+ ژوان ئەحمەد سەعید     لەوەتەی یەكێتی نیشتمانی كوردستان هەیە، هیچ حزبێك بە رادەی یەكێتی كێشەی لەگەڵ كۆنگرە نەبوە، بە جۆرێك كە تەمەڵترین حزبە لە بەستنی كۆنگرە‌و ئەگەر تەمەنی كۆمەڵەی رەنجدەرانیش بە مێژووی یەكێتی حساب بكرێت، ئەوا یەكێتی بە 50 ساڵ تەنیا 3 كۆنگرەی ساز كردوە، تێبینی كۆنگرەكانیش با لەولاوە بوەستێت. ئێستا كە هیچ پاساو‌و لەمپەرێكی بابەتی بۆ كۆنگرە نەماوە جگە لە كێشە‌و لەمپەرە شەخسی‌و خودیەكانی سەركردایەتی، هەروەها كە داوای سەرەكی كادرانیش تەنیا‌و تەنیا كۆنگرەیە، دەبینین‌و دەبیستین لەسەر ئاستی باڵا باس لە كۆنگرەی تەوافوق دەكرێت، تەوافوق بە مانای قایل بون بە كۆنگرە بە مەرجی پێشوەختی پۆست‌و دەرچون. ترس لە كۆنگرە!! زۆرن ئەو لەمپەرانەی لەبەردەمی كۆنگرەی چوارەم هەیە، بەڵام گەورەترینیان لەمپەری ترسە لە كۆنگرە، ترس لە دەرنەچونەوە یان دەرنەچونی دەستەو تەكەتول بە گشتی. ئەوانەی لە كۆنگرە دەترسن چەند جۆرێكن: بەشێكیان ئەوانەن كە تا ئێستا كەم چونەتە بەر بێژنگی هەڵبژاردن‌و دیموكراسیەتێكی راستەقینە لە كۆنگرەدا‌و هەمیشە بە دەستەگەری یان تەكەتول‌و لیستی پێشوەخت دەرچون. بەشێك لەوانە، ئەو كەسانەن كە بە تەسكیە یاخود بە پشتیوانی لە كۆنگرەدا بەبێ هەڵبژاردن پۆستی باڵایان پێ دراوە. بەشێكیش ئەوانەن كە هێشتا كۆنگرەیان نەبینیوەو وەك تەعین لە مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی دانراون. بەشێكیش ئەوانەن كە ئەگەر لە مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی دا نەمێنن ئەوا بازرگانی‌و كارەكانیان لە بوارە جیاجیاكان لەدەست دەدەن‌و رۆڵیان نامێنێ‌و كارەكانیان كز دەبێت. ئەوەی سەیرە، كەسانێك ناویان لەناو پشتیوانانی تەوافوقدا دەهێنرێت، كە دەبوایە ئەوان پێشڕەوی كۆنگرەی بێ تەوافوق بكەن، چونكە هەم خۆیان كەسانی نوێ‌و هەم خاوەن پشتیوانی‌و كایگەرین‌و نابێ ترسیان لە سەركەوتن هەبێت تەوافوق چارەسەرە یان خۆكوژی؟؟ كۆنگرەی تەوافوق بۆ یەكێتی نەك چارەسەر نیە، بەڵكو خۆكوژی سیاسی یە، چونكە هەر ئەو كۆنگرەی تەوافوقەیە كە كوڕ‌و كچی بەرپرسانی یەكێتی لەجیاتی كادرە سەرەكی‌و چالاكەكان دەباتە هەرەمی سەرەوەو سەرەنجام كادرانیش بێئومێد دەبن لەم حزبە‌و لێی دەكشێنەوە. یەكێتی لە دۆخێكی مەترسیداردایە، ئێستا هەموو هێزی مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی‌و ئۆرگانەكانی یەكێتی بۆ پاراستنی قەوارەی ئێستا‌و دەنگدەر‌و كادرەكانی ئێستایە، بەبێ ئەوەی بیر لە گۆڕانكاریە جەوهەریەكانی ژیانی سەردەم بكەنەوە، بۆیە دەبینین، لەبری ئەوەی بەدوای ئەندام‌و دەنگدەری نوێدا بگەڕێن، تەنیا سەرقاڵی ئەوانەیە كە چەند دەستێكیان كردوە‌و ئەم حزب‌و ئەو حزب دەكەن بۆ پۆست‌و ئیمتیازات‌و ئەوان وەك دیوەخان دەبەنە سەرەوەی هەرەمەكە. زیانێكی گەورەتری تەوافوق ئەوەیە، كە ئەم تەوافوقە بۆ ئەوەیە لە كۆنگرە قسە لەسەر هەڵە‌و كەمتەرخەمی‌و گەندەڵی‌و لادانە سیاسیەكانی ئەم دەهەیە نەكرێت كە بەرپرسانی یەكێتی سەرقاڵن پێوەی، بەوەش هەڵە‌و كەموكوڕیەكان سەرلەنوێ دیزە بەدەرخۆنە دەكرێن‌و سڕ دەكرێن تا دەورانێكی تر یەكێتی پێوەی بتلێتەوەو هێندەی تر یەكێتی بچوك ببێتەوە. كێشەكانی یەكێتی‌و بچوك بونەوەی یەكێتیش زیانی گەورەتر لە كوردستان‌و بە تایبەت دەڤەری سەوز دەدات وەك زۆریش داویەتی، سەرەنجامیش هەم حزبەكەو هەم سەركردایەتی یەكێتی یش توشی ئاستەنگی گەورە دەكات‌و دور نیە زۆنەكەی بە تەواوی لەدەست بچێت‌و لە خودی سلێمانیدا یەكێتی پاشەكشە بكات بۆ دوای ئیسلامیەكانیش. چارەسەر تاكە چارەسەر كۆنگرەیەكی ئازاد‌و گۆڕانكاری‌و دور لە گزی‌و تەكەتول‌و لیست لیستێنەیە، كۆنگرەیەك كە لە پاڵ كەسانی كارا‌و خاوەن پێشینە‌و ئەزمون ( ئەوانەی لە بازرگانی‌و گەندەڵیەوە نەگلاون) تێكەڵ بە نەوەیەكی نوێی سیاسی بكات تا یەكێتی بباتەوە ئەو ئاستەی شایستەی خەباتیەتی. كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی پێویستە وەك كۆنگرەی دامەزراندن لێی بڕوانرێت، چونكە پێویستە كۆنگرەیەك بێت كە دوای 28 ساڵ لە كۆتایی خەباتی شاخ، یەكێتی بپەڕێنێتەوە بۆ حزبێك كە روئیا‌و دونیابینی‌و ستراتیژی هەبێت بۆ حوكمڕانی‌و خزمەت كردنی خەڵك، بیكاتە حزبێك كە تەنیا كاری بەیاننامەو دەستواژە‌و ڕستە شۆڕشگێڕیەكان بەكارنەبات بۆ جولندنی سۆز، بەڵكو حزبێك بێت بە بارتەقای قوربانی‌و خەباتەكەی، خزمەتی خەڵك بكات‌و بەوەش بۆڕی ڕكابەرانی بدات نەك بە خەوتن لەسەر چەكە گوڵی سەركەوتن. بەڵام ئەگەر بڕیار بێت یەكێتی كۆنگرەی تەوافوق بكات، یان هەر بڕیارتان داوە كۆنگرە بە شەرتی چەقۆی دەرچونەوە بكەن، ئەوا لە ئێستاوە فاتیحە بۆ گیانی یەكێتی بخوێنن‌و سەرقاڵی بازرگانی ببن‌و دوو فلسی تر پەیا بكەن تا لە رۆژی رەشی هەلاتن فریاتان بكەوێ، چونكە دڵنیام خەڵك چیتر یەكێتی بەم بەرگەی ئێستاوە ناوێت‌و رۆژ لە دوای رۆژ دور ئەكەونەوە لە یەكێتی.

  + سەلاح خدر    لەگەڵ زیادبوونی ئۆپەراسیۆنە داگیرکارییەکانی تورکیا لە کوردستان بەگشتی و باشوور بەتایبەتی، هاوشانی هێرشی سەربازی، ئۆپەراسیۆنی سیاسی، ئیستغباراتی و میدیای تورکیا بۆ گوڕکردنی شەڕ و ڕەواییدان بەداگیرکاری بەشێوەیەکی چڕ دەستی پێکردووە، تا ئەو ئاستەی دەوڵەت جگە لە راگەیاندنە خۆجێیەکانی هەموو میدیا و میدیاکار و ڕۆژنامەنوسەکانی گرێدراوی خۆی لە دەرەوەی سنور خستوەتەگەڕ. دەوڵەتی تورکیا هەمیشە هەوڵی داوە بۆسەرخستی ئامانج و پیلانگێڕییەکانی لەبەرامبەر دۆزی نەتەوەیی - نشتیمانی کوردان و قڕکردنی نەتەوەی کورد و  بێ ستاتۆ هێشتنەوەی، هێزە وابەستەکانی خۆی بەکاربهێنێت و ئەوانی دیکەش ناچاری گوێڕایەڵی بکات. وەک هەردەم تورکیا کار بۆ ئەوە دەکات کوردان لە یەک داببڕێنێت و تا بەگژیەکداکردن بۆ ئامانجە سیاسیەکانی خۆی بەکاریابهێنێت، لەساڵی ١٩٩٢ تا ١٩٩٩ چەند جارێک لەو هەوڵەدا سەرکەوتوو بووە بەوەی پارتی دیموکراتی کوردستان و یەکێتی نشتیمانی کوردستانی پەلکێشی نێوو شەڕی ناوخۆیی پەکەکە کرد، بەتایبەت پارتی بەهۆی باگراوەندی مێژوویی لە قبوڵنەکردنی بەرامبەر و زاڵبوونی ئەقڵیەتی دەسەڵاتپەرسی بنەماڵەیی و دەرەبەگایەتی و وابەستەبوونی بەردەوامی بە هێزە دەرەکیەکان، بۆ دژایەتی کردنی شۆڕشی کوردان لە سێ بەشی کوردستان بەکاریهێنراوە. لەئێستادا کە نەخشەی نوێی ڕۆژهەڵاتی ناوین دادەڕێژرێتەوە، تورکیا لەچوارچێوەی (ستراتیژی قوڵ) دا هەوڵ بۆ زیندووکردنەوەی پلانی میساقی میللی دەدات، بەشێوەیەک کەلە ڕۆژئاوای کوردستانەوە بەرەو هێڵی موسڵ تا کەرکوک و خانەقین بخاتەژێر دەستی خۆی، ئەردۆغان و تاقمەکەی ئەوەیان نەشاردوەتەوە و بەئاشکرا گوتویانە کە لەلۆزان ناهەقیان لێکراوە، لەملیۆنان کیلۆمەتری (دەوڵەتی عوسمانی)ەوە بۆ ئەم جوغرافیایەی ئێستا تەنگ کراونەتەوە، لە دواین ڕاپۆرتی وەقفی لێکۆڵینەوەی سیاسی، ئابووری و کۆمەڵایەتی - سەتا ((SETA بڕوانن کە دەزگایەکی سەر بەئاکەپەیە ئەو ڕاستیە بەئاشكرا دەبینن. کێشە جدیەکە لەوێوە دەست پێدەکات کە بۆ سەرخستنی ئەو پیلانە مەترسیدارەی تورکیا هێزگەلێکی کوردی لەهاوکاریی دان، ئەوەتا لەژێر ناوی ئۆپەراسیۆنی (چنگ) دژی پەکەکە کە چەند مانگە دەستی تورکیا پێکردووە، ڕەغمی هەموو ئەو هێزە زەبەلاحەی تورکیا لە هەرێمی کوردستان هەیەتی، ڕۆژانە هێزی دیکە سەربازی دەهێنێتە باشوور و پێگەی داگیرکاری خۆی بەهێزتر دەکات، لە ڕاپۆرتەکەی سەتادا هاتووە"بارەگا سەربازییەکان لە سەرویانەوە باشیک، ئەربیل، زاخۆ، دهۆک و زۆر شوێنی دیکە، دەرفەتێکی گرنگیان داوە بە هێزە ئاسایشیی و سیخوڕییەکان بۆ ئەوەی ئۆپەراسیۆن بکەن". لەم پەڕەگرافەتا دەردەکەوێت کە پیلانی شەڕ و جموجۆڵی داگیرکردنی باشوور لەو بارەگا سەربازیانەوە ئۆرگانیزە دەکرێت. لە دواین قسەیدا ئەردۆغان لەگەڵ بەرپرسانی حزبەکەی لە ٢٥ی ئەم مانگەدا بەئاشکرا نیەتی خۆیانی ئاشكرا کرد و گوتی، ئامانجی ئەوان لە ئۆپەراسیۆنی چنگ تەنها کۆنتڕۆڵکردنی چیاکان نیە بەڵکو ئامانجیان دەشتەکانیشە، ڕاستی پیلانەکەش هەرئەوەیە کە مەسەلە تەنها قەندیل نیە. پارتی دیموکراتی کوردستان - عێراق بۆسەرخستنی پیلانی تورکیا هەموو ئیمکانەکانی خۆی بۆ فەراهەم کردووە، لە ڕووی سەربازی، سیاسی، هەوڵگری، میدیایی و لۆجستیکی، بەشێوەیەک کە بەپێی هەواڵێکی ئاژانسی فرات ڕۆژی ٢٠ی حوزەیرانی ئەمساڵ پێشمەرگەكانی پارتی، گردی ستراتیژی كانی ماسی و چەند گوندێكیان لەسنوری پارێزگای دهۆك یان بۆ سوپای تورک چۆڵ کردووە و سەربازانی تورک چوونەتە جێگایان.  بە پێی ئەو زانیارییانە، پارتی گردی مرواسیە، گردی کەپکی کەژۆ،گردی ڕبێعە و چەند گردێکی دیکەی لە شارۆچکەی شیلادزی تەسلیمی سوپای تورک کردووە، هەروەها لە دلمان و بارخێ و لە شەش شوێنی نزیك گوندی بارخێ لە ناحیەی كانی ماسیی، پێشمەرگەكانی خۆی كشاندووەتەوە و دوای كشاوەیان سەربازانی سوپای تورك جێگیر كراون. پاش ئەوەش ئاشكرا بووە کە جگە لە برادۆست دەوڵەتی تورك بەنیازە لەسەرهێڵی مەتینا-ش ئۆپەراسیۆنی داگیركاری دەستپێبكات. لەسەرەتای مانگی ئایاری ئەمساڵ دا لەگەڵ هێرشەکانی سوپای تورک لەناوچەی برادۆست هێزەکانی پارتی لە شەودا بە کاروانێکی ١٥ ئۆتۆمبێلی پێشمەرگەیان بۆ هاوکاری سوپا گواستەوە بۆ سیدەکان. تەنانەت بۆ ئاسانکاری هێرشەکانی تورکیا بۆ سەر پەکەکە پارتی سەرەتای تەموزی ئەمساڵ، داوای لە گوندنشین و کۆچەرییەکانی سنووری گوندەکانی، کەشان، زۆمی كانی ده‌لێ، گوندی شودنێ، گوندی رویسێ، زۆمی سیارا سته‌ورێ و چەند شوێنێکیتری زاخۆی کردووە کە سنوورەکەیان چۆڵبکەن. بەپێی زانیاریەکانی ئاژانسی ڕۆژنیوز هەر هەشتی ئەم مانگە پارتی چەندین جۆر چەکی قورس و سوکی لە فەرماندەیی پێشمەرگەی دهۆک و چەند شوێنێکی ترەوە ڕەوانەی بنکەی سەربازیی تورکیا لە کۆمەڵگەی سیرێی سەربە شاردەێی شیلادزێ کردووە. هەروەها کۆمەڵێک چەکی لە کۆگاکانی دەڤەری دۆلەمەری و بارزانەوە ناردووە بۆ هەمان بنکە. دواین جار ڕۆژی ٢٨ی ئەم مانگەش کاروانێکی گەورەی پێشمەرگە لەگەڵ ئۆتۆمبێلی سەربازی و زرێپۆش و چەکی قورس، ڕەوانەی شارەدێی دەرکاری سەربە زاخۆ کراوە، تا ئێستاش ئەو جموجۆڵە هەیە. لەڕووی پڕوپاگەندەی میدیایی و ئاژیتاسیۆنەوە شەڕی تایبەت و لە ڕووی دەرونشیەوە خۆشکردنی زەمینەی شەڕی ناوخۆ بۆ پشتیوانیکردن لە ڕژێمی تورکیا  و ڕەوایەتی دان بەداگیرکاری و ئاسایی کردن لەناو کۆمەڵگای باشووردا، لە میدیاکانی پارتی و ئەوانەشی سەربە دەوڵەتی تورکن لە هەرێم دەبینرێت. بەشێوەیەکی سیستەماتیک و پیلان بۆداڕێژراو ڕۆژانە ڕاپۆرت و دۆسیەی تایبەت بۆ ڕەشکردنی خەباتی پەکەکە و کەسایەتی و پێشەنگانی ئەو ڕێکخستنە و لێدان لە کەسایەتی یان بڵاو دەکەنەوە، کار گەیشتووەتە ئەوەی پەرلەمانتار و نوسەر و ڕۆژنامەنوسەکانیشیان بۆ هەمان ئامانج خسووەتە کار. لەبەرامبەریشدا میدیا و ڕاگەیاندنی ئازاد سەرکوت و بێدەنگ و دەستگیر دەکەن. هەموو ئەمانە لەو پێناوەدایە کە وەها نیشان بدرێت ئەوەی دەگوزەرێت داگیرکاری نیە و شەڕی ڕژێمی تورکیا و کورد نیە، بەڵکو شەڕی ڕژێم و پەکەکەیە، لەکاتێکدا خودی ڕاپۆرتەکەی سەتا ڕەخنە لە حکومەتی سەدام تا ئێستا دەگرێت و بەلاواز وەسفیان دەکات کە نەیانوانیووە هەرێمی کوردستان کۆنتڕۆڵ بکەن و بۆشایی دەسەڵاتی دروست کردووە، کە مەبەست پڕکردنەوەی ئەو بۆشاییەیە لەلایەن دەوڵەتی تورکیاوە و لە چەند شوێن جەخت لەسەر یەکپارچەیی خاکی عێراق و دژایەتی خۆیان بۆ ڕیفراندۆم دەکەنەوە. ئێستا پارتی هەموو هێزەکانی خۆی خستووەتە ئامادەباشیەوە بۆ شەڕی دژ بە پەکەکە و هاوکاری پیلانەکانی تورکیا، ئەم پیلانە کۆنە و چەندێکە نەخشەی بۆ دەکێشرێت، ڕووداوە گوماناویەکەی هۆقەباز تەنها بەهانەیەکە بۆ ڕەوای دان بۆ بەو پیلانە. ڕێزدار بەسی هۆزات هاوسەرۆکی کەجەکە ڕۆژی ٢٥ی ئەم مانگە لە هەڤپەیڤینێکدا بۆ ئاژانسی فرات بەئاشكرا گوتی، تورکیا بە تێگەشتنی عوسمانی نوێ هەوڵ ده‌ده‌ن سوود لە هەلومه‌رجی شەڕی جیهانیی سێیەم وەرگرن و لەسەر لەناوبردنی کورد پیلانی میساقی میللی جێبه‌جێ بكه‌ن. پەکەکە لە به‌رانبه‌ر ئەم ئامانجەیان وەک به‌ربه‌ستێكی گەورە ده‌بینن. بۆیه‌ بە هەموو شێوەیەك هێرش ده‌كه‌نه‌ سه‌ر په‌كه‌كه‌. ناوبراو ڕەخنە لە سیاسەتی پارتی دەگرێت بەوەی، سیاسەتی هەنوکەیی پارتی خزمەت بەو ئەجەندا دوژمنکاریانەیەی تورکیا دەکات و زیان بە بەرژەوەندی کورد دەگەیەنێت دەبێت پارتی لەو ڕێ هەڵەیە بگەڕێتەوە. هۆزات دەڵێت، تورکیا هەوڵێكی گەورە ده‌دات تا له‌نێوان پارتی و پەکەکە، له‌نێوان پێشمەرگە و گەریلادا شەڕ هه‌ڵگیرسێنێت، پێویستە پارتی نەکەوێتە ئەو هەڵەیەوە، ئەو دەڵێت ئەگەر پارتی هەڵوێستی مامەڵەی خۆی بگۆڕێت بەشێوەیەکی نەتەوەی مامەڵە بکات ئەوا دەتوانێت خۆی لە پەکەکە نزیک بکاتەوە و ڕێکەوتنی یەکێتی نەتەوەیی واژۆ بکەن. بەڵام ئەوەی دەردەکەوێت ئەوەیە کە پێدەچێت کابینەی نوێی حکومەتی هەرێمی کوردستان کابینەی شەڕ بێت، چوونکە هەموو ئامادەکارییەکان تا بێدەنگی پەرلەمان لەمەڕ داگیرکاریەکان ئەو سیگناڵە دەدەن، ئەوەش گەڕانەوەیە بۆ نەوەدەکانی سەدەی ڕابردوو و هەڵگیرسانی شەڕێکی ماڵوێرانکەری ناوخۆ لە قازانج تورکیا و لەباربردنی دەستکەوتە نەتەوەیی - نشتیمانیەکانی گەلی کورد.

+ د. دەرباز محەمەد   پاش دە ساڵ ئەزمونی گۆڕان و، تێپەڕاندنی دوو ساڵ پاش کۆچی دوایی رەوانشاد کاک نەوشیروان، دامەزرێنەرو خوڵقێنەری ئەم بزوتنەوەیە. کاتی ئەوە ھاتووە ھەڵسەنگاندنێکی سیاسیی بۆ کۆی ھەڵوێست و ھەڵسوڕانی گۆڕان بکرێ، لە ماوەی ١٠ دە ساڵی رابردوودا. یەکەم: ئەگەر ھەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلولی ١٩٦١ سەرەتای قۆناغێکی نوێ بێ لە خەباتی سیاسی و چەکداری، ھەروەھا ھەڵگیرسانەوەی شۆڕش لە ١٩٧٦ بە تەواوکەرو درێژەپێدەری ئەو خەباتە دابنێین، کە سەرەنجام راپەڕین و رزگاری بەشێک لە کوردستانی لێکەوتەوە، ئەوا دامەزراندنی بزوتنەوەی گۆڕان وەرچەرخان‌و شۆڕشێکی نوێ بوو لە مێژووی سیاسی و حوکمڕانی کوردستان، چونکە، یەکەم جار بوو لە مێژوی کورد دا، ھێزی ئۆپۆزسیۆنی پەرلەمانی لەناو حکومەتێکی کوردستاندا، لە ڕێگەی سندوقی دەنگدانەوە دروست ببێ، ھێزێک لەگەڵ لەدایکبوونیدا بتوانێ متمانەی چواریەکی دەنگدەران بەدەستبهێنێ.  بۆ یەکەم جار میللەت بەخەباتی راستەقینەی پەرلەمانی ئاشنا بوو، ناڕەزایەتیەکانی نێو ماڵ و بازاڕو شەقامی بردە نێو ھۆڵی پەرلەمانەوە. حکومەتی ناچار کرد وەڵامی خەڵک بداتەوە.  ئەم شۆڕشە دیموکراسیەی گۆڕان ئەزمونێکی نوێ بوو پرۆسەی حوکمڕانی، بۆ پێشکەوتنی بیرکردنەوەی سیاسی ھەموو تاکێک، تەنانەت وەکو ئاڵنگاریەک لە ئاستی ناوچەکەشدا تێبینی دەکرا. دووەم: ئەم شۆڕشەی گۆڕان، پرۆسەیەکی ساناو ئاسان نەبوو، دەرکردن و ئەشکەنجەدان و برسیکردنی ھەزاران کەسی ئازاو چاونەترسی بەدواوە بوو. بۆیە بەرگەگرتنی گۆڕان بەرامبەر ھەموو ئەو گوشارە ناڕەوایانە، لەلایەک دەرخەری بەھێزی ئیرادەی ھاوڵاتی بێ چەک بوو، بەرامبەر بە دەسەڵاتێکی پڕچەک و بێ ویژدان، لەلایەکی تر، ئەزمونێکیش بوو بۆ ئاشتی کۆمەڵایەتی، لەپاش شەڕی ناوخۆی ساڵانی نەوەتەکان، ئایە دەکرێ ئێمە تەواو جیاواز بیر بکەینەوە، بەشێوەیەکی یاسایی و مەدەنی بەرەنگاری یەکتر ببینەوە، بەڵام یەکتر نەکوژین؟! سێیەم: گۆڕان دەرگای کردەوە بۆ ھێزەکانی دیکە، بۆ ئەوەی لەگەڵ خۆی بیانکات بە خاوەنی پرۆژەی چاکسازی، چونکە لە بنەمادا گۆڕان پرۆژەیەو جێبەجێکردنی پرۆژەکەی مەبەست بوو، نەک جێبەجێکردنی دەبێتە دەسکەوت بۆ کێ. لەم پێناوەدا بۆ چەندین مەلەف پاکێج و بەرنامەی ھەبوو بۆ حکومەت، کە دەکرا سودی لێ ببینن بەبێ بەشداریکردنی گۆڕان لە حکومەت. چوارەم: گۆڕان لە تاقیکردنەوەی قۆناغی ئۆپۆزسیۆن سەرکەوتو بوو، قوربانی زۆری دا تاوەکو بتوانێ چوار ساڵی سەختی بەرەنگاربوونەوەی چەک و دەسەڵات و شەڕانگێزی ھەردوو حزب ببێتەوە.  لە قۆناغی بەشداری لە دەسەڵاتیشدا، لەپێناو سوربوون لەسەر جێبەجێکردنی بەرنامە سیاسیەکەی، سازشی نەکرد، گەورەترین باجیدا، بەڵام کۆڵی نەداو پاشگەز نەبوەوە. پێنجەم: گۆڕان راستگۆیانەو سەرڕاستانە مامەڵەی سیاسی و رێککەوتنی سیاسی کردووە، سەرەتا لەگەڵ ھەردوو حزبی ئیسلامی، سەرەڕای جیاوازیەکان، رێککەوت بۆ بەھێزکردنی بەرەی ئۆپۆزسیۆن، تا دوا ھەنگاو خاوەنی بەڵێنەکانی خۆی بووە، لەگەڵ ھاوپەیمانەکانی. کە رێککەوت لەگەڵ پارتی بە ھەمان شێوە، رێککەوتن نەبووە ھۆی سڕینەوەی ناسنامەو بەرنامەی گۆڕان لەپێناو دەسکەوتی کەسی و کاتی.  کە لەگەڵ یەکێتیش رێککەوت، نەبوو بە دوو بەرەوەو بەرەیەک ھەوڵی پەکخستنی رێکكەوتنەکە بدات و بەرەیەک موجامەلەی ساردوسڕ بکا، بەڵکو ڕوون‌و راشکاو ئەوەی لەسەری رێککەوتووە جێبەجێی کردووە. شەشەم: گۆڕان نەبوو بە داردەستی ھیچ ھێزێکی دەرەکی، مەسەلە نیشتیمانیەکانی نەکردە قوربانی بەرژەوەندیە حزبیەکان. پەیوەندیە دەرەکیەکانی شەفاف و ئاشکرا بوون. لە سەختترین رۆژگاردا، پەنای بۆ ھێزی دەرەکی نەبرد لەدژی دەسەڵات یان حزبەکانی تر. حەوتەم: گۆڕان مۆدێلێکی نوێی لە کارو کارەکتەری حزبی ھێنایە ئاراوە، بەستەڵەکی سەرکردایەتی کلاسیکی تێکشکاند، فۆرمی بەشی زۆری سەرکردایەتی، لە سەرکردایەتی شۆڕشگێریەوە بۆ سەرکردایەتی مەدەنی و جەماوەریی. ھەیکەلیەتێکی حزبی وای داڕشت کە حزب لەبەر کەس پەکی نەکەوێت و زۆر بەئاسانی بتوانێ گۆڕانکاری لە سەرکردایەتیەکەیدا، یان لە ئۆرگانەکانیداو سەرکردایەتی حزب تاپۆو موڵکی کەس نییە تا مردن. باسکردن لەو گۆڕانکاریانەی بزوتنەوەی گۆڕان لە کایەی سیاسی دروستی کرد، دوورو درێژەو قسەی زۆر زیاتر ھەڵدەگرێ.  بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا دە ساڵی رابردوی گۆڕان بێ ھەڵەی زەق و کەموکورتی نییە. یەکەم: ئەقڵیەتی بەڕێوەبردن و ئاراستەکردنی گۆڕان، دوالیزمەیەکە لەنێوان کارەکتەرەکانی سەرکردایەتی سەردەمی شۆڕش و کارەکتەرەکانی پاش سەردەمی راپەڕین. جیاوازی روون لەنێوان ئەم دوو گروپە لە جوڵەو گوتارو دونیابینی گۆڕانبینیدا ھەیە، بێگومان باگراوندی ھەر یەک لەم دوو گروپە سەرچاوەی سەرەکی ئەم جیاوازیەیە. ھیچکامیشیان بێ کێشەو کەموکورتی نین، بەبێ ھەردووکیشیان مەحاڵ بوو، ئێستاش مەحاڵە، گۆڕان بەم شێوەیە خاوەنی کاریگەری گەورە بوایە. ئەندازیاری دروستکردن و راگرتنی ئەو باڵانسە، چ لەنێوان خودی گروپێکیاندا، یان لەنێوان دوو گروپە جیاوازەکەدا، خودی کاک نەوشیروانی رەحمەتی بوو، بەو کاریزماو ئەزمونە گەورەیەی کە زادەی نیو سەدە خەبات و سەرکردایەتی سیاسی‌و پێشمەرگایەتی بوو. ئەم دوو بیرکردنەوەیە پاش دوو ساڵ لە غیابی کاک نەوشیروان، ئێستا لە قۆناغی ھەوڵدان بۆ یەکتر قبوڵکردنن، بەڵام ھێشتا بەستەڵەکی تەمەن و دونیابینی‌و گۆڕانبینی لەنێوانیاندا نەتواوەتەوە. بە ئاسانیش ناتوێتەوە. دووەم: حزب لە ھەموو دونیا لەسەر دوو پایە بەندە، بەرنامەو کارەکتەرەکانی، لە ماوەی رابردوودا بەشێک لە کارەکتەرکانی گۆڕان خۆفرۆش، یان سیخوڕ دەرچوون. بەشێکیش زۆر بەڕێزەوە ماڵئاواییان کرد لە کاروانەکە، کە ئەمیان مافێکی رەوای ھەموو کەسێکە. بێگومان بەشێک لە متمانەی ھاوڵاتیان لەدەستچوو بەم ھۆیەوە. گومان و دڵەڕاوکێی لەنێو ھەڵسوڕاوان دروستکرد. سێیەم: ھەر لەبارەی کارەکتەرەکانەوە، حاڵی حازر بەشێک لە کارەکتەرەکانی گۆڕان لە دەرەوەی بزوتنەوەکەوە گوتاری سیاسی دەدەن و بەشێکیشیان بێدەنگ، بەڵام بەجوڵەوە، چاوەڕوانن. خاڵی ناکۆکی ئەم بەشە لەگەڵ گۆڕان، چۆنێتی‌و خاوەندارێتی بڕیاردانە، لەکاتێکدا ھەموو ئەو ھەڵسوڕاوانە تا ماوەیەکی نزیک خاوەنی پێگەو پۆستی کاریگەرو جۆراوجۆربوون، لە ھەردوو جڤاتەکە، و جڤاتی نیشتیمانیش، کە تاکە جڤاتی بڕیاردەرەو ھیچ بڕیارێک لە دەرەوەی ئەم جڤاتە نەدراوە.  ھەرچۆنێک بێ، بەھەر ھۆیەک بێ، بەرژەوەندی گشتی و بەرژەوەندی گۆڕان وا دەخوازێ دەرگایەکی نوێی دۆستانە، لەنێوان ئەو ھەڵسوڕاوە بەڕێزانەی بەھەر ھۆیەک بێ، نیگەرانن، بکرێتەوە بۆ گفتوگۆی زیاتر بەمەبەستی گەیشتن بە ئەنجامێکی ئەرێنی. ئەگەر مەبەست کاری تەندروستی حزبی بێت بۆ بەرژەوەندی گشتی، ئەوا دەرفەتی ئاشتبوونەوە لەبارو بەردەستە، خۆ ئەگەر مەبەستەکان جیاواز بن، ئەمەیان بابەتێکی دیکەیە. گۆڕان بۆ خۆی وەرچەرخانێکی سیاسییە، داھێنەرو داینەمۆکەی ئەقڵ و ئەزمونی سەرکردەیەکی مێژوویی بێوێنەیە،  وزەکەی دۆزێکی رەوای ھاوڵاتیە، تاوەکو ئەو دۆزە بمێنێ، گۆڕان وەک پرۆژەیەکی زیندوو دەمێنێ و دەبزوێ.

+ سه‌ردار عه‌بدوڵا    ماوه‌یه‌كه‌ كۆمه‌ڵه‌ هاوڕێیه‌كی خۆشه‌ویست كه‌وتونه‌ته‌ نوسین و بڵاوكردنه‌وه‌ی هه‌ندێك بابه‌ت كه‌ باس له‌ كێشه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌كات. هه‌ڵبه‌ته‌ قسه‌كردن، ره‌خنه‌گرتن، وتنی راستییه‌كان، مافی هه‌ر كه‌سێكه‌.. به‌ڵام ده‌بێ له‌پێشدا ئه‌وه‌ ساغ بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ ئایا بۆ قسه‌ ده‌كه‌ین، به‌ چ مه‌به‌ستێك قسه‌ ده‌كه‌ین؟ لێره‌شه‌وه‌ ئه‌م بۆچونه‌ موته‌وازیعانه‌م‌ ته‌نها ڕوو له‌ یه‌ك هاوڕێی ئازیز ناكه‌ن، كه‌ دڵنیام چه‌ندی خۆشده‌وێم، دڵنیاشه‌ كه‌ چه‌ندم خۆشده‌وێ، به‌ڵكو بۆ هه‌مو هاوڕێ ئازیزه‌كانمه‌ كه‌ كاری سیاسییان كردوه‌ و ده‌كه‌ن، به‌شێك بون له‌ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان، له‌ پۆست و پایه‌ی به‌رز و كاریگه‌ردا بون. وه‌ك وتمان با له‌پێشدا ئه‌وه‌ ساغ بكه‌ینه‌وه‌ كه‌ به‌ چ مه‌به‌ستێك قسه‌ ده‌كه‌ین. ئایا چۆن ده‌توانین مه‌به‌ستمان له‌ پشت وتنی قسه‌یه‌كه‌وه‌ دیاریی بكه‌ین؟ هه‌ڵبه‌ته‌ ده‌بێ بزانین قسه‌یه‌ك كه‌ی ده‌یكه‌ین؟ له‌كوێی ده‌كه‌ین؟ به‌ چ وه‌سیله‌یه‌ك ده‌یگه‌یه‌نین؟ لێره‌وه‌ لایه‌نێكی دیكه‌ی یه‌كجار گرنگی ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ ده‌خه‌مه‌ڕو، كه‌ باڵاتره‌ له‌ مه‌سه‌له‌ی ناسینی مه‌به‌ست و غه‌ره‌زی پشت قسه‌یه‌ك، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زۆر جار باشترین پێشنیار و پرۆژه‌ سه‌ر ناگرن ، چونكه‌ له‌ كاتی خۆیدا و له‌شوێنی گونجاوی خۆیدا و به‌و وه‌سیله‌یه‌ ناگه‌ینرێن كه‌ ببێته‌ مایه‌ی وه‌رگرتنیان، به‌ڵكو ئامانجێكی پێچه‌وانه‌ش ده‌پێكێ. له‌و سۆنگه‌یه‌ی سه‌ره‌وه‌، داوا له‌ هه‌مو ئه‌و هاوڕێ ئازیزانه‌ ده‌كه‌م كه‌ ماوه‌یه‌كه‌ به‌رده‌وامن له‌م نوسینانه‌، دیقه‌ت بفه‌رمون له‌و پرسیارانه‌ی سه‌ره‌وه‌: ئایا بۆ له‌م كاته‌دا ئه‌م قسانه‌ ده‌كه‌ن؟ له‌ چ شوێنێكی ده‌كه‌ن؟ بۆ له‌ میدیا و فه‌یسبوك ده‌یكه‌ن؟ له‌ دواییشدا ده‌تانه‌وێ به‌م كاره‌ چ مه‌به‌ستێك بپێكن؟ هه‌ڵبه‌ته‌ گومان له‌كه‌س ناكه‌م، مافیش به‌خۆم ناده‌م كه‌ بوختان بۆ كه‌س بكه‌م، بڕواشم به‌و فه‌رموده‌یه‌ی حه‌زره‌تی مه‌سیح هه‌یه‌ كه‌ ده‌ڵێ : "دوژمنه‌كاینشت خۆشبوێ". ئه‌مه‌ چ جای ئه‌وه‌ی ئێوه‌ هاوڕێ و برای خۆشه‌ویستمن. هاوكاتیش ئه‌وه‌ی رێگریی ڕه‌هام لێده‌كات ئه‌مجۆره‌ كارانه‌ بكه‌م، تێگه‌یشتن و بڕوای بێ پێچوپه‌نا و مه‌بده‌ئیانه‌ی خۆمه‌ بۆ سیاسه‌ت كه‌ به‌مجۆره‌ی پێناسه‌ ده‌كه‌م و ده‌یان جاریش رامگه‌یاندوه‌ كه‌ "سیاسه‌ت له‌سه‌ر هه‌ردو پایه‌ی ئه‌خلاق و عه‌قڵ وه‌ستاوه‌، هه‌مو سیاسییه‌كیش ده‌بێ هه‌ڵگری هه‌ر سێ خه‌سڵه‌ته‌ سه‌ره‌كییه‌كه‌ی بێت، كه‌ بریتین له‌: راستگۆیی، ئازایه‌تی، خۆشه‌ویستی". ئه‌م دۆخه‌ی ئێستای بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان، خۆی هۆ نیه‌، به‌ڵكو ده‌ره‌نجامه‌. ده‌ره‌نجامی كه‌ڵه‌كه‌بونی سیاسه‌تی هه‌ڵه‌ و به‌تایبه‌تیش نه‌فه‌سی شه‌عبه‌وییه‌ له‌ گوتار و ره‌فتاردا. لێره‌دا به‌ پێویستی ده‌زانم ئه‌و وته‌یه‌شم وه‌بیرتان بێنمه‌وه‌، كه‌ ده‌مگوت "شه‌عبه‌ویه‌ت له‌ گه‌نده‌ڵی ترسناكتره‌". كه‌ ئه‌و گوتار و ره‌فتاره‌ شه‌عبه‌وییه‌ سه‌رده‌مانێك شه‌قڵی سه‌ره‌كی زۆر له‌ هاوڕێیان بو، به‌شێك له‌ ئێوه‌ی به‌ڕێزیش، نه‌ك هه‌ر موماره‌سه‌تان ده‌كرد، بگره‌ وه‌ك سیمبولی ئه‌و قۆناغه‌ هه‌مو شتێكیان قۆرخ كردبو. به‌شێك بون له‌ په‌لاماردان و تاوانباركردنی عه‌قلانییه‌ت و به‌مجۆره‌ش بون به‌هۆی داڕشتن و پیاده‌كردنی ده‌یان سیاسه‌ت و بڕیاری هه‌ڵه‌، كه‌ به‌داخه‌وه‌ به‌شێكیان هه‌ڵه‌ی ستراتیژی بون. ئه‌و كاته‌ی پێویست بو قسه‌ بكه‌ن، و ته‌نها له‌ ناو ئۆرگانه‌كانی بزوتنه‌وه‌كه‌دا، یان به‌ دۆستانه‌ و شێوازی حیزبییانه‌ له‌گه‌ڵ هاوڕێكانتاندا قسه‌ بكه‌ن، نه‌ك هه‌ر نه‌تانكرد، به‌ڵكو به‌شێكتان ئه‌و دۆخه‌ی ده‌قۆسته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌و رێگه‌یه‌وه‌ خۆی به‌رێته‌ پێشه‌وه‌. هه‌ندێكتان بون به‌ به‌شێك له‌ پرۆسه‌ی ترسناكی سه‌ركوتكردن و بێده‌نگكردنی ئه‌و ده‌نگانه‌ی ده‌گمه‌نانه‌ی، موماره‌سه‌ی پرۆسه‌ی ره‌خنه‌یه‌كی عه‌قلانی كه‌ به‌شێوازی ئوسوڵی و ئه‌خلاقی حیزبی دور له‌ هه‌ڵڵای شه‌عبه‌ویانه‌ی سه‌ر میدیا و فه‌یسبوكیان ده‌كرد. ئه‌گه‌ر ئه‌و كاته‌ دور له‌ گوتاری شه‌عبه‌وی فه‌یسبوك و به‌ شێوازه‌ حیزبی و ئه‌خلاقییه‌كه‌ی قسه‌تان بكردایه‌، دڵنیا بن كه‌ ئێستا بزوتنه‌وه‌كه‌ به‌م حاڵه‌ نه‌ده‌گیشت و به‌شێكی جه‌ماوه‌ره‌ ئازا و ڕاستگۆ و خۆنه‌ویسته‌كه‌ی زویر نه‌ده‌بو.. به‌ڵام ئه‌و كاته‌ نه‌ك هه‌ر قسه‌تان نه‌كرد، بگره‌ هه‌ندێكتان به‌شی سه‌ره‌كی پرۆسه‌ی به‌ مێگه‌لكردنی گوتار و سیاسه‌تی شه‌عبه‌وی بون، لێره‌شه‌وه‌ ئێوه‌ پشكی سه‌ره‌كیتان به‌رده‌كه‌وێ ئه‌گه‌ر لێپرسینه‌وه‌یه‌كی بابه‌تی و ئه‌خلاقی مومكین بێت.. ئه‌م دۆخه‌ی ئێستا بزوتنه‌وه‌كه‌ و كوردستان و تێكچونی كاره‌ساتاویی بنه‌ما و سروشتی سیاسه‌تیش له‌م نیشتمانه‌دا، ئێوه‌ ڕۆڵی گه‌وره‌تان تێدا هه‌بوه‌. له‌ دواییشدا به‌ پێویستی ده‌زانم، دوا قسه‌م ئاراسته‌ی خه‌ڵكی كوردستان و به‌تایبه‌تیش جه‌ماوه‌ر و ده‌نگده‌رانی ئازا و دڵسۆز و خۆنه‌ویستی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان بكه‌م: ئازیزان، سه‌رده‌مانێك هه‌ندێك له‌م به‌ڕێزانه‌ به‌شێكی سه‌ره‌كی پرۆسه‌ی چه‌واشه‌كردنتان بون، ئێوه‌ش له‌به‌ر پاكیی و په‌رۆشیی و گه‌وره‌ییتان، بڕواتان پێكردن، هه‌ربۆیه‌ ئێستا كه‌ دۆخه‌كه‌ به‌مه‌ گه‌یشتوه‌، جۆرێك له‌ شۆكتان توش بوه‌، كه‌ ئه‌مه‌ كارێكی باشه‌ ئه‌گه‌ر: ١- ببێته‌ مایه‌ی په‌ندوه‌رگرتن. ٢- نه‌بێته‌ مایه‌ی دوباره‌ شوێنكه‌وتنی هه‌ڵایه‌كی تازه‌ی شه‌عبه‌ویانه‌ كه‌ ده‌یه‌وێ مێگه‌ل ئاسا، وات لێبكات نه‌وێری ته‌نانه‌ت بیر له‌ گوتاره‌كه‌شیان بكه‌یته‌وه‌، ئه‌گینا لیسته‌ ئاماده‌كه‌یان له‌ جنێو و بوختان و ته‌شهیر، وه‌ك جبه‌خانه‌یه‌كی ترسناك له‌سه‌ر پێیه‌ كه‌ وێرانت بكات. ناچارم بێژم، كه‌ به‌شێك له‌م به‌ڕێزانه‌ی ئێستا قسه‌ ده‌كه‌ن له‌ قۆناغی تردا هه‌ڵوێستی خۆنه‌ویستییان به‌ ئێوه‌ فرۆشت و گوتیان: ئێمه‌ له‌ فڵان پۆست و پرۆسه‌ی وه‌ده‌ستهێنانی پۆست ده‌كشێینه‌وه‌. به‌داخه‌وه‌ كه‌ ڕاستییه‌ تاڵه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كاتی خۆی (موقایه‌زه‌) یه‌كیان خرایه‌ پێش، كه‌ ئه‌گه‌ر ئێستا بكشێیته‌وه‌، دواتر فڵانه‌ پۆستت ده‌دینێ، ئه‌مانه‌ش یه‌ك و دوان نین، بگره‌ زۆرن. له‌مه‌ش خراپتر، هه‌ندێك له‌م ئازیزانه‌ ده‌یانه‌وێ دیسانه‌وه‌ چه‌واشه‌تان بكه‌نه‌وه‌، به‌وه‌ی كه پرۆسه‌یه‌كی جیاكاریی دور له‌ راستیی موماره‌سه‌ ده‌كه‌ن، به‌ هه‌وڵدانی پاككردنه‌وه‌ و به‌ فریشته‌ ناساندنی هه‌ندێك ناو و كه‌سی پێشتر له‌ بزوتنه‌وه‌كه‌تاندا بون.. تكایه‌ ئازیزان، رێگه‌یان مه‌ده‌نێ جارێكی تر چه‌واشه‌تان بكه‌نه‌وه‌.. لێره‌دا ئه‌و پێوه‌ره‌شم دوباره‌ وه‌بیر ئه‌و هاوڕێ ئازیزه‌ قسه‌كه‌رانه‌ دێنمه‌وه‌ كه‌ "نائه‌خلاقیترین كاری سیاسییه‌ك ئه‌وه‌یه‌ كه‌ خه‌ڵك چه‌واشه‌ بكات، چونكه‌ ئه‌و خه‌ڵكه‌‌ متمانه‌ی به‌نرخی خۆی پێ به‌خشیوه‌". ئازیزان، ئه‌و خه‌ڵكه‌ له‌به‌ر گێلیی نیه‌ متمانه‌ی پێ به‌خشیون و بڕوای پێكردون، به‌ڵكو له‌به‌ر گه‌وره‌یی و راستگۆیی و میهره‌بانییه‌تی.. چۆن دڵتان هات چه‌واشه‌یان بكه‌ن.. داخۆ ئاخر چۆن دڵتان دێ ئێستاش له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی شه‌خسی هه‌وڵی چه‌واشه‌كردنه‌وه‌ی بده‌نه‌وه‌؟  ده‌گه‌ڕێمه‌وه‌ سه‌ر پرسیاره‌كانم سه‌باره‌ت به‌ مه‌به‌ستی قسه‌‌كردن و ده‌ڵێم: ئازیزان، ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستتان چاككردنی كێشه‌ و گرفت و رێگرتن له‌م دۆخه‌ بوایه‌، ئه‌و كاته‌ قسه‌تان ده‌كرد كه‌ پێویست بیكه‌ن، به‌ شێوازی ئوسوڵی حیزبی و له‌ ناو ئۆرگانه‌كاندا قسه‌تان ده‌كرد، روبه‌ڕو و دۆستانه‌ قسه‌تان ده‌كرد، نه‌ك له‌سه‌ر فه‌یسبوك.. به‌ڵام كه‌ ئێستا پاش گه‌یشتنی بزوتنه‌وه‌كه‌تان به‌م دۆخه‌ قسه‌ ده‌كه‌ن، دور له‌ ئوسوڵی حیزبی قسه‌ ده‌كه‌ن، له‌سه‌ر میدیا و فه‌یسبوك قسه‌ ده‌كه‌ن، هه‌ڵبه‌ته‌ ده‌كرێ هه‌ر مه‌به‌ستێكی دیكه‌تان هه‌بێ جگه‌ له‌ چاكسازیی.. ئه‌م قسه‌كردنه‌ی ئێستاتان، هێنده‌ی ئه‌و بێده‌نگیی و ته‌نانه‌ت بێده‌نگكردنه‌ی‌ جارانتان، خراپ و ترسناكه‌. لێره‌وه‌ به‌وپه‌ڕی په‌رۆشییم بۆ نیشتمان و هاونیشتمانانی سه‌ربه‌رزی وڵاته‌كه‌مان، زۆر دۆستانه‌ به‌ یه‌ك به‌ یه‌كتان ده‌ڵێم: هاوڕێی ئازیزم، ئیتر قسه‌ مه‌كه‌، تكایه‌!  

+ عەلی ئۆرەماری     ناکۆکیێن دناڤبەرا تورکیا و روسیا لسەر ئدلب ،سەرەرای چەندین کۆمبوونێن راستە راستێن دناڤبەر ئەردوغان و پۆتین سەروکێ روسیا ، لسەر کێشەیا سوریابگشتی  و رۆژئاڤایێ کوردستانێ یان باکورسوریا یان ڕۆژ هەلاتێ فوراتێ لسەر زمانێ ئەردوغانی کۆ چ رۆژ نینە بهەلکەفت وبێ هەلکەفت هێرشی نەکەتە سەر ڕۆژئاڤایێ کوردستانێ و تەخت کرنا وێ لگەل ئاخێ بتایبەتی ، ناکۆکیێن تورکیا وروسیا چەند دچیت ئالوز و نێزیکی تەقینێ دبن ،بتایبەت لسەر چەوانیا چارەسەرکرنا ئدلب ، ئەو باژێرێ سوریێ پڕ ژ گڕۆپێن تیرورستیێن بەرەی نوسرە و ئەحرار ئەلشام وپاشمایێن داعش و ڕۆژانەژی تورکیا هێزێن لەشکەری لسەر سنورێ رۆژئاڤا زێدەتر دکەت ،لسەر ئدلب روسیا وتورکیا دناکۆکن ، روسیا رۆژانە پشتەڤانیا رژێما ئەسەد دکەت وروژانە باژێرێ ئدلب و دەردورێن وێ تۆپ باران دکەت ، و گەڤێن هێرشکرنێ لسەر ئدلب دکەت و ژناڤبرنا وان گروپێن تیرورستی و ڕادەستکرنا ڤی باژێری ب دەستهەلاتا سوریا ، زێدەباری ئدلب ژی نهو جار ب جار روسیابابەتێ داگیرکرنا عەفرین ژی تینیتە زمان ،کۆ دەبیت تورکیا دوماهیکێ بداگیرکرنا عەفرینێ بینیت و ڕادەستی سوریا بێتەکرن ،ئەڤە ل رەخەکی و رەخێ دیتر روژ بۆ رۆژ ناکۆکی دکەڤنە دناڤبەرا ئەمریکا وتورکیادا  ،نەخاسمە پشتی تورکیا پشت دایە گەڤێن ئەمریکا  لسەر کرینا سیستەمێ ٤۰۰ێ روسی و،جێ بەجێکرنا پڕۆژەیێ دانانا سیستەمێ ٤۰۰تا دەست پێکێن سالا بهێت ،و زێدەباری ناکۆکیێن ئەمریکا وئەورووپا لسەر کولانا لێگەریانا گازو پەترولێ ل دەریایا سپی و پشت دان ل هەمی وان گەفێن ناتو وئەوروپال تورکیا دکەن ، وەک دیار بێ بەهرکرنا تورکیا ژ فروکەین ئف ۳٥ئەمریکی ناشیایە رێکێ ل تورکیا بگریت کۆ بازارێ خۆلگەل روسیا بهەڵوەشینیت ، دنهودا زێدەباری ڤان هەمی ناکۆکیان لگەل روسیال رەخەکی و ئەمریکا وئەورووپا ل رەخێ دیتر دیسان ئەردوغان هەرەشا داگیرکرنێ ل رۆژ هەلاتێ فوراتێ وجار ب جار ل  باشۆرێ کوردستانێ ژی دکەت ،ل ڤێرە پرسیار ئەوە ئەرێ گەفێن تورکیا بو سەر ڕۆژهەلاتێ فوراتێ و بەزاندنا سنورێ هەرێمێ ،تنێ رازیکرنا روسیایە بو رێکەفتنەکێ لسەر ئدلب و بێدەنگکرنا  ئەمریکایە لسەر سیستەمێ ٤۰۰ێ روسی یان ژی بێدەنگ کرنا هێزێن دژو ئۆپزسیوونانافخۆی یا تورکیا ،وەک هەرجار بهێجەتاشەرێ تیرورێ لبن رەهندەکێ نەتەوەیی بێدەنگرنا ئوپزسیوونێ یە.

 + هیوا سەید سەلیم        تا دێت هەڕەشەكانی حكومەتەكەی ئەردۆغان بەمەبەستی فراونكردنی شەڕی زەمینی  لە باشوور كوردستان بۆ وەك خۆیان دەیڵێن كۆتایهێنان بە  PKK  و داگیركردنی قەندیل، هەروها هێرشكردنە سەر رۆژئاوای كوردستان زیاتردەبن.  لە باشوور كەشی سیاسی بۆ ئەو شەڕە لەبارە،  رۆژانە فڕۆكەكانی توركیا بە بیانووی هەبوونی هێزەكانی  PKK بۆردومانی ناوچە سنووریەكان دەكەن، لە دەڤەری خواكورك دەمێكە ئۆپراسیۆنی سەربازی لە لایەن سوپای توركیا دەستی پێكردووە، بەڵام توركیا  هێشتا بەهیچ یەك لەمانە دڵی ئاوی نەخواردۆتەوە،  بگرە مەبەستیەتی مەیدانی شەڕ فراوانتر بكات و كارەكتەری دیكەش لەو شەڕ بەشداری پێبكات. ڕووداوەكەی هەولێر و كووشتنی كارمەندێكی میتی سەر بە كونسڵیەی توركیا،  ئاسانكاری بۆ تەشەنەسەندنی ئەو شەڕە دەكات، چونكە ئەو رووداوە گرژی زیاتری خستۆتە نێوانی PKK و پارتی،  كە ئەگەر بە هۆشمەندیەوە مامەڵە لەگەڵ ئەو بارودۆخە نەكرێت،  نزیكە كە خەونی توركیا لە فراونبوونی مەیدانی جەنگەكە بێتەدی، ئەوسا كۆنتڕۆلكردنی دۆخەكە لەدەست كورد دەردەچێت. هەموو لایەك دەزانین كە ئەردۆغان و حكومەتەكەی مەبەستیەتی لە ڕووی سەربازی و لۆجستی هەروەها سیاسی،  كەلێنێك بخانە نێوان هەریەك لە باشوور و باكوور لە لایەك و رۆژئاوای كوردستان لەلاكەی دیكە، بۆیەشە باس لە ئۆپڕاسیۆنی دەشتایی دەكات لە باشوور،  هەروەها هەڕەشەی هێرش بۆسەر رۆژهەلاتی فوڕات لە رۆژئاوای كوردستان دەكات. تا ئێرە بەڕوونی دیارە كە ئەردۆغان لەبەرامبەر رۆژئاوادا بەنیازی چییە؟ چونكە بەرپرسانی توركیا هەرگیز نیەتی خۆیان لەبەرامبەر رۆژئاوا نەشاردۆتەوە ، ئەوان ئەوی هەیە لە رۆژئاوی كوردستان پێیان قەبوول ناكرێت.  بەڵام ئەوەی كە تا ئێستا دیار نیە هەڵوێستی وڵاتانی هاوپەیمانیە لە بەرامبەر هەرەشەكانی توركیا بۆ پەلاماردانی رۆژئاوا، بۆیە دەپرسین دەبێت ئایا هەمان ئەزموونی داگیركاری عەفرین لە رۆژهەڵاتی فوڕاتیش دووبارە بێتەوە  یان نا ؟ . ئایا توركیا ئەمجارەشیان چرای سەوزی بۆ داگیركاری باقی ناوچەكانی رۆژئاوا بۆ هەڵدەكرێت؟  یان ئەو هەڕەشانەی ئەردۆغان كاردانەوەیە لەبەرمبەر شكستی دانوستانی توركیا- ئەمریكا پەیوەست بە ڕۆژئاوای كوردستان و دامەزراندنی ناوچەی ئارام. زانیاریەكان ئەوەمان پێدەڵێن كە ئەمەریكا نایەوێت سیناریۆی عەفرین دووبارە ببێتەوە،  هەر بۆیەشە لەبەرامبەر لەشكركێشی توركیا  ئەمەریكا هێزەكانی بردۆتە دەروازە سنووریەكانی نێوان باكوور و رۆژئاوای كوردستان لە هەریەك لە شارەكانی (گرێ سپی و كۆبانێ و سەرێكانیێ)  و دەروازەكانی دیكەش. بەڵام لە باشووری كوردستان ئەو گرەنتیە شك نابەین،  كە هێزێك هەبێت ڕێگری لە سیاسەتی شەڕفرۆشی توركیا بكات، ئەوەی كە زۆر گرنگە ئەوەیە كە لە ئاستی كوردستانی  فەشەل بە پلانی ئەرۆغان بهێنرێت و جارێكی دیكە نێوماڵی كورد بە ئاگری شەڕی ناوخۆ نەسوتێنرێت، ئەگینا هەموومان دەنگی ئەو تەپڵە دەبیستین كە ئەرۆغان بۆ هەڵگیرساندنی ئەو شەڕە لێیدەدات.

+ لەتیف شێخ مستەفا   کاتێک سەرۆکی حکومەتی نوێ کارنامەکەی خوێندەوە بەندەو خەڵکانی تریش لە چاو ئەوانەی پێش خۆی پێمان باش بوو ،ھەروەھا زمانی وتارەکەش باش بوو کە شێوەیەک لە ئەمر یان فەرمانکردن بوو نەک داواکردن یان پاڕانەوە ،بەڵام وتمان گرنگ جێبەجێ کردنە چونکە قسە ھەژارەو ھەموو کەس پێی دەوێرێ ،بەڵام لەوە دەچێ لە کردەییدا جیاوازی ئەوتۆی نەبێ لەگەڵ حکومەتەکانی پێش خۆی.  یەکەم خاڵی بەرنامەکە ڕوبەڕوبونەوەی گەندەڵی و گەندەڵکاران بوو ،دیارە ڕوبەڕوبونەوەی گەندەڵ کاران بەوە دەبێ بدرێنە دادگاو سزا بدرێن نەک دوبارە چاوپۆشیان لێ بکرێ یان داوایان لێبکرێ و لەبەریان بپاڕێنەوە کە ئەو گەندەڵیەی کردویانە بیگێڕنەوە. لە کۆتایی وەڵامەکەی وتەبێژی حکومەت بۆ وەزیری پێشوی کشتوکاڵ دەڵێ « داواکارین لە وەزیرەکانی کابینەی ھەشت ئەوانەی ئوتومبێل یان کەلو پەلو شتی دەوڵەتیان لایە بیگێڕنەوە » لە کاتێکدا بردنی کەلو پەل و موڵکی دەوڵەت تاوانەکانی ئیختیلاس و بردن و ھەڵسوکەوت بەماڵی دەوڵەت تەشکیل دەکات ،ھەر وەزیرێک یان خاوەن پۆستێک بردبێتی تاوانبارەو دەبێ داوا لە داواکاری گشتی و دەستەی نەزاھە بکرێ لێکۆڵینەوەو ئیجرائاتی لەگەڵ بکرێ نەک داوای لێبکرێ بیگێڕێتەوە ،تەنانەت ئەگەر بیشیان گێڕێتەوە ھەر تاوانە مادام لەگەڵ خۆی بردویەتی ئەگەر بۆ ماوەیەکی کەمیش بێت دەبێ سزای خۆی وەربگرێت ، چونکە ھەموو ھاوڵاتیەک نەک ھەر وەزیر پاساوی نیە بڵێ نەمزانیوە کە ئەو شتە تاوانە یان سەرپێچی یاسایە ،ھەروەھا ئەوەش پاساو نیە بوترێ لە پێشوو ھەروابوە بۆیە بوە بە عادەت ،ئاخر ئێوە بە تێۆری وتتان ئێمە ئەمجارە جیاواز دەبین ،وەک وتمان جیاوازی ھەر بەقسە نیە بەڵکو کردارە. چاودێری وردی کردارەکانتان دەبین بزانین لەگەڵ قسەو بەرنامەکەتان جیاوازی ھەیە یان نا ؟لە کوێ بینیمان جیاوازی ھەیە بۆ خەڵکی ڕوندەکەینەوە،ئەترسم ئێوەش درێژە پێدەری ھەمان سیاسەت و لۆژیکی ڕابردووبن کە دەیانوت « پیاوەکانی خۆمان عەیب دار ناکەین و نایاندەین بەداگا»

+ عەدنان زێباری  سیاسەتكرنێ‌ دا هەر كەس و لایەنەكێ‌ ئامانجەك دیاری كری هەیە ، هەر لایەنەك سیاسەتەك تایبەت ب خو هەیە بۆ سەرخستنا بەرنامە و پروگرامێ‌ دارێتی ، لێ‌ گرنگە ئەنجام و بەرهەمێ‌ ڤێ‌ سیاسەتێ‌ گرنگی بهێت وەرگرتن ، هەلسنگاندنەكا لوژیكی بو بهێت كرن نەك عاتفی , هەردەما بەرهەم و دەسكەفتیێن باش هەبون كە خزمەت مروڤاتی بكەت دیارە سیاسەتەك سەركەفتیە ، بەروڤاژی هەردەما زوورترین زەرەر هەبوو دیارە سیاسەتەك فاشلە و پێتڤی پێداچونە. یا مەبەست ئەوە ئەگەر بەرێخودانێ‌ بو سیاسەتا (پەكەكە و هەدەپە) باكورێ‌ كوردستان بكەی دێ‌ بینی دەمەكێ‌ دا پێشڤەچوون خودیتیە و تا ئاستەكێ‌ باش دەسكەفتی هەبونە ، نمونە پشتی دەستیری دان حكومەتا توركیا ب بەشداریا هێزێن كوردی هەلبژارتنان دا ڤێرە هەدەپە ب رێكێن مەدەنی شیا بەشداری هەلبژارتن بكەت ، ب رێكێن هەلبژارتنان شیا وەكێ‌ هێزەكا باندور تا ئاستەكێ‌ باش رولێ‌ خوە بگێریت و دەسكەفتی هەبوون ، شیا ناڤا جەرگێ‌ پەرلەمانی ئەنقەرە خەباتێ‌ بێ‌ ترس بكەت , چەندین پلەیێن بلندێن ئیداریی ناڤا حكومەتێ‌ وەرگرتن , هەر دیسان بگرە پروسا ئاشتی كە زوور مافێن كوردان تێدا دیاری كربوون كە بەرێ‌ هێلا سوور بوون , ژ بلی ڤێ‌ مفا بو پارچێن دیێن كوردستانێ‌ هەبوو ، بەروڤاژی چەك هەلگرتن ژ لایێ‌ پەكەكە كە جارەكا دی ڤەگەریان بو ناڤا چیاێن هەرێما كوردستان زەرە كریە ، راستە لایەنێ‌ دەسەڵاتدار توركیا تیشی كێشە و شەپرزەی كریە تەنانەت زەرەر كریە وەكی چەوا ئاكپارتی هەلبژارتنا چوی باژێرێ‌ ئەستمبول دەست دا ، پرسیار ئەوە  نەمانا پارتا ئاكپارتی چارەسەرە بۆ كێشا كوردی؟ بەروڤاژی هەتا نوكە سەر بیت چ بەدیلەكێ‌ باشتر ساحێ‌ نیە , دیارترین وان زەرەو زیانێن شەری 1-هزاران كەس بینە قوربانی ، دەهان هزار كەس باكورێ‌ كوردستان دەربەدەر بوون  2- هەر باژێر و گوندێن كوردان وێران بوون 3- پەكەكە خەلكێ‌ باكورێ‌ كوردستان دیر كەفت 4- تیروور ناساندنا پەكەكە ناڤا توركیا و دەرڤە 5-  كێمبونا دەنگێن هەدەپە و دیسان دەستەسەركرنا سەروك و ئەندامێن وان گومان تێدا نیە ئەڤ سیاسەتا نها یا توركیا جهێ‌ قەبیل كرنێ‌ نیە ، یا هەمیێ‌ خرابتر هەر روژ سنورێن هەرێما كوردستان ب هەبونا گەریلایا بومبەباران دكەت كە تێدا خەلكێ‌ مەدەنی دبیت قوربانی ، لایەكێ‌ دی  هێرشێن وان بو سەر روژئاڤایێ‌ كوردستان و داگیركرنا عفرین جهێ‌ شەرموزاریە ، ئەڤە هەمی ژ ئەنجامێ‌ ڤێ‌ شەری ناڤبەرا پەكەكە دگەل توركیا كە ئازراندیە كە دەست پێكێ‌ وان شەر دەست پێكر ب كوشتنا دوو پولیسێن حكومەتێ‌ . گرنگە بێژین ئەگەر نەشێی دوژمنی خوە دڤێت دوژمناتی لێ‌ نەكەی! یا باشتر ئەوە بكەی هەڤاڵی خوە  دا پتر زەرەێ‌ نەكەی و بشێی مفایی لێ‌ بینی .  دەمێ‌ پروسا ئاشتی باكورێ‌ كوردستان كە روژەك مێژووی و زێرین دهات دیتن كە مام جلال و مسعود بارزانی تایبەت رولەكێ‌ دیار تێدا هەبوو ، پروسا ئاشتی ژ بلی كە شەر و خوین رێتن هات راوستاندن ، كە بەرێ‌ سەدان هزار كەس بینە قوربانی ، هەر ڤێ‌ پروسێ‌ وەكر كە حكومەتا توركیا هێدی هێدی دان پێدان مافێن كوردان بكەت هەرچەندە ئاستەنگی مەزن دهاتن درووست كرن ژ لایێ‌ بەشەك توركێن نەتەوە پەرست ، ئەڤە دبیە واقعەك یا ڤێ‌ پتر دسەلمینت ئالایێ‌ كوردستان ئاشكرایی دهات بلندكرن هەتا كوچكا كمال ئەتاتوركی ئالایێ‌ كوردستان ژ بوی سەرەدانێن بەرپرسێن هەرێم دهات دانان , ئەڤە پێنگاڤەك گرنگ بوو وی دەمی دا لێ‌ ئەڤە بەس نیە. پرسیار ئەوە بوو دەهان ساڵێن شەری هەدارێ‌ دكێشین بەس دان و ستاندن و رێكێن ئاشتی هەدارێ‌ ناكەین؟ كە دەمێ‌ بوری شەری دا خراب و خرابتر ئەنجامێ‌ وێ بوو چ دی لێ‌ زێدە نەبوو , بەس رازی نابین هەلبژارتنا باش كە تێدا چاڤەرێ‌ بكەین بەلكی داهاتی باشتر ببیت. ئەگەر بێژین دەمەكێ‌ كورت هەمی داخازیێن كوردا بهێن جه وەڵاتەكێ‌ وەكی توركیا كە تژی مینن ئەڤە خەونە چونكی وەڵاتەكێ‌ وەكی عێراقا لاواز باشورێ‌ كوردستان نەشیایە ڤێ‌ بكەت . جهێ‌ پەكەكە نە ئامێدی یە بەلكی ئامەدە ، ژبەر هندێ‌ گرنگە سیاسەتا خودا بچیتەڤە ، لایەنێ‌ سیێ‌ هەبیت كە رولێ‌ ناڤبژیوانی رابیت بو ڤەگەراندنا رەوشێ‌ بۆ بەرێ‌ ئەویش حكومەتا هەرێم وەكی لایەنەكێ‌ نزیك و بەرژوەندی هەڤبەش .  گرنگە بزانی تە چ دەست خستیە دەسكەفتیان بژمێری ، نە ب تنێ‌ مژغولی ژمارتنا زەرەر و زیانێن خوە و بەرامبەر بی كە ئەنجام دا چ بەرهەم نەبیت . پرسیار ژ پەكەكە و هەدپە ئەوە كە ساڵا 2013 كیڤە بوون و ساڵا 2019 كیڤەنە؟   

+ عەبدولستار مەجید     لە کابینەی ھەشتەمدا بەندە وەزیری کشتوکاڵ بووم، ئێستا کە کابینەی نوێ دەستبەکاربووە، ھاوشێوەی ڕابردوو بەفیڕۆدانی سامانی گشتیی لە بەرژەوەندی کەمینەیەک بەناوی (بەخشین و دیاریی)ـەوە ڕەنگە ھەر بەردەوام بێت . پێمخۆشە دوو نمونە باس بکەم کە لەسەردەمی وەزیری خۆمدا بووە و بە کردەیی ڕێگریم لە بەفیڕۆدان و تەخشان و پەخشانی سامانی گشتیی کردووە . یەکەم: ھەر وەزیرێک کە دەستبەکار دەبوو، بڕی (٣٠.٠٠٠) سی ھەزار دۆلاری وەک (دیاری) پێدەدرا، کاتێک سکرتێری بەڕێز بەڕێوەبەری نوسینگەی بەندە پارەکەی ھێنا و باسەکەی کرد، وتم "دەتوانم بیبەخشم بە خەڵک ؟" بەتایبەت کە قەیرانی دارایی سەریھەڵدابوو، موچەش دوو مانگ جارێک دابەشدەکرا . وتیان " نەخێر ئەوە بۆ کڕینی پێداویستی ناوماڵە" منیش ڕۆژی دواتر پارەکەم گێڕایەوە و پێموتن من پێویستم بەوە نیە و وەرگرتنی ڕەتدەکەمەوە برای بەڕێزم کاک عبدالرحمان عبدالرحیم یش بەھەمان شێوە . دووەم: بۆ ھەر وەزیرێک بەناوی (نەسریە ـ مینحە)ەوە مانگانە جگە لە موچەکەی خۆی (٧.٥٠٠.٠٠٠) ی پێدەدرا . ئەوەندەی پەیوەندی بە منەوە ھەبوو لێژنەیەکی سێ کەسیم لە وەزارەت دروستکرد بە سەرۆکایەتی بەڕێز بەڕێوەبەری ژمێریاریی و دوو ئەندامی دیکە . ڕامسپاردن کە ھەر فەرمانگەیەک پێداویستییەکی ھەبوو داوایلێکردن لەو پارەیە بۆی بکڕن . دیسان لەو مینحەیە ھاوکاری سەدان کەسی ھەژار و نەخۆش و پێشمەرگەمان کرد، لە ھەمووی گرنگتر نەمھێشتووە ھیچ فەرمانبەرێکم لەو کاتە سەختەدا پێویستی بە ھیچ ھەبێ، ھەر بەو مینحەیە. ئێستاش بەڵگەنامە و سەرجەم داتاکاکان لە وەزارەتن و ھەر ڕۆژنامەنوسێک یان کەسێک بیەوێ وردەکاریی خەرجکردنەکە بزانێ، دەتوانێ بچێت و لە ژمێریاریی داوای بکات .

حەسەن بارام   دەوڵەتی توركیا بەڕێبەرایەتی ئۆردوگان ستراتیژێتی لەناودان وبچوككردنەوەی هەر بون وئەزمونێكی سیاسی ودەسەڵاتدارێتی كوردی لەسەر ئەم هەسارەیە كردووەتە بەردەبنەمای سیاسەتێكی گشتگیر ، سەرەتا دەیویست لەڕۆژئاوای كوردستان هەموو بون ودەسەڵاتێكی كورد بسڕێتەوە ، بەڵام ڕێگرییەكانی ئەمریكا وڕۆژئاوا وای كرد سوپای توركیا لەو شاڵاوە سەربازییە بوەستێنێت ، لەبەرانبەردا ماوەیەكە ئۆردوگان ئاراستەكەی گۆڕیوە ولەژێر ناوی لێدانی پارتی كریكارانی كوردستان ، بەبەردەوامی هێز ڕەوانەی باشوری كوردستان دەكات ولەئێستادا پەلامار وهێڕشەكانی بۆ سەر بارەگاكانی pkk چڕ كردووەتەوە ، لەگەڵ ئەم هێڕشەیدا هەست بەبونی پیلانێك دەكرێت بۆ ئەوەی هێزی پێشمەرگە یان هێزی هەر لایەنێكی سیاسی لەباشور بگلێنن بەشەڕی براكوژییەوە ، خوانەخواستەش ئەگەر ئەم گومان وپیلانانە ببن بەڕاست وجارێكیتر لەسەر دەستی براكان خۆینی ڕۆڵەكانی كورد بڕێژرێت ، ئەوە ئەبێتە شكست وماڵوێرانییەكی تر بۆ هەموو كورد ، كەبێگومان لەسەر ئاستی هەرچوار پارچەی كوردستان باجەكەی قورس دەبێت . لێرەوە ڕووی دەمم لەهێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان دەكەم بەتایبەتی ئەوانەی هێزی چەكداریان هەیە ، بەوریاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم پیلانەدا بكەن وبەئاسانی نەكەونە داوی ئۆردوگان وئاكپارتییەوە . دەبێت هەموو لایەك ئەو ڕاستییە باش بزانین ، دەوڵەتی تورك تەنها ئامانجی pkk نییە ، بەڵكو هەموو جوڵە ودەستكەوت وبونێكی كوردی بەڕاستەوخۆ وناڕاستەوخۆ كردووەتە ئامانج ، بەڵام بەقۆناغ وپلەبەندییە ، بەدیقەتدانیش لە ماجەرای سەر شانۆی سیاسی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ، ئۆردوگان حاڵی زۆرباش نییە وناكرێت هێزە كوردییەكان بچنە گەمەیەكی دۆڕاوەوە ، بۆ؟ یەكەم: دروست دەبێت ئەوە بزانین ئاكپارتی ئامانجی ستراتیژی لەناوبردنی هەر ئەزمون وقەوارەیەكی سیاسی ونەتەوەیی كوردە ، ئەگەر لەباشوری ئەفریقاش بێت ، كەواتا گریمان بەنەمانی پارتی كرێكاران ، ئەوجا گوشارەكان بۆ سەر هەرێمی كوردستان دەست پێدەكات . دووەم: ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەبەردەم گۆڕانكاری ڕیشەیی وچارەنوسسازدایە ، دەبێت كورد خۆی بۆ ئەو پێشهات وگۆڕانكارییانە ئامادە بكات ، نەك بچێتە بەرەی هێزێكی داگیركەرەوە . سێهەم:خودی ئۆردوگان وئاكپارتی لەقەیرانێكی قوڵی نێوخۆیی وهەرێمایەتی ونێودەوڵەتیدایە . بەڕەچاوكردنی لانی كەمی ئەو سێ خاڵەی سەرەوە ، دەبێت سەركردایەتی كورد لەباشور بەهەند ماجەرای ڕووداوەكان لەبەر چاو بگرن  وا بەئاسانی نەكەونە داوی دەوڵەتی توركیاوە ، چونكە ئێمەمانان نایشارینەوە هەست بەبونی ئەگەری دروستبونی شەڕی براكوژی دەكەین لەنێوان هێزەكانی هەرێم هاوشانی سوپای توركیا بەرانبەر بە pkk ، ئەگەر ئەمەش ڕوو بدات زەرەرمەندی یەكەم وكۆتایی هەر كورد دەبێت ، مێژووش ڕەحم بەكەس ناكات.  

بەكر سدیق   كونگرە رۆژنامەوانیەكەی بەریز مەلا بەختیار ، كە ناونیشانی پرۆژەیەكی تایبەتی خۆی بوو  بۆ چارەسەركردنی ، دوخی ناو یەكێتی و سیستمی حوكمرانی لە هەرێمدا ، زۆرێك لە رەخنەی جدی ، سیاسی  هەلدەگرێت كە بروادەكەم لە وتارێكی كورتی ئەوهادا جیێ نەبێتەوەو پێویستی بە دیبەیتێكی فراوان هەیە بۆ خستنە رووی  ئەو هەموو هەڵە سیاسی و نا رونیەی لە تێگەیشتنی بەریز مەلا بەختیاردا هەیە بۆ دوخی ژیانی حیزبایەتی ناو یەكێتی لەلایەك لەلایەكی تریشەوە ، كارەساتێكی گەورەیە كە كاك بەختیار لەناو دەستپێشخەریەكەیدا كەناوی ناوە پرۆژە ، خالیە لە خستنە رووی كەمترین تێگەیشتن و سیناریۆی وەرچەرخانی سیاسی و یاسایی لە سیستمی حوكمرانی هەرێمەكەماندا . بەشیوەیەكی خیرا لە م وتارەدا ، چەند رەخنەیەكی بونیاتنەرانە دەخەینە روو هیوادارم جەنابی دور لە رقی سیاسی وەریانگرێت .   یەكەم : سەرنجە گشتیەكان  1-پرۆژەكەی كاك بەختیار ، ئەوەندەی رۆچۆتەناخی ناكۆكیە كەسیەكانی خۆی، لەگەل كاراكتەرێكی وەك دكتۆر بەرهەم صالح ،ئەوەندە نەچۆتە سەر قولایی ئەو هۆكارانەی كە یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیان خزاندۆتە ناو زۆنێكی بچوكەوە. كە بەداخەوە پیشتریش هەموو تەركیزی سیاسەت و لێدوان و كاركردنی  كاك بەختیار بۆ كەم بایەخكردنی رۆلی رەوانشاد نەشیروان مستەفا، تەرخانكردبوو . 2-پرۆژەكەی كاك بەختیار زیاتر كۆبەندی ئەو تورەبون و رقە سیاسیە یە كە لە ناخی كاك بەختیاردا دەمێكە لە داخی ئەو سەركردانە هەلیگرتوە و پەنگی خواردۆتەوە ، كەنایەڵن كاك بەختیار ، تەفەرود بە بریاری یەكێتیەوە بكات . 3-پرۆژەكەی كاك بەختیار لەروی زانستیەوە كەمترین بنەماكانی زانستی لە خۆگرتوە ، چونكە لە پرۆژەكەدا بەشیوەیەكی زانستی باسی ئەو فاكتەرانە نەخراونەتە روو كە كام باگراوندە سیاسی و حیزبیە ، كام هۆكارە سیاسی و جوگرافیە ، كام پاڵنەرە سیاسیە ناوخۆییانە ، بونەتە هۆكاری دروست بون و بەردەوامی ئەو ناكۆكی و ململانێ دەرون حیزبیانە ی یەكیتی .  4- كاك بەختیار لە پرۆژەكەدا ، خۆی لە قەرەی ئەو هۆكارانە نەداوە كە لە هەناوی سیستمی حوكمرانی نەشازی هەرێمەكەمانەوە كاریگەری راستەخۆیان لە هەناوی ژیانی حیزبایەتی یەكێتی نیشتیمانی كودستان كردوە . 5-كاك بە ختیار نەهاتوە كاریگەری پارتی دیموكراتی كوردستان لە ململانێكانی نەك هەر ناو یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەلكو لە كۆی زۆنی سەوز و نیلی ، باس و شەن و كەو بكات . بە پێچەوانەوە ، بەرای نوسەر یەكێك لە كێماسیە سەرەكیەكانی ناو پرۆژەكەی كاك بە ختیار ، كە تارادەی نابوتكردن  كاریگەری بەسەر پرۆژەكە یەوە هەیە، بێلایەنكردنی پارتی یە لەو كێشانەی ناو یەكێتی . چونكە پارتی دیموكراتی كوردستان ، نە لە كێشەی دروستبون و سەرهەلدانی گۆران تەوەری لاوەكی بوە . نە لە دروستبونی ناوەندی بریارو دواتر هاوپەیمانیشدا دورە پەرێزبوە. باشترین بەلگەی ئەم تیگەیشتنەی نوسەری ئەم بابەتە ش دوخالی سەرەكیە : یەك :هەتا گۆران نەبوە 12 كورسی پەرلەمانی و لە باوەشی یەكێتی نەهاتە دەرو نەكرایە هاوپەیمانی پارتی ، پارتی لە گورز وەشاندن لە بزوتنەوەی گۆران نەكەوت . چونكە كەس ناتوانێ ئینكاری ئەوە بكات كە پارتی نەبا، كاك مەلا بەختیار خۆشی هەوڵەكانی بۆ رێگرتن لە رێكەوتنی دەباشانی یەكێتی و گۆران، بێئاكام دەمانەوە  كە بەئاشكرا كاك بەختیار خۆی دژی ئەو رێكەوتنە بو بەجۆرێك كە بە ئەندازەی دژایەتی پارتی بۆ رێكەوتنەكە جەنابی دژی هەلوێستی گرت . دوو : كە ناوەندی بریار دروست بوو ، وە دواتریش هاو پەیمانی ، پارتی بەیەك چاو سەیری یەكێتی و هاو پەیمانی دەكرد بەلام كە هاوپەیمانی هەڵوەشایەوە و كاك دكتۆر بەرهەم،  هاتەوە ناو یەكێتی و كرایە كاندیدی ئەو حیزبە  بۆ سەرۆكایەتی كۆمار ، پارتی هەراسان بوو . وە تا ئیستاش ئاسەواری بێزاری پارتی لەو پرسە بەزەقی  دیارە . هۆكاری نارازیبونی پارتی لە كاندید بونی كاك دكتۆر بەرهەم بۆ سەرۆكایەتی كۆمار ، پێناچی بەرێكەوت لە گەل ئەجێندای كاك مەلا بەختیار یەكانگیربوبن ! خۆ ئەگەر كاك بە ختیار پێی وابی كاندیدبونەكە جەزرەبەی لە یەكێتی داوە ، ناشێ پارتی بۆ هەمان مەبەست دژ بوبێ. ئەگەر پارتیش بۆ ئەوە دژ بوبێت كە پێی وابێ یەكێتی قازانجی لێدەكات بۆ یە رەتی دەكردەوە ، كە پارتی لەمەدا حەقیەتی وابكات هەربۆیە ، پارەیەكی ئەستور و دوسالی سەرۆكایەتی حكومەتی دا بە یەكێتی تا دكتۆر بەرهەم دەست بەرداری سەرۆكایەتی كۆماربێت ، لەمەیاندا دەبو كاك بەختیار لەگەل كاندید بونەكەدابا ، تا كەس بەلای خانەی گومانی ئەوەدا نەڕوا ، كە بۆچی كاك مەلا بەختیار و پارتی،  لە هەموو ئەو ئەجیندایانەدا هاو جوتن لە بیركردنەوەو هەڵویستی سیاسیدا ، كە بەشی زۆری پەیوەستەبە یەكێتی و سەركردە كارامەكانی وەك كاك نەوشیروانی رەحمەتی و كاك دكتۆر بەرهەمەوە  . 6-كۆی پرۆژەكەی كاك بەختیار ، مامەلەكردنێكی لۆكالیانەیە لە گەل سیاسەت و حیزبایەتی و حوكمرانی ، چونكە سەرلەبەری رەخنەو رایەكانی لەفەلەكی یەكێتی یەكی تایبەت بە زۆنی سلیمانی دەسورێنەوە . بەرای نوسەری ئەم بابەتە ، كێشە ناوخۆییەكانی حیزبی كوردی لە هەرێمی كوردستاندا ، رەنگدانەوەی رادەی ئەو دەسەلات و پاوەرو داراییەیە ، كە حیزبی كوردی هەریەكەو بەرێژەی جیاواز هەیەتی ، ئەگەر پاوەرو پارە تێری دەسەلاتی جەمسەرەكانی ناوحیزبی كرد و جوگرافیاو قەلەمرەوی سیاسی بەشی جەمسەرەكانی ناوحیزبی كرد ، ئەوا حیزب توشی قەیرانێكی ئەوها نابیت كە بیكاتە چەند پارچەیەكەوە .  هەمووئەو حیزبانەی لەكوردستان توشی پارچە پارچەبون و داخوران هاتون هۆكارەكەی پوكانەوەی پاوەرو پارەو قەلەمرەوی حوكمرانی بوە ، نمونەی حیزبی سوسیالیست و پارتی گەلی و ئالای شۆرش و زەحمەتكیشان و بزوتنەوەی ئیسلامی و هتد .   یەكێتی نیشتیمانی كوردستان تا ئەورۆژەی هەولێری بەدەستبوو هەر فراوان دەبوو ، بەلام كە پارتی هەولێری بۆخۆی مسۆگەر كرد ، خۆی لەداخورانی ئەبەدی قوتاركردو یەكێتی خزاندە ناوسلیمانی و زۆنەكەیەوە . بەلام بەزیرەكی ئەوسای رەوانشادان تالەبانی و نەوشیروان مستەفا وەك دیفاكتۆیەك ، دامەزراندی ئیدارەی سلیمانی ، یەكێتی لەمەرگی موحەققەق پاراست ، تا ئەوكاتەی ئیدارەكان بونەوەیەك ، ئەوسا ناومالی یەكێتی بەتەقینەوە و دوكەرتبون ، ئاوس بوو .  7- كاك بەختیار بەتەنیا خۆی پرۆژەكەی خستە ناو رای گشتیەوە ، ئەوەش بەخالی لاوازی خودی كاك بەختیارو ئەجینداكەی لەقەلەم دەدرێ ، جا ئەوە هیچ جیاوایەك نیە ، خۆی كەسی پشكدار نەكردبێت یان نەیویستبێ كەس هاوەلی بێت ، بەلام كاتی بەراوردی بزاوتەكەی رەوانشاد كاك نەوشیروان و كاك بەرهەم دەكەین ، دەبینین لە پشتی هەریەكێكیان نەك هەر دەیان سەركردەو كادر، بەلكوو هەزاران خۆبەخش،  پشتی پرۆژەكانیان گرتن و هاتنە مەیدانەوە لە گەلیاندا .بەلام پێناچیت كاك بەختیار ئەو پشگیریە جەماوەریە شك بەرێت . 8- هەرپرۆژەیەك ، بۆ گۆرانكاری ، بخرێتە روو ، جگە لەوەی كە پێویستە سیمای لۆكالیبون تێبپەرێنێت ، پێویست دەكات ، زمانی ئاشتەوایی زالبێت بەسەر پرۆژەی ئامادەكراوو ، دەبێت پرۆژەی سیاسی ، زامنی ئاشتەوایی بكات بۆ ئەو ئۆرگانەی پرۆژەكەی بۆ دەخرێتە روو . كەچی پرۆژەكەی كاك بەختیار زۆربەی سەركردەكانی یەكێتی بەشەیتان و قین لە دل و پیلانگێر دەچوێنی ! . ئەوەش نەك خالی لاوازی پرۆژەكەی كاك بەختیارە بەلكو ، نیشانەی خالیبونەوەیەتی لە هەموو زەمانەتێكی پەسندكرنی لە ناوكایەی سیاسی یەكێتی دا .پرۆژەی چاكسازی پێویستی بە رەگەزەكانی سەقامگیری و ئاشتەوایی هەیە نەك بەشەیتانكردنی ئێلیتی سیاسی . 9-لە ناو پرۆژەكەیدا كاك بە ختیار ستایشی جەنابی مام جلال دەكات لە میهرەبانی و كارامەیی ئەو پیاوەدا ، بەلام كە دێتە سەر تەسكیەكردنی دوو جێگرەكانی یەكێتی لە كۆنگرەی 3 دا ، كاك بەختیار داخ و پەستیەكی زۆر بەرامبەر ئەم كارەی جەنابی مام جلال هەلدەرێژی ، ئەوەش راستگۆیی كاك بەختیار بەرامبەر رابەری كۆچكردوو دەخاتە ژێر گومانەوە . دوەم : سەرنجە تایبەتیەكان  1-كاك بەختیار لە سەرەتای پرۆژەكەیدا ، ئاماری جیاوازی دەنگەكانی یەكێتی لە هەلبژاردنە جیاوازەكاندا دەخاتە روو ، وەك بلیێ تازە بە تازە دیراسەی ئەم هەلكشان و داكشانەی دەنگدانەكان دادی چارەسەری قەیرانی یەكێتی بدات !  لەراستیدا ، لای نوسەری ئەم بابەتە بەكارەسات دەزانرێت ئەگەر كاك بەختیار بیەوێ وای دەربخات كە پرۆسەی دەنگدان لە هەرێمدا پرۆسەیەكی سروشتی و دیموكراسیانەیە ، و لێیەوە سیاسەتەكانی حیزب دادەرێژرێتەوە . لە راستیدا  كاتێك بە پێوانە ی دەنگی هاولاتی  رادەی هەلكشان و داكشانی متمانەی حیزب لە ناو جەماوەردا ، هەلدەسەنگێدرێت ، كە سیستمی سیاسی ولات و سیستمی هەلبژاردنەكان و ئیدارەی هەلبژاردنەكان و قۆناغەكانی هەلبژاردنەكان ،بە پێوەرەكانی دەولەتی دەستوری و رێساكان و پایەكانی دەولەتی دەستوری راوەستاو بوبن . سیستمی هەلبژاردنی ئیمە لە سالی 1992 وە تا ئیستا نەك گۆرانی بەسەردا نەهاتوە ، بەلكو ئەوەندە پاشەكشەی كردوە كە بواری ساختەكاری یەكجار زۆر ئاسان كردوە ، بروادەكەم كاك بەختیار ئەم راستیە باش بزانێت . 2- كاك بە ختیار لە پرۆژەكەدا لە ژێر ناونیشانی لەروی ئابوریەوە ، لە جیاتی هەلسەنگاندنێكی بابەتیانە بۆ شكستی پلانی ئابوری هەریم ، بخاتە روو ، (كە جەنابیان دەزانن پلانی ئابوری هەریم كێی لەپشتەو كەی دەستی پێكرد ؟ ). دێت هەمان ئەو تێروانینە دەخاتە روو كە لە كاتی ناوەندی بریاردا ، دەهات دەیوت كابینەی حەوت بەرپرسە لە شكستی ئابوری هەریم و ئەستۆ پاكی بەكابینەی 8 دەبەخشی  !  بەرای من لە مەیاندا كاك بەختیار سەركەوتو نەبوە لە دەرخستنی نیازپاكی لە خستنە روی پرۆژەكەی چونكە لە كابینەی 7دا  ئابوری كوردستان بەهێزو پرۆسەی سولفەی عەقارو تواناسازی بەچەشنێ پێهەلاچوبون كە هەمیشە رەوانشاد مامجلال و خودی دكتۆر بەرهەمیش شانازی پێوەدەكەن . 3- كاك بەختیار لە باسكردنی گەندەلی و گەندەلكاراندا ، دەركەوتوە زانیاری كەمی هەبێ لە سەر روبەرو بونەوەی گەندەڵی ، دەنا نەیدەوت یەكێتی وەك پارتی گەندەلكارانی خۆی محاسەبە نەكردوە .چونكە گەندەلی هەستیار ترە لەوەی پێت وابێت محاسەبە نەكردنی كەسانیك كە بەگەندەل وینادەكرێن لە تێروانینی نەیاری ئەو كەسانەدا ، ئەمە چارەسەرە ! لەراستیدا كاك بەختیار ئەورپا زۆر گەراوەو لە سەركردایەتی سوسیال ئەنتەرناسیونالیشدا زۆر بەشداریكردوە ، ناشێت نەزانێت كە روبەروبونەوی گەندەلی  لە سیستمیكی سیاسیدا كاتێك بەرجەستەدەبیت كە پایەكانی دەوڵەتی دەستوری تیایدا بەر قەرار بوبن كە بریتین لە مانەی خوارەوە : یەك –بونی دەستوریكی دیموكراسی گەل بەسند  دوو- راگیر بونی پرنسیپ و سیستمی لێك جیاكردنەوەی دەسەلاتە سەرەكیەكان  سێ- راگیربون و پیادەكردنی چاودێری توندی دادوەریی لە سێبەری دەسەلاتێكی دادوەریی سەربەخۆدا . چوار-راگیر بون و پیادەكردنی پرنسیپی دەستاو دەستكردنی ئاشتیانەی دەسەلات . هەتا سیستمی سیاسی هەریمی كوردستان وەك ئیستا بیت ، حیزب دەبێتە خاوەنی بازارو پاوەرو پارە و دەیان كەس شیرینی نەوت دەخۆن و هەتا خەلكی وەك كاك بەختیار هەبن هەر لە لوتكەی دەسەلاتدا دەمێننەوە ئەوسا هەركەسێك محاسەبە بكرێت لە سەر گەندەلی ، ئەو خەلك و سەركردانە ناگرێتەوە،  كە خاوەنی راستەقینەی بازارو بریاری سیاسی و دارایی هەرێمەكەمانن . چونكە  خاوەن بریارە سیاسیە گەورەكان لە سەروی ئەو دەسەلاتەوەن،  كە مەفروزە بریاری سزادانی گەندەڵكارەكانیان هەبێ ، كە دەسەلاتی دادوەریە . 4-كاك بەختیار نەدەبو بڵی هیچ هیزیك بە ئەندازەی یەكێتی بەرپرسەكانی بەئاشكراو نهێنی لێدوان نادەن و رای گشتی چەواشەناكەن، بوختان هەلنابەستن و سایتی نهێنی و پەیجی سەیرو سەمەرەی شكاندن و تومەت هەلبەستنیان نیە . لە راستیدا لەوەدا كاك بە ختیار نەیپێكاوە كە دەلێت هیچ هێزیك بە ئەندازەی یەكێتی ، چونكە تەنانەت دەركەوت كە شاسوار عبدالواحید لەوبوارە پێش یەكێتی كەوتۆتەوە ، و پارتی و گۆرانیش لە یەكێتی ئەگەر زیاتر نەبن كەمتر نین . بەلام ئاخۆ كاك بەختیار پارەی یەكێتی بۆ دەزگای چاودێر بەكار نەهێناوە ؟ ئایا كاك بەختیار خۆی پەیجی نهێنی نیە ، ئەگەر نیەتی ، ئەو وتارەی لە كوێ دۆزیەوە كەلەسەر كاك بەرهەم لە كاتی هەلمەتی هەلبژاردنەكانی 12/5/ 20187 ئامادە كرابوو و دواتر چاودێر هەستا بلاویكردەوە ؟ 5- كاك بەختیار لە پرۆژەكەیدا لە برگەی پەیوەندی یەكێتی و لایەنەكان ، ئەسەفی ئەوەدەخوازی كە لە هاوپەیمانێتیكردن لە گەل پارتی چوینەتە دەرەوە ، ئەمەشی بە وە لێكداوەتەوە كە هاوپەیمانێتی لە گەل پارتی سودی بۆ ئەزمونەكەو یەكیتی هەبوو . كەچی دۆستایەتی لایەنەكان كێشەی جۆراو جۆریان لێدەكەوتەوە . كاك بەختیار هەمیشە كە بابەتێك ببێتە هۆی روشاندنی پارتی ، دێت بە وشەسازی دایدەپۆشی و خۆی لێ لادەدا دەنا ؛ یەك –ئەگەر سیستمی سیاس سەقەت و نا یاسایی نەبێت ، تەزویر لە هەلبژاردنەكاندا نەكرێت ، حیزبی كوردی بە هەق ببێتە حیزبی پەرلەمانی ، چ پێویستیت بە هاوپەیمانی هەیە ؟ لە كاتێكدا هاوپەیمانێتیكردن بۆ بەشداری لە پرۆسەكانی هەلبژاردنەكاندا ، لە دەولەتە دەستوریە دیموكراسیەكاندا ، نزیكایەتی و هاوبەشی لە تیروانین و بەرنامەی حوكمرانی و كارگیری ، دەكرێتە پاساوی هاوپەیمانێتیكردن ، بەلام هاوپەیمانێتیكردن بە وچەشنەی كاك بەختیار بانگەشەی بۆكردوە ، بۆئەوەیە كە یەكێتی پاڵبداتەوەو  كورسیەكانی نزیك بن لە پارتی ، بەلام دەركردنی یاساو بریارە سیاسی و كارگێریەكان و دابەشكاری و پشكە بەشەكانی حوكمرانی بەدلی پارتی بن ، پێدەچێت لای كاك بەختیار كێشە نەبوبن . دوو- دروستكردنی هاوپەیمانێتی لەگەل لایەنی تر - كە پێدەچێت كاك بەختیار مەبەستی بزوتنەوەی گۆران بوبیت– چ كێشەیەكی دروستدەكرد جگە لە هەلمژینی ئەو نارەزایەتیەی بزوتنەوەی گۆرانی پێ لەسەر پێكەوتبوو ؟! بەلام راستیەكەی ئەوەیە كە ئەو كێشە جۆراوجۆرانەی لە هاوپەیمانێتیكردن لە گەل حیزبەكانی تردا دروست دەبون، تەنها تورەبونی پارتی بوە لەو كاتەو لە ئێستاشدا ، بەلام كاك بەختیار خۆی لە قەرەی ئەم دانپیانانەدا نەداوە . 6- لە باسی پەیوەندی یەكیتی و پارتیدا ، كاك بەختیار هۆكاری شەری ناوخۆ بۆ نوسەرە هەلپەرستەكان دەگەرێنێتەوە ، كە بروادەكەم كاك بەختیار خۆی قەناعەتی بەم پاساوە نیە و هیچی تر نالیم .  7-لە باسی دیاردە دزێوەكانیشدا كاك بەختیار بە جورئەتەوە باسی ناشرینی سێ تەكەتولەكەی ناو یەكێتی دەكات كە هی كاك كۆسرەت و كاك نەوشیروان ومام جەلال بون  ، كەچی تێناگەم بۆ هێندە بەحەزەرەوە لە باسكردنی پارتی و سیاسەتەكاانی ئەوحیزبە لە كوردستان و عیراق و ناوچەكەدا ، لە عیلاقاتە ئیقلیمیەكانی پارتیدا ، هێندە بە حەزەر قسەدەكات ؟ 8-لە پرۆژەكەیدا كاك بەختیار پێی وایە دوای بەستنی ئەو كۆنگرەیەی ئەو ناوی لێناوە كۆنگرەی گۆرانكاری ، دوسال كەمتری ناوێ هەلەكانی راستبكاتەوە ، رەخنە لە خۆی بگرێ ، دژایەتی گەندەلی بكات ، بەر پرسە لەبەرچاوكەوتوەكان وكاربەدەستە مشەخۆرەكان لەخۆی دوربخاتەوە . بەلام : یەك ؛كاك بەختیار ئەوەی رون نەكردۆتەوە دژایەتی گەندەلی كام میتۆدو چ ئامرازێكی پێویستە ؟ لەكاتێكدا بزوتنەوەی گۆران بە ماشێنێكی میدیایی گەورەوە و بە رێبەرێكی ناودارو كاریزمایی كاك نەوشیروانەوە ، دژایەتی گەندەلی راگەیاند بەلام ، بزوتنەوەی گۆران لە ئێستادا جیگەی ئێرەیی پێبردنیش نیە ! دوو؛كاك بە ختیار رونی نەكردۆتەوە بەرپرسە لە بەرچاو كەوتوەكان و كاربەدەستەمشەخۆرەكان ، كامانەن ؟ هیچ معیاریكی بەیاننەكردوە كە چۆن بتوانرێت ، بەرپرسە مشەخۆرو لە بەرچاو كەوتوەكان لەگەل پاكیزەكان و دلسۆزوو موستەزعەفەكان لەیەكتری جیابكرێنەوە !لەكاتێكدا ، رەنگە هەروەك چۆن لە تێروانینی كاك بەختیار و ئەوانەی وەك خۆی بیردەكەنەوە لە ناو یەكێتیدا ، هەندیك بەرپرس بە لەبەرچاو كەوتوو ، و مشەخۆر بزانن ، بەهەمان ئەندازە دوورنیە ،ئەو ئاراستانەی كە كاك بەختیار لە ناو پرۆژەكەیدا پەلاماریان دەدات ، وە رەنگە بەشێك لە كۆمەلانی خەلكیش ، خودی كاك بەختیار و دەوروبەری بە لەبەرچاوكەوتوو بزانن ، چونكە مادام حیزب خاوەنی پاوەرو پارەبێت ، چ جیاوازیەك لە نێوان پاوانكردنی دەسەلاتی ناو حكومەت و پاوانكردنی دەسەلانتی ناو حیزب هەبێت ، لە كاتێكدا هەتا پرۆسەی گەرانەوەو كاندیكردنی دكتۆر بەرهەم نەهاتە گۆری ، خودی كاك بەختیار، بیستو قسور ساڵی رەبەقە لە لوتكەی دەسەلاتی یەكێتیدا دوای رەوانشاد مام جلال، خاوەن بریاری سیاسی و كارگێری و دارایی بوە !! سێیەم : سەرنجەكان لەسەر بەشێكی گەلالە نامەكە  كاك بەختیار كەمترین بەشی پرۆژەكەی بو پرسی سیستمی سیاسی  تەرخان كردوە ، كە ناوی لێناوە گەلالەی ئەركەكانی قۆناغ و برگەیەكی بچوكی لێ تایبەتكردوە بە مەسەلەی حوكمرانی ، ئەمەش لە تیروانینی نوسەری ئەم وتارەدا لاوازترین خالی ناوپرۆژەكەیەتی. چونكە كورتكردنەوەی قەیرانی حوكمرانی لە چەند راسپاردەیەكی ئینشاییدا ، یان دەبێت كاك بەختیار خەمی سیستمی حوكمرانی نەبێت ، یان كەمترین زانیاری لەسەر ئەو سیستمی حوكمرانیە گەلالەكردوە  ، كە توانای چارەسەركردنی جۆرەكانی گەندەلی سیاسی و كارگێری و دارایی هەبێت .  باسكردن لە قەیرانی حوكمرانی ، جیاوازە لە ئەركەكانی حوكمرانی ، كاك بەختیار پەیوەست بە مەسەلەی حوكمرانی چەند تەوەرێكی هەستیاری لە چوارچێوەی دارشتندا خستۆتەروو بێئەوەی تیایاندا قولبوبێتەوە . كاك بەختیار پێی وایە ئەمانەی خوارەوە ئەركی حوكمرانین ( نوسینەوەی دەستوری گەلپەسند ،، چەسپاندنی سیستمی هاوچەرخ بكرێتە سیستمی پەرلەمانی دیموكراسی ،دادپەروەری بكرێتە بنچینەی یاساو پەرە پێدانی مەدەنیەت و ئازادی و سەربەستیەكانی ژن . ریشەكێشكردنی گەندەلی و لێپێچینەوەی یاسایی ، لە گەندەلكاران و سزادانیان ....هتد ) . سەبارەت بەم چوار تەوەرە ئەم سەرنجانە دەخەینە بەر دیدی خودی كاك بەختیار و خوێنەران : 1-سەبارەت بە نوسینی دەستور ، پرسێكی هەروا ئاسان نیە ، بەو جۆرەی كاك بەختیار خستویەتیەروو ، لە تەمەنیات دەچێت ، لەكاتێكدا ئەوپرسە دەمێكە بوەتەقەیرانی نێوان ، لایەنەسیاسیەكان بەتایبەت بزوتنەوەی گۆران و پارتی . بەلام لە ئێستادا لە سێبەری زۆرینەی پەرلەمانی ئێستای پارتی و لەقالبدان و پاشەكشەی سیاسی بزوتنەوەی گۆران و بەم حالەی ئێستای یەكێیەوە ، دەستور بەدلی پارتی و بێدەنگی هەموولایەنەكان پەسندی گەلی بۆمەیسەردەبێت و پارتی روحم بە هێزو لایەنەكان نەكات ، خشەشی لێنایەت . ئایندەش ئەمە رونتر دەكاتەوە . 2- لە تەوەری دوەمدا ( چەسپاندنی سیستمی هاوچەرخ بكرێتە سیستمی پەرلەمانی –دیموكراسی ) رستەیە كی زۆر نامەفهومە ، جا یان هەلەی چاپە ، یان كاك بەختیار لە وبابەتە بیخەمبوەو قولنەبۆتەوە تیایدا . چونكە : یەك :-رستەكە هێندە بەهەلە نوسراوە بۆ لیكدانەوەنابێت . دوو:- سەبارەت بەسیستمی سیاسی ، كە كاك بەختیار دەیەوێت بكرێتە سیستمی پەرلەمانی –دیموكراسی ، ئەدی بۆچی لە سەردەمی رەوانشاد كاك نەوشیرواندا پشگیری بزوتنەوەی گۆرانی نەدەكرد و ئێستا كەپارتی بریاریداوە لەسەر سیستمی پەرلەمانی ، چ پێویستدەكات كاك بەختیار باسی بكات؟ سێ:-لە تیروانینی نوسەری ئەم بابەتەدا ، نەئێستا سیستمی سیاسی هەریمەكەمان پەرلەمانیە و نە سیستمی پەرلەمانیش بۆ ئێمە گونجاوە ،چونكە :- أ-كورد نابێتە خاوەنی سیستمێكی سیاسی تایبەت بەخۆی هەتا حیزب خاوەنی پاوەرو پارەبێ  ب-سیستمی پەرلەمانی دیموكراسی بۆ هەریمی كوردستان لە سێبەری بونی دو زۆنی سەوزو زەرد و دو هێزی حەفتا و هەشتاو دو دەزگای ئەمنی جیاواز ، گونجاو نیە و پێویستمان بە سیستمێكە كە بالانسی نیوان یەكێتی و پارتی بە م خسوسیاتەی ئێستایانەوە ، تا ئەوكاتەی سیستمی دەوڵەتی مەشروعیە یان دیموكراسی دەستوری پایەكانی راگیردەبن ، بپارێزێت . ئەو وەرچەرخانە لە سیستمی سیاسی دا كە بۆ هەرێمی كوردستان پێویستە ، نوسەری ئەم بابەتە لە لێكۆلینەوەیەكی یاسایی و سیاسیدا بەعەرەبی نوسیویەتی و لە ماوەیەكی نزیكدا بلاو دەبێتەوە . چوار:-كاك بەختیار باس لە چەسپاندنی دادپەروەری و ریشەكێشكردنی گەندەلی دەكات . جێی خۆیەتی لە كاك بەختیار بپرسین ، مەبەستت لە دادپەروەری چیە ؟ كوا پایەو رەگەزەكانی دادپەروەریی ؟! هەروەها كاك بەختیار رونی نەكردۆتەوە كە چ سیستم و میتۆدێكی سیاسی و یاسایی ، گەندەلی ریشە كێش دەكات و گەندەلكاران سزادەدات؟ اگەر بیزانیبا ، بروادەكەم یان دەیخستە روو ، یان باسی ئەو بابەتەی نەدەكرد ، چونكە یەكێك لە جۆرەكانی گەندەڵی، گەندەلی سیاسیە ، كە لە ئاكامی پاوانكاریی سیاسیەوە سەرچاوەدەگرێت ، كە بواری لێپیچینەوەو سزادانی ئەوانە نادات كە بریاری سیاسیان بەدەستە ، كە ماوەی بیست و قسور ساڵە جەنابی كاك بەختیار بەشێكە لە پاوانكارانی دەسەلات .بەلگەی ئەم قسەیەش ئەوەیە هەر بەنمونە ، ئایا ، لە سەر دابەزینی دەنگەكانی یەكێتی لە هەلبژاردنەكان ، كەمبونەوەی رۆلی ریكخراوە دیموكراسیەكان لە ناو یەكێتیدا ، هیچ ئالیەتێك هەبوو تا جەنابیان سزا بدات .كە خۆی زۆر جار دەیوت ئێمە بەرپرسیاریتی هەلدەگرین ، بێ ئاگا لەوەی هەلگرتنی بەرپرسیاریًَتی ، یان سزادانە لە لایەن دەسەلاتێكی سەروترەوە ، یان وازهێنانە  لە و ئەرك و بەرپرسیارێتیە . بەكر سدیق 

+ جیهاد موحەمەد    هەڵەی ستراتیژیی، هەڵەیەکی کوشندەیە، دەبێت بە نەخۆشیەکی درێژخایەن، هەتا ژیانی سیاسیی ئەو حیزبە، یان ئەو بزووتنەوەیە، یان هەڵگرانی ئەو فەلسەفە و دیدگایە بمێنێت لە کۆڵیان نابێتەوە، وەک دەڵێن هەتا مردن لەگەڵ نەخۆشەکەدایە و نەخۆش ناتوانێت خۆی لێ ڕزگار بکات. هەڵەی تاکتیکیی، کە زۆر جار دەشێت ئەم هەڵەیەش کوشندە بێت، شکستهێنەر بێت، وەلێ ئاسانترە لە هەڵەی ستراتیژیی و دەتوانرێت لە قۆناغێکدا حیزبی هەڵەکار خۆی لێ دەربارز بکات. هەڵەی ستراتیژیی لە دەستدانی دەرفەت و بواری جێبەجێکردنی دیدگا و جیهانبینیە بەلسەفییەکانە، بۆ هەرچ حیزب و بزووتنەوەیەکی هەڵەکار. جگە لە لەدەستدانی دەرفەت و بوار و دەریچەکانی ڕزگاری و ئازادی و سەرفرازی چین، یان نەتەوەی چەوساوە، کە حیزب و بزووتنەوە هەڵەکارەکان هەڵگری ئەو دروشمانە بوون،لە پێناویاندا هاتوونەتە ئاراوە. جار هەبووە حیزبی هەڵەکار خاوەنی خەباتێکی دوورودرێژ بوون و بە مەلاین خەڵکی ستەمدیدەی چینە چەوساوەکان، یان نەتەوە چەوساوەکانیان کردووە بە سوتەمەنی خۆیان، بەڵام بە هەڵە ستراتیژییە سیاسییەکانیان، چ لە تیۆرییدا، یان لە پراکتیکیدا، هەرچییان کردووە و هەرچیان هۆنیوەتەوە و چنیویانە بە جارێک هەڵوەشێنراوتەوە و، هەموو خەڵکە ستەمدیدەکەش بوون بە ئاردی ناو دڕک و پەرت و پەرتەوازە بوون لە یەکتری. ئیتر ئەم دەردە کوشندەیە دەیان ساڵی خایاندوە و بێ متمانەیی و بێ باوەڕیەکی زۆر گەورە لە ناو خەڵکدا تەشەنەی کردووە، هەم بە ڕابەر و پێشەوا و حیزبە سیاسییەکان، هەم بە ئیرادەی خۆیان. ئەم بێ متمانەیی و بێ باوەڕیە تەنها خودی حیزبەکانی نەگرتووتەوە، بەڵکو درێژەی کێشاوە بۆ بێ متمانەبوون بە فەلسەفە و جیهانبینیەکەیان، بە ئایدۆلۆژییەکەیان، بەو بنەما تیۆریانەی کە لەسەری کاریان کردوە. بۆ نموونە حیزبە ناسیۆنالستیەکانی کوردستان، جگە لەوەی خۆیان کرد بە ئامانج و مەسەلە نەتەوەییەکەیان کرد بە ئامڕاز بۆ خۆ دەوڵەمەندکردن و درێژەدان بە حوکمڕانییەکی هەتا بڵێی خراپ و نادادپەروەر و نایەکسان، کە ئەمە هەڵەیەکی ستراتیژیی گەورە بوو کردیان. جگە لەم هەڵە ستراتیژیە ئیداریی و سیاسییە، هەڵەیەکی ستراتیژیی سیاسیی گەورەتریان کرد، بە دانانی سەرۆکی حیزبەکانیان بە فریادڕەس و کاریزمایەک بە وێنەی "خواوەند" بۆ پەرستن. کاتێکیش کە سەرۆک و ڕابەرە فریادڕەسە خواوەندیەکەیان تووشی شکستی سیاسیی دەبێت، وەک مەلا مستەفای بارزان، یان تووشی مردن و نەخۆشی کوشندە دەبێت وەک جەلال تاڵەبانی و نەوشیروان مستەفا، ئیتر حیزبەکانیان تووشی شکستی گەورەی سیاسیی و ئیداری دەبن و خۆیان بۆ ڕاست ناکرێتەوە، ئاخر کە "خوا" مرد، لە نێوان خەلیفەکاندا بۆ مێراتگریی و جێگرەوە جەنگ بەرپا دەبێت. ئەم حیزبە ناسیۆنالیستانە، وەک پارتی و یەکێتی و لەم دوایانەشدا بزووتنەوەی گۆران جگە لە قسەکردن بۆ چاکسازی و هەوڵدانێکی بێ سوود بۆ گەڕانەوە بۆ حیزبێکی مەدەنی سیاسیی، بە هیچ جۆرێک ئەم قسەکردنانەیان بۆ ناکرێت بە پراکتیک و ناتوانن ڕزگاریان بێت لەو تەنگەژە سیاسی و فەسادیەی تووشی بوون. ئەوەتا نەک هەر ناتوانن دوای ئەو ئامانجە بکەون کە لە پێناویدا دروست بوون، بەڵکو خودی حیزبەکانیشیان تووشی گەندەڵی و دەستەگەریی و ناکۆکیی گەورە بوون لە نێوان خۆیاندا. هەرچ دەستە و گروپێکیان، هەرچ سەرکردە و کەسی دیاریان ناچار بۆ خۆ پاکردنەوە، کە ناتوانن خۆیان پاکبکەنەوە، دەستە و گروپەکانی تر و کەسەکانی تر تۆمەتبار دەکەن و دەستی چەوری خۆیان بەیەکتری دەسڕن.   حیزبە ناسیۆنالستیەکانی کوردستان، دوو دەیە و نیو زیاترە بەردەوام هەڵەی ستراتیژیی دەکەن، بەردەوام وازیان لەو ئامانجە هێناوە کە لە پێناویدا دروستبوون، خودی خۆیان و حیزبەکانیان بوون بە ئامانج، خەریکی خۆدەوڵەمەندکردنن. خۆ دەوڵەمەندکردن و گوێنەدان بە هیچ ڕەخنەیەکی خەڵک، وای لێکردن تووشی دەیان فەسادی ئیداری و سیاسیی و حیزیی بوون، خەڵکیان تووشی دەردیسەری کردووە، بە هەمان شێوەی خۆیان خەڵکیان تووشی فەساد کردووە، بە تایبەتی چینی بازرگانەکان و دەوڵەمەندەکان و کاسپکارانیان تووشی فەسادی کردووە. ئێستا وا خەریکە لەسەر دەوڵەمەند بوون و پێگە فەسادیە گەورەکەیان دەبێت بە شەڕ و ئاژاوەیان، هەرچ رۆژە و لە کەناڵێکەوە کەسێکی سەرکردە بە ئاشکرا دەردەکەوێت و دەیەوێت خۆی بکات بە فریادڕەسی حیزبەکەیان و خەڵکی کوردستان. ئەم حیزبانە بە تایبەتی یەکێتی و پارتی ناتوانن هیچ جۆرە چاکسازییەک بکەن، ناتوانن ببن بە حیزبی مەدەنی و سەردەمیانە لەگەڵ دنیای سەردەمدا بڕۆنە پێشەوە. هەرچی دەیڵێن و دەیکەن هەمووی وەک بڵقی سەر ئاو دوای ماوەیەک فش دەبێتەوە.  یەک ڕاستی هەیە کە ئەتوانم بڵێم هەموو کەس لە کوردستاندا ئەگەر خۆی گێل نەکات دەیزانێت! ڕزگاربوون لە فەسادی ئیداری و حیزبیی و ماڵیی، ئەم حیزبانە بچووک دەکاتەوە و ئەم قەوارە گەورە زەبەلاحەیان نامێنێت، ئەمەشیان پێ قبووڵ ناکرێت، بۆیە ناتوانن خۆیان و حیزبە فاسیدەکانیان ڕاستبکەنەوە. ئەمان ناتوانن ئەم هەنگاوانە هەڵبنێن: ١- لە پێش هەموو فاسیدەکانی کوردستاندا، خۆیان بچنە بەردەم دادگایەکی عادیلانە و لێپرسینەوەیان لەگەڵدا بکرێت و پرسیاریان لێ بکرێت"ئەم دەوڵەمەندی و بزنسکاریی و بازرگانیەتیەت لە کوێوە هێنا؟" ٢- دەست هەڵبگرن لە دەیان و سەدان پرۆژەی بازرگانێتی. ٣- واز لە دەیان کەناڵی تەلەفزوێنی و ڕۆژنامەی ڕاستەوخۆ و سێبەر بهێنن. ٤- واز لە دەیان هەزار موچەخۆری بندیوار بهێنن، کە بوون بە لەشکرێکی گەورە لە هەڵبژاردنەکاندا بەکاریان دەهێنن بۆ دەنگدان بەم حیزبانە. ٥- دەستبەرداری فڕوفێڵی سیاسیی و ئەژنۆ شکاندنی یەکتری بن. ٦- واز لە تێکەڵکردنی دەستی چەپەڵیان بهێنن لەگەڵ وڵاتانی دەوروبەر و عێراقدا. ٧- درۆ نەکەن و ڕاستگۆیانە داوای لێبوردن بکەن لە خەڵکی کوردستان، هەرچیان هەیە لە پارەوپول و سەروەت و سامانی دزراو و قایمکراو لە ناو بانکەکانی ئەوروپا و دەوڵەتانی دەوروبەردا بگێڕنەوە بۆ خەڵکی کوردستان. ٨-  یاسا سەروەر بکەن و خۆشیان وەک هاوڵاتی ئاسایی یاسا بەسەریاندا جێبەجێ بکرێت. ٩- لە هەڵبژاردنەکاندا ساختە نەکەن. ١٠- یاسای هەڵبژاردنەکان بگۆڕن بە  یاسایەکی دیموکراتیانە. ١١- باج و خەراج بە شێوەیەکی دادپەروەرانە بخەنە سەر هەموو بازرگان و دەوڵەمەندەکان. ١٢- ژێرخانی ئابووری ببوژێنەوە١٣/ دیموکراتی بن لەگەڵ هەموو هاوڵاتیاندا وەک یەک ١٤- فەزڵی حیزبییەکانی خۆیان، یان سەرکردەکانی خۆیان نەدەن بەسەر خەڵکی تردا ١٥- پاکسازی بکەن لە زیاتر ٤٠٠٠چوار هەزار ڕێکخراوی بەناو مەدەنیدا، کە لە سەدا ٩٧ی ئەم ژماریە فاسیدە و هی خۆیانە. ١٦- کێشەکانیان لە گەڵ پەکەکە و حیزبەکانی ڕۆژهەڵاتدا بە شێوەیەکی عەقڵانی و سیاسیانە چارەسەر بکەن.١٧-  پەروەردەیەکی دیموکراتی و نوێ دامەزرێنن کە بنەمای ئیدارە و حوکمڕانی و دیموکراتی پێشکەوتووە. ١٨- واز لە تووندووتیژی بهێنن١٩- دیموکراتیانە لەگەڵ خۆپیشاندەراندا مامەڵە بکەن٢٠-  لە خودی خۆیانەوە وەک سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی حکومەت و سەرۆکی حیزبەکانیانەوە دەستپێبکەن بە چاکسازی و پاکسازی و لێپرسینەوە. ئەمەی ئەمان کردویانە لەماوەی حکومڕانیاندا، هەڵەی ستراتیژیی گەورەیە، خۆیان بۆ ڕاستناکرێتەوە، ناتوانن بۆ هەتا هەتایە خۆیان لەو نەخۆشییە کوشندەیە ڕزگار بکەن.   

+ عەبدولڕەحمان مەولود     لە ئێستادا ڕێوشوێنی حكومەتی نوێی هەرێمی كوردستان ، حكومەتی مەسرور بارزانی، جیاواز  دەردەكەوەی لەوەی پێش خۆی. مرۆ دەتوانێ لەم سیاسەتە نوێیە ئەوە بخوێنێتەوە كەوا حكومەتی هەرێمی كوردستان خەریكە هەنگاو بەهەنگاو لە چەمانەوەی  بێمانەوەو بێسوودی بەردەم توركیا خۆی دوور دەگرێت.  ئەمە كارێكی دروستەوە پێویستی بە پشتیوانی هەموانە.  ڕاستیەكەی تێگەیشتن لەوەی هەرێمی كوردستان پێویستی بە سیاسەتێكی هاوسەنگ هەیە لەگەل عیراق و توركیا زۆر سادەیەو هیچ مێشك گوشینی ناوێت. خەلك لە باشوری كوردستان ئەو هەمو سالە خەبات دەكات و قوربانی دەدات بۆ ئەو نەبوو لە عێراق رزگاری بێت و ببێتە ژیردەستەی توركیا.  حكومەتی هەرێمی كوردستان پێویستە بیری لای بەرژەوەندی نەتەوەی كورد بێت بەگشتی و خەلكی هەرێمی كوردستانیش بەتایبەتی.  بۆ ئەم مەبەستەش، توركیا ئەو قیبەلەیە نییە میللەتی كورد رووی تێبكات. تەنها كەسانێك دەتوانن ئەم ڕاستیانەی سەروە نەبینن، ئەو سیاسیانەن كە سوودمەندن لە ژێرچەپۆكی كورد بۆ توركیا. لەم بارەیەوە، نێچیرڤان بارزانی سەرقافلەی هەموانە. پێگەی سیاسی نێچیرڤان بارزانی لە كوردستان و ناو پارتی دەرئەنجامی پەیوەندی گوماناویەتی لە گەل ئاك پارتی، ئوردوگان و حكومەتی توركیا.   بەدوركەوتنەوە هەرێمی كوردستان لە توركیا، نێچیرڤان بارزانی هیچ كارتێكی بەدەستەوە  نامێنیت سیاسەتی پێبكات. ئاخر كوا كۆمۆ كەی ؟ كوا ئەو پارەیەی لە داهاتی نەوت بریار بوو بیداتە خەلكی كورستان؟  ئەو كە لەماوەی ڕابردوو ئەندازیاری شكستی هەرێمی كوردستان بوو، لە ئێستادا دێت باسی چیدەكات بۆ خەلكی كوردستان؟ دیارە توركیا، هەروا بە سانایی ڕازی نابێت یەكێك لە دلسۆزترین پیاوەكانی، واتە نێچیرڤان بارزانی،  لە سیاسەت دوربخرێتەوە یان كەنارگیر بكرێت. توركیا پاشەكشەی نێچیرڤان بارزانی بەپاشەكشەی خۆی دەزانێت و لێی بێدەنگ نابێت.  هەر بۆیە، بۆ ڕووبەرووبوونەوەی هەڵویستی دوژمنكارانەی توركیا كە لە ماوەی داهاتوو ڕوونتر بەرچاو دەكەویت پێویستە ناومالی كورد یەكگرتوو بێت.  لە ڕاستیدا دەستوپێوەندەكانی توركیا لە هەرێمی كوردستان هەرشەی توند دەكەن لەو كەسانەی كە دەیانەوێت هەرێمی كوردستان زۆر نزیك نەبێت لە توركیا. هەرشەكان تا ئەو ڕادیە كە یەكگرتوویی پارتی دەخەنە مەترسیەوە، ئەوان لە ئێستادا باس لە دوو جەمسەری جیاوزاو بالباێنی ناو  پارتی دەكەن.  خەلكی كوردستان هیچی قازانج نەكرد لە چەند جەمەسەری یەكێتی تاكو  ئەوەی پارتیشی بێتەسەر. هەر بۆیە، ئەگەر چەند جەمسەریش هەبێت لە ناو پارتی، دەبێت كار بۆ ئەوە بكرێت چارەسەر بكرێت لە كۆنترۆل دەرنەچێت نەك پێچەوانەكەی. سەبارەت بە سیاسەتی پارتی وەك حیزب ڕای تۆ هەر چۆنێ بێت، پێویستە لە ئێستادا كەس نەكەوێتە داوی توركیا و  كاركردن بۆ سەرهەلدانی ئەم بابەتە. لە ئێستادا باسكردن لە دوو جەمسەری پارتی تەنها بۆ ئەوەیە ئالوگۆر لەسیاسەتی شكستخواردوی دەساڵی ڕابردوو نەكرێت. ئەم رەوتە دژ بەبەرژەوەندی گشتی كوردە پێیوستە زوو ڕێی لێبگێرێت پیش ئەوەی تەشەنە بكات و دواتر كۆنترۆل نەكرێت  

+ هونەر تۆفیق    برادۆستیەکان هۆزێکی کوردی نیشتەجێ ی سنوری نێوان عێراق -ئێران - تورکیان . ڕۆڵی دیاریان لە مێژووی کوردستاندا هەبووە . شەڕی قەڵای دمدم کە قەڵای برادۆستیەکان بووە لەگەڵ سەفەویەکاندا ناوبانگێکی مێژوویی تایبەتی لەناو کوردەکاندا هەیە . لە شۆڕشەکانی سمکۆی شکاک و شەمزینیەکاندا بەشداری بەرچاویان هەبووە . لەپاش ناکۆکیەکی چەندین ساڵەیان لەگەڵ بارزانیەکاندا ، لە شۆڕشی ئەیلولدا پشتیوانی مەلا مستەفابوون . لە حکومەتەکانی عێراقدا لە سەردەمی شانشینەوە تا کۆمارەکەی سەدام حسێن توشی بەریەککەوتن و ڕێکەوتن بوون . میر مەحمودخانی برادۆستی ئەندامی پارلەمانی شانشینی عێراق بووە . لە پەنجاکانی سەدەی ڕابردوودا مەحمود بەگ پارێزگاری هەولێربوو . لە سەردەمی جەنگی عێراق - ئێراندا ، گوندەکانی برادۆست ڕاگوێزراوە بۆ سیدەکان و دەوروبەری هەولێر . ماڵی میری برادۆستیەکان میر سەلام کەریم خانی برادۆست لەهەولێر نیشتەجێن . جگە لە سەرپەرشتی هۆزەکەیان ، کاری بازرگانیەکی گەورە دەکەن لە هەرێمی کوردستاندا .  ناوچەی برادۆستی برادۆستیەکان لە ناوەڕاستی نەوەدەکانی سەدەی ڕابردووەوە بەهۆی هەڵکەوتەی لە سێ گۆشەی نێوان عێراق - تورکیا - ئێراندا بۆتە ناوچەی بەریەک کەوتنی سەربازی سوپای تورکیا و گەریلاکانی پەکەکە . لەبەر ئەوەش هەرێمی کوردستان کەمترین ئاوەدانی لەوناوچەیەدا کردووە . لەماوەی ساڵی ڕابردوودا زۆربەی هێرشەکانی تورکیا بۆسەر ناوچەی برادۆست بووە . نێو ماڵی برادۆستیەکان کە پێکهاتوون لە بنەماڵەی لۆلانیەکان و سەرپەرشتی خانەقا و کاروباری ئاینی برادۆستیەکان دەکەن ، هەروەها بنەماڵەی خانەکان کە سەرپەرشتی سیاسی هۆزەکەیان دەکەن . لۆلانیەکان دژ بە بوونی پەکەکەن لەناوچەکەیاندا و هێزێکیان ڕاگەیاند کە ڕێگری لەبوونی پەکەکەبکات لەو دەڤەرەدا . بەڵام زۆرینەی برادۆستیەکان دژ بەبوونی سوپای تورکیان لە ناوچەکەیاندا و پێیان وایە تورکیا گوند و زەوی و زارەکەیانی داگیرکردووە .  لە سەرەتای ئەمساڵدا ٢٠١٩ لەپاش بۆردمانەکانی تورکیا ، لە شیلادزە و دێرەلوک گەنجان هێرشیان کردە سەر بنکە سەربازیەکانی تورکیا و سوتانیان .  لە سەرەتای حوزەیرانی ئەمساڵدا ٢٠١٩ ، کەتیبەی برادۆست لەلایەن چەند گەنجێکی نەناسراوەوە ڕاگەیاندرا و بڵاویانکردەوە کە دەست لە جاسوس و هاوکارەکانی سوپای تورکیا ناپارێزن و هەڕەشەی کوشتنیان لێکردن .  ئەو ڕووداوانە لە دۆسیەکەی هۆقەبازدا ڕەهەندێکی تری هەیە کە وەک ڕاگەیەندرا برای میری برادۆستیەکان ( میر سەلام خان ) سدقی کەریم خانی برادۆستی دەستگیرکراوە بە تۆمەتی تێوەگلان لە کوشتنی جێگری کونسڵی تورکیا لەهەولێر .  گرتنی برای میری برادۆستیەکان پێشهاتێکی ئاڵۆز و تۆڵە یان تەڵە ئاسایە بۆ هۆزی برادۆستیەکان کە ناوچەکەیان لەلایەن سوپای تورکیاوە داگیرکراوە . گۆڕانکاری ڕیشەیی بەسەر پەیوەندی دۆستایەتی نێوان هۆزی بارزانی و برادۆستیەکاندا دێنێت .

+ دانا حەمە عەزیز    بۆ دوو هەفتە ئەچێ کاربەدەستێکی تورك و دوو پیاوی کورد لە ڕوداویکی گوماناویدا لە ریستۆرانتێکی تورکیی تایبەت بە بزنسمانەکان، لە هەولێر کوژراون.  دەزگا ئەمنیەکانی هەولێر هێشتا ڕاستیی وردەکاریی ڕووداوەکەیان ڕوون نەکردۆتەوە. لەم دواکەوتن و بێدەنگی یەدا، بێگومان خەڵك و میدیاکان مافی خۆیانە قسە و لێکدانەوەیان هەبێ.   دەستدرێژیی و کوشتنەکانی هەولێر، لە سیاسی و ڕۆژنامەنوسەوە تا هاوڵاتی ئاسایی، گوماناویین، چونکە دەستگەیشتن بە چەك و دەسەڵاتی تەقەکردن تەنها مافی دەزگا ئەمنیەکان و ئەوانەیە کە سەر بە پارتین. بۆیە هەمووجارێ  سیناریۆکانی پارتی بۆ ڕواداوەکانی هەولێر کە ٢٣ ساڵە نوزەی ئازادیی لێبڕاوە،  ئەبنە مایەی توڕەبوون و  زیادکردنی گومان لای خەڵک.   کوشتنەکەی ئەمجارە، ئاسایی نیە و خەڵکی نائاسایی و  بەرپرسی زل لە شوێنی کوشتنەکە بوون.  بێگومان چاو لەسەر کابرای تورکە و، وەك هەمیشە خوێنی دوو پیاوە کوردەکە لای دەزگا ئەمنیەکان، ئەوەندە گرنگ نیە.  کابرای تورك پایەدارە و، بەپێی ڕێوڕەسمی پرسەکەی لە ئانکەرە و سەغڵەتیی دەزگا ئەمنیەکانی هەولێر و دواکەوتنی سیناریۆکەیان، ئەشێ بەرپرسیاریەتی کاری گەورەی هەواڵگریی یان  سەربازیی هەبووبێ و  لەگەڵیشیدا بزنسی بەلاشی لەسەر پارەی دزراوی کوردوستان بەرکەوتبێ.  دەزگا ئەمنیەکانی پارتی وردەکاریی تەواوی ڕووداوەکەیان لایە کە ڕەنگە ئاڵۆزبێ و سیناریۆی تایبەت بخوازێ کە تیایدا تورکیا بەدەسکەوت و پارتیش بێ شەرمەزاریی لێی دەربچێ.    سیناریۆی ئەم ڕوداوە هەرچۆنێ لە خزمەتی تورکیا و پارتیدا دابڕێژرێ،  ئەنجامی باشی لێناکەوێتەوە بۆ خەڵك،  سەرەنجام ئەویش ئەنجامەکەی ئەبێتە مەینەتی بۆ خەڵکی کوردوستان و لەوانەیە بیانوی باشتر بدا بەدەست توركیاوە بۆ  بەکارهێنانی گوشار و پەلاماردانی زیاتر لە هەردوو دیوی کوردستان.