دڵشاد ئەنوەر لابردنی مەرجی بروانامە بۆ سەرۆکی هەرێم لەو یاسایەدا کە ئەمڕۆ پەرلەمان پەسەندی کرد، بەدرێژایی ئەمڕۆ خوێنەوار و نیمچە خوێنەوار، حیزبی و ناحیزبی ، رۆشنبیر و عەوام ، هەمـووی بووەتە موحەلیل و تەفسیری بۆ دەکات. ڕوانینەکان لەم مەسەلە زۆربەیان سەتحین،کادیری ئەم حیزب بە فرسەتی ئەزانی هێرش ئەکاتە سەر ئەو حیزب، ئەوانەی لە نێو حیزبەکانیان خزاون ئەمە بە دەرفەت دەزانن و ... یاخود پەرلەمانتاری حیزبەکەی تر بەشانازیوە لە هۆڵی پەرلەمان دێتە دەر و مایکی کەناڵەکان دەبینێ حەماسەت دەیگرێ و دەنەڕێنێ و دەڵێ ( دەنگم نەدا)... یانی زۆربەی هێرش و قسەو رەخنەکان لە موزایەدەو ململانێی بێتامی حیزبیەوە سەرچاوەیان گرتووە ، نەک رەخنەی جدی و واقیعی ، ئەگینا ئەسڵی کێشەکە بێ شەهادە یی سەرۆکی داهاتووی هەرێم نیە، گرفتەکە لەلایەکی ترەوەیە... کامە بەرهەمی پرۆفیسۆر و دکتۆر و شەهادەدارە، تا ئێمە پێمانوابێ سەرۆکێکی شەهادەدار وڵاتمان بۆ پێشدەخات ! ئەسڵەن لەرابردوو و ئێستا و داهاتووشدا ، زۆربەی ئینتیهازیەکانی دەوری بەعس ، دواتر حیزبی کوردی و فەرمانڕەوا و پاشانیش موعارەزە لە چینی شەهادەدار بوون و دەبن. خۆ سەرچۆپی کێشی نێو ڤیستیڤاڵی خێڵەکان، هەڵ هەڵەلێدەری دەوری مەسئولەکان ، زۆربەیان لە چینی بڕوانامە بەرزەکانن. گرفتەکە لەوێوەیە تۆ حکومەت و ئەنجومەنی وەزیرانت هەیە بۆ تەمسیل کردنی هەرێم ، چ پێویستت بە سەرۆکی هەرێم و دامەزراوەی سەرۆکایەتی هەرێم هەیە؟ ئەسڵەن ئەم پۆستە پۆستێکی داتاشراوی زیادەی بێ سودە، جاران بۆ ڕاگرتنی باڵانس لەنێوان یەکێتی و پارتی و بەرانبەر بوو بە پۆستی سەرۆک کۆمار، ئێستاش دووبارە ئەکتیڤ کرایەوە بۆ ڕاگرتنی باڵانسی نێوخۆیی پارتی. نێچیرڤان کاتێک دەبێتە سەرۆکی داهاتوی هەرێم بێ شەهادەییەکەی زەرەر لەمیللەت نادات، ئەسڵەن میللەت قازانجی لەشەهادەدار نەکردووە تا خەمی بێ شەهادەییەکەی بێ، ئەوەی زەرەر لە میللەت دەدات ئەوەیە ئەم پیاوە دامەزراوەیەکی تر بەرانبەر حکومەت قوت دەکاتەوە، هەزاران خەڵکی بێ ئیستیفادەی لەسەر بودجەی گشتی تێدەخزێنێت، هەروەکو لەئێستاوە ئامادەکاری بۆ دەکات. (ستاف ئامادە دەکات) ئەم دامەزراوە ئەکتیڤ کراوە بەلەشکرێ کادیری حیزبی ماکیاژکراوەوە دەکەوێتە کێبەرکێی حکومەت، نەفەسی کارکردنی حکومەتی داهاتو رێککەوتنە لەگەڵ بەغداو نەفەسی ئەمیش ڕوکردنە تورکیایە، جا لێرەوە دیسان ئەم دامەزراوە گەر جاران دامەزراوەیەکی تەشریفاتی بێت، ئەوا لەمەودوا دەبێتە حکومەتێکی ترو لەژێر ناوی سەرۆکایەتی هەرێمدا رکابەری حکومەت دەکات..
.gif)
كارزان سه‌باح هه‌ورامی به‌رێككه‌وتنی نێوان (پارتی و یه‌كێتی و گۆڕان) بۆ پێكهێنانی حكوومه‌ت گێمی یه‌كه‌می یاری سیاسی قه‌یرانی سیاسی كۆتایی پێهات, له گه‌ڕی دووه‌می یاریه‌كه بریتیه له‌وه‌ی پارتی دیموكراتی كوردستان چی ده‌كات بۆ دروستكردنی كوردستانێكی به‌هێز؟, له قۆناغی یه‌كه‌می پێكهێنانی حكوومه‌ت له‌پێناوی به‌رژه‌وه‌ندی گشتی پارتی پۆستی زۆری له‌ده‌ستدا، بهڵام براوه‌بوو له پشودرێژی و مانابه‌خشین به گفتووگۆی سیاسی و سه‌ركه‌وتنی ئیراده‌ی خه‌ڵكی كوردستان, به‌پێی پێوه‌ری پۆسته‌كان بێت پارتی له(%40) و لایه‌نه‌كانی دیكه‌ش له(%60)ی پۆسته‌كانیان بردووه, به جۆرێك پارتی تاكه حزبه قه‌باره‌ی پۆسته‌كانی له رێژه‌ی ده‌نگ و كورسییه‌كانی كه‌متره, گه‌ڕی دووه‌می یاریه‌كه‌ی پارتی پێویستی به پلان و تاكتیكێكی زۆر ورد و ژیرانه هه‌یه, مادام چه‌مكی كوردستانێكی به‌هێز به‌رزكراوه‌ته‌وه، دهبێت ئه‌وه‌ش بزانرێت كه ئالیه‌تی گه‌یشتنی ئه‌و ئامانجه ره‌نگه كاتی بوێت, بهڵام ئاماژه‌كان بۆ ئه‌و ئامانجه روونن, ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به داهاتووی كوردستان و عێراقه‌وه هه‌بێت ئه‌مانه‌ن_ یه‌كه‌م: گۆڕانكاری له سیاسه‌تی عێراق به‌رانبه‌ر به هه‌رێمی كوردستان وای كردووه كه ئومێدێك بۆ پێكه‌وه ژیان بگه‌رێته‌وه، گه‌رانه‌وه‌ی به‌شه بودجه‌ی كوردستان بناغه‌یه‌كی به‌هێزی كوردستانێكی به‌هێزه، به‌تایبه‌ت له‌سه‌روبه‌ندی دانه‌وه‌ی قه‌رزه‌كانی حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و پێدانی مووچه‌ی ته‌واوی فه‌رمانبه‌ران, ده‌كرێت هه‌ولێر و به‌غدا ببنه‌فاكته‌ری به‌هێزی كۆمه‌ڵێك گۆڕانكاری. له‌وانه: كردنه‌وه‌ی ده‌روازه‌ی نوێی نێوده‌وڵه‌تی و به‌ره‌وپێشبردنی كه‌رتی پیشه‌سازی و به‌هێزكردنی پێگه‌ی ئابووری كوردستان له چوار چێوه‌ی عێراقدا كه ئێستا هه‌نگاوی بۆ ده‌نرێت, دووه‌م: هه‌رچی زووه پارتی دهبێت بڕیارێكی به‌هێزو و بوێرانه بدات بۆ جێبه‌جێكردنی چاكسازی له دامه‌زراوه‌كانی حكوومه‌ت و رووبه‌رووبنه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی كه ئه‌مه به ئیراده‌یه‌كی به‌هێز ده‌كرێت, بۆیه ده‌كرێت پارتی ئهم ده‌رفه‌ته بقۆزێته‌وه و هه‌رچی زووه پرۆژه‌ی چاكسازی له‌په‌رله‌مان په‌سه‌ند بكات كه یه‌كێكه له فاكته‌ره به‌هێزه‌كانی كوردستانێكی به‌هێز, ره‌نگ بێت هه‌ندێك كه‌س له‌سه‌ره‌تادا به‌رژه‌وه‌ندیان لهگهڵ ئهم پرۆژه‌یه نه‌بێت، بهڵام دواجار به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكی كوردستان له‌سه‌رووی هه‌مووشتێكه‌وه‌یه, بۆیه ئه‌مه‌ش گرنگه پارتی سود له پرۆژه‌ی چاكسازی سه‌رۆك بارزانیش وه‌ربگرێت كه چه‌ند ساڵ پێش ئێستا كاری لهسهر ده‌كرا. له ئاستی كوردستانیش_ دوو هۆكاری به‌هێز هه‌یه كه پارتی دهبێت وهك گه‌ری دووه‌می سیاسی خۆی كاریان لهسهر بكات، ئه‌وانیش یه‌كه‌م: گه‌رانه‌وه‌ی بۆ فشاره‌كانی ئه‌مه‌ریكا كه داوای كردووه هه‌رچی زووه كاربكرێت بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه، پارتی له‌م خوله‌ی كابینه‌ی حكوومه‌ت، ئه‌گه‌ر هه‌مووشی نه‌كات گرنگه ئه‌و بڕیار بدات كه ناكرێت هیچ هێزێك له‌ده‌ره‌وه‌ی هێزی پێشمه‌رگه بمێنێته‌وه, ره‌نگ بێت ئه‌مه له‌دوا كۆبوونه‌وه‌ی شاندی هاوپه‌یمانان و وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه به‌روونی باس كرابێت و سه‌ركردایه‌تی پارتیش گه‌یشتوه‌ته ئه‌و باوه‌ری به‌بێ ئهم هه‌نگاوه كوردستانێكی به‌هێز ئاسته‌مه. دووه‌م: ئه‌و كاركردنه‌ی حكوومه‌ت بۆ خزمه‌تگوزاری به‌پشتیوانی پارتی له (هه‌ولێر و دهۆك) ده‌ستی داوه‌تێ ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی به‌هێزی هه‌بووه له عێراق و ناوچه‌كه‌ش, پارتی له‌ژینگه‌یه‌كدا بووه دهبێت ئه‌وه بزانێت كه كۆدی بردنه‌وه‌ی ده‌نگه‌كانی له خزمه‌تكردنی خه‌ڵكی كوردستانه. دواجاریش دهبێت خه‌ڵكی كوردستان له‌وه تێبگه‌ن كه كاروانی پێشكه‌وتنی كوردستان له حكوومه‌تێكی به‌هێزوه‌وه دهبێت, حكوومه‌تی به‌هێزیش پێویستی به پشتیوانی خه‌ڵكه كه‌وایه پشتیوانی خه‌ڵك له هه‌نگاوه‌كانی پارتیش جێگای ئومێده. سێییه‌م: خاڵێكی ناوخۆییه, پارتی له‌قۆناغی شه‌ڕی راگه‌یاندن و ململانێ حزبی ده‌رچووه, ره‌نگ بێت ژماره‌ی كورسییه‌كانی په‌رله‌مانی شایه‌تی ئه‌وه‌ی بۆ بده‌ن, بۆیه گرنگه قۆناغی داهاتووی كاری حزبی پارتیش گۆرانكاری به‌سه‌ردابێت كادیر و سه‌ركردایه‌تی پارتی دهبێت له جاران زیاتر مه‌یدانی و جه‌ماوه‌ری تربن, هه‌رچه‌نده ئاراسته‌یه‌كی هه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی پارتی رابكێشرێته ناو شه‌ڕێكی راگه‌یاندنی، بهڵام ماهیه‌تی پارتی له‌وه‌دایه خۆی له‌و شه‌ره به‌دووربگرێت, هیچ حزبێك به‌قه‌د پارتی له‌م قۆناغه یه‌كگرتوو و به‌هێز نییه، له‌كاتێكدا سه‌رجه‌م حزبه‌كانی كوردستان و عێراقیش له‌به‌رده‌م ته‌حه‌دیاتی (ئینشقاقن) به‌حوكمی ئه‌و پێگه‌ی سه‌رۆك بارزانی و پارتی دیموكراتی كوردستان هه‌یه‌تی, قه‌د ناتوانێت خۆی دووربگرێت یان خۆی بێبه‌ری بكات له گرفتی پارچه‌كانی دیكه‌ی كوردستان، په‌یامی ئهم دواییه‌ی (عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان) رێبه‌ری پارتی كرێكارانی كوردستان كه داوای گه‌رانه‌وه‌ی ئاشتی كردووه بۆ توركیا و سوریاش هه‌مان ئه‌و په‌یامه‌یه سه‌رۆك بارزانی له 2012 ه‌وه پێشكه‌شی كردووه, دۆخی رۆژئاوای كوردستان به‌م شێوه‌ی ئێستا نامێنێته‌وه، هه‌موو ئه‌گه‌ره‌كان بۆ ئه‌وه ده‌چن كه ئه‌مه‌ریكا لق و پۆپی سه‌رجه‌م گروپه‌كانی ئێران له‌ناوچه‌كه لێبكاته‌وه، رژێمی سوریاش چاره‌نووسی نادیاره، توركیاش به‌رده‌وامه له هه‌ره‌شه‌كانی بۆ سه‌ر رۆژئاوا جگه له سه‌ركردایه‌تیه‌كی عاقڵانه و بڕیارێكی حه‌كیمانه، هیچ چاره‌نووسێكی دیكه بۆ رۆژئاوانییه، رێككه‌وتنی (هه‌ولێر 1 و 2 و دهۆك) مێژوویه‌كی به‌هێزه و دووباره نابێته‌وه، گه‌رانه‌وه بۆ ئه‌و رێككه‌وتنه زامنی زۆر له گرفته‌كانه, سه‌ركردایه‌تی (په‌كه‌كه) له‌رۆژئاوای كوردستان دهبێت خۆیان له‌و غرووره سیاسی و سه‌ربازیه دابماڵن، ناكرێت ملیۆنان ئاواره‌ی رۆژئاوای كوردستان هه‌بن و رێگای كاری سیاسی قه‌ده‌غه‌كراوبێت جگه له‌خۆیان پێشت وابێت سه‌ركه‌وتوویت, دۆخی رۆژئاوای پێویستی به ده‌ستپێشخه‌ری و كاری جددی هه‌یه. له توركیاش به‌هه‌مان شێوه (ئۆجه‌لان) داوای ئاشتی و كۆتایی هاتن به مانگرتن ده‌كات ره‌نگبێت گرفتی هه‌ره گه‌وره‌ی سه‌ركردایه‌تی سیاسی باكووری كوردستان چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌بێت لهگهڵ دۆخه‌كه, چه‌نده په‌یامی (عه‌بدوڵا ئۆجه‌لان) بۆ توركیابوو ئه‌وه‌نده‌ش بۆ په‌كه‌كه بوو كه پێویسته (عاقڵانه بڕیاری بدرێت). به‌تایبه‌ت دووركه‌وتنه‌وه‌ی سه‌ركردایه‌تی په‌كه‌كه له‌و دروشم و كردارانه‌ی له‌دژی سه‌ركردایه‌تی باشووری كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان ده‌ینێت كه ئه‌مه‌ش ئه‌ركی پارتیییه كۆڵ نه‌دات چۆن له ناوخۆی كوردستان یه‌كریزی پاراست ئاواش له رۆژئاوا و باكووری كوردستان رۆڵی به‌هێزی هه‌بێت.
.gif)
سیروان رەشید بزووتنەوەی گۆڕان بزووتنەوەیەكی ریفۆرمخوازە، خاوەن گوتارێكی سیاسییە كە دەیەوێ بەهێزی نەرم - سۆفت پاوەر- هەلومەرجی سیاسی كوردستان، شێوازی كاركردنی دەزگاكان، دیموكراسی و ئازادییەكان باشتر بكات. هەنگاو بەهەنگاو لە پرۆسێسێكی مەدەنیدا ململانێی هێزە ركابەرەكانی خۆی بكات. كەواتە بۆ ئەو چاكسازییانە حەتمەن وەك چۆن دەكەوێتە ململانێ و ناكۆكیەوە ئاواش لەگەڵ هێزەكانی تری گۆڕەپانی سیاسی دەرگیر دەبێ، ناكۆك دەبێت، ململانێ دەكات ئاواش پێویستی بە دانوستان و لێكتێگەیشتن و هەندێك جار سازشیش هەیە. سازش بە چی مانایەك، بۆ نموونە یەكێك لە ئامانجە سیاسیەكانی گۆڕان گۆڕینی سیستمی سیاسی هەرێمە لە سەرۆكایەتیەوە بۆ پەرلەمانیی و كەمكردنەوەو سنوورداركردنی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمە بە كارێكی تەشریفاتی. ئێستا بزووتنەوەی گۆڕان تەنیا بایی ئەوەندە ئامرازی گوشاری لەبەردەستە كە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم بگەڕێنێتەوە ناو پەرلەمان و دەسەڵاتەكانی بڕێك كەمتر بكاتەوە، بەڵام خۆ ململانێ كۆتایی نەهاتووە. ئەوانەی رەخنە لە گۆڕان دەگرن با بێن هاوكار بن لەمڕۆوە پێداگرو مكوڕبن لە گەڵیدا، وەك چۆن ئێمە ملمان نەدا با ئەوانیش ملنەدەن تاكو ئەو ئامانجە بەدیدەهێنین. رەخنە بە تەنیا قسەو وتنی ئەو شتانە نییە كە بە خەیاڵی ئینساندا دێن، بەڵكو بەرپرسیارێتیە‌كی ئەخلاقیە، لەوەش واوەتر حیساباتێكی عەقڵیە كە رەخنەگر دەبێ بیكات بەوەی قسەكانی دەچێتە گیرفانی كێوە!. ئەوانەی نزیك بوون لە گۆڕان و هەندێك لەوانەش كە تائێستا نزیكن و بێڕەحمانە گۆڕان دەكوتن، حەق وایە بایی ئەوە هۆشیارییە سیاسیەكەیان ئاراستەیان بكات كە خۆیان لەو رەخنانە هیچ شتێك ناچننەوە، بەڵام كەسانێكی تر، میری جەنگی تر، مافیای سیاسەت و بازرگانی سیاسی تر كە هەرگیز ئازادی و دادپەروەری، كۆمەڵگایەكی پڕ ئاسایش و خۆشگوزەران، حكومەتێكی رەشید نە خەونی ئەوانە و نە لە قازانجی ئەوانیشە سوودمەند دەبن لێی. ئەوانەی پێیانوایە بە شكاندن و خستنی گۆڕان خۆیان بەهێز دەبن دەبوو بزانن بە حوكمی چەندان فاكتەر لە ئێستادا جوهدو ماندووبوون و پاشقول و تەون و دەسیسەكانیان هەرهەمووی لەلایەن كەسانێكەوە دەمژرێت كە یان بەهۆی بارودۆخی سیاسی فەوازی كوردستانەوە بوون بە خاوەنی چەك و چەكدارو هێزی ئەمنیی سەركوتكەر، یان بەهۆی گەندەڵی و گۆمی لیخنی ئابوورییەوە بوون بە خاوەن میدیاو پارەی پیس. بەڕاست ئەو شەڕە بۆ كێ دەكەن؟ گۆڕان هێزێك نییە بە تەنیا بۆ ئەوە دروست بووبێ هەر ئۆپۆزسیۆنبێ. هەموو هێزێكی سیاسی دەبێ خەون بە چوونە دەسەڵاتەوە ببینێت بۆ ئەوەی ئایدیاو ئەجێندای خۆی لە حكومەتدا بخاتە بواری پراكتیكەوە. گۆڕان تاكو ئۆپۆزسیۆن بوو تا ئەوپەڕی لەگەڵ بیروباوەڕی خۆی رۆیشت‌و راستگۆو پێداگر بوو، تەنانەت گوشاری هەرێمیی و نێودەوڵەتیش نەیتوانی شتێكی پێبكەن كە خۆی نایەوێت. ئێستاش بە فۆرم و ئامرازی تر كە ئیشكردنە لەناو دامودەزگاكان و گۆڕینی هێواش و وردە وردەی كاركردنی دەزگاكان و شێوازی حوكمڕانیە درێژە بە كاروانی خۆی دەدات. دنیا شەوو ڕۆژێك نییە، لە ئایندەدا هەموومان یەكتر دەبینینەوەو دەزانین كێ لەسەر بیروباوەڕی خۆی دەمێنێتەوەو كێش رێگای تر دەگرێت!
سەڵاح خدر لە دوو ڕۆژی ڕابردوودا چەند شرۆڤەی جیاواز بۆ دیدار و پەیامەکەی ٢ی ئایاری ئەمساڵی ڕێبەر عەبدوڵا ئۆجالان کرا، شۆرڤەکان بەپێی هێڵە سیاسیەکان جیاوازن، هەرچی تورکیا و ئەو دەوروبەرە سیاسیانەی بە میدیاکانیشەوە لە ئەنقەرەوە نزیکن، دەیانهەێت دیداری ٢ی ئایار لە بەرژەوەندی سیاسی و دەستکەوتە کاتیە حزبییەکانی خۆیان لەقازانج پڕۆسەی هەڵبژادنەکان شرۆڤە بکەن، کۆما جڤاکێن کوردستان (کەجەکە) هەر ڕۆژێک دواتر ڕاگەیاندنی خۆی لەوبارەیەوە بڵاوکردەوە و ڕاستی پەیامەکەی ئۆجالانی وەک خۆی بۆ خەڵک شرۆڤە کرد و گوتی: تهنیا بۆ كۆتایی هێنان به فشارەکانی ڕایگشتیی ناوخۆ و دهرهوه كه به بهرخۆدانی مانگرتوان هاتووهته ئاراوه، پارێزهران ڕهوانهی ئیمڕاڵی كراون و گۆشەگیری کۆتایی نەهاتووە. دیداری ٢ی ئایار ئەنجامی بەرخۆدانی گەلی کورد و دۆستانیەتی، ئەنجامی ئەو مانگرتانەیە کە بەپێشەنگی لەیلا گوڤەن و هەڤاڵانی لە کوردستان و جیهان و زیندانەکان تا ئێستاش بەردەوامی هەیە، ئەنجامی تێکۆشانەکانی دایکانی ئاشتیە کە لە باکوری کوردستان و تورکیا بۆ هەڵگرتنی گۆشەگیری و ئازادی ئۆجالان شەو و ڕۆژ لە کوچە و کۆڵانەکان ڕوبەڕووی هێرشی هێزە ئەمنیەکانی دەوڵەت دەبنەوە. ئەو مانگرتنە و سووربونی گەلی کورد لە خەباتی ئازادی دا بوو کە زەبری کەمەرشکێنی لە ئاکەپە و ئەردۆغان دا و لەهەڵبژاردنە لۆکاڵیەکانی ٣١ی ئاداردا تێکیشکاند. گەلی کورد و ڕێبەر ئۆجالان باش تێگەیشتوون لەوەی کە سیاسەتی لەناوبردن و نکۆڵیکردنی ئاکەپە و دەوڵەتی تورک بەرامبەر کوردان نەگۆڕاوە، ئەو زهنیەتە دەسەڵاتدارەی ٨ ساڵە گۆشەگیری دژواری بەسەر ئۆجالان دا سەپاندووە، ئێستاش هەمان زهنیەت دەسەڵاتدارە، سیاسەتی نکۆڵیکردنی کوردان لەلایەن ئاکەپەوە بەتایبەتی دوای هاوپەیمانی لەگەڵ پارتی ڕەگەزپەرسی تورکی (مەهەپە) دژوارتر بوو، دەنگی مەهەپە بەئاشکرا لە گەروی ئاکەپەدا دەبیسترا ، وەک چۆن ئەردۆغان نکۆڵی لە بوونی کورد و کوردستان کرد و گوتی "کێ دەڵێت کوردم بابچێت بۆ باکوری عێراق" تەنانەت ئەو کوردە فریوخواردوانەش کە کەوتبوونە ژێر کاریگەری پڕوپاگەندەکانی ئاکەپەوە بەڕێکەوتنی ئاکەپە - مەهەپە نیگەران ببوون، هەربۆیە لە هەڵبژاردنە لۆکاڵیەکاندا سزایان دا، ئاکەپەش لە ئەنجامی هەڵبژاردنەکاندا تێگەیشت کە چی زەبرێکی لێکەوتووە. (ئایا دانوستاندن و دیالۆگ لەئارادایە؟) ئاکەپە و ڕاگەیاندنەکانی تورکیا و چەند حزبێکی باشوور و زۆرێک لە ڕاگەیاندنە کوردیەکان بە زانایی یان نەزانی دەیانهەوێت تابلۆیەکی وا نیشان بدەن کە قۆناغێکی نوێی ئاشتی لە تورکیا بە دەستپێشخەری ئەردۆغان دەست پێدەکات و سیاسەتی ئاکەپە بەرامبەر کورد نەرم دەبێت و کوردیش پێشوازی لێدەکات، دەخوازن پەیامەکەی ئۆجالان وەک دانوسان لەگەڵ تورکیا و ڕێکەوتن لەگەڵ ئەردۆغان نیشان بدەن، لەکاتێکدا خودی ئۆجالان هەرلەسەرەتای پەیامەکەیەوە دەڵێت (پێویستە بزاندرێت کە ئەم دەقە نە دەقێکی دانوستاندنە و نە دەقێکی ڕێکەوتنە). لە دیداری ٢ی ئایاردا نیازی تەکتیکی تورکیا بەئاشکرا دەبینرێت، لەوەدا کە دوای ٨١٠ جار ڕەدکردنەوەی داخوازی پارێزەران بۆ دیتنی ئۆجالان تەنها ڕێگە بە ٢ پارێزەر دراوە بچنە ئیمراڵی، ڕێگەشیان نەداوە پارێزەرەکان هیچ کاغەز و قەڵەمێک لەگەڵ خۆیان ببنە ژورەوە و هیچ شتێک بنوسن، ڕێگەیان نەداوە سێ گیراوە سیاسەکانی دیکەش ببینن، پاش ٤ ڕۆژ پەیامەکەی ئۆجالانیان گەیاندووەتە دەستیان، هەر ڕۆژی شەشی ئەم مانگە لەوکاتەدا کە پارێزەران لێدوانی چاپەمەنیان دەدا، دەسەڵاتدارانی تورکیا ڕێگەیان نەدابوو بە کەسوکاری ئۆجالان بچنە ئیمراڵی و ئۆجالان ببینن، وەک پارێزەرەکان خۆشیان دەڵێن، ئەوی ئێمە بینیمان کەشتی هەڵگرتنی گۆشەگیری سەر ئۆجالان نەبوو، چونکە تا ئەم دەقەیەش تیڤی و ڕادیۆ و ڕۆژنامەی و ناردن و وەرگرتنی نامەی لە ئۆجالان قەدەغەکراوە. کەواتە هیچ زەمینەیەکی ڕەخساو بۆ دانوسان لەئارادا نیە، بەڵکو ئەردۆغان دەمامکێکی نوێی بەستوە و دەیهەوێت دیسان گەمەیەکی چەپەڵ بکات. پێداگری ئۆجالان لەسەر ئاشتی و بەتایبەت جەختکردنەوە لە نەخشەڕێی چارەسەری ٢٠١٣ی نەورۆزی ئامەد تا لێکتێگەیشتنی ٢٨ی شوباتی ٢٠١٥ ی دۆڵمەباخچە، نیشانەی سووربونی ئۆجالان و پەکەکەیە لە سیاسەتی چارەسەری ئاشتیانەی پرسی کورد، بەڵام کاتێک ئەردۆغان زانی ناتوانێت ئامانجە تەکتیکیەکانی خۆی بەرامبەر کوردان بپێکێت و دانوسانەکان دەچێتە قۆناغێکی جدیەوە، مێزی دانوسانەکانی تێکدا و لە ٢٤ی مانگی نیسانی ٢٠١٦ دا لە ئەدەنە ڕایگەیاند کە هیچ شتێک نیە بەناوی لێکتێگەیشتنی دۆڵمەباخچە، چونکە ئەردۆغان لە لوتکەی دکتاتۆریەتدایە، بێگومان هیچ کات دکتاتۆرەکان ئاشتی لە بەرژەوەندی خۆیاندا نابینن، بەڵکو هەردەم هەوڵ دەدەن بۆ مانەوەی خۆیان لەدەسەڵاتداری لەجێی ئاشتی زەبری زەنگ پیادە دەکەن، سەرکەوتنی ئاشتی تێکشانی دکتاتۆریەتە. (پەیامی ئاشتی ئۆجالان و تێکدانی گەمەکانی ئەردۆغان) ئۆجالان لە پەیامەکەی ٢ی ئایاردا ڕوو لە دەوڵەتی تورک دەڵێت (دەتوانین کێشەکانی تورکیا و ناوچەکە بە ئارامی چارەسەر بکەین، واتا بە عەقڵ و سیاسەت و هێزی کولتووری نەوەک بە شەڕ و بەکارهێنانی تووندووتیژیی فیزیکی)، لێرەدا ئۆجالان مافی پاراستنی ڕەوای لە کورد نەسەندوەتەوە بەڵکو ڕووی خیتابی لە دەوڵەتی تورکە کە ناتوانێت بەشەڕ و توندوتیژی بەردەوام بێت و دەبێت ڕێبازی دیموکراتی بەبنەما بگیرێت، وەک کەجەکەش دەڵێت (ئهم ههڵسهنگاندنانه كه ڕێبهر ئاپۆ وهك ههڵوێستی خۆی ڕایگهیاند، له بنهڕهتدا پهیامێكه بۆ توركیا و هێزه دیموكراتییهكان و گهلان، بانگی ئۆجالان بهتهواوی ههوڵدانه بۆ گرتنهبهری ڕێبازهكانی دانوستانی دیموكراتی لهسهر بنهمای ئاشتی و چارهسهریی دیموكراتی) قۆناغی ئاشتی کەلە ٢٠٠٩ وە لە ئۆسلۆ دەستی پێکرد تا کۆتایی بەدەستپێشخەری ئۆجالان و پەکەکە بووە. ڕێی تێدەچێت ئەردۆغان بیهەوێت گەمەیەکی دیکەی بکات و دیداری ٢ی ئایاری ئیمراڵی بۆ مەرامێکی سیاسی بەکاربهێنێت، چونکە ئەو باش دەزانێت بەسیاسەتی ڕەگەزپەرستی، دەنگی کوردی لە دەستداوە، یەک کورد نیە لە باکور بەداگیرکردنی عەفرین لەلایەن تورکیاوە خۆشحاڵ بێت، ئەردۆغان لە ئەنجامی هەڵبژاردنە لۆکاڵیەکاندا تێگەیشت لەوەی کورد هێزی بنچینەیی گۆڕانکارییەکانن لە تورکیا و دەتوانن هاوسەنگیەکان بگۆڕن. چونکە ئەردۆغان سیاسەتی خۆی لەسەر ئەساسی شەڕ و ڕەگەزپەرستی داڕشتووە، ئێستا لەبەردەم دوو ڕیانێکدایە، لەوەی هەوڵ بدات کوردەکان ڕازی بکات کە ئەمەش مەحاڵە، لەوەی دەستبەردان یان بەردەوام بێت لە شەڕ و کارکردن لەسەر شۆڤێنیزمی تورکی، بەم شێوەیە پەیامی ئاشتی ئۆجالان گەمەکانی ئەردۆغانی تێکدا و خسویەتیە گێژاوەوە. ئەگەر ڕیالیستانە سەیری دۆخەکە بکەین و تێگەیشتنمان هەبێت بۆ پەیامەکەی ڕێبەر ئۆجالان و کەجەکە و ئەو هۆشیاریەی کۆمەڵگای کورد لە باکوری کوردستان هەیەتی، ئەوا ڕوون دەبینین کە ئەردۆغان ناتوانێت گەمەیەکی دیکە بکات و کوردان فریو بدات، کورد بۆیە لەگەڵ جەهەپە ڕێکەوت تا کۆتایی بە دکتاتۆریەتی ئەردۆغان پێبهێنن، ئەوە بڕیارە و گەڕانەوەی بۆ نیە، هەدەپە لەوبارەیەوە هەڵوێستی نەگۆڕی خۆی ئاشکرا کرد و گرێدراوی ستراتیژی خۆیەتی، سەزای تەمەلیی هاوسەرۆکی هەدەپە دوێنێ سێ شەممە گوتی (دوێنێ هەڵوێستمان چی بووە ئەمڕۆش هەر ئەوە دەبێت). (پەیامی ئۆجالان بۆ سوریا و ڕۆژئاوا و هێزە نێودەوڵەتیەکان) هەرچی پەیوەندی بەپەیامی ڕێبەر ئۆجالانەوە هەیە لەمەڕ سووریا، جەختکردنەوەیەتی لە پەیامەکانی پێشووی کە گرتنەبەری ڕێبازی دیموکراتییە بۆ چارەسەری کۆنفیدراڵێزمی دیموکراتی لە سوریا و ڕۆژئاوای کوردستان. پەیامی ئۆجالان نەک تەنها بۆ کورد بەڵکو بۆ هەموو گەلانی سوریای و هێزەکانی ناو سوریایە بە (ئەمەریکا و ڕووسیا)وە کە بەڕێکەوتن لەگەڵ هێزەکانی سوریایی دیموکراتی و مەجلیسی سوریایی دیموکراتی، وەک خۆی دەڵێت ( بە شێوەیەک کە دووربێت لە فەرهەنگی پێکدادان، لە چوارچێوەی یەکێتیی سووریا و بە مسۆگەرکردنی دەستووری سووریا، بە لەبەرچاوگرتنی دۆخ و پێگەی هەنووکەیی و بە شێوەیەکی دیموکراسی گەیشتن بە چارەسەر بکرێتە ئامانج). ئۆجالان باش لە هەستیاریەکانی تورکیا لەمەڕ ڕۆژئاوای کوردستان تێگەیشتووە، ئەو لە ساڵانی ڕابردووشدا پەیامی ئەوەی دابووە ڕۆژئاوا کە هێزی خۆیان تەدارەک بکەن بەڵام خۆیان لەهەرجۆرە شەڕ و پێکدادانێک لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ بپارێزن، ئەوەشمان لە خیتابی سیاسی ڕۆژئاوای کوردستان دا بینی، چونکە هەرچی تورکیایە هەوڵ دەدات سوریا و ڕۆژئاوا لە شەڕ و ئاڵۆزیدا بهێڵێتەوە، چونکە بوونی ئەو لەسووریا و ڕۆژئاوا بەندە بە بەردەوامی شەڕەوە، هەربۆیە هەمیشە کاری پەلکێشکردنی کوردانی ڕۆژئاوا بووە بۆ شەڕێکی ماڵوێرانکەر، وەک ئەوەی لە کۆبانێ و عەفرین بینیومانە، لەئێستادا هەڕەشە و مەترسیەکانی داگیرکاری تورکیا لەسەر کانتۆنەکانی دیکەش نەڕەویوەتەوە. (گفتوگۆکانی هەسەدە و تورکیا) لەگەڵ ئەوەشدا لەئێستادا بەشێوەیەکی سنوردار و بەناوبەینکاری ئەمەریکا گفتوگۆ لەنێوان ئیدارەی خۆسەری دیموکراتی ڕۆژئاوای کوردستان و باکوری سوریا لەگەڵ تورکیا هەیە، هاتن و چوونی "جیمس جێفری" نوێنهری ئیدارهی ترهمپ بۆ سووریا لەنێوان تورکیا و ڕۆژئاوای کوردستان بۆ هەمان مەبەستە، ڕۆژی یەکشەممە ٥ی ئایار یاریدهدهری وهزیری دهرهوهی ئهمریكا، دێنیس ناتالی، لەبارەی ئامانجی واشنتن له سووریا رایگەیاند "هاریكاری دیپلۆماسی لهگهڵ توركیا بهردهوام دهبێت بۆ دۆزینهوهی چارهسهرێكی گونجاو كه نیگهرانییهكانی توركیا به ههند وهردهگرێت، بهڵام لهههمان كاتدا هێزهكانی سووریای دیموكرات كه هاوبهشمان بوون و، رۆڵێكی گرنگیان گێڕاوه، دهپارێزێن". لە چەند ڕۆژی ڕابردوشدا مەزڵوم کۆبانێ فەرماندەی هەسەدە ڕایگەیاند کە گفتوگۆمان لەگەڵ حکومەتی تورکیا دەستپێکردووە و دەمانەوێت کێشەکان بەدیالۆگی ئاشتیان چارەسەر بکەین، تەئیکیدی لەوەش کردەوە کە دەبێت عەفرین بگەڕێنێتەوە بۆ خەڵکەکەی خۆی، ئۆجالانیش هەمان شتن دەڵێت، پەیامەکەی ئەو لەوبارەیەوە هەوڵدان بۆ نەرمکردنی تورکیا و هاندانی ئەو گفتوگۆیانە و چارەسەری دیموکراتی بۆ سوریا بەمسۆگەرکردنی مافی کورد لەدەستووری نوێ دا. ئەو پێکە و دیفاکتۆیەی ئێستا لە ڕۆژئاوای کوردستان و باکوری سوریا هەیە، بەرهەمی ساڵانێک خەبات و تێکۆشانی خودی ئۆجالانە لە سوریا، هەربۆیە پەرسپەکتیڤەکانی ئەو بۆ چارەسەری و پێشکەوتنەکان لەلایەن کورد و سوریەکانەوە بەجیدی دەگیرێت، ئەمەریکاش گەیشتووەتە ئەو قەناعەتەی کە ناتوانێت کاریگەری ئۆجالان و پەکەکە لەسوریا لەبەرچاو نەگرێت. (پەیامی ئۆجالان بۆ باشووری کوردستان) بەگشتی دەتوانین بڵێن ئەو ئاشتیەی ڕێبەر ئۆجالان داوای دەکات، ئاشتیە بۆ هەرچوار پارچەی کوردستان کە بەئیرادەی کوردان خۆیان و بەمسۆگەرکردنی مافە نەتەوەیی و نیشتمانیەکان بێت، پەیامی ئۆجالان ئاڕاستەی دەسەڵاتدارانی باشووری کوردستانیشە چونکە بەرلەهەرشت پێویست بەئاشتی ناوخۆیی هەیە، ئاشتی کورد - کورد ئاشتی لەنێوان هەر چوارپارچەی کوردستان. پێگەی هەرێمی کوردستان لەبەر هەڕەشەی لەناوچووندایە لەلایەن تورکیا، عێراق و ئێرانەوە لە ڕیفراندۆم دا ئەو ڕاستیە بینرا، بۆیە پێویستە دەسەڵاتدارانی هەرێمی کوردستان سیاسەت و پەیوەندیەکی نوێ لەگەڵ تورکیا داڕێژن، سیاسەتێک پاراستنی دەستکەوتە سیاسی، ئابووری،دیرۆکی و کۆمەڵایەتییەکانی باشووری کوردستان بەئەساس بگرێت و پشتیوانی خەباتی ئاشتی و ئازادی پارچەکانی دیکەی کوردستان بێت.
شنیار ئەنوەر گۆڕانی کۆمەڵایەتی پێویستی بەپاڵەوانێک نیە دوای لێمان ببێ بە تەوق، بەڵکو پێویستی بە ھۆشیاری خەڵکە، لە کۆنکدا ئەو کەسانە کێ بوون، کە توانیویانە دەورێکی کاریگەر ببینن لە کۆمەڵگە و تەواوی جیھاندا ؟ مارتین لوسەر کینگ وە غاندی، رۆسا پارکس، هەتادوایی ..... لەرێگەی ئەم فیگەرانەوە توانیومانە لە ھێزو توانای کاریزما بگەین. ئایا ئەم پاڵەوانانەی مێژو بۆچی ترسناکن؟ چونکە ئێمە ھەست بەوەناکەین کە پەیوەندیەکەی فیزیکیمان بە مانەوە ھەیە، ئەوان سەرکردەیەکەی گەورەی گۆرانی کۆمەڵایەتی بوون و پێمان وایە مێژو یەکجار ئەمانە دروستدەکات! وا ھەست دەکەین کە ئێمە ھێزمان نیە بۆ بەشداریکردن لە گۆڕانکاری کۆمەڵایەتی، ئێستا تۆ ھەستناکەیت کە ئەتوانیت ( دووسەد و پەنجا ھەزار ) کەس کۆبکەیتەوە دژی گەندەڵی و نا یەکسانی، کە لەوڵاتەکەدا دەکرێت. وە پێتان وایە ھێزی مارتین لوسەر کینگتان نیە، وە ھەست بە بچڕان ئەکەن لەگەڵیاندا، تەنھا ئەوەندە نەبێ کە مارتین لوسەر کینگ کەسێکی تابلێی تایبەتە، وە ھەستەکەین کە ئێمە کەسانی ئاساین و چاوەرێی کەسێکین ژیانی خۆمان و وڵاتەکەمان بگۆڕێت. بیرت نەچێ ئەم پاڵەوانانەی کۆمەڵگە، کە کۆمەڵگەیان ڕێکخستوە وە ئەو خەڵکانە بەتەنیا نەبوون کە بوونەتە ئەو پاڵەوانە، بەڵکو ھێزیان ھەبووە لەرێگەی کۆمەڵگەوە، وە ھەموو ئەوشتانەی کردویانە لەرێگەی خۆیانەوە نەبووە. جیاوازیەکی گەورە ھەیە لە نێوان ھیرۆ ( hero) لەگەڵ سوپەر ھیرۆ ( superhero)، سوپەر ھیرۆ زۆربەی کردارەکانی بە تەنیایە، وەک ئەوەی بەتەنیا خۆیان بەسەر بینا بەرزەکاندا سەردەکەون و دەفڕن و پێویستیان بە ھیچ کەس نیە، وەلێ ئەمە لە کۆمەڵگەدا جیاوازە و کەسی سەرکردە دەیەوێ بگات بەھەموو خەڵک و پەیوەندی دروستدەکات، سوپەر ھیرۆ پشت بە خۆی دەبەستێت بەڵام خەلک پشت بە سوپەر ھیرۆ دەبەستن. ئەمما رێکخەرانی کۆمەلایەتی ھەولدەدەن ھێز دروستبکەن لەناو کۆمەڵگە وە بەڕاستی دەیانەوێت یارمەتی خەڵک بدەن و دەستیان بگرن و پێکەوە بن، وەک لە زۆربەی ئەفلام کارتۆنەکاندا ئەیبین باتمان کە سوپەر ھیرۆیە دەیەوێت جیھان لەیەک خراپەکار یان چەند خراپەکارێک پاک بکاتەوە، کەچی نایەوێت ئاراستەی کۆمەلگا بگۆرێت، بەکورتی ئیش لەسەر ھۆشیاری تاک ناکات. چەمکی گۆرانی کۆمەلایەتی، پەیوەندی بە دادپەروەریەوە ھەیە، لە یەکسانی کۆمەلایەتیدا ئەو رێگایانەیە کە چۆن کۆمەلگە ئارامی و سەقامگیری دەستەبەرەکات بۆ کۆی تاکەکانی کۆمەلگە، کاری دادپەروەری کۆمەڵایەتی ئەوەیە کە کۆمەڵگە بگۆڕی بۆ یەکسانی زیاتر. با نمونەیەکی سلڤادۆرتان بۆ باسکەم، بەھۆی ئەوەی کە تاوان لەو وڵاتەدا لە شەودا زۆربووە، خەڵک بێ بەش بوون شەوان تا درەنگ لە دەرەوە بن. ھەندێک گەنج چۆن توانیان چەلینج بکەن؟! ھەندێکیان بڕیاریاندا بە گروپ شەوان بچنە دەرەوە پیاسە بکەن، دوای گەڕانەوەیان ھەستێکی زۆر خۆش و تایبەتیان ھەبوو، بەلام بۆ ھەفتەی دواتر خەڵکێکی زیاتریان کۆکردەوەو کە بون بە ١٣ کەس، ھەفتە بە ھەفتە ژمارەیان زیادی ئەکرد، دوای دوو مانگ توانیان دووسەد ھەزار کەس کۆبکەنەوە ھەموو ھەفتەیەک لەشەودا رایان دەکرد و پیاسەیان دەکرد، سلڤادۆر یەکێک بوو لە ھەرە ترسناکترین ولاتەکان لە دنیادا ! دوای سێ سال تەنھا ٢٠٠ ھەزار کەس نەبوون، بەڵکو بوون بە پێنج سەد ھەزار کەس، دواتر بوون بە ھەزاران کەس لە ھەفتەی یەک رۆژدا کچان و کوڕان زیاتر ئەھاتنە دەرەوە، کە ئەم چەندین کەسە ئاگایان لە ولاتەکە و خەڵکە دەبوو وە چاودێربوون بەرامبەر ھەرشتێک کەڕووبدات لەوێ، ئێستا یەکێکە لە شارە ئارامەکان. ئێمە پێمان وایە وا پاڵەوان نین، وە باشترین نین و چاوەڕێی کەسێکین کە ژیانمان بگۆرێت، بەڵام بیرتان نەچێت تا جەند ھۆشیاربیت و بەرژەوەندی کەسی وەلا بنێیت لەرێگەی بیرکردنەوەو قوڵبونەوە و خونێندنەوەوە خۆت پەروەردە بکەیت، ئەوا ھیچ توانای خۆت پێ لە پاڵەوانەکانی مێژوو کەمتر نابێت، وە دەتوانیت دەورت ھەبێ لە گۆرانکاری کۆمەلاتەتیدا، حەزی دەسەلات دەتوانێت تاک بگۆرێت بۆ دیکتاتۆر، بەڵام ئەوە کۆمەڵگەیە دەتوانێت رێگری بکات لە دیکتاتۆر، تۆ راستەقینەیەیت وە ھەریەک لە ئێمە، پێکەوە دەتوانین دەورمان ھەبێت لە گۆرینی کۆمەڵگە.
ئومێد حەمەعەلی ئەمرۆ لە پەرلەمانی کوردستان سێ هێزی پارتی, یەکێتی و گۆڕان دەنگیان بۆ پەسەندکردنی یاسای کاراکردنەوەی سەرۆکایەتی هەرێمدا. ئەمە بۆ پارتی جێبەجێکردنی ئەجیندا سیاسییەکانیی و چەسپاندنی ئەو ئەقڵییەتە سیاسییە سوڵتانی و دیکتاتۆرییەیەتی, کە هەموو توانا سیاسی, ماددی و جاسوسی و دامەزراوەییەکانی خۆیی خستۆتە خزمەتی چەسپاندنیانەوە; بۆ یەکێتی درێژەدانە بەو خزمەتە چەند ساڵەییەی لە دوو دەیەی ڕابردودا بە خواستە سیاسی و بنەماڵەییەکانی پارتی و بنەماڵەی بارزانی کردویەتی. بەڵام بۆ بزوتنەوەی گۆڕان بەداخەوە هەڵەیەکی ستراتیژی خەتەرناکە, کە لەلایەکەوە چەسپاندنی قووڵتری بنەماکانی سیستەمی بە بنەماڵەیی و بە خێزانیکردنی کۆی فەرمانڕەوایی هەرێمی کوردستانە و, لەلایەکی ترەوە, لێدانێکی کاریگەر و کوشندەیە لەو بەشە ناڕازییە دیموکراتیخوازەی کۆمەڵگەی کوردستان, کە بەردەوام ویستویەتی پایەکانی دەسەڵاتی سوڵتان و سەرۆکە گەندەڵ و خۆسەپێنەکان بلەرزێنێت. لەراستیدا ئەمەی ڕوویدا قوڵکردنەوەی نائومێدی سیاسییە بەجۆرێک هێزێکی ڕاستگۆ و کاریگەر نامێنێتەوە, کە نوێنەرایەتی جیهانبینی و بیرێکی سیاسی دیموکراتیی جیاواز بکات. بەباشی لەوە تێدەگەم, هەموو هێزەکان دونیایەک پاساو بۆ ئەم هەڵوێستانەیان ڕیزدەکەن و ڕێککەوتنیان و بەڕیوەبردنی حکومەت و وەرگرتنی پۆست و چاکسازی بەشێکی ئەو بیانووانەن. ئەمانە لەکاتیکدا پاساو و بیانووی گرینگ دەبن, کە لەبەرانبەردا پایەکانی فەرمانڕەواییەکی دیموکراتی و دادپەروەر نەکرێتە قوربانی. ئەو پاساوانە گرینگ دەبوون, ئەگەر لەبەرانبەردا حوکمی بنەماڵەیی و تەمەنی سوڵتانە سیاسییەکان قایمتر و درێژتر نەکرایەتەوە. ئەوەی ئەمرۆ ڕوویدا منی سەرسامنەکردووە, چونکە ئەو تەوژمەی بە بنەماڵەییکردن و بە خێزانیکردنی حیزبەکان و تەسلیمبوون بە نەخۆشی تەوریسی سیاسی لە زۆربەی هێزەکاندا, هەر دەتوانێ وەها ئەنجامێک بەدەست بهینێت. بۆیە کۆمەڵگەی ئێمە پێش ئەوەی پێویستی بە حیزبی تازەبێت, پێویستی بە ڕوانین و جیهانبینی تازە هەیە, کە ئیشی ڕاستەقینەی هەڵتەکاندنی ئەو ئەقڵە لاواز و تەسلیمبووە بێت, کە پاش ململانییەکی کاتی لەگەڵ سیستەمی سوڵتانە گەندەڵەکاندا, تەسلیمدەبێ و چۆکدادەدات.
.gif)
هادی حەمەرەشید دیمەنی یەکەم; ڕۆژی ۲۸ی نیسانی۲٠۱۹ پاش کۆبوونەوەی جڤاتی نیشتیمانیی بزووتنەوەی گۆڕان، خانەی ڕاپەڕاندن لە چەند دێڕێکی لاستیکییدا (عەبدولڕەزاق شەریف)ی لەڕیزەکانی خۆی دەرکرد، بۆ سبەینێ ناوبراو لەڕوونکردنەوەیەکی سێ خاڵیی کورتدا ڕایگەیاند کە وەك خەڵك ئاگای لەبڕیارەکەیە و لە میدیاوە بینیویەتی و وەڵامی ئەبێت. ڕۆژی ۱ی ئایاری۲٠۱۹ دوو ڕۆژ پاش بڕیارەکە، بەشی یەکەمی زنجیرە وتاری #ئیتر_قسە_ئەکەم ی بڵاوکردەوە و کۆمەڵێك نهێنیی بۆ ڕای گشتیی لەشێوەی بۆمبێکدا تەقاندەوە. بەپێی دەستوور(پەیڕەوی ناوخۆ)ی گۆڕان خانەی ڕاپەڕاندن مافی دەرکردنی ئەندامی جڤاتی نیە، خانە ئەندامێكی جڤات دەرئەکات، بەبێ ئەوەی (لایەنی کەم) سەرەتا بڕیارەکە بنێرن بۆ خۆی و بەفەرمی ئاگاداری بکەن لەهۆکاری دەرچوواندنی بڕیارەکە، پاشان چاوەڕێن وەك چۆن لەخراپیی پارتی و یەکێتی و بێ دەرەتانیی خەڵکی ئازادیخوازدا، دیسان ئەمیش بێدەنگ بێدەنگ بچێتەوە بۆ ماڵەوە و کڕوکپی لێبکات و دۆخەکە بسپێرێت بەقەدەر! ڕەزاق وەك یەکێك لە شاهیدەکانی ڕابردووی بەشێك لەسەرکردە و جڵەولەدەستانی گۆڕان، بەوریایی و زیرەکانە ڕستە و دەستەواژە و پەرەگرافەکان ئەچنێت، ڕووداوەکان لەشێوەی زنجیرەیی و هەندێ جاریش بەتەکنیکی فلاشباك ڕۆمانئاسا وێنای ڕووداوەکان ئەکات، (ئەگەرچی خوێنەر هەست بەجۆرێك لە تۆڵەکردنەوە ئەکات) بەڵام لەڕووی ئارگیۆمێنت و پێکەوبەستنی ڕووداوەکانەوە، ئەکەویتە بەردەم زنجیرە وتارێکی پڕ زانیاریی و پاڵپشتکراو بە بەڵگە و ڕیزکردنی ناوی کارەکتەر و شاهیدی زیندووەوە. وتارەکە(کە تائەم ساتە دوو بەشی بڵاوکراوەتەوە) وەك ئاگری لەپوش بەربوو لە چلەی هاویندا شێر و بڵاوئەکرێتەوە، سەدان هەزار کەس بۆ یەکتری ئەنێرن، پارچە پارچە گوڵچن ئەکرێت و جومگە کاریگەرەکانی چەندبارە بۆ دێتەوە، هێشتا نەك ئەوەش بەدەنگێکی کاریگەرەوە ئەکرێت بە گرتەی دەنگیی و دەستاودەست خۆی ئەکات بە بۆکسی ماسنجەرەکەتدا! مێژووی ئێمە سیخناخە بەم ڕووداو و سەنگەرگۆڕکێ و دەستەگەرییە، بۆ چما خەڵکی خوێندەوار و بەئاگا ئەکرێت شۆك ببێت بەم جۆرە گێڕانەوە و بەسەرهاتانە؟! دیمەنی دووەم; وەك هەمیشە خانەی ڕاپەڕاندن و ڕێکخەری گشتیی قسەیەکیان بۆ وتن نیە، بەڵام خۆ پێویستە بەر بەم شەپۆلە بگرن، باشترین کەرەستەش بۆ ئەم کارە حەتمەن ڕێکخستنی گۆڕانە بە دوو پاڵنەر; بەشی هەرەزۆریان ئەهلی سیڤی و تالیبی پۆستن، بۆ خۆبردنەپێشەوە و عەرزی دڵسۆزییان بۆ دەسەڵاتداران و موخلیسییان بۆ بڕیاربەدەستان هەموو شتێك ئەکەن! بەشێکیتریشی زۆر داماو و بێ زانیاریین تا ئەو ئاستەی کە پاشتر بەتەواوی لە زانیارییەکان دڵنیا ئەبن، ئەوەندە شۆك ئەبن کە لەکاردانەوەدا سەری خۆیان ئەکێشن بەداروبەرددا و بەدەنگی بەرز و هاوارکردن توڕەیی خۆیان لە دۆخەکە دەرئەبڕن، بەڵام درەنگ تێئەگەن! بۆیە لەماوەی چەند سەعاتێکدا هەزاران مرۆڤ لەو دوو جۆرە، پۆست لەدژی ڕەزاق و بۆ پشتگیریی سەرانی گردەکە ئەنووسن! هەڵمەتێکی کرچ و کاڵ و پاڵپشت بەوێنەی ڕێکخەری گشتیی و هەندێك لە ڕەمزەکانی گردەکە، پێچراو بە وتە و وتەزای سۆزئامێز و زۆرجاریش ڕمڵ لێدان بەناوی ئەم و ئەوەوە بڵاوئەکرێتەوە! پرسیاری جدیی ئەمەیە ئەم دەنگدەرە مێشك پڕ لەخەونەی گۆڕان، کەی شیاوی ئەم جۆرە کادیر و هەڵسوڕاوە بێ تفاقانەن؟! (کە وەك کەنعان مەکیە لە کۆماری ترسدا باسی ئەکات) تەنیا چەپڵەلێدان ئەزانن!! سەرنج بدە; پاش ئەوەی سەرانی گردەکە لە دوو هەڵبژاردنی یەك لەدوای یەكدا شکستیان هێنا و بەڵێنی قەبوڵ نەکردنی ئەنجامە ساختەکانی هەڵبژاردنیان گۆڕی بۆ چوون بۆ بەغدا بە فڕۆکەی تایبەتی بنەماڵە و ڕێککەوتن و تەسلیمبوون بە ماڵی بارزانیی! بەڵێنی چاکسازیی ناوخۆیی و ئەنجامدانی کۆنفرانسی گشتییان گۆڕی بە پاکسازیی ناوخۆیی و دەرپەڕاندنی هەر دەنگێك کە ڕازی نابێت بەتەوریسی سیاسیی، بەکورتیی گۆڕانیان لەهێزێکی سەرچڵ و سرکەوە کرد بە گروپێکی دەستەمۆی فورسەت تەڵەب! ڕێکخستن هاتن لەبری ئەوەی بەفیکە و چەپڵە ئەمانە دەرکەن، کەچی چەپڵە و هەلهەلە بۆ مانەوەیان ئەکێشن! چوونەتە ناو تەفاسیلی زنجیرە وتارەکەی ڕەزاق، جەنابی لیدەری گشتی وابوو وا نەبوو، خۆت وابوویت وانەبوویت، فڵان چل ساڵی ڕەبەقە لەبەرەی کاك نەوشیروانە و تۆ خۆت حەرامزادە و خائینیت...تاد لە زیهنی دەروێشێکی ڕێبازی(مام)ـدا، هیچ دووانەیەك لەمێژووی یەکێتیدا نابن بە مام جەلال و کاك نەوشیروان، ڕۆژگارێك هەردووکیان بۆ زۆرکەس هێڵی سوور بوون و گیانیان بۆ یەکتر دەرئەچوو، لەماوەیەکی زەمەنیی کورتدا تاڵەبانیی لە پلنیۆمی چوارەمی حیزبەکەیدا لە ئۆکتۆبەری۲٠٠۹دا ئەوەی نەشێت و تۆمەتی نەکردەنیی بێت بە کاك نەوشیروانی وت، لەبەرامبەردا کاك نەوشیروانیش بە زنجیرە وتاری #لەهاوخەباتییەوە_بۆ_تەخوین بەتوندیی وەڵامی دایەوە و ئەو مەقولەیەیان پشتڕاست کردەوە کە لە سیاسەتدا دۆست و دوژمنی هەمیشەیی نیە! ئێستا بۆچی عەجایەب بێت بۆ ئەم ڕێکخستنە کە خوێنەر و بیسەری هەندێ تێکە و لێکەبن کە حەزیان بەبیستنی نەبێت و توشی ئەم جۆرە پەرچەکردارەیان بکات، ئەویش بە ڕێنمایی و گشتاندنی خودی خانە و جەنابی لیدەر بێنە جۆش و هەڵچوون!! لەنێوان بڵاوکردنەوەی دوو بەشی ئەم زنجیرە وتارەی ڕەزاقدا، (ڕێبوار کەریم وەلی) کە یەکێکە لە عەڕابەکانی سیاسەتی پارتی و تەرجەمەکەرێكی باش و فرۆشیارێکی کارامەی هەنگاو و دنیابینییەکانی پارتییە لەم بازاڕە شێواوەدا، بۆمبێکی زۆر گەورە و کاریگەری تەقاندەوە و بە ڕوون و ڕەوان وتی:((ئەمجارە پارتی بە مەبەست و بۆ درووستكردنی جێپێیەكی قایم لە سلێمانی، گۆڕان وەكو ئەسپی تەڕوادە بەكاردێنێ))!!! ئەم ڕێکخستنە فشەڵ و بێ ئاگایە، یەك ڕستەیان بۆ ووتن نەبوو لەسەر ئەم سفرکردنەوەیەی گۆڕان، یەك ئەندامی دەم گەرم و قاتلەبەری جڤات و هیچ نووسەر و کەڵەشێرخۆرێکی دەربار نەیانتوانی بڵێن (لەل)، بەبێدەنگیی ئەو دانپیادانانە سەرەتانییە تێپەڕیی، خێرە بۆ ئەم یاداشتانەی ڕۆژانی هاوخەباتی عەبدولڕەزاق و جەنابی لیدەر ئەوەندە کۆك بوون لەسەر هەڵمەتی جنێوباران؟!
.gif)
شەپۆل عەلی عەسکەری وا حەوت مانگ تێپەڕ ئەبێ‌و حکومەت ڕانەگەیندرا،هەرچەندە بەڕاگەیاندنی ئەم حوکمەتە ڕەنگاوڕەنگەی پارتی‌و یەکێتی‌و گۆڕان لەبارچونی ئۆپۆسیزێۆن ڕادەگەیەنێت. ئەو ئۆپۆسیزێۆنەی ساڵی ٢٠٠٩ لەدایکبو کە ئامانج‌و ئاواتی بەدیهێنانی دادپەروەری سیاسی‌و کۆمەڵایەتی‌و ئابوریی‌و ئارامیی‌و خۆشگوزەرانی ئێوە بو. سیاسەتی گۆڕان لەدوای نەوشیروان مستەفا بە ڕێژەی ١٨٠دەرجە گۆڕاوە،کەچی داواو جەخت لەجاکسازیی دەکاتەوە!ئاخر چۆن؟ چاکسازیی دەکەی‌و هەر ئەو حوکمەتەی تۆ بوتڵەئاوت تێگەرت هەمان حکومەتە وەزیرەکانت بەسەرۆکی پەرلەمانتەوە شار بەدەرکرد ئەو کات بە ٢٤ کورسی پەرلەمان هیچت بۆ نەکرا ئێستا بە ١٢ کورسی ئەیکەی! چۆن ئەتوانی چاکسازی بکەی کە ئەکەویتە نێوان دو بەرداشی ئاشی چەقبەستوی گەندەڵی،هەر بۆ وەبیر هێنانەوەی خۆت ئەم دو حیزبەو بەپێی بەڵگەکانی ویکیلیکس تا پێشڕاگرتنی موچە لەبەغداوە ٢٠٪ بودجەی هەرێمیان بۆخیان بردووە کە دەیکرد ٢٥ملێۆن دۆلار ئەمە جگە لەداهاتی ناوخۆو ئەمە جگە لەمەلفەکانی جێبەجێ کردنی مادەی ١٤٠ی دەستووری عێراق‌و گەڕانەوەی ناوچە جێ ناکۆکێکان‌و مەلەفی١٧ی شوبات‌و مەلەفی کوشتنی ڕۆژنامەنوسان‌و چالاکوانانی مەدەنی‌و هتد.. بەڵام ئاگادارنیم ئەمڕۆ ئەگەر تۆش بەم لادانە ١٨٠ دەرەجەیەت بتەوێ خوی ئەوان بگری ئەمەیان باسێکی ترە، لەهەمانکاتدا لەم پەلەپەلەی چوونە ناو دەسەڵاتەوە ئەمەشیان تێناگەم لە کاتێکدا ئەوەی کە بەئۆپۆسیزێنی دەتوانی بیکەی قەد لە ناو دەسەڵاتدا بۆت ناکرێ. هەرچەندە جێی داخە کە سەرکردایەتیەی ئەمڕۆی گۆڕان زۆر هیوای لەسەر بنیادنانرێ لەبەر لاوازی و بێ ئەزموونیان لە بەڕێوەبردن وئاراستە کردنی حیزبەکەیان بە تایبەت دوای شکست هێنانی هەڵبژاردنەکانی بەغدا وکوردستان کە شاهید حاڵی ئەم ڕاستیەن و دواتر بەرانبەروەرگرتنی پۆستەکان، وە ئەمە زۆر بەئاشکرا ڕەنگیان دایەوە بە بوونی پێنج لە ئەندامانی دانوستاندکاری گۆڕان کە کێبڕکێی پۆستیان هەیە لەم حوکمەتە دا. وە ئەمە بە لاوازترین خاڵ هەژمار دەکرێ بەڵکو ئەمە کارەساتە من زۆر بەدڵنەواییەوە ئەڵێم ئەگەر (نەوشیروان مستەفا) ئەمڕۆ لەژیاندا بمایە ئەم شێوەیەی هەرگیز قبوڵ نەبوولەدانوستاندنەکاندا. چۆن دەبێ ئەندامی دانوستانکار پاڵێوراوی پۆستیش بێت دەبوایە گۆڕان کەسانێکی دابنایە کە ئەزمونێکی باشیان هەبوایە لە گەمە سیاسێکان ، وە ئەمە جێی داخە سیاسەت لەم هەرێمەی ئێمە دا جۆر وشێوازێکی تایبەتی هەیە کە لە هیچ شوێنێکی دونیا دا وێنەی نیە ئەویش بڕیار و بیر وبۆچون و کرداری ڕۆژانە وهەڵوێست و هتد.. تەنها ئەو گروپە گورپەیی کە لە کۆنگرە گوماناوێکانی حیزبەکانیان دا سەردەکەون بۆ لووتکەی دەسەڵات. هیوادارم ئەم ڤایرسە گۆڕانیشی نەگرتبێتەوە وەک یەکیتی ئەوەش بزانن بە چونتان بۆ ناو دەسەڵات دەبنە هۆکاری چەسپاندنی بە بنەماڵەکردنی حوکومڕانی لە هەرێم بۆ هەتاهەتایە و کارکردن بە سیستمی ( باوک بۆ کوڕ)کە ئەمە بە گەورەترین گورزی کوشندە دادەنرێت لە جەستەی ئەوە نیمچە دیموکراتەیە کە لەم هەرێمە دا بەدیدەکرا ، بە داخەوە ئەم جۆرە حوکمڕانیانە ئەگەر بە هەر جۆرێک بێ و بتوانێ ماوە یاساییەکەی خۆشی تێپەڕێنێ هەر سەرکەوتونابێ لە کۆتایی دا لە بەر ئەوەی حوکومڕانیەکەی زیرەک (رشید) نیە و زیاتر وویستە بۆقەتیزکردنەوە و کۆکردنەوەی ناوەندی بڕیارە ئەویش وویستی خودی مەسعود بەرزانیە بۆ قەتیزکردنەوەی بڕیار لەناو سیستمی حوکمڕانی جا چ لە ناوحکومەت بە گشتی و پارتی بە تایبەتی بە وەلا نانی برازاکانی و خۆشکردنی ڕێگا بۆ کوڕەکانی لە ئایندەدا و جەخت کردن لە سەر مەسرور وەک جێنشینی خۆی،وە گۆڕانکاریە سەرەکێ کانیش زیاتر دەردەکەون دوابە دوای دەستباکاربوونی مەسروربارزانی ئەویش بە لادانی دەست ودائیرەی نێچیری ئامۆزا وزاوا بۆ مەسروریزمەکان. ئەمڕۆ ئەگەر بمەوێ بەراوردی پراکتیزکردنی سیاسەت لە هەرێمدا بکەم تا ڕادەیەک خۆی لە شێوازی پاکستان دەبینێتەوە ئەویش خاوەندارێتی حزب بۆ بنەماڵە دەگەرێتەوە نەک بۆ میللەت هەرچەندە ئەوان لە زۆر بواردا زۆر پێشکەوتوون کە خاوەنی موشەکی ئەتۆمین بە هەرحاڵ ئەمە باسی ئێمە نیە تەنها بۆ نموونە هێنامانەوە. ئەزمون وهۆشیاری سیاسی ودانایی لە دانوستاندا پایەیکی زۆر گرنگە بۆ ئەوکەسی سیاسی سەرکەوتوو و بە تایبەت ئەوانەی کە مەبستی چاکسازی لە جۆری حوکمڕانی دەخوازن سەرکردایەتی گۆڕان و یەکێتی دەبوایە تۆزێ بیریان بکردایەتوە پێش ئەوەی هەنگاو بنێن بۆ چونە ناو حکومەت لە کاتێکدا دڵنیام کە مەسعود بارزانی هەموو کارێکی دەکرد بۆ سەرکەوتنی ئەم حوکمەتە لەبەر سەرکەوتنی کوڕەکەی بەتابەتی دوا بە دوایی شکستە سیاسێکانی ، هەر بۆیە بە ٤٥ کورسی پەرلەمانەوە دەستبەرداری زۆر لە بە ناو استحقاقی انتخابی خۆی بو . لە لایەکی ترەوە بونی نێچیروان بارزانی بە سەرۆک هەرێم بەلای من تەنها خۆی لە خانەی (تڕۆ تەرفیع)ەکەی یەکێتی جاران زیاتر نیە و زۆر دڵنیام خۆشی ئەم ڕاستیە تێگەیشتوە و دەشزانێ ئەگەر قبوڵی نەکات یا بەدەردەکەی باوکی ئەبەن یا وەک زاواکانی صدام حسین ی بەسەر دێ. ئەوەی لە ماڵی بارزانی نزیک بێ ئەم ڕاستیانە دەزانێ پێشتر ڕوویداوە وەک لە ناوبردنی مێرگەسووریەکان و تەحجیم کردنی ماڵی شێخ محمد خالد ی خاڵی مەلا مستەفا بە لێسندنەوەی شێخایەتی و سەرۆکایەتی یا (خودان)ی بارزان بۆ مەسعود بارزانی. واقعی ئەمڕۆی کوردستان بە ئاشکرا دروست بون و هاتنە پێشەوەی جیلی سێیەم لا پارتی و جیلی دووەم لای یەکێتی و گۆڕان ، ئەوەتا دەبینین ئێستا نەک کۆڕ بەڵکو کوڕەزاش هاتە کایەوە هەر یەکە لە ڕێگای جیاواز وەک ڕێکخراوە مەدەنێکان یا دەزگاکانی ڕاگەیاندن یا کۆمپانیاکانەوە وردە وردە دەیانهێننە پێشەوە وبەشداری کۆبونەوە باڵاکانی سەرکردایەتی حیزبەکان دەکەن و هەندێ حیزب هەیە هەموو ڕاگەیاندن ودەزگای سەربازی وئەمنی و بودجەی لای بنەماڵەیەی سەرکردەیەکە، هەر بۆیە لە ژێر سایەی ئەم ئەحزابانەی ئەمڕۆ هەر وەک ئەوەی کە کورد باشترین میللەتانی جیهان هەژمار دەکرێ لە گەمەی (مار و پەیژە) هەموو جارێک دەگاتە خاڵی ٩٨ بەڵام لە کۆتا هەنگاو دا ژمارە یەک دەهێنێ ودەگەڕێتەوە چوارگۆشەی یەکەمی پێش حوکمی عوسامنی بە دامەزراندنی ئیمارەتەکانی ئەڕۆ وەک( بارزان و تاڵەبان) وئەگەر ئەم هەواڵانەی گۆڕانیش ڕاست بێ ئەوا کوڕەکانیی کاک نەوشیروانیش پشکێکیان پێ ئەبڕێ وە السەلام. جا کوردە تێبگە ئەمە ویستە، بەڵام وویستێکی نامۆ ویستێکە پێمان ئەڵێ کە هێشتا سەرکردایەتی بڕیار بەدەستی کورد بەپێی یاساو ڕێساکانی دونیای سیاسەت (ناقص اللاهلیه)یە واتە هێشتا زۆری ماوە بگاتە ئاستی ئەوەی بزانێ یا تێبگا بۆ ئەوەی هەنگاوی یەکەم بنێ بۆ دۆزینەوەی خۆی لە سەر نەخشە جەنجاڵەکەی جیهان.
.gif)
سەلام عەبدوڵڵا ئەو دوو لایەنە سەرەكییەی كە بەبێ بوونی ئەوان لە حكومەتدا، لاسەنگییەك لە دۆخی سیاسیدا لە هەرێم دەهاتە گۆڕێ كە كەس سوودمەند نەدەبوو لێی. خۆشبەختانە ئەو دوو لایەنەش پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە پێكەوە خاوەنی(66 ) كورسی پەرلەمانین ڕێكەوتننامەیەكیان لەڕۆژی 2019/5/5 واژوو كرد بۆ پێكهێنانی كابینەی نۆیەمی حكوومەت بەمەش كۆتایی بەو دڵەڕاوكێیە هات كە ماوەیەكی زۆر دانیشتوانی هەرێمی گرتۆتەوە. بزووتنەوەی گۆڕانیش كە خاوەن(21))كورسیە پێشتر لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان ڕێكەوتننامەی واژوو كردبوو، بۆیە پێكەوە ئەو (3) لایەنە دەبنە خاوەن(87)كورسی لە پەرلەمانی هەرێمی كوردستان دا كە دەتوانن بەئاسانی هەموو بڕیار و یاسایەك لە بەرژەوەندی خەڵك، بێ گرفت، تێپەڕێنن، بەتایبەتی بۆ ئەو یاسایانەی كە ماوەی (72 )ساڵە نەتوانراوە چوارچێوەیەكی بۆ دیاری بكرێ و بخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە ئەویش یاسای بەنیشتمانی كردنی دامەزراوەكانی و سڕینەوەی سیفەتی حزبی لێیان وەكو یەكەی حەفتا و هەشتا كە دوو دامەزراوەی زۆر گرنگن كە بێ یەكبوونەوەی نەدەتوانرێ حكوومەتێكی بەهێز پێكبهێنرێت و نە هێزێكی تۆكمەی سەربازی كە بڕیار و فەرمان تەنیا لە وەزارەتی پێشمەرگەوە وەربگرێ. دامەزراوەیەكی دیكەی گرنگ یەكگرتنەوەی دەستگاكانی ئاسایشی هەردوو لایە كە ئێستا وەكو دوو دامەزراوەی سەربەخۆ و دوور لەیەك كار دەكەن بەمەش حكوومەتێكی لاواز و بێ توانا نمایش دەكات، چونكە ئەمانە هەریەكەیان لە ناوچەی خۆیان باڵادەستن و كاریان دەڕوات كە ئەمەش نیشانەی یەكنەگرتنەوە و دوو حكوومەت و دوو دەسەڵات نیشان دەدات كە ئەمڕۆ بەزەقی بە حكوومەتی هەرێمەوە دیارە و مایەی شانازی نییە. كابینەی نوێ دوای ئەو دوو ئەركە سەرەكییەی پێویستە هەوڵ و كاری ڕۆژانەو گورج بۆ خۆشگوزەرانی و باشبوونی باری ئابووری خەڵك و بەرەو پێشەوەچوونی دۆخی هەرێم بكات و ئەركی چارەسەری ناوچە كێشە لەسەرەكان و ماددەی (140 ) لەگەڵ دەسەڵاتدارانی بەغدا بخاتە ئەستۆ و ئەولەویەتی كارەكانی لە داهاتوویەكی نزیكدا. لێرەدا جێی خۆیەتی سوپاسی ئەم گەلە خۆڕاگر و قوربانیدەرە بكەین كە لەم ماوە زۆرەدا سەبر و ئارامی نیشاندا و مۆڵەتی بە حزبەكاندا كە لە دانوستاندن بەردەوام بن و بتوانن حكوومەتێكی بەهێز و سەركەوتوو و كابینەیەك بۆ خزمەتی خەڵك فەراهەم بكات و پەرلەمانیش هێز و كاریگەری خۆی نیشان بدات.
هیوا سەید سەلیم دوای هەشت سال لە قەدەغەكردنی دیدار لەگەڵ پارێزەرەكانی، رۆژی 3 ئایار دەوڵەتی توركیا رێگای داوە كە لە زیندانی ئیمرالی دیداری نێوان ئۆجالان و پارێزەرەكانی ئەنجام بدرێت، ئەو بڕیارەی حكومەتی توركیا لە كاتێك دایە شەش مانگە لە زیندانەكانی توركیا و باكوور و باشووری كوردستان و لە هەندەران چالاكی مانگرتن بۆ هەڵگرتنی گۆشەگیری سەر ئۆجالان بەڕێوەدەچێت، كە لە نێو ئەو مانگرتنەدا لەیلا گۆڤەن بۆتە سونبلی مانگرتووان، چەند كەسێكیش تا ئێستا بوونەتە قوربانی ئەو جۆرە خەباتە مەدەنیە. دوای دیداری ئیمراڵی زۆرێك لە چاودێران وای هەژماردەكەن كە ئەمەیان سەركەوتنی خەباتی مانگرتووانە كە دەوڵەتی توركیای ناچاركرد كە گۆشەگیری سەر ئۆجالان هەلبگرێت، بەڵام بە وردبوونەوە لەسەر ناوەڕۆكی پەیامەكەی ئۆجالان كە لە لایەن پارێزەرەكانی خوێندرایەوە و كات و ساتی ڕاگەیاندنەكە، كە هاوكات بوو لەگەڵ بڕیاری كۆمسیۆنی باڵای هەلبژاردنی توركیا سەبارەت بە دووبارە هەڵبژاردنەوەی هەلبژاردنی شارەوانی ئەستەنبۆڵ پێویستی بە هەڵوەستەیەك دەكات، كە لێرەدا لە دوو خاڵ دەیخەینە ڕوو. خاڵی یەكەم پەیوەندارە بە پەیامەكە، كە ئەوەی لە پەیامەكە ئێستای ئۆجالان هاتووە، بریتیە لەوەی كە جارێكی تر ئۆجالان جەغت لە پەیامی خۆی دەكاتەوە كە لە نەورۆزی 2013 رایگەیاندبوو ، ئەمەیان یان ئەوەتا ئۆجالان لەو كاتەوە تا ئێستا كە دیدارەكەی لەگەل ئەنجام دراوە تەواو لەو بارودۆخە دابڕاوە، یان ئەوەتا دەبێت بە گومانەوە لەو هەڵوێستەی دوای بڕوانین، چونكە دۆخی ئێستای توركیا و باكووری كوردستان لەگەڵ بەهاری 2013 تەواو جیاوازە . لە نەورۆزی 2013 ئۆجالان جاڕی كۆتایهێنانی خەباتی چەكداری دا، بەڵام لەبەرامبەر ئەو هەڵوێستەی حكومەتی توركیا كۆتایهێنا بە پرۆسەی ئاشتی، لە دوای ئەوە بەدەیان هەزار كادیر و سەركردەی هەدەپ كە لەناویاندا هاوسەرۆكەكانی ئەو پارەتە سەڵاحەدین دەمیرتاش و فیدان یوكسەداغ و چەندین پەرلەمانتار و سەرۆك شارەوانی خراونەتە زیندان، توركیا لە ئۆپڕاسیۆنی سەربازی بەردەوامە نەك هەر لە پرۆسەی ئاشتی پاشەكشەی كردووە بگرە لە ئێستادا لە هەموو جارێك زیاتر نكۆڵی لە پرسی كورد دەكات، نموونەش ئەو قسانەی ئەردۆغان كە لەو دواییە چەندین جار ووتویەتی لە توركیا شوێنێك نیە ناوی كوردستان بێت، بۆیە كاتێك بەراوردی ئەم دوو كاتە دەكەین گومانێك لەلامان درووست دەبێت. خاڵی دووەم كە جێگای هەڵوەستە لەسەركردنە بابەتی دووبارە هەڵبژاردنەوەی شارەوانیەكانی ئەستەنبۆڵە كە هاوكاتە لەگەڵ دیداری ئەو دواییەی ئیمراڵی. هەموو لایەك دەزانین كە ئەردۆغان و پارتەكەی لە ئێستادا ژێر كاریگەری سەدمەی دۆڕاندنی ئەسەنبۆڵ دایە، وە باشیش دەزانێت هۆكاری دۆڕانەكەی چی بووە و هەدەپ ئەگەرچی لە شارەكانی باكوور پاشەكشەی پێكراوە بەڵام بەو هەڵوێستەی كە هاوپەیمانی لەگەڵ جەهەپە توانی گەورەترین شكست ڕووبەڕووی ئەكەپە بكاتەوە، بۆیە بۆ ئەوەی نەچێتە ژێرباری قبوولكردنی دۆڕانە گەورەكە پێدەچێت ئەردۆغان مانۆرێكی لەژێر سەر بێت، بۆیە دەبێت هەدەپ بە تایبەتی و كورد بەگشتی بەهەستیاری مامەڵە لەگەل ئەو پێشهاتانە بكات. ئەو دوو گومانەی لێدەرچێت ئەوەی تر دەبێت بەرێزەوە بڕوانرێتە خەباتی شەش مانگەی مانگرتنی هەلگرتنی گۆشەگیری سەر ئۆجالان و لێرە بەدواوەش ئەوان لە حاڵەتی بەردەوامی دیدارەكانی ئیمڕاڵی دەبێت كۆتایی بە مانگرتنەكەیان بێن .
عەبدولڕەزاق شەریف بۆبیرخستنەوە لە رونکردنەوەی یەکەمدا، بەڵێنمدا درێژە و وردەکاری سێ مەسەلەی گرنگ بخەمەڕو، یەکەمیان (دژایەتیکردنی ژیان و کەسایەتی و بیری نەوشیروان مستەفا بو)، ئێستا بەردەوامە و نازانم چەند بەشی تری قسەکانم لەسەر ئەم مەسەلەیە ئەبێ. خاڵی دوەم و سێیەم (گەندەڵی مالی و ئیداری و نەمانی ئەخلاقی سیاسی و هاوڕێیەتی) لە دوای تەواوبونی خاڵی یەکەم دەستپی ئەکات. تەرمی کاک نەوشیروان و کۆپتەرەکەی سەید عومەر و هاوڕێکانی: نیوەڕۆی ١٩-٥ و لەژورەکەی خۆم، بەو باری کۆستەوە خەریکی نوسینی دورشمەکان و چۆنێتی بەچاپگەیاندنی لافیتەو پۆستەری مەراسیمی ناشتنەکەی کاک نەوشیروان بوم. بێ ئاگادارکردنەوە (سەید عومەر، سەید مستەفا، ئاراس وەلی، نماو چیا) بە لوتفەوە هاتنە ژورەکەم، بۆیەکەمجار بو سەید عومەر پلیکانەی سێ نهۆم ببڕێت و بێتە لام. -کاک عومەر تۆ بۆ زەحمەتتکێشا تەلەفۆنت بکردایە خۆم ئەهاتم. -رەزاق بۆ ئیشێکی گرنگ هاتوین، بڕیارێکمان هەیە و ئەبێ تۆ لەمیدیا هاوکارمان بی بۆ جێبەجێکردنی، چونکە بەشی زۆری لای تۆوەوەیە. کەمێک هەناسەسوار، سەرجوڵاندنێکی نائاسایی، دودڵی و جەنجاڵی مێشک و دەرونی سەید عومەر وایکردبو، من وەک سەرکردەیەکی تێکشکاو بیبینم نەک وەک (دەجالێکی سیاسی، کە دواتر بۆم دەرکەوت)، نماو چیاشم (وەک دو مێردمنداڵی باوک و دایک مردە بینی). هیچم نەوت جگە لە وشەی "لەخزمەتداین". -تەرمی کاک نەوشیروان لە خەستەخانەیە، لەگەڵ برادەران، دۆستەکانمان هەموشتێکمان حازرکردوە، ئەم شەو بە تەیارەیەک کە ماڵی مام جەلال حازریانکردوە درەنگانێک ئەیهێنینەوە بۆ گردەکە، لە ئیسعافێکی سەلاجە دایدەنێین، خۆرکەوت بە دزییەوە ئەینێژین، دواتریش تۆ لە میدیاوە رێنمایی بڵاوبکەوە با سەعات ١٠ی بەیانی خەڵک بێن بۆسەر قەبرەکەی. -کاک عومەر ئێوە بەڕاستانە!؟... -بەڵێ ئەوە بڕیارە و وەک شتەکانی تر لێمان تێکمەدە. -کاک عومەر تۆ ئەزانی کی مردوە! تۆ خەڵکی ئەم شارەیت مردو وا نێژراوە!؟ من هەرگیز بۆ کارێکی وا هاوکارتان نابم و ئەشتوانن لەئێستاوە من لابەن و کەسێکی تر بخەنە جێگاکام. سەید شپرزەبو، هەستمئەکرد لەناخی دڵەوە وەڵامەکەی من پەشۆکانویەتی بەڵام دەسەڵاتی نییە، بە روخسەتەوە من و سەید مستەفا و ئاراس وەلی لە ژورەکە کردە دەرەوە. لەبیر و مەراقی ئەو بڕیارەی ئەواندا چومە ژورێک بەتەنیا و ئاراس و مستەفام بەجێهێشت، چەند دەیقەیەک و وتیان کاک عومەر بانگت ئەکا. -ئەوجارە چومە ژورەکەی خۆم و بەرامبەری نماو چیا لە سانی کاک عومەرەوە دانیشتم، حەزمنەکرد بەو سەروفەساڵەوە بیبینم، دیاربو لەگەڵ چیاو نما مشاوەرەی کردبو بەڵام حەزینەکردبو لەبەرچاوی ئێمە، ئەوان قسەیان هەبێ. -کوڕەکان، ئەوە بڕیارەکەی ئێمەیە و خۆشتان ئاگاتان لێیە، ئەوە رەزاقیش وا ئەڵێ. من سەید عومەرم لەشێوازی کار و مەبەستی سیاسیدا، باش ئەناسی، ئەمزانی ئەوەی لە مێشکیدایە هەمیشە بەوانی تری ئەکا و دواتر خۆی لێ نەبان ئەکا، بۆیە پێش وەڵامی نماو چیا کەوتم. -کاک عومەر کورد یەکمجارە سەرکردەی وای لێ ئەڕوات، سلێمانیش لەدوای شێخ مەحمودەوە مەراسیمی ناشتنی سەرکردەی نەبینییەوە، ئەبێ وایرێکبخەین هەمو کوردستان ئامادەبێ و بەدوایەوە بێ. روی دەمم لە نماو چیا بو کە ئەو قسانەم کرد، بۆیە لەوەڵامدا پێکەوە وتیان "خۆتان هەرچی بڕیارێک ئەدەن چۆن رێکی ئەخەن ئێمە رازین". -ئەی باشە کێ تەحەمولی موشکیلە ئەکا!؟ کێ ئەتوانێ ئەو خەڵکە رابگرێ!؟ لەگەڵ قسەکانیدا گۆچانەکەی هەڵگرتو لەناو دەرگای ژورەکەدا بەفریا کەوتم و وتم؛ "پۆلیس و ئاسایش". لە حەوشەو هێشتا لەناو سەیارەکەدا بو وتیان کاک عومەر ئەڵێ دوام بکەوێ و بێتە خوارەوە، خۆم دواخست، نەمدەویست بچمە کۆبونەوەیەکەوە گوێبیستی بڕیارێکی بەوشێوەیە لە هاوڕێکانی نەوشیروان مستەفا بم. دوای نیوسەعات بەبیرمدا هات کە نابێ ئەمە سەربگری و بەپەلە چومە بیناکەی خوارەوە، خۆمکرد بە کۆبونەوەکەدا، کە لەوکاتەدا زیاتر لە مەجلیسێکی عەشایەری ئەچو، بەبێ دەنگی دانیشتم. قادری حاجی عەلی، عومەر سەید عەلی، عوسمان حاجی مەحمود، جەمال حاجی محەمەد، جەلال جەوهەر، مامۆستا جوامێر، سەکەوت حەسەن و چەند کەسێکی تر دانیشتبون. کاک قادر باسی لە تەدارەکی ئەو مەراسیمە ئەکرد کە بڕیاریان لێدابو، کاک عومەر قسەکەی پێ بڕی و هەواڵی منی پرسی. -بەڵی کاک عومەر لێرەم (بە کەمێک سەرجوڵانەوە، چونکە لەشانی ئەو و لەخوارەوە دانیشتبوم). -برادەران رەزاق قسەیەکی هەیە حەزەکەم خۆی پێتان بڵێ. مامۆستا جوامێر، کە هاوڕێیەتی و دڵسۆزی بۆ نەوشیروان مستەفا هێنابویە ئەو مەجلیسەوە، وتی؛ "روخسەتم بدەن ئێوە کۆبونەوەی خۆتانتان هەیە". -"ئینجا مامۆستا کەس وەک تۆ خۆمانە نییە". چەند کەسێکیان و رو لە مامۆستا جوامێر و هەر یەک بەشێوەیەک ئەو قسەیان کرد و ئەویش دانیشتەوە. کەوتمە قسەکردن، هەرچی لە ژورەکەی خۆمدا بە کاک عومەرم وتبو بە زیادەوە پێموتن، وتیشم ئەبێ کاک نەوشیروان بەسەر شانی خەڵکا لە خەستەخانەوە بێتە ئەم گردە، جگەلەمە هیچ شتێکی تر مەقبول نییە. ١- ئەو قسانەی رەزاق بەراست ئەزانم، بمبورن کە تەدەخول ئەکەم، ئەوەی ئەو ئەڵێ ئەبێ وابکرێ. ٢- تازە بڕیارمانداوە خۆمان بۆ ئامادەکردوە. ٣- هەزار کەسی تیا ئەکوژرێ و کێ مەسولیەت هەڵەگرێ. ٤- وابکەین بۆ ئێوارەش تەرمەکە نانێژرێت. ٥- میوانێکی زۆری عەرەبی و ئەجنەبی لە بەغدا و هەولێرەوە دێن و ئەمە ناکرێ. ٦- رێگەکە دورە و هەر ئەبێ ئەمشەو بە کۆپتەرەکە بیهێنین و هەمو ئامادەکارییەک کراوە. ٧- با درەنگانی شەو بیهێنینە مزگەوتی گەورە و لەوێوە بەڕێی کەین. یەکەمیان قسەی مامۆستا جوامێر و دواهەمین هی سەرکەوت حەسەن بو. ئەوانی تر قسەی مەسولەکانی بزوتنەوەی گۆڕان بو. کە زانیان من هاوکارییان ناکەم، بە ناچاری قسەی سەرکەوت بو بە بڕیاری چۆنێتی ناشتنی تەرمی نەوشیروان مستەفا. تەنیا کارێک لە ژیانمدا شانازی پێوە بکەم و بۆ نەوشیروان مستەفام کردبێ ئەوەبو بڕیاری بەدزییەوەناشتنی ئەو پیاوەم هەڵوەشاندەوە. من و نەوشیروان مستەفا (ناسین و متمانە) هاوینی ساڵی ١٩٨٤ و بۆیەکەمجار لە ئاوەژێی بناری ئاسۆس، نەوشیروان مستەفام بینی و چەند رۆژێک لە مقەرەکەی مامەوە، وەک سکتێری کۆمەڵەو کەسی یەکەمی رێبەرایەتیمان، بەهۆی چەند پێشمەرگەیەکی دەستەکەی خۆی کە کوڕی گەڕەک و متمانەپێکراوی ئەوبون، بەمەبەستی ناسینی سەردانمان کردبو، بە هەمو ئەو رۆژانە، چەند سەعاتێک و لە رۆژی جیاوازدا دەرفەتمان بۆ ناسین و گفتوگۆ بۆ رەخسا، بەشێوەیەک سەرقاڵی نوسین و خوێندنەوە بو، تەنها بۆ نانخواردن و کاری پێویستی جیهاز و میوانی تایبەت لە کوختەکەی سەرمقەڕ ئەهاتە دەرەوە، بەدوایدا پەیوەندییەکی پتەو منی بە خەباتی کۆمەڵە و پێشمەرگایەتییەوە گرێدا، پەیوەندییەکی رۆحیش بە سکتێرەکەمانەوە. لەو ساڵەوە لە چەندین شوێن و وێستگەی جیاجیادا، هاموشۆ و سەردانیم کردوە، جگەلەوەش بەردەوام لە پرسی هەواڵ و ژیانی تایبەتی ئەودابوم (حکایەتەکانی تایبەت بەو مێژوە بۆ دەرفەتێکی تر). دوای دروستبونی کۆمپانیا وشە چەند جارێک بە تەنها و لەگەڵ هاوڕێکانماندا سەردانمان ئەکرد، وەکچۆن لەناو یەکێتیدا لای مام جەلال و ئەندامەکانی تری م.س، لای ئەویشەوە هەوڵمان ئەدا لێکترازان و جیابونەوە دروست نەبێ. ئەخوازێ ئەگەر بە دێڕێکیش بێ رای کاک نەوشیروان و ئەوانی تر بنوسم. مام جەلال: "ئەگەر لیست دروست بکا هەر سێ بۆ چوار کورسی دێنێت، بڕۆن پێی بڵێن حەوت کورسی پەرلەمان با خۆی دایبنێ بیر لە کاری وانەکاتەوە". کۆسرەت رەسول عەلی: "کاک نەوشیروان ناتوانێ حیزب دروست بکات" دڵنیایی ئەکردین کە جیانابێتەوە. بەرهەم ساڵح: "ئەوانەی دەوروپشتی کاک نەوشیروان کارەکتەری لاوازن و وائەکەن سەنگی کاک نەوشیروان لە سێ چوار کورسی زیاتر نەبێ". فوئاد مەعسوم: "کە بزوتنەوە و سۆشیالست و دواتر ئاڵای شۆڕش جیابونەوە زۆر کەس وەک ئێوە مەترسی هەبو، دواتر دەرکەوت یەکێتی بەهێزتر بو، دڵنیابن بەجیابونەوەی نەوشیروان مستەفاش یەکێتی بەهێزتر ئەبێ". عومەری سەید عەلی: "نەوشیروان لە کۆبونەوەکاندا لەسەر ئیسلاح دەمەدەمێی لەگەڵ مام جەلال و کاک مەسعود ئەکرد، ئێستا لە دەرەوە بە جەریدە چی پێ ئەکرێ". مەلا بەختیار: "من تەجروبەی جیابونەوەم هەیە، نیوەی زیاتری یەکێتی پشتیوانیان ئەکردم، کە رویدا چەند کەسێکم لەگەڵ مایەوە، دڵنیابن بۆ کاک نەوشیروانیش ئەوە راستە". کاک نەوشیروانیش کە دڵگرانی شکستی هەڵبژاردنە ناوخۆییەکانی یەکێتی بو، وتی: "ئەمجارە مام جەلال لە کۆیە ئەخەم". دواتریش شەوی فەرزکردنی دەنگەکانی هەڵبژاردنی ٢٥-٧-٢٠٠٩، هەواڵم پرسی وتیان کاک نەوشیروان گوێ بەو دەنگە زۆرەی سلێمانی نادا، تەنیا لە خەمی ئەنجامی دەگەکانی (کۆیەدا) یە. کاک نەوشیروان لە نزیکەوە لە نوسین و چالاکییەکانی من و زۆرێک لە هاوڕێکانمانی ئاگاداربو، بەراستەوخۆ و بە ناراستەوخۆ لەپێدانی رێنمایی بۆمان بەردەوام بو، ئەوانەی لەناو یەکێتی مابوینەوە هەر سەرگەرمی بیری گەڕانەوەی ئەو بوین، رێکەوتنی دەباشان دڵخۆشی کردین، تەوژموی دژایەتیکردنی ئەو رێکەوتنە تادەهات لەناو یەکێتیدا توندتر و زیاتر ئەبو، خۆی هەواڵەکانی ئەبیست، تەنیاجارێ داوایەکی لەمن کردبێ ئەوەبو کە رای هەریەک لەو ئەندامانەی سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی لەسەرخۆی و بزوتنەوەی گۆڕان بۆ بنوسم، کە دیاربو بۆ بەرچاوڕونی رێکەوتنەکە پێویستی پێی بو، دەنا ئەوەی لە نزیکەوە ئەوی ناسیبێ دەزانێ زۆر رقی لە دیاردەی (هەواڵدزی و بێمتمانەیی) بو، بەتایبەت لەناو حیزبە کوردستانییەکاندا. کەزانیبوی من لەناو یەکێتیدا تەواو بێزاربوم لەرێگەی تەلەفۆنێکی مامۆستا جەمالەوە داوایکرد سەردانی بکەم. دوای هەواڵپرسین و ئەو لوتفە بێوێنەیەی کە لەماڵی خۆیدا لە میوانەکانی ئەگرت... -بێتاقەتی، لە تەلەفزیۆنیشدا بەروتەوە دیارە، هەرکات پێتباشبو خۆم و بزوتنەوەی گۆڕانیش لەخزمەتایە، من تۆ بە یەکێک لە سەرکردەکانی گۆڕان ئەزانم، هەر داوایەکیشت هەبێ بۆت جێبەجێ ئەکەین. -سوپاسی بەڕێزت ئەکەم، ئێمەش هەمیشە تۆ بە سەرکردەی خۆمان و بیری گۆڕانکاری ئەزانین، من هیچ کات داوام نەبوە و نیمە، جگە لەو ئەرکەی پێم ئەسپێردرێ. دانیشتنەکە نیوسەعاتی خایان، مامۆستا جەمال بێ ئەوەی یەک قسە بکا لەنێوانمان دانیشتبو. نزیکەی دو مانگ دوای ئەو دانیشتنە و مامۆستا جەمال (کە بەهۆی پەیوەندی کۆمەڵایەتی و خێزانی) یەکتریمان ئەبینی پێی وتم: -رەزاق کاک نەوشیروان ئەیەوێ بتبینێ و پێویستی بەوەیە لەگەڵیا بیت. -من کاک نەوشیروان هەر بە مەسئولی خۆم ئەزانم، ئێستاش وەک جاران فەرمانی قورسترین ئەرکی پێشمەرگانەم پێبدا، جێبەجێی ئەکەم. بەڵام ئێوە سەدان کادری باش و بەتواناتان لەگەڵدایە، من ئەتوانم چی زیاتر لەوان بۆ کاک نەوشیروان بکەم. -رەزاق پێمان وتوە کێت لە سەرکردایەتی و مەکتەبی سیاسی یەکێتی ئەوێ پێمان بڵێ، بە تەکلیف و هاوڕیەتیش بێ ئەیهێنین، هەموی رەتکردۆتەوە ئەڵێ تەنها پێویستم بەوە. -مۆڵەتم بەرێ بیری لێ بکەمەوە. بۆیەکەمجار لە ژیانمدا، سەرگەمی پرۆژەیەکی بازرگانی بوم (لەگەڵ کۆمپانیای نۆکان)، کاک دلێری سەیدمەجید پشتیوانی ئەکردم و زانای بەڕێوەبەری پرۆژەکانی نۆکانی بەرەوڕوکردبومەوە، سەرمایەیەکەی دەیان ملیۆن دۆلاربو. بۆیە رۆژی دواتر گشت ئەوراقەکانی پرۆژەکەم بۆ مامۆستا جەمال کۆپی کرد و پێشم وت: -ئەگەر تەنیا بەرژەوەندی خۆم بوایە بەجێم ئەهێشت، بەڵام ژیانی خزم و خێزانەکەمانی پێوە بەستراوە، خۆشم نامەوێ راستەوخۆ بە کاک نەوشیروان بڵێم، ئەم فایلەی بۆ بەرە بۆئەوەی دڵنیابێت لەوەی کە تەنها هۆکارەکەی ئەم مەسەلەیەیە. بیرکردنەوە لە ژورێکی تەنیا و تەنیایی ئەو شەوەی من کۆمەڵێک پرسیاری لەسەر ژیان و کاری سیاسیم وروژاندبو، ئۆقرەم لێهەڵگیرابو. تەلەفۆنم بۆ د.دانای حاجیتانی کردو گەیشتە لام. حاڵ و مەسەلەی خۆمم بۆ باسکرد. -دکتۆر رای تۆم لامەبەستە، من ناتوانم بڕیاربدەم. بۆ بەیانیش هەمان پرسم لەگەڵ ئازاد چالاک باسکرد (ئەو دوانە هاوڕێی نزیکی خەبات و پێشمەرگایەتی کاک نەوشیروان بون). بۆ بەیانی تەلەفۆنم بۆ مامۆستا جەمال کرد. -مامۆستا ئامان ئەو فایلەت دا بە کاک نەوشیروان. -نەخێر هێشتا نەمدیوە و باسمان نەکردوە. -تکایە ئەم مەسەلە دابخەو بەهیچ جۆرێک باسی مەکە، بڕیارمدا ئەو پیاوە هەرچی ئەرکێکم پێ بسپێرێت جێبەجی ئەکەم. چەند رۆژێک فەرمانەکەی کاک نەوشیروانم وەکخۆی جێبەجێ کرد، دواتر زانیم مامۆستا جەمال فایلەکەی دابوە کاک نەوشیروان و حکایەتەکەی بۆ گێڕابۆوە. لەسەر داوای خۆی و بۆئەوەی لە ئیشوکارەکانی بزانم، ئەچومە کۆبونەوەی بەیانیان، کە عادەتەن لە کۆمەڵیک بەرپرسی بزوتنەوەکە رێکیئەخست، پێشی وتم؛ ئەم هەفتە گوێ بگرە دواتر رای خۆتم پێ بڵێ. دوای ماوەیەک: -کاک نەوشیروان بەراستی جۆرێک لە بەزەیم پێتادێتەوە. -بۆ؟ -تۆ ئەو هەمو ساڵە لەگەڵ خوێنەواری سیاسی و ئیعلامی موخەزرەم بەسەربرد، هەست ئەکەم حەلقەی یەکەمی تۆ زۆر لاوازن. -من حەلقەی یەکەم و دوەمم نییە! مەبەستت چییە؟ -پێموابو ئەم کەسانەی دێنە لات، رۆژانە زانیارو شیکردنەوەی و رێنمایی بە تۆ ئەدەن، کە عادەتەن سەرکردەکان وا ئەکەن، بەڵام چەند رۆژێکە تۆ وەک مامۆستا ئەبینم هەرکەس یەت زانیاری نادروست ئەبەخشێت و تۆ بۆی راست ئەکەیتەوە، بۆ نمونە یاساییەکەت کە کاری خۆیەتی و کاری تۆ نییە زۆر دەقی یاسایی و هەڵەی بۆ راست ئەکەیتەوە. -ئەوە کێشەی گەورەی منە لەگەڵ هاوڕێکانمدا. -باشە کەواتە کاری منیش ئەوە ئەبێ ئەو کێشەیەت بۆ چارەسەر بکەم. لەماوەیەکی کورتدا پرۆژەی دروستکردنی دامەزراوەیەکم بۆ زانیاری و شیکردنەوە و لێکۆڵێنەوەی هەمو ئەو باسوخواسانەی رۆژانە سەرقاڵی ئەکەن، بۆ نوسییەوە. بەیانییەکیان پرۆژەکەم دایەدەست و لەگەڵ خوێندنەوەی دێڕەکانی یەکەمدا، ئیسماعیل (سکرتێرە تایبەتییەکەی خۆی) بانگکردو وتی؛ با کەس نەیاتە ژورەوە، ئەو کە شەوان یان بەیانییان زو سەرگەرمی خوێندنەوەی ئەو جۆرە نوسراوانە بو، چاوی هەڵنەبڕی تا بەوردی تەواوی کرد. -رەزاق ئێمە کادرمان هەیە بۆ جێبەجی کردنی ئەم پرۆژەیە. -بەڵێ هەمانە. -وەکو کێ؟ -......ئەوانەش هیچیان لەم گردە نین، بەڵام گۆڕانخوازن و تۆیان زۆرخۆش ئەوێت. -بەیانی ناوەکانیانم لەگەڵ سی ڤییەکانیاندا بۆ بهێنە. -پێمسەیرە تۆ لە هەمو ژیانت سیاسەتکردن و بڕیارەکانت لەسەر هەواڵ و زانیاری و لێکۆڵینەوە داڕشتوە کارێکی لەمجۆرەت لە گۆڕاندا نەکردوە. -زۆرهەوڵمدا زۆریانم راسپارد، ترسنۆک بون و هەریەک بەبیانویەک خۆیانیان لێدورخستەوە. هەر ئەو رۆژە پەیوەندیم بە چەند هاوڕێیەکی پسپۆڕەوە کرد و ئامادەییان دەربڕی سی ڤییەکانیان بۆ ناردم. رۆژی دواتر سەرقاڵی خوێنەوەی ژیانی سیاسی و سی ڤییەکانی ئەو ناوانەبو، کە بە فایلێک دابومە دەستی. -رەزاق هەرگیز بڕوام نەبوە ئێمە کادری وامان هەبێ. -بەڵێ هەمویان لەسەر پشتیوانی تۆ یان وازیانهێناوە یان لابراون. -من رازیم پشتیوانیت ئەکەم، بەڵام دو مەرجم هەیە، یەکەمیان لە دەرەوەی گردەوەکە بێ، دوەمیان (.........). دوای رازیبونی من بە مەرجەکانی وتی: -سبەی ئێوارە لە ماڵەکەی خۆم بانگیان بکە و یەکەم کۆبونەوە بکەین. لەو رۆژەوە ئیتر خۆم و چەند هاوڕێیەک کۆمەڵێک ئەرکی گرنگی کاک نەوشیروانمان لەئەستۆ گرت، دواتر و کە ئەرکی بەرپرسیارێتی میدیای پێسپاردم کەسێکی تری لە شوێنەکەم دانا.، پێشی وتم؛ لەو برادەرانە دامەبڕێ، هاوکارییان بە، مەلەفەکانی ئێران و ئەوانەشی کە تایبەتن بەخۆت، با هەر لای خۆت بمێنێتەوە. چەند مانگێکی کەم و دوای مەرگی کاکە بە نامەیەکی رەسمی دەستبەرداری هەمو ئەو کارە تایبەتانە بوم. ماویەتی...
سەرتیپ جەوهەر وەك پێشبینی دەكرا، پێدەچێت پێكهێنانی حكومەت بگاتە ناوەڕاست یان كۆتایی مانگی داهاتوو. رێوشوێنە پێویستەكانی پێش راسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران دوو هەفتەیەكی دەوێت، دوای راسپاردنیش، ئەگەری بەهێز ئەوەیە نزیكەی یەك مانگ یان كەمتر پێویست بێت. سەرەنجام ئەم كابینەیە بۆ پێش یادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە یەكی حوزەیرانە درێژە بكێشێت. بۆیە باسی یادی دامەزراندنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانم كرد، بۆئەوەی تیشك بخەمە سەر دوو تەوەری گرنگ، یەكەمیان بەشێك لەهۆكاری دواكەوتنی حكومەت، وەك دوپاتدەكرایەوە كە پێداگری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بوو لەسەر باشتركردنی حوكمڕانیی و راستكردنەوەی ئەو لاسەنگییەی بەهۆی تاكڕەویی یان هەژمونی لایەنێكی دیاریكراو دروستبووە، ئەویدیكەشیان بۆ دوای پێكهێنانی حكومەت پلانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ باشتركردن یان نوێبونەوەی یەكێتی چی پێیە؟ لەباسی یەكەمدا ئەمجارە كۆبونەوەو مشتومڕی زۆر لەنێوان یەكێتی و پارتی و تەنانەت لەناوخۆی یەكێتیش دروستبو، سەبارەت بەچۆنییەتی مامەڵەكردن لەگەڵ قۆناغی نوێی حوكمڕانیی و جێگیركردنی ژمارەیەك پرەنسیپی نوێ بۆ كاركردن لەحكومەت و لەگەڵ پارتی، ئەمەش بۆ راستكردنەوەی بەشێكی لاسەنگییەكەو هێنانەدی بەشێك لەداواو خواستی كادران و دەنگدەرانی یەكێتی. ماوەتەوە ئێستا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ كاری نوێ خەڵكی نوێ بنێرێتە كابینەی نوێ. لێرەدا سەرنجی گرنگ ئەوەیە، یەكێتی بەنیازە كێ بنێرێتە ئەم كابینەیەو دەیەوێ چی بۆ بكات؟ بەدڵنیاییەوە دانانی كەسانی (لێوەشاوە، شارەزا، بوێر)، بۆ بەڕێوبردنی ئەو پۆست و جومگانەی حكومڕانی كە بەر یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دەكەون گرنگییەكی گەورەی هەیە، بەتایبەت ئەمجارە «گوایە!» جیاواز دەبێت لەرابردوو، بەو مانایەی نابێ هەڵەو گرفتەكانی رابردوو بەردەوام بێت. كەوایە پێویستە بنەماو میكانزمێك دابنرێت تا بتوانرێت باشترین كادری حزب بۆ جومگەو بەركەوتەكانی یەكێتی دەستنیشان بكرێت. ئەوەی دوومیان، دوای پێكهێنانی حكومەت یەكێتی چی دەكات؟ بەنیازە كۆنگرە بكات؟ ئەمە پرسیارێكی گرنگە، رەنگە زۆربەی كادرو بەشێك لە سەركردایەتی یەكێتی بیانەوێ وڵامی ئەو پرسیارەوە بزانن، چونكە ماوەیەكی زۆرە بەسەر كۆنگرەدا تێپەڕیوەو واقعێكی نوێ هاتۆتە پێش و یەكێتی لەسەر هەردوو ئاستی ئاسۆیی و ستونی پێویستی بەگۆڕانی ریشەیی هەیە، ئەمە جگە لەوەی لەهەردوو هەڵبژاردنی عیراق و كوردستان بەشێك لەكاربەدەستانی یەكێتی پەیمانیان بە دەنگدەرانی یەكێتی داوە. كەوایە هەموو چاوەڕێن تا بزانن یەكێتی دوای پێكهێنانی حكومەت بەتەمای چییە؟
بەهادین نوری ٧ مانگ تێپەڕی بە سەر هەڵبژاردنی ٣٠ ئەیلولی ٢٠١٨ داو دەسەلاتدارانی هەرێم نەیان توانیوە حکومەت پێکبهێنن . زێتر لە جارێ بەشیوەیەکی هەڕەشە ئامیز مسعود بەرزانی ڕایگەیاند کە چیدی لەبەر کەس دامەزراندنی حکومەت دواناخات . بەلام دوایشی خست . ئەمە چیدەگەیەنێت و چ هۆکارێکی لە پشتەوەوەیە ؟ تەنها ئەوە دەگەیەنێت کە ئەم هەرێمە ، پاش ٢٨ ساڵ لە دامەزراندنی ، هێشتا لە قەیرانێکی هەمەلایەنی قوڵدایە کە دەسەلاتداران بە دەستی خۆیان دروستیانکردووە و خۆیان و ئەم میللەتە داماوەش بە دەستیەوە دەناڵێنن وناشتوانن خۆیانی لێدەرباز کەن چونکە نایانەوەێ واز لە قۆرخکاری دەسەلات وگەندەڵی بێنن . بەر لە نەخۆشیەکەی جەلال تالەبانی ئەهوەنتر بوو ، پۆستی سەرەکوەزیرانی هەرێمی دایە فۆاد معوسوم و بەرهەم صالح و کۆسرەت ڕەسوڵ .. بەڵام مەسعود بەرزانی بە درێژایی ئەم ٢٨ ساڵە پۆستی سەرۆکایەتی و سەرەکوەزیرانی قۆرخکردووە . بۆ خۆی و برازای . بەڕیوەیە لەم ڕۆژانە ببنە باوک و کوڕ و برازا ، واتە شیوازی حوکمڕانی خێڵەکی بە تەواوی بۆ دو بنەماڵە . دروستبوونی بنەماڵەی تریش بەڕیوەیە ! حوکمڕانی ئیسلامی سیاسی شیعەکانیش لەم حوکمەتە عیلمانیە قەومیەی هەرێم زۆر باشرترە . لە ماوەی ١٥ سالی پاش ڕوخانی سەدامدا حوکمڕانی عێراق پێنج سەرەکوەزیری بە خۆیەوە دیوە : ئەیاد علاوی ، ئیبراهیم جعفری ، نوری مالیکی ، حیدرعبادی ، عادل عبدالمهدی . بەڵام لە هەرێم کورسی سەرۆکایەتی لە ١٥ ساڵدا نا ، بڵکو لە ٢٨ ساڵی ڕابوردوود ا ، تاپۆ بووە لەسەر مەسعود بەرزانی و کورسی سەرەکوەزیرانیش ئەوە ٢٠ سالە هەر نێچیر بەرزانیە !! لەسایەی ئەم شێوە حکومڕانیەدا ژیانی سیاسی و حیزبایەتی لەم هەرێمەدا شێوێندراوە و لە شیرازەی سروشتی خۆی دەرچووە . لەباتی ڕژێمی دیموکراتی هاوچەرخ دووبنەمالە دروست بووە کە لەباتی سوپای نیشتیمانی دوهێزی میلیشیایی تایبەت بە خۆیان دروستکردووە و هەرێمیان کردووە بە دووبەش ، وەک دو مەزرای تایبەتی . شێوەیەک لەهەیکەلی ڕژێمی حکومرانی هەیە بەڵام ناوی بێناوەڕۆکە ، پەرلەمان هەیە بە تەزویری هەڵبژاردن دروستکراووە ، سوپا هەیە بەلام سوپای حیزبە ، دادوەری هەیە بەلام ئامێرێکی حیزبیە ، خوێندن هەیە بەڵام بەهەست و خواستی حیزب بەڕێوە دەبرێ ، ژیانی حیزبایەتی هەیە بەلام لەو جۆرەیە کە نمونەی مەگەر لە ولاتێکی وەک ئەم هەرێمەدا ببینرێ ، بازاڕو کۆمپانیاو جموجۆڵی ئابوری هەیە بەلام پڕ قانزاجترین پرۆژە تەرخانکراوە بۆ دەسەلاتداران .... هتد بە ٧ مانگ وەزارەتیان بۆ پێکناهێنرێ لە کاتێکدا کە ٨٥ ٪ کورسیەکانی پەرلەمانیان لەدەستدایە ! ئەمە بۆچی و بە چ لۆژیکێ ؟ هیچ تەفسیرێکی ڕاستە قینە هەیە جگە لەوە کە لە قەیرانێکی توندا دەژین ؟ پارتی و ینک لەسەر بەشکردنی هەریسەکە لە ململانێدان . پارتی دەیەوێ بە ئارەزووی خۆی بەشیکات و ینک بەمە ڕازی نیە چونکە دەزانێ هاوبەشەکەی بە چ شیوەیەک بووە بە خاوەنی ٤٦ کورسی ، دەزانێ کە لە هاوکێشەی هێزی سیاسی و سەربازیدا جیاوازیەکی جدییان نیە ، بە پێچەوانەی گۆران کە جێگەی سروشتی خۆی ــ ئۆپۆزسوێن ــ جێهێشت و چوونە ناو حوکمەتی هەڵبژارد . برادەرانی گۆران ئەوەیان بیر چووکە دەمێک نیە پەنجە یانکرد بە کوناو دوپشک پێوەیدان . ئەمجارەش پەنجە یانکردوەتەوە بە هەمان کوندا ، ڕەنگە گران بکەوێ لەسەریان و لەسەر هەموو بزافی نیشتیمانیش . ئەمڕۆ خراپترین ڕۆژانی ئۆپۆزسوێنە لەم هەرێمەدا . ئەوە گۆران کە پێش ١٠ ساڵ وەکو حیزبێکی ئۆپۆزسوینی بەهێز پەیدا بوو ، جیگەی هیوای خەڵک بوو ، ئەمڕۆ وەکو حیزبێکی بچووک خۆی ئالاندووە لە دەسەلاتدارانەوە . ئەوە نەوەی نوێ کە بە بلۆکێکی هەشت کەسیەوە جێگەیەکی بۆخۆی لە ئۆپۆزسوێندا دروستکردبوو ئیستە کەوتوتە وەزعێکی شڕو شێواو . ئەوە چەپەکان کە بەخیلی بە حاڵیان نابرێ و چاوەڕێش ناکرێ بەم زوانە هەڵسنەوە . جا جارە چیە ؟ بە هەموو حاڵێ ئەگەر پارتی و یەکیتی لەسەر ئەم ڕێڕەوەی ئیستەیان بەردەوام بن دواڕۆژیان نیە و گۆڕانکاری هەردەبێ . بەلام بۆ ئەوەی ئەو گۆرانکاریە زووتربێ ، ئاسانتر بێ ، بە پێویستی دەزانم خەڵکی دیموکراسیخواز و نیشتیمانپەروەران بە گشتی بجووڵێن ، ئەم پرسە بخەنە بەر باس و بگەڕێن بۆ شێوەیەکی گونجاو بۆ ڕێخستنەوەی بزافی ئۆپۆزسیون ، بۆ ڕێخراوێکی وەها کە ئەم بۆشاییە گەورەیەی لە گۆڕەپانی سیاسیدا هەیە پڕ کاتەوە . ڕای من لەم پرسەدا ئەمەی خوارەوەیە : قەومی عەرەب ( بە تایبەتی بەعس ) خۆیان تاقی کردەوە لە ٤٠ ساڵ ( ١٩٦٣ ـــ ٢٠٠٣ ) و فەشەلیان هێنا لە عێراقدا . قەومی کوردیش ٢٨ ساڵ ( ١٩٩١ ــ ٢٠١٩ ) خۆیان تاقی کردەوەو فەشەلیان هێنا . ئیسلامی سیاسیش لە عیراقدا ١٥ ساڵە ( ٢٠٠٥ ــ ٢٠١٩ ) خۆیان تاقی کردەوەو فەشەلیان هێنا . چەپیش بەر لەوەی خۆیان تاقی بکەنەوە پووکاونەتەوەوە فەشەلیان هێناوە . کەواتە دەبێ بۆ شێوەیەکی نوێ لە خەبات و ستراتیجی بگەڕێین . من ئەم شێوە تازەیە لە پێکهێنانی ڕێخراوێکی جەماوەری تازەدا دەبینم کە سەرجەم جەپەکان و نیشتیمانپەروەرە لیبراڵەکان لە خۆ بگرێ بۆ تێکۆشانێکی ئاشتیانەی دیموکراسیانە ، لە پێناوی ڕژێمێکی دیموکراتی مەدەنی وەکو ڕژێمی سوید ، هولەندا ، کەنەدا . پێمباشە ئەم ڕێخراوە ناوبنرێ ( بزافی چاکسازی دیموکراتی ) + لەسەرە تاوە ( گرووپ گرووپ ) دابمەزرینرێ و دواتر ئەم گرووپانە یەکبگرن + لە سەرەتاوە وابکرێ کە وەرگرتن و گۆڕینی پۆستی سکرتێر بە ئیرس و تاپۆکاری نەبێ وەک ئەم وڵاتە دواکەوتوانە ، بەڵکو وەکو ئەوروپای ئەمڕۆ بێت .
.gif)
رێبوار کەریم وەلی (1) لە 3ی كانوونی یەكەمی 2018 وە كە پارتی بەربژێرەكانی خۆی بۆ پۆستەكانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم راگەیاند، ئیتر پێی نایە قۆناغێكی نوێوە. بۆ ئەوانەی لە نزیكەوە ئاگاداری كێشمەكێشەكانی ناو پارتین، شتێكی ئاسایی بوو، ئەمجارەش نەبووایە دەبوو چوار ساڵی دیكە ئەو دەستاودەستكردنە هەر بكرێ، بەڵام پێدەچوو بۆ بەشێكی زۆری ناو پارتی و تەنانەت دەرەوەی پارتیش شتێكی لەناكاو بووبێت و رای گشتی بۆ ئامادە نەكرابێت. رەنگبێ لەناو پارتی نیقاشێك هەبووبێت لەسەر چۆنیەتی دابەشكردنی پۆست و دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەت، بەڵام نەبووەتە خیلاف و ناكۆكیی جددی لێ نەكەوتووەتەوە، چونكە لەناو پارتیدا هەمیشە مەرجەعیەتێكی بەهێز و خاوەن بڕیار هەیە كە قەت رێگە نادات نیقاش و ململانێكان بگاتە ئاستێك دووبەرەكی لێبكەوێتەوە، چونكە فاكتەری سەرۆك بارزانی هەمیشە یەكلاكەرەوەیە و پارێزەری سەقامگیریی ناوخۆی پارتی و ناوماڵی كوردیشە. ئەو گۆڕانكارییەی ئێستا پارتی كردوویەتی و بووەتە بەشێك لە هۆكاری دواكەوتنی پێكهێنانی حكومەت، هەنگاوێكی ستراتیژیی گەورەی سەرۆك بارزانییە بۆ داهاتوو. هەندێك كەس هاوكێشەكە لە گۆشەنیگای بەرژەوەندیی خۆیانەوە دەبینن كە سەرۆك وەزیرانی پێشوو جێگەی خۆی داوە بە كەسێكی دیكە و هەوڵ دەدەن وەكو ئینقلابێك سەیری بكەن لەكاتێكدا وا نییە. ئەگەر نێچیرڤان بارزانی بۆ یەك چركەش پێداگری لەسەر مانەوەی خۆی بكردبایە، چوار ساڵی دیكەش هەر سەرۆكی حكومەت دەبوو. بەڵام ئەو دیوەشی نابینن كە دەركەوت لەناو هەموو كورد تەنها یەك كەس هەیە بتوانێ جێگەی سەرۆك بارزانی (بە هەموو دەسەڵاتەكانیەوە) لە سەرۆكایەتی كوردستان بگرێتەوە كە ئەویش نێچیرڤان بارزانییە، ئەگەر مەسروور بارزانی چووبێتە جێگەی نێچیرڤان بارزانی و ئەمانەتی حكومەتی پێ سپێردرابێت، ئەوا نێچیرڤان بارزانیش ئەمانەتی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان و هاوكات سەرۆكایەتی پارتیشی پێ سپێردراوە. ئەم متمانەیەی سەرۆك بارزانی شتێكی كەم نییە، بۆیە گرەوكردن لەسەر ئەوەی كە پارتی لەناوخۆی خۆیدا (خیلاف)ی هەیە، گرەوكردنە لەسەر ئەسپی تۆپیو. كاركردی سەرۆكی داهاتووی هەرێم و سەرۆكی حكومەتی هەرێم بەڵگە دەبن بۆ راستیی ئەوەی كە ئەو جێگۆڕكێیە هەرچەند بێ ئامادەكاریش بووبێت، رەهەندێكی ستراتیژیی هەم بۆ پارتی و هەم بۆ كوردستان هەیە. گۆڕان، مەهەپەكەی كوردستان (2) یەكێتی لە روانگای مێژووی خۆی و ئەو تەقسیمە جوگرافییەی كە بە درێژایی نیو سەدە لە كوردستان درووست بووە، لە خراپترین حاڵەتیشدا، خۆی پێ لە پارتی كەمتر نییە. ئەگەرچی تا ئێستاش بە رواڵەت براگەورەیی پارتی قەبوڵ كردووە، بەڵام هەر كاتێك بۆی لوابێت، دەگگەیەكی لە پارتی داوە. بە واتایەكی دیكە یەكێتی میراتێكە كە ئەگەر هیچیشی پێ نەكرێت، دەتوانێ تێكیبدات. لە 23ی حوزەیرانی 2015، قودرەتی تێكدانی گۆڕان ئیسپات بوو؛ ناوماڵی خۆیان تێكدا و هیچیشیان دەستنەكەوت! ئەمجارە پارتی بە مەبەست و بۆ درووستكردنی جێپێیەكی قایم لە سلێمانی، گۆڕان وەكو ئەسپی تەڕوادە بەكاردێنێ. راستە گۆڕان زۆر سوودمەندە لەو رێككەوتنەی كە ئێستا كراوە، بەڵام دیسانیش پارتی دوای ئەوەی دڵنیا بووەوە كە لە خراپترین حاڵەتیشدا ئیمكانی گەڕانەوەی گۆڕان بۆ باوەشی یەكێتی لەئارادا نییە، وەبەرهێنانێكی سیاسیی دوورمەودای لەسەر ئەو بابەتە كرد. رێككەوتنی یەكەمی پارتی و گۆڕان بۆ پێكهێنانی كابینەی هەشتەم لە 2014 مەبەست لێی ئاوتكردنی یەكێتی بوو، دەركەوت ناكرێ. رێككەوتنی دەباشانی یەكێتی و گۆڕانیش بۆ ئەوە بوو كە یەكێتی دەیویست گۆڕان بگەڕێنێتەوە ناو یەكێتی. ئەوەش سەری نەگرت، بەڵام رێككەوتنی ئەمجارەی گۆڕان و پارتی بناغەیەكی ساغڵەمی هەیە كە ئەویش بریتییە لەوەی وەك گوشاری سیاسی بۆ سەر یەكێتی بەكاردەهێنرێت و لەلایەكی دیكەوە پارتی گەرەنتیی مانەوەی ئەو هێزە لە گۆڕەپانی سیاسی دەدات بە گۆڕان. ئەوە رێك مێژووی مەهەپە و ئاكپارتییە كە دوو لە سەرسەختترین ركابەرەكان بوونە هاوپەیمانی یەكتری و هەردووكیان هێزی مانەوە و دەسەڵاتیان لە یەكتریدا دەبیننەوە. سەركونسوڵی ژاپۆنیش نەگرن! (3) بۆ یەكەمجار لە مێژووی وڵاتی ژاپۆن، زانكۆی لێكۆڵینەوەی بیانی لە تۆكیۆ لە 1ی نیسانی ئەمساڵەوە، كۆرسێكی فێركردنی زمانی كوردی بۆ 40 فێرخوازی بە رەچەڵەك ژاپۆنی كردووەتەوە. كۆرسەكە لە لایەن مامۆستایەكی كوردی كوردستانی باكوور بەڕێوەدەچێت و هەفتانە چوار سەعات دەرسی زمانی كوردی بە فێرخوازەكان دەگوترێتەوە. تا ئێرە ئاساییە. توومەز توركیا ئەو هەواڵەی بیستووە! خێرا لە رێگەی وەزارەتی دەرەوەی وڵاتەكەیانەوە پەیوەندییان بە وەزارەتی دەرەوەی ژاپۆنەوە كردووە و داوایان كردووە دەستبەجێ ئەو كۆرسانە بوەستێنن. وەڵامی وەزارەتی دەرەوەی ژاپۆن ئەوە بووە كە خوێندن و قسەكردن بە زمانەكان مافێكی بنچینەییە و دەستووری ژاپۆن دەیپارێزێ. نە حكومەت و نە وەزارەتەكان ناتوانن رێگری لەو مافە بكەن. رەنگبێ كاتسومی مۆری یاسۆ، سەركونسوڵی ژاپۆن لە هەولێر یەكەم ژاپۆنی بێت كە بە زمانی كوردی قسە دەكات. لەو روانگەیەوە كە حكومەتی ئێستای توركیا قۆڵی لە دژایەتیكردن و سڕینەوەی زمان و كولتووری كوردی لە كوردستانی باكوور و رۆژئاوا هەڵكردووە، دوور نییە ئەمری گرتنێكیش بۆ كاتسومی مۆری یاسۆ دەربكات! ئەم كابرایە دووجار تۆمەتبارە، یەكەمیان بە هۆی ئەوەی بە كوردی قسە دەكات، دووەمیان بەهۆی ئەوەی كە بەوە نەوەستاوە و تەنانەت جلی كوردیشی لەبەركردووە.
.gif)
چیا عەباس لە چەند نوسینێکمدا ئاماژەم داوە بەوەی گۆڕانی ئێستا و گۆرانی جاران زۆر جیاوازیان هەیە، پێوەرەکانی گۆرانبون، ئیدارەدان و سیاسەتکردن، سروشتی بزوتنەوەکە و کەش و هەوای کارکردن و هەڵسوراندنی ئەرکەکان لە ئێستادا نامۆن بە رابوردو. یەکێک لە جیاوازیە بنەرەتیەکانیش سەرهەڵدانی چەند سەنتەرێکی بریاردانە لە ناو گۆڕاندا. لەم وتارەدا هەوڵ دەدەم تیشک بخەمە سەر سەنتەری دەسەڵاتی کورەکانی کاک نەوشیروان. لە دوای وەفاتی کاک نەوشیروان هەڵسوراوان و گۆرانخوازان و دۆست و ناحەزانی بزوتنەوەکە، هەر یەک لە روانگا و بە مەبەستی جیاجیا، سەرهەڵدانی ئەو سەنتەرەی دەسەڵاتی نما و چیا یان بە پرسی بە بنەماڵەکردنی بزوتنەوەکە ناوزەدکردوە و تا ئەم چەرکەیەش وا باسدەکرێت. یەکێک لە خەسڵەتە زەقەکانی ناسیۆنالیزمی کوردی لە باشور دەسەڵاتی بنەماڵەیە بە رێگەی حزبەوە، دیاردەیەک تەنانەت بەشێکی هێزە ئیسلامیەکانیشی گرتۆتەوە، بەڵام ئەم پرسە لە ناو گۆڕان بە شێوە کلاسیکیکە سەری هەڵنەداوە و ئایندەشی نارونە. پارتی زەمینەیەکی مێژویی بەهێزی بۆ دەسەڵاتی بنەماڵە هەیە، بنەماڵە جومگە گرنگەکانی پارتی و دواتر حوکمرانیشیان بەدەستەوەیە، ئاشکرا نیە چەند کەس لە شەجەرەی خانەوادەی بارزانی دەسەڵاتدارن، بەلایەنی کەم دەیان لە کەسایەتیە ناسراوەکانیان لە جومگە جیاکاندا باڵادەستن. پرسی بنەماڵەی بارزانی لە ناو پارتیدا دروست نەبوە، ئەوان پێش دروستبونی پارتیش بە حوکمی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی و رۆڵیان لە بزافی کوردایەتی بنەماڵەیەکی گەورەی ناوداری دەسەڵاتدار بون، داتر پارتی بۆتە خەیمەی رێکخراوەیی و حزبی زۆری دەسەڵاتەکانیان. تا ئەم چرکەیەش هیچ گروپ و ئاراستەیەک نەیتوانیوە دەسەڵاتی بنەماڵە لە ناو پارتیدا لاواز بکات، ئەزمونی جەلالی بە گەرانەوەی گروپی یاخیبو لە دەسەڵاتی بنەماڵە بۆ لای هەمان دەسەڵاتی بنەماڵە کۆتایی هات. پاش روخاندنی سەدام و سەرهەڵدانی زەقی بەرژەوەندیەکانی زلهێزەکانی دنیا و ناوچەکە لە ناوچەکەمان بە بنەماڵەکردنی یەکێتی لە لوتکەی ئەجێندای دەسەڵاتدارانی ئەو حزبە و هێزە پەیوەنددارەکاندا بو. سەرەرای نارەزایی ناوخۆی یەکێتی بەڵام دوای یەکەم نەخۆشکەوتنی خوالێخۆشبو مام جلال ئیتر بە وردی کار بۆ چەسپاندنی دەسەڵاتی بنەماڵە دەستیپێکرد. یەكیک لە خەسڵەتە بنەرەتیەکانی بنەماڵە ئەوەیە مەرجەعێکی باوەرپێکراو بۆ بریاردان هەیە. دوای رێکەوتنی ستراتیژی بەبنەماڵەکردنی یەکێتی بوە ئەمری واقیع، هەر دو هێز و بە پشتگیری ئیقلیمی و نێودەوڵەتی توانیان جومگەکانی دەسەڵاتی هەرێم و نوێنەرایەتی کورد لە بەغدا بگرنە دەست، ئەم واقیعە لە بەرژەوەندی زلهێزەکانی دنیا و ناوچەکە بو، چونکە ئەوان باشوری کوردستان بە فاکتەرێکی گرنگی پاراستنی یەکپارچەیی عێراق دەبینن و ئارامی کوردستانیش بە ئەڵقەیەکی گرنگ بۆ ئەجێنداکانیان لە عێراق و ناوچەکە دەژمێرن. چەندین راپۆرتی بیانی باوەرپێکراو باس لە گرنگی ئەو هاوسەنگیە لە سەر بنەمای دەسەڵاتەکانی بنەماڵە دەکەن، هەر بەو هۆیەشەوە رێگا دراوە هەر دو بنەماڵە لە حوکمرانیدا دەستکراوەبن تا دۆخەکە تێک نەچێت. زیادە بۆ ئەوەی گۆڕان بۆ ئەو گەمەکەرە زەبەلاحانە هێزێکی نوێ بو، هاوکاتیش بە بزوتنەوەیەکی چەپخوازی ( بێ متمانە) هەڵسەنگاندنیان بۆ دەکرد. کاتێک لە ٢٠٠٩ گۆڕان سەرکەوتنێکی گەورەی بەدەست هێنا ئەمریکیەکان لە راپۆرتەکانیاندا خەم و مەراقی خۆیان نەشاردۆتەوە دەرباری ئەم روداوە و بە " بومەلەرزەیەکی سیاسی" چاوەرواننەکراو وەسفیان کردوە، هاوکات ترسیشیان لێ نیشتبو کە تێکچونی هاوسەنگی هێز نێوان پارتی و یەکێتی نائارامیەکی گەورەی لێ بکەوێتەوە، باشترین بژاردەیان لەو سەردەمەدا مامەڵەی دو فاقەیی بو لە گەڵ گۆڕان، ئەمە لە کاتێکدا گۆڕان هێزی چەکداری نەبو و توانای دارایی زۆر لاواز بو، بەڵام بە هۆی کاریزمای کاک نەوشیروان و خەسڵەتە تایبەتەکانی و خاوەنی نیو ملیۆن دەنگی نارەزا بو حسابی وردیان بۆ دەکرد. لە لایەکەوە موجامەلەکردنی گۆڕان و فشارکردن لێی، هاوکاتیش پشتگیری لە دەسەڵاتی پارتی و یەکێتییان پێرەو دەکرد. کاتێک گۆڕان لە پەرلەمان و حکومەتی هەرێم دورخرایەوە زلهێزە پەیوەنددارەکان هەڵوێستێکی شەرمنانەیان هەبو و ژێر بەژێریش پێیان خۆش بو بەو مەرجەی گۆڕان، ئەوەی ئەوان باسیان لێدەکرد، بژێوی و ئاژاوە و نائارامی دروست نەکات، بە واتایەکی تر وەک لاین مانێک جار جار عەلەمە نیللیەکەی راوەشێنێت. گۆڕان لە سەردەمی کاک نەوشیروان لە چەند وێستگەیەکی هەستیاردا روبەروی ئەمریکا بۆتەوە، یەکەمجار کاتێک کاک نەوشیروان ئاماژەی بە عوسیانی مەدەنی بەرامبەر بە حوکمرانی برێمەر کرد، دوا جاریش لە دوا دانیشتنی کاک نەوشیروان لە ساڵی ٢٠١٥ لە گەڵ باڵیۆزی ئەمریکا لە عێراق، باڵێۆز داوای لێ کردبو رازی بێت ماوەی سەرۆکایەتی هەرێم درێژ بکرێتەوە، لە وەڵامدا بە باڵیۆزی وتبو: کاتێک تۆ رازی بیت سەرۆک ئۆباما بۆ خولی سێهەم خۆی کاندید بکاتەوە منیش بە داواکەی تۆ رازی دەبم. لە نێوان ئەم دو روداوەدا بەردەوام ئەمریکا مامەڵەیەکی سر و ساردی گۆڕان یان کردوە و بەدەنگ داواکاریە رەواکانیەوە نەچون. کاک نەوشیروان هیچ هەڵپەی نەدەکرد بۆ پەیوەندی توند و تۆڵ لە گەڵ وڵاتانی دراوسێ، ئەمە سەرەرای ئەوەی ئێران زۆر هەوڵی لە گەڵدا و تورکیاش بە هەمان شێوە. سارد وسری گۆڕان و ئەمریکا و پشگوێخستنی خواست و داواکاریەکانی ئێران و تورکیا بۆ گۆڕان باجێکی زۆری هەبو، بە تایبەت لە کاتی هەڵبژاردنەکاندا. بەڵام گۆڕان ئیرادەی سەربەخۆی پاراست و نەبوە بەشێک لە گەمەی جەمسەرە بەهێزەکان. ئەم راستیانە ئەو زلهێزانەی هاندەدا تا پێکهاتە و ئاراستەکانی گۆران دەستەمۆ بکەن، لە سەردەمی کاک نەوشیروان سەرجەم هەوڵەکانیان پوچەڵ دەرچون. دوای وەفاتی دۆخەکە زۆر گۆرا و دەرفەتێک دروستبوە بۆ دەستەمۆکردنی گۆڕان. کاک نەوشیروان نەما، کورەکانی پەلەیانە و چاویان لە خانەوادە دەسەڵاتدارەکانی تری کوردستانە، بۆ ئەو مەبەستەش چەند کەرەستەی گرنگیان لە بەر دەستدایە: یەکەم: کوری کاک نەوشیروانن دوەم: مولک و ئیرسێکی گەورەیان لە بەر دەستدایە سێیەم: دەسەڵاتێکی لاواز و ناتەبای گۆڕان بە تەنیشتیانەوەیە چوارەم: پارتی و یەکێتی و زلهێزە دەرەکیەکان هاریکار و رێگەخۆشکەری ئەم پرسەن هەرچی پارتی و یەکێتیە لە سایەی کەسایەتی یەکەمی حزبەکانیان توانیویانە دەسەڵاتی بنەماڵە بچەسپێنن و بپارێزن، بەڵام تا کاک نەوشیروان لە ژیاندا بو لە گەڵ ئەو پرسەدا کۆک نەبوە، تەنانەت لە سەردەمی خەباتی شاخی و داتریش لە شاردا کەسێک لە خزمانی کاک نەوشیروان نادۆزیتەوە بە ناهەقی بەرپرسیاریەتی گەورەی هەبوبێت، براکەی، کاک بەختیار، بە خەبات و ماندوبونی خۆی دوا پۆستی پێش راپەرین عەدەد جیهازی شۆرش بوە. بە بنەماڵەکردنی گۆڕان زیاتر خواستێکی دەرەوەی بزوتنەوەکەیە و کەسێک خاوەن کاریزماش بونی نیە رابەرایەتی ئەو پرس و پرۆسەیە بکات. ناشێت باس لەوە نەکەم هەمو ئامۆزا و پورزا و خوشکەزا و خزمە نزیکەکانی نما و چیا ژمارەیان دەیان کەس تێپەر ناکات، لە ناو گۆڕاندا بێجگە لە ژمارەیەک دۆستی دڵسۆزی کاک نەوشیروان خزمێکی نادۆزیتەوە بەرپرسێکی باڵا بێت، زیادە بۆ ئەمانەش هەر دو کورەکەی کاک نەوشیروان تا ئەم چرکەیەش ژنیان نەهێناوە. بۆیە ناکرێت بۆ دەستەواژەی بەبنەماڵەکردنی گۆڕان لێکدانەوە کلاسیکیەکەی بۆ بکرێت و لەو روانگایەوە بە بنەماڵە دەسەڵاتدارەکانی تر بشوبهێنرێت. دروستە کورەکانی کاک نەوشیروان بەهۆکاری ئەو فاکتەرانەی باسم لێکردون دەسەڵات و پێگەی تایبەتیان لە ناو گۆڕاندا هەیە، کێشەکە لەوەدایە ئەم راستیە بە خراپ بەکاربهێنن و دەست لە کاروبار و بریارە گرنگەکانی گۆڕان وەردەن. ئەو هەواڵ و دەنگۆیانەی دەبیسترێن باس لەو دەست تێوەردانە دەکەن. بەرامبەر بەم دیاردە نەخوازیارە زۆرینەی ناوخۆی گۆڕان لە گەڵ ئەو پرۆسەیە کۆک نین، لە لاکەی ترەوە فاکتەرەکانی دەرەوەی گۆڕان هاندەر و زەمینە خۆشکەری ئەو پرۆسەیەن، چونکە سەرکەوتنی ئەو پرۆسەیە بە فاکتەرێکی گرنگ دەزانن بۆ کارنامەکانیان کە لەم ساتە وەختەدا پاراستنی سەقامگیری و ئارامی باشورە، باشورێک بۆتە خاڵی کۆکردنەوە و بەیەک گەیشتنی زۆربەی بەرژەوەندیەکانی ئەو گەمەکەرە زەبەلاحانە، بوئرەیەکی سارد کە هەڵگری زۆربەی کەرەستە گەرمەکانی تەقینەوەیە. ئەوەی ئێستا بەرچاو دەکەوێت فاکتەرە بەرهەڵستەکانی ناوخۆی گۆڕان هێدی هێدی پەراوێز و بێدەنگ دەکرێن و فاکتەرە دەرەکیەکانیش باڵادەستر دەبن. دو کورەکەی کاک نەوشیروان هەوڵێکی زۆریان داوە هاوسەنگی ئەم دو فاکتەرە رابگرن،، بەڵام سەرکەوتو نەبون. بۆچی؟ گەر کار بۆ پرۆژە مەزنەکەی کاک نەوشیروان دەکەن ناشێت بەو نارونی و زیگزاگیە بیکەن، بە پێچەوانەوە هەرچی بکەن دەکەوێتە ژێر گومان و پرسیارەوە. نوسینی: چیا عەباس رۆتەردام: ٥ی مایسی ٢٠١٩
.gif)
.jpg)
.png)
.jpg)
.jpg)
