نەبیل مەرسومی- شارەزای ئابوری

هەوڵەكانی رۆژئاوا بۆ دووبارە بنیادنانەوەی هەژموونی خۆی لە دڵی جوگرافی و جیۆسیاسی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا لە عێراق، لەم مانگانەی دوایدا چووەتە ناو قۆناغێكی نوێوە، ئەمەش لەگەڵ گەڕانەوەی زۆرێك لە گەورە كۆمپانیاكانی نەوت و غازی ئەمریكاو ئەوروپا بۆ عێراق؛ دوای دوركەوتنەوەیەكی درێژخایەن.
ئامانجی سەرەكیش شكاندنی ئەو پەیوەندییە درێژخایەنەیە لەنێوان عێراق و ئێراندا. رۆژئاوا خوازیارە تەرازووی هێز لە ناوچەكە لە بەرژەوەندی خۆی بشكێنێتەوە، دوور لە چین و روسیا كە هاوشێوەی ئەوەی لە عێراق دەیكەن هەژموونیان بەسەر ئێراندا هەیە، ئەمەش بەواتای پاراستنی باڵادەستیی رۆژئاوایە بەسەر رۆژهەڵاتدا لەڕووی كۆنترۆڵكردنی گەورەترین سەرچاوەكانی یەدەگی نەوت و غاز لە جیهاندا.  
لەنێوان دوو بلۆكی گەورەی جیهانیدا، دەستەبەركردنی پشتیوانی بێدەنگی وڵاتانی تری ناوچەكە، بۆ چانسی سەركەوتن یەكلاكەرەوەیە. لێرەوە رۆڵی ئیماراتی یەكگرتووی عەرەبی لە هاوكێشەكەدا  دەستپێدەكات. لە چەند هەفتەی رابردوودا كۆمپانیاكانی (دانەغاز)و (كریسنت پیترۆلیۆم) كە بارەگاكانیان لە ئیماراتە دەستپێكردنی فرۆشی غازیان لە پرۆژەی فروانكردنی غازی كۆرمۆر لە هەرێمی كوردستان رایانگەیاند. ئەم دوو كۆمپانیایە بە گەورەترین هاوپشكی کۆنسۆرتیۆمی پیرڵ پترۆلیۆم دادەنرێن بەرێژەی 35% بۆ هەریەكەیان، لەكاتێكدا ئەو پشكەكانی تر كە دەمێننەوە بەسەر كۆمپانیای تردا دابەشدەبن.
پرۆژەی فراوانكردنی كۆرمۆر بە بەهای 1.1 ملیار دۆلار لەلایەن بانكی (شاریقە) لە ئیماراتی یەكگرتووی عەرەبی و قەواڵەكانی پێرل پترۆلیۆم و كۆمپانیایەكی دارایی پەرەپێدانی ئەمریكییەوە بەبەهای 350 ملیۆن دۆلار پارەدار كراوە، كە ئامانج لێی زیادكردنی بەرهەمهێنانە لە 500وە بۆ 750 مەقمەق/ لە رۆژێكدا لە چارەكی یەكەمی 2026. 
بەرزكردنەوەی وەبەرهێنانی هەرێمی كوردستان لە بواری غاز و (نەوت)، بەشێكی سەرەكی ستراتیژی خۆرئاوایە بۆ راكێشانی حكومەتی عێراق لە بەغداد بەرەو مۆدێلێكی فراوانتری هاوكاری لەگەڵ هەرێم، كە واشنتۆن و لەندەن لەمێژە پەیوەندی بەهێزی خۆیان لەگەڵیدا پاراستووە. 
لەپاڵ كێڵگەی كۆرمۆر، یەكێتیی كۆمپانیاكان هاوكات كێڵگەی غازی چەمچەماڵیش لە هەرێمی كوردستانی عێراق بەڕێوەدەبەن. 
كۆمپانیای نیشتمانی ئەبوزەبی بۆ نەوت (ئەدنۆك) بەڕوونی ئارەزووی خۆی بۆ پەرەپێدانی پرۆژەكانی بواری گەڕان و بەرهەمهێنان و پاڵاوتن و پترۆكیمیاوییەكان راگەیاند. كۆمپانیای كریسنت پترۆلیۆم-یش سێ گرێبەستی بۆ ماوەی 20 ساڵ لە ناوچەكانی نەوت و غاز لە پارێزگای دیالە (گێڵگەی جیلابات- قەمەرو كێڵگەی خاشم ئەحمەر- ئینجانا) لە پارێزگای بەسرە (بلۆكی خزر ئەلمای) ئیمزاكرد..
بەواتایەكی تر دەیانەوێت لەدرێژخایەندا هەرێمی كوردستان هەموو پەیوەندییەكانی لەگەڵ كۆمپانیا چینی و روسی و ئێرانییەكان بپچڕێنێت. هەروەك ئەمریكاو ئیسرائیل بەرژەوەندی ستراتیژیی زیاتریان هەیە لە بەكارهێنانی هەرێمی كوردستانی عێراق وەكو بنكەیەك بۆ پرۆسە بەردەوامەكانی چاودێریكردنی دژ بە ئێران. ئەمەش بەتەواوەتی پێچەوانە نیازە ستراتیژییەكانی چین و روسیایە، بۆیە دووبارەبوونەوەی بۆردومانی كێڵگەی كۆرمۆر لەچوارچێوەی ركابەری چین- ئەمریكادایە، كە ئامانج لێی پەكخستنی هەوڵی ئەمریكایە بۆ هەژموونكردن بەسەر كەرتی وەزەدا، بەدیاریكراویش لە عێراق.