راپۆرت: محەمەد رەئوف- نامیق رەسوڵ- فازل حەمەڕەفعەت یەكێتی لەسەر مێزی گفتوگۆ لەگەڵ پارتی نەگەیشتە رێككەوتن، بەڵام بە تەلەفۆن رێككەوتنی كرد، رێككەوتنەكە هێشتا زارەكییە‌و نەچوەتە سەر كاغەز، (درەو میدیا) زانیاری ورد لەبارەی ناوەڕۆكی رێككەوتنە زارەكییەكە بڵاودەكاتەوە. بەیانی ئەمڕۆ لە پەراوێزی كردنەوەی پێشەنگایەكی كتێب لە شاری هەولێر، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان دواین كاری فشاری لەدژی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەرزكردەوە.  بارزانی وتی:" زۆر ئاراممان گرت‌و دەرفەتی زۆرماندا بە هەموو لایەنەكان، ئیتر بۆ یەك چركەش چاوەڕێی هیچ لایەنێك ناكەین". دوای قسەكانی بارزانی، مەكتەبی سیاسی یەكێتی كۆبووە، كۆبونەوەكە لە ماڵی كۆسرەت رەسوڵ جێگری یەكەمی سكرتێری گشتی یەكێتی لە سلێمانی بەڕێوەچوو. بە تەلەفۆن رێككەوتن ! بەدرێژایی كۆبونەوەكەی مەكتەبی سیاسی یەكێتی، بەرپرسانی پارتی‌و یەكێتی لەڕێگەی تەلەفۆنەوە لە پەیوەندیدا بوون لەگەڵ یەكتر.  دواجار مەسعود بارزانیش دەستی بۆ تەلەفۆنەكەی بردو لە یەكەم رستەدا بەكۆسرەت رەسوڵی وت:" ئێمە گەیشتوینەتە ئەو باوەڕەی ئێوەی دەستی دەستیمان پێدەكەن، هەر    چییەكتان پێبدەین ئێوە هەر رازی نابن..". دواتر بارزانی بە تەلەفۆن لەگەڵ عیماد ئەحمەد ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی قسەی كردووە، مەكتەب سیاسییەكەی یەكێتی بە بارزانی وتووە:" ئێوە تائێستا بە بەشێوەی فەرمی بە نوسراو هیچ شتێكتان بەیەكێتی لەبارەی پۆستەكانەوە نەداوە، چۆن بە نوسراو پۆستەكانی بزوتنەوەی گۆڕانتان یەكلاكردوەتەوە، دەبێت بەو جۆرەش لەگەڵ یەكێتی مامەڵە بكەن"، بارزانی دڵنیایی پێداون بە نوسراو پۆستەكانیان بۆ جێگیر دەكەن. بەڵام رێككەوتنەكە تائێستا بەشێوەی زارەكی‌و لەڕێگەی پەیوەندی تەلەفۆنییەوەیە‌و هیچ نوسراوێك لەنێوان هەردوولا ئیمزا نەكراوە. لەسەر چی رێككەوتن ؟ بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لە چەند سەرچاوەیەكی باڵاوە لەناو پارتی‌و یەكێتی دەست (درەو میدیا) كەوتوون، بەگوێرەی رێككەوتنە زارەكییەكە یەكێتی ئەم پۆستانە لە كابینەی نوێ وەردەگرێت: •    سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان •    جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم (رێككەوتنەكە بەو جۆرەیە سەرۆكی حكومەت یەك جێگری هەبێت‌و جێگرەكە لای یەكێتی بێت، واتە جێگری تر زیاد ناكرێت) •    وەزارەتی تەندروستی •    وەزارەتی خوێندنی باڵا •    وەزارەتی كشتوكاڵ •    وەزارەتی رۆشنبیری •    وەزارەتی پێشمەرگە •    وەزارەتی هەرێم بۆ كاروباری پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغداد •    پۆستی جێگری وەزیری سامانە سروشتییەكان (ئەم پۆستە پێشتریش هەر لای یەكێتی بووە) •    پۆستی جێگری وەزیری ناوخۆ (پێشتر پۆستی بریكاری وەزارەتی ناوخۆ لای یەكێتی بوو، ئێستا كراوە بە پۆستی جێگری وەزیری ناوخۆ) •    پۆستی بریكاری وەزیری دارایی بەتەواوی دەسەڵاتەكانییەوە (ئەم بریكارە كاروباری زۆنی سەوزی لادەبێت‌و یەكێتی لە زۆنی خۆی لەڕێگەی ئەم پۆستەوە دەتوانێت نەگەڕێتەوە بۆ هەولێر) •    سێ پۆست لە ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان (یەكێكیان پۆستی سەرۆكی دەزگای ئاسایشی گشتی هەرێمە كە پێشتریش لای یەكێتی بووە) •    سێ دەستە كە بەرپرسەكانیان پلەی وەزیریان هەیە (یەكیكیان دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمەو یەكێكی تریان دەستەی وەبەرهێنانە) •    ژمارەیەك پۆستی بەڕێوەبەری گشتی لە فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە •    ژمارەیەك بەڕێوەبەری گشتی‌و راوێژكار وەزارەتی شارەوانی كە یەكێتی پێشتر جەختی لەسەر وەرگرتنی دەكرد، بەپێی رێككەوتنە زارەكییەكە بە یەكێتی نەدراوە، هەروەها وەزارەتی پلاندانانیش كە وەزیرەكەی ئەندامی ئەنجومەنی نەوت‌و غازە‌و پێشتر یەكێتی داوای دەكرد. بەپێی بەدواداچوونی (درەو میدیا)، ئەو پۆستانەی كە ئەمڕۆ رێككەوتنیان لەسەر كراوە، زۆرینەی داواكارییەكانی پێشتری یەكێتی تێدا جێبەجێ نەكراوە، چوار پۆستە باڵاكە كە یەكێتی داوای دوانیان دەكرد، هیچ یەكێكیان بە یەكێتی نەدراوە (وەزارەتی ناوخۆ- راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایش- وەزارەتی سامانە سروشتییەكان- بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە)، ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن یەكێتی براوەی دووەمی هەڵبژاردنە. لەبارەی سەرۆكایەتی هەرێمەوە هاوكات لەگەڵ رێككەوتنی پارتی‌و یەكێتی، ئەندامانی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی كوردستان بۆ یەكەمجار بەشدارییان لە دانیشتنی پەرلەمان كرد سەبارەت بە خوێندنەوەی دووەم بۆ پرۆژەیاسای تایبەت بە كاراكرانەوەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و هەڵبژاردنی سەرۆك. بەشداری ئەندامانی فراكسیۆنی یەكێتی لە كۆبونەوەی پەرلەمان لەكاتێكدا بوو، هێشتا حزبەكەیان بە فەرمی هیچ رێككەوتنێكی لەبارەی پشكەكانی لە كابینەی نوێ لەگەڵ پارتی ئیمزا نەكردووە. بەپێی رێككەوتنی پارتی‌و یەكێتی، یەكێتی لە سەرۆكایەتی هەرێم یەك پۆست وەردەگرێت كە پۆستی "یاریدەدەری سەرۆكی هەرێمە بۆ كاروباری سەربازی"، بەڵام یەكێتی داوا دەكات ئەو پۆستە بكرێت بە پۆستی "جێگری سەرۆكی هەرێم بۆ كاروباری سەربازی"، پارتی ئامادەیی نیشانداوە پشتیوانی یەكێتی بكات بۆ جێبەجێكردنی ئەو داوایە، بەڵام داوایكردووە، فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمان داوا بكات پۆستەكە لە یاساكەدا بكرێت بە "جێگری سەرۆكی هەرێم" لەبری "یاریدەدەری سەرۆكی هەرێم"، پارتی بەم هەنگاوە خۆی لە نیگەرانكردنی بزوتنەوەی گۆڕان پاراست كە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێمی بەركەوتووە. بەشێك لە یەكێتی نیگەرانن ! بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) ژمارەیەك لە بەرپرسانی یەكێتی لە مەكتەبی سیاسی‌و سەركردایەتی نیگەرانن لە رێككەوتنەكە. ئەوانەی ناڕازین بریتین لە (عومەر فەتاح- مەحمود سەنگاوی- عەدنانی حەمەی مینا- لاهور شێخ جەنگی)، ئەمانە پێیانوایە رێككەوتنەكە زامنكراو نییە، چونكە بە نوسراو ئیمزا نەكراوە، سەرباری ئەوەش پارتی هیچ گرەنتییەكی ئەوتۆی نەداوە لەبارەی هەڵبژاردنی پارێزگاری كەركوك‌و پۆستی وەزارەتی دادی عێراق كە یەكێتی بە پشكی خۆی دەزانێت. دوای چەند مانگێك لە گفتوگۆ‌و دانوستان‌و هەندێكجار رێككەوتن‌و پاشان پاشگەزبوونەوە، دواجار پارتی‌و یەكێتی گەیشتنە رێككەوتن‌و یەكێتی بە دوا پاكێجی پارتی بۆ پۆستەكان قایل بوو، هەرچەندە پاكێجی كۆتایی جیاوازییەكی ئەوتۆی لەگەڵ پاكێجەكانی پێشوودا نەبوو.

درەو میدیا: نامەكەی بارزانی بۆ یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دوایین پەرەسەندنی پەیوەندیەكانی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستانە. لەدوای دواخستنی دانیشتنەكەی ئەمڕۆی پەرلەمانی كوردستان، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان ئێوارەی ئەمڕۆ بەنامەیەك وەڵامی داواكانی یەكێتی دەداتەوە.  لە وەڵامەكەیدا بارزانی رازیبووە لەسەر ئەوەی یەكێتی (6) وەزارەتی پێبدرێت كە ئەوانیش( پێشمەرگە، پلاندان ، گواستنەوە، شەهیدان یان رۆشنبیری، پەروەردە یان خوێندنی باڵا، لەگەڵ وەزارەتی هەرێم بۆ كاروباری بۆ كاروباری ژینگە ) واتا بارزانی تەنها وەزارەتێكی هەرێمی بۆ یەكێتی زیادكردووە، لەگەڵ (3) دەستە‌و (3) پۆستی جێگری وەزیرو یاریدەدەری سەرۆكی هەرێم بۆ كاروباری سەربازی وەربگرێت، سەرەرای سەرۆكی پەرلەمان و جێگری سەرۆكی حكومەت. بەپێی زانیاریەكانی درەو میدیا، سبەی مەكتەبی سیاسی یەكێتی لە ماڵی كۆسرەت رەسوڵ كۆدەبنەوە دواتر ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كۆدەبێتەوەو گفتوگۆ لەسەر وەڵامەكەی بارزانی دەكەن و دوابەدوای كۆبونەوەكەش بە نامەیەك وەڵامی بارزانی دەدەنەوە، زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن، كە هەندێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی یەكێتی لەگەڵ ئەوەن یەكێتی بە نامەكەی بارزانی رازی ببێت و لەگەڵ پارتی رێكبكەون بەڵام تا ئێستاش بەشێكی زۆری سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی لەگەڵ ئەوەن كە ئەو نامەیەی بارزانیش رەتبكرێتەوە چونكە لەنامەكەی بارزانیدا هیچ یەك لە داخوازییە جەوهەرییەكانی یەكێتی جێبەجێنەكراوە. ئەمە لە كاتێكدا سبەی پەرلەمانی كوردستان كۆدەبێتەوەو خوێندنەوەی دووەم بۆ پرۆژە یاسای كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم دەكات، كە چاوەڕەوانناكرێت دوابخرێت. 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف بە بڕیارێكی بارەگای بارزانی لە پیرمام، پەرلەمانی كوردستان كۆبونەوەی ئەمڕۆی خۆی بۆ سبەینێ دواخست، یەكێتی گۆڕانكاری لە لیستی داواكارییەكانیدا كردووە، بارزانیش بە نوسراو وەڵامی داواكارییەكانی یەكێتی دەداتەوە. بڕیاربوو ئەمڕۆ پەرلەمانی كوردستان كۆببێتەوە‌و خوێندنەوەی دووەم بكات بۆ پرۆژەیاسای "كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان‌و هەمواری شێوازی هەڵبژاردنی سەرۆك تاوەكو پەسەندكردنی دەستور". بەڵام سەرۆكایەتی پەرلەمانی كۆبونەوەكەی بۆ سبەینێ دواخست، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) كە لە چەند سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە دەستیكەوتووە، دواخستی كۆبونەوەكەی ئەمڕۆی پەرلەمان لەسەر داوای بارەگای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بووە. بۆچی كۆبونەوەكە دواخرا ؟ (درەو میدیا) زانیویەتی، بەپلەی یەكەم دواخستی كۆبونەوەی ئەمڕۆی پەرلەمانی كوردستان، بەهۆی پێشنیازی نێچیرڤان بارزانییەوە بووە، كە چووەتە بارەگای بارزانی لە پیرمام‌و نیگەرانی خۆی بە مەسعود بارزانی مامی راگەیاندووە  لەبارەی ئەوەی" ئەگەر سەرۆكی هەرێم بەبێ بەشداری یەكێتی‌و لایەنەكانی تر هەڵبژێردرێت، تەنیا سەرۆكی زۆرنی زەرد دەبێت‌و مۆركی دووئیدارەیش لە هەرێم تۆختر دەكاتەوە". سەرباری پشنیازەكەی نێچیرڤان بارزانی بۆ گفتوگۆكردنی زیاتر لەگەڵ یەكێتی، ژمارەیەك لە سەركردەكانی بزوتنەوەی گۆڕانیش بەڕوونی بە سەركردەكانی پارتییان راگەیاندووە" پشتگوێخستی یەكێتی لەم بارودۆخەدا، ئاكامی باشی نابێت‌و لەگەڵ ئەوەدا بوون دەرفەتێكی تر بە یەكێتی بدرێت". ئەمانە وایكرد، بارزانی دەرفەتێكی تر بدات بە یەكێتی بەر لە كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و هەڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانی وەكو سەرۆكی هەرێم. بڕیاری بارەگای بارزانی بۆ دواخستی كۆبونەوەی ئەمڕۆی پەرلەمان، بۆ یەكێتی دڵخۆشكەر بوو، بەڵام سوپڕایزێكی چاوەڕواننەكراو بوو بۆ پەرلەمانتارانی پارتی‌و بزوتنەوەی گۆڕان كە لەناو پەرلەماندا ئامادەكارییان دەكرد بۆ خوێندنەوەی دووەمی پرۆژەیاساكە. یەكێتی سود لە دەرفەتەكە دەبینێ ؟ سبەینێ ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كۆدەبێتەوە، یەكێتی چاوەڕوانی سەردانی وەفدی پارتی دەكات بۆ سلێمانی لە چەند رۆژی داهاتوودا، بڕیارە وەفدی ئەمجارەی پارتی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكایەتی بكات. پێدەچێت كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی دوابخرێت بۆ كاتێكی تر، بەوپێەی پەرەسەندنی نوێ لەدوای نامەكەی بارزانییەوە رویداوە. یەكێتی ئێستا لە هەندێك لە داواكارییەكانی بۆ بەشداریكردن لە حكومەت هاتووەتە خوارەوە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، یەكێتی ئێستا قایل بووە بەوەی سەرۆكایەتی چوار پۆستە باڵاكە وەرنەگرێت كە بریتین لە پۆستەكانی (وەزارەتی ناوخۆ- ئەنجومەنی ئاسایش- سامانە سروشتییەكان- فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە)، بەڵام داوا دەكات جێگری ئەو چوار پۆستە بە تەواوی دەسەڵاتەكانییەوە بدرێت بە یەكێتی. سەرباری چوار پۆستە باڵاكە، یەكێتی داوای (6) وەزارەت دەكات لەگەڵ پۆستی بریكاری وەزارەتی دارایی بە تەواوی دەسەڵاتەكانییەوە، یەكێك لەو وەزارەتانەی كە یەكێتی جەخت لەسەر وەرگرتنی دەكات وەزارەتی شارەوانییە، ئەگەر ئەو وەزارەتە بە یەكێتی نەدرێت، داوا دەكات بریكاری وەزارەتەكەی بە تەواوی دەسەڵاتەكانییەوە پێبدرێت. یەكێتی هاوكات داوای بەرپرسی (4) دەستە دەكات لەگەڵ (3) بەڕێوەبەرایەتی لەكۆی (11) بەڕێوەبەرایەتی ناو ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان.    بارزانی وەڵامی یەكێتی دایەوە (درەو میدیا) زانیویەتی، ئێوارەی ئەمڕۆ مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی بە نوسراوێك وەڵامی داواكارییەكانی یەكێتی داوەتەوە. لە وەڵامەكەیدا بارزانی رازیبووە لەسەر ئەوەی یەكێتی (6) وەزارەت‌و (3) دەستە‌و (3) پۆستی جێگری وەزیرو یاریدەدەری سەرۆكی هەرێم بۆ كاروباری سەربازی وەربگرێت.   یەكێتی دەنگ بۆ یاسای سەرۆكایەتی دەدات ! لە هەموو حاڵەتێكدا دەبێت یەكێتی نیشتمانی هەڵوێستی خۆی لەبارەی پرۆژەیاساكەی پەرلەمانتارانی پارتی‌و بزوتنەوەی گۆڕان بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم رابگەیەنێت. لە حاڵی رێككەوتندا لەگەڵ پارتی لەبارەی پۆستەكانەوە، ئێستا لەناو یەكێتیدا لەبارەی پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم بۆچونی جیاواز هەن. هەندێك لە یەكێتییەكان لەگەڵ ئەوەدان لەحاڵی رێككەوتندا لەسەر پۆستەكان لەگەڵ پارتی، فراكسیۆنی یەكێتی بەشداری كۆبونەوەی پەرلەمان بكات لەبارەی پرسی كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم، بەڵام لە كۆبونەوەكەدا تێبینییەكانی خۆیان لەسەر پرۆژەیاساكە بخەنەڕوو. بۆچونێكی تر لەناو یەكێتیدا هەیە كە داوا دەكات لە هەموو حاڵێكدا یەكێتی خۆی لە بەشداریكردن لە پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم بپارێزرێت‌و داوا بكات ئەو پرسە بۆ وەرزی دووەمی یاسادانانی پەرلەمان دوابخرێت، ئەوانەی ئەم بۆچونەیان هەیە زیاتر مەبەستیانە بەر لە كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم، گرەنتی تەواوەتی لەسەر پشكەكانی یەكێتی لە حكومەت وەربگیرێت. تێبینییەكانی یەكێتی لەسەر پرۆژەیاساكە یەكێتی تائێستا بەڕوونی هەڵوێستی خۆی لەبارەی ئەو پرۆژەیاسایەوە رانەگەیاندووە كە پەرلەمانتارانی پارتی‌و بزوتنەوەی گۆڕان بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم پێشكەشی پەرلەمانیان كردووە‌و خوێندنەوەی یەكەمی بۆ كراوە، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی لەناو یەكێتیدا هەندێك تێبینی لەسەر پرۆژەیاساكە هەن كە ئەمانەن: •    دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم زۆرن‌و دەبێت هەندێكیان بگوازرێنەوە بۆ سەرۆكی حكومەت •    نابێت چارەنوسی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم بسپێردرێت بە دەستور، كە لە پرۆژەكەی پارتی‌و گۆڕاندا چەسپێندراوە •    هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم بە دەنگدانی ئاشكرا لەناو پەرلەمان كێشەی یاسایی هەیە‌و دەبێت ئەو پرۆسەیە بە دەنگدانی نهێنی بەڕێوەبچێت

(درەو میدیا): بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی گەرمیان لێكۆڵینەوە لە نرخی هەندێك دەرمان دەكات كە كۆمپانیایەك بۆ تەندروستی دابین دەكات‌و بە تەندەر بۆی دەرچووە. بەپێی بەڵگەنامەیەك كە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، ژمارەیەك لە پزیشكەكانی كۆگای دەرمان‌و پێداویستی پزیشكی سەربە بەڕێوەبەرایەتی گشتی تەندروستی گەرمیان، گومانیان لە نرخی هەندێك لەو دەرمانانە هەیە كە كۆمپانیای (دیوهیلث) بۆ تەندروستی گەرمیان دابینی دەكات. لە نوسراوێكدا كە  رۆژی 26ی مانگی رابردوو (13) كەس لە كارمەندانی بەشی دەرمان‌و پێداویستی پزیشكی ئاڕاستەی بەڕێوەبەری تەندروستی گەرمیانیان كردووە، ئاماژەیان بەوەكراوە" بۆیان دەركەوتووە دەرمانەكان نرخیان زۆر جیاوازە‌و ئەوەش جۆرێكە لە بەهەدەردانی ماڵی گشتی". ئەو كارمەندانە پێشنیازیان بۆ بەڕێوەبەری تەندروستی گەرمیان كردووە، لە دەرەوەی كۆگای دەرمان لیژنەیەك لە سێ دەرمانساز پێكبهێنرێت بۆ وەرگرتنی ئەو دەرمانانەی كە بە كۆگاكەیان گەیشتووە. دكتۆر سیروان محەمەد جەمال بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی گەرمیان لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا) راستی بەڵگەنامەكەی پشتڕاستكردەوە. بەڕێوەبەری گشتی تەندروستی گەرمیان رایگەیاند" هاوپێچمان لەسەر نوسراوی ئەو فەرمانبەرانە نوسیوە‌و دۆسیەكەمان ئاڕاستەی بەشی یاسایی‌و گرێبەستەكان كردووە بەمەبەستی لێكۆڵینەوە". وتی:" بەدواداچوون دەكەین لەسەر نرخی ئەو دەرمانانەی كە كۆمپانیای (دیوهیلث) بۆ تەندروستی گەرمیانی دابین دەكات، دوای تەواوبونی لێكۆڵینەوەكان ئاگادارتان دەكەینەوە". سەرچاوەیەكی ئاگادار بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، گومان هەیە دوای دەرچوونی تەندەرەكە بۆ ئەو كۆمپانیایە، نرخێكی جیاوازتر لەو نرخە ئاڕاستەی وەزارەتی تەندروستی كرابێت كە لە تەندەرەكەدا هاتووە. ئەو سەرچاوەیە كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە وتی:" دەبێت لێكۆڵینەوە بكرێت لەو نرخانەی كە ئەو كۆمپانیایە بۆ وەرگرتنی تەندەرەكە پێشكەشی كردووە‌و بەراورد بكرێت بەو نرخانەی كە كۆمپانیاكانی تر پێشكەشیان كردووە، بۆئەوەی بزانرێت ئایا تەندروستی بە كەمترین نرخ تەندەرەكەی بەو كۆمپانیایە داوە یاخود نا، هەروەها دەبێت بزانرێت ئایا دەستكاری نرخەكان كراوە لەدوای وەرگرتنی تەندەرەكە".  

 (درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق، سكاڵایەكی پێشووی حەیدەر عەبادی لەدژی توركیا دەربارەی كڕینی نەوتی هەرێمی كوردستان رادەگرێت. سەرچاوەیەكی عێراقی لە لێدوانێكیدا بۆ ماڵپەڕی ( روسیا تودەی) رایگەیاند، حكومەتی ئێستای عێراق بە سەرۆكایەتی عادل عەبدولمەهدی دوای نێوەندگیری مەسعود بارزانی سەرۆكی پێشووی هەرێمی كوردستان، سكاڵایەكی  حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشووی لەدژی توركیا دەربارەی كڕینی نەوتی هەرێمی كوردستان، راگرتووە. ئەو سەرچاوەیە ئاشكراشیكرد لە دوو ساڵی رابردوودا سكاڵاكەی عەبادی لەدژی توركیا چەند قۆناغێكی بڕیوەو گەیشتوەتە قۆناغی كۆتایی‌و پێشبینیشدەكرا حكومەكەی بریتی بێت لە سەپاندنی سزا بەبەهای 26 ملیار دۆلار. ئاماژەیبەوەشدا كە حكومەتی توركیا داوایكردوووە دادگایی ئەو سكاڵایە بۆ پێنج ساڵ دوابخرێت‌و حكومەتەكەی عەبدولمەهدیش رازی بووە.  

درەو میدیا:  یەكێتی نیشتیمانی كوردستان یەكەم هەنگاوی كردەیی بە ئاراستەی ئەو پرۆژە یاسایە دەستپێكرد،كە فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان و بزووتنەوەی گۆڕان و پێكهێاتەكان بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم و هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەماندا خوێندنەوەی یەكەمی بۆكراوە. سەركۆ گەڵاڵی ئەندامی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی كوردستان بە درەومیدیای راگەیاند: لە ئێستادا سەرقاڵی كۆكردنەوەی دەنگی نارازین دژی ئەو پرۆژە یاسایە بەمەبەستی درووستكردنی دیدی هاوبەش كە كۆبونەوەمانكردووە لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان و كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان بۆ ئەو مەبەستە. ئەو ئەندامەی فراكسیۆنی یەكێتی ئەوەشی خستە روو كە ناكرێت یاسایەك كە رەهەندی نیشتیمانی هەیە بەبێ تەوافوقی سیاسی بە تەنها پارتی و گۆڕان تێیپەڕێنن ، بۆیە لەگەڵ ئەولایەنانەی خاڵی هاوبەشمان هەیە، بە شێوازیك بێت كە خواسنی تەواوی لایەنەكانی لە خۆگرتبێت چونكە رەهەندێكی نیشتیمانی هەیە سەركۆ گەڵاڵی ئەوەشی خستەروو، كە رازی نەبوونی یەكێتی لەو پرۆژە یاسایە پەیوەندی بە وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێمەوە نیە لەلایەن یەكێتیەوە وەك هەندێك ئاماژەی بۆ دەكەن، بەڵكو پەیوەندی بەو كەموكوڕی و دژ بەیەكیەوە هەیە كە لە پرۆژە یاساكەدا هەیە لەوانە:. •    پرۆژە یاساكە رەهەندێكی نێشتیمانی هەیەو پێویستی بە تەوافوقی سیاسی هەیە و ناكرێت دوولایەن پێكەوە تێی پەڕێنن. •    دژ یەكی لە پرۆژە یاساكەدا هەیە كە لە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم پێویستی بە زۆرینەی رەها( 50+1 ) هەیە بەڵام لێسەندنەوەی متمانە پێویستی بە دوو لەسەرسێی دەنگی ئەندامانی هەیە •    دەبێت سەرۆكی هەرێم دەسەڵاتەكانی هاوشێوەی سەرۆككۆماری عێراق بن و پرۆتۆكۆڵی بن ئەو ئەندامەی فراكسیۆنی یەكێتی هۆشداریشیدا بە بزووتنەوەی گۆڕان كە لە حاڵەتی تێپەڕاندنی ئەو پرۆژە یاسایەدا، یەكێتی بەرپرسیارێتی هەر روداوێك ناگرێتە ئەستۆ كە بەرامبەر بە بزوتنەوەی گۆڕان بكرێت.    

( درەو میدیا): دەوترێت:" ئەو حزبەی ئیستانبوڵ بباتەوە، هەموو توركیا دەباتەوە"، بەردەوام ئەم وتەیە لەگەڵ ئەنجامی ئەو هەڵبژاردنانەدا هاتوەتەوە كە لە توركیا ئەنجامدراون، رەجەب تەیب ئەردۆغانیش پێش هەڵبژاردنی شارەوانییەكان جەختیكردەوە ئەوەی ئیستانبوڵ لەدەست بدات، هەموو توركیا لەدەست دەدات، ئەو لێدوانەی ئەردۆغانیش بەشێكی سەرەكی هاتەدی دی و پارتەكەی لە هەڵبژاردنی شاروەوانیەكاندا دوای 25 ساڵ هەردوو سەرۆكایەتی شارەوانی ئەنكەرەی پایتەختی ئیداری‌و ئیستانبوڵی پایتەختی ئابوری‌و رۆشنبیری لەدەستدا. بە گوێرەی ئەنجامە رەسمییەكان، مەنسور یاڤاش، كاندیدی پارتی گەلی كۆماری " جەهەپە" لە ئەنكەرەی پایتەخت سەركەوتنی بەدەستهێناوە‌و محەمەد ئۆزحەسكی،  كاندیدی پارتی داد‌و گەشەپێدان " ئاكەپە" لەو شارەدا لە پلەی دووەمدایە. لە وتەیەكیدا بەبۆنەی بردنەوەی سەرۆكایەتی شارەوانی ئەنكەرەی پایتەختەوە مەنسور یاڤاش رایگەیاند:" بەڵێ‌ هەریەك لە ئۆزحەسكی‌و سیاسەتە پیسەكانی دۆڕان". ساڵی 1994 مەلیح جۆكشاك كە پەرلەمانتاری پارتی رەفای ئیسلامی بوو، بە جیاوازی 6 هەزار 500 دەنگ بە سەرۆكایەتی شارەوانی ئەنكەرە هەڵبژێدرا، ساڵی 1999 جۆكشام جارێكی تر بە سەرۆكی شارەوانی ئەنكەرە هەڵبژێدرایەوە و لە ساڵی 2001یشدا چووە ریزی پارتی داد‌وگەشەپێدان و لە هەڵبژاردنی داهاتوودا لە ساڵەكانی 2004‌و 2009‌و 2011 بە سەرۆكی شارەوانی ئەنكەر هەڵبژێدرایەوە، بەڵام رۆژی 28ی تشرینی یەكەمی 2017 بە داوای رەجەب تەیب ئەردۆغان دەستی لە پۆستەكەی كێشایەوە و پۆستی سەرۆكی شارەوانی ئەنكەرە رادەستی مستەفا تونە سەرۆكی شاروانی سنجان كرا. لە هەڵبژاردنی 31ی ئازاردا محەمەد ئۆزحەسكی كاندیدەی ئاكەپە بوو بۆ سەرۆكایەتی شارەوانی ئەنكەرە، بەڵام بەرامبەر مەنسور یاڤاش كاندیدی جەهەپە شكستیهێناو جەهەپ  دوای 25 ساڵ توانی سەرۆكایەتی شارەوانی پایتەخت بەدەستبهێنێتەوە. شارەوانی ئیستانبوڵ پێش راگەیاندنی ئەنجامی رەسمی هەڵبژاردنەكان، بن عەلی یەڵدرم كاندیدی ئاكەپە بۆ سەرۆكایەتی شارەوانی ئیستانبوڵ سەركەوتنی خۆی راگەیاند، بەڵام جەهەپە رەتیكردەوە‌و جەختیكردەوە كە ئەكرەم ئیمام ئۆغڵۆ كاندیدی جەهەپە سەركەوتنی بەدەستهێناوە. پاشان سەعدی گوڤەن، سەرۆكی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا كۆتایی بە مشتومڕی ئاكەپە‌و جەهەپە هێناو رایگەیاند كاندیدی جەهەپە زۆرینەی دەنگەكانی سەرۆكایەتی شارەوانی ئیستانبوڵی بەدەستهێناوە. بە گوێرەی ئاستی لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانی توركیا كاندیدی جەهەپە بۆ سەرۆكایەتی شارەوانی ئیستانبوڵ 48.80%ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە‌و كاندیدی ئاكەپە 48.48%ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە. پێشتریش و چەند هەفتەیەك پێش بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنەكان، زۆرینەی ئەنجامی راپرسییەكان پێشبینی ئەوەیان كردبوو كە ئاكەپە سەرۆكایەتی شارەوانی ئیستانبوڵ‌و ئەنكەرە لەدەستدەدات.  

راپۆرت: BBC وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەرفعەت            سەرباری ئەوەی ژمارەیەكی زۆری خێزانەكان لە هیندستان تائێستا منداڵی كوڕ بە باشتر دەزانن، دایك‌و باوكی (هینا) بەبۆنەی لەدایكبوونی كچەكەیانەوە ئاهەنگیان گێڕا، بەڵام ئاهەنگەكەیان بۆ شتێكی هەڵە بوو. (هینا) لە هۆزی باكشارای هیندی لەدایكبووە، كە كەسوكارەكەی كچە گەورەكانیان هاندەدەن بۆ كاری لەشفرۆشی، لەكاتێكدا تەمەنیان لە نێوان 10 بۆ 12 ساڵیدایە، ئەمە نەریتێكە كە چەندین سەدەیە لەناویاندا پەیڕەو دەكرێ. كاتێك (هینا) گەورە دەبێت، لەكاركردندا خوشكە بچوكەكەی شوێنی دەگرێتەوە، ئیتر بەوشێوەیە. ئەم نەریتە لە نەوەیەكەوە گواستراوەتەوە بۆ نەوەیەكی تر‌و بووە بە "نەریتێكی بۆماوەیی قبوڵكراو"، كوڕەكان لەناو ئەو خێزانانەدا لەسەر ئەو پارەیە دەژین كە كچە بچوكەكان لە كاری لەشفرۆشیدا كۆی دەكەنەوە. لە هەندێك حاڵەتدا باوك یاخود برا رۆڵی "گەواد" دەبینن. تەنانەت ئاهەنگەكانی هاوسەرگیریش لەناو ئەم هۆزە هیندییەدا جیاوازە، خێزانی بوك داوای مارەییەكی زۆر دەكەن بۆ كچەكانیان كە پێی دەوترێت "مارەیی پێچەوانە". (هینا) ئێستا گەورە بووە‌و بەچاوی خۆی دەبینێت كچانی شارۆچكەكەی چ كارێك دەكەن ئایا بژاردەیەكی تر هەیە ؟ (هینا) لە منداڵییەوە لەسەر ئەم شێوازە لە ژیان راهاتووە، لە منداڵییەوە ناچار كراوە كاری لەشفرۆشی بكات، (هینا) بە (BBC)ی وت:" كاتێك ناچاركرام بۆ ئەوە، ناچاربووم وازم لە خوێندن هێنا، بۆ ئەوەی هەمان ئەو رێبازە بگرمەبەر كە دایكم‌و نەنكم لەسەری رۆشتوون، ئەوكات تەمەنم تەنیا 15 ساڵ بوو". (هینا) هەموو رۆژێك سێكسی لەگەڵ چەندین كڕیاردا كردووە، كڕیارەكانیشی جۆراوجۆر بوون لە كەسانی دەوڵەمەندی ناوچە گوندنشینەكانەوە بۆ شۆفێری بارهەڵگرە گەورەكان. (هینا) كاتێك تەمەنی گەیشتوەتە (18 ساڵ)، هەستی بەو شتانە كردووە كە لە دەوروبەری رودەدەن:" دركم بەوە كرد من هەڵەم‌و هەستم بە توڕەیی كرد، بەڵام ئایا بژاردەی ترم هەیە، خێزانەكەم چۆن دەژین ئەگەر من لەو رێگەیەوە پارە پەیدا نەكەم". هۆزی باكشارا لەناوچەیەكی دوورەدەستی هەژار دەژین لە هیندستان، خەڵكەكەی بەدەست هەژارییەوە دەناڵێنن، پشت بە كچان دەبەستن بۆ باشكردنی بارودۆخی بژێوی خێزان. سێ لەسەریەكی كچان لە باكشارا لەشفرۆشی دەكەن ئەكاش چۆهان رێكخەری یەكێك لە رێكخراوە لۆكاڵییە قازانج نەویستەكان دەڵێ:" رێژەی ئەو كچانەی كە تەمەنیان لە خوار تەمەنی یاساییەوەیە‌و لەشفرۆشی دەكەن، دەگاتە نزیكەی یەك لەسەر سێ". خەڵكی سەربەم هۆزە، كە لە هۆزە كۆچەرییەكانن، لە سێ ناوچەی ویلایەتی مادیا برادیش لە ناوەڕاستی هیندستان بڵاوبونەتەوە، زۆربەیان لە ناوچە گوندنشینەكاندا دەژین لە هەردوو بەری رێگای خێرادا، كە تێیاندا شۆفێری بارهەڵگرەكان بۆ پشوودان رادەوەستن. نهێنییەكانی پیشەكە زۆرجار ئەو كچە بچوكانە كە بە "خلاوئەدیس" ناسراون، واتە "كچی عەیار" لە جێگایەكی دروستكراو لە گوریس‌و پەت بە كۆمەڵ یاخود بەتاك دادەنیشن بۆ راكێشانی سەرەنجی كڕیاران. زۆرجاریش كۆشكی بچوك لەسەر كەناری رێگاكان هەن بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ بەرپرسی سەرەكی كچەكان، كە بەزۆری كەسێك دەبێت لە ئەندامانی خێزانەكە‌و مامەڵە لەگەڵ كڕیارەكان دەبڕێنێتەوە بە (100) بۆ (200) روپیەی هیندی كە دەكاتە (دۆلارێك‌و 45 سەنت) بۆ (2 دۆلارۆ 80 سەنت) بۆ هەر كڕیارێك. هەندێك لە خەڵكی ناوچەكە دەڵێن نرخی كچی پاكیزە بەرزترین نرخە، كە دەگاتە (5 هەزار) روپیەی هیندی، واتە نزیكەی (75 دۆلار). (هینا) بە (BBC)ی وت:" رۆژانە نزیكەی 4 بۆ 5 پیاو دێن، بەڵام لە شەودا دەڕۆین بۆ هۆتێلەكان یاخود ناوچە نزیكەكان. بەردەوام لەو شوێنانەدا مەترسی گواستنەوەی نەخۆشی هەیە بۆمان". رۆژنامەیەكی لۆكاڵی مەترسی پشتگوێخستنی تەندروستی نیشاندا‌و ئاماژەی بەوەكرد، بەپێی ئەو ئامارانەی كە بڵاویكردونەتەوە، 15%ی ئەو سامپڵانەی خوێن كە لە نزیكەی (5 هەزارو 500) كەس لە دانیشتوانی ناوچەكە وەرگیراون، دەركەوتووە ڤایرۆسی كەمی بەرگری لەشیان هەڵگرتووە (ئایدز). هەندێك لە كچانیش دووگیان دەبن‌و منداڵیان دەبێت، ئەمە بەسەر (هینا)دا هاتووە كە كچێكی بووە‌و ناچاریش بووە بەردەوامی بە كاركردن بدات بەشێوەیەكی زیاتر لە بواری لەشفرۆشیدا، ئەو دەڵێ:" زۆرێك لە كچان سكپڕ دەبن، ئەوەش وایان لێدەكات زیاتر كاری لەشفرۆشی بكەن لەپێناو بەدەستهێنانی پارە بۆ پەروەردەكردنی مناڵەكانیان". سەرباری ناچاركردنیان بۆ ئەو پیشەیە، ئەو كچانە بێبەش دەكرێن لە هاوسەرگیریكردن لەگەڵ كەسانی سەربە هۆزەكەی خۆیان یان خەڵكانی ئەو ناوچانەی كە تێیدا پەروەردە بوون‌و گەورە بوون. بەڵام (هینا) دواجار توانیویەتی لەو سیستمە دەربچێت، ئەوەش بە یارمەتی رێكخراوێكی خۆجێی قازانج نەویست، ئەو باس لەوەدەكات تەنیا ئەو كچانە لە قەبارەی ئەو ئازارانە تێدەگەن كە بەو جۆرە ئەزمونە قێزەونەدا تێپەڕیبن، وتی:" ئەو هەستە دەزانم كە هەیەتی، بۆیە دەمەوێت هاوكاری بكەم بۆ كۆتایهاتنی". چەندین تیۆری هەن تایبەت بە سەرچاوەی ئەم نەریتە پەیڕەوكراوە، یەكێكیان خۆی دەبینێتەوە لە ئازاری هۆزە كۆچەرییەكان لەپێناو بەدەستهێنانی پارە، بەتایبەتیش كە ئەوان لە دەرەوەی ئەو سیستمەن كە بۆ خەڵكانی تر بەركارە، ئەمەیان بە تاكە رێگا بینیوە بۆ دابینكردنی بژێوی‌و زاڵبوون بەسەر هەژاریدا. كچەكان لە كەنار رێگاكان رادەوەستن بۆ دۆزینەوەی كڕیارەكانیان یاسا چی دەڵێ ؟ پەسەندكردنی نێرینە بەسەر مێینەدا لەناو خێزانی هیندیدا، واتە كوڕەكان بەسەر كچەكاندا، رێژەی كوڕی لەبەرامبەر كچدا بەشێوەیەكی مەترسیدار گۆڕیوە، بەڵام لێرەدا كێشەكە سەروژوور بووەتەوە. چەندین هۆكار هەیە بۆ زیادبوونی ژمارەی ئەو كچانە، كە ئەویش بەكارهێنانی ئەو كچە بچوكانەیە لەو ناوچانەدا وەكو لەشفرۆش بەشیوەیەكی نایاسایی، چونكە ئەوان هێشتا نەگەیشتونەتە تەمەنی یاسایی. مانوج كۆمار سینگ پشكنەر لە پۆلیسی هیندستان بە (BBC)ی راگەیاند:" لە چەند مانگی رابردوودا 50 كچی بچوكمان رزگاركردووە.. لە دواین هەڵمەتماندا كچێكی تەمەن دوو ساڵمان دۆزییەوە، ئێستا لەرێگادایە بەرەو خانەیەك لە خانەكانی چاودێری منداڵان". لەم ناوچانەدا كچان منداڵی ناشەرعییان دەبێت‌و بۆ بەخێوكردنیان ناچارن بەردەوام بن لە كاری لەشفرۆشی سەرەڕای هەڵمەتە بەردەوامەكانی پۆلیس، ناكرێت بەسەر ئەو نەریتەدا بۆماوەییەدا زاڵ ببین، ئەگەر بە زیادكردنی ئاستی هۆشیاری كۆمەڵگە نەبێت، وەكو ئەوەی ئەو بەرپرسەی پۆلیس دەڵێت. ویلایەتی مادهیا برادیش كە هۆزی باكشارای تێدا دەژی یاسایەكی دەركرد، بەپێی یاساكەی هەركەسێك دەستدرێژی بكاتەسەر منداڵێكی خوار تەمەن 12 ساڵان، لەسێدارە دەدرێت، هەروەها ماوەی زیندانیكردنی ئەو كەسانەشی درێژكردوەتەوە كە سێكس لەگەڵ كچانی خوارو تەمەن 18 ساڵیدا دەكەن، كە ئەوە تەمەنی یاساییە لە هیندستان. رێگەكە بەرەو پێشەوە ساڵی 1993 پلانێك خرایەڕوو بۆ روبەڕووبونەوەی ئەو نەریتە بۆماوەییە لە كاری لەشفرۆشیدا لای خەڵكی باكشارا، بەڵام پلانەكە بەشێوەیەكی تەواوەتی جێبەجێ نەكرا. خاتوو راجێندرا ماهاجان بەرپرس لە بەشی چاودێری كۆمەڵایەتی ژنان‌و منداڵان دەڵێ:"  هەموو ساڵێك، رایدەگەیەنین كە پێویستمان بە دەستە قەزانج نەویستەكان هەیە بۆ یارمەتیدانمان بۆ جێبەجێكردنی پلانەكە، بەڵام تائێستا هیچ یەكێك لە پلانەكان بەپێی ئەو پێوەرانەی كە دامانناون، سەركەوتوو نەبوون". ئەم پلانە جەخت لەسەر دووبارە راهێنانەوەی ئەو ژنانە دەكات كە بەو ئەزمونانەدا تێپەڕیوون، ئەوەش لەڕێگەی فێركردن‌و تەندروستی‌و بەرزكردنەوەی ئاشتی هۆشیارییان. هینا دەڵێ خوێندن دەكرێت یارمەتیدەری كچان بێت بۆ دوركەوتنەوە لە كاری لەشفرۆشی بەڵام بە یارمەتی حكومەت بێت یاخود نا، گۆڕانكاری بەشێوەیەكی هیواش رودەدات. هەندێك لە كچانی منداڵ لەو هۆزە، ئێستا روبەڕووی ئەو خوو نەریتانە دەبنەوە‌و لە شوێنەكانی تردا بەدوای كاردا دەگەڕێن، هەندێكی تر بەردەوامی بە خوێندن دەدەن، هەروەك دەستپێشخەریش هەیە لەلایەن رێكخراوە لۆكاڵییەكانەوە بۆ بەدیهێنانی ئەو ئامانجە. (هینا) ئێستا بەشێكە لەو دەستپێشخەرییانە، تەنانەت ئەو لە دەستەیەكی قازانج نەویست كاردەكات كە ساڵی 2016 رزگاریان كردووە، ئەو دەڵێ:" یارمەتی كچانی تر دەدەم بۆ ئەوەی بزانن لە توانایاندا هەیە پاڵپشتی بەدەستبهێنن‌و دەست لەو پیشەیە هەڵگرن، ئەوپەڕی توانام دەخەمەگەڕ بۆ یارمەتیدان". دەستەیەكی قازانج نەویست ناوەندێكی راهێنان بەڕێوەدەبات كە دەرفەتی خوێندنی خۆڕایی بۆ كچانی خوار تەمەنی یاسایی رەخساندووە، بەپێی قسەی (هینا) كچان ناچاردەكرێن كاری لەشفرۆشی بكەن، چونكە هیچ رێگایەكی تر یان كارێكیان نییە بۆ بژێوییان، خوێندن دەكرێت یارمەتیدەریان بێت لە هەنگاونانیان بۆ پێشەوە.

راپۆرتی: نامیق رەسول ڤۆلۆدیمێر زلینسكی، ئەكتەری كۆمیدی لە ئۆكرانیا رۆڵبینینی لە زنجیرە درامایەكی تەلەفزیۆنیدا دەكاتە راستی‌و نزیكە لەوەی كورسی سەرۆكایەتی ئەو وڵاتە هەژارەی ئەوروپا بەدەستبهێنێت كە بووەتە سەرچاوەی ململانێی نێوان روسیا‌و خۆرئاوا. زلینسكی لەو زنجیرە درامایەدا رۆڵی مامۆستایەكی مێژوو دەبینێت كە كتوپڕدەبێت بە سەرۆكی وڵات. زلیسنكی‌و كورسی سەرۆكایەتی رۆژی یەكشەممە خولی یەكەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئۆكرانیا بەڕێوەچوو، بە گوێرەی ئەو راپرسیانەی لە نزیك بنكەكانی دەنگدان كراون، ڤۆلۆدیمێر زلینسكی، ئەكتەری كۆمیدی زۆرینەی دەنگەكانی بەدەستهێناوە‌و پێدەچێت لە خولی دووەمی هەڵبژاردنەكاندا زلینسكی ركابەری پترۆ بۆرۆشینكۆ سەرۆكی ئێستا ئۆكرانیا بكات، كە 21ی ئەم مانگە بەڕێوەدەچێت. سەرەڕای ئەوەی رەخنەگرانی تێبینیان لەسەر تواناكانی بۆ حكومدار‌و ناڕوونی بەرنامەی هەڵبژاردنی، بەڵام زلینسكی ئەكتەری كۆمیدی سودی لە ئاراستە جیهانییە وەرگرتووە كە تێیدا دەنگدەران دەستبەژێری سیاسی رەتدەكەنەوەو ئەو ئاراستەیەش لە ئۆكرانیا كە چەند ساڵێكە بەدەست كێشەی ئابوری‌و سكانداڵی گەندەڵییەوە زۆر بەبەهێزی ئامادەیە. شارەزایی زلیسنكی تەمەن 41 ساڵ لە حكومداریدا تەنها لەوەدایە كەلە ئەڵقەیەكی تەلەفزیۆنیدا رۆڵی مامۆستایەكی مێژووی گێڕاوە كە بەشێوەیەكی كتوپڕ دەبێتە سەرۆكی وڵات. بە گوێرەی ئەو راپرسیانەی كە لە كاتی هاتنە دەرەوەی دەنگدەران لە بنكەكانی دەنگدان ئەنجامدراون، زلیسنكی زیاتر 30%ی دەنگەكانی بەدەستهێناوە بەرامبەر بە 18%ی بۆ پترۆ بۆرشینكۆی سەرۆكی ئێستای ئۆكرانیا‌و یولیا تیمۆچینكۆی سەرۆك وەزیرانی پێشووتریش بە كۆكردنەوەی 14%ی دەنگەكان لە پلەی سێیەمدا دێت. لە كاردانەوەیدا بەرامبەر ئەنجامی ئەو راپرسیانە زیلنسكی رایگەیاند ئەوە هەنگاوێكە بەرەو سەركەوتنێكی گەورە، بۆرۆشینكۆش بەدەستهێنانی پلەی دووەمی بە وانەیەكی قورس وەسفكرد، تیمۆچینكۆش ئەنجامەكانی رەتكردەوەو رایگەیاند ئەوەندەی دەنگ هێناوە كە بتوانێت لە خولی دووەمی هەڵبژاردنەكەدا كێبركێ بكات. پێشبیندەكرێت لیژنەی هەڵبژاردنەكانی ئۆكرانیا ئەمشەو بەشێك لە ئەنجامەكان رابگەیەنێت كە ئاشكرایكرد رێژەی بەشداریكردن تا كاتژمێر 12 بەكاتی گرینیچ گەیشتوەتە 45%و ئەوەش رێژەیەكی زیاتری بەشدارییە بەبەراورد بە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2014. ئۆكرانیا ئەو وڵاتەی كە كەوتوەتە دەروازەی یەكێتی ئەوروپاوە‌و ژمارەی دانیشتوانەكەی 45 ملیۆن كەسە، هەژارترین وڵاتی ئەوروپایە و سەرەڕای دووركەوتنەوەی لە روسیا و رووكردنە رۆژئاوا، ئێستا لە بە خراپترین قەیراندا گوزەر دەكات لە ساڵی 1991ەوە كە سەربەخۆیی بەدەستهێناوە. ساڵی 2014 لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئۆكرانیادا، لایەنگرانی خۆرئاوا دەسەڵاتیان گرتە دەست، پاشان روسیا نیچمە دوورگەی كریمیای ئۆكرانیای داگیركرد‌و شەڕ‌و ململانێ لە خۆرهەڵاتی ئەو وڵاتە لەگەڵ جوداخوازەكاندا دەستیپێكرد كە هەتا ئێستا 13 هەزار كوژراوەی لێكەوتوەتەوە. سەركەوتنی ئەكتەرێكی كۆمیدیی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ئۆكرانیادا، بە واتای ئەوەدێت كە هاوڵاتیانی ئەو وڵاتە لە چینی سیاسی ئێستا كە نغرۆی گەندەڵین، نیگەرانن، هەروەها ئاماژەیەكیشە كە هاوڵاتیانی ئۆكرانیا دوای پێنج ساڵ لە جموجوڵی لایەنگرانی خۆرئاوا لە گۆڕەپانی سیاسیدا نائومێدبوون.

 درەو میدیا:  ئاكەپە هەردوو پایتەختی سیاسی و گەشتیاری توركیای لەدەستدا، بەلەدەستدانی ئەنکەرەو ئیستانبوڵ، ئاكەپە شكستی گەورەی بەركەوت ، هەدەپەش سەرەرای ئەوەی 7 شارەوانی گەورەی بەدەستهێنا، بەڵام ژمارەی شارەوانییەكانی لە 102 شارەوانییەوە بۆ 69 شارەوانی كەمیكرد. لە هەڵبژاردنە شارەوانییەكەی توركیادا كە لە 81 پارێزگا بەڕێوەچوو تێیدا( 57 ملیۆن و 93 هەزارو 410 ) كەس مافی دەنگدانیان هەبوو، كە ( 47 ملیۆن و 784 هەزارو 882 ) كەس بەرێژەی ( 84.52%)لە ( 194 هەزارو 678 ) سندوق دەنگیاندا. ئەنجامی هەڵبژاردنەكە تا ئێستا كە 99% دەنگەكان جیاكراونەتەوە: ئاكەپە ( 20.421.254 ) دەنگی هێناوە بەرێژەی ( 44.42% ) 40 پارێزگای بردوەتەوە 796 شارەوانی جەهەپە ( 13.823.738 ) دەنگی هێناوە بەرێژەی ( 30.07% ) 20 پارێزگای بردوەتەوە 246 شارەوانی مەهەپە(3.429.937 ) دەنگی هێناوە بەرێژەی ( 7.46% ) 12 پارێزگای بردوەتەوە 227 شارەوانی هەدەپە(1.138.064 ) دەنگی هێناوە بەرێژەی ( 4.22% ) 7 پارێزگای بردوەتەوە 69 شارەوانی ئەوەی لەم هەڵبژاردنەدا سەركەوتوو بووەو دەنگەكان و شارەوانییەكانی زیادی كردووە پارتی ئۆپۆزسیۆنی جەهەپە بووە : هەڵبژاردنی 2014 هەدەپە: 6.29%. ئاكەپە: 42.87٪ جەهەپە: 26.34%. مەهەپە: 17.82% بەو شێوەیە بەبەراورد بە رابردوو ( ئاكەپە لە 2% و هەدەپە 2% و مەهەپە 10%) دەنگەكانیان كەمیكردووەو جەهەپەش ( 4%) دەنگەكانی زیادی كردووە،  لەم هەڵبژاردنەدا ئەكەپە بە رێژەیەكی بەرچاو ژمارەی دەنگ و شارەوانیەكانی كەمیكردووەو لەیەك لێدوانیشدا رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی ئاكەپە دانی بە شكستەكەیدا ناو رایگەیاند" لە هەڵبژاردنەكانی شارەوانیەكاندا ئاكەپە هەندێك شاری لەدەستداوە و لە ئێستاوە پلانی بەهێزی ئابووری جێبەجێ دەكەین". سەبارەت بە دەنگ و شارەوانییەكانی هەدەپە كە نزیكەی 33 شارەوانی لەدەستداوەو بەشێك لە دەنگەكانیشی كەمیكردووە:  بەپێی ئەنجامی جیاكراوەی 99%ی دەنگەكانی هەڵبژاردنی شارەوانیەكانی توركیا، هەدەپە ژمارەی شارەوانیەكانی كەمیكردووە بەو پێیەی ( 69 ) سەرۆكی شارەوانی بەدەستهێناوە( 7 شارەوانی گەورە، 50 قەزاو 11 ناحیە) لەو حەوت شارەوانیە گەورەكە( دیاربەكر، مێردین، سێرت، باتمان، هەكاری، وان، قارس).  لە كاتێكدا لە هەڵبژاردنی رابردوو لە 30/4/2014 بەرێوەچوو، هەدەپە( بەدەپە) 102 شارەوانی بەدەستهێنا، كە ( 11 شارەوانی گەورەو 23 قەزاو 68 ناحیە) بەوەش هەدەپە ( 33 شارەوانی) كەمیكردووە. خوێندنەوەی بۆ دەنگ و شارەوانیەكانی هەدەپە دوو ئاراستەیە هەندێكیان پێیان وایە هەدەپە دەنگ و شارەوانیەكانی كەمیكردووەو هەندێكیش پێیان وایە هەدەپە سەركەوتنی بەدەستهێناوە بەوە زۆرینەی سەركردەكانی لە زیندانن و لە 102 سەرۆكی شارەوانیان لە زیندانن و زیاتر لە 10 هەزار ئەندامیشیان خزێنراونەتە زیندان و لە ماوەی 5 ساڵی رابردوودا لەلایەن پارتی دەسەڵاتدارەوە زۆرترین فشاریان لەسەر بووە، بۆیە ئەو ئەنجامە بەسەركەوتن لەقەڵەم دەدەن ئەگەرچی لە كۆی 16 پارێزگای باكوری كوردستان تەنها 7 پارێزگای بردۆتەوەو 9 پارێزگا ئەكەپەو لپارتەكانی دیكە بردویانەتەوە.      

درەو میدیا: بەپێی ئەنجامی جیاكراوەی 90%ی دەنگەكانی هەڵبژاردنی شارەوانیەكانی توركیا، هەدەپە ژمارەی شارەوانیەكانی كەمیكردووە بەو پێیەی ( 68 ) سەرۆكی شارەوانی بەدەستهێناوە( 7 شارەوانی گەورە، 50 قەزاو 11 ناحیە) لە خەوت شارەوانیە گەورەكە( دیاربەكر، مێردین، سێرت، باتمان، هەكاری، وان، قارس).  لە كاتێكدا لە هەڵبژاردنی رابردوو لە 30/4/2014 بەرێوەچوو، هەدەپە( بەدەپە) 102 شارەوانی بەدسەستهێنا، كە ( 11 شارەوانی گەورەو 23 قەزاو 68 ناحیە) بەوەش هەدەپە ( 34 شارەوانی) كەمیكردووە.  بەڵام ئەمە لەلایەك بەسەركەوتنی هەدەپە لەقەڵەمدەدرێت بەو پێیەی لە پێنج ساڵی رابردوودا لەژێر فشارێكی توندابوون و 102 هاوسەرۆكی شارەوانیان لە زیندانەو 96 شارەوانیش قەیومی بەسەردا سەپێنراوە 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- نامیق رەسوڵ- محەمەد رەئوف دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم لەدوای دروستبونییەوە لە ساڵی 2005 بەردەوام سەرچاوەی قەیران‌و ناكۆكی بووە لەنێوان لایەنە سیاسییەكان، وەك لەوەی سەرچاوەی ئارامی‌و سەقامگیری سیاسی بێت. لە 2005وە سەرۆكایەتی هەرێم وەكو خۆی ماوەتەوە، بەڵام ریزی نەیارەكانی سەرۆكایەتی گۆڕانی بەسەردا هاتووە.  سەرۆكایەتی هەرێم‌و كێشەكانی ! ساڵی 2005 كاتێك سەرۆكایەتی هەرێم دروستكرا، سەرەتای كاریگەرییەكانی ئەو دامەزراوەیە لەسەر پۆستە باڵاكانی تری هەرێم دەركەوت. ئەوكات پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان رێككەوتن لەسەر ئەوەی، پۆستی سەرۆكی هەرێم لەبەرامبەر پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق بێت، لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنەدا پارتی (مەسعود بارزانی) پۆستی سەرۆكی هەرێمی وەرگرت‌و یەكێتیش (جەلال تاڵەبانی) پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقی وەرگرت، ئەم رێككەوتە بە زیان بۆ پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێم‌و سەرۆكی پەرلەمان كۆتایی هات، پارتی‌و یەكێتی ئەو پۆستەیان بەشێوەی "دوو ساڵ بە دوو ساڵ" لەنێوان خۆیاندا دابەشكرد. لە ساڵی 2005 بۆ ساڵی 2009 پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم بەدەست پارتییەوە بوو (نێچیرڤان بارزانی)، سەرۆكی پەرلەمانیش بەدەست یەكێتییەوە بوو (عەدنان موفتی)، بەپێی رێككەوتنەكەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و سەرۆكایەتی كۆمار، دەبوو ساڵی 2007 نێچیرڤان بارزانی پۆستی سەرۆكی حكومەت رادەستی یەكێتی بكات، بەڵام ئەوكات لەچوارچێوەی نیشاندانی نیازپاكیدا، جەلال تاڵەبانی لە دوو ساڵەكەی یەكێتی خۆش بوو، پارتیش دوو ساڵەكەی خۆی لە سەرۆكایەتی پەرلەمان بۆ یەكێتی جێهێشت، بەوشێوەیە پارتی بۆ چوار ساڵ هەردوو پۆستی سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی حكومەتی بەدەستەوە بوو لەبەرامبەر پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقدا. ساڵی 2005 بەپێی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم دەبوو سەرۆك لەناو خەڵكەوە هەڵبژێردرێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی لەو ساڵەدا چوار هەڵبژاردن كرابوو، پارتی‌و یەكێتی فریانەكەوتن هەڵبژاردنێكی تر بكەن، بۆیە بڕگەیەكیان بۆ یاسای سەرۆكایەتی هەرێم زیادكرد‌و لەو بڕگەیەدا چەسپاندیان كە بۆ ئەو خولە سەرۆك لەناو پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت. ساڵی 2005 بەهۆی ناكۆكی لەسەر پۆستی سەرۆكی هەرێم، زیاتر لە شەش مانگ پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی حكومەت دواكەوت. بارزانی وەكو تاڵەبانی نەكرد ! ساڵی 2009 جارێكی تر پرسی سەرۆكایەتی هەرێم هاتەوە گۆڕێ، بەڵام ئەمجارە پارتی‌و یەكێتی گەڕانەوە سەر بڕگە سەرەكییەكەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم‌و سەرۆكی هەرێم لەناو خەڵكەوە هەڵبژێردرا. ئەوكات پارتی‌و یەكێتی رێككەوتنی ستراتیژییان هەبوو، لەوچوارچێوەیەدا هەردوولا یەك كاندیدیان هەبوو بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كە مەسعود بارزانی بوو، جەلال تاڵەبانی سكرتێری كۆچكردووی یەكێتی خۆی بانگەشەی هەڵبژاردنی بۆ مەسعود بارزانی دەكرد، ئەمە لەبەرامبەر ئەوەدا بوو، ساڵێك دواتر پارتی پشتیوانی لە هەڵبژاردنەوەی جەلال تاڵەبانی بكات بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق، كە كردی. پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم جارێكی تر بەهۆی پۆستی سەرۆكی هەرێمەوە كەوتەوە بەردەم ئەگەری دابەشكاریی، ساڵی 2010 بۆ ساڵی 2012 پۆستی سەرۆكی حكومەت بەدەست بەرهەم ساڵح كاندیدی یەكێتییەوە بوو، ساڵی 2012 یەكێتی پۆستەكەی رادەستی پارتی كرد‌و نیچیرڤان بارزانی لە 2012وە بۆ 2014 سەرۆكایەتی حكومەتی كرد، مەسعود بارزانی وەك جەلال تاڵەبانی نەكرد، كاتێك وادەی دەستبەكاربوونی پارتی لە سەرۆكایەتی حكومەت هات، یەكسەر پۆستەكەی لە یەكێتی وەرگرتەوە. یەكێتی دوو ساڵی بۆ بارزانی درێژكردەوە ساڵی 2013 وادەی یاسایی سەرۆكی هەرێم كۆتایی هات، بەڵام ئەوكات خولی پەرلەمانی كوردستان كۆتایی نەهاتبوو، لە رۆژی 30 حوزەیرانی 2013دا یەكێتی لەچوارچێوەی رێككەوتنە ستراتیژییەكەی لەگەڵ پارتی، لەناو پەرلەمانەوە دوو ساڵ تەمەنی سەرۆكی هەرێمی درێژكردەوە، ئەوكات هەڵایەكی گەورە لەسەر درێژكردنەوەی تەمەنی سەرۆكی هەرێم دروستبوو، بزوتنەوەی گۆڕان سەرۆكایەتی هەڵمەتی ناڕەزایەتییەكانی دەكرد، بەڵام یەكێتی بە یاسا لەناو پەرلەمان چەسپاندنی دوو ساڵە زیادكراوەكەی تەمەنی سەرۆكی هەرێم "یارای درێژكردنەوەی نییە". یەكێتی هاتە ریزی نەیارەكانەوە ! ساڵی 2015 جارێكی تر كێشەی سەرۆكایەتی هەرێم سەریهەڵدایەوە، تەمەنی یاسایی سەرۆكی هەرێم بە دوو ساڵە زیادكراوەكەشەوە تەواو بوو، یەكێتی ئەمجارە ئەمادە نەبوو تەمەنی سەرۆكی هەرێم درێژبكاتەوە، بەتایبەتیش كە پێشتر بە یاسا چەسپاندبووی لەو دوو ساڵە زیاتر تەمەنی سەرۆكی هەرێم درێژناكرێتەوە. مشتومڕ لەسەر پۆستی سەرۆكی هەرێم گەرمتر بوو، دەبوو یاسای سەرۆكایەتی هەرێم هەمواربكرێتەوە، بۆئەوەی كێشەكە چارەسەر بكرێت، پارتی هیچ پرۆژەیەكی بۆ چارەسەری كێشەكە نەبوو، بارزانی چاوەڕوان بوو، لایەنەكان خۆیان داوای لێبكەن لە پۆستەكەی بەردەوام بێت بەهۆی قەیرانی دارایی‌و شەڕی "داعش"ەوە، بەڵام لایەنەكان وایان نەكرد. یەكێتی نیشتمانی‌و بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی‌و یەكگرتووی ئیسلامی وەك چوار لایەنی سەرەكی لە پەرلەمان، پرۆژەیاسای خۆیان بۆ هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم پێشكەشكرد. پرۆژەی هەرچوار لایەنەكە لە دوو خاڵدا هاوبەشبوون: خاڵی یەكەم: سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت خاڵی دووەم: دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم كەمبكرێتەوە‌و هاوشێوەی سەرۆك كۆماری عێراقی لێبكرێت سەرۆكایەتی هەرێم سەری پەرلەمانی خوارد رۆژی 23ی حوزەیرانی 2015 پەرلەمانی كوردستان كۆبوەوە، پرۆژەی چوار لایەنەكە كرا بەیەك پرۆژە‌و خوێندنەوەی یەكەمی بۆ كرا. 19ی ئابی هەمان ساڵ، پەرلەمانی كوردستان كۆبووەوە بۆ ئەوەی خوێندنەوەی دووەم بۆ پرۆژەیاسای هەمواری سەرۆكایەتی هەرێم بكات‌و بیخاتە دەنگدانەوە، پارتی داوای دەكرد پەرلەمان پەلە نەكات لە پرۆسەكە، بەوپێیەی رەهەندی نیشتمانی هەیە، بەڵام لایەنەكان سوربوون لەسەر ئەوەی پرۆسەكە بەردەوام بێت، بەتایبەتیش لەكاتێكدا سەرۆكایەتی پەرلەمان بەدەست بزوتنەوەی گۆڕانەوە بوو (یوسف محەمەد)، یەكێك لە هۆكارەكانی تری بۆ سوربوونی چوارلایەنەكە لەسەر هەمواری یاسای سەرۆكایەتی ئەوەبوو، ئەو لایەنانە لەناو لیژنەی یاسایی پەرلەماندا دەنگی زۆرینە بوون. ئەمریكا نێوەندگیری دەكات شەوی 18 لەسەر 19ی ئاب، لایەنەكان لە هەولێر لەگەڵ پارتی لەسەر پرسی سەرۆكایەتی هەرێم كۆبونەوە، ئەمریكییەكان نێوەندگیرییان دەكرد‌و برێت مەكگۆرك نوێنەری پێشووی سەرۆكی ئەمریكا لە هاوپەیمانی دژ بە "داعش" بەشداری لە كۆبونەوەكەدا كرد. كۆبونەوەكە تا بەرەبەیانی خایاند، چوار لایەنەكە‌و پارتی نەگەیشتنە رێككەوتن، بەڵام لە كۆبونەوەكەدا بڕیاردرا كۆبونەوەكەی پەرلەمان دوابخرێت تائەوكاتەی كێشەكە چارەسەر دەكرێت لەنێوان لایەنەكاندا. رۆژی 19ی مانگ هیچ فراكسیۆنێك ئامادە نەبوو بەفەرمی داوای دواخستنی دانیشتنی پەرلەمان بكات لەسەر هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، یوسف محەمەد سەرۆكی پەرلەمان‌و فەخردەین قادر كە سكرتێری پەرلەمان بوو، چوونە ناو هۆڵی كۆبونەوەكەوە بەمەبەستی دەستپێكردنی دانیشتنەكە، بەڵام نیسابی یاسایی بۆ بەڕێوەچوونی دانیشتنی پەرلەمان تەواو نەبوو، فراكسیۆنی یەكگرتوو نیسابی یاسایی تێكدا، ژمارەیەك لە پەرلەمانتارەكانی پارێزگای دهۆكی ئەو حزبە ئامادەی دانیشتنەكە نەبوون. بەهۆی سوربوونی سەرۆكایەتی پەرلەمان لەسەر بەڕێوەچوونی دانیشتنی پەرلەمان بۆ هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، رۆژی دوو شەممە 12ی ئۆكتۆبەری 2015 لە بازگەی (پردێ)، ئاسایشی پارتی رێگرییان كرد لە گەڕانەوەی یوسف محەمەد سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان لە سلێمانییەوە بۆ هەولێر. چەند رۆژێك دواتر، پارتی وەزیرەكانی بزوتنەوەی گۆڕانی لە حكومەت دەركرد‌و بەهۆیەوە پەرلەمانی كوردستان پەكی كەوت، ئەو لایەنانەی كە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان پرۆژەی هاوبەشیان هەبوو بۆ هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم، بە دەركردنی بزوتنەوەی گۆڕان لە سەرۆكایەتی پەرلەمان‌و حكومەت، نەكشانەوە‌و گۆڕانیان بەتەنیا جێهێشت، تەنیا فەخرەدین قادر سكرتێری پەرلەمان لەسەر كۆمەڵی ئیسلامی كشایەوە، بەڵام وەزیرەكانی كۆمەڵیش لە حكومەت مانەوە‌و لەدوا ساتەكانی تەمەنی كابینەی پێشوودا یەكگرتوو و كۆمەڵ كشانەوە. بارزانی بە بڕیاری شورا مایەوە  مەسعود بارزانی بە بڕیارێكی ئەنجومەنی شورا لە پۆستی سەرۆكی هەرێمدا مایەوە تاوەكو رۆژی 29ی ئۆكتۆبەری 2017، لەو رۆژەدا بارزانی لە پۆستی سەرۆكی هەرێم كشایەوە، ئەوەش دوای شكستهێنانی پرۆسەی ریفراندۆم‌و لەدەستچوونی روبەرێكی فراوانی خاكی ناوچە جێناكۆكەكان. سەردەمێكی نوێ لەدوای وازهێنانی بارزانی، پۆستی سەرۆكی هەرێم بەبەتاڵی مایەوە، رۆژی 11ی تەموزی ساڵی رابردوو، بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی لەسەر پرۆژەیاسایەك رێككەوتن بۆ هەڵپەساردنی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم، بەدەنگی هەردوولا پرۆژەكە لە پەرلەمان پەسەندكرا، ئەمە سەرەتای قۆناغێكی نوێی پەیوەندی بزوتنەوەی گۆڕان بوو لەگەڵ پارتی. زیندوكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم رۆژی 30 ئەیلولی ساڵی رابردوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كرا، پارتی بەهۆی ئەوەی رێككەوتنە ستراتیژییەكەی لەگەڵ یەكێتی لاواز بووبوو، ئەمجارەیان ئامادە نەبوو، هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم لەناو خەڵكەوە هاوكات لەگەڵ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكات. هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كراو كێشەی سەرۆكایەتی هەرێم بە چارەسەرنەكراوی مایەوە، لەگەڵ دەستپێكردنی پرۆسەی دانوستان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، پارتی چارەسەری پرسی سەرۆكایەتی هەرێمی بەستەوە بە حكومەتەوە، پارتی تاكلایەنە‌و بەبێ گفتوگۆی پێشوەخت لەگەڵ هەموو لایەنەكان، كاندیدی خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم راگەیاند، كە (نێچیرڤان بارزانی)یە. گۆڕانی هاوكێشەكە ! لە ساڵی 2015 كە ناكۆكی لەسەر پرسی سەرۆكی هەرێم‌و دەسەڵاتەكانی دروستبوو، نەیارانی پارتی زۆرینە بوون لەناو پەرلەمانی كوردستان، ئەوكات:  •    بزوتنەوەی گۆڕان 24 كورسی هەبوو •     یەكێتی 18 كورسی هەبوو •    یەكگرتوو 10 كورسی هەبوو •    كۆمەڵ 6 كورسی هەبوو •    بزوتنەوەی ئیسلامی 1 كورسی هەبوو •    حزبی شیوعی 1 كورسی هەبوو ئەم لایەنانە پێكەوە (60) كورسی پەرلەمانیان هەبوو، لەبەرامبەردا پارتی لەگەڵ كورسی كۆتاكانیشدا (48) كورسی هەبوو. ئێستا‌و دوای چوار ساڵ، هاوكێشەكە گۆڕانی گەورەی بەسەردا هاتوو، هەم ریزی نەیارانی یاسای سەرۆكایەتی تێكچووە، هەم ژمارەی كورسییەكانی پەرلەمانیش. بزوتنەوەی گۆڕان كە 2015 سەرۆكایەتی هەوڵەكانی هەمواری یاسای سەرۆكایەتی‌و كەمكردنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی دەكرد، ئێستا قایلە بەوەی هەموو دەسەڵاتەكانییەوە سەرۆك بمێنێتەوە‌و چارەسەری ئەو پرسەی رادەستی دەستوری هەرێم كردووە. یەكێتی نیشتیمانیش هەڵوێستی خۆی تائێستا یەكلانەكردوەتەوە، ئێستا نەیارانی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم ئەگەر یەكێتشیان لەگەڵدا بێت، ژمارەیان بەمشێوەیەیە:  •    یەكێتی 21 كورسی هەیە •    یەكگرتوو 5 كورسی هەیە •     كۆمەڵ 7 كورسی هەیە •     نەوەی نوێ 8 كورسی واتە بەهەمویانەوە (41) كورسییان هەیە لەناو پەرلەماندا، ئەمە لەكاتێكدایە بەرەی بەرامبەر كە پێكهاتووە پارتی‌و بزوتنەوەی گۆڕان‌و كەمینەكان، بە (68) ئیمزاوە داوای هێشتنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمیان كردووە وەكو خۆی.    نەگۆڕو گۆڕاوەكان ! لە پرسی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستاندا هەندێك بابەت هەن كە بە تێپەڕینی كات گۆڕانكارییان بەسەردا هاتووە‌و هەندێك بابەتی تر هەن بە نەگۆڕی ماونەتەوە: •    ئەوەی لە پرسی سەرۆكایەتی هەرێمدا لەسەرەتا دروستكردنی ئەو پۆستەوە بە نەگۆڕی ماوەتەوە، ئەوەیە پارتی پێویستییەكی گەورەی بەو پۆستە هەیە، چونكە پۆستەكە پارسەنگی بنەماڵەی بارزانی رادەگرێت لەنێوان مەسعود بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانی برازای، بۆ ئێستاش لەنێوان مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانیدا. •    پارتی دەیەوێت پۆستی سەرۆكی هەرێم كە پارسەنگی بنەماڵەی بارزانییە، دەسەڵاتی هەبێت، چ ئەوەی سەرۆك لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت یان لەناو خەڵكەوە، ئەمەش یەكێكە لە بابەتە نەگۆڕەكان. •    بەتێپەڕینی كات پارتی دەیەوێت پۆستی سەرۆكی هەرێم بكات بە دامەزراوەیەك تایبەت بەخۆی، بەبێ لەبەرچاوگرتنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، لەم خولەشدا بەبێ لەبەرچاوگرتنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، پارتی بەبێ وەرگرتنی بۆچوونی هەموو لایەنەكان پۆستی سەرۆكی هەرێمی بۆ خۆی یەكلاكردەوە، ئێستا بووەتە بابەتێكی نەگۆڕ پارتی دەبێت سەرۆكایەتی هەرێم‌و سەرۆكایەتی حكومەتیشی لەیەككاتدا بەدەستەوە بێت، پێشتر پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم دوو ساڵ بە دوو ساڵ بوو، لەدروستبوونی ئەم هاوكێشەیەدا حەزی جەلال تاڵەبانی بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق رۆڵی گەورەی گێڕا.  •    یەكێك لەو بابەتە سەرەكییانەی كە لە پرسی سەرۆكایەتی هەرێمدا گۆڕانكاری بەسەردا هاتووە، بەرەی نەیارانی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمە، 2015 بزوتنەوەی گۆڕان سەرۆكایەتی هەوڵەكانی كەمكردنەوەی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی دەكرد، بەڵام ئێستا گۆڕان پشتیوانی هێشتنەوەی دەسەڵاتەكانی دەكات، ریزی نەیارانی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمی هێزێكی لێ دەچێتە دەرەوە‌و هێزێكی نوێی بۆ زیاد دەبێت، واتە ئەوەی بە نەگۆڕی ماوەتەوە سەرۆكایەتی هەرێمە‌و ئەوەشی بەردەوام لە گۆڕاندایە نەیارانی سەرۆكایەتی هەرێمن.  

نوسینی: سمایلی ماملێ‌ سەرنج و روونكردنەوەیەك سەبارەت بە وێنەیەكی مێژوویی بە دەم گەڕان‌و پشكنینی ماڵپەڕو سایتەكان ، لە ناكاو لە سایتی " پارسیان " دا چاوم بە وێنەیەك كەوت كە نەك تەنیا باس‌و لێدوانەكەی ناتەواو و شپرزە بوو, سەرباقی ئەوەش بەوپەڕی قەباحەتەوە مۆری خۆی بە نێوی " پارسیان " یشی پێوە نوساندوە و شەكری شكاندوە و نوسیوێتی: " عكس دیدە نشدە از دیدار محمد رضا شاە پهلوی با قاضی محمد " بەراستی " از بی خبران كشك صلوات". ئەو بەرەڵایی و پاوانخوازیە نە یەكەم جارە و نە ئاخر جاریش دەبێ چونكە خۆنیشاندان و خۆبەزلزانین‌و بە پێخواسی وەنێوكەوتن ناهێڵێ وەك مرۆڤێك پاكانە‌و بێگەردانە و سادقانە بەرامبەر بە رەنج و تێكۆشانی كەسانی تر هەڵسوكەوت بكەن‌و لە لایەكیش خەریكن هەر بە جارێكی مێژووی راستەقینەش لە خشتە بەرن. كەسانێك دەتوانن مۆركی خۆیانی لێبدەن كە بە تەواوی موڵكی خۆیان بێ . وێنەی مێژووی ئارشیوی میللەتەو هەموو كەس بۆی هەیە كەڵكی لێوەربگرێ و سەرچاوەكەشی بنوسێ . چەند جاران باسم كردوە‌و دیسان وێنەیەكی بەرچاو دەخەمەروو:  برای بەڕێزم كاك حەسەنی قازی لە ماڵپەری روانگە كە بەشێكی تایبەتی سەبارەت بە كۆماری كوردستانە دەیان وێنەی لەوبارەوە كۆكردوەتەوە‌و بۆیان ناردوە و كەڵكی لێوەرگرتوە كە نەتەنیا یەك دانەش نابینی كە نێوی روانگەی لەسەر بێ ، من و دەیانی وەك من كەڵكی لێوەرگرتوە و ئەوەی پاوانخوازی بێ لە حەوت كێوان ئاوا بووە، كە چی هێندێك كە خوێنی پاوانخوازیان تێدایە لەوپەڕی بێ موبالاتی و بێ مشووری دەست بە سەر وێنەكانی مێژوویی دادگرن و خۆیانی لێدەكەنە ساحەب بەبێ ئەوەی تۆزخاڵێك لە مێژوو یان ناوەرۆكی ئەو شەخسیەتە بگەن، وە بەڵام سەبارەت بەو وێنەی بەردەست كە حەزرەتی پێشەوا قازی محەمەد لە گەڵ محەمەد رەزا شای پەهلەوی نیشان دەدا. دەبێ عەرزتان بكەم كە: ئەو وێنەیە بۆ یەكەمجار لە ساڵی ٢٠٠٥ كە ئەو كاتە خەریكی ئامادەكردنی پێشانگای كۆمارو هەروەها فیلمی دێكۆمێنتاری بووم دەستم كەوت، ئەویش چۆن؟ " عیسا پەژمان " سەرهەنگێكی ساواكی و خەڵكی سنەی بوو كە لە پاریسێ دەژیا، دەمێك بوو دەمهەویست سەبارەت بە خەیانەتەكان و سیخۆڕیەكانی كە لە شۆڕشی ئەیلولدا كردبووی وتوێژی لەگەڵ بكەم, كە پاش ماوەیەك بە هۆی ئەم‌و ئەو (اعتماد)م جەلبكرد, چونكە ( یەكجار زۆر لە خۆی دەترسا). ( ئەگەر هەڵەشم نەكردبێ ، حكومەتی هەرێم یان نوێنەرایەتی پارتی دیمۆكرات لە دادگای فەرانسە شكایەتیان لە عیسای كردبوو كە بەداخەوە هیچیان بۆ نەچوە سەرێ )، بەرادەیەك خۆم لێ نیزیك كردەوە كە هەفتەی سێ چوار جارم دەدیت. وتووێژەكانم لە گەڵی تەواو بوو ، تا وای لێهات رۆژێكی ئەمنی بردە ماڵە خۆی. بەدەم قسەكردن ، نازانم لە چی را هات ، عیسای پەژمان گوتی ئەمن عەكسێكی شام لە گەڵ قازی محەمەدی لە ماڵە ئەشرەفی پەهلەوی دیوە ، هەر پێم سەیر بوو ، چونكە تا ئەو كاتە لە كەسم نەبیستبوو كە قازی محەمەد شای دیبێ ، بە هەستی ( كنجكاوی ) بە عیسام كووت:" ئای پەژمان ئیمكانی ئەوە هەیە خانم ( ئەشرف پەهلوی ) ببینم؟ "، گوتی بۆ چی دەتهەوێ بیبینی؟ گوتم دەمهەوێ سەبارەت بە مەسەلەی قازی محەمەد پرسیارێكی لێبكەم ، كوتی لە نێوان نیس‌و پاریس لە هاتوچۆدایە, باشە پێی دەڵیم ، " باشە پێی دەڵێم بوو بە مانگێك " ، رۆژێك تەلێفونی بۆ كردم و گوتی سەعات ٣ وەرە فلان جێگای، چووم و ئەمنی بردە ماڵە ئەشرەفی پەهلەوی. لە ساڵۆنی ئینتیزار و چاوەڕوانی ئیشارەی بە كورسی یەك كرد و گوتی لێرە دانیشی ، لە گەڵ دوو پێش خزمەتان دانیشتم، عیسا چوە ژوورێ و پاش ١٠ دەقیقە بۆ خۆی هاتەوە ئەمنی بردە ژوورێ  كە چاوم بە ئەشرف كەوت سەرم سوڕما ، لە هەموو عومرمدا كەسم وا نەدیبوو كەوا بە ناحەزی پیر ببێ ، باوەر بفەرموون دەڵێی دراكۆلا بوو ، زۆر زۆر تێكچوو و ناحەز  كە مرۆڤ لە دیتنی دەترسا، بەڵام خودا هەڵناگرێ زۆر بە گەرمی بەخێرهاتنی كردم‌و گوتی : " بیا جلو پسرم ".  چوومە پێش دەستم لە دەستی داوە و بەرامبەر بە خۆی دانیشتم و عیسای پەژمانیش هەر وەك سەردەمی شا بێ ، لەبەرامبەری راوەستابوو و متەقی لێنەدەهات, چاو شیرینیان هێنا و ئەشرف بە منی گوت: " خوب پسرم عیسا گفت كاری داری بگو",  گوتم " خانم پەهلەوی ئەمن كوردم و حەتمەن ئای پەژمان پێشوو عەرزی كردوون"؟, گوتی " بلی پسرم " ، گوتم: " دەمهەوێ بزانم كە ئێوە بە تایبەتی محەمەد رچا شای براتان بۆ چی " قازی محەمەد " تان لەسێدارەدا ، پێتان وا نەبوو بەو كارە هەرگیز نەتانتوانی كورد بۆ لای خۆتان راكێشن؟ " . لە وڵامدا گوتی : " تا اون اندازە كە من اطلاع دارم این پفیوز پدر سگ رزم ارا اعدامش كرد ". هەر كتوپڕ دەستم بۆ دووربینەكەم برد‌و گوتم: " دەتوانم ئەوەی دەفەرموی بە فیلم بیگرم ؟" ، بە داخەوە گوتی : " نخیر ابدا ", گوتم " ئاخر بەبێ تەسویر بۆم من نابێتە سەنەدێك، بەداخەوە نەیهێشت, لە كاتی رۆیشتن گوتم " ببەخشن ئای پەژمان ، ناكرێ نوسخەیەكم لەو وێنەیەی كە باست كرد بۆ وەربگری ؟ عیسای پەژمان چوە ژوورێ و پێم وایە ٢٠ دەقیقەی زیاتر پێچوو، لەناكاو بە ئەو عەكسە هاتە دەرێ، گوتی وەرم گرتوەو نوسخەیەك بۆ تۆ چاپ بكەم‌و بیگەڕێنمەوە ", گوتم " مەمنوون ئای پەژمان "، هەتا خودا هەڵدەگرێ كەیفم سازبوو، چونكە كەس لە سەردەمە لەو دیدارە ئاگادارنەبوو، پەژمان پاش ٢ رۆژ ئەو وێنەیەی دامێ.  لە بیرمە ماوەیەكی كە تێپەڕیبوو یەكەم كەس تەلێفونم لێكرد كاك حەسەنی قازی بوو، ئەگەر هەڵەم نەكردبێ لە ساڵی ٢٠٠٨ كە بەرە بەرە سایتی روانگەو كۆماری كوردستان لە لایەن كاك حەسەنی قازی دامەزرا بە تەلێفون باسی ئەو وێنەیەم بۆ كرد و پێشم وایە ناردمە خزمەتی ، هیوادارم راستی بۆ چووبێم ، چونكە من زۆرم سوود لە كاك حەسەنی بەڕێز كەڵك وەرگرتوە.  ئەمن ئەو وێنەیەم لە پێشانگاكەم لە سلێمانێ ، رانیە ، هەولێر هەروەها دەرەوەی وڵات ( سەرجەم ١١جار پێشانگا‌و فیلم ) هەروەها لە كتێبەكەی كۆمار دا نیشان داوە و هیچ وێنەیەك لە پێشانگای من دا نە نێوی منی لەسەر بووەو نەقەدەغە بووە كە خەڵك فیلم و وێنە بگرێ ، بە سەدان وێنە و فیلم بە هۆی دامودەزگاو مێدیاكان و هەروەها رۆژنامەنوسان و خەڵكی ئاسایی لە پێشانگاكانم گیراوەو كەس بەرگری لێنەكردوون كە كاكەم خوشكە ئەو كارە مەكە ، هەموویان ئازادبوون ، ئەمن تەواوی سەرچاوەكانم دەست نیشانكردوە ، بەڵام هەرگیز بەرگریم نەكردوە لە خەڵك ، چونكە موڵكی خەڵكە و خۆی خاوەنیەت, ئەگەر هەتا ئێستا لە پێشانگاو كتێبەكەم سەبارەت بە كۆماری كوردستان ئەو باسەم نەكردوە, چونكە بەڵگەم نەبوو، و بە داخەوە نەیهێشت فیلمی بگرم ، ئەگەر لێرەش مەجبوور بووم باسی بكەم تەنیا بۆ ئەوەمە كە بە سایتی ( اشك تمساح ) واتە " پارسیان " بڵێم ، " ئەو خورمایەی ئێوە دەیخون ، دەنكەكەی دەمێكە لە گیرفانی من دایە ". كە وایە ناماقوڵیت كردوە نێوی خۆت لە سەر وێنەیەك داوە كە تەنانەت نازانی كەنگێ‌و بۆچی ئەو وێنەیە گیراوە؟. ئەو شپرزەیە وایلێكردووم لە داهاتوودا سەبارەت بە كتێبی " شەهیدانی حیزبی دیمۆكرات "روونكردەوە‌و شیكردنەوەیەكی مێژوویی بدەم تا هێندێك كەس پێیان وا نەبێ، زۆر جار بێ دەنگی نیشانەی تەئید نییە، بەڵام لێی گەرٍێ‌و قەیدی ناكا زۆری رەنج بە خەسار كردووم ، كاتی هاتوە بەرە بەرە زۆر شتان لە بنی كولەكە بدەم. ئەو وێنەیە كۆتایی ساڵی ١٣٢٤ كە تازە كۆمەڵەی ( ژێ كاف) ببوو بە حیزبی دیمۆكرات، پێشەوا قازی محەمەد پاش وتوێژ لەگەڵ مەزەفەر فیروز جێگری سەرۆك وەزیر ( قوام السلگنە)و هەروەها رەزم ئارا سەرۆكی ستادی ئەرتەش لە كاخی سەعدئاباد دیدارێكی لە گەڵ محەمەد رەزا شا هەبوە:  لە راستەوە: محەمەد رەزا شای پەهلەوی ، رەزم ئارا ( رەئیسی ستادی ئەرتەش) ، سەدری قازی ، قازی محەمەد ، مام ئەحمەدی ئیلاهی.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف مەكتەبی سیاسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە رێككەوتن لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان نزیكبوەتەوە، بەڵام زۆرینەی سەركردایەتی یەكێتی لەگەڵ رێككەوتنەكە نین و هۆشدارییان بە مەكتەبی سیاسی داوە ، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا زانیاری ورد لەسەر رێككەوتنی نێوان یەكێتی‌و پارتی بڵاودەكاتەوە. مەكتەبی سیاسی یەكێتی بەسەرپەرەشتی كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری یەكەمی سكرتێر، لە هەولێر كۆبوەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی سەركردایەتی یەكێتی پەیامی هۆشدارییان بۆ كۆبونەوەكەی ئەمشەوی هەولێری مەكتەبی سیاسی یەكێتی ناردووەو ئاگاداریان كردونەتەوە لەوەی بەهیچ شێوەیەك رێككەوتنی نێوان یەكێتی و پارتی بەوشێوەیە پەسەندناكەن كە ئێستا مەكتەبی سیاسی دەیەوێت تێی پەرێنێت. بەو هۆیەوە كۆبونەوەكەی مەكتەبی سیاسی یەكێتی تێكچووەو و بە بێ رێكەوتن كۆتایی هاتووە  بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، مەكتەبی سیاسی یەكێتی قایلە بە پێشنیازەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان سەبارەت بە پشكەكانی یەكێتی لە حكومەت. رۆژی چوارشەممەی رابردوو، وەفدی دانوستانكاری یەكێتی‌و پارتی لە سلێمانی كۆبونەوە، ئەو كۆبونەوەیە بەبێ گەیشتن بە رێككەوتن كۆتایی هات، بەڵام تاڕادەیەك هەردوولا لە رێككەوتن نزیكبونەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، لە دوێنێوە بەبەردەوامی بەرپرسانی پارتی‌و یەكێتی لەڕێگەی تەلەفۆنەوە لە پەیوەندیكردندا بوون لەگەڵ یەكتر، بەشێك لە ئەندامانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی، كۆسرەت رەسوڵ جێگری یەكەمی سكرتێری حزبەكەیان هانداوە بەئاڕاستەی رێككەوتن لەگەڵ پارتی، بەرهەمی ئەم جموجوڵانە پەیوەندییەكی تەلەفۆنی لێكەوتەوە لەنێوان كۆسرەت رەسوڵ‌و مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی. لەسەر چی رێككەوتن ؟ بڕیارە سبەینێ وەفدی دانوستانكاری یەكێتی‌و پارتی جارێكی تر كۆببنەوە( بەپێی وتەی حاكم قادر) ، پێشبینی دەكرێت رێككەوتنی كۆتایی لەبارەی پشكەكانی یەكێتی لە حكومەت ئیمزا بكرێت. یەكێتی كە پێشتر لە دانوستانەكانی لەگەڵ پارتی جەختی لەسەر وەرگرتنی دوو پۆستی باڵا دەكرد لە كۆی چوار پۆست (وەزارەتی ناوخۆ- ئەنجومەی ئاسایش- وەزارەتی سامانە سروشتییەكان- فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە)، ئێستا بەبێ وەرگرتنی هیچ یەكێك لەو پۆستانە قایل بووە، بەڵام پارتی لەبری ئەوە ژمارەی وەزارەتەكانی یەكێتی لە كابینەی نویدا لە (5) وەزارەتەوە بۆ (6) وەزارەت زیادكردووە. سەرچاوەیەكی باڵا لە یەكێتی بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، لە بری وەزارەتی ناوخۆ كە یەكێتی زۆر جەختی لەسەر وەرگرتنی دەكرد، پارتی وەزارەتی پلاندانانی بە یەكێتی داوە. بڕیارە وەزارەتی پلاندانان بدرێت بە (دەرباز كۆسرەت رەسوڵ)، ئەم وەزارەتە بایەخەكەی لەوەدایە وەزیرەكەی ئەندام دەبێت لە ئەنجومەنی نەوت‌و غازی هەرێمی كوردستاندا، رەنگە ئەمە هۆكارەكە سەرەكییەكە بێت كە دەرباز كۆسرەت رەسوڵ بە وەرگرتنی ئەو پۆستە قایل بووە، بەتایبەتیش لەكاتێكدا كە لە ئەنجومەنی نەوت‌و غازدا دەرباز كۆسرەت رەسوڵ هاوشانی نێچیرڤان بارزانی‌و قوباد تاڵەبانی دادەنیشێت (ئەنجومەنی نەوت‌و غاز لە پێنج ئەندام پێكدێت كە بریتین لە سەرۆكی حكومەت، جێگری سەرۆكی حكومەت، وەزیری سامانە سروشتییەكان، وەزیری دارایی، وەزیری پلاندانان). بەپێی ئەو رێككەوتنەی كە هەیە‌و بڕیارە یەكێتی پەسەندی بكات، پشكی یەكێتی لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمدا بریتی دەبێت لەم پۆستانە: •    سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان •    جێگری سەرۆكی هەرێم  •    جێگری سەرۆكی حكومەت •    وەزارەتی پلاندانان •    وەزارەتی تەندروستی •    وەزارەتی كشتوكاڵ •   وەزارەتی خوێندنی باڵا •    وەزارەتی شەهیدان •    وەزارەتی پێشمەرگە •    دەستەی وەبەرهێنان •    بریكاری وەزارەتی ناوخۆ •    بریكاری وەزارەتی سامانە سروشتییەكان •    جێگری سەرۆكی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە یەكێتی پێشتر دووجار رێككەوتنی لەگەڵ پارتی كرد لەسەر بەشداریكردنی لە حكومەت، جاری یەكەمیان لە رۆژی 5ی شوباتی رابردوو بوو كە تێیدا هەردوولا لەسەر پرسی پارێزگاری كەركوك‌و وەزیری دادی عێراق‌و دیاریكردنی رۆژی كۆبونەوەی پەرلەمانی كوردستان رێككەوتن، جاری دووەمیش ئیمزاكردنی رێككەوتن بوو لە مەراسیمێكدا لە رۆژی 4ی ئەم مانگەدا، كە رێككەوتن بوو لەسەر بەرنامەی حكومەت. پرسی سەرۆكایەتی هەرێم پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم یەكێك لەو كارتە بەهێزانە بوو كە لەسەرەتای دەستپێكردنی دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمەوە، بەدەست یەكێتییەوە بوو. یەكێتی زوو هەستی بە بایەخی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی كرد بۆ پارتی (بەوپێیەی ئەو پۆستە پارسەنگی ناكۆكییەكانی بنەماڵەی بارزانی راگرتووە)، بەڵام دوو هۆكار وایانكرد یەكێتی ئەو كارتە بەهێزە لەدەستبدات، هۆكاری یەكەم، زۆری ژمارەی كورسییەكانی پارتی لە پەرلەمان، هۆكاری دووەم، رێككەوتنی نێوان بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی. ئەو دوو هۆكارە كارتەكەی دەستی یەكێتییان سوتاند، ئێستا یەكێتی لەنێوان دوو بەرداشدایە، هەندێك پێیانوایە یەكێتی نابێت بەشداری پرسی كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بكات، تا لەو رێگەیەوە تۆڵەیەكی مێژوویی لە بزوتنەوەی گۆڕان بكرێتەوە، كە پێشتر یەكێتی تۆمەتباردەكرد بە پشتیوانیكردنی پارتی لە پرسی سەرۆكایەتی‌و هەرێم‌و ئێستا خۆی بەهەمان رێگادا دەڕواتەوە، هەندێكی تر لە یەكێتییەكان دەڵێن، یەكێتی بەشداری لە پرسی كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بكات، چونكە چیتر بەرپرسیارێتی مێژوویی لە ئەستۆدا نەماوە‌و پرۆژەی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم لەلایەن پارتی‌و بزوتنەوەی گۆڕانەوە ئامادەكراوە. بۆچونە جیاوازەكانی یەكێتی لەبارەی پرسی سەرۆكایەتییەوە روبەڕووی مەرجی پارتی دەبێتەوە، چونكە پارتی بەمەرجێك پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم بە یەكێتی دەدات، یەكێتی دەنگ بە پرۆژەیاسای كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بدات.  دۆسیەی كەركوك چی لێهات ؟ پرسی هەڵبژاردنی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك، یەكێك لەو پرسانە بوو كە لەسەرەتاوە پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی توشی ئیفلیجی كرد. یەكێتی لە سەرەتاوە سوربوو لەسەر ئەوەی پرسی هەڵبژاردنی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك ببەستێتەوە بە پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمەوە، یەكێتی كە لەدوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە چاوی لەسەر وەرگرتنەوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك بوو، دەیویست گرەنتی لە پارتی وەرگرێت كە پۆستی پارێزگاری كەركوك بۆ كەسێك دەبێت لە یەكێتی، دوای چەندین كۆبونەوە پارتی ملی بۆ خواستەكەی یەكێتی نەدا، دواجار یەكێتی قایل بوو بەوەی چارەنوسی هەڵبژاردنی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك رادەستی كۆسرەت رەسوڵ‌و مەسعود بارزانی بكرێت لە داهاتوودا، واتە دوای پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم. وەزارەتی دادی عێراق ! پۆستی وەزارەتی دادی عێراقیش كە پشكی كوردە‌و بەهۆی ناكۆكی نێوان پارتی‌و یەكێتییەوە تائێستا ئەو وەزارەتە پڕنەكراوەتەوە، یەكێكی تر لەو بابەتانە بوو كە لەسەرەتاوە كێشەی بۆ پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت دروستكردبوو. هاوشێوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك، یەكێتی دەیویست گرەنتی لە پارتی وەرگرێت پۆستی وەزارەتی دادی عێراق بۆ ئەو دەبێت، یەكێتی ئەمەی كردبوو بەمەرج بۆ بەشداریكردنی لە حكومەت، بەڵام دواجار هاوشێوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك، یەكێتی چارەنوسی پۆستی وەزارەتی دادیشی رادەستی قۆناغی دوای پێكهێنانی حكومەتی هەرێم كرد.  پارتی بەزارەكی بەڵێنی داوە پۆستی پارێزگاری كەركوك بۆ یەكێتی دەبێت، بئەو پۆستە بە كێ دەدرێن لەناو یەكێتی، پارتی دواجار قسەی یەكلاكەرەوەی دەبێت، بەڵام پۆستی وەزارەتی دادی عێراق بۆ یەكێتی یەكلابووەتەوە. رێككەوتنەكە نەیاری زۆرە ! (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكەوە لەناو یەكێتی زانیویەتی، بەرهەم ساڵح‌و بافڵ تاڵەبانی‌و لاهور شێخ جەنگی لەگەڵ رێككەوتنەكەدا نین. لە كۆبونەوەی ئەمشەوی مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا هیچ یەكێك لەو سێ كەسایەتییە بەشدارییان نەكرد. رێككەوتنی یەكێتی لەگەڵ پارتی بە پلەی یەكەم بەرپرسیارێتییەكەی دەكەوێتە ئەستۆی كۆسرەت رەسوڵ عەلی، لە ماڵباتی تاڵەبانی، قوباد تاڵەبانی پشتیوانی رێككەوتنەكە دەكات، قوباد تاڵەبانی بەشداری كۆبونەوەكەی ئەمشەوی هەولێری كرد. بەگوێرەی زانیارییەكان، زۆرینەی سەركردایەتی یەكێتی لەگەڵ رێككەوتنەكە نین بەوشێوەیە، چونكە پێیانوایە ئەم رێككەوتنە زامنی "بەشداری راستەقینەی یەكێتی لە دەسەڵات" نەكردووە، بەڵام زۆرینەی مەكتەبی سیاسی پشتیوانی رێككەوتنەكە دەكەن. یەكێتی كە پێویستی بە ژمارەیەكی زۆر پۆست هەیە بۆ قایلكردنی باڵە جیاوازەكانی، بەم رێككەوتنە تاڕادەیەك پێداویستی باڵەكانی بۆ پۆست چارەسەر دەكات: •    پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت (قوباد تاڵەبانی) •    پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم (حاكم قادر یاخود عیماد ئەحمەد) •    وەزیری پلاندانان (دەرباز كۆسرەت رەسوڵ)    

درەو میدیا:  لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا سێ پرۆژە یاسا بۆ هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم خراوەتە بەردەم سەرۆكایەتی پەرلەمان ( پرۆژەی هاوبەشی گۆڕان و پارتی، پرۆژەی كۆمەڵ، پرۆژەی نەوەی نوێ) بەڵام سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان تەنها پرۆژەی هاوبەشی گۆڕان و پارتی ئاراستەی لیژنەی یاسایی كردووە، سبەی شەممە خوێندنەوەی یەكەمی بۆ دەكرێت، لە پرۆژەكەی نەوی نوێ و كۆمەڵدا بەروونی ئاماژە بەوەكراوە كە دەبێت دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم پرۆتۆكۆڵی بن هاوشێوەی بەغداد و سەرۆك لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، بەڵام لە پرۆژەی هاوبەشەكەی گۆڕان و پارتیدا سەرۆكی لەناو پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت و دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمیش سپێردراوە بە دەستور، واتا سەرۆكی هەرێم تەواوی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی پێشووی هەرێمی دەبێت.   ئەو پرۆژە هاوبەشەی فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان بۆ كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بەتەواوی جیاوازە لەو پرۆژەیەی فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان رۆژی 10ی حوەزیرانی 2015 بۆ هەمواركردنەوەی یاسایی سەرۆكایەتی هەرێم پێشكەشی سەرۆكایەتی پەرلەمانی كرد، كە هەریەك لە یەكێتی و كۆمەڵ و یەكگرتووش پرۆژە یاسان پێشكەشكرد، بەپێی ئەو پرۆژە یاسایەدا كە خوێندنەوەی یەكەمیشی بۆكرا سەرۆكی هەرێم دەسەڵاتی باڵای راپەڕاندن نیەو سەركردایەتیەكی پرۆتۆكۆڵی هێزە چەكدارەكانە هاوشێوەی بەغداد، بەڵام بەپێی ئەو پرۆژە یاسا هاوبەشەی پارتی و گۆڕان كە كارپێكردنی یاسا كۆنەكەیە سەرۆكی هەرێم سەرۆكا باڵای راپەڕاندن( جێبەجێكردن)ەو فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی هەرێمە، لە پرۆژە یاسا هاوبەشەكەدا سەرۆكی هەرێم ( نێچیرڤان بارزانی) تەواوی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی پێشویی هەرێم ( مەسعود بارزانی) دەبێت و دەستكاریكردنی دەسەڵاتەكانیشی سپێردراوە بە دەستورەوە.  ئەوەی لە پرۆژە یاساهاوبەشەكەی گۆڕان و یەكێتیدا دەستكاریكراوە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێمە لەناو پەرلەماندا، كە گەڕانەوەی بۆ ساڵی 2005 كە سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەماندا هەڵبژێردراو پەرلەمانیش توانای لێپرسینەوەی نەبوو، لەهەمانكاتدا سیستمی حوكمڕانی هەرێمیشی نەكردە پەرلەمانی.   ئێستا فراكسیۆنی بزوتنەوەی  گۆڕان، لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان بەهاوبەشی پرۆژە یاسایەكیان بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم‌و هەمواری یاساكەی پێشكەشكردووە كە جیاوازییەكی زۆر هەیە لە نێوان ئەو دوو پرۆژە یاسایە بەتایبەت  لە رووی دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمەوە، جیاوازییەكان بەم شێوەیەیە: •    لە پرۆژە یاساكەی ساڵی 2015ی فراكسیۆنی گۆڕاندا بەتەواوی دەسەڵاتی باڵای راپەراندن لە سەرۆكی هەرێم دەسێنێـەوە، بەڵام لە پرۆژە یاساكەی سەرۆكایەتی هەرێمدا كە فراكسیۆنی گۆڕان‌و پارتی كارایدەكەنەوە، تەنها لەمادەی یەكەمیدا دەڵێت سەرۆكی هەرێم سەرۆكی باڵای راپەڕاندن ( جێبەجێكردن)ە لە هەرێمی كوردستان. •    لە پرۆژە یاساكەی ساڵی 2015ی فراكسیۆنی گۆڕاندا سەرۆكی هەرێم سەركردایەتی هێزە چەكدارەكان دەكات تەنها بەمەبەستی پرۆتۆكۆڵی، بەڵام لە پرۆژە یاساكەی سەرۆكایەتی هەرێمدا كە فراكسیۆنی گۆڕان‌و پارتی كارایدەكەنەوە یاسا كۆنەكەی سەرۆكی هەرێمە سەرۆكی هەرێم سەرۆكی هێزە چەكدارەكانی هەرێم و قەرماندەی گشتی هێزەكانی پێشمەرگەیە . •    لە پرۆژە یاساكەی ساڵی 2015ی فراكسیۆنی گۆڕاندا داوادەكات، سەرۆكی هەرێم بە دەنگدانی نهێنی‌و بە زۆرینەی دوو سێیەكی دەنگی ئەندامانی پەرلەمان هەڵدەبژێردرێت، بەڵام لە پرۆژەی 2019یدا رێككەوتنی لەگەڵ پارتی كردووە كە بۆ تەنها یەك خول سەرۆكی هەرێم لە لایەن پەرلەمانەوە هەڵببژێدرێت‌و بۆ خولەكانی تر دەستوری هەرێم یەكلاییبكاتەوە. •    لە پرۆژە یاساكەی 2015دا فراكسیۆنی گۆڕان، داوادەكات سەرۆكی هەرێم دوو جێگری هەبێت بۆئەوەی هاوكاریی بكەن لە ڕاپەراندنی ئەركەكانی‌و، لە كاتی ئامادە نەبونی دا جێگەی بگرنەوە بە پێی ریزبەندیان، بەڵام لە یاسای سەرۆكایەتی هەرێمدا كە فراكسیۆنی گۆڕان‌و پارتی كارایدەكەنەوە، تەنها ئاماژە بە یەك جێگر دراوە. •    لە پرۆژە یاساكەی 2015یدا فراكسیۆنی گۆڕان جەختدەكاتەوە دەبێت سەرۆكی هەرێم‌و جێگرەكانی بەر لە سوێند خواردنیان دەبێت دەست لە پۆستی حزبی بكێشنەوە، بەڵام ئەم خاڵەش لە یاسا كاراكراوەكەدا نییە. •    لەو پرۆژە یاسایەدا فراكسیۆنی گۆڕان لە خاڵێكدا مافی سەندنەوەی متمانەی لە سەرۆكی هەرێم بە پەرلەمان بەخشیوە لە دەنگدانێكی نهێنیدا. •     ئەوەشی داناوە كە بە داوای (40) چل ئەندامی پەرلەمان و لە سەر بنەمای لێپرسینەوە، بە دەنگی (2/3) دوو لە سەر سێی ئەندامانی پەرلەمان، سەرۆكی هەرێم لە دەنگدانێكی نهێنیدا لە ئەرك و فرمانەكانی دەبەخشرێت، لە كاتی شكاندنی سوێندی یاسایی، پێشێلكردنی یاسا و خیانەتی گەورە، بەڵام لە یاسا كارپێكراوەكەدا ئەو مافەی بە پەرلەمان نەداوە.