(درەو میدیا): پارتی بەنیازە هۆشیاری زێباری بنێرێتەوە بۆ بەغداد و وەزارەتی دەرەوە یان دارایی بۆ وەربگرێتەوە كە لەكابینەی پێشوودا وەزیری دارایی بوو، بە تۆمەتی گەندەڵیی لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەی لێ سەندرایەوە. سەرچاوەیەكی سیاسی ئاگادار لە بەغداد بە " درەو میدیا"ە ڕاگەیاند: پارتی دیموكراتی كوردستان هەوڵەكانی چڕكردوەتەوە بۆ وەرگرتنی وەزارەتی دەرەوە یان دارایی و سپاردنی بە هۆشیار زێباری. ئاشكراشیكرد، چەند ڕۆژێكە هۆشیار زێباری هاتوەتە بەغداد و لەگەڵ هێز و لایەنە سیاسییەكان لە پەیوەندیدایە، بەدوریشی زانی سەرۆكی حكومەتی ڕاسپێردراو پۆستی وەزارەتی دارایی بە هۆشیار زێباری بدات، بەوپێیەی لە كابینەی پێشوی حكومەتدا، وەزیری دارایی بووە و بەتۆمەتی ئەنجامدانی گەندەڵی پەرلەمانی عێراق متمانەی لێسەندەوە. هەوڵەكانی پارتی بۆ وەرگرتنی یەكێك لە پۆستە سیادییەكانی بەغداد لەكاتێكدایە، سەرچاوەكانی هەواڵ لە چەند ڕۆژی ڕابردوو زانیاری ئەوەیان بڵاوكردەوە كە پارتی بەنیازە وەزارەتی دەرەوە وەربگرێت و فوئاد حسێن بۆ ئەو پۆستە ڕابسپێرێت، بەڵام تائێستا دیارنیە سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو بەچ ئالیەتێك وەزارەتەكانی كابینەی داهاتوو دابەشدەكات، وەك بەشێك لە ئاگایانی دۆخی عێراقیش دەڵێن، ئەوە هۆكاری سەرەكی پشتی ئەو هەڕەشانەیە كە پارتی دەیكات بەوەی بەشداری حكومەتی داهاتوو ناكات و، مەبەستی دروستكردنی فشارە بۆ وەرگرتنی یەكێك لەو دوو وەزارەتە(دارایی یان دەرەوە).
(درەو میدیا): داوایانكرد پێش هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چارەسەرێكی دیموكراتی و ڕیشەیی بۆ كێشەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بدۆزرێتەوە، ئەوەش لە چوارچێوەی پڕۆژەیەكدا كە ناویان لێنابوو "پڕۆژەی هەستانەوەی گۆڕان"، پرۆژەكە لە سەرەتای مانگی ئەیلولی ڕابردوودا بەئیمزای چەند هەڵسوڕاوێكی گۆڕان پێشكەشی ڕێكخەری گشتی و خانەی ڕاپەڕاندنو جڤاتی نیشتمانی كرا، وەك خۆیان دەڵێن لەگەڵ دەستنیشانكردنی وردی زۆرێك لە نەخۆشییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان، نەخشەڕێگای چارەسەریشی تێدا خراوەتەڕوو. دواخستنی كێشەكان.. قورسترین نەخۆشی حزب "پڕۆژەی هەستانەوەی گۆڕان" لە ناوخۆی گۆڕان كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێناو، بەوتەی یەكێك لە نوسەرانی پڕۆژەكە، زۆرێك لە ئەندامانی جڤاتی نیشتمانیو جڤاتی گشتیو ئۆرگانە جیاوازەكانی گۆڕان پشتیوانی لێدەكەن، بەڵام لەسەروتر ئەو پشتیوانییەیان نەبینیوەو تەنها ئەوەندەیان پێوتون" پرۆژەكەتان بخەنە داوای هەڵبژاردن، گۆڕانكاری سەرتاسەری دەكەنو دەستكاری تەواوی جومگە و ئۆرگانەكانی گۆڕان دەكەن"، ئەمە بەوتەی یەكێك لە نوسەرانی پرۆژەكە. دواخستنێك كە لەزمانی سیاسییدا پێی دەوترێت "دواخستنی كێشەكان و كەڵەكەكردنی تا لە خاڵێكدا دەتەقێتەوە"، ئەمەش كێشەیەكە كە زۆر لە حزبە كوردییەكان ئالودەی بوونو دونیایەك كێشەیان لە هەناوی خۆیاندا گلداوەتەوە و زۆرجار لەشێوەی كەرتبوون و جیابونەوە و شێوازی تری پەرتەوازەبووندا، خۆی بەرجەستە دەكات. گۆڕینی كێلونی دەرگا سەرەتای گۆڕانكارییەكان زۆرێك لە لایەنگرانی بزوتنەوەی گۆڕان كە لە زمانی سیاسی بزوتنەوەكەیاندا پێیان دەوترێت "گۆڕانخوازان" چاوەڕوانبوون بزوتنەوەكەیان لە دوای هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان پەلەبكات لە هەنگاوەكانی چاكسازی و ئەو گۆڕانكارییانەی كە پێش هەڵبژاردن بەڵێنی جێبەجێكردنی دابوو، بەتایبەتی دوای ئەوەی بزوتنەوەكە زیاتر لە (300 هەزار) دەنگی دەنگدەرانیو (12 كورسی)ی پەرلەمانی كوردستانی لەدەستدا، بەڵام ئەوەی چاوەڕواننەكرابوو بۆ ئەو هەڵسوڕاوانەی كە خاوەنی پڕۆژەی "هەستانەوەی بزوتنەوەكە"یان و زۆرێكیش لە گۆڕانخوازان بوو، ڕۆژی 10ی ئەم مانگە ڕێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، عەبدوڵای مەلانوری یەكێك لەوانەی كە بەشداربووە لە نوسینی پرۆژەكەدا، ئاگاداركردوەتەوە كە كلیلی ژووری سكرتاریەتی جڤاتی نیشتمانی ڕادەستی مەكۆی سەرەكی بكاتەوە و هەمان ڕۆژ كێلونی دەرگای سكرتاریەتی جڤاتی نیشتمانی گۆڕیوە، ئەمە بەپێی بەیاننامەیەك كە ڕۆژی 11ی ئەم مانگە كۆمەڵێك هەڵسوڕاوی گۆڕان بڵاویانكردوەتەوە و ئەم هەنگاوەیان بەسزای سیاسی ناوبردووەو هۆشداریشیان داوە لەوەی حزبەكەیان بەرەو حزبێكی داخراو دەبات و هەموو هەوڵێكی چاكسازی پەكدەخات. لە فەرمانی دەركردنەوە بۆ گۆڕینی كێلون سەرچاوەیەك لە بزوتنەوەی گۆڕان بە " درەو میدیا"ی راگەیاند، فەرمانەكەی عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی سەرەتا دەركردنی عەبدوڵای مەلانوری و هەڵسوڕاوەكانی تر بووە لە بزوتنەوەكە و دوایی گۆڕدراوە بۆ گۆڕینی كێلونی دەرگاكە. هەر بەپێی زانیارییەكانی "درەومیدیا"، لە رۆژی چوارشەممەی رابردووەوە زیاتر لە (20) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان داوادەكەن شوێنێكیان بۆ دیاری بكرێت بۆ كۆبوونەوە لەسەر ئەنجامەكانی هەڵبژاردن و بارودۆخی ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان، بەڵام رێگەیان پێنادەن كۆبوونەوەكە بكەن. وردەكاری ڕووداوەكە رۆژی 10/10/2018 لەلایەن ئیدارەی مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕانەوە تەلەفۆن بۆ عەبدوڵای مەلانوری دەكرێت، كلیلی ژووری سكرتاریەتی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان رادەستی رێكخەری گشتی بزوتنەوەكە بكات، كاتێك عەبدوڵای مەلا نوری پێی رادەیەگەیەنێت "ئەگەر كلیلی هەموو ژورەكانتان پێویستە و ژورێكی تر بۆ ئێمە دیاری دەكەن، ئاساییە، ئەگەرنا، كلیلتان بۆچیە ؟"، دوای نیو كاتژمێر عەبدوڵای مەلا نوری خۆی تەلەفۆن دەكاتەوە و پێی رادەیەگەنن" شوفێرەكەی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان كێلونی دەرگاكەی گۆڕیوە"، دوای ئەو روداوە، هەریەكە لە (د. ئەمین بەكر، د. شێركۆ حەمەئەمین، رەوەز هەڵكەوت) دەچنە لای رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان و لەبارەی هۆكاری گۆڕینی كێلونی دەرگاكەوە پرسیاری لێدەكەن، رێكخەری گشتی پێیان رادەگەیەنێت" عەبدوڵای مەلا نوری هیچ سیفەتێكی رەسمی و فەرمانێكی رەسمی نیە، ئەو ژوورە لۆبی تێدا دەكرێت، ئەوەش لەگەڵ بنەماكانی بزوتنەوەی گۆڕاندا یەكناگرێتەوە". لەبەرامبەردا ئەو سێ كەسە بە رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕانیان راگەیاندووە" بەڵی ئەوان كۆبونەوە دەكەن و گفتوگۆ دەكەن لەسەر كێشەكانی گۆڕان، خۆ داعش كۆبونەوەی تێدا ناكات"، لەبارەی ئەوەی عەبدوڵای مەلانوری هیچ سیفەتێكی رەسمی نییە، بە رێكخەری گشتییان راگەیاندووە" جگە لە عەبدولڕەزاق شەریف كە نەوشیروان مستەفا فەرمانی رەسمی بۆ دەركردووە، هیچ كەسێكی تر لەناو بزوتنەوەكەدا رەسمی نیە و فەرمانی كاركردنی بۆ دەرنەكراوە". رەوەز هەڵكەوت یەكێك لەو كەسانەی كە بەشداری كۆبوونەكە بووە زانیارییەكانی بۆ " درەو میدیا" پشتراستكردەوە، كە بە رێكخەری گشتییان راگەیاندووە" ئەو بڕیارە سزای سیاسییە و لەبەرامبەر ئەوەدایە كە ئەوان پرۆژەیان هەبووە بۆ چاكسازی لە گۆڕاندا، هەروەها لەبەرامبەر ئەو چاوپێكەوتنەی (عەبدوڵای مەلا نوری)یدایە، كە لەگەڵ ڕۆژنامەی (هاوڵاتی)دا ئەنجامیداوە. ڕێكخەری گشتی باسی هۆكارەكانی شكستی گۆڕان دەكات بەپێی قسەی ڕەوەز هەڵكەوت، ڕێكخەری گشتی زیاد لە جارێك لە دانیشتنەكەدا باسی لە هۆكارەكانی شكستهێنانی بزوتنەوەی گۆڕانی كردووە لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و هۆكارەكەی گەڕاندوەتەوە بۆ ئەم خاڵانە: • ئەو گروپەی كە پرۆژەیان بۆ "هەستانەوەی گۆڕان" پێشكەشكردووەو داوای گۆڕانكارییان كردووە. • چونە ماڵەوە و خۆبەدوورگرتنی (عوسمانی حاجی مەحمود) و (قادری حاجی عەلی). • هەندێك كەموكوڕی لە خانەی راپەڕاندن و سەركردایەتی گۆڕان. لەنێوان پاكتاو و پیلانگێڕییدا یەكێك لە بەشداربوانی پڕۆژەی "هەستانەوەی گۆڕان" بە"درەومیدیا"ی ڕاگەیاند" ئێمە چاوەڕێمان دەكرد، ئەوانەی گۆڕانیان بەم هەموو شكستە یەك لەدوای یەكە گەیاند، داوای لێبوردن بكەن و دەستبەرداری پۆستەكانیان بن، ئەوانەی لەدەرەوەی گۆڕان بازنەی بڕیاردانیان دروستكردووە و هەوڵی بەبنەماڵەییكردنی بزوتنەوەی گۆڕان دەدەن، واز لە كەڵكەڵە و بەرژوەندییە شەخسیەكانیان بێنن و هەوڵی هەستانەوەی گۆڕان و ڕێكخستنەوەی ڕیزەكانی بدەن، بەڵام ئەوان كەوتونەتە كاردانەوە و دەرپەڕاندنی ئەو خەڵكانەی هەوڵی گێڕانەوەی شكۆ بۆ گۆڕان دەدەن". بەوتەی ئەو سەرچاوەیە، لەدوای 30 ئەیلولەوە، لەبری داڕشتنی پلانی ڕێكخستنەوەی گۆڕان، پیلانی دەرپەڕاندنی ئەوانە داڕێژراوە كە خاوەنی پڕۆژەی "هەستانەوەی گۆڕان"ن و لەناو خۆشیان بەوردی تەتەڵەی ئەو باسەیان كردووە و پیلانی پاكتاوكردنی هەموو ئەو دەنگانەیان داڕشتووە كە ڕەخنەی جدی دەگرن و داوای ئەنجامدانی گۆڕانی ڕیشەیی دەكەن لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا. لەبارەی ئەنجامدانی هەنگاوەكانی گۆڕانكارییش سەرچاوەكە وتی: گۆڕانكاری بەوشێوەیە دەكەن كە خۆیان دەیانەوێت، نەك بەو شێوەیەی گۆڕان پێویستی پێیەتی و خەڵك و گۆڕانخوازانیش چاوەڕێی دەكەن. لەلایەكی ترەوە، سەرچاوەیەك لە بزوتنەوەی گۆڕان لەبارەی ئەو پێشهاتە بە" درەومیدیا"ی، ڕاگەیاند، عەبدوڵای مەلای نوری و چەند هەڵسوڕاوێكی تری گۆڕان، لە ژووری سكرتاریەتی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان سەرقاڵی كۆبوونەوەی تایبەت و پیلانگێڕی بوون و هەنگاوەكانیان بۆنی ئەنجامدانی كودەتای لێهاتووە بەسەر دامەزراوە ڕەسمییەكانی بزوتنەوەی گۆڕاندا، بۆیە ڕێكخەری گشتی ئەو هەنگاوەی گرتوەبەرو سنورێكی بۆ جموجوڵەكانیان داناوە.
(درەو میدیا): سێرگی لاڤرۆڤ وەزیری دەرەوەی روسیا رایدەگەیەنێت، ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەرێگەی كوردەكانەوە دەیەوێت دەوڵەتێكی سەربەخۆ لە خۆرهەڵاتی فورات لە سوریا دابمەزرێنێت. لاڤرۆڤ لە لێدوانێكیدا بۆ " RT فرانس" و " باری ماچ" و " لۆفیگارۆ" وتی:" باوەڕم وایە كە ئیدلیب دوا ناوچەی كێشە نییە لەسەر خاكی سوریا، روبەرێكی بەرفراوان لە خۆرهەڵاتی فورات، كاروباری لێ بەڕێوەدەچێت كە بەهیچ شێوەیەك مایەی قبوڵكردن نییە". لاڤرۆڤ وتیشی:" ویلایەتە یەكگرتووەكان، لە رێگەی هاوپەیمانە سورییەكانییەوە و پێش هەموشیان كوردەكان، هەوڵدەدات ئەو رووبەرە خاكە بۆ بونیادنانێكی دەوڵەتێك بەكاربهێنێت و ئەوەش كارێكی نا شەرعییە". لە بەشێكی تری قسەكانیدا وەزیری دەرەوەی روسیا ئاشكرایكرد كە ئەمریكییەكان لە خۆرهەلاتی فورات دەسەڵاتی هاوتەریت و جێگرەوەی دەسەڵاتی شەرعی سوریا بونیاددەنێن و كاردەكەن بۆ گەڕاندنەوەی ئاوارەكان و نیشتەجێكردنیان". ئاماژەیبەوەشدا ئەوە لە كاتێكدایە ئەمریكا و فەرەنسا و وڵاتانی فەرەنسا نایانەوێت دۆخێكی وا بڕەخسێت ئاوارەكان بگەڕێنەوە ئەو ناوچانەی لەژێر دەسەڵاتی حكومەتی سوریادان. ئاشكراشیكرد ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لەوانەیە سەرلەنوێ سەركێشییەكی مەترسیدار لە كوردستانی عێراق و بیرۆكەی ئەوەی ناودەبرێت كوردستانی گەورە دەستپێبكات.
( درەو میدیا): ئێستا كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان سەرقاڵی یەكلاكردنەوەی سكاڵاكانە،لە پێناو ئەوەی ئەو سندوقانەی سكاڵایان لەسەرە یەكلایان بكاتەوە كە ئەگەر سەلمێنرا كە ساختەكاری تیاكراوە ئەوا دەنگەكانی دەستوتێت، بەپێی ئەو بەڵگانەی دەست ( درەو میدیا) كەوتووە لە هەندێك وێستگەو بنكەی دەنگدان رێژەی دەنگدان لە 100%ی تێپەراندووە، كە ئەمەش بەڵگەیە بۆ ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكاندا. لە قوتابخانەی هەرمۆتە لە قەزای كۆیە بنكەی ژمارە ( 121708 ) وێستگەی ( 5 – 7 ) رێژەی دەنگدان گەیشتۆتە ( 110% ) و ژمارەیەكی زۆر فۆرمی دەنگدان خراوتە ناو سندوقی دەنگدانەوە، بەپێی قۆرمی ( 53 )ی ئەنجامی قەوارە سیاسیەكان لە بنكەكانی دەنگدان ئەنجامی دەنگدانە لە وێستگەی ژمارە ( 5 - 7 ) بەم شێوەیەیە: وێستگەی ژمارە 7 وێستگەی ژمارە 5 یەكێتی : 426 دەنگ 443 دەنگ بەرەو ئیسڵاح : 1 دەنگ 4 دەنگ سەردەم: 3 دەنگ 1 دەنگ نەوەی نوێ : 12 دەنگ 9 دەنگ گۆڕان : 15 دەنگ 8 دەنگ پارێزگاران : سفر سفر ئازادی: 3 دەنگ 3 دەنگ پارتی : 11 دەنگ 2 دەنگ كۆمەڵ: 3 دەنگ 2 دەنگ هاوكات لە قوتابخانەی ( هەلان ) لە قەزای شەقڵاوە بنكەی ژمارە ( 122701 ) لە وێستگەی ژمارە ( 4 ) رێژەی بەشداربوان ( 103%) بووە ، بەپێی قۆرمی ( 53 )ی ئەنجامی قەوارە سیاسیەكان لە بنكەكانی دەنگدان ئەنجامی دەنگدانە لە وێستگەی ژمارە ( 4 ) بەم شێوەیەیە: پارتی: 385 دەنگ یەكێتی : سفر گۆڕان 2 دەنگ كۆمەڵ: 1 دەنگ نەوەی نوێ: 1 دەنگ بەرەو ئیسلاح : سفر ئەمە لە كاتێكدایە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن لە ئێستادا سەرقاڵی یەكلاكردنەوەی سكاڵاكانە كە ئێستا( 779 )سكاڵا ماونەتەوە، كە 348 سكاڵای زەرد، 270 سكاڵای سەوز و 161 سكاڵای سوورن. سكاڵاسوورەكان 77 دانەیان لە هەولێر، 72 سكاڵا لە سلێمانی و 12 سكاڵاش لە دهۆكن، جگە لە سكاڵا سوورەكان 228 سندووقیش قردێلەی سووریان لێدراو . تا ئێستا 85% دەنگەكانی راگەیاندووەو 15%ی دەنگەكان ماوە، هەندێك پێیان وایە ئەو رێژەیەی كە ماوە گۆڕانكاری لە دەنگ و كورسی لیستەكاندا درووست دەكات و هەندێكی دیكەش پێیان وایە ئەو دەنگانەی كەماوە بۆ دانوستانی نێوان هێزەكانەو چاوەڕەوان ناكرێت گۆڕانكاری درووست بكات، بەو پێیەی دۆخی دوای هەڵبژاردنی هەرێم توانای درووستكردنی كێشەی دیكەی نیە.
راپۆرتی: درەو میدیا هێشتا ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان رانەگەیەنراوە، بەڵام زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە لە پشتی پەردەوە گفتوگۆو دانوستان هەیە، بەشێكیان پەیوەستە بە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن و بەشێكیشی پەیوەستە بە سەرۆكایەتی پەرلەمان و حكومەتی داهاتوی هەرێمی كوردستانەوە. هەنگاوەكانی پێكهێنانی حكومەت و پەرلەمان ئەگەرچی پارتی دیموكراتی كوردستان لەدوای دیاریكردنی سەرۆك كۆمار لە یەكێتی نیگەران بووەو لە لێدوانی چەندین بەرپرسیدا رایگەیاندووە كە بەقەد قەبارەی خۆیان مامەڵە لەگەڵ یەكێتی دەكەن، بەڵام لێكدانەوەكان بۆ ئەوە دەچن كە پارتی بەبێ یەكێتی ناتوانێت حكومەت پێكبهێنێت، هەربۆیە هاوشێوەی رابردوو حكومەت و پەرلەمان پێكدێت و پۆستەكان دابەش دەكەن، سەبارەت بە حزبەكانی دیكەش چاوەڕەوان ناكرێت وەك رابردوو بەشداریان پێبكرێت بەو پێیەی پارتی و یەكێتی زۆرینەی كورسیەكانیان بەدەستهێناوەو چاوەڕەوان دەكرێت پارتی دیموكراتی كوردستان ووردتر هەیكەلی حكومەت و پەرلەمان دابڕێژێتەوە بۆ ئەوەی وەك چوار ساڵی رابردوو لە پەرلەمان و حكومەت كێشە بۆ بڕیارەكانی درووست نەكرێت و چی بوێت بیكات. پێكهێنانی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان بەپێی زانیاریەكانی (درەو میدیا) هەوڵێكی سەرەتایی هەیە بۆ دیاریكردنی نەخشەی پەرلەمان و حكومەتی هەرێمی كوردستان، ئەگەرچی پارتی ژمارەیەكی زۆری كورسی بەدەستهێناوە بەڵام نایەوێت هەموو پۆستەكان بۆخۆی بەرێت، بەڵام دڵنیایی دەوێت لەو پۆستانەی دەدرێتە لایەنەكانی تر، زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن، كە لە پێكهێنانی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستاندا كە سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان دەدرێتە یەكێتی و بێگەرد تاڵەبانی پۆستەكە وەردەگرێت، جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان پارتی دەبێت و هێمن هەورامی وەری دەگرێت، جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانیش دەدرێتە كۆمەڵی ئیسلامی و عەبدولستار مەجید وەریدەگرێت، بەو پێیەی لە پشتی پەردەوە جۆرێك لێكتێگەیشتن هەیە لە نێوان پارتی و كۆمەڵی ئیسلامی كە بۆ پێش هەڵبژاردنەكان دەگەرێتەوە. پێكهێنانی حكومەتی نوێ لە پرسی پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێمی كوردستاندا، گفتوگۆ لە نێوان یەكێتی و پارتی رویداوەو بەپێی زانیاریەكانی (درەو میدیا)، پارتی هەموو وەزیرەكانی خۆی لە كابینەی پێشوو دەگۆڕێت، بەڵام بۆ سەرۆكایەتی حكومەت ئەگەرچی باسی مەسرور بارزانیش دەكرێت بەڵام هەموو ئەگەرەكان بەو ئاراستەیەن، كابینەكە دەستپێردرێتەوە بە نێچیرڤان بارزانی، هەر لە پارتی نەزهەت حالی بۆ پۆستی وەزیری ناوخۆ، فرسەت سۆفی بۆ وەزیری داد دیاریكراون، لە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان، كە جێگرێكی سەرۆكی حكومەتی بەردەكەوێت قوباد تالەبانی وەری دەگرێت و دەرباز كۆسرەت رەسوڵ بۆ وەزیری تەندرووستی و د. عیزەت سابیر بۆ وەزیری دارایی پێشنیازكراون. كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان بە دوو وەزیر بەشدار دەبێت لە حكومەت و پێناچێت یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بەشداری لە حكومەتدا بكات، بەپێی زانیاریەكانی (درەو میدیا) یەكگرتوو نیازیەتی لە چوار ساڵی داهاتوودا خۆی رێكبخاتەوەو بەشداری حكومەت نەكات، هەرچی بزووتنەوەی گۆڕانە ئەگەر بەشداری حكومەت بكات ئەوا جێگرێكی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی بەردەكەوێت، كە چاوەڕەوان دەكرێت بدرێتە مستەفای سەید قادر. پارتی نیازیەتی دوو جێگر بۆ سەرۆكی حكومەت دابنێت، ئەگەر گۆڕان بەشداری بكات بیداتە گۆڕان ئەگەر گۆڕانیش بەشداری نەكات بیداتە كەمە نەتەوەییەكان، بەو پێیەی یەكێتی سەرۆكی پەرلەمانیشی بەردەكەوێت بۆیە یەك جێگری بەردەكەوێت. تا ئێستا ئەگەر و پێشهاتەكان بەم شێوەیەیە روداوو پێشهاتەكانی داهاتوو ئەگەری گۆڕانی ئەم پێشهاتانەی هەیە.
راپۆرتی: درەو میدیا ئێستا 15%ی ئەنجامی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی 2018ی پەرلەمانی كوردستان رانەگەیەندراوە و نزیكەی ( 300 هەزار ) دەنگە، هەندێك پێیان وایە گۆڕانكاری لە كورسییەكاندا دروست دەكات و هەندێكیش بە دووری دەزانن و پێیان وایە ئەوەی راگەیەندراوە جێگیرە و ئەستەمە گۆڕانكاری دروست بێت لە كورسییەكاندا. 15% چی دەگۆڕێت؟ بەپێی ئەو دەنگانەی ماوە رابگەیەنرێت كە 15%ی كۆی دەنگەكانەو نزیكەی ( 300 هەزار) دەنگ دەكات و بەشێكی ئەو سندوقانەیە قردێلەی سوریان لێدراوەو ژمارەیان ( 228 ) سندوقە و بە نزیكەیی 60 هەزار دەنگ دادەنرێت، بە هەموو پێوەرێك ئەو دەنگانە گۆڕانكاری لە كورسییەكاندا دروست دەكات، چونكە بەشێك لەو دەنگانە دەسوتێت بەو پێی راگەیندراوەكەی كۆمسیۆن كە لە 29/9/2018 بڵاویانكردەوە لە خاڵەكانی سێیەم و چوارەمدا باس لە پوچەڵكردنەوەی ئەو سندوق و بنکانە دەكات كە دەنگدانی تایبەتیان تێدابووە یاخود كەسانی ئەمنی و سەربازی چونەتە ژوورەوە، كە زۆرێك لە بنكەكان ئەو حاڵەتانەیان تێدابووە واتا دەنگی ئەو سندوقانە پۆچەڵدەكرێنەوە، هەروەك شیروان زرار وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان پێی وایە دەنگی ئەو 15%ی ماوە بەشی 5 بۆ 6 كورسی گۆڕانكاری دروست دەكات، بەڵام " درەو میدیا " پەیوەندی بە چەند بەرپرسێكی كۆمسیۆنەوە كرد و زۆربەیان پێیان وابوو ئەو دەنگانە هیچ گۆڕانكارییەك دروست ناكەن. هەریەك لە بزوتنەوەی گۆڕان و یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كە زەرەرمەندترین لیستی هەڵبژاردنن پێیان وایە ئەنجامی 15%ی هەڵبژاردنەكان گۆڕانكاری لە كورسیەكاندا دروست دەكات. " درەو میدیا" لە چەند سەرچاوەیەكەوە زانیویەتی بزوتنەوەی گۆڕان 3 كورسی دیكەی بەردەكەوێت و ژمارەی كورسییەكانی دەبێتە 15 كورسی و یەكگرتووی ئیسلامی 2 كورسی بەردەكەوێت و ژمارەی كورسییەكانی دەبێتە 7 كورسی، ئەمەش تەنها پەیوەست نیە بە كۆمسیۆن و ژماردنەوەی دەنگەكانەوە بەڵكو پەیوەستە بە گفتوگۆو لێكتێگەیشتنی هێزەكان و دانوستانی نێوانیانەوە. بەڵام پرسیارەكە لێرەوەدا ئەوەیە ئێستا هێزەكان كورسییەكانی خۆیان بۆ دەركەوتووە، ئەو كورسیانەی دەگۆڕێن لە چی لیستێك كەمدەكرێتەوە، كە چاوەكان روویان لە یەكێتی و پارتیە، ئاماژەكان بۆئەوە دەچن پارتی دیموكراتی كوردستان لە بەشێك لە كورسیەكانی خۆی دەبورێت و چاو لە كورسیەك تا 2 كورسی دەپۆشێت كەمبێتەوە ئەوەش لە پێناو دروست نەبوونی كێشە بەتایبەتی كە پارتی هەرچۆنێك بێت براوەی هەڵبژاردنە و دەیەوێت دۆخەكە بە ئارامی تێپەڕێت. هەروەها پارتی چەندین هەوڵیداوە كە نەوەی نوێ و گۆڕان و یەكگرتوو قایل بكات بەوەی بایكۆت نەكەن و رازی بن بە ئەنجامەكان، ئەوەش ئەگەری گۆڕانكاریی لە كورسییەكان زیاتر دەكات، بەڵام پێناچێت یەكێتی رازی بێت بە كەمبونەوەی كورسییەكانی لە كاتێكدا چاوی لە كورسی زیاترە، هەر ئەمەش ئەو ئەگەرە زاڵ دەكات كە ئەستەمە گۆڕانكاری لە كورسییەكاندا دروست بێت، بەو پێیەی ئەو كورسیانە لە چی لیستێك كەمدەبێتەوە. هەندێكی تر پێیان وایە یەكلاكردنەوەی ئەو دەنگانە دانراوە بۆ دانوستان و گفتوگۆی لاینەكان، بەتایبەتی لەسەر شێوازی داهاتووی حوكمرانی لە هەرێمی كوردستان و ئەگەر پارتی دڵنیا نەبێت لەوەی دابەشكردنی ئەو كورسیانە لە قازانجی خۆیدایە، ئەوا هەندێك سەرچاوە ئاماژە بەوە دەكەن، پارتی چاوی لە زیادكردنی كورسییەكانیەتی بۆ46 كورسی و یەكێتیش دەیەوێت كورسیەكانی بگەیەنێتە 23 بۆ 24 كورسی. ئێستا تۆپەكە لە قاچی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن نیە، بەڵكو كەوتوەتە قاچی حزبە سیاسییەكان، بەو پێیەی پێشتر بڕیار بوو بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی كۆمسیۆن ئەنجامی هەڵبژاردن، پەسەند بكرێت واتا دەنگی 6 ئەندام، بەڵام دادگا ئەوەی یەكلاكردەوەو كردیە ( 50 + 1 ) واتا 5 ئەندام ، بۆیە ئەو 15%ی كە ماوە رابگەیەنرێت پەیوەستە بە گفتوگۆی حكومەت و داهاتووی پرۆسەی سیاسی لە هەرێمی كوردستان و مامەڵەو دانوستانی نێوان هێزو لایەنە سیاسییەكان. دابەشكاری كورسی لیستەكان كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان ئەنجامی 85%ـی بەرایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی راگەیاند كە 1355760 دەنگدەر بەشداربووە، بەركەوتەی هەڵبژاردن بۆ كورسیەك 13557.6 بەم شێوەیە: 1- پارتی دیموكراتی كوردستان 595592 دەنگ واتە 43 كورسی و 9304 ماوەی هەیە. 2- یەكێتی نیشتمانی كوردستان 287575 دەنگ واتە 21 كورسی و 2113 ماوەی هەیە. 3- بزووتنەوەی گۆڕان 164336 دەنگ واتە 12 كورسی و 1213 ماوەی هەیە. 5- جووڵانەوەی نەوەی نوێ 113297 دەنگ واتە 8 كورسی و 3567 ماوەی هەیە. 4- كۆمەڵی ئیسلامی 94992 دەنگ واتە 7 و 65 ماوەی هەیە. 5- بەرەو ئیسڵاح 69477 دەنگ واتە 5 كورسی و 1245 ماوەی هەیە. 6- لیستی سەردەم 13708 دەنگ واتە 1 كورسی و 110 ماوەی هەیە. 7- لیستی ئازادی 7069 دەنگ 8-هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری 6886 دەنگ 9- پارتی پارێزگارانی كوردستان 3028 دەنگ بەگشتی 97 كورسی هاتووە و 3 كورسی بە ماوەی زۆرینە دەڕوات بەم شێوەیە: - پارتی دیموكرات 1 كورسی كۆی كورسییەكانی دەبێت بە 44 كورسی - ئازادی 1 كورسی - هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری 1 كورسی
( درەو میدیا): هێزە كوردییەكان یەكهەڵوێست نین سەبارەت بە بەشداریكردن لەحكومەتی داهاتووی عێراق كە عادل عەبدولمەهدی ڕاسپێردراوە بەپێكهێنانی، لەكاتێكدا پارتی دیموكراتی كوردستان مەرجی داناوە بۆ بەشداری، یەكێتی نیشتمانی كوردستان پشتیوانی حكومەتەكەی عەبدولمەهدی دەكات و بەشداردەبێت تیایدا. بەرپرسێكی كورد ڕایگەیاندووە، كورد، بەدیاریكراوی پارتی دیموكراتی كوردستان، تائێستا بڕیاری نەداوە بەشداری لەحكومەتی ئایندەدا بكات، ڕونیشكردۆتەوە، پارتی ڕاڕایە و ترسی ئەوەی هەیە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی وەك حكومەتەكانی پێشخۆی (حەیدەر عەبای و نوری مالیكی) بێت، كە هەنگاوێك نەهاتنە پێشەوە بۆ یەكلاكردنەوەی كێشەكانی كوردستان. ئەو بەرپرسە كوردە بەڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدیدی) ووتوە، پارتی مەرجی داناوە لەناویدا بەدەستهێنانی وەزارەتی گرنگە لەنمونەی وەزارەتی دەرەوە یان دارایی، وەزارەتی تریش، ڕاشیگەیاندووە، عەبدولمەهدی ڕازینەبووە لەسەر ئەو مەرجە، بەتایبەت لەگەڵ هەوڵەكانی پێكهێنانی حكومەت لە كەسانی بێلایەنی تەكنۆكرات. تەئكیدیشی كردووە، ڕەتكردنەوەی عەبدولمەهدی و قبوڵنەكردنی مەرجەكانی، وای لەپارتی كردووە هەڵویستی ناڕوون بێ تائێستا، پێشبینیشی كردووە لەماوەی چەند ڕۆژی داهاتوو بەڕەسمی هەڵمەتی خۆی ڕابگەیەنێت و ڕەنگە بڕیارەكەشی بەبەشدارینەكردن بێت. لای خۆیەوە، دیار بەرواری پەرلەمانتاری فراكسیۆنی پارتی لەلێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ڕایگەیاندووە، زۆرینەی پارتە براوەكان ئەیانەوێت بەشداریبكەن لەحكومەتی داهاتوو، پارتی لەئێستادا خوێندنەوە بۆ پرسی بەشداریكردن و نەكردن دەكات لەحكومەت و تائێستا بڕیارێكی یەكلاكەرەوەنیان نیە بەبەشدارینەكردن. لەبەرامبەردا یەكێتی نیشتمانی كوردستان ڕایگەیاندووە، بەشداری لەحكومەت دەكات و هیچ مەرجێكی بەسەردا ناسەپێنێت، غەیاس سورچی سەركردە لەیەكێتی نیشتمانی كوردستان، ئاماژەی بەوەداوە، حزبەكەی سەرقاڵی پێشنیازكردنی چەند ناوێكە بۆ پێشكەشكردنی بەسەرۆكی حكومەتی ڕاسپێردراو بۆ وەرگرتنی پۆستی وزاری لەحكومەتی نوێ، ئەو سەركردەیەی یەكێتی بەهەمان سەرچاوەی ڕاگەیاندووە، هیچ مەرجێكیان نابێت بۆ عەبدولمەهدی، بگرە دەرفەتی دەدەینێ بۆ ئەوەی ئەو ناوانە دەستنیشانبكات كە بەگونجاویان دەزانێت بۆ بەڕێوەەبردنی وەزارەت. تەئكیدیشی كردووە، كاندیدەكانیان خاوەنی شارەزایی و لێهاتوویی و پسپۆڕین لەئیدارەدانی دامەزراوەكانی دەوڵەت، هیواشی خواستووە، عەبدولمەهدی سەركەوتووبێت لەپێكهێنانی حكومەتێكی نیشتمانی، خزمەتی گەلی عێراق بكات بەبێ جیاكاریكردن لەنێوان پیكهاتەكانی. عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێرارو دوێنێ سێ شممە دەرگای خۆكاندیدكردنی بۆ پۆستی وەزارەتەكانی كابینەی داهاتووی عێراق كردەوە، كە كاتژمێر 4ی پاشنیوەڕۆی ڕۆژی پێنچ شەممە دوا وادەیە بۆ پێشكەشكردنی داواكاری و بەشێك لەكوتلە سیاسەكانیش پێیانوایە، عەبدولمەهدی ناتوانێت حكومەت پێكبهێت بەبێ قبوڵكردنی مەرجی كوتلە سیاسیەكان، تا متمانەیان بەدەستبهێنێت لەپەرلەمان.
(درەو میدیا): هەر پەرلەمانتارێكی عێراق لەمانگێكدا (25 ملیۆن) دینارو لەساڵێكدا (300 ملیۆن) دینار، چوارساڵی خولەكەشی (یەك ملیۆن) دۆلار وەردەگرێت. ئەحمەدی حاجی ڕەشید پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە پەرلەمانی عێراق لەلێدوانێكی تایبەتدا بۆ (دەرەو میدیا) مووچەو ئیمتیازی ئەندامانی پەرلەمانی عێراقی ئاشكراكرد. ئەحمەدی حاجی ڕەشید رایگەیاند، بەپێی بڕیاری ژمارە (282) حكومەتی عێراق، مووچەی پەرلەمانتار هاوتای مووچەی وەزیرەو، بەپێی یاسا ڕێكخراوەو پەرلەمانتار مانگانە (7 ملیۆنو 600 هەزار) دینار وەردەگرێت. سەرباری ئەم موچەیە، بەپێی قسەی ئەحمەدی حاجی رەشید، مانگانە (17 ملیۆن) دیناریش وەك مووچەی مانگانەی پاسەوان دەچێتە سەر ئەژماری تایبەتی پەرلەمانتارو خۆی بەسەر پاسەوانەكانیدا دابەشیدەكات، بەوەش مانگانە بەكۆی گشتی هەر پەرلەمانتارێك (24ملیۆنو 600 هەزار) دینار وەردەگرێت. چەند خەمڵاندنێك • هەر پەرلەمانتارێك لەساڵێكدا (300 ملیۆن) دینارو لەچوار ساڵی خولەكەشیدا (ملیارێك و 200 ملیۆن) دینار وەرگرێت، كە دەكاتە (یەك ملیۆن) دۆلاری ئەمریكی. • كۆی گشتی موچەی پەرلەمانتاران كە ژمارەیان (329) پەرلەمانتارە، مانگانە (2 ملیارو 500 ملیۆنو 400 هەزار) دینارە. • جگە لە موچەی خۆیان، پەرلەمانتاران موچەی پاسەوانەكانیشیان پێدەدرێت كە هەر پەرلەمانتارێك (16) پاسەوانی بۆ دانراوە، كۆی گشتی موچەی پاسەوانی پەرلەمانتاران مانگانە (17 ملیۆن) دینارە. • بۆ هەر پاسەوانێكی پەرلەمانتاران (ملیۆنێكو 62 هەزارو 500) دینار موچە دانراوە، بە (329) پەرلەمانتارەكە (5 هەزار و 264) پاسەوانیان هەیە، هەموو مانگێك (5 ملیارو 593 ملیۆن) دینار موچە بۆ پاسەوانی پەرلەمانتاران دەڕوات. بەكۆكردنەوەی مووچەی مانگانەی پەرلەمانتارانی عێراقو پاسەوانەكانیان كە لەبودجەی گشتی بۆیان خەرجدەكرێت، لەمانگێكدا (8 ملیارو 93 ملیۆنو 400 هەزار) دینار خەرجی موچەی پەرلەمانتارە. ئەم پارەیە بەشێوەی ساڵانەش دەكاتە (97 ملیارو 120 ملیۆنو 800 هەزار) دینار، مووچەی پەرلەمانتارانو پاسەوانەكانیشیان لەماوەی چوارساڵدا كە تەمەنی خولێكی پەرلەمانە، (388 ملیارو 438 ملیۆنو 200 هەزار) دینارە، كە دەكاتە، زیاتر لە (315 ملیۆن) دۆلار، واتە زیاتر (31 هەزارو 500) دەفتەر دۆلاری ئەمریكییان بۆ خەرجدەكرێت.
( درەو میدیا): سبەی پێنجشەممە مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا سەردانی عێراق و هەرێمی كوردستان دەكات و سەردانەكەی دوو رۆژ دەخایەنێت. وەزارەتی دەرەوەی توركیا لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند چاوشئوغڵو، سبەی پێنجشەممە بە سەردانێكی فەرمی دەگاتە بەغدا و لەگەڵ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆمار و بەرپرسانی تری عێراق و نوێنەری توركمانەكان كۆدەبێتەوە. ئاشكراشیكرد چاوشۆغڵو دوای بەغدا بۆ كۆبوونەوە لەگەڵ بەرپرسانی هەرێمی كوردستان سەردانی هەولێر دەكات.
(درەو میدیا): رۆژی دووشەممە وەزارەتی دارایی حكومەتی عێراق پرۆژە یاسای بودجەی ساڵی 2019 روانەی ئەنجومەنی وەزیران كرد بە مەبەستی پەسەندكردنی. بەپێی ئەو رەشنوسەی پرۆژە یاساكە كە ئامادەكراوە، پشكی هەرسێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان (هەولێر- دهۆك- سلیمانی) لە بودجەی 2019ی عێراق، بەرێژەی 12.67% خەمڵینراوە، كە دەكاتە (800 ترلیۆن و 741 ملیار و 60 ملیۆن) دینار. بوجەی پەرەپیدانی سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستانیش (126 ملیارو 367 ملیۆن) دیناری بۆ دانراوە. لە پرۆژە یاساكەدا بوجەی وەبەرهێنان لەڕێگەی قەرزەوە بۆ پشكی هەرێمی كوردستان بڕی (102 ملیارو 361 ملیۆن و 200 هەزار) دیناری بۆ دانراوە. تێكڕای پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق • تێكڕای بڕی بوجەی هەرێمی كوردستان لە بودجەی گشتی ساڵی 2019ی عێراق زیاتر لە (800 ترلیۆن و 970 ملیارو 467 ملیۆن) دینارە. بەپێی ئەو زانیاریانەی كە ئەحمەد حاجی رەشید پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی خستویەتیە روو لە پرۆژەكەدا: • داهاتەكان بە (105 ترلیۆن و 569 ملیارو 686 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • خەرجییەكان بە زیاتر لە (128 ترلیۆنو 443 ملیارو 52 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • كورتهێنان بە زیاتر لە (22 ترلیۆن و 873 ملیارو 365 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • بوجەی بەكاربەر بە زیاتر (95 ترلیۆن و 851 ملیارو 678 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • بوجەی وەبەرهێنان بە زیاتر لە (32 ترلیۆنو 591 ملیارو 374 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • بوجەی تەرخانكراو بۆ سیادی بە زیاتر لە (46 ترلیۆنو 872 ملیارو 918 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. • بوجەی تەرخانكراو بۆ گەشەكردنی پارێزگاكان: (یەك ترلیۆن) دینارە. • بوجەی پترۆدۆلار:(یەك ترلیۆن) دینار تەرخانكراوە.
( درەو میدیا): دادگای تێهەڵچونەوەی هەولێر پرسی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی یەكلاكردەوە. لەسەر سكاڵایەكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، ڕۆژی ٧ی ١٠ی ٢٠١٨، دادگای تێهەڵچوونەوەی هەولێری تایبەت بە هەڵبژاردن، ئەو خاڵەی لە بڕیارەكەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی هەڵوەشاندنەوە كە تایبەت بوو بە پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بە دەنگی دوو لەسەر سێی كۆمسیاران ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێم لە راگەیەندراوێكدا رۆژی 29/9/2018 چەند بڕیارێكەی دەربارەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن دەركرد. لە بڕگەی پێنجەمی راگەیەنراوەكەدا هاتووە" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت". بەڵام بڕیارەكەی دادگای تێهەڵچونەوەی هەولێر پەسەندكردنی كردە ( 50 + 1 ) واتا بە دەنگی (5) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران، بەو پێیەش ئەگەر پێنج ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیاران ئەنجامەكە ئیمزا بكەن، ئەوا ئەنجامی هەڵبژاردن بە پەسەندكراو ئەژماردەكرێت: • ئەندامانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی هەرێم پێكهاتوون لە : 3 ئەندامی پارتی 2 ئەندامی یەكێتی 2 ئەندامی گۆڕان 1ئەندامی كۆمەڵ 1 ئەندامی یەكگرتوو واتا تەنها بە ئیمزای ئەندامانی پارتی و یەكێتی دەتوانرێت ئەنجامەكە پەسەندبكرێت كە دەكاتە ( 5 ئەندام). بەو پێیەش دادگا بڕیارەكەی كۆمسیۆنی هەڵوەشاندەوەو چوەوە سەر یاسای كۆمسیۆن بەپێی بڕگەی شەشەمی مادەی پێنجەمی یاسای ژمارە 4ی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی" كۆبونەوەی ئەنجومەن دروستە بەئامادەبونی زۆرینەی رەهای ژمارەی ئەندامانی و بڕیارەكانیشی بەزۆرینەی ئامادەبوان وەردەگیرێ، لەكاتێكدا ئەگەر دەنگەكان یەكسان بوون، ئەو لایەنە براوە دەبێ كە سەرۆك دەنگی لەگەڵداوە". بەوپێیەش پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن پێویستی بە دەنگی زۆرینەی رەهایە، واتا (50+1)، كە دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن، بە دەنگی (4) ئەندامیش پەسەند دەكرێت، ئەگەر سەرۆكی كۆمسیۆنیان لەگەڵ بێت. بەڵام لە رۆژی 29/9/2018 ئەنجومەنی كۆمسیاران راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو لە كە لە بڕگەی پێنجەمیدا دەڵێ" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت"، واتا بە دەنگی (6) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران.
لە راپۆرتێكدا رۆژنامەی ئاژانس بڵاویكردۆتەوە ، دوای کۆتاییهاتنی کابینەی هەشتی حکومەت و خولی چوارەمی پەرلەمانی کوردستان، سەرجەم پەرلەمانتار و وەزیرەکان مووچهی شهش مانگیان پێ دهدرێت و دواتریش به 80%ی مووچهکانیان خانهنشین دهکرێن، بڕی ئهو پارهیهی که 111 پهرلهمانتار و 19 وهزیر وهری دهگرن زیاتر له 6 ملیار دیناره. مووچهی مانگانهی ههر ئهندام پهرلهمانێك ههشت ملیۆن دیناره و بۆ 6 مانگ ههر پهرلهمانتارێک 48 ملیۆن دینار وهردهگرێت، ههر 111 پهرلهمانتارهکه 5 ملیار و 328 ملیۆن دینار دهکات. وهزیرهکانیش 6 ملیۆن و 800 ههزار دینار مووچهیانه و ههر وهزیرێک مووچهی شهش مانگهکهی دهکاته 40 ملیۆن و 800 ههزار دینار، مووچهی سهرجهم وهزیرهکانیش به یهکهوه دهکاته 775 ملیۆن و 200 ههزار دینار. کۆی ئهو پارهیهی دهدرێت به پهرلهمانتار و وهزیرهکان دهکات 6 ملیار و 103 ملیۆن و 200 ههزار دینار. مهڕوان گهڵاڵی، پەرلەمانتاری خولی چوارەمی پەرلەمان لە فراکسیۆنی کۆمەڵ ڕایگەیاند، ئەو کارە یاساییە و هەر کەسێک خانەنشین بکرێت مووچەی شەش مانگی تهواوهتی مووچهکهی بەسەر یەکەوە دەدرێتێ و ئەوە مافێکی پەرلەمانتارە و هیچ هەوڵێکی ڕەتکردنەوەشی نییە. وتیشی: ״دهبێت ئهو پارهیه بدرێته ئهندامانی ئهم خولهی پهرلهمان لهبهر ئهوهی لهم خولهدا چوار پهرلهمانتار خانهنشین بوون و پارهكهیان وهرگرتووه.״ خانەنشینکردنی ئەو پەرلەمانتار و وەزیرانە بەو مووچە بەرزە و وەرگرتنی ئەو شهش مووچهیان بهسهر یهکهوه لە کاتێکدایە حکومەتی هەرێم بە بیانووی قەیرانی دارایی زیاتر لە دوو ساڵە بەشێکی مووچەی فەرمانبەرانی پاشەکەوت کردووە و تا ئێستاش فەرمانبەران بەو پاشەکەوتەوە مووچە وەردەگرن. شوان ئهحمهد، ئهندامی لیژنهی كاروباری یاسایی خولی چوارەمی پهرلهمانی كوردستان رایگەیاند: ״بۆ ههموو فهرمانبهرێكی حكومهت وایه حهقێكی خۆیهتی كه مووچهی شهش مانگی به تهواوی پێ دهدرێت، بهڵام تهنها وهزیر و پهرلهمانتار و پۆستە باڵاکان دوای چوار ساڵ دهتوانن خانهنشین ببن.״ وهرگرتنی ئهو پارهیهی پهرلهمانتاران له کاتێکدایه که پهرلهمان دوو ساڵ پهک خرا و له ماوهی ئهم خولهشدا تهنها 37 یاسای دهرکردووه. وتیشی: ״نازانم بۆچی تهنها لهسهر پهرلهمان قسه دهكرێت، پێشتر مووچە کەم کراوەتەوە پەرلەمانتار هەیە ئێستا قەرزدارە، هەیە بەهۆی پێنەبوونی پارە نەهاتووە بۆ کۆبوونەوەی پەرلەمان، بۆیە هیچ هەوڵی ڕەتکردنەوەی ئەو پارەیە نییە.״ لەم خولەی پەرلەماندا یاسایەک هەبوو بۆ ڕێکخستنەوەی مووچە و دەرماڵە و خانەنشینی، بەڵام لەم خولەدا نەتواندرێت تێپەڕێندرێت و مووچەی پلە باڵا و خانەشینییەکانیان وەک خۆی ماوەتەوە. هیوا نهسرهدین، سهرۆكی دیوانی پهرلهمانی كوردستان رایگەیاند: ״ههر كهسێك له وهزیفه بێت ئهو پارهیه وهردهگرێت، شهش مانگ مووچهی تهواوهتی بهسهریهکهوه پێ دهدرێت، ئێمه ئامادهكاریمان نهكردووه بۆ پێدانی ئهو پارهیه بهڵام وهكو ئیستحقاقێک نووسراو دهكهین بۆ پێدانی ئهو پارهیه به ئهندامانی پهرلهمان.״
لە ماڕکسیزم و ناسیۆنالیزمەوە بۆ دیمۆکراسیی رادیکاڵ: سەنتێز (Synthesis)ی عەبدوڵا ئۆجەلان بۆ سەدەی بیست و یەکەم. نوسینی: ئاندرێس پیەرانتۆنی گیوا وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: کەمال چۆمانی "باوەشکردنەوەی ئۆجەلان بۆ "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک" لە رێکخستنی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە و رەتکردنەوەی دۆگماتیزمی حیزبەکەی و دەوڵەت، رونە ئۆجەلان لە گڕامشیی شۆڕشگێڕترە." ئیمرالی دەنکە حەبێکی تاڵە بۆ ئۆجەلان تا قوتیبدات، بەڵام وا دەردەکەوێت ئیمڕالیی ئۆجەلانی لە کەسێکی بەپاڵەوانکراوەوە کردۆتە گڕامشییەکی راستەقینەی دونیای ئەمڕۆ." لە ماڕکسیزم و ناسیۆنالیزمەوە بۆ دیمۆکراسیی رادیکاڵ: سەنتێز (Synthesis)ی عەبدوڵا ئۆجەلان بۆ سەدەی بیست و یەکەم نوسینی: ئاندرێس پیەرانتۆنی گیوا وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: کەمال چۆمانی دەستپێک ناوی وی لە تورکیا زۆر ناسراوە، بەڵام وەک وەهمێک بۆ دونیای دەرەوە دەمێنێتەوە. ئەو پاڵەوانێکه بۆ زۆرێک لە کوردەکان و تاوانبارێکی تینو-بە-خوێنیش بۆ زۆربەی تورکەکان. عەبدوڵا ئۆجەلان سەرکردەی پارتیی کرێکارانی کوردستانە (پەکەکە). ئەو باداناوەیەکی دراماتیکی کرد کە لە نەوەدەکان دەستیپێکرد، لە سەرکردەیەکی بەپاڵەوانکراوی پەکەکەوە بۆ روناکبیرێک کە بە شێوەیەکی سەرەکیی رەخنەی توندوتیژیی له رابردوی خۆی گرت. ئۆجەلان لە ئێستادا لە زیندانێکی تورکیه لە ئیمرالیی دادەنیشێی کە تێیدا سێ بەرگی نوسینەکانی زیندانی خۆی تێدا نەخشاند (ئۆجەلان ٢٠٠٧، ٢٠٠١١، ٢٠١٢). بۆ ماوەی نزیکەی ١٥ ساڵه ئەو لە گرتوخانەیەکی تورکیی وەک تاکە زیندانیی کە لەلایەن ١٥٠٠ کەسەوە پاسەوانیدەکرێت داندراوە. عەبدوڵا ئۆجەلان کەسایەتییەکی تەنهایە، لە دورگەیەکی دورەدەستی تورکیا لە دەریای مەڕمەڕە دادەنیشێت. هەر بۆیە ئەو کاتێکی زۆری هەبوە بۆ دوبارە بیرکردنەوە لە ستراتیژەکانی خەباتی کوردیی بۆ مافەکان و سەربەخۆیی. ئەو بەخۆداچونەوەیەکی کرد لەسەر مەسەلە سەرەکییەکان: تاکتیک و ستراتیژە توندوتیژە گەریلاییەکانی سروشتێکراو بە دیدی ماڕکسیستیی پەکەکە، سروشتی دەوڵەتیی تورکیی و بناغەکانی ئایدیۆلۆژیاکەی، دابەشبون و پێکهاتە دەرەبەگایەتییەکەی کورد، مێژوی شارستانییەت و مۆدێلە نوێیەکان بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد و کێشەکانی ئینسانییەت. نوێگەرایی ئۆجەلان نزیکبونەوە مێژویییەکەیەتی لە شارستانییەتەکانی کورد و زیاتر فراوانتریش هی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ئەو لێکۆڵینەوەیە تەفسیرێکی گرامشییانە پێشدەخات لەسەر بنەمای نوسینەکانی دوای دەستگیرکردنی لەلایەن دەوڵەتی تورکییەوە، بەتایبەتی نەخشە رێ، بەڵام ئەو دیدە پێشدەخات کە سەرکردەی پەکەکە هەڵوێستێکی زیاتر رادیکاڵیی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ی گرتوە و جێگەی سەرکردەی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی گرتۆتەوە. ئەنتۆنیۆ گرامشی لە ساڵی ١٨٩١ لە ئالیس، ساردینیا (ئیتاڵیا) لەداییکبوە. ئەو ثیۆریستی سیاسیی و سەرکردەی پێشوی پارتیی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی بوە. ئەو وەک پاڵەوانێک بوو بۆ ماڕکسیستەکان لە ئیتاڵیا و جیهاندا بۆ ئەو بەرگرییەی کە ، دژی حوکمی فاشیستیی بێنیتۆ مۆسۆلۆنی بەڕێوەیدەبرد، گڕامشی نوسینەکانی زیندانی لە زیندان نوسین و لە نەخۆشخانەیەکی حکومەتیی لە رۆما لە ساڵی ١٩٣٧ کۆچی دوایی کرد (Gramsci, 1971, 1992, 1996, 2007). . هەوڵدەدەم ئەنتۆنیۆ گڕامشی بەگەڕبخەم بۆئەوەی یارمەتیمان بدات لە گۆڕانە کەلتوری و شارستانییەکان تێبگەین کە رێ بە بواری سیاسیی دەدات بۆ سەنتێزی (Synthesis) ئایدیۆلۆژیی. (Gramsci, 1971, pp. 445; 506-507). دوا-بە-دوای گڕامشی، نوسینەکانی ئۆجەلان بەکاردێنم بۆ جەختکردنەوە لەسەر رۆڵی روناکبیران لەسەر مێژو. بیری روناکبیران دەورێکی هەرە سەرەکیی دەبینن لە شێوەدان بە مێژو و بەدیهێنانی کۆدەنگیی لەناو خەڵک و کۆمەڵگای مەدەنییدا لەپێناو یان دژی چوارچێوەیەکی ئایدیۆلۆژیی فەرمانڕەوا. روناکبیر کەسێکه کە ئیشی بەرهەمهێنان و بڵاوکردنەوەی فیکرە. ئەنتۆنیۆ گڕامشی (1971, pp. 131-133) جیاوازیدەکات لەنێوان روناکبیرە "ئۆرگانیک" و "نەریتی"یەکان، گڕامشی روناکبیری ئۆرگانیک بە چینێکی تایبەتی کۆمەڵایەتیی دەبەستێتەوە (بۆرژوازی یان پرۆلیتاریا) و روناکبیری نەریتیی دەبەستێتەوە بە رێکخستنی کۆنتری کۆمەڵایەتیی-ئابوریی و "پڕۆژەی هێجەمۆنیی". ئۆجەلان نە ئاژانێکی بۆرژوازییە و نە ئاژانێکی پرۆلۆیتاریا لە دیدێکی دۆگمای ماڕکسیستییەوە لەبەرئەوەی ئەو رەخنەی لە دۆگماتیزمی تاک-حیزبیی وڵاتە کۆمیونیستەکان و عەقڵییەتی تەسکی سۆشیاڵیزمی رابردوی پەکەکە گرتوە. کەواتە، بۆ نمونە، لە نوسینەکانی زینداندا (2007, pp. 234-236) ئۆجەلان رایدەگەیەنێت کە بزوتنەوە رزگاریخوازە ناسیۆنالیستەکان و سۆشیالیستەکان "توندوتیژی لە رادە بەدەریان بەکارهێنا"؛ دەوڵەتی کۆمیونیستی تاک-حیزبی "ئامرازێکی توند بوو بۆ چەسپاندنی تێگەییشتنی تۆتالیتاریان لە حکومەت:؛ دروشمی "دیکتاتۆریەتی پرۆلیتاریا" بە رێژەیەکی زۆر "بۆ مەبەستی بانگەشە کەوتە ژێر کاریگەریی" و بەدڵنیایی "هیچ سۆشیالیزمێک بێ دیمۆکراسیی نابێت." کاریگەرییە ثیۆرییەکانی ئۆجەلان هەمەجۆرن. ثیۆری دیمۆکراتیک، ئیکۆلۆژیی ئەنارکیستی موڕای بوکچین، ئیمانوێل وۆڵەرشتین، چەپی نوێ، ثیۆری فێمینیست، ماڕکس و هیگڵ کاریان لە فیکری ئۆجەلان کردوە. بۆیە، بۆ نمونە، جەختکردنەوەی ئۆجەلان لەو چەند ساڵەی دوایی لەسەر کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیک و ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک لەودیوی دەوڵەت کارتێکراوە بە ئیکۆلۆژیی ئەنارکیستی موڕای بوکچین (Akkaya and Jongerden, 2013). ئامانجی مۆدێلێکی نوێی شارستانییەتە کە تێیدا "شارستانییەتی دیمۆکراتیک" دەبێتە یەکێک لە پێکهاتەکانی سەرهەڵدانی سینثەسیزی شارستانییەتی گەردونیی. ئۆجەلان "دیمۆکراسیی سەردەم" و رێبازە فیدڕالیستەکان پەسەند دەکات، لەکاتێکدا ئارەزووی سینثەسیزییەکی نوێی مێژویی شارستانییەتەکانی جیهان دەکات (2007, pp. 255-256). ئۆجەلان دەڵێت کە "دیمۆکراسیی خەڵک" لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەگەر باڵاتر نەبێت لە دیمۆکراسیی رۆژئاوا ئەوا هەرەسدەهێنێت (2007, p.237). ئەو دڵنیاکردنەوەیە تۆخە جەختکردنەوەی فیکری هیگڵییە کە مێژو بڵاودەبێتەوە بەرەو جیهان، شارستانییەت پێشدەکەوێت و ئەوەی کە "دیمۆکراسیی سەردەم" باڵاترین دەربڕینی ئەو پێشکەوتنەیە. ئەگەر سینثەسیزێکی نوێی شارستانییەت دەربکەوێت، ئۆجەلان سوورە لەسەر ئەوەی کە ئەوە دەبێت لەسەر بنەمای پێشکەوتنی راستەقینەی گەشەکردنی مێژوو وەک دەرەنجامی سەرهەڵدانی "شارستانییەتی دیمۆکراتیک": تاکگەرایی، حوکمی قانون، حکومی خەڵک، سێکیولاریزم و مافەکانی ژنان بنیاتبنرێت. بەیەکبەستنەوەی گڕامشی و ئۆجەلان من نوسینەکانی گڕامشی لە زیندان بەکاردەهێنم، نموونەکەی و دونیابینییە ثیۆرییەکانی بۆئەوەی گواستنەوەی فیکری ئۆجەلان روونبکەمەوە. زیاد لەوەش، من پێشنیازدەکەم کە ناوەڕۆکی 'نەخشە رێ'ی ئۆجەلان رێگایەک پێشکەش بە کورد، تورک و گەلانی دیکەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات بۆ رزگاربوون لە بازنە تاریکەکانی ئۆثۆریتاریانیزم (تاکڕەویی)، ناسیۆنالیزمی رەخنەنەکراو و سڕینەوەی چەسپاو. زیاد بۆ ئەمەش، من دەڵێم کە 'نەخشە رێ' دەقێکە بەستراوە بە مێتاپۆلیتکەڵ ڤۆکێیشنی گڕامشیی کە لێرە بەو مانایە بەکاردێت: (١) روناکبیران تەداخولی راستەوخۆ و چالاکەکانی پارلەمانیی رەتدەکەنەوە و وزەی خۆیان زیاتر لە گۆڕینی عەقڵ و دڵەکان (خواستەکان) و "سەرخستن"ی کۆمەڵگای مەدەنیی سەرفدەکەن؛ (٢) چەسپاندنی ئەوەی رۆبێر نۆزیک (1974 in Zaibert, 2004, p. 113) دەیگوت "پرسیاری بنەڕەتیی و فەلسەفەی سیاسیی، یەکێکن لەوەی کە دەبێت پێشی پرسیارەکانی دەربارەی چۆنییەتی رێکخستنی دەوڵەت بخرێن." و (٣) جۆرێک لە سیاسەتی موتەوازیع کە هەڵاتن نییە لە سیاسەت بەڵکو بەردەوامیدانی "شەڕ"ە لەڕێی هۆکارەکانی "ناتوندوتیژی"یەوە (Bar-On, 2013, p.3) بۆئەوەی خۆی دوربگرێت لە ستراتیژە بۆڵشەڤی و فاشیستەکانی "روخساری تاوانبارانەی دەوڵەت،" ئۆجەلان بیرۆکەی "شەڕی هەڵوێست"ی گڕامشیی پێشخست یان ناوەندێتیی سیاسەت لە خەباتی ئایدیۆلۆژییدا (Bar-On, 2013, p. 3). گڕامشی (1971, p. 481) دەستنیشانیدەکات کە خەباتی سیاسیی "زۆر زۆر ئاڵۆزترە"لە جەنگ لەبەرئەوەی هەردو عونسوڕی سازان و هێزی تێدایە. زیاتر لەمەش، گڕامشی (1971, pp. 479-480) سوورە لەسەر ئەوەی کە "تا چەندە جەماوەر ناسیاسیی بێت، ئەوەندەش ناشەرعییەت لەلایەن هێزەکانەوە پێشدەخرێت"، یان بەپێچەوانەوە "تا چەندە هێزی رێکخراوی سیاسیی و هێزی تێگەیشتو وهۆشیار گەورەتر بن، ئەوەندەش پێویستە شەرعییەتی دەوڵەت 'داپۆشن'." گڕامشی (1971, p. 481) دەستنیشاندەکات کە "سێ فۆڕمی جەنگ" هەبوون، جەنگی بزووتنەوە، جەنگی هەڵوێست، و جەنگی ژێرزەمینیی. ئەو روونیدەکاتەوە کە بەرگریی پاسیڤی گاندیی "جەنگی هەڵوێستە کە لە زۆر دۆخدا دەبێتە جەنگی بزووتنەوە، و لە هەندێ دۆخیشدا دەبێتە جەنگی ژێرزەمینیی. (Gramsci, 1971, p.481) ئەو جەختدەکاتەوە کە بایکۆتەکانی گاندی دەکەونە ژێر رشتەی جەنگی هەڵوێست، مانگرتنەکان جۆرێکن لە جەنگی بزووتنەوە و ئامادەکاریی نهێنیی چەک و هێزی هێرشبەر وەک خەباتی ژێرزەمینیی دادەنرێن. تێگەییشتنی ئۆجەلان بۆ "جەنگی هەڵوێست" بەڕاستی گۆڕاوە لەوەتی دەستگیرکراوە لەلایەن دەوڵەتی تورکییەوە. بانگی ئۆجەلان بۆ بڵاوکردنەوەی گەردونیی شارستانییەتی دیمۆکراتیک، رەخنەکردنی ناسیۆنالیزمی تەنگ و دۆگماتیکی ماڕکسیزم و رەتکردنەوەی بەکارهێنانی توندوتیژیی پێویستە لە کۆنتێکستی ئەو گۆڕانە گەردونییانەوە ببینرێت. پڕۆسێسی"هەڵگەڕانەوە"ی ئۆجەلان پێویستە پەیوەست بە هێزە دەرەکییەکان و رەنگدانەوەی لێوردبونەوە و تێفکرینە ناوخۆیییەکان لە ئەزمونی زیندانەوە شیبکرێتەوە (Bar-On, 2009, p. 258). ئەوەی ئۆجەلان هاوبەشە تێیدا لەگەڵ تێڕوانینی هیگڵی و ماڕکسیستی ئەوەیە کە مێژو گەشەدەکات بەرەو زیاتر عەقڵانییەت و رۆحانییەتی باڵاتر، کۆمەڵایەتیی و ئابوریی، یان چوارچێوە سیاسییەکان لەسەر بازنەیەکی گەردونیی. وەک گڕامشی، ئۆجەلان تێروانینێکی کەمتر دۆگماتیک بۆ مێژو دادەنێت کە تێیدا "هیچ کۆتایییەک بۆ مێژو نییە" (Fukuyama, 1989, p. 3-18) و خەباتی سیاسیی بەکراوەیی دەمێنێتەوە و ئامادەیە بۆ گۆڕان و جووڵەی بەردەوام. ئەو هەروەها، وەک گڕامشی، پشتیوانێکی گرنگی سەرکەوتنی کۆمەڵگای مەدەنییە چونکە لەوێ دایە چالاکیی شۆڕشگێڕانە دەبێت ئاڕاستەی جیهانی ئێستا بکرێت. بۆ ئۆجەلان، کۆمەڵگای مەدەنیی "ئامرازی خۆگونجانە دیمۆکراتیکەکان دادەڕێژێت – کە دەرگا دەکاتەوە بۆ پێشڤەچونەکان کە تا ئێستا مەحاڵ بون." (Öcalan, 2007, p. 227). لە روانگەی کەلتورەوەیە، کە میدیا، ئینتەرنێت، سیستەمی پەروەردە و هۆشیاری جەماوەریی دەگرێتەوە، کە ئۆجەلان هیوادەخوازێت خەڵکی کورد بەرەو "زەوی پەیماندراو" بۆ ئازادیی ببات بە جۆرێک کە لە خەباتی چەکدارییدا مەحاڵ بو. بانگی ئۆجەلان بۆ ئاگربەست لە ئیمڕالییەوە لە بەهاری ٢٠١٣دا بەردەوامیدان بوو بەو باوەڕییەی خۆی کە دەتوانێت گۆڕانی رادیکاڵ دروستبکات لەڕێی کۆمەڵگای مەدەنی و "جەنگی هەڵوێست". هێشتاش، وەک گڕامشی، بژاردەی هێزی چەکداریی بەتەواویی لەسەر مێزەکان لانەبردراوە (هەیە). بەکارهێنانی هێزی چەکداریی لەلایەن پەکەکەوە پشتدەبەستێت بەوەی ئاخۆ تا چەند دەوڵەتی تورکیی پەیوەست دەبێت بە جێبەجێکردنی ئەو نەخشە رێیەی لەسەری رێککەوتون و چەندە رێز لە ئازادییە کەسییەکان دەگرێت وەک ئازادیی رادەربڕین و یەکسانیی و چەندە مافە گشتییەکانی کورد دەستەبەردەکات وەک مافە قانونی، زمانەوانی، پەروەردەیی و پەخشکردنەکان. ئۆجەلان (2008) دەڵێت کە سەربەخۆیی دەوڵەت پێشمەرجییەکی پێویست نییە بۆ رێزگرتن لە مافە کەلتوریی و زمانەوانییەکان: "مافی یەکسان لەناو تورکیایەکی دیمۆکراتدا" دروشمە. وەک ئۆجەلان (2008: 39) نوسیویەتی: "من چارەسەرییەکی سادە پێشکەشی کۆمەڵگای تورکیی دەکەم. ئێمە داوای نەتەوەیەکی دیمۆکراتیک دەکەین. ئێمە دژ بە یەکێتیی دەوڵەت و کۆمار نین. ئێمە کۆمار و، یەکێتیی پێکهاتەکان و سێکیولاریزمی قبوڵدەکەین. لەگەڵ ئەوەشدا، ئێمە بڕوامان وایە کە پێویستە دوبارە پێناسەی دەوڵەت بکرێتەوە وەک دەوڵەتێکی دیمۆکراتیک کە رێز لە گەلان، کەلتور و مافەکانیان دەگرێت." ئەوە بیربێنەوە کە "شەڕی هەڵوێست" گڕامشیی رەهەندەکانی ناتوندوتیژیی وەک بایکۆت لەخۆدەگرێت، هەروەک چۆن بەکارهێنانی هێز دەکرێت بژاردەیەک بێت لەڕێی "شەڕی ژێرزەمینیی." شیکردنەوەی نوسینەکانی زیندان ٣: نەخشە رێگاکە من دەڵێم 'نەخشە رێگا'کە تەواو دێتەوە لەگەڵ مێتاپۆڵیتیکەڵ ڤۆکێیشنی گڕامشیی، بەڵام ناوەڕۆکی دۆکیومێنتەکە (نەخشە رێگاکە) پێشنیازنامەی رادیکاڵترن لە فیکرەکانی سەرکردەی پێشوی پارتیی کۆمیونیستی ئیتاڵیی، ئەنتۆنیۆ گڕامشیی. لە بەشی یەکەمدا، چارەسەرییەکانی ئۆجەلان بۆ پرسی کورد جەختکردنەوەی نیگەرانییەکانی پڕۆتێستۆکەرانی وەکوو Occupy Wall Street (وۆڵ ستریت داگیربکە؛ بزووتنەوەیەکی ناڕەزایی بوو لە ٢٠٠٨ لە ئەمێریکا دوای داتەپینی ئابوریی سەریهەڵدا-وەرگێڕ) بزووتنەوەی ئیندیگنادۆس لە ئیسپانیا و پورتوگال، ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکانی دژ بە حکومەت لە یۆنان و بەهاری عەڕەبییە لەڕوی ویستی خەڵک بۆ دیمۆکراسیی راستەوخۆ نەک دیمۆکراسیی نوێنەرایەتیکردن، رەخنەگرتن لە ناڕێکیی دەستەڵاتی پارە لە پڕۆسێسی سیاسییدا، و رادیکاڵتریش داواکاریی بۆ دیمۆکراتیزەکردنی کۆمەڵگا بە رۆییشتن تا "ئەودیوی سنووری پڕۆژە مۆدێرنیستەکانی سەرەتا" و ئینجا کۆتاییهێنان بە دابەشکاریی نێوان حوکمڕان و حوکمکراو (Gill, 2008, p.245). لەکاتێکدا گڕامشی و ئۆجەلان جارێک حیزبی کۆمیونیستیان وەک ئاژانێکی سەرەکیی خەباتی دژە-هێجەمۆنیی دەبینی، ئەمڕۆ ئۆجەلان پەیامهێنی دیمۆکراسییەکی رادیکاڵتر و جەماوەریترە کە تەحەدای نوخبە چەپگەرە دۆگماتیک و دەوڵەتەکان دەبێتەوە. ئۆجەلان پارێزەر/قسەکەرێکی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ە کە فۆڕمێکی دیمۆکراسییە کە وڵاتییان لە کۆمەڵگای مەدەنیی وەک خاڵی دەستپێکردن بە بنەما دەگرێت؛ هەڵبژاردنەکان وەک سەنتەری دیمۆکراسیی تێدەپەڕێنێت و رووبەڕووی نوێنەرەکان دەبێتەوە وەک ئاژانە سەرەکییەکانی پڕۆسەی دیمۆکراتیک (بۆ نموونە، سەرکردەکان، سیاسەتمەدارەکان، بەرپرسانی دەوڵەت، هتد...) وەک پشتیوانێکی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک،" ئۆجەلان رای وایە کە کۆمەلگای مەدەنی (کەمایەتییەکان، گروپە کەلتورییەکان، جڤاکە دینییەکان و هتد..ش) و فۆڕمەکانی دیمۆکراسیی راستەوخو وەک ئاژانە سەرەکییەکانی دیمۆکراسی و گۆڕانی کۆمەڵایەتیی، شوێنی نوخبەی "نوێنەرە" سیاسییەکان دەگرنەوە. (Öcalan 2008, p. 32) لەکاتێکدا ئامانجی پەکەکە لە رابردودا "خەباتی رزگاریی نەتەوەیی بوو" بە مەبەستی دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردستان لە تورکیا، ئامانجەکەی لە ئەمڕۆدا پڕۆژەیەکی "دیمۆکراسیی رادیکاڵ"ە. لە هەوڵەکانیدا بۆ تێپەڕاندنی ماڕکسیزمی نەزۆک و دۆگماتیک، ئۆجەلان بەدوای بیرکردنەوەی پراکتیزە دیمۆکراسییەکان و بەپراکتیزەکردنی دیموکراسییە لە دەرەوەی دەوڵەت، پەکەکە (حیزبەکە یان بزوتنەوەکە)، وجەختکردنەوەی چینایەتیی تەسکدا گەڕا(Akkaya and Jongerden, 2013) . ئەم "دیمۆکراسیی رادیکاڵ"ە تەنها هەوڵنادات خەبات بکات دژی دامەزراوە سیاسییە هەبووەکان و بیری چەپگەری کۆن، بەڵکو ئەلتەرناتیڤیك/بەدیلێکیش پێشکەشدەکات بۆ پڕۆژەی نیۆ-لیبڕاڵ کە شارستانییەتی بازاڕ بەخێرایی جێگەی دیمۆکراسیی دەگرێتەوە. پڕۆژەی "دیمۆکراسیی رادیکاڵ" تەنها پەکەکە ناگۆڕێت، بەڵکو کاریگەریی دەکاتە سەر بزوتنەوە رادیکاڵ، چەپگەری سۆشیاڵ و سیاسییەکانیش، لە "بزوتنەوەی رزگاریخوازی"ی ئەمریکای لاتینەوە بۆ خۆپیشاندانەکانی دژی جیهانگیریی (گلۆبالیزێیشن) لە باکوری ئەمریکا و ئەوڕوپا (Akkaya and Jongerden, 2013). لە بەشی دووەمدا، ئۆجەلان چەمکە سەرەکییەکانی، چوارچێوەی ثیۆری و رێبازەکانی خۆی دەخاتەڕوو کە وا دەدەردەکەوێت دەتوانن تورکیا و بەفراوانییش رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دیمۆکراتیزە بکەن. وەک گڕامشی، ئۆجەلان لە چەرخێکی تردا، جیهانی دۆگماتیکی ماڕکسیزمی جێهێشتوە. ئەو دەڵێ کە دیمۆکراتیزەکردن تەنها "دیکتاتۆرییەتی پرۆلیتاریا" یان جەنگی چینایەتیی نییە، بەڵکو پاراستنی ئازادیی را دەربڕین و ئازادیی هەمو تاکەکانە، بێ رەچاوکردنی بژاردەی چین، کەلتور، زمان، ئێثنیسیتی، یان باوەڕ (Öcalan, 2012, p. 20). زیاتریش، لە کاتێکدا ئەو سوورە کە کێشەی کورد دەتوانرێت لە چوارچێوەی تورکیایەکی کۆماریی سێکیولار چارەسەربکرێت، ئۆجەلان ئەو فیکرەیە رەتدەکاتەوە کە بتوانرێت پرسی کورد لەڕێی پڕۆژەی نەتەوە-دەوڵەتەوە چارەسەربکرێت (Öcalan, 2012, p. 20). بۆ ئۆجەلان، نەتەوە-دەوڵەت نوێنەرایەتیی هۆمۆجینێیزێیشن [بەهاونەژادکردن]، ئەسیمیلێیشن [سڕینەوەی نەژادیی] و لە خراپترین دۆخدا جینۆساید دەکات. ئۆجەلان (2012, p. 21) داکۆکیدەکات لەوەی کە تورکیا دەتوانێت ببێتە "نەتەوەی نەتەوەکان: ئەو زۆر دڵنیایە لەوەی کە کۆمافەکانی کورد یان تورک پێویستە هاوسەنگبکرێن لەگەڵ رێزگرتن لە مافە تاکییەکان. رێبازی چارەسەریی دیمۆکراتیک هەوڵدەدات بۆ دیمۆکراتیزەکردنی کۆمەڵگای مەدەنیی، لەکاتێکدا کۆمەڵگای مەدەنیی ئامانجی نییە دەوڵەت بڕووخێنێت (Öcalan, 2012, p. 30). چارەسەریی دیمۆکراتیک لە هێزەکانی کۆمەڵگای مەدەنییەوە هەڵدەقوڵێت زیاتر لەوەی دەوڵەت ، ئەندازیاری بێت. چارەسەریی دیمۆکراتیک دەگەڕێت بەدوای پاراستنی کۆمەڵگەی مەدەنییدا؛ بەدەستوور دەزگا دیمۆکراسییەکان دەپارێزێت، و بوونی دەوڵەت رەتناکاتەوە. جەختکردنەوەی ئۆجەلان لەسەر کۆمەڵگای مەدەنیی وەک داینەمۆ سەرەکیی گۆڕانی مێژویی لە گڕامشییدا دەنگدەداتەوە، بەڵام هەروەها رۆزانڤاڵۆن و داڕێژەرەکانی فۆڕمەکانی دیمۆکراسیی راستەوخۆی دیکەش. تەنانەت لە دیدی ئۆجەلاندا پشێوییەکی ئانارکیستیش هەیە بە رەخنەگرتن لە دەستەڵاتی دەوڵەت و، بیرۆکراسییەکان و ماڕکسیستی دۆگماتیک و ویستی بەشداریی دیمۆکراسیی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە. ئۆجەلان دەڵێت هیچ چارەسەرییەکی سیاسیی ئەنجامی نابێت بەبێ هاوسەنگیی مافە گشتییەکان (دەوڵەت، کۆمەڵگای مەدەنیی، کورد، هتد...) و مافە تاکییەکان. لە تۆنێکی گڕامشییانەدا، ئۆجەلان (2012, p. 31)دەڵێت کە "ئایدیۆلۆژیای هێجەمۆنی"ی کە ئەو بە "مۆدێرنیتەی سەرمایەداری"ی و "پۆزیتیڤیزم" ناوی دەنێت پێویستە تێبپەڕێندرێن. لەو رووەوە، کۆمەڵگای مەدەنی دەورێکی جەوهەریی دەبینێت لە کەمبایەخکردنی ئایدۆلۆژیی هێجەمۆنیی دەوڵەتگەرا و سەرمایەداری-دۆست. رێبازی ئەخلاقی و ویژدانیی دانەبڕاوە لە گرنگیی دین و ئەخلاق لە دیمۆکراسیی بڕیار دروستکردن. هۆکاری مەعنەویی و چارەسەرییە کارگێڕییە دەوڵەتییەکان بەتەنها کێشەکان قوڵتردەکەنەوە، یان لە خراپترین دۆخدا بەرەو ئاراستەی جینۆساید دەیانبەن (Öcalan, 2012, pp. 33-34). لێرەدا ئۆجەلان بەڕاستەوخۆیی رێز بۆ 'دایەلێکتیکی رۆشنگەریی"ی(1944) ثیۆدۆر ئەدۆڕنۆ و ماکس هۆرکهایمەر (2002) نیشاندەدات. ئەدۆڕنۆ و هۆڕکهایمەر پێیان وایە مۆدێرنیتە پڕۆسەیەکی دایەلێکتیک بوو، پێکدێت لە هەردو پێشکەوتنە کەلتوریی و بەربەرییەکان. بۆ ئەدۆڕنۆ و هۆڕکهایمەر، رۆشنگەریی مۆدێرن هەوڵدەدات بۆ وەستانەوە دژ بە خوڕافیات بە عەقڵ بو بە "میثۆلۆجی-زانستی خوڕافیات"ی جیهانێکی مۆدێرن کە تەنراوە بە "عەقڵی ئامرازیی". لەو تێڕوانینەوە، دڵڕەقییەکانی هۆڵۆکۆست دەتواندرێت وا تەفسیربکرێن کە تەنها بەردەوامبوونی پڕۆژەی مۆدێرنیتە بوو لەوپەڕی توندوتیژی، باوەڕی یۆتۆپیی لە "عەقڵی ئامرازی"ی و پێشکەوتنی تەکنەلۆژیی. بۆ ئۆجەلان، "مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی" پڕۆسەی دژبەیەکی پێشکەوتوو و بەربەرییەت لەخۆدەگرێت کە کۆنەپارێزیی و دەرەبەگایەتیی کورد دەتوانرێت تێبپەڕێندرێن و هێشتاش پێکهاتە نوێیەکانی پاوانخوازیی بەسەردا سەپێندراون لەڕێی بڵاوبونەوەی سەرمایەداریی گەردونیی. لە بەشی چوارەمدا، ئۆجەلان بەردەوامدەبێت و دەڵێت کە ئەو لە دەوڵەتی تورکییا و دەستبەسەرکردنی فێربوە. بۆ ئۆجەلان، خەباتی چەکداریی وەک "شەڕێک بۆ هەقیقەت" پێناسەدەکرێت (Öcalan, 2012, p.78). گەلۆ گڕامشییش لە زیندانەوە فێرنەبو لەڕێی نوسینەکان و دوبارە بیرکردنەوەی لە ستراتیژییەکان بۆ تێكشکاندنی سەرمایەداریی؟ "هەقیقەت" کە خەباتی چەکداریی دەریخست ئەوە نییە کە کوردان دەوڵەتێکیان پێویستە (لەبەرئەوەی ئەو دەوڵەتە لەوانەیە جێی دەوڵەتی ئەسیمیلێیشنیست – سڕەوە-ی دەوڵەتی تورکیی بگرێتەوە)، بەڵکو زیاتر "هەقیقەت"ەکە بۆ سەلماندنی "بوونی کورد"ە (Öcalan, 2012, p. 78). پەکەکە ئەمڕۆ زیاتر موهتەمە بە دۆزینەوەی چارەسەرێکی دیمۆکراتیک لەناو تورکیا دا زیاتر لە خەباتی چەکداریی، وەدەستهێنانی نەتەوە-دەوڵەت یان سۆشیالیزم. لەو بارەدا، ئۆجەلان پەیوەستیی گڕامشیی بۆ پارتیی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی تێپەڕاندوە. خوێندنەوەیەکی گڕامشییانە بۆ 'نەخشە رێ'ی ئۆجەلان رێماندەدات کە ببینین چۆن گۆڕانکارییان لە عەقڵییەتەکان و کۆمەڵگای مەدەنی سەرەتایەکان بۆ گۆڕانی سیاسیی شۆڕشگێڕیی. گڕامشیی جەخت لەسەر رۆڵی فیکرە هێجەمۆنیک و دژە-هێجەمۆنیکەکان لە کۆمەڵگای مەدەنییدا دەکاتەوە نەوەک دەزگا داپڵۆسێنەرەکانی دەوڵەت لە مانەوەی دیموکراسییه لیبراڵه سەرمایەدارییەکان. ئۆجەلان بڕوای وایە کە بۆ یەکەم جار ململانێی تورکیی-کوردیی دەتواندرێت لەڕێی گفتوگۆوە چارەسەربکرێت بێ بەکارهێنانی چەک. ئەم هەڵوێستە بەهێزکرا دوای دەستگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجەلان لە ١٩٩٩، بەڵام بنەڕەتەکانی ئەو هەڵوێست و وەرگەڕانە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای ١٩٩٠ەکان کاتێک ئۆجەلان "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ی پێشخست. بانگەشەی ئەو ئەوەیە کە "شارستانییەتی دیمۆکراتیک" بە تەواوی جیهاندا بڵاودەبێتەوە و ئەمەش یارمەتیی کورد دەدات لە خەباتیان بۆ مافەکانیان. ئەوەی کە زۆر جێگەی سەرنجە لە 'نەخشە رێ"ی ئۆجەلان ئەوەیە کە ئەو دەوڵەتی تورکیی وەک چوارچێوەی چارەسەرکردنی "پرسی کورد" پێشکەشکردوە. ئۆجەلان وەک ئاشتی-دروستکەرێک لەو مژارە نزیکدەبێتەوە. ئەمە بازدانێکی گەورەیە بۆ کەسێک کە رۆژانێک لەگەڵ چەکدا دەژیا. ئیمرالی دەنکە حەبێکی تاڵە بۆ ئۆجەلان تا قوتیبدات، بەڵام وا دەردەکەوێت ئیمڕالیی ئۆجەلانی لە کەسێکی بەپاڵەوانکراوەوە کردۆتە گڕامشییەکی راستەقینەی دونیای ئەمڕۆ. ئۆجەلان نەوەیەکی نوێی روناکبیری ئۆرگانیکی "هێزە پەراوێزخراوەکان subaltern کە یارمەتیی کرێکاران، جوتیاران و گەلانی رەسەن indigenous دەدات تا خۆیان رێکبخەن،" هەروەها ئەو گرووپانەی کە تا ئێستا لەناو کۆمەڵگادا نکۆڵییان لێکراوە لە ژنان و کورد لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست(Gill, 2008, p. 182) . ئۆجەلان نوێنەرایەتیی شەپۆلێکی گەورەتری بزوتنەوەکان دەکات لە چەرخی نوێدا، کە لێکۆڵەری گڕامشیی، ستێفن جیڵ پێیدەڵێت "پاشای پۆستمۆدێرن"، یان "دەستەیەک لە هێزی سیاسیی پێشکەوتو لە بزووتنەوەدا." (Gill, 2008, p. 182) ئەم بزووتنەوانە، کە زنجیرەیەک بزووتنەوە دەگرێتەوە وەکو بزووتنەوەی گەلانی رەسەن لە ئەمریکای لاتین، وۆڵ ستریت داگیربکە، و هەندێک عونسوڕەکان لە بەهاری عەڕەبیی، فۆڕمی ئاژانسی سیاسیی زیاتر داهێنەرانە دادەڕێژن، کە دابەشکردنی نێوان حکومڕان و حوکمکراو دەخاتە ژێر پرسیارەوە (Gill, 2008, p. 237-248). لە کاتێکدا گرنگیپێدانی ئۆجەلان بۆ گرنگیی کۆمەڵگای مەدەنیی لە گڕامشییدا رەنگدەداتەوە، پێشنیازەکانی وی لە "نەخشە رێ"دا بۆ فۆڕمێکی سیاسەتی پلوراڵتر(فرەرەهەند)، لەخۆگر و گونجاو و نەرم کە جیهانگیریی نیۆلیبراڵ، ناسیۆنالیزمی دەوڵەتی و پارتیی کۆمیونیست رەتدەکاتەوە و دەیگوازێتەوە بۆ فیکرەکانی پاڵەوانی ئیتاڵیی کۆمیونیست. سەرەڕای دەستبەسەکردنی، ئۆجەلان "هەر بەتەنها وێنەی مەسەلەی کوردیی لەناو کۆماری تورکییدا نەخشاندوە." (Kiel, 2011, p. 1) هێشتاش، پڕۆپۆزەڵە دیمۆکڕاتیک رادیکاڵەکانی بۆ چارەسەرکردنی "کێشە"ی کوردیی، ئەگەر چارەسەربکرێت، دەبێتە هۆی لەدەستدانی دەستەڵاتیش لە ئۆجەلان، پەکەکە و سەرکردەکانی دەوڵەت لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. بە باوەشکردنەوەی ئۆجەلان بۆ "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک" لە رێکخستنی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە و رەتکردنەوەی دۆگماتیزمی حیزبەکەی و دەوڵەت، رونە ئۆجەلان لە گڕامشیی شۆڕشگێڕترە. References Adorno, T. W. and Horkheimer, M. (2002). Dialectic of Enlightenment. Stanford, CA: Stanford University Press. Akkaya, A.H. and Jongerden, J.P. (2013). “Confederalism and autonomy in Turkey: The Kurdistan Workers’ Party and the Reinvention of Democracy.” In The Kurdish Question in Turkey: New Perspectives on Violence, Representation and Reconcilia-tion, 186-204. Gunes, C. and Zeydanlioğlu, W. London: Routledge. Akkaya, A.H. and Jongerden, J. (2012). “Reassembling the Political: The PKK and the project of Radical Democracy.” Eu-ropean Journal of Turkish Studies, 14. Alexander, Y., Brenner, E. H., and Tutuncuoglu Krause, S. (2008). Turkey: Terrorism, civil rights and the European Union. New York: Routledge. Bar-On, T. (2013). Rethinking the French New Right: Alternatives to modernity. Abingdon, England: Routledge. -------------- (2009). “Understanding Political Conversion and Mimetic Rivalry.” Totalitarian Movements and Political Reli-gions, 10(3), 241-264. Bruno, G. (October 19, 2007). “Inside the Kurdistan Workers’ Party (PKK).” Council on Foreign Relations. 19 October. Ac-cessed on 3 March 2014, from: http://www.cfr.org/…/inside-kurdistan-workers-party-…/p14576. Brzezinski, Z. (2007). Second Chance: Three Presidents and the Crisis of American Superpower. New York: Basic Books. Çiçek, C. (2011). “Elimination or Integration of Pro-Kurdish Politics: Limits of the AKP’s Democratic Initiative.” Turkish Studies, 12(1), 15-26. Efegil, E. (2011). “Analysis of the AKP Government’s Policy Toward the Kurdish Issue.” Turkish Studies, 12(1), 27-40. Fukuyama, F. (1989). “The End of History?” National Interest, 16, 3-18. Gentile, E. (2006). Politics As Religion. Trans. George Staunton. Princeton, NJ: Princeton University Press. Gill, S. (2008). Power and Resistance in the New World Order (second edition). New York: Palgrave Macmillan. Global Terrorism Database. University of Maryland. Retrieved on 3 March 2014, from: http://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx…. Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks. New York: International Publishers. --------------. (1992/1996/2007). Prison Notebooks, volumes 1-3. New York: Columbia University Press. Gunes, C. (2012). “Unblocking the Impasse in Turkey’s Kurdish Question.” Peace Review: A Journal of Social Justice 24(4), 462-469. Gunter, M. (2007). “Review of Prison Writings: The Roots of Civilisation, by Abdullah Öcalan.” Middle East Policy, 14, 166-167. -------------. (2000). “The Continuing Kurdish Problem in Turkey after Öcalan’s Capture.” Third World Quarterly, 21(5), 849-869. Jenkins, G. (2011). “The fading masquerade: Ergenekon and the politics of justice in Turkey.” Turkey Analyst, 4(7) (4 April). Kiel, S. L. (2011). “Understanding the Power of Insurgent Leadership: A Case Study of Abdullah Öcalan and the PKK.” Master’s thesis. Washington: Georgetown University. Kurth Cronin, A. (August 28, 2003). “Terrorists and Suicide Attacks.” Congressional Research Service Report for Congress. Ac-cessed on 3 March, 2014, from: http://www.fas.org/irp/crs/RL32058.pdf. Marcus, A. (2007). Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence. New York: New York University Press. Nozick, R. (1974). Anarchy, State, and Utopia. New York: Basic Books. Öcalan, A. (22 March, 2013). EuroNews, “Full transcript of Abdullah Öcalan’s ceasefire call.” Accessed on 17 October, 2013, from: http://www.euronews.com/…/web-full-transcript-of-abdullah-o…. -------------- (2012). Prison Writings III: The Road Map to Negotiations. Cologne, Germany: International Initiative. ------------. (2011). Prison Writings II: The PKK and the Kurdish Question in the 21st Century (trans. Klaus Happel). Ann Ar-bor, Michigan: Pluto Press/Transmedia Publishing. -------------. (2008). War and Peace in Kurdistan: Perspectives for a political solution of the Kurdish question . Cologne: Interna-tional Initiative. -------------. (2007). Prison Writings: The Roots of Civilisation (trans. Klaus Happel). Ann Arbor, Michigan: Pluto Press. Pape, R. A. (2003). “The Strategic Logic of Suicide Terrorism.” American Political Science Review, 97(3), 343-361. Power, S. (2003). A Problem from Hell: America and the Age of Genocide. New York: Basic Books. Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs. (2006). “PKK/KONGRA-GEL”. Accessed on 24 October, 2013, from: http://www.mfa.gov.tr/pkk_kongra-gel.en.mfa. Romano, D. (2008). “Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence by Aliza Marcus – Review.” Middle East Journal, 62(2), 346-347. Rosanvallon, P. (2009). “Las nuevas vías de la democracia,” Cuadernos del CENDES, 26(72) (septiembre-diciembre), 147-161. Sinan, O. (2007). “Iraq to hang ‘Chemical Ali’.” Associated Press (25 June), Tampa Bay Times. Accessed on 29 May, 2013, from: http://www.sptimes.com/…/Worlda…/Iraq_to_hang__Chemica.shtml, Accessed 29 May, 2013. Zaibert, L. (2004). Toward Meta-Politics. Quarterly Journal of Austrian Economics, 7(4), 113-128. Tamir Bar-On is professor for political sciences at the Monterrey Institute of Technology and Higher Education in Querétaro, Mexico. He studies the French Nouvelle Droite or Europan New Right and its relationship to fascism.
(درەو میدیا): ئێستا لەناوەندی سیاسی هەرێمی كوردستان مشتومڕێكی زۆر دەكرێت لەبارەی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان، بەشێوەیەكی گشتی دوو بۆچوون لەسەر ئەم بابەتە دروستبووە. بۆچونی یەكەم هەندێك پێیان وایە دەبێت بە دوو لەسەر سێی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیۆن ئەنجامەكان پەسەندبكرێن، ئەمەش بە پشتبەستن بە راگەیەندراوی ئەنجومەنی كۆمسیاران لە رۆژی 29/9/2018 كە لە بڕگەی پێنجەمیدا دەڵێ" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت"، واتا بە دەنگی (6) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران. بۆچونی دووەم لەبەرامبەردا رایەكی تر هەیە، كە پێی وایە ئەو راگەیەندراوەو بەپێی یاسای كۆمسیۆن بە دەنگی زۆرینەی رەها دەبێت، واتا (50 + 1)، كە ئەمەش دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن. بەپێی بڕگەی شەشەمی مادەی پێنجەمی یاسای ژمارە 4ی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنو راپرسی" كۆبونەوەی ئەنجومەن دروستە بەئامادەبونی زۆرینەی رەهای ژمارەی ئەندامانیو بڕیارەكانیشی بەزۆرینەی ئامادەبوان وەردەگیرێ، لەكاتێكدا ئەگەر دەنگەكان یەكسان بوون، ئەو لایەنە براوە دەبێ كە سەرۆك دەنگی لەگەڵداوە". بەوپێیەش پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن پێویستی بە دەنگی زۆرینەی رەهایە، واتا (50+1)، كە دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن، بە دەنگی (4) ئەندامیش پەسەند دەكرێت، ئەگەر سەرۆكی كۆمسیۆنیان لەگەڵ بێت. لەنێوان هەردوو بۆچونەكەدا هەندێكی تر پێیان وایە لەبەر ئەوەی ئەندامانی كۆمسیۆن راگەیەنراوێكیان بڵاوكردوەتەوەو دەڵێن بە دەنگی (دوو لەسەر سێ) ئەنجامی هەڵبژاردن پەسەند دەكرێت، دەبێت بەوپێیە مامەڵە بكرێت، بەڵام بۆچونی بەرامبەر دەڵێ دەبێت كار بە بۆچونی دووەم بكرێت، چونكە حوكمی یاسا لە راگەیەندراو بەهێزترە و بۆچونی دووەم پشتئەستورە بە یاسا.
( درەو میدیا): دەنگی لایەنەكان لە نێوان هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق 12ی ئایاری 2018 و پەرلەمانی كوردستان 30ی ئەیلولی 2018 بەپێی 85%ی دەنگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تا ئێستا 15%ی دەنگەكان ماوە دەنگی هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراق تەنها دەنگی سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستانە : - پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان ( 595592 ) دەنگی هێناوەو لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (724727 )دەنگی هێناوە (129,135) كەمیكردووە - یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان(287575 )دەنگی بەدەستهێناوەو لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (364638 )دەنگی هێناوە (77,063) كەمیكردووە - بزووتنەوەی گۆڕان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان (164336 ) دەنگی بەدەستهێناوە لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (199611 )دەنگی هێناوە (35,275) كەمیكردووە - نەوەی نوێ لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان (113297 ) دەنگی بەدەستهێناوە لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (152645 )دەنگی هێناوە (39348) كەمیكردووە - كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان( 94992 )دەنگی بەدەستهێناوەو لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (91968 )دەنگی هێناوە (3024) زیادیكردووە - بەرەو ئیسڵاح لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان( 69477) دەنگی هێناوە لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (98019 )دەنگی هێناوە (25,515) كەمیكردووە