Draw Media

+ گۆران عەلی کەریم   كاتێك رەخنە دەلكێت بە ئەجێندای بەرژەوەندی شەخسییەو و لینجی كین و بوغزی لێ دەتكێت، ئیتر ئەو نوسینە هەر چییەك بێت، نەك رەخنە نییە تەنانەت بارگاوییە بە هەموو شتێكەوە جگە خەمی رەخنەگر بۆ رخەگرتن لە ناشرینیەك. حەز دەكەم ئەوەش بلێم ئەوەی من دەینوسم، لەسۆنگەی بەرگریكردنەوە نییە لەكەسێك، چونكە هیچ كات من هێندەی كاك بەهرۆز لەكاك بەرهەمەوە نزیك نەبووم و هاوشانی دانەنیشتوم و هەوڵی پیاهەڵدانیشیم بۆی نەبووە. كاك بەهرۆز كە زیاتر هەڵپەیەتی و پەلەیەتی پێبگات و هەمیشە كەپر سەوزە و لە جێگەیەك ناسرەوێت، ئیدعای ئەكادیمیستی و رۆژنامەنووسی دەكات، ئێستا نوسینێكی كۆنی سێ‌ مانگ لەمەوبەری گەرم كردۆتەوە و لەواڵەكەی لەژێر ناوی" سه‌رۆك كۆمارو به‌خته‌ڕه‌شه‌كه‌ی كورد له‌به‌غدا"  بڵاوی كردۆتەوە، سەیر لەوەدایە لەماوەی ئەم سێ‌ مانگەدا دنیایەك گۆرانكاری هاتۆتە پێشەوە، گۆرانكارییەك كەبەشێكی زۆر لە رایەڵەكانی نوسینەكەی لەسەر ئەو باسانەی نوسراوە بەدرۆ دەخاتەوە، بەڵام چونكە مەبەستی بەهرۆز رەخنە نییە و مەبەستی رازیكردنی دڵی خەڵكی ترە، ئەركی ئەوەی نەكێشاوە تەنانەت پاكنوس لە نوسینەكەیدا  بكات كە بۆ حورمەتی خۆیی و نوسینەكەشی باشتر بوو، یان خۆدەكرا ئەوشتانەشی چاك بكردایە كە پێچەوانە بوەتەوە، بۆنمونە ئەوباسی ئەوە دەكات كە سەرۆك كۆمار ناتوانێ‌ بچێتە هەولێر، ئیتر نازانم بەرێزیان نایەوێت بروا بەچاوی خۆی بكات كە لەهەولێر فەرشی سوری بۆداخرا یان نایەوێت لەقسەی خۆی پەشیمان بێتەوە كەسێ‌ مانگ لەمەوبەر واینوسیوە. ئەو باس لە پەیوەندی تەلەفۆنی ئەكات لەگەڵ رۆژنامەنووسانی نزیك لەپارتی ئەنجام دراوە بەڵام ئەوەی بیرچوەتەوە كە پێشتر خۆی یەكێ بوو لەو كەسانەی لەلایەن كاك بەرهەمەوە پەیوەندی تەلەفۆنی لەگەڵدا ئەنجامدراوە و بەشانازیشەوە لەناو كۆرو كۆبونەوەی خۆیدا باسی لەو تەلەفۆنانە كردوە، یان نازانم بۆچی باسی سەردانی نیچیرڤان بارزانی ناكات بۆ بەغداد و باسی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكانی مەسروبارزانی  و نچیرڤان بارزانی نادیدەدەگرێت. بەڵام پێدەچێت كاك بەهرۆز ئێستا لەوەتورەبێت كە وەك جاران وەڵامی تەلەفۆنی نادرێتەوە، بۆیە تا تێپەراندنی ئەدەبی سنوری نوسین قەڵەمەكەی بۆ رازیكردنی نەیارەكانی دۆستەكەی دوێنێی بەكار دێنێت.  لەشوێنێكی تر نوسیویەتی" یه‌كێك له‌ كۆڵه‌گه‌ گه‌وره‌كانی "سیاسه‌ت" بریتی یه‌ له‌ بونی "سه‌رمایه‌ی ڕه‌مزی" تاكه‌ شتێك كه‌ ئه‌م سه‌رمایه‌ ڕه‌مزییه‌ به‌رجه‌سته‌ بكات "متمانه‌" یە، لەراستیدا سەرمایەی رەمزی تەنیا بۆ دنیای سیاسەت گرنگ نییە بەڵکو سەرمایەی ڕەمزی بۆ ژیانی ئاسایی و تەنانەت هاورێیەتی و ناو خێزانیش گرنگە، بۆیە رەنگە خەمە گەورەكەی كاك بەهرۆز ئەوەبێت، كە رەنگە كەم كەس لەژیانی سیاسی و كۆمەڵایەتی خۆیدا هێندەی ئەو بەهەڵبەزو دابەزی هەلێوستەکانی زیانی لەكەسایەتی خۆی دابێت، راسترین نمونەش ئەوەیە لە رووداوەکانی 17ی شوبات ئەو لەوكەسانە بوو كە هەموو هاورێكانی بەچاوی گومانەوە لەویان ئەروانی و تەنانەت كار گەیشتە كەنارخستنیشی لەهاورێیەتی. ئاخر متمانە چۆن وادروست ئەبێت كەسێك بیەوێت لەپاڵ دۆستێكیدا گەورە بێت بەڵام كەخۆی مقەوەماتی گەورەیی تیانەبێت ئیتر گوناهی دۆستەكەت چییە، چونكە هەندێك كەس لەپاڵ پیرەمەگرونیشدا بوەستێت هەر گەورە نابێت، كە بەهرۆز جەعفەریش بەداخەوە لەوكەسانەیە. لەراستیدا كاتێك كەسێك بۆ ئەوە رەخنە نەگرێت كە عەیبێك كەموكورتیەك شك بەرێت، بەڵكو رەخنەگرتن لەكەسێك بكاتە پرد بۆ پەرینەوە بۆ ئەو بەر تا خەڵك لەخۆی رازی بكات. (رەنگە ئەوە قسەی بەهرۆز جەعفەر خۆی بێت)، تا ئەو رەخنەی زەق و زبرەش نەگریت، ئەو متمانەیەی ئەو بەدوایدا دەگەرێت لەولا دەست نەكەوێت، جانازانم ئەو کەباسی متمانە ئەکات مەبەستی ئەو جۆرە متماتنەیەیە کە ئەو بەدوایدا وێلە؟. لەكۆتای نوسینەكەیدا بەهرۆز جەعفەر ئەنوسێت" ئایا خه‌ڵكی كوردستان ناپرسن بۆچی ئه‌م نوسینه‌ 180 پله‌ جیاوازه‌ له‌و نوسین و بۆچونانه‌ی پێشتر پێی داكۆكیمان له‌ناوبراو كردووه‌" نوسەر لێرە كەمێك فوی كردۆتە خۆی و باس لەوە ئەكات خەڵكی كوردستان پرسیار لەسەر نوسینەكانی ئەو بكات، بەڵام نەك خەڵكی كوردستان دۆستە نزیكەكانی ئەوانەی لەنزیكەوە دەیناسن هەموان هۆكاری ئەم تورە بون و هەڵچونە دەزانن، هەروەها ئەوەش دەزانن كەچ لایەنێك و كێ‌ لەپشتی ئەو نوسینانەوەیە، هەروەك پیرەمێرد دەفەرموێ:  ڕەسەن ڕێزت گرت شەرمەزار ئەبێ بەڵام ناڕەسەن تا بێ هار ئەبێ


+ رەعد رەفعەت   جیاواز لە گوتاری حكومەتەكانی پیشوو مەسرور بارزانی داكۆكی لەوەی كرد كە گەندەڵی نەبۆتە كەلتور لە كۆمەڵگەی كوردەواری وئەوەش خاڵێكی ئیجابیە وبۆیه بواری ڕووبەڕووبوونەوەی ھەیە . لە ڕۆژی چوارشەممە ١٠ ی تەمووزی ٢٠١٩، لە دانیشتنی پەرلەمانی كوردستان تایبەت بە ڕاگەیاندنی كابینەی نۆیەمی حكومەتی ھەرێمی كوردستان، حوكمەتی ھەرێم چەند بەڵێنێكی وەكو مزگێنی بەخشییە خەڵكی كوردستان. نووسراوێكی ئینشائیی لە چەند وەرقەكەیەك كە ٢١١٨ وشە بوو ناوی نابوو ھێڵە گشتییەكانی بەرنامەی كاری كابینەی نۆیەمی حكومەتی ھەرێمی كوردستان ، بێ ئەوەی جارێكی دیكە نە حوكمەت و نە پەرلەمانیش دەستكاری بكەنەوە، یان لێپیچانەوەی بۆ بكەن، لە كاتێكدا كارنامەی حكومەت لەلایەن ئەو حزبانەی كە كابینەكە پێكدەھێنن گرنگییەكی زۆری پێدەدرێت رەنگدانەوەی بەرنامەی ھەڵبژاردنەكانیان دەبێت، كارنامەی حكومەت دەبێت بۆ ماوەی ئەو چوار ساڵەی حوكمڕانیكردنی كابینەكە بێت و گرنگی بدات بە چەند سێكتەر و بوارێك. دەبێت پلانی وردی جێبەجێكردنی ئامانجەكان لەخۆ بگرێت نەك تەنھا چەند بەڵێنێكی كاربۆنەكراو بێت. بۆیە دەبینین ووڵاتان لە كارنامەی حكومەتەكەیان گشت ووردەكاری سێكتەرەكانی ئامانجی حكومەت دیاری دەكەن، كارنامەی حكومەتی بەحرەین ٥٨ لاپەرەیە، ئوردەن ٩٠ لاپەڕەیە، كابینەكەی ڕحمد داود ئۆغلۆ گەیشتە (١٨٩) لاپەڕە. نمونە لەبەراوردی كارنامە: سێكتەری (تەندروستی) ھەرێم بەراورد لەگەڵ كارنامەی حكومەتی ئوردن و كوێت وەردەگرین، لە كارنامەكە بەچەند دێرێك وا ھاتووە: (كاردەكەین بۆ باشتركردنی كەرتی تەندروستیی گشتی و گەیاندنی خزمەتێكی باشتری تەندروستی بە ھاوڵاتیان و ھەوڵی جێگیركردنی سیستەمی بیمە یا خود دڵنییایی تەندروستی بە پێی پێوەری گونجاو بۆ دۆخی ھەرێمی كوردستان دەدەین. ھەروەھا كار دەكەین بۆ پێشكەشكردنی ڕەشنووسی یاسای مافی نەخۆش و رێكخستنەوەی ماف و ئەركی پزیشكان بۆ پاراستنیان لە ھەر دەستدرێژییەك.)… بابزانین كارنامەی حكومەتی ئوردونی بۆ كەرتی تەندروستی بۆ ساڵانی (٢٠١٢ تاكو ٢٠١٦) چۆن ھاتوە: دروستكردن و نۆژەنكردنەوەی چەند نەخۆشخانەیەك –كە ژمارەیان (١٠) دانەیە و ناو و شوێنی دروستكردنیان بە تێروتەسەلی ھاتووە لەكارنامەی حكومەتی ئوردون- بەجۆرێك بۆ ھەر (١٠٠٠٠) ھاوڵاتی (١٨) قەروێلە و بۆ (١٠٠٠٠) ھاوڵاتی (٢٦) پزیشكی پسپۆر. ھەرچی كارنامەی حكومەتی كوێتی بۆ كەرتی تەندروستی بۆ ساڵانی (٢٠١٣ تاكو ٢٠١٧): قەروێڵەی نەخۆشخانەكان زیاد دەكات لە (٧٩٩٠) بۆ (١١٤٣٩)، زیادكردنی سەنتەرەكانی پزیشكی لە (١٠١) بۆ (١٢٥)، باشتركردن و پەرەپێدانی خزمەتگوزاریە پزیشكیەكان، بەرزكردنەوەی ئاستی كادیری پزیشكی، پێكھێنانی سەنتەرێكی ھەرێمی بۆ نەخۆشیە درێژخایەنە نەگواستراوەكان…ئاوا حكومەتایەتیەو پەرلەمانیش ئاوا دەتوانێ لێپێچانەوە بكات . بۆیە لە ژێر رۆشنایی ئەو راستیانەی سەروە پێویستە بگوترێ: یەكەم: كارنامەی كابینەی ھەشتەم تەنھا یەك لاپەڕە بوو” بەڵام كابینەی نۆیەم لە ھەشت لاپەرەدا باسكراوە. دووەم: فەرامۆشكردنی منداڵ وھەرزەكار ومافەكانیان لە كارنامەكە، ھەروەھا فەرامۆشكردنی باسكردن لە سێكتەر وتەوەرە گرنگەكانی وەزارەتی ئەوقاف؛ ئەوە لەكاتێكدایە كە وەزیرەكەی سوێندی یاساییشی خواردوە. سێیەم: ھۆكاری ئەو جۆرە كارنامەی حكومەتە دەگەرێتەوە بۆ زیرەكی وئەزمونی حزبی دەسەڵات لە فریودان ونەشارەزایی حزبەكانی بەشداربوو لە حكومەت، ئەمە روویەكی، رووەكەی تری دەگەرێتەوە بۆ خولیا وتوێنویەتی حزبەكان بۆ پۆست وپارە وئیمتیازاتی دەسەڵات، كە وایان لێھات دەنگ ومتمانە بە حكومەتێك بدەن كە كارنامەكەی رەنگدانەوەی واقعی وزانستی قۆناغی ئێستای كوردستان نەبێت، بەڵكو تەنھا بەرنامەیەكی پڕ لە بەڵێنی رۆژنامەوانی بێت بۆ ھەر كات وشوێنێك بگونجێت. چوارەم: رۆڵی سەلبی ولاوازی ئەندامانی پەرلەمان زۆر بەئاشكرا رەنگی داوەتەوە لەو كارنامەی حكومەتە، لە چەپلە لێدانەكانیەوە..، چونكە پەرلەمان لەكاتی پێكھێنانی ھەر حكومەتێكی نوێ، بە پلەی یەكەم متمانە دەدات بە بەرنامەو كارنامەی حكومەت پاشان متمانە دەدات بە وەزیرەكانی كابینەكە ، بەڵام بەداخەوە ئیتفاقی حزبی بۆ پێكھێنانی حكومەتێكی بنكە فراوان چاوی ئەندامانی پەرلەمانی كەم بین كرد لەو راستیەو بنیاتنانی ژێرخانی كوردستان وخزمەتگوزاری وریشە كێشكردنی گەندەڵی و…ھتد كە ھەموو ئەوتەوەرانە بوون بە بابەتی لاوەكی بەرامبەر بە ئیستحقاقی ئینتخابی. پێنجەم: پێویستە پسپۆران ورۆژنامەنوسان وچاڵاكوانان ورێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی ومیدیا ئازادەكان و…ھتد رۆڵی مێژووی خۆیان ببینن لە چاودێری وراستكردنەوەی ھەڵە جەرگبڕەكانی ئەو كابینەیەو پەرلەمانەكەی. بۆیە دواجار ئەگەر ھەر حكومەتێك خاوەن پرۆژەی ستراتیژی نوسراو نەبێت بە داتا وئامار كە سەقفی زەمەنی ھەبێ بۆ چوارچێوەی كارەكانی و ھەروەھا جێ بەجێ كردنی بەڵێنەكانی, ئەمە راستیەك پیشان دەدات كە لەو وڵاتە دامازراوەی بەھێز و ستراتیژیەتی روون بونی نیە، ئەو سیاسەتە خۆشی لەپێناو خۆشاردنەوەیە لە بەدامەزراوەیی كردن، حكومەت ھیچ بەڵێنێكی چوارچێوەدار پێشكەش ناكات تا لەسەر ئەو بنچینەیە خەڵك و پەرلەمان لێپێچینەوەی لەگەڵ بكات، ھەر ئەو خاڵەشە بەرەنجامی شكستی حوكمڕانی كوردیە لە رابردوو. رەعد رەفعەت


+ د. هەردی مێد    به‌ ته‌ماشاكردنی CVی بڵاوكراوه‌ی كاك ته‌یب جه‌بار، كاندید بۆ پارێزگاری كه‌ركوك، خێرا سه‌رنجده‌ده‌یت كه‌ به‌ڕێزیان هه‌م شاعرن، هه‌م ئه‌ندازیار و هه‌مش فه‌رمانبه‌ری پله‌ باڵا، به‌و پێیه‌ی ماوه‌یه‌ك‌ جێگری وه‌زیر بونه‌. واته‌، به‌ڕێزیان به‌ لایه‌نی كه‌مه‌وه‌ هه‌ڵگری سێ شوناسن‌، یان بكه‌ری سێ ڕۆڵن. كه‌چی له‌ میدیاكانه‌وه‌ ته‌نها ئاماژه‌ به‌ شاعرێتی ئه‌و كرا و شه‌بقه‌ی شاعرێتی ئه‌و به‌رزكرایه‌وه‌. به‌ راستی، ئه‌مه‌ بۆ من خێرا بۆ به‌ پرسیار، گه‌لۆ بۆچی به‌ڕێز ته‌یب ته‌نها وه‌ك شاعیر خسترایه‌ سه‌ر شانۆی ناساندن؟ ئه‌كته‌ره‌ سیاسیه‌كان هه‌میشه‌ خستنه‌ڕووی شوناسیان به‌ پێی ئه‌و جه‌ماوه‌ری له‌ په‌یوه‌ندیدان له‌گه‌ڵیاندا ده‌گۆڕن. واته‌، هه‌میشه‌ شوناسێك پێشده‌خه‌ن كه‌ جێی قبوڵ و چاوه‌ڕوانی ئه‌و جه‌ماوه‌ره‌ بێت كه‌ له‌به‌رامبه‌ریاندایه‌. بۆ نمونه‌، له‌ كۆڕێكی رۆشنبیری له‌ به‌رده‌م خۆێندكارانی زانكۆ، ئه‌كته‌ری سیاسی وه‌ك خودان سه‌رمایه‌ی كولتوری خۆی نمایش ده‌كات، له‌به‌رده‌م جوتیار وه‌ك كوڕه‌ جوتیار، تد. وه‌لێ، ئه‌وه‌ی له‌ دۆخی ناساندنی ته‌یب جه‌بار روویدا شتێكی ده‌گمه‌ن و گرنگ بوو. ئه‌و خودی خۆی به‌شدار نه‌بوو له‌ زه‌قكردنه‌وه‌ی ئه‌و شوناسه‌ی به‌ سه‌ریدا سه‌پێنرا، به‌ڵكو میدیا و رۆشنبیران شوناسی شاعیرێتی ئه‌ویان زه‌قكرده‌وه‌ و وه‌ك سه‌رمایه‌ی ئه‌و نمایشیانكرد. نمایشی به‌رفره‌ی شوناسی شاعیرێتی ئه‌و به‌ رای من، له‌ لایه‌ك وابه‌سته‌ی ئه‌و راستیه‌یه‌ كه‌ هێشتا له‌ دونیای ئێمه‌ شاعیر و ئه‌ده‌بیه‌كان رۆڵێكی به‌رچاویان هه‌یه‌ و دونیای ئێمه‌ هێشتا <كۆماری شاعیره‌كان>ه‌، له‌ لایه‌كی دیش وابه‌سته‌ی ئه‌و گریمانه‌یه‌یه‌‌ كه‌ پێیوایه‌ شاعیر ده‌توانێت توندی په‌یوه‌ندیه‌ كۆمه‌ڵایه‌تی و جڤاتیه‌كان هێوربكاته‌وه‌ و له‌ زه‌بروزه‌نگ رزگاریان بكات، چونكه‌ شاعیر هه‌ڵگری هه‌ست و دونیابینیه‌كی دییه‌. واته‌، زۆرێك پێیانوایه‌ شاعیر ده‌توانێت رۆڵێك بگێڕێت كه‌ جودا بێت له‌ رۆڵی ناشاعیره‌كان و ئه‌و سیاسه‌ت به‌ شێوه‌یه‌كی دی بكات. منیش وه‌ك ئه‌وان چاوه‌ڕوان ده‌بم، بزانم كاك ته‌یب-ی شاعیر به‌ شێوه‌یه‌كی دی سیاسه‌ت ده‌كات؟ چی له‌ سیاسه‌ت و حكومڕانی له‌ كه‌ركوك ده‌گۆڕێت؟


+ د. سەنگەر سەیدقادر  ئەمڕۆ عەبدولفەتاح بورهانی سەرۆكی ئەنجومەنی سەربازی سودان چیرۆكی شەوی كودەتاكەی سەر بەشیر گێڕایەوە و ڕایگەیاند پێش نوێژی بەیانی چووم بۆ ماڵی عمر بەشیر و دواتر چوین بۆمزگەوت و لە دوای نوێژی بەیانی لەناو مزگەوتدا بڕیارەكەم پێ ڕاگەیاند كە لە كار دورخراوەتەوە و دەبێت دەستگیرت بكەین لەوكاتەدا بەشیر توشی سەر سوڕمان بوو -فریودانی خۆپیشاندەران: لە ڕۆژی ٧/٤ كە هاوكاتە لەگەڵ ڕۆژی كۆتایهێنان بە دەسەڵاتی ئیخوان لەمیسر و هەروەها ڕۆژی لەدایكبونی عەبدولفەتاح بورهانی سەرۆكی ئەنجومەی سەربازی سودانە ڕێكەوتنێك لە نێوان سوپاو نوێنەری خۆپیشاندەراندا كرا بە نێوەندگیری میسر و ئەسیوپیا ناوەڕۆكی ڕێكەوتنەكە بریتیە لە پیكهێنانی ئەنجومەنێكی سیادی كەلە ١١ كەس پیكدێت و ٥ كەسیان مەدەنی و ٥ دیكەیان لە سوپا و كەسێكی بێلایەن، بەڵام ئەوەی جێگای تێبینیە كە بە پێی ڕێكەوتنەكە سوپا سەرەتا بۆ ماوەی ٢١ مانگ كە دەكاتە نزیكەی دووساڵ سەرۆكایەتی سودان دەكات و دوای ٢ ساڵ دەسەڵات بۆ ماوەی ساڵ و نیوێك ڕادەستی نوێنەرانی خۆپیشاندەران دەكات بڕیاریشە ڕۆژی سێ شەمە بە ئامادەبوونی عبدالفتاح سیسی و سەرۆكی ئەفریقای باشور و سەرۆك وەزیرانی ئەسیوپیا ئیمزا بكرێت، بەڵام ڕێكەوتن لە سودان ئەستەمە بەتایبەت لەم ڕێكەوتنەدا خۆپیشاندەران فریودراون چونكە ئەگەر ئیستا ژەنڕاڵەكانی سوپا لەم لاوازیەیاندا دەسەڵات ڕادەست نەكەن چۆن دوای دوو ساڵ و بەهێز بوونیان دەستبەرداری دەسەڵات دەبن ؟ -دیمەنەكانی دوای كودەتا : لەدوای ئەوەی پێش مانگێك و لە ڕۆژی بڵاو پێكردنی خۆپیشاندانەكاندا لەلایەن ئەنجومەنی سەربازیەوە ئینتەر نێت و هێڵی پەیوەندی لە تەواوی سودان وەستێنرا، بەڵام ڕۆژی سێ شەمەی ڕابردوو و ئینتەرنێت و پەیوەندی خرایەوەكار هەر لەگەڵ كرانەوەی ئینتەرنێتدا سەدان ڤیدیۆی ڕۆژی بڵاو پیكردنی خۆپیشاندانەكان كەلە كۆتا ڕۆژی ڕەمەزاندا ڕویدا بڵاو كرانەوە و لە دیمەنەكاندا دەردەكەوێت چۆن هیزە ئەمنیەكان و میلیشیاكانی حمیدتی لەسەر شەقام دەستدرێژی سێكسی دەكەنە سەر كچان و خۆپیشاندەران ڕەمی دەكەن و هەڵیان دەدەنە ناو ڕووباری نیل دوای بڵاونەوەی ئەو دیمەنانە ناكۆكی كەوتوەتە نێوان محمد حمیدتی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی سەربازی و فەرماندەی میلتشیاكانی جەنجەوید و عەبدولفەتاح بورهانی سەرۆكی ئەنجومەنی سەر بازی چونكە حمیدتی پێی وایە عەبدولفەتاح بورهان و سوپا لە پشت دزە پێكردن و بڵاو كردنەوەی ڤیدیۆكانەوە بوون بۆناشیرینكردنی حمیدیتی و هێزەكانی -بەكورتی پوختی حمیدتی و بورهان شەڕ و ململانێیانە لەسەر گرتنە دەستی حوكم و دەسەڵاتی سودان دەكەن و خۆپیشاندەر و نوێنەری هێزە سیاسیەكانیش خەیاڵ پڵاوانە چاوڕوانن سوپا دەسەڵاتیان ڕادەست بكات.


+ به‌هرۆز جه‌عفه‌ر   ئه‌م دێرانه‌ی له‌م نوسینه‌دا هاتووه‌، سێ مانگ به‌ر له‌ئێستا بۆ چه‌ند خوله‌كێ له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك بڵاوكرایه‌وه‌. خێرا له‌سه‌ر چه‌ندین ئاستی جیاواز (له‌به‌رهه‌ستیاری دۆخه‌كه‌یان) ده‌ستی تێوه‌ردراو، دواتر له‌به‌ر خاتری هاوه‌ڵێكی هێژاو گوته‌كانی سڕیمه‌وه‌. ئیمڕۆكه‌ لگاوچی و میرزاكانی لای سه‌رۆك ده‌ستیان به‌تاڵ بۆته‌وه‌، به‌ڵكو ئه‌م نووسینه‌ ببێته‌ كه‌ره‌سته‌یه‌كی باش بۆیان به‌ تۆزێك ده‌ستكارییه‌وه‌ بڵاوم كرده‌وه‌: یه‌كێك له‌ كۆڵه‌گه‌ گه‌وره‌كانی "سیاسه‌ت" بریتی یه‌ له‌ بونی "سه‌رمایه‌ی ڕه‌مزی" تاكه‌ شتێك كه‌ ئه‌م سه‌رمایه‌ ڕه‌مزییه‌ به‌رجه‌سته‌ بكات "متمانه‌"یه‌، قسه‌ی لووس و سۆشیال میدیاو پاره‌ به‌خشینه‌وه‌و سیاسه‌تی ڕازی كردنی هه‌موو لایه‌ك هیچ كاراكته‌رێكی نه‌كردۆته‌ سه‌رمایه‌ی ڕه‌مزی، ته‌نانه‌ت هه‌ڵبژاردنیش سه‌رمایه‌ی ڕه‌مزی دروست ناكات: ئه‌وه‌ی به‌ په‌یجێكی فه‌یسبوك گه‌وره‌ بێت، به‌ په‌یجێكی فه‌یسبوكیش بچوك ئه‌بێته‌وه‌، ئه‌وه‌ی به‌ هۆی كوتله‌یه‌كی حیزبیه‌وه‌ بگاته‌ لوتكه‌ی ده‌سته‌ڵات به‌ یه‌كگرتنی دوو كوتله‌ش له‌ نه‌خشه‌ی سیاسیدا ئه‌سڕێته‌وه‌. " جه‌مال عه‌بدولناسر" سه‌ركردایه‌تی جه‌نگی شه‌ش ڕۆژه‌ی (1967) ی به‌رانبه‌ر ئیسرائیل دۆڕاند، گوتی " من ئه‌چمه‌ ژێر باری ئه‌م شكسته‌و ئه‌وه‌ ده‌ستیشم له‌كاركێشایه‌وه‌"، له‌ ووڵاتانی عه‌ره‌بی به‌ ده‌یان ملیۆن عه‌ره‌ب ڕژانه‌ سه‌رشه‌قامه‌كان، خه‌ڵك به‌رده‌م ماڵی "ناسر"یان ته‌نیه‌وه‌، كه‌ ئه‌بێت سه‌رۆكایه‌تیان بكات، پیاوێك متمانه‌ی له‌دڵی خه‌ڵكدا دروستكردبو كه‌ "پاسه‌وانیانه‌"و له‌ناكاو نایانفرۆشێت، ئه‌فلاتۆن كۆماره‌كه‌ی به‌وه‌ پڕ وه‌سیه‌ت كردووه‌ كه‌ " سیاسه‌ت یانی پاسه‌وانی كردنی كۆمه‌ڵگه‌و نیشتیمان، ئه‌بێت ئه‌وانه‌ی ئه‌م میهنه‌یه‌ وه‌رئه‌گرن پیرۆزییان تیادا بێت و، له‌ نه‌جیبزاده‌كان بن".  له‌و سۆنگه‌یه‌ی كه‌ مێژووی كورد مێژووی ململانێی ناوچه‌و میرنشین و گروپ گروپی بێ مانا بووه‌، له‌ ئێستایه‌كی ئاڵۆزی پڕ گۆڕانكاریشدا ئه‌ژین، درك مان كرد كه‌ ئه‌م مێژووه‌ بوه‌ستێت و، هێزه‌ ده‌سته‌ڵاتداره‌كانی كوردستان تا ئه‌ندازه‌یه‌ك خۆیان له‌گه‌ڵ نه‌رمه‌ هێزو تازه‌كردنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌دا بگونجێنن، بۆ ئه‌مه‌ش ئومێدێكی زۆرمان له‌سه‌ر كه‌سێتی "به‌رهه‌م ساڵه‌ح" هه‌ڵچنی، ته‌نانه‌ت بێ ئاگایی خۆی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كانیش و چه‌ندین كه‌سایه‌تی جیاجیا هه‌وڵی به‌ده‌ستهێنانی كۆده‌نگی مان بۆ دا، پاڵپشتی هاوڕێیانه‌مان كرد به‌ شه‌هاده‌تی سه‌ده‌ها هه‌زار خوێنه‌ر، ده‌یان بیرۆكه‌شمان خسته‌ به‌رده‌ستی، ئه‌مه‌ له‌ پێناو ئه‌وه‌ی نمونه‌یه‌كی باشتر له‌ ڕابردوو پێشكه‌ش بكات: - له‌ حكومه‌ت چه‌ندین كه‌موكورتی هه‌بو (تا ئه‌ندازه‌یه‌ك ئاساییه‌ له‌چاو ئه‌وانه‌ی شه‌ڕی براكوژییان ئه‌كرد) - له‌ یه‌كێتی جیا ئه‌بمه‌وه‌ چیمان پێ ئه‌كرێ بابیكه‌ین ( به‌ڵێ، به‌سه‌رچاو چیمان كردووه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ ئه‌كه‌ین) - حیزب دروست ئه‌كه‌م و ئه‌مه‌ حیزبیش نییه‌ (نه‌چوینه‌ ناو حیزبه‌كه‌ی، به‌ڵێ قوربان بیرۆكه‌كه‌ت ته‌واوه‌و، پێویسته‌ خه‌ڵكی كوردستان پاڵپشتی بكات) - یه‌كێتی شێرپه‌نجه‌یه‌و ئه‌بێت (...) به‌ڵێ وایه‌و ئێمه‌ش چه‌ند ساڵه‌ ئه‌مه‌ ئه‌ڵێین.  - ئۆپۆزسیۆن به‌ قسه‌م ناكه‌ن به‌ره‌یه‌كی هاوبه‌ش دروست بكه‌ین (ئێخۆ..ئۆپۆزسیۆن مه‌حكومی تۆ نییه‌و، ئه‌وانیش حیزبن و ئامانج و سیاسه‌تی خۆیان هه‌یه‌، به‌ڵام هه‌ر یه‌ڵا...ئۆپۆزسیۆن هه‌موتان وه‌رن له‌ماڵی جه‌لالی سام ئاغا میساقێكی شه‌ره‌فمان به‌نێ و ده‌می خۆتان بنوقێنن ئه‌مه‌ به‌رهه‌م ساڵه‌حه‌و جیاوازه‌و ئه‌بێت پێكه‌وه‌ بن، ئه‌مه‌ گه‌رچی له‌ چه‌ندین مه‌جلیسا سه‌ركرده‌كانی ئۆپۆزسیۆن پێش ئه‌وه‌ی خۆی ئاماده‌ بێت سه‌رنجی دژوجیایان وتوه‌، به‌ڵام هه‌ر بێده‌نگ بون به‌رانبه‌ری)  - ئه‌بم به‌سه‌رۆك كۆمار ( نوسیمان: قوربان خۆ به‌ فیعلی ئێمه‌ش به‌شه‌رتی ئه‌و پۆسته‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ پاڵپشتی جه‌نابت ئه‌كه‌ین به‌حه‌قیش له‌وه‌ كاراكترو خوێنه‌وارترمان نه‌بو) - پێویسته‌ كوردو به‌غدا هه‌ماهه‌نگ بن (وایه‌ قوربان ئه‌مه‌ بۆچونی ئێمه‌شه‌)... وه‌ختێك سه‌یر ئه‌كه‌ین له‌كۆتاییدا به‌عسیه‌كی كوردی خستۆته‌ ژووری خۆیه‌وه‌ كه‌ پێشتر له‌كه‌ركوكا هه‌موو تاوانێكیان به‌هاوكاری عوده‌ی دژی كورد كردووه‌، ئێستاش سه‌رێكیان لای به‌عس و سه‌رێكیان لای حه‌شده‌،،، وه‌ختێك سه‌یر ئه‌كه‌ین سه‌رۆك كۆماره‌كه‌ی پێشتر خه‌وێندرابو ئیش نه‌كات، ئه‌مه‌یان چالاك كراوه‌ دژی كوردستانیبونی كه‌ركوك و هه‌رێم بێت له‌ فه‌زای ده‌ره‌كی دا. وه‌ختێك سه‌یر ئه‌كه‌ین له‌لایه‌ن چه‌ند دارده‌ستێكی ئێرانه‌وه‌ له‌ناو یه‌كێتیه‌وه‌ بێ ئاگایانه‌ ده‌ست بۆ هه‌رشتێك ئه‌بات!. وه‌ختێ سه‌یرئه‌كه‌ین وا بڕوات دۆخه‌كه‌ پێویستی به‌وه‌یه‌ دامه‌زراوه‌یه‌كی كوردی هه‌بێت چاودێری ئه‌م سه‌رۆك كۆماره‌ بێت تا بۆ حه‌زه‌كانی خۆی كیانی هه‌زارساڵه‌ی كوردی نه‌خنكێنێ... هه‌قیقه‌تێك هه‌یه‌، ئه‌ویش بریتی یه‌ له‌ نهێنی كاركردن و ئه‌خلاقیاتی پێكه‌وه‌ ڕۆیشتن، ئه‌مه‌ وه‌ك باسم كرد تا ئه‌وسه‌ری ڕۆیشتین. ئه‌و سه‌رۆك كۆماره‌و درۆ ئه‌كاو ئه‌خلاقیاتی هاوڕێیه‌تی نازانێ ئێمه‌ بۆ حورمه‌تی بگرین؟!. لێره‌دا له‌به‌رئه‌وه‌ی به‌نده‌ كه‌سێكی سیاسی نییم، تا ڕێسای سیاسه‌تكردن په‌یڕه‌و بكه‌م و بێده‌نگ بم به‌رانبه‌ر ڕاستیه‌كان. وه‌ مێژوو پڕه‌ له‌و سیاسیانه‌ی كه‌ به‌توندی باجی ووتنی ڕاستیه‌كانیان داوه‌، به‌ڵام ئێمه‌ كاری خۆمان هه‌یه‌ و توێژه‌رین و، ڕۆژنامه‌وانین و، ئه‌وه‌ پتر له‌ دوانزه‌ ساڵه‌ خه‌ڵك و خوێنه‌رو داموده‌ستگه‌كان له‌گه‌ڵ مان وا ڕاهاتون، ناكرێت خیانه‌ت له‌ چاویان بكه‌ین و لێیان خوڕین بۆ دۆڵی گورگه‌كان، بۆ خاتری ئه‌وه‌ی كاراكته‌رێك خه‌ریكی هه‌واو حه‌زه‌كانی خۆیه‌تی له‌ كۆشكێكداو، به‌ده‌ست چه‌ندین گروپ و كه‌سانی نه‌خوێنه‌واره‌وه‌ به‌هه‌موو لایه‌كیا ئه‌به‌ن و، سه‌ریان لێشێواندوه‌. بابه‌ته‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئێمه‌ خۆمان هه‌ین، به‌ڵام خه‌ڵكی تر فویان تێكراوه‌. وه‌ختێك سه‌یره‌كه‌ین به‌فه‌یسبوكه‌وانه‌كان ئه‌ڵێ واوا دژی پارتی بنوسن كه‌چی خۆشی ئێواره‌ی لێ دێ ته‌له‌فۆن بۆ ڕۆژنامه‌نووسه‌ سێبه‌ره‌كانی پارتی ئه‌كات شه‌فاعه‌تی بۆ بكه‌ن!... كاكه‌ چۆن سیاسه‌ت وا ئه‌كرێ؟!. یانی بچن لاپه‌ڕه‌كانی مێژووی تاڵه‌بانی، بارزانی، نه‌وشیروان مسته‌فا، ملازم عومه‌ر هه‌ڵبه‌نه‌وه‌ هاوڕێی وه‌هایان هه‌بوه‌ چل بۆ په‌نجا ساڵ هاوڕێیان بووه‌، ئێ ئه‌م پیاوه‌ یه‌ك هاوڕێی نییه‌ پار له‌گه‌ڵی بوبێ و ئیمساڵ پڕ ناخی قسه‌ نه‌بوبێت!.  له‌ ناو دۆستان و خه‌ڵكدا باوه‌ كه‌ سه‌رۆك كۆمار سه‌ر به‌كوتله‌ی یه‌كێك له‌ سه‌ركرده‌ نه‌خوێنه‌واره‌كانی یه‌كێتی بێت، چۆنی بوێت وا سه‌رۆك كۆمار هه‌ڵ ئه‌سوڕێنێت، له‌كاتێكدا سه‌ركرده‌ نه‌خوێنه‌واره‌كانی حیزبیش به‌ تێكڕاو به‌تایبه‌تی ئه‌مانه‌ی كه‌ سه‌رۆك كۆمار هه‌ڵئه‌سوڕێنن، خۆیان به‌ئاشكرا به‌ فه‌رمانی چه‌ند به‌رپرسێكی سوپای پاسداران دێن و ئه‌چن و، وه‌ بزنس و سه‌روكاریان له‌گه‌ڵ ئێران هه‌یه‌، واته‌ سه‌رۆك كۆمار به‌ده‌سی دوو سه‌ر به‌ چه‌ند به‌رپرسێكی هاكه‌زایی سوپای پاسدارانه‌ (ئێ وا دێته‌وه‌!)، كه‌چی ئه‌وه‌ كۆمیدیه‌ كه‌ بیرمه‌ندی هزر داخوراوی ئه‌مریكی " فۆكۆیاما" ئه‌ڵێت "ئه‌بێت ئه‌مریكا له‌باره‌ی عێراقه‌وه‌ گوێ له‌ به‌رهه‌م ساڵه‌ح بگرێت!"، فۆكۆیاما وه‌ك ئه‌و كه‌پیتاڵیزمه‌ی كه‌ به‌دوا پیاوی جیهان خستیه‌ ڕوو، وه‌ك ئه‌و دیموكراتیه‌تی لیبراڵه‌ی كه‌ به‌دوا فۆڕمی ئه‌م گه‌ردونه‌ی چاند، وه‌ك ئه‌و تێزه‌ سواوه‌ی سێلێبره‌یشنی بۆ كرا و، تا ئێشتاش به‌و كامه‌وه‌ به‌رگری له‌ گڵۆباڵیزم ئه‌كا، وه‌ك هه‌موو ئه‌وانه‌ ئه‌مریكاش به‌ لاڕێدا ئه‌بات (له‌مه‌ ئه‌گه‌ڕێم...به‌و زوانه‌ له‌میانه‌ی بابه‌تێكی چڕدا به‌ئینگلیزی له‌باره‌ی جیهانی سێ و عێراق وه‌ ئه‌م كه‌یسه‌ له‌دیدی فۆكۆیاماوه‌ قسه‌ ئه‌كه‌م). به‌شی زۆری ئه‌و سه‌ره‌ زلانه‌ی (به‌ناو) سه‌رۆك كۆماریان كردۆته‌ براگه‌وره‌یان سوور ئه‌زانن ئه‌م پیاوه‌ نه‌ ڕوئیای هه‌یه‌و نه‌ مه‌بده‌ئو گفت، به‌ڵام وه‌ك ته‌نێكی زل خستویانه‌ته‌ پێش خۆیان و كاری پێ ئه‌كه‌ن بۆ خۆیان. ئیمڕۆكه‌، سه‌رۆك كۆمارێكی كورد نه‌توانێ بچێته‌ هه‌ولێر كه‌ پایته‌ختی كورده‌، چووه‌ موسڵی پایته‌ختی سووننه‌ به‌رد بارانیان كرد (دیاره‌ سه‌رۆك كۆمار موسڵ به‌ هه‌واری شار تێگه‌یشتووه‌ به‌ شه‌ش پاسه‌وانه‌وه‌ ڕۆیشتوه‌!)، به‌هه‌مان شێوه‌ ناتوانێت بچێته‌ به‌سره‌ كه‌ پایته‌ختی شیعه‌كانه‌، كه‌ركوك بۆ هه‌تا هه‌تایه‌ كه‌وته‌وه‌ چنگی ته‌عریب، ڕۆژ نییه‌ ته‌عریب كاری خۆی له‌سه‌ر كه‌ركوك نه‌كات، (360) دوكانی ئاڵتونچی له‌كه‌ركوك ئاگری تێبه‌ربو، ئه‌ردۆگان دووجار قسه‌ی له‌سه‌ركرد، سه‌رۆك كۆماره‌ كورده‌كه‌ جارێك نوتقی لێوه‌ نه‌هات له‌ترسی پێگه‌كه‌ی، بۆ زانیاری سه‌رۆك كۆمار له‌ سه‌رژمێریدا كورد (127000) هه‌زار ده‌نگ كه‌م ئه‌كا، فه‌رموو چیت له‌ده‌ستدێ؟. تاڵه‌بانی كاتێك سه‌رۆك كۆماربو به‌و هه‌موو سازشه‌شی كه‌ ئه‌یكرد، دوو جێگری هه‌بو كه‌ هه‌ردوكیان مافی ڤیتۆیان هه‌بو، هێشتا باسی كوردستانیه‌تی كه‌ركوكی ئه‌كرد. ئێستا سه‌رۆكی ئه‌م كۆماره‌ ئه‌بێت كورد بچن لێی بپارێنه‌وه‌ ئه‌م ته‌عریب و قوماره‌ له‌سه‌ر كه‌ركوك ڕابگرێت؟!. لێره‌و له‌وێ بۆ به‌رده‌م كامێرا چه‌ند كه‌سوكارێكی ئه‌نفالی ڕاهێناوه‌ به‌خۆی موناسه‌باتیان پێ بڕازێنێته‌وه‌!. به‌مانایه‌كی تر كێشه‌ی ئه‌م پیاوه‌ ئه‌وه‌یه‌ بۆ خۆی ناتوانێ ببێته‌ سه‌رمایه‌كی ڕه‌مزی، چونكه‌ متمانه‌ی له‌ده‌ستداوه‌. ئایا خه‌ڵكی كوردستان ناپرسن بۆچی ئه‌م نوسینه‌ 180 پله‌ جیاوازه‌ له‌و نوسین و بۆچونانه‌ی پێشتر پێی داكۆكیمان له‌ناوبراو كردووه‌؟ ئایا ئێمه‌ متمانه‌مان له‌ده‌ستداوه‌ یان ئه‌وێك تاكو دوێنێ داكوبابی بنه‌ماڵه‌كانی ئه‌بێژا ئێستا هاوبه‌شیانه‌. ئێ چی بكه‌ین له‌وه‌ باشتر به‌دی نه‌ ئه‌كرا، ئایا بچین ببین به‌ "داعش" ؟!. ئه‌مه‌ هێشتا ساڵێك تێ نه‌په‌ڕی (مه‌جلیس!) نه‌ما له‌ حه‌وت كه‌سایه‌تی شه‌شیان خاوه‌ن قسه‌ نه‌بن له‌سه‌ری!.  وانه‌یه‌كی گه‌وره‌ فێر ئه‌بین، وانه‌یه‌ك كه‌ پێویسته‌ په‌ندێك بێت بۆ تاك به‌تاكی ئه‌م عێراقه‌، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ مرۆڤ كه‌ متمانه‌و كه‌سێتی خۆی له‌ناو ده‌وروبه‌ری خۆی له‌ده‌ستدا، له‌ناو حیزبی خۆی له‌ده‌ستدا، له‌ ناو نه‌ته‌وه‌كه‌ی خۆی له‌ده‌ستدا، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر گۆی زه‌وی به‌ په‌نجه‌یه‌ك بسوڕێنێته‌وه‌، هه‌موو ڕۆژێك سه‌ت وه‌فدو سه‌رۆك كاری گه‌وره‌ی ئه‌م جیهانه‌ به‌ڕێ بخا، هه‌ر به‌ بێ ئه‌رزشی ئه‌مێنێته‌وه‌و، هیچ كاریگه‌رییه‌كی نابێت. په‌یامی كۆتایی ئه‌م نوسینه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ڕاسته‌ سه‌رۆك كۆمار به‌ پاڵپشتی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان ئه‌م پێگه‌یه‌ی له‌ ده‌ره‌وه‌ی كۆ-ڕایی كوردیی وه‌رگرتوه‌، به‌ڵام به‌ كۆنكرێتی وه‌ری بگرن كه‌ (ئه‌ویش هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی من یه‌كێتیه‌)! یه‌ك تۆز هه‌ست بكات پارتی به‌ گه‌رمی سڵاوی لێ ئه‌كات وه‌ڵامی هیچ یه‌كێتیه‌ك ناداته‌وه‌. نازانم چییه‌ وام لێ ئه‌كا ئه‌و دێره‌و ئه‌و پارچه‌ هۆنراوه‌یه‌ی شاعیرو ئاكادیمی عێراقی "ڕه‌سافی" م بیر بێته‌وه‌ كه‌ زیاتر له‌ نه‌وه‌ت ساڵ پێش ئێستا نوسیویه‌تی: أبـِلاط ٌ أم بـَلاط ٌ أم مـَلاط ْ أمْ " مليك ٌ "  بالمُنى والأيـْك ِ  والذل محاط ْ أم براميل ُ قمامات ٍ نفايات ٍ وقيح ٍ ومُخاط ! أم هنا مستنقعٌ فاض بلا حد ٍ ومن دون انضباط ْ !  


+ ئاریان فەرەج     دواجار حكومەت پێكهات، كابینەیەكی پڕ لە خوێن و روخساری نوێ كە زۆریان بۆ یەكەم جارە دەرفەتیان بۆ دەڕەخسێ تا شایستەیی خۆیان لە ئەركی گەورەدا بسەلمێنن، هەڵبەت ئەوەش هاندەریان دەبێت تا هەموو توانا و شیانی خۆیان بخەنەگەڕ.  بەشێك لە وەزیرەكان تەكنۆكراتن، بەڵام رەنگە كۆی وەزیرەكان تەكنۆكرات نەبن و ئەوەش لە حكومەتداریدا ئاساییە و هەر حزبەش پێوەری خۆی هەیە بۆ ئەرك سپاردن بە كادرەكانی، ئەگەر ئەمە كەموكاسییەك بێت، بە سوودبینینی جددی لە كارناس و پسپۆڕانی بوارە جیاجیاكان كە كوردستان پێیان دەوڵەمەندە، بە باشی پڕدەكرێتەوە، هاوكات زەمینەش دەسازێ تا باشترین توانا مرۆیەكانی ئەم ووڵاتە لە دەوری حكومەت و دامەزراوەكانی كۆببنەوە.  چاكسازی چمكێكە زۆر لەگەڵ ناوی حكومەتی نوێدا دێتەبەرباس، چاوەڕوانییەكی گشتییە و كابینەی نوێش وەك ئەرك وەئەستۆی گرتووە، جا چمكێك ئەركێكی سەرەكی حكومەت و جێی چاوەڕوانیی خەڵك بێت، دەبێت رۆشن و مەبەست دیار و پێناسەكراو بێت، پێناسەیەك خەڵك و حكومەت لەسەری هاوڕابن.  چاكسازی چمك و پرۆسەیەكی گشتگیر و فرە رەهەندە، رێگریكردن لە بەهەدەردانی ماڵی گشتی تەنیا بەشێكە لەو پرۆسەیە و هەمووی نییە و تەنها لەوەندەدا بچوكناكرێتەوە، بۆیە دەبێ لە ئێستاوە لە فەزای گشتییدا گفتوگۆیەكی چڕ لەسەر پێناسەی چاكسازی بێتەئاراوە تا تێگەیشتنێكی گشتیی لەبارەوە دروست بێت و كەلێنێك بۆ لێكنەگەیشتنی خەڵك و حكومەت لەو بارەیەوە نەمێنێ.  چاكسازیی پرۆسەیەكی سیاسی و كارگێڕی و یاسایی و ئابوری و كۆمەڵگەیی و كولتورییە. لە پێناسەكردنەوی فەلسەفەی حوكمڕانییەوە دەستپێدەكات تا پێداچونەوەی كۆی یاسا و رێسا و تەعلیماتە دەستوپێگیرو ناهاوكارەكان و نوێكردنەوەی ئەدائی كۆی دامەزراوەكانی حكومەت تا وەڵامدەرەوەی فەلسەفە و ئامانجە سەردەمییەكانی قۆناغەكە بن، هاوشانیش بزاڤێکی هۆشیاریی میللی فراوان دەخوازێت كە زامنی تێگەیشتن و متمانەو بەشداریی خەڵك بێت لە سەرخستنی پرۆسەكەدا.  سەركەوتنی پرۆسەی فرە رەهەندی چاكسازی، لە چاكسازیی كایەی سیاسییەوە دەستپێدەكات كە باوەڕی راستەقینە و هەڵوێستی هاریكارانەی حزبەكانی حكومەت و ئۆپۆزسیۆن دەخوازێ، چونكە سەرەتای ئاستەنگبوونی هەر بەرنامەیەكی چاكسازانە، لە چاكسازی نەخواستنی كایەی سیاسییەوە سەرچاوە دەگرێ.  بە هیوای سەركەوتنی كابینەی نوێ لە ئەرك و كارەكانیدا.


+ ئادەم ئاودەل    لە پێشتردا دەوترا یەکێتی گیرۆدەی باڵ باڵێن و گروپەکانیەتی ، نەیارانی ئەو حیزبە گەر لە پرسێکی سیاسیدا نەیانتوانیایە یەکێتی بکێشنە ژێر ھەیمەنەی خۆیان، لە رێگەی میدیا فەرمی و سێبەرەکانیانەوە ھەرایەکی گەورەی ئیعلامیان لەسەر ئەو حیزبە دروست دەکرد و حیزبەکەیان بە کوتلەبازی و نەبونی گوتارێکی سیاسی گشتگیر تۆمەتبار دەکرد . بەڵام لەماوەی یەک ساڵی رابردوودا یەکێیتی بۆ یار و نەیار نیشانیدا کە لە ئێستادا لە ھەموو کات یەکگرتوو یەک دەنگترە ، بەتایبەت لە ھەلبژاردنی سەرۆک کۆمار و نوێترینیشیان لە دیاریکردنی کاندیداکانی یەکێتی بۆ حکومەت و پێداگیرییان لەمەڕ پرسی کەرکوک.  لەرابردوودا بەتایبەت دوای دورکەوتنەوەی مام جەلال لە ساحەی سیاسی ، یەکێتی تارادەیەک دووچاری کێشەی بێ مەرجەعی بویەوە ، بەڵام بەو واتایەنا نەتوانێ قەراری سیاسی گرینگ دەربکات ، تا دواجار بەھەوڵی بەشێک لە سەرکردەکانی حیزبەکە توانا یەکێتی لەو ئەزمەیە قوتار بکەن و لەسەر جەم پرسەکاندا یەکێتی یەک بریار دەربکات . گەر ئەو حیزبە بەھۆی دورکەوتنەوەی مام جەلالەوە توشی ئەم پەتایە ھاتبێ ، ئەوا حیزبەکانی تر لە وجودی کەسی یەکەمی حیزبەکەیان ئەو پەتایەیان گرتووە . پارتی ئەگەرچی مسعود بارزانی سەرۆکی ئەو حیزبە ساحەکەی چۆڵ نەکردووە و میدیاکانیشی وەک مەرجەع نیشانی دەدەن ، بەڵام لە وجودی سەرۆکی حیزبدا بێ مەرجەعی سەری لێشێواندووە ، لە ماوەی رابردوودا ھەر وەفدێکی بیانی گەر سەردانی ھەولێری کردبێت پێویستی کردووە چاوی بە ھەرسێ کەسی ناو پارتی بکەوێ . تا بۆچونێکی ھاوبەشی ئەو پارتە وەربگرێ .  ھەر لە مەڕ ملاملانێکی ئەو حیزبەدا لە نوێترین سەرئیشەیدا، دیاریکردنی کاندیداکانی پارتی بۆ پۆستە وزارییەکان سەرۆک و سەرکردەکانی ئەو حیزبەی گیرۆدە کردووە ، بەجۆرێک دوای نۆ مانگ لە ھەڵبژاردن نەیانتوانیوە پۆستی وەزیری سامانە سروشتیەکان یەکلا بکەنەوە ، ئەمە جگە لەوەی تا دوا ساتی سوێندخواردنی وەزیرەکانیش وەزیری کارەبا و تەندروستی لە یارییەکی چر و پردا یەکلا کرانەوە . مسرور بارزانی کە ئێستا سەرۆکی حکومەتە ، سورە لەسەر گۆرینی ئاشتی ھەوامی لە وەزارەتی سامانە سروشتیەکان و مەرجی ھەیە بۆ پێدانی ئەو پۆستە بە باڵی نێچیرڤان بارزانی ، ئەوان لە کاتێکدا ئامادەن ئەو پۆستە بدەنەوە ئاشتی ھەورامی کە سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتی ھەرێم لای کاندیدێکی خۆیان بێت و بەمەرجی دانانی فرسەد سۆفی بە پارێزگاری ھەولێریش رازی بوون بە پێدانی وەزارەتی کارەبا بە نەواد ھادی . بەڵام ململانێی نێوان ئامۆزاکان و نەبونی متمانە لە نێوانیاندا رێککەوتنەکانی ئەو دوو ئامۆزایە ھەڵوەشانەوە . گروپی مسرور بارزانی دەیانویست پارێزگاری ھەولێر بۆ ئەوان بێت و وەزیری تەندروستیش د نزار عیسمەت بەرێوبەری ئێستای تەندروستی دھۆک بێت ، ئینجا وەزارەتی کارەبا بدەن بە نەوزاد ھادی و لە بری ئاشتی ھەورامیشی پۆستی سەرۆکی دیوانی سەرۆکایەتی وەرگرن . ھەر بۆیە دوای رێککنەکەوتن لەسەر ئەو لێکتێنەگەیشتنە ، وەزارەتی سامانە شروستەیەکان بە بەتاڵی مایەوە و لە بری نەوزاد ھادیش گروپەکەی مسرور بارزانی محمد کمالی بەرێوبەری کارەبای دھۆی وەک وەزیری کارەبا دیاریکرد و لە ژێر فشاری نێچیرڤان بارزانی و فازڵ میرانیشدا ، تواندرا د سامان بەرزنجی لە بری د نزار وەک وەزیری تەندروستی دیاری بکەن .  ئێستا باڵ باڵێن و گروپ گەرایی لەو حیزبەدا بە جۆرێکە ، نەک تەنھا پۆستە وزارییەکان ، بگرە بەرێوبەر و کاربەدەستی خوارەوەش کێشمە کێشمی توندیان لەسەرە ، لە ئێستادا زۆرینەی ئەوانەی پێشتر لە ئەنجومەنی وەزیران لەگەڵ نێچیرڤان بارزانیدا پۆستی جیاجیایان وەرگرتبوو ، لەلایەن مسرور بارزانییەوە دەگۆردرێن و کەسانی نزیک لە خۆی لەو پۆستانەدا دادەنێ ، لەوانە ( سەرۆکی دیوان ، وتەبێژی حکومەت ، بەرپرسی راگەیاندنی ئەنجومەنی وەزیران ، فەرمانگەی ھەماھەنگی و بەدواداچون و چەندان پۆستی تر)  لە بری ئەوەش نێچیرڤان بارزانیش بەھەمان شێوەی ئامۆزاکەی سەرجەم ئەوانەی پێشتر لە سەرۆکایەتی ھەرێم پۆستیان ھەبوو لایان ئەدات و کەسانی نزیک لە خۆی لەوێ دادەنێ .  پەتایی نەبونی مەرجەع تەنھا حیزبە گەورەکانی نەگرتوەتەوە ، بگرە لە ئێستادا ھەریەک لە بزوتنەوەی گۆران و کۆمەلی ئیسلامیش بەو دەردەوە دەناڵێنن ، دوای چەندین کۆبونەوە ئینجا چڤاتی نیشتمانی و گشتی گۆران بریاریدا یەکلایکردنەوەی پۆستەکان بخاتە ئەستۆی رێکخەری گشتی حیزبەکە، کە ئەمەش دوای ململانێیەکی زۆر یەکلای کردنەوە .  جگە لەمانەش کۆمەلی ئیسلامیش وێرایی بونەی ئەمری حیزبەکە لە ساحەکە ، دوای نۆ مانگ نەیانتوانی خۆیان لە نێوان بەشدار لە حکمەت و ئۆپۆزسیۆن بون یەکلا بکەنەوە تا دواجار پارتی یەکلای کردنەوە کە نایانەوێ ئەوان لە حکومەت بەشداربن. نەوەی نوێش کێشە و ململانێ ناوخۆییەکانی وەک مانگەشەو دیارە. رەنگە ئێستا یەکێتی وەک دەوترێ ( بەھەمو باڵانەشەوە) لە ھەمویان یەکگرتوتر و یەکدەنگتر بێ ، کە پێش ھەموو حیزبەکان کاندیداکانی یەکلای کردەوە و ھیچ پۆستێکیشی بە بەتاڵی جێ نەھێشت و لەمەڕ سێ پرسی ھەرێم و بەغدا و کەرکوکیش لەسەر قسەی خۆی سوربوو.  


+ هادی حەمەڕەشید   بە گوڵباران کردن و پیرۆزبایی گەرم و دابەزاندنی وێنەی تەمەن لەگەڵ سەرۆك و جێگر و وەزیرەکانی کابینەی نۆیەم، بگرە نەزر کردن و سەربڕینی ئاژەڵ وەك تەدارەکی گەیشتنیان بەو پلە و پایە بێت، کەواتە ئەم کابینەیە خۆشبەختترینن، لەبری بەرپرسیار کردنیان پیرۆزبایی و لەبری هۆشیاریدان پێیان هەلهەلەکێشان بۆیان و لەبری ئەوەی ئەوان خەڵك دەعوەتی سەر خوانەکانیان بکەن، ئاژەڵ و ماڵاتیان بۆ نەزر ئەکرێت! ئاسۆی خۆشبەختیی و سەرەتایەکی موریحە بۆیان کە پێیان ئەڵێت کەشی کۆمەڵایەتی لەبارە تا چۆنیان بوێت بەرخورد بکەن. کە ڕۆژی دەستبەکاربوون و دەنگی دلێری بێ بەربەستی مەسرور بارزانیی ئەبیستیت، بەقەولی باو قرچە لەجەرگت دێت بۆ سەردەمی بەرهەم ساڵەح، بەرهەم نەك ئۆپۆزسیۆنێکی ڕێکخراوی بە ئەجێندا دەنوکی لەسەری بوو، بگرە پارتیی هاوپەیمانی حیزبەکەی و باڵەکانی ناو یەکێتییەکەی خۆی بەتوندی لێیان ئەدا! هەمووی ئەوەی ئەو ڕۆژانەدا گوزەران سەرچاوەکەی پەرلەمانێکی زیندوو بوو کە دڵی تەندروستانە لێی ئەدا، سەنگەری یەکەمی ململانێکان و گۆڕەپانی یەکلاکردنەوەی بەشێکی زۆری ناکۆکییەکان بوو. پەرلەمانی کوردستان(بە هەموو تێبینییەك لەسەر یەك بە یەکی خولەکانیتر) بەڵام تادێت نابود و دزێوتر ئەکرێت، حەقە هەموو تاکێکی کورد چاو بگێڕێت بە لیستی ناوی ئەندامانی پەرلەمانی خولی یەکەمدا، لیستێك کە حیزبەکان لەشاخ هاتنە خوارەوە، ئەزموونێکی ئەوتۆیان نەبوو، بواریان بۆ نەڕەخسابوو تا وەك ئێستا بڕوانامە بەدەست بێنن، کەچی نزیکەی سی لەسەدی پێکهاتەی ئەندامانی پەرلەمان، ئەندامی سەرکردایەتی و ئەندامی مەکتەبی سیاسی پارتی و یەکێتی بوون، ژمارەیەکی بەرچاویان هەڵگری بڕوانامەی دکتۆرا و ماستەر بوون، یان ڕۆشنبیرێکی دیار و خاوەن پێگەی کۆمەڵایەتی بوون. کە شەڕی ناوخۆ دەست پێئەکات و تەنانەت بەشێك لە وەزیرەکانیش دابەشبوون بەسەر بەرە و سەنگەرەکاندا، هێشتا پەرلەمان ئەیویست ڕۆڵی خۆی بگێڕێت، بەکورتیی بەشێك لەو دڵدارییەی کە هەر لەئێستاوە هاونیشتیمانیان ئەم خولە لەگەڵ کابینە پێشنیارکراوەکەدا ئەیکەن، هۆکارەکەی پەرلەمانێکە کە لەسێبەری چەند خێزان و کەسایەتی و بازرگانێك دان و ناتوانن بچوکترین سەرنج لەسەر خراپترین کاندید بخەنە ڕوو، لە ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق چەندین وەزیری پێشنیارکراو متمانەیان بەدەست نەهێنا، چونکە بە فیعلی سەرۆكی ئەنجوومەنی وەزیران متمانە لەو ئەنجوومەنەوە وەرئەگرێت، نەك وەك ئێرە سەرۆکی پەرلەمان زۆر بە شانازییەوە یەکێك بێت لەوەزیرە بێ وەزارەتەکانی کابینەکە و پەرلەمان پاشکۆی دەسەڵاتی جێبەجێکردن بێت! کابینەیەك کە لە وتاری سەرۆکەکەیدا نەك بەڵێنی گێڕانەوەی موچەی خوراوی فەرمانبەرانی نەدا، بگرە هەڕەشەی هاتنی قۆناغێکی نوێی ڕاگەیاند و دوا کارتی زەردی بەڕووی وەزیرەکاندا هەڵبڕی، کەچی خەڵکی چەپڵەباران و پیرۆزبایی ئاژێنیان کرد، بێگومان کابینەیەکی خواپێداوە بۆ سەرۆك و ئەنجوومەنەکەی و وەك زەوی ڕوکن هەموو نەخشەیەکی لێ دروست ئەکرێت!


+ گوڵاڵە سدیق وشەی موزایەدە لە زمانی ئابوری یان بازاڕدا، بەواتای بەرزکردنەوەی ئاشکرای نرخی کاڵایەکە بەمەبەستی فرۆشتنی ئەو کاڵایە، وە هەمیشە ئەو کەسەی کاڵاکە دەکڕێت، ئەو کڕیارەیە کە زۆرترین نرخ دادەنێت وە هیچ یەکێک لە ڕکەبەرەکانی ناتوانن یان نایەنەوێت لەو نرخە زیاتر بدەن بەو کاڵایە. بەڵام لەڕوی سیاسیەوە موزایەدەکردن بەو شێوازی مامەڵەکردنە دەوترێت حزبێکی سیاسی بەسەر حزبە ڕکەبەرەکانیان دەکات بە مامەڵەکردن بەپرسێکی دیاریکراوەوە و ئەم پرسە دەخاتە گۆڕەپانی سیاسی دەوڵەتەوە و هەندێک خەڵک یان زۆرینەی خەڵک لەگەڵ تەوژمە سیاسیەکەی خۆی دەجوڵێنێت. وە هەندێکجار وا ڕێدەکەوێت لەناو یەک حزبی سیاسیدا کەسانێک یان چەند کەسانێک دەست دەکەن بەم شێوازە لە موزایەدەکردنە بەسەر ئەو حزبە سیاسیەی خۆی کاری تێدا دەکات، وە یان موزایەدە بەسەر حزبەکەی و ئەو هاواڵانەی خۆیدەکات کە هەمان کاریان پێ سپێردراوە! ڕۆژانێک لەهەرێمی کوردستان لەدوای شەڕی ناوخۆوە خەڵک لەهەمو شت نائومێد ببون، ناڕەزایەتییەکان نەدەبیستران و کپکرابون، دەنگە ئازاکان پەرتەوازە و ناڕێکخراو بون، خەڵک بەشێوازی با کڵاوەکەت با نەیبات دەژیا. ئەگەر ڕیتمی موزایەدە یان پۆپۆلیستی بۆ سەردەمێک لەسەردەمەکانی کاری سیاسی لەهەرێمی کوردستاندا زەرورەتێکی حەتمی بوببێت، ئەوا لە ئێستا نەک زەرورەتی حەتمی نیه بەڵکو وەک عەیبەیەکی لێهاتوە، چونکە ڕۆژگارێک پێویست بو حزب ئەو دەنگانە بارز بکات هەتا گڕو تین بدات بەو دەنگە خەفەکراوانە کەلەناو هەناوی خەڵکدا قەتیس مابون. ئاشکرایە لە عێراق و هەرێمی کوردستاندا، شێوازی هەڵبژاردن نیمچە کراوەیە، واتە دەنگدەری عێراقی لەسەر ئەساسی مەزهەب یان حزب دەنگ بە نوێنەرەکەی خۆی دەدات، واتە کاتێک دەنگدەرێک دەنگ بە کاندیدێک دەدات پێش ئەوەی کاندیدە دڵخوازەکەی خۆی دیاریکردبێت ئەوا حزبە دڵخوازەکەی دیاریکردوە، واتە حزب و مەزهەب ئامانجی دەنگدەرە نەک کاندید. لەبەرئەوە تۆی نوێنەری خەڵک، پێش ئەوەی نوێنەری خەڵک بیت ئەوا نوێنەری حزبەکەتی، لەهیچ وڵاتێکی دیموکراسی نیه نوێنەرێک لە ڕیتمی کارکردنی حزبەکەی خۆی لابدات، ئەگەر هاتو لادان ڕویدا ئەوا توشی لێپرسینەوە دەبێتەوە لەلایەن حزبەکەیەوە. کاتێک نوێنەرێک موزایەدە بەسەر حزبەکەی خۆیدا دەکات، هەمو ئەوانەی کاری سیاسی دەکەن لە هەمو پاڵنەرەکان و ڕاستیەکانی ئەو ڕوداوە ئاگادارن کە موزایەدەکەی لەسەردەکرێت، بەڵام هەتا ئێستا هەندێک حزبی سیاسی نەک نەیانتوانیوە میکانزمێک جێبەجێ بکەن بۆ نەهێشتنی موزایەدەکە، بەڵکو ڕاستی بابەتەکەش ناخەنە بەردەم خەڵک تا بەو موزایەدانە چاوبەس نەکرێن. نزیکەی 10 ساڵە هەمو کەموکوڕییەکانی حکومداری خراونەتە بەرچاوی خەڵک، بابەت نیه لە تەلەفزیۆنەکانەوە چەندەها بەرنامەی لەسەر نەکرابێت، کێشەو گرفت نەماوە سەدان پسپۆڕی بوارەکەی قسەی لەسەر نەکردبێت، لەبەرئەوە خەڵک هەموی بە دەردەکە ئاشنا بوە، هەموی دەرمانەکەی دەوێت، فەرمو تۆی نوێنەریش دەرمانی بکە. پێویستە لەسەر حزبەکان ( بەتایبەت حزبە بەشداربوەکانی حکومەت) بوار بۆ ئەم جۆرە موزایەدەکردنانە نەهێڵن و چارەسەریان بکەن( هەندێک بابەت دەکرێت بەکەرەستەی موزایەدە لەگەڵ یاساکەی پێچەوانەیە و یەکناگرنەوە)، چونکە خەڵک بەتەواوەتی هیلاکە و چیتر بەرگەی ماڵوێرانی و برسێتی ناگرن، وە لەڕابردودا بینیمان خەڵک جگە لە نەمانی خزمەتگوزارییەکان و چارەکە موچە هیچ سودێکی تریان لە بەرهەمی موزایەدەکردن نەبینی. ئومێدەوارین نوێنەرەکان بە پڕۆژە و فکر و کارکردن خۆیان لەدڵی خەڵک خۆشەویست بکەن، نەک بە موزایەدەکردن و لادان لەپرەنسیپی ئەو حزبەی کە بەهۆیەوە دەرچون.


+ د.شێركۆ حەمەئەمین  دوای زیاتر،لە نۆ مانگ سەرئەنجام کابینەی نۆیەم ئەمڕۆ متمانەی وەرگرت و دەست بەکاربو،ئەم کابینەیە ئومێدی زۆری لەسەر هەڵچنراوەو زۆری پێداوتراوە،گوایەحکومەتێکی بەهێزە بۆ کوردستانێکی بەهێز،ئەمڕۆسەرۆکی حکومەت هێڵەگشتیەکانی کارنامەکەی خوێندەوە،کەتەنیا خاڵی جیاوازی،لەوانەی پێش خۆی بەش بەش کرابو،بەڕونیش هەندێ بابەتی خستبوەڕو. سەرەتا سەرنجێکی کورت،لەبارەی هەمواری یاسای ژمارە ۳ ساڵی ۲٠٠۹ ئەنجومەنی پارێزگاکانەوە دەخەینەڕو،کە سەرەتایەکی زۆر خراپ بو. _ درێژکردنەوەی ویلایەتی کاری ئەنجومەنی پارێزگاکان و بەیاساییکردنی دانانی پارێزگار،لەدەرەوەی ئەنجومەنی پارێزگا،بەجۆرێك ئەندامی ئەنجومەن نەبێت،ئەمە سەرەتایەکی زۆرخراپەو پشتکردنە بنەمای لامەرکەزییەت و شەرعیەتی خەڵکە،ئاخر چۆن دەبێت، پەرلەمانێک خۆی بەدەنگی خەڵك هەڵبژێردرابێت، بەڵام دەنگ بەوەبدات،پارێزگار بەبێ دەنگدانی خەڵک ئەو پۆستە وەربگرێت؟!ئەمەبەجۆرێک بڕوانەبونە،بەدەنگی خەڵک. ئەمەهەنگاوێکی زۆر خراپە و حەزی دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانیش لای لایەنەکانی دەسەڵات پیشان دەدات،کە لەوتووێژەکانیشیاندا ناڕاستەوخۆ باسیان کردوە. سەرنجەکان،لەبارەی کارنامەی حکومەت: ۱_ وەک لایەنەکانی بەشداری حکومەت،بەتایبەتی،لە ئەندامانی شاندی دانوسانکاری بزوتنەوەی گۆڕان دەیانوت،کارنامەکە بڕگە بڕگە دەنگی ،لەسەردەدرێت،بەڵام ئەمەوادەرنەچو، تەنیاهاوشێوەی کابینەکانی پێشو،سەرۆکی حکومەت ،وەک وتارێک خوێندییەوە،لەلایەکی ترەوە و پێشتریش وترا،جێگری سەرۆکی هەرێم هاوشێوەی سەرۆکی هەرێم ،لەپەرلەمانەوە،بەدەنگدان متمانە وەردەگرێت،ئەمەش جێبەجێنەکرا! ۲_ بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی کوردستان دەبو کارنامەی حکومەت،لە بەردەستی پەرلەمانتاراندا بوایە، کە پێچەوانەی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان ئەم خاڵەش جێبەجێنەکراو کەسیشیان هیچیان نەوت. ۳_ وەک ستانداردی باو و  گرەنتی جێبەجێکردنی کارنامەکەش ،کە واش دەوترا ،دەبو زەمەنبەندی،بۆ جێبەجێکردنی کارنامەکە دیاری دەکرێت،ئەمەش نەکراوەو هیچ زەمەنبەندی دیارینەکراوە. ٤_ خاڵی دو لە بەشی کارگێڕی هێڵەگشتیەکانی کارنامەی حکومەت ،تەرشیقکردنی هەیکەلی دامەزراوەکانی حکومەتە،بەڵام هەر لەسەرەتای کاری کابینەکەو کاری سەرۆکایەتی هەرێم،بەزیادکردنی جێگری دوەم و دامەزراندنی چەندین وەزارەت و پلەوەزیری نوێ هێندەی تر بارگرانی،بۆ بوجە زیادکرا و دەرگای زیاتری بەهەدەردان کرایەوەوهەڵاوسانی حکومەت زیاتر دەکات و پێچەوانە ئەو خاڵەی کارنامەکەشە! ٥_بەوردبونەوە،لە شێوازی متمانەدان،بە سەرۆکی حکومەت و زۆرینەی وەزیرەکان چاوەڕێی ئەوە ناکرێت،پەرلەمان بتوانێت، چاودێری ڕاستەقینەی حکومەت بکات،ئەم حکومەت خۆی،لەسەرو پەرلەمانەوە دەبینێت.  


+ د.كامه‌ران مه‌نتك   جیاوازی نێوان ئه‌و حزبانه‌ی حكومه‌تیان پێكهێنا، هێنده‌ كه‌م بۆته‌وه‌ به‌شی ئه‌وه‌ ناكات وه‌ك حیزبی جیاواز كاربكه‌ن!. بۆیه‌ زۆرباشتره‌، هه‌موو حزبه‌كانی تر له‌جیاتی ئه‌وه‌ی له‌رێگای باڵ و كه‌سه‌كانیانه‌وه‌ به‌ نهینی بچنه‌ ناو پارتی و یاری به‌ ویژدانی خه‌لك بكه‌ن، راسته‌وخۆ ببنه‌ پارتی. خۆ ئه‌گه‌ر وه‌ك بانگه‌شه‌تان بۆ كردووه‌ ئه‌گه‌ربه‌ ئاشكرا پارتی بوون عه‌یبێكی گه‌وره‌ بێت، ئه‌وا به‌ نهێنی پارتی بوون ریسواییه‌!. بۆیه‌ په‌ژیوان ببنه‌وه‌و بڕۆنه‌وه‌ ناو پارتی با هه‌ر عه‌یبه‌كه‌تان بێته‌ سه‌ر نه‌ك ریسواییه‌كه‌. دڵنیابن ئه‌و هه‌نگاوه‌تان له‌ هه‌موو روێكه‌وه‌ خزمه‌ت به‌ خۆتان و به‌ كورد ده‌كات و ره‌نگ بێت زیانیش به‌ پارتی بگه‌یه‌نێت، خزمه‌ت به‌ خۆتان ده‌كات له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌و شه‌رمه‌زاریه‌ ده‌روونیه‌ رزگار ده‌بن، كه‌ له‌سه‌ره‌وه‌ ئۆپۆزسیۆن یاخود ركابه‌ری پارتی بن، له‌ ژێره‌وه‌ش سیخورو پیاوی ئه‌وبن، كه‌ ره‌نگ بێت ئه‌وه‌ بارێكی زۆر زۆر گران بێت ئێجگار ماندووتان بكات!!! له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی رووی راسته‌قینه‌تان ورده‌ ورده‌ ئاشكرا بێت، كه‌ ئێستا به‌ ته‌واوی په‌رده‌تان له‌ روو هه‌لمالدراوه‌!، له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی به‌ نیو نیگاو به‌ دزیه‌وه‌ دڵداری له‌گه‌ڵ پارتی بكه‌ن!، خۆتان جورئه‌تتان هه‌بێت ئه‌و په‌رده‌یه‌ به‌ یه‌كجاری له‌سه‌ر رووتان هه‌ڵمالن، راسته‌وخۆ به‌رامبه‌ر مه‌عشوقه‌تان بووه‌ستن. دڵنیابن به‌ر له‌ هه‌موو كه‌سێك خۆتان ده‌حه‌سێنه‌وه‌، ئاخر هیچ شتێك له‌ نیفاق و دوو روویی زیاتر ئازاری مرۆڤ نادات!. بوێر بن، چۆن به‌شه‌و پارتینه‌و له‌ناو ده‌سه‌ڵاتن، واز له‌وه‌ بێنن به‌ رۆژ ببنه‌ ئۆپۆزسیۆن و خه‌لك فریو بده‌ن، به‌ رۆژیش هه‌رپارتیه حه‌یاته‌‌كه‌ بن باشتره‌، له‌به‌ره‌ئه‌وه‌ی حزب هه‌رچه‌نده‌ ناشرین بوو بێت، ئه‌گه‌ر مرۆڤ به‌ پیاوانه‌و وه‌ك خاوه‌ن پڕه‌نسیپێك كاری بۆ بكات، تۆزێك بواری ریزگرتن بۆ خۆی دێڵێته‌وه‌!. واز له‌و گه‌مه‌ قیزه‌ونه‌ بێنن و پیاوی چابن به‌ رۆژیش ببنه‌وه‌ پارتی. ئاخر ئه‌گه‌ر له‌ رێگای پارتیه‌وه‌ ببنه‌ وه‌زیرو پۆست ‌و پله‌و پایه‌ وه‌ربگرن، زۆر پیاوانه‌تره‌ له‌وه‌ی به‌ زمانه‌ ماتماتكیكه‌ به‌ خستنه‌به‌ری پارتی ئه‌و پۆستانه‌ وه‌ربگرن!. ئێوه‌ هه‌ر خۆتان بشارنه‌وه‌، باوه‌ڕبكه‌ن ره‌نگی پارتیه‌تیتان به‌ ئاشكرا پێوه‌ دیاره‌و ره‌نگی پارتیتان گرتووه‌!. ئه‌مڕۆ له‌ناو وه‌زیره‌كانی كابینه‌ی نۆیه‌مدا ته‌نیا پارتیم ده‌بینی، جا پارتیه‌ راشكاوانه‌كان، یاخود ده‌مامكداره‌كان!. بوونتان به‌ پارتی سه‌رباری ئه‌وه‌ی له‌و ریسوابوونه‌تان رزگار ده‌كات، سوودی بۆ خه‌ڵكی كوردستانیش ده‌بێت، له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌ رووی ئابوریه‌وه‌ پاره‌یه‌كی زۆر ده‌گه‌ڕیته‌وه‌ بۆجه‌ی هه‌رێم، كه‌ ئێستا به‌ ناوی بۆجه‌ی حیزب و كڕین و فرۆشتنی ئه‌ندامه‌كانی یه‌كتر به‌ هه‌ده‌ری ده‌ده‌ن!. دڵنیابن به‌ ئاشكرا پارتی بوونتان زیانێكی زۆر گه‌وره‌ به‌ پارتی ده‌گه‌یه‌نێت، ئه‌گه‌ر ئێوه‌ رقتان له‌و حیزبه‌یه‌و شه‌ڕی ده‌كه‌ن، وه‌ك بانگه‌شه‌ی بۆ ده‌كه‌ن. له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی ئه‌و كاته‌ پارتی راشكاوانه‌ حكومه‌تیكی تاك حزبی پێكده‌هێنیت و بواری ئه‌وه‌ی لێده‌سه‌نرێته‌‌وه‌، كه‌ باس له‌ فره‌ حزبی و دیموكراسیه‌ت بكات. هه‌رچه‌نده‌ من پێم وایه‌ ره‌نگ بیت ئه‌و خاڵه‌ لای ئێوه‌ له‌ هه‌موو خاله‌كانی تر گرنگتر بێت هه‌رگیز نه‌تانه‌وێت پارتی ئه‌و جله‌ ئالو واڵایه‌ی دیموكراسی له‌سه‌ر هه‌لماڵرێ. چونكه‌ بێشكه‌و لانه‌ی راسته‌قینه‌ی خۆتانه‌و نان و كاسبیه‌كه‌ی ئێوه‌ له‌سه‌ر ئه‌م خاڵه‌یانه‌ ‌!!!. به‌ڵام ئه‌گه‌ر به‌ زه‌یشتان به‌ پارتی دێته‌وه‌ ناتانه‌وێ بیخه‌نه‌ ئه‌و هه‌ڵوێسته‌وه‌، ئه‌وه‌ هه‌ر له‌به‌رخاتری دوو خاله‌كه‌ی تر ببنه‌ پارتی. خه‌ڵكیش رزگار ده‌كه‌ن له‌ گه‌ڕه‌لاوژه‌ی ره‌خنه‌گرتن له‌ بنه‌ماله‌ی بارزانی. شه‌رمی ناوێ ئێوه‌ خۆتان له‌ هه‌موو خه‌ڵكێك زیاتر دڵبه‌ندن پێیان و هه‌موو شه‌ڕه‌كانی ئێوه‌ له‌سه‌ر نۆره‌گرتن بووه‌ بۆ به‌ خزمه‌ت گه‌یشتنیان و زیاره‌ت كردن و ده‌ست ماچكردنیان، شه‌ڕ كردنتان له‌گه‌ڵ ئه‌و بنه‌ماله‌یه‌ شه‌ڕی نێوان خۆشه‌ویستانه‌!. هه‌موو ئه‌و گه‌ڕه‌لاوژانه‌ی له‌ ماوه‌ی رابردوودا سه‌ری خه‌ڵكتان پێهێشاندو ماڵی خه‌لكتان پێ وێران و نانبڕاو كرد، هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بوو نۆره‌كه‌تان كه‌میك بچێته‌ پێشه‌وه‌. بۆیه‌ تكا ده‌كه‌م ئه‌گه‌ر هه‌مووتان ببنه‌وه‌ یه‌ك حزب، ئه‌وه‌ له‌ هه‌موو ئه‌و نۆره‌ بڕین و شه‌ڕكردنه‌ رزگارتان ده‌بێت، هیوادارم گوێ له‌م په‌یامه‌ی من بگرن و به‌ راشكاوی و به‌ رۆژی رووناك بگه‌ڕێنه‌وه‌ ماڵه‌ گه‌وره‌كه‌تان!.


+ عەلی کەریمی   لە چەند رۆژی رابردوو لەناکاو دوو رووداو بوو بە جێی مشتوومڕ و لێکدانەوەی جیاواز لە ناو گەلی کوردستان لە رۆژهەڵات بە گشتی و چالاکانی سیاسی و لەشکری ناو تۆڕەکانی فەیسبوک و سایتەکانی ئینترنێت بە تایبەتی. ئەوانیش "کۆنگرەی ناودارانی کورد لە سنە" و مفاوزاتی ئەم چوار حیزبە بوو لە گەڵ بەرپرسێکی ئێران بە نێوندگیری رێکخراوەیەکی (NGO)ی نۆروێژی. نەفسی وتووێژ باوەڕ ناکەم لە دنیای سیاسەت و بگرە غەیرە سیاسەتیشدا کەس نکۆلی لێ بکات و بە تەواوی رەدی کاتەوە، بەڵام ئەوەی ئەم رۆژانە لە نۆروێژ کرا دەبێ چی ناو لێبنێین جیا لە فێل و موئامرەی رژیمی مەلایان. چل سالە کۆماری ئیسلامی، گەلی کورد لە ئێران بە هەموو شێوەکانی دڕندەیی و بێبزەیانە دەچەوسێنێتەوە و تەنانەت لە مافی پەیا کردنی نان بۆ زگی برسیی بێ بەش کراون و رۆژانە کۆڵبەران دەکوژرێن. چالاکی سیاسی و لاوان دەچنە بەندیخانە و سەریان بە دارەوە دەکرێت، رێکخراوگەلی جیاوازی سیاسی بوونی نییە و کوردستان هەروا وێران و مەحروومە لە ئاوەدانی و سەرمایەگوزاری. حیزبەکانی رۆژهەڵات لەوپەڕی نایەکگرتوویی و پارچە پارچە بوون و دوورکەوتنەوە لە خەڵک دان بە تایبەت ئەم چوار حیزبەی روویان تێکراوە بۆ ئەو مەبەستە. هەر چالاکێکی سیاسی و بە ئەزموون و مێژووزان، بە باشی ئەم راستییە دەزانێت حکومەتەکانی ئێران و بە تایبەت کۆماری ئیسلامی ئەگەر لە زەعف و فێڵ نەبێ هەرگیز مل بۆ موفاوزات راناکێشن و بە درێژایی مێژوو دەوڵەتی عەجەم بە فێڵ و موئامرە مفاوزاتی لە لایەنی بەرامبەری خۆی بردۆتەوە. بە دەیان نموونەی زەق هەیە، لەوانە کە زۆر کۆن نین، قەوام لە گەڵ قازی محەمەد و براکەی سەدری قازی، دەستەی نوێنەرایەتی کورد لە ١٩٧٩ بە رابەری شێخ عێزەدینی حوسێنی لە مەهاباد، شەهید کردنی دوکتور قاسملو لە ڤیەنای نەمسا لە سەر مێزی گفتوگۆ، سادق شەرفکەندی لە برلین و... هتد. لە رۆژێکی وەک ئەمڕۆدا کە ئێران لە سەد لاوە کەوتووەتە گەمارۆ و کەس ئارەزوو بە حاڵی ناخوازێت و حاڵی لە شڕ شڕترە بۆ دەبێ بێتە پای مێزی دانیشتن و بۆ دەبێ کورد مل بدا بەم ویست و فێڵە؟! کۆماری ئیسلامی تادێ گەرووی فشارەکانی لێ تەنگتر دەبێ و هەربینا کەوتە سەر ئەژنۆیان، دەنگی نارەزایی ژنان و چالاکانی سیاسی ناوخۆ ئیتر چیتر ناشاردرێتەوە و هەر دێ و گەورەتر دەبێ، کۆمەڵانی خەڵکی ئێران لە گرانی شتومەک و باری گوزەران هاواریان دەگاتە عاسمان، گەمارۆی ئابووریی و نارەزایی خەڵک پشتی دەوڵەتی چەماندۆتەوە و لە زۆر شوێن و کاتدا ئیتر کونتروڵ لە دەستی تەنانەت چوماقبەدەستەکانی سەرجادەشیدا نەماوە و لە رووی ناچاری و زەعفەوە زۆر شتیش قبووڵ دەکا. هەموو باش دەزانین لە ئەگەری هەر ئاڵوگۆڕێک، کوردستان یەکەم شوێنە بۆ راپەڕین و سەرهەڵدان و بە چەشنی موغناتیس بۆ کۆکردنەوەی هەموو دژبەرانی ئاخوندەکان چ ناوخۆ و چ دەرەوەی ئێران. بە دەیان هۆکار، ئەمڕۆ تاران دەبێ لە حەولی دەستەمۆکردنی کوردستان دابێ و خەتەر و پیلانی دوژمنانی ناوخۆی تا بۆی دەکرێ کەم کاتەوە، کوردستان و خەڵکەکەی دەکرێ "پاشنەی ئاشیل"ی بن و لەوێرا ئاگر تەشەنە بکا و هەموو ئێران بگرێتەوە. تاران ئەمڕۆ پێویستی بە رای گشتی جیهان و بە تایبەت ئوروپا هەیە بۆ بەرژەوەندیی خۆی و دژی ئەمریکا، بۆیە حەول دەدا رای گشتی بە هاتنەوەی تەنانەت هونەرمەندێک بۆ سنە و "کۆنگرەی ناوداران" و یان هێنانە سەر مێزی گفتگۆی سەرانی کورد بە دنیا بڵێ من هیچ کێشەی ناوخۆ و تەنانەت دیمۆکراسی و مافی گەلانم نییە و ئەوە ئەمریکایە گێچەل بە میللەتی مەزلوومی ئێران دەکا و جیهان نابێ قبووڵی بکا، بەم رێیە بە خەیاڵی خۆی دەتوانێ دەنگی پشتیوانی بۆخۆی بکڕێت و بە خەڵکی کوردی رۆژهەڵاتیش بڵێ فەرموون با هەموو لە ژێر سێبەری ئیسلام بەیەکەوە بژین، ئەوەتا هونەرمەند دوای چل ساڵ هاتەوە و چووینە پێشوازی با سەرانی کوردیش هەروەک ئەو بەخێر بێنەوە و پێشوازیان لێدەکەین! لە لایەکی تر سەرانی کۆماری فێڵ و درۆ، لە حەولی دابەشکردنی ریزەکانی کوردا هەنگاویان ناوە و بە داخەوە ئەم چوار حیزبە کەوتنە داوی ئەو موئامرەیەش، بە بەشدار نەبوونی لایەکی گەورەی کۆمەڵەی (حیزبی کۆمۆنیست) و پژاک هەر لە ئێستاوە ئاژاوەیەکی لەناو ریزەکانی چالاکانی فەیسبووک ناوەتەوە و ئەگەر فەیسبووک تۆپخانە و قەناسەی هەبا لە مێژ بوو ئاگری شەڕ تاکیانی نەهێشتبوو، کەواتە کۆماری ئیسلامی لە ئێستاوە مەبەستێکی خۆی کە لێکدابڕانی کورد بوو پێکاوە. کوردی رۆژهەڵات ئەمڕۆ پێویستی بە یەک گوتاری و یەکگرتوویی لەگەڵ هەموو ئۆپۆزیسۆنی ئێران هەیە، کەچی ئێران بەم هەنگاوە لەگەڵ ئەم چوار حیزبە، کورد لە هەموو ئۆپۆزسیۆنی ئێران جیا دەکاتەوە و دوژمنایەتیان لە نێواندا خۆش دەکا. خودی ئەم چوار حیزبە کە هەڵگری ناوی دیمۆکرات و کۆمەڵەن و دەزانێ هێژموونی ئەم ناوانە ئێستاش لەناو خەڵکدا هەیە و هیچ نەبێ ناوەکان بۆ خەڵک خۆشەویست و جێی رێز و حورمەتن، سوک دەکا و ئەوەتا لە ئێستاوە هەر چوار حیزب کەوتوونە بەر لافاوی رەخنە و بێزاری کۆمەڵانی خەڵک و قەڵەم بەدەستان و هیچ نەبووە لە ناو خۆیانیشیاندا بوونە دوو دەستە و یەک دەڵێ گفتوگۆ هەبووە و یەک دەڵێ نەبووە و تا دێ هەر چوار لا لە لای خەڵک بێ ئێعتبارتر دەبن. بە کورتی ئەوەی لەم دەنگۆیانەی ئەم چەند رۆژی رابردوویەدا قازانجی کرد کۆماری ئیسلامی بوو و ئەوەشی بە بێ ئەوەی هیچی دەستکەوتبێ و قازانجێکی نەک بۆ خەڵک بۆ خۆدی خۆشیان دەستەبەر کرد بێ و تەنیا هێنانی کەسایەتی ئەم چوار لایەنە بوو بۆ سەر دم و زاری دۆست و دۆژمن و دوور کەوتنەوەیان بوو لە زمان حاڵی بزاڤی بە حەقی گەلی کورد!  رای دۆستانەی من بۆ ئەم چوار حیزبە ئەوەیە هەتا زوویە و زیاتر نەبوونە مقاشی یاری سەرانی کۆماری ئیسلامی، ئەوەندە نەچنە پێش کە رێی پاشگەزبوونیان لێ ببەسترێ و لە داوی فێڵاوی سەرانی ئاخوند کەون، بکشێنەوە و تەنیا بە شاهیدی کۆمەڵانی خەڵک و بەشداری بەرفراوانی نوێنەرانی خەڵکی رۆژهەڵات مل بۆ گفتگۆ راکێشن و شەرتی بچوکیان بۆ موزاکرە، فەزایەکی کراوەی سیاسی و ئازاد بوونی هەموو بەندکراوە سیاسییەکان و کۆتایی هینان بە کوشتنی لاوان و کۆڵبەران بێ، ئامادەسازی بێ بۆ فەزایەکی ئاشتەوایی و لێک تیگەیشتن و گەڕانەوە بۆ شارەکان و هەڵبژاردن و دیاریی کردنی نوێنەرانی راستەقینەی خەڵک، ئەوەش هەموو دەزانین لە محاڵاتە و لە ژێر سێبەری دەستوری ئێران و حکومەتی ولایەتی فەقی لە نامومکین و موعجیزە دەچێ تا واقع! 


+ كەمال چۆمانی  هیچ وەزیرێک، تەنانەت سەرۆک وەزیران و جێگرەکەیشی، هەروەها سەرۆک و جێگر و سکرتێری پارلەمانیش، هیچیان نە بە لێهاتویی خۆیان دانەنراون، نە لەڕێی میکانیزمی دیموکراتیکانەوە هەڵبژێردراون. کەسیشیان خاوەنی روئیایەک نین لەو بوارەی پۆستەکانیان وەرگرتوە. تەنها دو-سێ کەسی پاڵێوراویش بۆ پۆستەکان لە بوارەکەی خۆیاندا پسپۆڕییان هەیە، یان لەو بوارەدا کاریان کردوە و باکگراوندێکیی مەعریفیی و ئەزمونییان هەیە.  لە چوار ساڵی رابردودا حکومەتی هەرێمی کوردستان بە قەیرانێکی سەختی ئابوریی و داراییدا رەتبو، کەچی کابینەی نوێی حکومەت هیچ وەزیرێکی نییە پسپۆڕی ئابوریی و دارایی بێت و ئەزمونێکی کردەیی قوڵ و وردی لەو بوارە هەبێت. هەر بۆیە، چاوەڕێکردن لە کابینەیەکی وا کە بتوانێت؛ -سیاسەتی نەوت بخاتە خزمەتی نیشتیمان نەک بنەماڵە و حیزبەکان،  - پێشمەرگەی میلیشیا و ئاساییشی چەوسێنەر بەنیشتیمانیی و پرۆفێشناڵ بکا، - بازاڕ لە دەستی چەتەکان بهێنێتە دەرەوە و بازرگان و بزنسمانە نیشتیمانییەکان رۆڵی تێدا ببینن، - باج بخرێتە سەر کۆمپانیاکان و دەوڵەمەندەکان، - دیموکراسیی پێشبخرێت و میدیای گەوجێنەری حیزب و کەسەکان و سێبەر بکرێتە میدیای پرۆفێشناڵ و نیشتیمانیی، - سنورێک بۆ بەتایبەتکردنی خوێندن و تەندروستیی دابنێت، - پڕۆژە خزمەتگوزارییەکان بۆ وڵاتییان فەراهەمبکات، - زەویی داگیرکراوی نیشتیمان بگێڕێتەوە بۆ حکومەت و گەل، - پەیوەندییە عێڕاقیی، هەرێمیی و جیهانییەکان بەنیشتیمانیی بکات، - دەرفەتی کار بۆ دەیان هەزار بێکار دروستبکات و دەرفەتی یەکسان بۆ وڵاتییان دابینبکا، - عەدالەتی کۆمەڵایەتیی و ئابوریی دابینبکات، - کەرتی کشتوکاڵ و ئاژەڵداریی گەشەپێبدا،  - گواستنەوەی گشتیی ناو شارەکان و نێوان شارەکان دابینبکا، - کێشەی نیشتەجێبون چارەسەربکات، - باڵانسی جێندەریی دروستبکات، - کێشەی رێگاوبان و ئاو و ئاوەڕۆ چارەسەربکات -نامەوی دەیان کێشەی تر ریزبکەم- چاوەڕوانییەکی بێهودەیە. چاوەڕوانییکردن لەو کابینەیە کە نە خودی کابینەکە و نە خودی بەرپرسانی کابینەکە روئیایەکی رونیان نییە بۆ ئەوەی حوکمڕانییەکی دیموکراتیک، شەفاف، خزمەتگوزار، پێشکەوتو و بەرپرسیار لەبەردەم وڵاتییان و پارلەماندا، چاوەڕوانییەکە جگە لە رەشبینیی هیچیتری بەدوادا نایەت. لەگەڵ هەمو ئەوانەشدا، ئەو کابینەیە بە هەمو پێوەرێک لە کابینەکەی پێشوتر باشتر دەبێت، نەک لەبەرئەوەی کابینەیەکی باش دەبێت، بەڵکو لەبەرئەوەی خراپترین کابینە لە مێژوی حوکمڕانیی هەرێمی کوردستاندا، تەنانەت لە مێژوی ناوچەکەشدا، کابینەی هەشتەمی نێچیرڤان بارزانیی بوە. ئەو کابینەیە ئەگەر بتوانێت بۆ ساڵی ٢٠٢٠ کێشەی بودجە و نەوت لەگەڵ بەغداد بەتەواوی چارەسەربکات، ئەوا هەنگاوێکی باش دەنێت بۆ ئەوەی وڵاتییان کەمێک متمانەیان بە بازاڕ و داهاتوی هەرێمی کوردستان بۆ بگەڕێتەوە.  ئەو کابینەیە بەتەواوی لەبن دەستی مەسڕوڕ بارزانیی دەبێت. گۆڕانێکی بەهێز و میدیایەکی ئازادی چاونەترس و کۆمەڵگایەکی مەدەنیی چالاکیش نەماوە تا سنورێک بۆ سەرۆکی حکومەت دابنێت. بارزانییش نە بڕوای بە دیموکراسیی هەیە، نە بڕواشی بە میدیای ئازاد و ئازادییەکان هەیە، هەر بۆیە؛ مەترسییەکی گەورە لەسەر بەرتەسکترکردنەوەی زیاتری فەزای ئازادیی هەرێمی کوردستان هەیە.  ئەو کابینەیە نوێیە لەسەر بنەمای ئەو عەقڵییەتەیە کە نزیکەی سێ دەیەیە حکومڕانیی هەرێمی کوردستان وێران دەکات.


+ عەبدوڵای مەلا نوری    کاتێک دکتۆر نەخۆشێک بەنج دەکات پێش ئەوەی تیغی نەشتەرەکە بخاتە سەر جەستەی چەند جارێک جەستەی دەبزوێنێ، بە ئامانجی ئەوەی بزانێت تا چەندە بەنجەکە کاریگەری تەواوی داناوە. پاش دڵنیابون لە سڕبونی ئیدی بە ئارامی تیغەکەی دەخاتە سەر گۆشتەکەو دەیبڕێ و کارەکانی تری تەواو دەکات. بێ دەنگی لە ئاست درێژکردنەوەی ویلایەتی ئەنجومەنی پارێزگاکانی هەولێر، سلێمانی، دهۆک لە لایەن پەرلەمانەوە، ئاماژەن بۆ ئەوەی لە ناو خەڵکدا هیچ رەدفعلێکی کاریگەر نەماوە تا حیزبەکان و دەسەڵات سڵی لێ بکەنەوە. بە مانایەکی تر حیزبەکان وەک جەستەیەکی سڕو بێ گیان لە خەڵکی کوردستان دەڕوانن و بە ئارەزوی خۆیان بێ بەزەییانە چەقۆی دەسەڵاتخوازی و خۆسەپێنی لە وردە دەمارەکانی دیموکراسی و ئازادی و ئیرادەی ناو خەڵک دەدەن و نایانەوێت جارێکی تر ئەم جەستە شەکەتە ببزوێت و بکەوێتەوە سەر پێ. سەرنج بدەن؛ گەیشتوین بە دۆخێک زۆرینەی هێزەکان لە یەک دەچن، هێندە فریودەرانەو بە خوێن ساردیەوە قسە لە سەر پرسەکان دەکەن هەست دەکەی یەکن. هەست دەکەی دەسەڵات زیاد لە دەمێکی بۆ درۆکردن و زیاد لە ناو و رەنگێکی بۆ چاوبەستکردنی خەڵک هەیە. هەست دەکەی ئێستا روە راستەقینەکەی دەسەڵات لە پشودایەوە روە ساختەو بەردەستەکانی کارەکانی ئەو هەڵدەسوڕێنن. دەسەڵات لەوەدا سەرکەوت هێزەکانی تریش بکات بە خۆی، خەڵکیش بکات بە بارمتەی نانی رۆژ، ئێستا خەمی سەرەکی زۆرینەی خەڵک پەیداکردنی نانە. خەمی قوت و بێ کاری وای لە خەڵک کردوە لە خەمی دیموکراسی و ئازادیدا نەبێ، لە خەمی داگیرکاری و شکاندنی کەرامەتدا نەبێ، چیتر سیستمێکی حکومڕانی دادپەروەر لە ئەولەوێتی ئەودا نەبێ. ئەمە بەو مانایە نیە خەڵک حەزیان لە حکومڕانیەکی باش نەبێ، وەلێ حەز شتێکەو ئیرادە شتێکی تر، کاتێک ئیرادە بەرجەستە دەبێ کە تێکۆشانی راستەقینەو چالاکی و بەرەنگاری هەبێ.  دونیا نە بە دانیشتن و نە بە دوعاو نە بە هەوڵێک و دوان ناگۆڕێ. ئینسان بە قەدەر خەونەکانی پێویستی بە هەوڵ و سەرکێشی و یاخی بون و تاقیکردنەوە و قوربانیدان هەیە. دەسەڵات دۆخێکی وەها فریودەرانەی دروست کردوە تێکۆشان وەک کارێکی بێ هودە ببینرێت. ئێستا دەسەڵات بە چاوی منداڵێکی برسی و لاوازەوە لە خەڵک دەڕوانێ، کە چاوەڕێی تیکەیەک نانە. دەیەوێت ئەم منداڵە برسیە بە جۆرێک پەروەردە بکاتەوە جارێکی تر بیر لە سەرکێشی نەکاتەوە.  دەیەوێت ئەو قەناعەتە لە ناخی خەڵکدا بچەسپێت یان دەبێ قبوڵی ئەم دەسەڵاتە بکەن یان برسێتی و مردنێک کە لە سێ ساڵی رابردودا پیشانمان دراو هێشتا لە بەرچاومانە. ئەوەی ئێستا رودەدات ویستی گروپێکی سەردەستە، دۆخێکی دروستکراوی بە زۆر سەپێنراوە. مێژوی ئەو گەلانەی لە ئێستادا لە لوتکەی خۆشگوزەرانیدان پڕە لە ئەزمونی تاڵی حکومڕانی، بەڵام پڕیشە لە داستانی بەرگری و تێکۆشان. دەردی کوشندە بێ ئیرادەیی و پاساوهێنانەوەیە بۆ تەسلیم بون بە ئەمری واقع یان پێت وابێ ئەرکی سەرشانی خۆت جێبەجێکردوە. گفتوگۆی هەمە لایەنەی ئەم دۆخە پێویستەو، دەرگای چارەسەرمان بە رودا دەکاتەوە.


+ رێبوار کەریم وەلی (1) پارتی و یەكێتی لە كاتێكدا لەسەر دانانی پارێزگارێكی (شاعیر و یەكێتی) بۆ كەركووك رێككەوتن كە ئەوە نزیكەی دوو ساڵە پارتی لە میدیای رەسمی و ناڕەسمیی خۆیدا، 16ی ئۆكتۆبەری 2017 بە گەورەترین خیانەت و، ئەوانەیشی كە ئەنجامیانداوە بە خائین و خاكفرۆش وەسف دەكات. لای پارتی هێشتا دكتۆر نەجمەدین كەریم "پارێزگاری شەرعیی كەركووك"ـە، كەركووك داگیركراوە، پارتی بایكۆتی هەڵبژاردنە گشتییەكانی كردووە و هێشتا وجودی رێكخراوەیی لەو شارەدا نییە، بەڵام لەگەڵ یەكێتی رێكدەكەون لەسەر دانانی كەسێك بە پارێزگاری كەركووك! ئەوانەیشی كە لەكۆتاییدا بڕیار لەسەر ناوەكەی دەدەن، ئەوانەن كە پارتی بە خائین وەسفیان دەكات! خوێنی ئەو هەموو شەهیدە، ئەو هەموو تەعریب و دەغڵودانی جووتیارە كە سووتان لە دوای 16ی ئۆكتۆبەرەوە، زۆر بە ئاسانی لەبیر كرا. پارتییەك كە پێیوابوو جارێكی دیكە كەركووك نادرێتەوە بە یەكێتی، ئەمڕۆ بەوە مەمنوونە كە ئەو كەسەی دەبێتە پارێزگار كەسێك نەبێ لە 16ی ئۆكتۆبەر بەشدار بووبێ! پارتی تەنها لەبەر ئەوەی یەكێتی بەشداربێت لە متمانەدان بە كابینەی نۆیەمی حكومەت هەموو تەنازولێكی كرد، لە كاتێكدا ئەوە ئاخیر جارە كە پارتی بتوانێ زۆرینەی ئەنجوومەنی پارێزگای كەركووكی بەدەستەوە بێت و هەر هەڵبژاردنێك بكرێت، پارتی ناتوانێ ئەو زۆرینەیە مسۆگەر بكاتەوە. دانانی كەسێكی كوردی بەهێز بۆ ئیدارەدانی ئێستای كەركووك زەروورەتە، بەڵام مادام پارتی ئەوەی دەزانی كە دەبێ (لە رێككەوتنەكەیان لەگەڵ یەكێتیدا هاتووە) كەسێكی یەكێتی بۆ پارێزگاری كەركووك دابنرێت، بۆ ئەو هەموو دەستی دەستییەیان كرد؟ بۆ هێشتیانەوە بۆ خولەكی كۆتایی؟ بۆ لە ساڵێك پێش ئێستاوە ئەوەیان نەكرد تا رێگر بن لەو هەموو تەعریب و سوكایەتییەی لە كەركووك بە كورد دەكرێت؟ ئینجا رۆڵی حیزبەكانی دیكەش لەو پرۆسەیەدا جێگەی سەرسوڕمانە كە بەتایبەتی دەبوو لانیكەم بزووتنەوەی گۆڕان هەڵوێستێكی لە مەسەلەی دانانی پارێزگاری كەركووكدا هەبێت. هاوكات بێدەنگیی حزبەكانی ئۆپۆزیسیۆنیش جێگەی تێڕامانە كە بە هەموویان چارەنووسی كەركووكیان تەسلیمی یەكێتی و پارتی كرد و بچووكترین لێدوانیان لەوبارەیەوە نییە. دانانی پارێزگار بە دەنگی زۆرینەی پارتی لەو بارودۆخەدا، سپیكردنەوەی دراوی 16ی ئۆكتۆبەرە، بەڵام هیچ نەبێ ئیتر یەكێتی ناتوانێ ئۆباڵی دۆخی كەركووك بخاتە ئەستۆی پارتییەوە و بڵێ رێگر بووە لەوەی پارێزگارێكی كورد شارەكە بەڕێوەبەرێت. ئەستێرەی بەختی تاڵەبانییەكان (2) دوایین حەملەی كۆسرەت رەسوڵ بە بەربژێركردنی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بۆ جێگری سەرۆكی حكومەت، هاوكێشەكانی ناو یەكێتی ژێرەوژوور كرد. پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت كە دەمێكە دەگوترا بۆ قوباد تاڵەبانی مسۆگەر بووە، ئیتر دەبوو لەناو سەركردایەتیی یەكێتی یەكلا بێتەوە، قوباد تاڵەبانی نەیویست بچێتە ناو ئەو كێبڕكێیەوە، بۆیە رازی بوو بەوەی كە تەنیا پۆستەكەی بمێنێتەوە و تەدەخولی هیچی دیكە نەكات، ئەو پێشتر رای وابوو كە دەبێ تیمی یەكێتی لەناو حكومەت ئەو دیارییان بكات. كۆسرەت رەسوڵ و بەرهەم ساڵح دابەشكارییەكی 50 بە 50یان لەناوخۆی خۆیان كرد و جگە لە ماڵی تاڵەبانی، هەموو لایەك پێی رازی بوون بە كەركووكییەكانیشەوە. بەڵام مەسەلەكە تەنها لە پێگەی قوباد تاڵەبانیدا كورت نابێتەوە. هەرچەندە سەرۆكی هەرێمی كوردستان لە وتاری ماڵئاوایی لە كابینەی هەشتەمدا، زۆر وەسفی قوباد تاڵەبانی كرد و جۆرێك بوو لە دڵنەوایی و نیشاندانی ئەهەمییەتی ئەو لە پرۆسەی حوكمڕانیدا، كەچی ئەوە بە تەنها قوباد تاڵەبانی نەبوو كە لە ململانێی ناوخۆیی حزبەكەیدا لاواز دەركەوت، بگرە لاهوری ئامۆزاشی كە تا ساڵێك بەر لە ئێستا خاوەنی پێگەیەكی یەكجار بەهێز بوو، تەنانەت چاوی لەوە بوو كە جێگەی مامی بگرێتەوە، هیچیەك لە كاندیدەكانی بۆ پۆستە وەزارییەكان لە كۆبوونەوەی سەركردایەتیی یەكێتیدا دەنگیان نەهێنا، هەموو ئەوانەی دەنگیان پێدرا كاندیدی سەرۆك دكتۆر بەرهەم ساڵح و كۆسرەت رەسوڵ بوون. بەوپێیە بێت، سەرباری ئەوەی كە لە یەكەم دانوستاندنەكانی پێكهێنانی حكومەتەوە، لاهور لە زۆربەی دانیشتنەكانی نێوان پارتی و یەكێتیدا بەشدار بووە، بەڵام هیچ كەسێك لە سەركردایەتی یەكێتی كە سەر بە باڵی لاهور بوون، لەو كابینەیەدا نابن كە مەسروور بارزانی سەرۆكایەتیی دەكات. ئەوە بە سودفە بووە یان بە رێككەوتن! زەروورەتی حزبێكی نوێ (3) زۆر دەگوترێ كە كوردستان پێویستی بە حزبێكی نوێ نییە. لە دوو ساڵی رابردوودا دوو حزبی نوێ هاتنە ناو كایەی سیاسی، یەكێكیان سەرۆكەكەی جێیهێشت، ئەوەی دیكەیان حزبەكە سەرۆكەكەیان جێهێشت! هەردووكیان دوو جووڵەی تاكتیكی بوون و نەیانتوانی وەك سەرەتای درووستبوونی بزووتنەوەی گۆڕان گەرموگوڕی و جموجۆڵ بخەنە ناو كایەی سیاسییەوە. ئێستا دوای هەڵبژاردنەكانی بەغدا و كوردستان لە 2018دا، ئۆپۆزیسیۆن تا راددەی تەسلیمبوون بێ كاریگەرییە و بەتایبەتیش پارتی نەك هەر لە كوردستان، بگرە لە بەغداش هەموو كارتەكانی لە دەستیان دەرهێناوە. سێ حزبە سەرەكییەكەی كوردستان (یەكێتی، گۆڕان و پارتی) لە ترسی تەقینەوەی خیلافاتی ناوخۆیان جورئەتی بەستنی كۆنگرەیان نییە. ئەگەرچی فەرمانگەی كاروباری حزبەكان لە كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، بە نامەی رەسمی داوایان لێدەكات تا پێش هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاكان، حزبەكان دەبێ كۆنگرەیان بەستبێ، بەڵام لەپێناوی نەبەستنی كۆنگرەدا، ئیش لەسەر دواخستنی هەڵبژاردنەكان دەكەن! حزبێكی نوێ بۆ كوردستان پێویستە، چونكە ئەگەر لایەنێك نەتوانێ ناڕەزایەتییە كپكراوەكانی ناو كۆمەڵگا ئاراستە بكات و ئەو نائومێدییەی لە حزبە تەقلیدییەكان درووست بووە، نەكاتەوە بە ئومێد بۆ گۆڕانكاری و باشتركردنی ژیانی خەڵك، رۆژێك دادێ لە كونێكەوە دەتەقێتەوە و ئەوكاتە بەری پێ ناگیرێت.



مافی به‌رهه‌مه‌كان پارێزراوه‌ بۆ دره‌و
Developed by Smarthand