عەجەم دوژمنی‌ ئێوەیە, دوژمنی‌ گەل‌و نیشتمان‌و ئایینتانە. مێژوو سەلماندویەتی‌ كە بەردەوام لە كورد بە بەهانەیە‌و بە كەمترین تاوان دەتانكوژێ‌‌و لە هیچ تاوانێك بەرانبەر بە كورد دەست ناگێڕیتەوە. 5ـ بۆ چەند رۆژێك ژیانی‌ بێ‌ قیمەتی‌ ئەم دنیایە خۆتان مەفرۆشن بە دوژمن, چونكە دوژمن دوژمنە‌و جێگەی‌ هیچ باوەڕ پێكردنێك نیە. 6ـ خیانەت بە یەكتری‌ مەكەن, نەخیانەتی‌ سیاسی‌‌و نە گیانی‌‌و ماڵی‌‌و نامووسی‌, چونكە خیانەتكار لای‌ خودا‌و مرۆڤ سووك‌و تاوانبارە, خیانەت بە رووی‌ خیانەتكاردا دەگەڕێتەوە. 7ـ ئەگەر یەكێك لە ئێوە توانی‌ كارەكانی‌ ئێوە بە بێ‌ خیانەتكردن ئەنجام بدا, هاوكاری‌ بكەن, نەوەك لە پێناوی‌ چاوچنۆكی‌‌و بەخیلیدا دژی‌ بوەستن, یان خوا نەكا لەسەری‌ ببن بە جاسووسی‌ بێگانە. 8ـ ئەو شوێنانەی‌ لە وەسیەتنامەكەدا نووسیومە بۆ مزگەوت‌و نەخۆشخانە‌و قوتابخانە؛ ئێوە هەمووتان داوای‌ بكەن تا دەكرێ‌‌و سوودیان لـێ‌وەردەگیرێ‌. 9ـ ئێوە لە خەبات‌و هەوڵ‌‌و تێكۆشان مەوەستن؛ تا وەك هەموو گەلانی‌ دیكە لە ژێر چەپۆكی‌ دوژمنان رزگارتان دەبێ‌, ماڵی‌ دنیا هیچ نیە, ئەگەر وڵاتێكو هەبێ‌, سەربەستی‌یەكو هەبێ‌؛ ماڵ‌‌و خاك‌و نیشتمانەكە‌و هی‌ خۆتان بێ‌, ئەو كاتە هەموو شتێكتان هەیە, هەم ماڵ‌, هەم سەروەت, هەم دەوڵەت‌و ئابڕوو‌و نیشتمانیشتان دەبێ‌. 10ـ من پێم وا نیە حەقی‌ خودا نەبێ‌, حەقی‌ دیكەم لەسەر بێ‌؛ بەڵام ئەگەر كەسێك لای‌ وابوو, لە كەم تا زۆر شتێكی‌ لای‌ منە, سەروەتی‌ زۆرم جێ‌ هێشتوە, با بچێ‌ لە واریسانم داوا بكا‌و وەری‌ بگرێتەوە. تا ئێوە یەكتر نەگرن, سەرناكەون؛ زوڵم‌و زۆر لە یەك مەكەن, چونكە خوا زۆر زوو زاڵم لەبەین دەبا‌و نابوودی‌ دەكا, ئەوە بەڵێنی‌ خواوەندە بێ‌كەم‌و زیاد, زاڵم دەڕووخێ‌‌و نابوود دەبێ‌, خوا تۆڵەی‌ زوڵمی‌ لـێ‌دەكاتەوە. هیوادارم ئەوانە لەگوێ‌ بگرن‌ و خوا سەركەوتووتان بكا خزمه تگوزاری گه ل و نیشتمان قازی محەممەد كۆماری كوردستان

درەو: لە راگەیەندراوێكدا كۆمپانیای پیشەسازی نەوتی كوردستان “ئەپیكۆر” رایگەیاندووە: کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکانی بواری نەوت و حکوومەتی ھەرێمی کوردستان بە نیازێکی پاکەوە دەستیان بە گفتوگۆ کرد لەگەڵ حکومەتی عێراق و نوسینگەی سەرۆکوەزیرانی فێدراڵ محەممەد شیاع سوودانی، بە ئامانجی گەیشتن بە بڕیارێک بۆ دەستپێکردنەوەی ھەناردەی نەوت لەرێگەی بۆری عێراق-تورکیا، بەشێوەیەک ئەو بڕیارە ھاوتەریب و گونجاو بێت لەگەڵ رێککەوتنە یاساییەکانمان و بوودجەی عێراق. ئەمڕۆ بۆمان روونبوویەوە وەزارەتی نەوتی عێراق ئامادە نیە گفتوگۆ لەسەر چارەسەرێک بکات کە تێیدا رێز لە گرێبەستەکانی ئێمە بگرێت، ھەوڵدەدات پرۆسە و رێگەیەک بگرێتەبەر کە بەشێوەیەکی تاکلایەنە جێگرەوەیەک بۆ چوارچێوە یاساییەکە و گرێبەستە بەرکارەکانمان لەگەڵ حکوومەتی ھەرێمی کوردستان دابنێت. ئەم ھەنگاوانەی وەزارەتی نەوتی حکومەتی عێراق قبوڵکراو نین، کۆمپانی ا ئەندامەکانی کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی کوردستان (ئەپیکور)، ئامادە نین دەستبە ھەناردەکردنەوەی نەوت بکەن، ھەتا ئەوکاتەی پابەندبوونێک لە حکومەتی عێراقەوە نەبێت و تێدا رێز لە گرێبەستەکانمان بگرێت، لەگەڵ ئەوەشدا پابەندبوون و دڵنیایی ھەبێت لەبارەی شێوزای وەرگرتنی پارەی فرۆشی نەوت، لە رابردوو و بۆ داھاتووش.

  درەو: ئاژانسی هەواڵی "رۆیتەرز" لەزاری دوو سەرچاوەوە بڵاویكردووەتەوە، گفتوگۆکان لەبارەی دەستپێکردنەوەی هەناردەی نەوتی هەرێمی کوردستان شكستیهێناوە.  دوو سەرچاوەكە، كە راستەوخۆ ئاگاداری ئەو بابەتەن، بە رۆیتەرزیان راگەیاندووە، گفتوگۆکان بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردنی نەوتی کوردستان لە رێگەی بۆریی عێراق-تورکیا، دووچاری گیروگرفت بووە، بەهۆی بەردەوامی ناكۆكی لەبارەی چۆنیەتی پارەدان و گرێبەستەکان. دانوستانەکان، کە لە کۆتایی مانگی شوباتەوە دەستیپێکرد، تا ئێستا نەیتوانیوە کۆتایی بە ناکۆکییەکی نزیکەی دوو ساڵ بێنێت، کە بووەتە هۆی وەستاندنی هەناردەی نەوت لە کوردستانی عێراقەوە بۆ بەندەری جەیهانی تورکی. واشنتۆن فشاری خستۆتە سەر عێراق بۆ دەستپێکردنەوەی هەناردەکردن، مانگی رابردوو ئاژانسی رۆیتەرز رایگەیاندبوو، ئیدارەی دۆناڵد ترەمپ، سەرۆکی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریکا، داوای لە عێراق کردووە رێگە بە دەستپێکردنەوەی هەناردەركردنی نەوت بدات، یان روبەڕوی سزا دەبێتەوە. وەزارەتی نەوت وەڵامی پەیوەندییەكانی رۆیتەرزی نەداوەتەوە بۆ لێدوان لەبارەی دانوستانەکان. ئەو دوو سەرچاوەیه ئاماژەیان بەوەكردووە، رۆژی پێنج شەممه، وەزارەتی نەوت نامەیەكی ئاڕاستەی دەسەڵاتدارانی هەرێم کردووە، داوای کردووە راوێژکارێکی سەربەخۆ دابنرێت بۆ هەڵسەنگاندنی تێچووی بەرهەمهێنان و گواستنەوە له هەر کێڵگەیەک، بۆ دیاریکردنی نرخەکان. بەهۆی ئەوەی بەغداد هێشتا لە دانوستاندایە لەگەڵ کۆمپانیا نەوتییە نێودەوڵەتییەکان سەبارەت بە چوارچێوەی ئەو کارانەی کە راوێژکارەکە ئەنجامی دەدات، دوو سەرچاوەكە ئاماژەیان بەوە کردووە، ئەو پرسە گومانی لەسەر پابەندبوونی بەغداد دروستکردووە بەو گرێبەستانەی کۆمپانیاکان لەگەڵ هەرێمی کوردستان هەیانە. یەکێک لە سەرچاوەکان دەڵێت: تائێستا پەیڕەوێك نییە رێككەوتنی لەسەر كرابێت، بۆیە ترسەکە لەوەدایە کۆمپانیاکان نازانن چەند پارەیان پێدەدرێت لەبەرامبەر بەرهەمهێنانیان، چونکە ئەو راوێژکارە دەتوانێت تەواوی چاوەڕوانی پارەدانەکە بگۆڕێت. کۆمپانیای ئەپیکور، کە گروپێکە لە هەشت کۆمپانیای نەوتی لە کوردستانی عێراق لەخۆدەگرێت، لە بەیاننامەیەکدا رایگەیاندووە، هەناردەکردن دەستپێناکاتەوە تاوەکو بەغداد پابەندبونێكی چەسپاو پێشكەش نەكات. لە ئاماژەیەکی رونیشدا بۆ نامەکەی بەغداد، ئەپیکور لە بەیاننامەکەیدا رایگەیاندووە، وەزارەتی نەوت ئامادە نییە دانوستان لەسەر چارەسەرێک بکات کە ڕێز لە گرێبەستی كۆمپانیاكان بگرێت و، هەوڵدەدات پرۆسەیەکی جیاواز بە شێوەیەکی تاکلایەنە دابمەزرێنێت. لە ڕاگەیەندراوەکەدا ئەوەش هاتووە، ئەو رێوشوێنانەی وەزارەتی نەوت جێگەی قبوڵكردن نییە. واشنتۆن دەیەوێت هەناردەی نەوت لە رێگەی تورکیاوە دەستپێبکرێتەوە، لەبەرهەندێك هۆكار، كە بەشێکی بۆ بەرزکردنەوەی ئاستی دابینکردنی جیهانی و دابەزاندنی نرخەكەیەتی، لە هەمان کاتدا ئیدارەی ئەمریکا دەیەوێت پەیوەندییە داراییەکانی نێوان عێراق و ئێرانی دراوسێ بوەستێنێت، لەسایەی ئەو فشارانەی خستویەتیە سەر تاران، سەبارەت بەهەناردەکردنی نەوت و بەرنامە ئەتۆمییەکەی.

د. سانا كەمال، پارێزەری ڕاوێژکار ڕێکارە یاساییەکان بۆ دامەزراندنی پارێزگای هەڵەبجە خۆی دەبینێتەوە لە پێشکەشکردنی داواکاریەکی فەرمی لەلایەن حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە بۆ حکومەتی عێراق بەمەبەستی وەرگرتنی ڕەزامەندی لەسەر بە پارێزگا بونی هەڵەبجە، وە ڕەزامەندی حکومەتی عێراق پیویستی بە دیراسەتکردنی ڕەهەندەکانی ئەم بابەتە هەیە لە ڕووی پلاندانانی کارگێڕی و سەرژمێری دانیشتوان و توانای ئابورییەوە و کاریگەریە دیمۆگرافی و ئابوریەکانی بەپارێزگا بوونی هەڵەبجە. وە لەڕێگەی بەڕێوەبەرایەتی گشتی ئیدارە خۆجێیەکانەوە دیراسەی  دۆخی ئەمنی و کارگێڕی دەکرێت، وە دوای تەواوبونی دیراسەتکردنی ئەو رەهەندانە حکومەت ڕەزامەندی خۆی نیشان دەدات لەسەر بەپارێزگا بونی هەڵەبجە. وە لە پاش رەزامەنی حکومەتی عێراق و تەواوکردنی ڕێکارە یاسایی و کارگێڕیەکان بۆ بە پارێزگا بونی هەڵەبجە، ڕەشنوسی یاسای دامەزراندنی پارێزگای هەڵەبجە ئامادە دەکرێت و ئاراستەی پەرلەمانی عێراق دەکرێت بۆ گفتوگۆ و دەنگدان، و پەرلەمان دەنگ لەسەر پرۆژە یاساکە دەدات و دەبێت زۆرینەی ڕەها (50%+1 لە ژمارەی ئەندامانی پەرلەمان) دەنگی پێ بدەن.  وە لەکاتی ئیستا ڕێکارەکانی بەپارێزگا بونی هەڵەبجە لە قۆناغی دەنگدانی پەرلەماندا قەتیس بووە و تەنها خوێندنەوەی یەکەم و دووەم بۆ پرۆژەیاساکە کراوە و خۆیندنەوەی کۆتایی ماوە. وە بەهۆی نەبوونی نیسابی یاسایی بۆ دانیشتنی پەرلەمان، دانیشتنی  ڕۆژی چوارشەممە کە تەرخان کرابوو بۆ خوێندنەوەی کۆتایی پڕۆژە یاساکە دواخرا بۆ کاتێکی نادیار. قەتیسبونی ئەم پڕۆژەیە لەناو پەرلەمان پرسیارێکمان بۆ دێنێتە پیشەوە سەبارەت بە ڕێگریەکانی دەرچونی ئەم یاسایە لە پەرلەمان، کە خۆی دەبینێتەوە لەم چەند خاڵەی لای خوارەوە: ١-بونی بەرژەوەندی تائیفی و ناکۆکی ناوخۆیی، کە کاریگەری لەسەر پرۆسەی بڕیاردان هەیە، وهۆکارێکە بۆ ڕێگریکردن  لە دەرکردنی ئەو یاسایە، بەشێوازێک پەرلەمانتارە عەرەبەکان بەرامبەر بە پارێزگاریونی هەڵەبجە داوای بە پارێزگاربونی چەند ناوچەیەکی دیکە دەکەن وەک ( تەلەعفەر و فەلوجە). ٢- عورفی یاسای «یەک سەبەتە»، کە بەزەقی لە پەرلەماندا جێبەجێکرا لە کاتی دەنگدان لەسەر هەر سێ یاسای( هەمواری یاسای لێبوردنی گشتی و، گەرانەوەی موڵک و ماڵ وهەمواری یاسای باری کەسێتی)، کە ئەم عورفە وای لە پەرلەمانتارانی شیعە و سوننە کردوە مەرج دابنێن  بۆ چونە  ناو هۆڵی پەرلەمانەوە بۆ دەنگدان لەسەر پرۆژە یاسای بەپارێزگا بونی هەڵەبجە، مەرجەکەشیان خۆی لە  پرۆژە یاساکانیان دەبینێتەوە کە دەبێت بەیەک سەبەتە لەگەڵ پرۆژە یاسای هەڵەبجە دەنگی لەسەر بدرێت. ٣ـ  لاوازی بەدەستهێنانی پشتیوانی سیاسی بۆ پرۆژە یاساکە لەلایەن کوتلە کوردیەکانی ناو پەرلەمان. ٤ـ لاوازی رۆڵی کەسان ولایەنی پەیوەندیدار لە بەدەستهێنانی پاڵپشتی پەرلەمانتارانی سەربەخۆ لە پەرلەمانی عێراق. ٥- بەدەست نەهێنانی پشتیوانی جەماوەری و فشاری میدیایی لە عێراق و پەنا نە بردن بۆ میدیا و ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی بۆ کۆکردنەوەی پشتیوانی گشتی بە شێوازی پیویست بۆ پشتگیریکردنی یاساکە. ٦- چارەسەرنەکردنی کێشەکان و گرژیە سیاسیەکانی  نێوان حکومەتی عێراق و حکومەتی هەرێمی کوردستان، کە بوەتە ئاستەنگ لەبەردەم بەپارێزگا بونی هەڵەبجە لەکاتێکدا ئەم دۆزە پێویستیەکی ڕاستەوخۆی بە هەماهەنگی نێوان بەغدا و هەولێر هەیە. ٧- بونی قەیرانی دارایی و ئابوری، عێراق ڕوبەڕوی ئاستەنگی دارایی بەرچاو بوەتەوە، کە بوەتە هۆی دواخستنی زۆرێک لە پڕۆژە ستراتجیەکان، لەوانەش دروستکردنی پارێزگای نوێیە، وە تەرخان نەکردنی بودجەی پێویست لەلایەن حکومەتی عیراقەوە بۆ تەواوکردنی ڕێکارەکانی جیاکردنەوەی هەڵەبجە لە سلێمانی لەڕوی کارگێڕییەوە. لە کۆتایدا  گەیشتن بە کۆدەنگی سیاسی سەبارەت بە پارێزگا بونی هەڵەبجە پێویستی بە تێکەڵەیەکە لە گفتوگۆی ڕاستەوخۆ لەگەڵ حزب ولایەنە عیراقیەکان، لەگەڵ بەدەستهێنانی پاڵپشتی و هاوکاری نێودەوڵەتی پێویست و دروستکردنی فشاری شەقام.  

عەبدولقادر ساڵح- شارەزای یاسایی  یه‌كه‌م: زیاده‌ڕه‌وی نه‌كردن له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی ورده‌كارییه‌كان و رێگه‌ و شێوازه‌كانی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌. زۆرێك له‌ میدیاكان به‌تایبه‌ت رۆژنامه‌كان به‌مه‌به‌ستی زیاتر راكێشانی سه‌رنجی جه‌ماوه‌ر به‌لای خۆیاندا، په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر بڵاوكردنه‌وه‌ی ورده‌كاری زیاتر له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ و شێوازه‌كانی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌ و ئه‌و ئامراز و كه‌ره‌ستانه‌ی كه‌ به‌كارهێنراون له‌ ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌دا، بێگومان ئه‌م جۆره‌ مامه‌ڵه‌كردنه‌ش نیشانه‌یه‌ له‌سه‌ر لاوازیی هه‌ستی به‌رپرسیارێتی ئه‌و كه‌سانه‌ی له‌و جۆره‌ كه‌ناڵانه‌دا كار ده‌كه‌ن و حساب نه‌كردنیانه‌ بۆ ئاستی ئه‌و زه‌ره‌ر و زیانه‌ی له‌ به‌ره‌نجامی بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ زانیارییه‌ مه‌ترسیدارانه‌وه‌، له‌سه‌ر ئاستی كۆمه‌ڵگا ده‌كه‌وێته‌وه‌ و بێ ئاگابوونه‌ له‌وه‌ی كه‌ لای خۆیانه‌وه‌ بوونه‌ته‌ هۆكارێك له‌ هۆكاره‌كانی بڵاوكردنه‌وه‌ی تاوانكاری له‌ كۆمه‌ڵگادا، ئه‌وه‌ش له‌ رێگه‌ی فێركردنی تاكه‌كان به‌ شێوه‌ی ئه‌نجامدانی تاوان و ناساندانی ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌ پێیان، كه‌ تاوانی پێ ئه‌نجامده‌درێت.  بۆ نموونه‌ رۆژنامه‌ی (البلاد)ی سعودی له‌ یه‌كێك له‌ ژماره‌كانیدا ورده‌كاریی ئه‌نجامدانی تاوانێكی ساخته‌كردنی مۆری ره‌سمی فه‌رمانگه‌یه‌كی له‌سه‌ر زاری یه‌كێك له‌ پیاوانی ئاسایشه‌وه‌ به‌م شێوه‌یه‌ بڵاوكردبووه‌وه‌: تاوانباره‌كه‌ هه‌ستاوه‌ به‌ به‌كارهێنانی شێوازێكی زۆر داهێنانكارانه‌ له‌ ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌یدا، ئه‌وه‌ش به‌ به‌كارهێنانی پارچه‌ شووشه‌یه‌كه‌ كه‌ له‌ژێر پارچه‌ شووشه‌كه‌دا گڵۆپێكی داناوه‌ دواتر مۆره‌كه‌ی له‌سه‌ر شووشه‌كه‌ داناوه‌ تا له‌ رێگه‌ی تیشكی گڵۆپه‌كه‌وه‌ وێنه‌ی مۆره‌كه‌ به‌ڕوونی ده‌ربكه‌وێت و دواتر هه‌ستاوه‌ به‌ كێشانی وێنه‌ی مۆره‌كه‌ له‌سه‌ر وه‌رقه‌یه‌كی پلاستێكی ته‌نك، كه‌ له‌سه‌ر شووشه‌كه‌ داینابوو، به‌ به‌كارهێنانی پێنووس و مه‌ره‌كه‌بێكی دیاریكراو تا دواتر بیخاته‌ سه‌ر ئه‌و به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ی كه‌ ویستوویه‌تی ساخته‌ی بكات!  بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ نموونانه‌، بێگومان ده‌ستی كه‌سانی تاوانبار زیاتر ده‌كاته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بیرۆكه‌ی باشتر و گونجاوتر وه‌ربگرن به‌مه‌به‌ستی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كانیان، له‌كاتێكدا بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ ورده‌كارییانه‌ هیچ ئه‌رزشێكی ئه‌وتۆی نییه‌ له‌سه‌ر خودی هه‌واڵه‌كه‌، كه‌ بریتییه‌ له‌ گرتنی تاوانبارێك كه‌ كاری ساخته‌كاریی ئه‌نجامداوه‌ له‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی ره‌سمیدا، له‌به‌ر ئه‌وه‌ ئه‌م جۆره‌ زیاده‌ڕه‌ویی و بڵاوكردنه‌وه‌ی زانیارییانه‌ ته‌نانه‌ت با له‌سه‌ر زمانی به‌رپرسێكی ئاسایش، یا پۆلیسیشه‌وه‌ بێت، زیانی زۆرتر ده‌بێت له‌ قازانجه‌كه‌ی.  لێره‌وه‌ ده‌كرێت ئه‌و پرسیاره‌ بكه‌ین، كه‌ چ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ك له‌ پشت بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ زانیاری و ورده‌كارییه‌ مه‌ترسیدارانه‌وه‌ هه‌یه‌؟ ئایا كه‌ڵك و سوودی هێنانی ئه‌م جۆره‌ زانیاری و ورده‌كارییانه‌ بۆ خوێنه‌ر چییه‌ و چی لێ ده‌ست ده‌كه‌وێت؟ له‌ڕاستیدا بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ ورده‌كارییه‌ مه‌ترسیدارانه‌ به‌ ته‌نها به‌رپرسیارێتییه‌كه‌ی ناكه‌وێته‌ سه‌رشانی رۆژنامه‌نووس، به‌ڵكو به‌شێكیشی ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر شانی ئه‌و به‌رپرس و كارمه‌نده‌ی ئاسایش، یاخود پۆلیس، كه‌ ئه‌م جۆره‌ زانییارانه‌ ده‌دات به‌ رۆژنامه‌نووس و رۆژنامه‌نووسه‌كه‌ش به‌مه‌به‌ستی راكێشانی سه‌رنجی جه‌ماوه‌ر به‌لای خۆیدا بڵاویان ده‌كاته‌وه‌. له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆربه‌ی ئه‌م جۆره‌ ورده‌كارییانه‌ له‌لایه‌ن هێزه‌ ئه‌منی و پۆلیسییه‌كانه‌وه‌ دزه‌ ده‌كات، ئه‌وا له‌ سه‌ره‌تادا پێویسته‌ لۆمه‌ و سه‌رزه‌نشتی ئه‌و جۆره‌ كه‌سانه‌ بكه‌ین كه‌ له‌ ده‌زگا ئه‌منی و پۆلیسییه‌كاندا كار ده‌كه‌ن و زانیاری له‌م چه‌شنه‌ ده‌ده‌ن به‌ رۆژنامه‌نووس و پێویسته‌ له‌سه‌ریان زیاده‌ڕه‌وی نه‌كه‌ن له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌و زانیارییانه‌ی كه‌ له‌ شوێنی روودانی تاوانه‌كه‌ ده‌ستیان كه‌وتووه‌، یاخود دواتر له‌ دانپێدانانی تاوانباره‌كانه‌وه‌ ده‌ستیان ده‌كه‌وێت ده‌رباره‌ی شێوازه‌كانی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌ و سه‌رله‌به‌ری ورده‌كارییه‌كانی. به‌ پله‌ی دووه‌میش پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس وشیارییه‌كی ئه‌وتۆی هه‌بێت كه‌ بزانێت بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ زانیارییانه‌ خزمه‌تێكی ئه‌وتۆ ناكات به‌ كۆمه‌ڵگا و باشتر وایه‌ كه‌ زیاتر له‌ ئاستی پێویست و زانیاری له‌سه‌ر تاوانه‌كه‌ بڵاو نه‌كاته‌وه‌.  له‌ هه‌رێمی كوردستانیش له‌ چه‌ند هه‌واڵێكی تایبه‌ت به‌ كوشتندا رۆژنامه‌ و كه‌ناڵه‌ میدیاییه‌كان گه‌یشتنه‌ ئه‌و ئاسته‌ له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی زانیاری كه‌ تاوانباره‌كه‌ دوای كوشتنی قوربانییه‌كه‌ی چۆن هه‌ستاوه‌ به‌ شاردنه‌وه‌ی ته‌رمی كوژراوه‌كه‌ و چۆن پارچه‌ پارچه‌ی كردووه‌، دواتر چۆن هه‌ستاوه‌ به‌ گواستنه‌وه‌ی و فڕێدانی له‌ چه‌ند شوێنی جیاجیا، یاخود سووتانی پاشماوه‌ی ته‌رمی قوربانییه‌كه‌، بێگومان ئه‌م جۆره‌ زانیارییانه‌ هیچ پێویست به‌ بڵاوكردنه‌وه‌ ناكات و پێویسته‌ ده‌زگا ئه‌منییه‌كانیش رێگه‌ نه‌ده‌ن زانیاری له‌م چه‌شنه‌ له‌لایه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ بڵاو ببێته‌وه‌ دووه‌م: باسنه‌كردن له‌ پلانی هێزه‌ ئه‌منییه‌كان یا ئه‌و هه‌ڵانه‌ی كه‌ تاوانباران له‌ كاتی ئه‌نجامدانی تاوانه‌كانیاندا تێی ده‌كه‌ون.  هه‌ندێك باس و خواس هه‌یه‌ كه‌ باشتر وایه‌ له‌یاد بكرێت و له‌پێش چاو نه‌گیرێن له‌ كاتی بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵه‌كانی تایبه‌ت به‌ تاوانكاری، له‌و جۆره‌ باس و خواسانه‌ش ئه‌و زانیارییانه‌ی كه‌ په‌یوه‌ندییان به‌ ورده‌كاری پلانی هێزه‌ ئه‌منییه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌، كاتێك ده‌یانه‌وێت كه‌سانی تاوانباری پێ قۆڵبه‌ست بكه‌ن، یاخود ئه‌و شێواز و رێگایانه‌ی كه‌ به‌كاری ده‌هێنن بۆ ئه‌وه‌ی بیانخه‌نه‌ ناو داوه‌كانی خۆیانه‌وه‌، به‌مه‌به‌ستی ده‌ستگیركردنیان، هه‌روه‌ها ئه‌و رێگه‌ و شێوازانه‌ی كه‌ تاوانباران ده‌یگرنه‌ به‌ر بۆ شاردنه‌وه‌ی ئاسه‌واره‌كانی تاوانه‌كه‌یان له‌ دوای ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌یان یا ئه‌و رێگایانه‌ی به‌كاریده‌هێنن بۆ چه‌واشه‌كردنی هێزه‌ ئه‌منییه‌كان.    رۆژنامه‌ی (شه‌رقولئه‌وسه‌ت) له‌ یه‌كێك له‌ ژماره‌كانیدا كه‌وته‌ نێو هه‌ڵه‌یه‌كی له‌م چه‌شنه‌وه‌، كاتێك لێدوانی به‌رپرسێكی هێزه‌كانی پۆلیسی دوبه‌ی بڵاوكردبووه‌وه‌، ده‌رباره‌ی ده‌ستگیركردنی باندێكی دزیكردن كه‌ هه‌ڵیان كوتابووه‌ سه‌ر یه‌كێك له‌ بانكه‌كانی دوبه‌ی و به‌رپرسه‌كه‌ زانیارییه‌كانی به‌م جۆره‌ هێنا بوو، كه‌ رۆژنامه‌كه‌ بڵاوی كردبووه‌وه‌: "یه‌كێك له‌ ئه‌ندامانی بانده‌كه‌ كارمه‌ندی ئه‌و بانكه‌ بووه‌ كه‌ هه‌ڵیان كوتاوه‌ته‌ سه‌ری، ئه‌مه‌ش دوای ئه‌وه‌ی كارمه‌ندی بانكه‌كه‌ زانیاری ورد ده‌دات به‌ بانده‌كه‌ له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی ده‌روازه‌ و رێگه‌ ناوخۆییه‌كانی بانكه‌كه‌، دواتر كارمه‌نده‌كه‌ له‌سه‌ر كاتی ئه‌نجامدانی په‌لاماره‌كه‌ له‌گه‌ڵ بانده‌كه‌ رێك ده‌كه‌وێت، كه‌ ئه‌و كاته‌ بووه‌ بانكه‌كه‌ زۆرترین پاره‌ی تێدابووه‌، پاشان بانده‌كه‌ له‌ رێگه‌ی پشته‌وه‌ی بانكه‌كه‌ كه‌ رێگه‌ی ده‌ربازبوون بووه‌ و به‌ چاوساغی كارمه‌نده‌كه‌ خۆیان ده‌گه‌یه‌ننه‌ ناو بانكه‌كه‌ و میلی ده‌مانچه‌ به‌ رووی فه‌رمانبه‌رانی بانكه‌كه‌دا راده‌كێشن و دواجار ئه‌و كارمه‌نده‌ی كه‌ ژێر به‌ژێر له‌گه‌ڵ بانده‌كه‌دا بووه‌، بڕه‌ پاره‌كه‌یان ده‌داتێ و پاشان بانده‌كه‌ هه‌ڵدێن به‌و ئۆتۆمبێله‌ی كه‌ له‌ ده‌ره‌وه‌ی بانكه‌كه‌ چاوه‌ڕێی كردوون، به‌م جۆره‌ش شوێنی تاوانه‌كه‌یان به‌جێده‌هێڵن، دواتر پاش ده‌ستپێكردنی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌گه‌ڵ فه‌رمانبه‌رانی بانكه‌كه‌ و له‌لایه‌ن هێزه‌كانی پۆلیسه‌وه‌، ئه‌و كارمه‌نده‌ی ده‌ستی تێكه‌ڵ كردبوو له‌گه‌ڵ بانده‌كه‌، هه‌وڵی دابوو هێزه‌كانی پۆلیس چه‌واشه‌ بكات و زانیارییه‌كانیان لی بشێوێنێت، ئه‌وه‌ش به‌ پێدانی وه‌سف و شێوه‌ی هه‌ڵه‌ی نادروستی تاوانباره‌كان كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و وه‌سف و شێوازانه‌ی دیكه‌ یه‌كی نه‌ده‌گرته‌وه‌، كه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كانی دیكه‌ دابویان به‌ هێزه‌ ئه‌منییه‌كان، به‌ڵام دوای پێداگری و لێكۆڵینه‌وه‌ی ورد و خستنه‌ڕووی به‌ڵگه‌ی سه‌لمێنه‌ر، سه‌ره‌نجام فه‌رمانبه‌ره‌كه‌ دانی به‌ تاوانه‌كه‌یدا نا...".  بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌م جۆره‌ زانیارییانه‌ش ده‌چنه‌ چوارچێوه‌ی ئه‌و زانیارییانه‌ی كه‌ بڵاوكردنه‌وه‌یان هیچ پێویست ناكات و له‌ هه‌مانكاتیشدا پێویست نییه‌ هێزه‌كانی پۆلیس بیده‌ن به‌ رۆژنامه‌نووسان، ته‌نها باسكردن له‌ خودی هه‌واڵی ده‌ستگیركردنه‌كه‌ واتای پێویستی خۆی ده‌دات به‌ده‌سته‌وه‌.  سێیه‌م: خۆگرتنه‌وه‌ له‌ پێدانی هیچ جۆره‌ وه‌سفێك به‌ تاوانباران، یاخود به‌ به‌رز راگرتنیان. پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس خۆی به‌دوور بگرێت له‌ پێدانی هیچ جۆره‌ وه‌سف و پیاهه‌ڵدانێك به‌ كه‌سی تاوانبار، كه‌ ده‌شێت به‌ جۆرێك له‌ جۆره‌كان ببێته‌ هۆی به‌رزكردنه‌وه‌ی پێگه‌ی تاوانباره‌كه‌ و ستایشكردنی، یا به‌ڵگه‌ی زیره‌كی و توانا و سه‌لیقه‌یی بێت له‌سه‌ر ئه‌نجامدانی تاوانه‌كه‌ی و شێوازه‌كانی هه‌ڵاتن و خۆشاردنه‌وه‌ی، هه‌روه‌ها ئاماژه‌ نه‌دان به‌ هیچ جۆره‌ وه‌سف، یاخود ناوبانگێك كه‌ به‌لای خه‌ڵكییه‌وه‌ واتای كارامه‌یی و لێهاتوویی ئه‌فسانه‌یی كه‌سی تاوانیار بسه‌لمێنێت.    له‌نێو ئه‌و رێنموونی و ئاراسته‌سازییانه‌ی كه‌ رۆژنامه‌یه‌كی به‌ریتانی به‌ رۆژنامه‌نووسه‌كانی خۆی دابوو، جه‌ختكردنه‌وه‌ بوو له‌سه‌ر ئه‌م لایه‌نه‌ و دووپاتكردنه‌وه‌ی ئه‌وه‌بووه‌ كه‌: "ده‌بێت رۆژنامه‌نووسان باش له‌وه‌ تێگه‌یشتبن كه‌ نابێت ئێمه‌ پێگه‌ی تاوانباران به‌رز رابگرین، چونكه‌ شتێكی راست نییه‌ كه‌سانی تاوانبار وه‌ك پاڵه‌وان، یاخود شه‌هید نیشان بده‌ین.  تاوانباران دوژمنی كۆمه‌ڵگان، له‌به‌ر ئه‌وه‌ راست نییه‌ كه‌ له‌ هه‌واڵه‌كانماندا به‌م جۆره‌ ده‌سته‌واژانه‌ وه‌سفیان (پاشای دزان)، (شێری چه‌ته‌كان)، ( رۆبن هودی فلانه‌ شار)، (مامۆستای تاوان)، (پیاوێكی جه‌ربه‌زه‌یه‌)، (له‌نێو دووچاودا لوت ده‌فڕێنێ)، چونكه‌ ئه‌م جۆره‌ ده‌سته‌واژانه‌ هه‌ست و خه‌یاڵی لاوان و مێردمنداڵان ده‌بزوێنێ و پاڵیان پێوه‌ ده‌نێت بۆ هه‌نگاونان له‌سه‌ر رێچكه‌ی ئه‌و جۆره‌ تاوانبارانه‌.  هه‌روه‌ها هه‌ڵه‌یه‌ كه‌ رۆژنامه‌نووس هه‌ست و سۆزی جه‌ماوه‌ر به‌لای هه‌ندێك تاوانباردا رابكێشێت، وه‌ك ئه‌وه‌ی كه‌ فڵانه‌ دز ته‌نها دزی له‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ده‌كات و دواتر به‌شێك له‌و پاره‌یه‌ی دزیویه‌تی ده‌یدات به‌ كه‌سانی هه‌ژار و كه‌مده‌ست، یان بگوترێت فڵانه‌ كه‌س به‌مه‌به‌ستی پاككردنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگا، هه‌ڵده‌ستێت به‌ كوشتنی ئافره‌تانی به‌دڕه‌وشت. چواره‌م: ده‌رنه‌كردنی حوكمی پێشوه‌خت له‌سه‌ر تۆمه‌تباران پێش تۆمه‌تباركردنیان له‌لایه‌ن دادگاوه‌ و حوكمدان به‌سه‌ریاندا. پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس زۆر وریابێت له‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵه‌كانی تایبه‌ت به‌ تاوان و تاوانباران و خۆی نه‌خاته‌ شوێنی دادوه‌ر و دادگا و حوكمی پێشوه‌خت بدات به‌سه‌ر كه‌سه‌كاندا و سیفه‌تی جۆراوجۆریان بداته‌ پاڵ وه‌ك: "تاوانبار، بكوژ، خوێنڕێژ"، پێش ئه‌وه‌ی راستییه‌كان بۆ دادگا ده‌ربكه‌وێت، (چونكه‌ هه‌ریه‌ك له‌و ده‌سته‌واژانه‌ له‌ رووی یاساییه‌وه‌ ئاسه‌وار و كاریگه‌ری یاسایی خۆی هه‌یه‌ و دادگا به‌ هه‌ند وه‌ری ده‌گرێت)، بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌و جۆره‌ سیفه‌ت و تانوتانه‌ ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ی ناوزڕاندن و قسه‌ بۆ هه‌ڵبه‌ستن و جنێو پێدانه‌وه‌، له‌ حاڵه‌تی بێتاوان ده‌رچوونی كه‌سی تۆمه‌تبار ئه‌وا ئه‌و كه‌سه‌ ده‌توانێت رۆژنامه‌نووس رووبه‌ڕووی دادگا بكاته‌وه‌.    له‌لایه‌ن خۆیانه‌وه‌ رۆژنامه‌كانی كوه‌یت هه‌ڵه‌یه‌كی له‌م چه‌شنه‌یان ئه‌نجامدا، ئه‌وه‌بوو له‌ كاتی رووماڵكردنی رووداوی كوشتنی پیاوێكی به‌ره‌گه‌ز كه‌نه‌دی له‌ كوه‌یت كه‌ دوای چه‌ند رۆژێك له‌ رووداوه‌كانی 11ی سێپته‌مبه‌ری 2001 كوژرابوو، پاش ئه‌وه‌ی هێزه‌ ئه‌منییه‌كان كه‌سێكیان (كه‌سێكی ریشدار) ده‌ستگیر كرد، خێزانی كه‌سه‌ كوژراوه‌كه‌ كه‌ به‌ ره‌گه‌ز فلیپینی بوو، شایه‌تی دابوو كه‌ ئه‌و كه‌سه‌ ته‌قه‌ی له‌ هاوسه‌ره‌كه‌ی كردووه‌ كاتێك ئه‌مان پێكه‌وه‌بوون له‌ شه‌قامدا، دواتر رۆژنامه‌كان كه‌وتنه‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی زانیاری له‌سه‌ر ئه‌و پیاوه‌ تۆمه‌تباره‌ و بڵاوكردنه‌وه‌ی وێنه‌كه‌ی گوایه‌ بكوژی پیاوه‌ به‌ڕه‌گه‌ز كه‌نه‌دییه‌كه‌یه‌، ته‌نانه‌ت به‌مه‌شه‌وه‌ نه‌وه‌ستان و گه‌یشتنه‌ ئه‌و ئاسته‌ی بڵێن بكوژ كه‌سێكی ئیسلامییه‌ و كار گه‌یشته‌ ئه‌و ئاسته‌ی رووداوی كوشتنه‌كه‌ ببه‌ستنه‌وه‌ به‌ رووداوه‌كانی 11ی سێپته‌مبه‌ره‌وه‌، به‌م شێوه‌یه‌ش بارودۆخه‌كه‌ به‌رده‌وام بوو، تا دواتر راستییه‌كان ده‌ركه‌وت و خێزانی پیاوه‌ كوژراوه‌كه‌ دانی به‌وه‌دا نا كه‌ خۆی پلانی بۆ كوشتنی هاوسه‌ره‌كه‌ی داناوه‌ به‌مه‌به‌ستی ده‌ستڕاگه‌یشتن به‌ سه‌روه‌رت و سامانه‌كه‌یدا و بۆ ئه‌م كاره‌ش پشتی به‌ دوو كه‌سی هاوڕه‌گه‌زی خۆی (فلیپینی) به‌ستبوو. دواتر ده‌ركه‌وت ئه‌وه‌ی كه‌ وێنه‌كه‌ی بڵاوكرابووه‌وه‌ وه‌ك بكوژ هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌ رووداوی كوشتنه‌كه‌وه‌ نه‌بووبوو و بێ تاوان ده‌رچوو!! پێنجه‌م: به‌ وریایی مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ تاوانی مێردمنداڵان و نه‌وجه‌وانان.  ئه‌و تاوانانه‌ی كه‌ له‌لایه‌ن مێردمنداڵان و نه‌وجه‌وانانه‌وه‌ ئه‌نجامده‌درێن، یه‌كێكن له‌و تاوانانه‌ی كه‌ زۆر هه‌ستیارن و تایبه‌تمه‌ندی خۆیان هه‌یه‌ و ده‌بێت به‌ وریاییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بكرێت، ته‌نانه‌ت یاسای سزادان و یاسای بنه‌ماكانی دادوه‌ری سزایی عێراقیش تایبه‌تمه‌ندی جیاوازی پێداوه‌ له‌ رووی ره‌وتی دادگایكردن و بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵ له‌سه‌ریان، له‌به‌ر ئه‌وه‌ پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس زۆر وریابێت له‌ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌م گرووپه‌ له‌ تاوانباران و ئاستی ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندییانه‌ به‌ باشی هه‌ڵسه‌نگێنێت كه‌ له‌ به‌ره‌نجامی بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵ له‌باره‌یانه‌وه‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌، چونكه‌ ئه‌م توێژه‌ له‌ قۆناغێكی هه‌ستیاری ته‌مه‌نی پێگه‌یشتندان و پێویسته‌ ره‌چاوی لایه‌نی په‌روه‌رده‌ییان بكرێت، له‌و پێودانگه‌ی ئه‌مانه‌ هێشتا له‌ سه‌ره‌تای ته‌مه‌نیاندان و ده‌كرێت به‌هۆی بڵاوكردنه‌وه‌ی ئه‌و تاوانه‌ی ئه‌نجامیان داوه‌، دواتر كاریگه‌ری دروست بكات له‌سه‌ر داهاتوویان و ئه‌گه‌ری به‌رده‌وامبوونیان له‌سه‌ر تاوان و به‌لاڕێداچوون گه‌ر هات و ئاشكرا ببن و كه‌رامه‌ت و ناوبانگیان بزڕێت و له‌ كۆمه‌ڵگادا ریسوا ببن، له‌به‌ر ئه‌وه‌ زۆرێك له‌وانه‌ی به‌ گرنگییه‌وه‌ له‌م بابه‌ته‌ ده‌ڕوانن، پێیانوایه‌ كه‌ باشتر وایه‌ ئه‌م جۆره‌ هه‌واڵانه‌ بڵاو نه‌كرێنه‌وه‌، یاخود له‌ حاڵه‌تی بڵاوكردنه‌وه‌یدا ناویان نه‌برێت، یاخود وێنه‌یان بڵاو نه‌كرێته‌وه‌، یا زانیارییه‌ك بڵاو نه‌كرێته‌وه‌ كه‌ به‌ هۆیه‌وه‌ له‌ناو كۆمه‌ڵگادا بناسرێنه‌وه‌، هه‌موو ئه‌مانه‌ش به‌ پاساوی ئه‌وه‌ی هێشتا ئه‌م جۆره‌ كه‌سانه‌ له‌ سه‌ره‌تای ته‌مه‌نیاندان و به‌ هیوای چاكبوون و راستبوونه‌وه‌یان، چونكه‌ گه‌ر هات و به‌باشی راستبوونه‌وه‌ و بار هاتن، ئه‌وا باش وایه‌ خه‌ڵكی به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك ئاگاداری ئه‌و كاره‌ قێزه‌ونانه‌ نه‌بێت، كه‌ ئه‌م جۆره‌ كه‌سانه‌ كردوویانه‌، هه‌روه‌ها ده‌بێت بڵێین ئه‌م جۆره‌ كه‌سانه‌ هێشتا به‌ ته‌واوی پێنه‌گه‌یشتوون و سه‌ره‌نجامی كاره‌ خراپه‌كانی خۆیان نازانن و ناكرێت بخرێنه‌ به‌رده‌م وردبینی كۆمه‌ڵگا تا حوكم به‌سه‌ریاندا بدات و داهاتوویان ره‌ش بكات( ). شه‌شه‌م: ناونه‌هێنانی ئه‌نجامده‌رانی تاوان، مه‌گه‌ر له‌ حاڵه‌تێكدا نه‌بێت كه‌ پێویست بكات و بیخوازێت.  هه‌ندێك له‌ رۆژنامه‌ و كه‌ناڵه‌ میدیاییه‌كانی دیكه‌ له‌ كاتی بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵی تایبه‌ت به‌ تاواندا، هه‌ڵده‌ستن به‌ ناوهێنانی ئه‌نجامده‌ری تاوانه‌كه‌ش، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی كه‌ ئه‌و جۆره‌ ناوهێنانه‌ له‌ زۆرێك له‌ هه‌واڵه‌كانی تاوانكارییدا به‌ها و كه‌ڵك و سوودی ئه‌وتۆی نییه‌، جگه‌ له‌وه‌ش هه‌ندێكجار وا رووده‌دات ئه‌وه‌ی تۆمه‌ته‌كانی به‌سه‌ردا ساغكراوه‌ته‌وه‌، دوای چه‌ند ساڵێك ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ له‌ بنه‌ڕه‌تدا بێتاوان بوون و په‌یوه‌ندی به‌ تاوانه‌كه‌وه‌ نه‌بووه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ باشتر وایه‌ كه‌ رۆژنامه‌نووس په‌نا نه‌بات بۆ بڵاوكردنه‌وه‌ی ناوی ئه‌نجامده‌ری تاوان مه‌گه‌ر له‌ حاڵه‌تێكدا نه‌بێت كه‌ پێویست به‌و ناوهێنانه‌ بكات.   حه‌وته‌م: ناو نه‌هێنانی دادوه‌ر و شایه‌ته‌كان و كارمه‌ندانی بواری دادوه‌ریی.  ناوی دادوه‌ر، یاخود شایه‌ت (ئیتر شایه‌تی سه‌لماندن- إپبات- بن یا شایه‌تی به‌رگریكردن –دفاع-)، یا لێكۆڵه‌رانی دادوه‌ری، باشتر وایه‌ له‌ ناوه‌رۆكی هه‌واڵدا باس نه‌كرێن و ئاماژه‌یان پێ نه‌درێت، ئه‌مه‌ش له‌پێناو پارێزگاری لێكردنیان، به‌تایبه‌ت له‌ مه‌سه‌له‌ هه‌ستیار و مه‌ترسیداره‌كاندا، كه‌ ده‌كرێت ئاشكرابوونی ناوه‌كانیان ژیانیان بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌ و دووچاری تۆڵه‌ لێ سه‌ندنه‌وه‌ ببن له‌لایه‌ن یه‌كێك له‌لایه‌نه‌كانی سكاڵاكه‌وه‌.  له‌لایه‌ن خۆیه‌وه‌ رۆژنامه‌ی (النخبه‌)ی سعودی له‌ یه‌كێك له‌ ژماره‌كانیدا هه‌ڵه‌یه‌كی له‌م چه‌شنه‌ی ئه‌نجام دا، كاتێك هه‌ستا به‌ : "بڵاوكردنه‌وه‌ی به‌شێك له‌ كۆنووسی لێكۆڵینه‌وه‌ له‌ دۆسییه‌ی كوشتنی سه‌رنووسه‌ری یه‌كێك له‌ گۆڤاره‌ كوه‌یتییه‌كان، له‌نێو ئه‌و كۆنووسه‌دا ناوی سیانی پێنج له‌ شایه‌ته‌كان هاتبوو، كه‌ شایه‌تییان له‌سه‌ر رووداوی ته‌قه‌كردنه‌كه‌ و كوشتنه‌كه‌ دابوو، له‌گه‌ڵ دیاریكردنی ره‌گه‌زنامه‌ و ئیشوكاره‌كانیان، ئه‌وه‌ش بوو به‌ مایه‌ی ناسینه‌وه‌ی شایه‌ته‌كان و دواتر دروستبوونی مه‌ترسی له‌سه‌ر ژیانیان و بوو به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه‌ له‌لایه‌ن كه‌سوكاری بكوژه‌كانه‌وه‌ تۆڵه‌یان لێ بكرێته‌وه‌...".  لێره‌دا پێویسته‌ دووپاتی ئه‌و هه‌ڵه‌ گه‌وره‌یه‌ش بكه‌ینه‌وه‌، كه‌ لایه‌نه‌ ئه‌منییه‌كان تێی كه‌وتوون له‌ دزه‌پێكردنی ئه‌و كۆنووسه‌ بۆ ده‌ست رۆژنامه‌كه‌ و پاشان بڵاوكردنه‌وه‌ی، كه‌ ئه‌مه‌ش هه‌ڵسوكه‌وتێكه‌ مایه‌ی قبوڵكردن نییه‌، كه‌ دواجار كاریگه‌ری له‌سه‌ر ره‌وتی لێكۆڵینه‌وه‌كه‌ دروستكرد.  له‌لایه‌ن خۆیه‌وه‌ یاسای سزادانی عێراقی دوورتر له‌ بابه‌تی ناوهێنانی دادوه‌ر، یا شایه‌ته‌كان رۆیشتووه‌ و به‌تایبه‌ت له‌ قۆناغی لێكۆڵینه‌وه‌دا و له‌ مادده‌ (235) به‌ وردی باسی له‌م جۆره‌ حاڵه‌ته‌ كردووه‌ و سنوور قه‌ده‌غه‌كردنه‌كه‌ی زۆر فراوان كردووه‌ و ئاماژه‌ی به‌وه‌ داوه‌، كه‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵ، یا نووسین له‌سه‌ر ئه‌و دادوه‌ره‌ی كه‌ داوایه‌كی له‌به‌رده‌ستدایه‌ بۆ یه‌كلاییكردنه‌وه‌، ئه‌وا به‌تاوان داده‌نرێت، ئیتر بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌واڵ، یاخود بابه‌ته‌كه‌ كاریگه‌ری هه‌بووبێت له‌سه‌ر دۆسیه‌كه‌ یا نا، ته‌نانه‌ت گه‌ر گومانی ئه‌وه‌ش بكرێت كه‌ كاریگه‌ری ده‌بێت...  هه‌روه‌ها گه‌ر بڵاوكردنه‌وه‌كه‌ی هه‌واڵه‌كه‌، یاخود بابه‌ته‌كه‌ كاریگه‌ری هه‌بێت له‌سه‌ر  جێگری داواكاری گشتی و ئه‌وانه‌ی هه‌ڵده‌ستن به‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی كارێكی دیاریكراو، وه‌ك پشكنه‌ری وه‌زاره‌تی ناوخۆ، یاخود (محقق عدلی) و شایه‌ت، ئه‌وا به‌پێی یاساكه‌ سزا ده‌درێن. كه‌واته‌ پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس زۆر به‌ وریایی مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م جۆره‌ هه‌واڵانه‌دا بكات و به‌قه‌ده‌ر پێویست زانیاری بابه‌ت له‌باره‌یانه‌وه‌ بڵاو بكاته‌وه‌. هه‌شته‌م: ره‌چاوكردنی ورده‌كاریی و وریایی له‌ كاتی هه‌ڵبژاردن و دانانی وێنه‌ له‌گه‌ڵ هه‌واڵه‌كانی تاوانكاریدا.  هه‌ندێكجار هه‌واڵه‌كانی تایبه‌ت به‌ تاوان پێویست به‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی وێنه‌ش ده‌كات، له‌م جۆره‌ حاڵه‌تانه‌دا پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس وریا بێت له‌ هه‌ڵبژاردنی وێنه‌ و دیمه‌نه‌كانی تاوانه‌كه‌دا و دڵنیابێت له‌وه‌ی كه‌ له‌لایه‌ك وێنه‌كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ هه‌واڵه‌كه‌ و له‌لایه‌كی دیكه‌ش دیمه‌نی كاریگه‌ر و جه‌رگبڕی ئه‌وتۆی تێدا نه‌بێت كه‌ ده‌ست نه‌دات بۆ بڵاوكردنه‌وه‌. هه‌ندێكجار میدیاكان له‌ دانانی وێنه‌ی تایبه‌ت به‌ هه‌واڵه‌كانی تاوانكاریی ده‌كه‌ونه‌ هه‌ڵه‌وه‌، ئه‌وه‌ش له‌ به‌ره‌نجامی په‌له‌كردن به‌مه‌به‌ستی (سبق)، یاخود به‌ نه‌شاره‌زایی یا لێكچوونی ناوه‌كان، ئه‌مه‌ش واده‌كات هه‌ندێكجار له‌بری وێنه‌ی كه‌سێك، وێنه‌ی كه‌سێكی دیكه‌ بڵاو ده‌كه‌نه‌وه‌ و له‌ ئه‌نجامدا ئه‌و كه‌سه‌ی وێنه‌كه‌ی به‌ هه‌ڵه‌ بڵاوكراوه‌ته‌وه‌، كه‌سایه‌تی و ناوبانگی له‌كه‌دار ده‌بێت و پێویست ده‌كات میدیاكه‌ داوای پۆزش و لێبووردن بكات، گه‌ر بێت و كه‌سه‌كه‌ نه‌یدات به‌ دادگا و داوای قه‌ره‌بووی لێ نه‌كات.    جارێك رۆژنامه‌یه‌كی به‌ریتانی له‌ ژماره‌یه‌كیدا و له‌ لاپه‌ڕه‌ی یه‌كه‌میدا هه‌واڵی ئه‌نجامدانی تاوانی سه‌ربڕینی كه‌سێكی بڵاوكردبووه‌وه‌، كه‌ تاوانباره‌كه‌ پاش تاوانه‌كه‌ی هه‌ستابوو به‌ پارچه‌ پارچه‌كردنی جه‌سته‌ی قوربانییه‌كه‌ش، رۆژنامه‌كه‌ له‌ ته‌نیشت هه‌واڵه‌كه‌یدا وێنه‌ی سیاسه‌تمه‌تدارێكی یه‌مه‌نی به‌ ناوبانگی بڵاوكردبووه‌وه‌، گوایه‌ ئه‌وه‌ وێنه‌ی تاوانباره‌كه‌یه‌، ئه‌وه‌بوو له‌ به‌ره‌نجامی ئه‌م هه‌ڵه‌یه‌ كه‌ به‌سه‌ر رۆژنامه‌كه‌دا تێپه‌ڕیبوو، ره‌وه‌ندی یه‌مه‌نی له‌ وڵاتی به‌ریتانیا نیگه‌ران و توڕه‌بوون سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌ قوربانییه‌كه‌ هیچ جۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌ وێنه‌كه‌وه‌ نه‌بوو، له‌و به‌ره‌نجامه‌شه‌وه‌ كه‌وتنه‌ گرتنه‌به‌ری رێوشوێنی یاسایی له‌ دژی رۆژنامه‌كه‌ به‌ تاوانی له‌كه‌داركردنی ناوبانگی ئه‌و سیاسه‌تمه‌داره‌ و ره‌وه‌ندی یه‌مه‌نی له‌و وڵاته‌.  له‌لایه‌كی دیكه‌وه‌، رۆژنامه‌ی (المدینه‌)ی سعودی به‌هۆی به‌هه‌ڵه‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی وێنه‌ی دوو كافی نێته‌وه‌، داوای لێبووردنی لێ كردن، كاتێك هه‌ستابوو به‌ بڵاوكردنه‌وه‌ی وێنه‌ی ئه‌و دوو كافی نێته‌ له‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی رۆژنامه‌كه‌یدا، كه‌ سه‌باره‌ت به‌ داخستنی (3 )كافی نێتی دیكه‌ ئه‌نجامی دابوو، به‌هۆی تێوه‌گلانیان له‌ بره‌ودان، به‌ بابه‌تی به‌دڕه‌وشتی و خراپ به‌كارهێنانی ئینته‌رنێت. نۆیه‌م: دووركه‌وتنه‌وه‌ له‌ به‌كارهێنانی ده‌سته‌واژه‌ و وشه‌گه‌لێك كه‌ شیاوی بڵاوكردنه‌وه‌ نه‌بێت له‌ كاتی داڕشتنی هه‌واڵدا.  پێویسته‌ رۆژنامه‌نووس له‌ كاتی داڕشتن و نووسینی هه‌واڵدا وشه‌ و ده‌سته‌واژه‌ی شیاو و دروست به‌كاربهێنێت و زۆر ورد بێت له‌ هه‌ڵبژاردنی ئه‌و ده‌سته‌واژه‌ و وشانه‌، ئه‌وه‌ بخاته‌ پێش چاوی خۆی كه‌ وشه‌ و ده‌سته‌واژه‌كانی ده‌چێته‌ هه‌موو ماڵێكه‌وه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ ده‌بێت ره‌چاوی زه‌وق و سه‌لیقه‌ی گشتی بكات و وشه‌ و ده‌سته‌واژه‌گه‌لێك به‌كار نه‌هێنێت كه‌ ستایشی تاوان بكات، یاخود كاریگه‌ری ترسێنه‌ر و تۆقێنه‌ری هه‌بێت له‌ رووی ده‌روونییه‌وه‌ و هه‌وڵ بدات به‌ ئاماژه‌ ناوه‌رۆكی هه‌واڵه‌كه‌ دابڕێژێت و نه‌چێته‌ ناو ورده‌كاریی ئه‌و جۆره‌ وشه‌ و ده‌سته‌واژانه‌وه‌، له‌م باره‌یه‌وه‌ پسپۆڕێكی بواری هه‌واڵسازیی به‌ قوتابییه‌كانی ده‌ڵێت: "هه‌میشه‌ هه‌واڵ به‌و شێوه‌یه‌ بنووسن و دابڕێژن و بڵاو بكه‌نه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی بۆ دایك و باوك و خوشك و برا و منداڵه‌كانی خۆتان بێت".  هه‌ندێك له‌ میدیا رۆده‌چنه‌ ناو داڕشتنی چیرۆكه‌ هه‌واڵی تاوانكاریی به‌ شێوه‌یه‌كی ورووژاندن و ته‌شویقكردن و زیاده‌ڕه‌ویكردن تیایدا، به‌تایبه‌ت له‌ ورده‌كارییه‌كانی تاوانه‌كه‌، ئه‌وه‌ش به‌ پشتبه‌ستن به‌ دۆسێی ئه‌رشیفی هێزه‌كانی پۆلیس و جه‌ختكردنه‌وه‌ له‌سه‌ر ورده‌كارییه‌ هه‌ستیاره‌كانی تاوانه‌كه‌ و به‌كارهێنانی ناو و نانیشان و ده‌سته‌واژه‌ی سه‌رنجڕاكێش و ورووژێنه‌ر و دابینكردنی رووبه‌رێكی فراوان له‌ رۆژنامه‌كه‌ بۆ گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و جۆره‌ تاوانانه‌، كه‌ بێگومان ئه‌مه‌ش له‌ رووی ده‌روونی و كۆمه‌ڵایه‌تییه‌وه‌ كاریگه‌ری سلبـی خۆی ده‌بێت له‌سه‌ر تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا. له‌ یه‌كێك له‌ رووداوه‌كانی كوشتن له‌ هه‌رێمی كوردستان، میدیاكان به‌شێوه‌یه‌كی ئه‌وتۆ هه‌واڵه‌كانیان داڕشتبوو كه‌ ده‌ستیان بردبوو بۆ زۆر ورده‌كاریی، به‌تایبه‌ت شێوازی كوشتنی قوربانییه‌كان، كه‌ بریتی بوو له‌ (سه‌ربڕین به‌ چه‌قۆ) و خستنه‌ڕووی ورده‌كاری و شێوازی سه‌ربڕینه‌كان و ته‌نانه‌ت بڵاوكردنه‌وه‌ی وێنه‌ی ئه‌و ژووره‌ی كه‌ تاوانه‌كه‌ی تیا ئه‌نجام درابوو، بێگومان ئه‌مه‌ش له‌ رووی ده‌روونییه‌وه‌ كاریگه‌ری خراپی هه‌یه‌ له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگا. وەرگیراوە لە دانراومان پەرتووکى ڕووماڵى رۆژنامەوانى تایبەت بە هەواڵەکانى ( تاوانکاریى، ڕووداوەکان، دادگاکان)