خه‌ڵات عومه‌ر له‌سه‌رئاستى جیهان به‌هۆى به‌ڵاى كۆرۆناوه كۆمه‌ڵێك كێشه‌ى سیاسى وئابورى به‌رۆكى مرۆڤایه‌تیان گرتووه، ئه‌گه‌ربه مێژووى مرۆڤایه‌تیشدا بچیته‌وه وانه‌یه‌ك به‌ده‌ست دێنیت ده‌ڵێت "له‌دواى هه‌موو نه‌خۆشى وده‌ردوه‌دوه‌كان شه‌ڕروشۆڕو ئاژاوه دروست بووه". واچه‌كه نه‌خوازین به‌دواى ئه‌م به‌ڵاى كۆرۆنایه‌دا ئاژاوه به‌رۆكمان بگرێت، به‌ڵام له‌ڕاستى داجگه له‌وه‌ى كه كۆرۆنا سودى بۆته‌ندروستى ژینگه‌ى گۆى زه‌وى هه‌بووه خێروبیرمان لێ نه‌دیوه. به‌پێچه‌وانه‌وه ته‌ندروستى ده‌رونى مرۆڤیشى زۆرخراپ كردووه. ساڵى پار ((ئه‌نتۆنیۆگۆتریش)) سكرتێرى گشتى نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كان پێش گرێدانى خولى حه‌فتاوسێهه مینى كۆمه‌ڵه‌ى ته‌ندروستى جیهانى له ((ژنێَف))، سه‌رنجى هه‌مووكۆمه‌ڵَگه‌ى نێوده‌وڵه‌تى بۆئه‌وه ڕاكێشا به‌هۆى بڵاوبوونه‌وه‌ى ده‌رده كۆرۆناوه، پێویسته زۆربه‌ته‌نگ ته‌ندروستى ئه‌قڵى وده‌رونیه‌وه‌بن. له‌م دواییه‌دا گۆڤارى ((فۆرین پۆلیسى)) ڕاپۆرتێكى بڵاوكردۆته‌وه به ناو نیشانى ((چۆن په‌رله‌مانى ئه‌وروپاى ده‌سه‌ڵاتى سته‌مكارانى به‌سه‌ركیشوه‌ره پیره‌كه‌دا زیاترسه‌پاندووه؟)). ڕاپۆرته‌كه ((دالیبۆر ڕۆهاك)) له ((په‌یمانگه‌ى ئه‌مریكان ئنته‌رپرایز)) ه وه‌ئاماده‌ى كردوه وباس له‌وه‌ده‌كات، چۆن پارته ئۆروپایه‌كان ده‌رفه‌تى ده‌رده كۆرۆنایان قۆزتۆته‌وه وكاریان كردوه بۆئه‌وه‌ى له‌جیاتى چه‌سپاندنى به‌هادیموكراسیه‌كان له وڵاتانى خۆیان ووڵاتانى جیهاندا، یاسا بۆباڵاده‌ستى كۆمه‌ڵێك بنه‌ماڵه‌ى سیاسى وده‌وڵه‌مه‌ندى سته‌مكارى ئۆروپایى به‌كاربخه‌ن! به‌شێوه‌یه‌ك كه ئه‌م ڕاپۆرته ده‌خوێنیته‌وه پێت وایه كه باس له‌تۆو وڵاته‌كه‌ى تۆده‌كات. ئه‌مه‌ش ته‌نها له‌به‌رئه‌وه یه خه‌مه لۆكاڵیه‌كان خه‌مى جیهانین و،خه‌مى جیهانیش خه‌مى لۆكاڵین. به‌داخه‌وه ئه‌وانه‌ى له‌م هاوكێشه تێده‌گه‌ن كه‌من، منیش هه‌میشه كه بێ په‌روا دووپاتى ده‌كه‌مه‌وه وبه‌ڵگه‌ى بۆده‌هێنمه‌وه، ده‌مه‌وێت بیسه‌لمێنم مادام سه‌رمایه‌دارى ده‌یه‌وێت بازاڕجیهانگیربكات، پێویسته ئێمه به‌پێچه‌وانه‌وه، هاوخه‌مى وهاوده‌ردى مرۆڤبوونمان جیهانگیربكه‌ین، بۆئه‌وه‌ى به‌رامبه‌ربه دێوى ((بازاڕ)) سه‌نگه‌رى خه‌باتى كۆمه‌ڵایه‌تیمان به‌هێزبكه‌ین وبه‌نینۆك شه‌ڕله‌گه‌ڵ دێوى((به‌بازاڕكردنى جیهان)) و((به‌كاڵاكردنى مرۆڤ)) دا بكه‌ین. سه‌رنج بده‌ن كۆمپانیا وپرۆژه بچوك وجڤاكیه‌كان له‌ده‌رده‌كۆرۆناوكرنتینه‌دا زیانیان به‌ركه‌وتووه، كه‌چى كۆمه‌ڵگاى گه‌وره‌ى سه‌رمایه‌دارى وكۆمپانیاى گه‌وره‌ى بنه‌ماڵه‌كان، زیاتر سه‌رمایه‌یان كه‌ڵه‌كه كردووه. به‌ره ى كۆنتڕۆَلكردنى جیهان به‌هێزتربووه! ئه‌م قسه‌یه‌ى من ڕمڵ لێدان نیه، به‌ئاسانى بۆت كورت ده‌كه‌مه‌وه. منى بێسه‌ر وسه‌ودا ده‌مه‌وێت كاربكه‌م. وابزانه زارزارێن وڕۆڵێته، به‌ختى خۆم خستۆته سه‌ردووژماره، تۆش له‌سه‌ر نه‌وه‌دوو هه‌شت ژماره‌دات ناوه، بێگومان به‌ختى دووژماره‌ى من نایباته‌وه، به‌ڵام له‌نه‌وه‌دوو هه‌شته‌كه‌ى تۆحه‌فتازیاتر ده‌یباته‌وه ! من دۆڕاوى گه‌وره وتۆبراوه‌ى بچوكى، به‌ڵام هه‌رده‌م تۆده یبه‌یته‌وه، چونكه تۆسه‌رمایه‌دارى ! بابێینه‌وه سه‌رئه‌وبابه‌ته‌ى كه‌ئه‌م نووسینه‌م پێ هۆنیه‌وه وسه‌باره‌ت ساغڵه‌مى ئه‌قڵی وده‌رونیه وقسه‌ى سه‌رۆكى گشتى نه‌ته‌وه یه‌كگرتوه‌كانم، به‌نمونه بۆ هێناوه‌ته‌وه. ده‌رده كۆرۆنا خه‌ڵكى خزاندۆته ماڵه‌كانیانه‌وه، تاك وته‌ریكى خستون ولێكتر دورى خستونه‌ته‌وه. وامه‌زانه هه‌مووشوێنێك ئه‌م وڵاته‌ى ئێمه‌یه وخێروبیرى په‌یوه‌ندى جڤاكى پێكمانه‌وه گرێ ده‌دات وپه‌یوه‌ندى كۆمه‌ڵایه‌تیمان هه‌یه. خۆت بخه كه‌وڵى هاووڵاتیه‌كى ئه‌ڵمانى وئینگلیزو فه‌ره‌نسایى داماوه‌وه، له ئاپارتمانێكى بیست قات دایه‌و ڕوبه‌رى ماڵه‌كه‌ى سى چل مه‌ترێكه‌و به‌ته‌نها ده‌ژى ودۆست ویارو هاوڕیه‌كى نیه، ئه‌گه‌رهه‌یبێت سه‌گێكه ونه‌بیت ئه‌ویش نیه، مرۆڤایه‌تیبوون چۆن واده‌گوزه‌رێت؟َ! كه ئه‌م بابه‌ته‌م سه‌باره‌ت ساغڵه‌مى ئه‌قڵى وده‌رونى ده‌نووسى، كۆمه‌ڵێك ئاماروسه‌رژمێرى نێوه‌نده گه‌وره‌كانى وڵاتانى خۆرئاوام خوێنده‌وه كه‌چۆن له‌سایه‌ى ده‌رده‌كۆرۆناو كرنتیه‌نه‌دا، بارى ده‌رونى خه‌ڵك تێكچووه وچۆنیش خه‌ڵكانێكى زۆرتاك وته‌ریك كه‌وتن وله نه‌بوونى په‌یوه‌ندى گه‌رمى خێزانى وكۆمه‌ڵاتى دا، په‌نایان بردۆته به‌ر به‌كارهێنانى كهول وماده‌ى بێهۆشكه‌رو ژماره‌یه‌كى زۆرتریش، ئه‌مانه‌ش دادى نه‌داون وخۆیان كوشتووه، پرسیارم لادروست بوو. تابلۆى جیهانه‌كه‌مان بێنیته به‌رچاوت ئه‌وه‌نده ترسناكه، هیچ نامێنێت جێگاى ئومێدبێت. لێره‌دا ده‌مه‌وێت بگه‌ڕێمه‌وه بۆجوانترین ڕۆمان كه‌له سه‌ده‌ى هه‌ژده‌هه‌مداو له‌ساڵى1759به‌ته‌نها له سێ ڕۆژدا ((ڤۆڵتیر)) ى بیرمه‌ندى گه‌وره‌ى فه‌ره‌نسایى نووسیویه‌تى و به‌ناونیشانى ((كاندید، یان گه‌شبینى))ه وعه‌یامێك پێش ئێستا خوێندمه‌ته‌وه. له‌وماوه‌یه‌دا كه بیركردنه‌وه‌م و ده‌رده كۆرۆنا بردمیه‌وه سه‌رى وجارێكى ترده‌سته‌و دامانى بوومووه وخوێندمه‌وه، زانیم ناوه‌ڕۆكى ڕۆمانه‌كه سه‌باره‌ت درۆى دروستكردنى هیواو ئومێده به‌زانست وخۆشه‌ویستى وپێشكه‌وتنى ته‌كنیكى وئه‌قڵه‌و، دژى نه‌خۆشى دروستكردنى هیوایه ! بته‌وێت له‌م ڕۆمانه گه‌وره فه‌لسه‌فیه بگه‌یت دووچارى پوچگه‌رایى ده‌بیت، كه‌هیوا به‌خشین به ئه‌قڵ وزانست خۆى درۆیه‌كى گه‌وره‌یه وبه‌ته‌نها بۆئه‌ویه‌وه ده‌سه‌ڵات بۆسته‌مكاران ده‌سته به‌ربكاته‌وه، وه‌ك ئه‌وه‌ى زمانى حاڵى بڵیت زانست وپێشكه‌وتن وه كو ئێستا ده‌سه‌ڵات به سته‌مكارى بازاڕده‌داته وه، ئه‌مه‌ش حیكمه‌تى گه‌وره‌ى ئه‌ده‌به كه‌پێشبینى دووباره‌بوونه‌وه‌ى بێ دادى ده‌كاته‌وه. ڤۆلتیر ده‌ڵێت "خۆبه‌ستنه‌وه به‌هیواى زانست وئه‌قڵ خۆشه‌ویستی و واتاى گه‌وره‌وه ئه‌وپه‌ڕى پوچگه‌راییه، بۆیه واباشه" مرۆڤ خه‌ریكى باخچه بچوكه‌كه‌ى خۆى بێت وشتێكى تیابچێنێت " هه‌زارن ساڵ پێش ((ڤۆلتێر)) و پێش هه رسێ ئاینیه ئیبراهیمیه گه‌وره‌كه ، ((زه‌رده‌شت)) ى ڕێبه‌رمان وتویه‌تى "هه‌چكه‌س دوانزه دره‌خت بچێنێت له‌نه‌وه‌ى منه" ((ڤۆلتیر)) باسى نائومێدى كردووه و((زه‌رده‌شت)) یش باسى ئومێد، له‌م نێوه‌نده‌دا ئه‌وه‌ى گرنگه كۆڵنه دان وسه‌رسه‌رختیه، باخچه‌كه‌ى ڤۆلتیر هه‌رئه‌وه‌ى زه‌رده‌شته، گرنگ ئه‌وه‌یه ئومێدى گه‌وره‌مان نه‌بێت، بۆئه‌وه‌ى هه‌ربه‌جارێك نائومێد نه‌بین. چه‌نددره‌ختیك بچینه‌و ئومێدى گه‌وره‌ت نه‌بێت، دره‌خته‌كان بچێنه‌و نائومێدمه‌به .ئه‌مه ئه‌وپه‌ڕى كۆڵنه‌دان وسه‌رسه‌ختیه! كارى چاكه‌خوازى ئه‌گه‌ر خۆشت به‌ره‌كه‌ى نه‌چنیته‌وه، خه‌باتێكى گه‌وره‌یه كه دژى خراپه‌كارى پێده‌بیته‌وه، له‌شوێنێك كه ڕه‌نگه تۆ خۆشت له‌وێ نه‌بیت ونه‌زانیت چۆن ئه‌مزۆرانه به‌سه‌ركه‌وتنى جیهان ومیهره‌بانى مرۆڤبوون دا ده‌شكێته‌وه ! خه‌باتى كۆمه‌ڵایه‌تى له‌هه‌ناوى دا خه‌باتێكى تاكانه‌یشه، ئه‌مه‌ش خه‌باتێكه ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ى كۆڵنه‌دان وسه‌رسه‌ختیه به‌وه‌ى ئه‌گه‌رێمه هه‌رێكه‌و له‌خۆمانه‌وه له‌ژینگه‌ى كۆمه‌ڵایتى خۆمان بچینه سه‌ر پێڕه‌وى چاكه‌خوازى به‌شداروكاریگه‌رده‌بین نه‌ك له شۆڕێكى لۆكاڵی وجیهانیدا به ڵكۆله‌گۆڕانكاریه‌كى مه‌زن دا له‌سه‌رئاستى گه‌ردوون! كه‌هیچ ناكه‌ین وپاسڤین و له‌به‌رامبه‌ر وه‌حشیگه‌ریه‌تى خێڵ وبنه‌ماڵه سیاسیه‌كاندا هه‌ر زۆربڵێمان هه‌ڵبژاردووه, هه‌مووشتمان بۆئه‌وان جێهێشتوه، باشتره‌وه‌ازله‌م زۆربڵێى وچه‌نه‌بازیه بهێنین و به‌شێك نه‌بین له‌ناومێكردنى ئه‌وانه‌ش كه‌چاكى كۆڵنه‌داو سه‌رسه‌ختیان به‌لاداكردووه! ئه‌گه‌ربه‌شێك نیت له دروستكردنى چاكه‌خوازى، به‌شێك مه‌به‌له‌دروستكردنى خراپه‌كارى، به‌مه‌ش كارێكت كردووه سه‌روسامانى نیه ! له‌م سه‌رده‌مه‌دا ئه‌گه‌رهیچت پێنه‌كراو ئه‌م كه‌مترینه‌ت كرد، بزانه شتێكى بچوكت نه‌كردووه. ((ماويه تى))
.gif)
ساڵح ژاژڵەیی چەند مانگێك لەمەوبەر خۆپیشاندانی هاوڵاتیان لەشارو شاۆچكەكانی دەڤەری سەوز دەستی پێكرد و داوای موچەو ئەنجامدانی خزمەت گوزاری و سزادانی ئەوانەی كە خەرێكی كاری گەندەڵی و دزینی سامانی هاوڵاتیانن . خۆپیشاندەران لە لایەن ئاسایش و پۆلیس و هێزی پێشمەرگەوە پەلاماردران .لە ئەنجامدا 7 هاوڵاتی لە كفری و تەكیەو سەید سادق شەهید كران و لە ژێر هەڕەشەو لێدان و گرتن و سوكایەتی پێكردن ، كۆتاییان بە خۆپیشاندانەكان هێنا . لە سنوری پارتی زۆر بەدەگمەن خۆپیشاندان ئەنجامدەدرێت . لەبەر ئەوە نییە كە خەڵكی ئەوێ ڕازین لە ڕەفتارەكانی پارتی ، بەڵكو لەبەر ئەوەیە بە جۆرێك ترسیان خستۆتە دڵی خەڵكەوەو خەڵكیان تۆقاندوە خەڵك ناتوانێت هیچ جوڵەیك بكات . زیندانەكانی پارتی پڕن لە خەڵك هەر كەسێك كەمترین ناڕەزایی دەربڕیـَت خێرا بە بەهانەی تیرۆر و جاسوسی و پەیوەندی بە پەكەكەوە دەیخەنە ژێر ئەشكەنجەو دەیخەن كونی زیندانەوە . تا ئێستا چەندین كەسیان بە ئاشكرا كوشتوە لە ژێر لێدان و ئەشكەنجەدا . هەر لەو ماوەیەی پێشو پێشمەرگەیەكی یەكێتیان شەهید كرد بە بەهانەی ئەوەی بازرگانی بە مادەی هۆشبەرەوە كردوە . ئەوەتا ئێستا كادیرێكی تری یەكێتیان لە زاخۆ گرتوە بەناوی ئەوەی پەیوەندی بەپەكەكەوە هەیە . لە ماوەی چەند مانگی ڕابوردوشدا لە ئەنجامی ئەوەی لە دهۆك و چەند شوێنێكی تر خۆپیشاندان كرا و داوای موچەو ئازادیان دەكرد ژماریەكی زۆر لە ڕۆژنامەنوس و چالاكاكەوانیان گرت لەوانە شیروان شیروانی و مامۆستا بەدەل بەرواری . لە ئێوارەی ڕۆژی 15/2/ 2021 شاری هەولێر كەوتە بەرهێرشی چەندین موشەكەوەو بەو هۆیەوە ئاسایشی شارەكە شێواو چەندین كەس بریندار بون و كەسێكیش گیانی لە دەستدا و سەربازێكی ئەمەریكیش بریندار بوو . ئەمە ڕوداوێكی زۆر سەرنج ڕاكیش بوو ،بەو هۆیەوە هاوپەیمانانی دژی داعش هاتنە سەرخەت و هاو خەمی و خۆیان بۆ حكومەتی هەرێم دەربڕی و دەست بەجێ داوایان لە حكومەتی عێراقی كرد لیژنەیەك پێك بهێنن بۆ دۆزینەوەی ئەنجامدەرانی ئەو كارە تیرۆریستییە كە ویستویانە ئاسایشی شاری هەولێرو هەرێمی كوردستان تێك بدەن . دەتوانین بڵێن ئێستا هاوپەیمانان بونە بەرگریكار لە هەرێمی كوردستان . خۆ ئەگەر ئەوە نەیوایە چەند ساروخێكی تر بتەقێنرایە ، ئێستا سەرانی بناماڵەی بارزانی لە تەیارەدا دەبون بۆ لای ئەردۆغان وەكو چۆن لە كاتی هاتنی داعشدا بۆ مەخمور بنەماڵەی بارزانی خۆیان پێچابۆوە بۆ ڕاكردن و دواجار ئیران فلمیشی لەسەر دەركردن . هێزی پارتی ڕێوین بەرامبەر دوژمن و شێرن بۆ شەهید كردنی خەڵكانی وەكو سەردەشت عوسمان . لەم كاتە هەستیارەدا كە ئەو ڕوداوە سەرنجی هەمووخەڵكی كوردستان و ناوچەكەو جیهانیشی بۆلای خۆی ڕاكێشاوە و هەر یەك بە جۆرێك هاوخەمی خۆی دەردەبڕێت و بە جۆرێك بیری لێ دەكاتەوەو لایەنێك تۆمەتبار دەكات . سەركردایەتی یەكێتی بە پەرۆشەوە سەیری ئەوڕوداوە دەكەن و نیگەرانی خۆیان دەردەبڕن ، لە بری ئەوەی پارتی لاپەڕەیەكی تازەبكاتەوەو هەوڵی ئاشتەوایی گشتی بدات و حكومەتی هەرێم بە یەكگرتویی نیشان بدەن لەبەردەم دۆست ودوژمن حكومەتەكەی پارتی بڕیاری دادگایی كردنی ئەو گیراوانەی دا كە چەند مانگێك پێش ئێستا لە دەڤەری بادینان خۆپیشاندانیان ئەنجامدابوو بۆ ئەوەی موچە لە كاتی خۆیدا وەرگرن و ئازادیان هەبێت . گیراوەكان تۆمەتی سیخوڕی و ئاژاوەگیڕی و ئامادەكاری بۆ هێرش بردنە سەر قونسلخانەكانیان دراوەتە پاڵ . هەر كاتێك پارتی بیەوێت خەڵك زیندانی بكات یان سزایان بدات ، سیناریۆی ئامادەكراویان هەیە بۆ سزادانەكە. سەرۆكی حكومەت پێش وەخت خۆی بڕیارەكەی دابوو چونكە وتبوی ، ئەوانە رۆِژنامە نوس نین و جاسوس و تێكدەرن بۆ ئەوەی بە یاسای ڕۆژنامەوانی دادگایی نەكرێن . لە ڕاستیدا ئەم لێدوانەی سەرۆكی حكومەت بوو بە بڕیاری دادگا و دادوەرە كۆیلەكانی سەر بە پارتیش بریارەكەی سەرۆكی حكومەتیان خوێندەوەو 5 كەس لە گیراوەكان هەر یەكەیان بە 6 ساڵ زیندانی حوكمدران . سەردەشت عوسمان بە بڕیاری كێ گیراو بە بڕیاری كێ شەهید كرا، ئەمانەش هەر بە بڕیاری ئەوانە حوكم دران بەڵام لە ڕێگای دادگای پارتییەوە . شێوازی دادگایی كردنەكە هیچ عەدالەتێكی تێدا نەبوەو كۆی كێشەكە بە سیاسی كراوە و تەنانەت باسی ئەوە دەكرێت هەڕەشەی تەعدای شەرەف لە كەس و كاری گیراوەكان كرابێت . ئەمەش دوو بارەكردنەوەی ڕەفتارەكانی بەعسە. لە ئەنجامدا ناڕەزایەتییەكی فراوانی لەسەر ئاستی ناوخۆی هەرێم و ڕێخراوەكانی مافی مرۆڤی جیهانی و نەتەوەیەكگرتوەكان لێكەوتەوە . سەیركەن لەم كاتەدا كە هەرێمی كوردستان لە هەموو لایەكەوە كەوتۆتە بەر مەترسی، لە بری ئەوەی سەرنجی دنیا بەلای هەرێمدا ڕاكێشن ، پارتی خەریكی سزادان و دادگایی هاولاتیانە ئەوەش بۆ ئەوەی هیچ كەس زاتی ئەوە نەكات نەك خۆپیشاندان بكات ، بەڵكو فزەش نەكات . تەنها لەسەر ئەوەی خەڵك داوای موچەو ئازدادی دەكات ، 6 سال َحوكمیان دەدەن ، بەڵام ئەوانەی لە 17ی شوباتی ساڵی 2011 چەندین كەسیان لەبەر دەمی لقی چواری پارتی لە سلێمانی شەهید كرد ، تا ئێستا سزا نەدراون . سەیركەن چۆن دوژمنان لە هەموو لایەكەوە تێڵایان لە هەرێمی كوردستان بڕیوەو دەسەڵاتدارانی كوردیش خەرێكی سزادانی هاولاِتیانی خۆیانن . توركیا نیوەی بادینانی داگیر كردوەو پارتی خۆی پێش سوپای تورك كەوتوە بۆ لێدانی پەكەكە . بەڵام خەڵك دەگرێت بە بیانوی ئەوەی دۆستی پەكەكەن و ئەوە بە خیانەت دەزانێت . شەنگال ڕادەستی بەغدا دەكاتەوە لەسەر داوای توركیا بۆ دەركردنی پەكەكە لە شەنگال. سەیری ڕاپۆرتەكەی ( یەهود ئێعری ) نوسەرو لێكۆڵەرەوەی ئیسڕائیلی بكەن كە نوسیویەتی بارزانی لەسەر داوای توركیا ڕیفراندۆمی كرد بۆ ئەوەی ناوچە دابڕێنراوەكان لە دەست كوردو یەكیتیش بچن . سەیر لەوەدایە بۆ كەركوك دەگرین ، بڵام تا ئێستاش ڕازی نەبون پارێزگاری كەركوك بدرێت بە كورد چونكە دەبو لە پشكی یەكێتی بێت . دوو رۆژِ پیش هێرشە موشەكیەكەی سەر هەولێر ڕاكان جبوری بەڕەسمی لە لایەن مستەفا كازمیەوە كرا بە پارێزگاری كەركوك . یەك ڕۆژیش پێش هێرشە موشەكیەكەی هەولێر ، وەزیری ناوخۆی بەغدا هاتە كەركوك و كۆبونەوەی داخراوی بە بەرپرسەكانی كەركوك كرد . ئێستا پارتی زۆر دڵخۆشە كە پارێزگاری كەركوك بۆ یەكێتی نەبوو . ئێوە لە پێناوی بەرژەوەندی و ناكۆكیەكانی خۆتان هەرێمی كوردستانتان كردۆتە شوێنی تەراتینی دوژمنان و دەیان بنەكەی جاسوسییان تێدا كردۆتەوەو لە بری دژایەتی ئەوان خەرێكی سزادانی میللەتەكەی خۆتانن . باشە ئەگەر بەیانی لە بەسرەوە فەوجێك حەشدی شەعبی لە ڕێگای ئیرانەوە بهێننە شارباژێر و سلێمانی موشەك باران بكەن ، چیتان یپَدەكرێت ؟. هیچ لایەكتان خەمی موشەك بارانەكەی هەولێرتان نەبێت . ئێستا ئەمەریكا خۆی كردۆتە بەرپرسی ئەودۆسیە، نەك لەبەر خاتری ئێوەو كورد . بەڵكو لەبەر ئەوەی ئەمەریكا خۆی لێرەیە و نایەوێت بارودۆخەكەی لێ تێك بچێت . ئەگەر ئەمەریكا پێویستی بە هێزی ئێوە هەبوو، بە چەند ملیۆنە دۆلارێك هێزەكەتان لێ بەكرێ دەگرێت و بەلاشیەوە گرنگ نییە چەند دەكوژرێن و بریندار دەبن ،گرنگ ئەوەیە خوێن لە جەستەی سەربازێكی خۆی نەیەت . ئەگەر یەكێتی وپارتی خۆیان بە خاوەن و خەمخۆری ئەم هەرێمە بزانن دەبێ ئەوراستیە بزانن كە ئەو دادگاییەی لە هەولێر بەڕیوەچو زۆر مەترسیدارترە بۆ ئایندەی هەرێمی كوردستان وەك لە موشەك باران كردنەكە . ئەو دادگاییی كردنە بەو شێوازە بە مانای ئەوە دێت كە هیچ كەسێك لەم هەرێمە ژیانی پارێزراو نابێت و كەسیش لە خەمی ئەم وڵاتەدا نابێت .ئەگەر یەكێتی ڕاست دەكات و خۆی لە پارتی بە خەمخۆرتر دەزانێت ، ئەگەر پارتی ئەوحوكمەی هەڵاَ نەوەشاندەوە ، با لە حكومەت بكشێتەوە . بەڵام بە تاقیكردنەوە دەركەوت كە نە یەكێتی و نە پارتی لە خەمی میللەتدا نین . ئەم دوو حیزبە لە پێناوی بەرژوەندی خۆیان و بنەماڵەو بەرپرسەكان و خزمەكانی خۆیان كار دەكەن نەك بەرژەوەندی گشتی . كەواتە هەردوك لا ڕوی یەك دراوی قەڵبن و نرخیان لای میللەت نەماوە . كاتیك بەرژەوەندە تایبەتیەكانیان لە گۆڕێدابێت ، ئامادەن چاو لە هەموو كەم و كورتییە كانی یەكتری بپۆشن . یەكێتی دوو ڕۆژ پێش دادگاییی كردنەكە كۆبونەوەی سەركردایەتی خۆی كرد و داوایان كرد ئەو سزادراوانە ئازاد بكرێن چونكە بە نایاسایی گیراون و كێشەكەیان بە سیاسی كراوە . بەڵام پارتی بڕیاری خۆی داو هیچ حسابی بۆ یەكێتی نەكرد . بە حوكمی ئەوەی پارتی و یەكێتی و گۆڕان بەشدارن لە حكومەتدا ، كە واتە یەكێتی و گۆڕانیش ڕازامەندن لە سەر ئەو بڕیاری حوكمە . لە كاتێكدا ئێوە بەشداربن لە حكومەتدا دەركردنی بەیاننامە لەسەر ئەو دادگایی كردنە چ نرخێكی هەیە، خۆ ئێوە ئۆپۆزسیۆن نین بەیاننامای ناڕەزایەتی دەركەن و بەشێكن لە حكومەت و دەبێ خاوەنی بڕیاربن . ئەگەر ئێوە لەناو ئەم حكومەتدا هیچ نین ، بۆچی پیاوانەو بە حەیای خۆتانەوە لەوحكومەتە ناچنە دەرەوەو خۆتان لەو بەرپرسیاریەتە بەدوور بگرن . من سەیرم لە یەكێتی دێت كە خاوەنی سەرەوەری هەڵگیرسانەوەی شۆڕشی نوێ بوە . خاوەنی هێزێكی باش و لەشكرێك شەهید و جەماوەرێكی باشە و بۆچی بەو شێوەیە بۆتە كۆیلەی پارتی و بە هەموو شتێكی ئەوان ڕازییە . سەیری ئەمە بكەن : بەناوپۆستی وەزیری پێشمەرگەیان هەیە . بەڵام پارتی خۆی هێز دەباتە زینوی وەرتی . وەزیری بەگری توركیا دێتە هەرێمی كوردستان ، بەڵام كۆبونەوە لەگەڵا مەسعود بارزانی و نیچیر و مەسرور دەكات و وەزیری پێشمەرگە بەشداری ئەو كۆبونانەوە نابێت . خۆ پێش وەختیش هەمومان دەمانزانی بەرنامەی هێرش كردنە سەر پەكەیان هەیەو ڕوداوەكەی چیای گارە ئەوە پشت ڕاست دەكاتەوە . وەزیری پێشمەرگە یەكیتییە بەڵام مەلامستەفای كوڕی مەسعود بارزانی دەچێت ئاڵ و گۆڕ لە هێزەكانی بارزاندا دەكات . وەكو ئەوەی بارزان وڵاتێكی تربێت و خاوەنی هێزی خۆی بێت . بیر بكەنەوە ئەم یەكێتییە چ دڵێكی بەم بەشداربونە لە حكومەتەكەی پارتیدا خۆشە ، ئەگەر بەرژەوەندی تایبەتی لە پشتەوە نەبێت ؟. ئەگەر وانییە چ كاتێك لە ئێستا گونجاوتر هەیە بۆ ئەوەی بڕیاری كشانەوە لە حكومەت بدەن و خۆیان بكەنە خاوەنی ئەو هەموو خەڵكە ناڕازیەی ئێستا هەیە بە تایبەتی ناوچەی بادینان . ئەگەر یەكێتی وگۆڕان لە حكومەت بكشێنەوە هەموو بەرپرسیاریەتەكە دەچێتە ئەستۆی پارتی بە تەنها . ئەو كات پارتی ڕوبەڕوی ناڕەزایەتییەكانی ناوخۆش و ڕێكخراوەكانی مافی مرۆڤ و نەوە یەكگرتوەكانیش دەبێتەوە و بەتەنها دەمێنێتەوە . هاتنەدەرەوەی یەكێتی لە حكومەت بە مانای كۆتایی هاتنی ژیانی سیاسی نابێت چونكە خاوەنی پێگەو هێزی خۆیەتی وبایەخ و گرنگی خۆی دەمێنێت لای هاوپەیمامانان . من مەبەستیشم ئەوە نییە یەكێتی شەڕ لەگەڵ پارتی بكات بەڵكو هەڵوێستی هەبێت . باشە خۆ دنیا وێران نابێت یەكێتی هەنگاوێكی لەو شێوە بنێت و خۆی تاقی بكاتەوە ؟. دڵنیام قازانج دەكات و جەماوەری زیاتر دەبێت . ئەگەر یەكێتی و گۆڕان ڕاست دەكەن و خەڵك ناخەڵەتێنن بە دەركردنی بەیاننانەو دەربڕێنی هاوخەمی بۆ حوكمدراوەكان ، با لە حكومەت بكشێنەوەو لەگەَڵا لایەنەكانی تر بەرەیەكی نیشتمانی بنكە فراوان پێك بهێنن بۆ بەشداریكردن لە هەڵبژاردنەكانی داهاتودا . بەدڵنیاییەوە گۆڕانكاری ئەرینی گەورە ڕودەدات و ئەو بارودۆخە سیاسیە چەق بەستوەی ئێستا لەئارادایە ، لەبەر یەك هەڵ دەكێنرێت و بارودۆخێكی نوێ و قۆناغێكی نوێ دێتە كایەوە . ئەگەر یەكێتی و گۆڕان هەر بەردەوام بن لە حكومەتداو پارتی هیچ حسابێكیان بۆ نەكات ، هیچ ڕول َو بایەخ و نرخێكیان لە گۆڕپانی سیاسی و ناو جەماوەردا نامێنێت .ئێوە هەردوك لاتان داوای ئازاد كردنی گیراوەكانتان كرد ، بەڵام پارتی هیچ حسابێكی بۆ نەكردن و حوكمی دان . باشە لە خۆتان ناپرسن : پارتی نەوتی هەرێمی هەڕاج كردوەو ئیفلاسی بە هەرێمی كوردستان كردوە ، لە بری ئەوەی وەزیری سامانە سروشتییەكان بچێتەبەغدا بۆ ڕێكەوتن لەسەر بودجە كە هەموی پەیوەندی بە دۆسیەی نەوتەوە هەیە ، بۆچی قوباد تاڵەبانی و ئاواتی شێخ جەناب دەبنە كەواسووری بەر لەشكر؟. ئەگەر دادگای تەمیز حوكمی گیراوەكان هەڵ نەوەشێنێتەوەو یەكێتی گۆڕانیش لە حكومەت نەكشێنەوە ، بەمانای ئەوە دێت یەكێتی و گۆڕانیش ڕەزامەندن بەو حوكمەو دەركردنی بەیاننامە تەنها دەبێتە سیناریۆی درۆ . بەڵام جەماوەر بێدەنگ نابێت . ساڵح ژاژڵەیی
بەشدار عوسمان هێنان و چاوساغی بۆ تانک و زریپۆش و دەبابەکانی بەعس و تورک و فارس و عەجەم بۆ سەر ماڵی خەڵک پەیوەندی بە ئاسایشی هەرێمەوە نیە ! کردنی کۆڵان و سەربانەکانی شارەکان بە جەبهە و بەکوشتندانی (١١٠٠٠) گەنج و مناڵ و پیر و پەککەوتە لە شەری ناوخۆدا،لەبەر پاراستنی ئاسایشی هەرێم بوو ! دۆخەکە لە مەترسی تێپەڕیوە و پێویستە لێیان بپرسینەوە،کێ مۆڵەتی بە ئێوە داوە چەکتان بەدەست بێت و گوللە بنێن بە دەمو سینگ و سەری مناڵ و کوڕی خەڵک ؟! ئێوە مۆڵەتتان لەکێ وەرگرتووە گەنجێک لەتاو برسیەتی دێتە سەرجادە لولەی تفەنگەکانی تێدەکەن و مێشکی دەپڕژێننە سەر شەقام و خیابانەکان ؟! هەر بەم مناسبەیە حەقە بپرسین،ئەی ئەوانەی تۆماهۆک دەهاوێژنە ئەم دیوە،مۆڵەتیان لەئێوە وەرگرتووە،ئەی بۆ ئاشکرایان ناکەن ؟ ئەی ئەوانەی تۆپبارانیان کردۆتە کاری رۆژانە ئۆپەراسیۆن لەناو قوڵایی خاکی هەرێم ئەنجامدەدەن ئێوەیان ئاگادارکردۆتەوە ؟! ئەی بۆ نوقەتان لێوە نایە ؟ کێ مۆڵەتی بەئێوە داوە سەروەت و سامانی ئەم کۆمەڵگایە بەتاڵان ببەن و دەست بۆ بڕینی شیری مناڵی ساوا ببەن و کرێی رۆژانەی باوکەکەی ببڕن ؟! بەکام داد و دادگا و یاسا و دەستورێک و عورف و عادات و ئەخلاقێک، دەمو سینگی رۆژنامەنووسانتان کردە بێژینگ ! تەنها لەبەر ئەوەی پێشەنگی داواکردنی مافو ئازادییەکان بوون ؟! ئەوە ئێمەین داوای داماڵینی چەکمان کرد،ئەوە ئێمەین داوای پاراستن و ئەمنیەت دەکەین،ئەوە ئێوەن میلیشیا دورستدەکەن تا پارێزگاری لە بۆڕییە نەوتیەکانتان بکات، ئەوە ئێوەن چەک دەبەخشنەوە تا بێدەنگمان بکەن . ئەوانەی خەڵک دەکوژن و ژیان و ئەمنیەتی ئەم کۆمەڵگایەیان خستۆتە مەترسییەوە لای هەموومان ناسراون،لەسەرووی هەموو یاسا و داد و دادگا و لێپرسینەوەیەکن،مۆڵەتی چەک و تەقەکردنیان هەیە و بەڕەسمی پارێزگارییان لێدەکرێت،بۆیە دەست ناپارێزن و ژیان و ئەمنیەت و کەڕامەتی ئەو کۆمەڵگایەیان خستۆتە مەترسیەوە، ئەوانەشی دەیانەوێت شکۆ و شکۆمەندی تاکەکان پارێزراو بێ،لەباشترین حاڵەتدا سزا دەدرێن . ژیان و شەخسیات و کەڕامەتی هەمووان لەژێر مەترسیەکی کوشندە دایە و بۆیەک ساتیش و لەهیچ شوێنیک ئەمنیەت و ئارامی و دڵنیایی هەستی پێناکرێت،ئەوەی دۆخەکەی مەترسیدارتر و قوڵتر کردۆتەوە ئەوەیە دامودەزگایەک،پەناگەیەک شک نابەرێت ماف بۆ مافخوراو بگەڕێندرێتەوە . دوور نەڕۆین چەند مانگێک بەر لە ئێستا لاقەکارانی کچە حەوت ساڵانەکان وەکو پاڵەوان لەدادگا هاتنە دەرەوە.
د. كامه‌ران مه‌نتك ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رسوڕمانه به‌ده‌یان موسته‌شارو تاوانبارو دزو جه‌رده‌و گه‌نده‌ڵ و وڵات فرۆش و سیخوڕی ولاتان و كۆنه به‌عسی و ئه‌و جه‌للادانه‌ی ئازاری گه‌نجی كوردیان ده‌داو له‌زیندانه‌كاندا سووكایه‌تیان پێده‌كردن، ئه‌و ئه‌فسه‌رو پله‌داره سه‌ربازیانه‌ی پلانیان بۆ وێرانكردن سڕینه‌وه‌ی كوردستان داده‌نا، هه‌موو ئه‌وانه به‌ئاشكرا له‌م هه‌رێمۆكه‌ی ئێمه ته‌راتێن ده‌كه‌ن، نه‌ك هه‌رئه‌وه‌نده به‌ڵكو ئه‌وانه‌ی له‌به‌غداو ناوچه‌كانی تری ئێراقیش تاوان ئه‌نجامده‌ده‌ن و راده‌كه‌ن په‌نا بۆ هه‌رێمی كوردستان دێنن، لێره داڵده ده‌درێن و زه‌وی و ڤێللاو ئۆتۆمۆبیل و هه‌موو ئه‌و شتانه‌یان بۆ مه‌یسه‌ر ده‌كرێت، كه رۆڵه‌كانی ئه‌و هه‌رێمه خه‌ونی پێوه ده‌بینێت، كه‌چی خه‌ریكه له‌م وڵاته جگه‌ر سووتاوه‌دا شوێنی هاوڵاتیانی ساده‌ی خۆمان نابێته‌وه!. ئه‌گه‌ر به‌عس جاریك ته‌عریبی كرد، ئه‌و ته‌عریبه‌ی ده‌سه‌ڵاتی كوردی كردی، له‌ماوه‌ی زیاتر له 1400 سالی رابردوو نه‌كراوه، ئه‌و سووكایه‌تیه‌ی ئێستا له‌باشوور به كه‌سایه‌تی كورد ده‌كرێت هیچ دوژمنێكی كورد به‌م شێوه‌یه نه‌یكردووه!. هه‌موو ئه‌مانه له‌به‌ر زه‌قه‌ی چاوان ده‌كرێت، گوایه ئه‌مه سیاسه‌تكردنه‌وه كه‌س نابێت قسه‌ی له‌سه‌ر بكات، دواتریش هه‌ر ئه‌و سوودمه‌ندانه، كاتێك ته‌نیا قاچێكیان له هه‌رێم ده‌چێته ده‌ره‌وه، ئه‌وه‌ی له‌ده‌ستیان دێت دژی ئه‌و میلله‌ته ده‌یكه‌ین، واته له‌گه‌ڵ حزب و سه‌ركرده‌كان دۆست و له‌گه‌ڵ میلله‌تیش دوژمنن!. جێگای سه‌رسامیه داگاكانی به‌غدا و ته‌نانه‌ت هه‌ندێك له‌وڵاتانی تریش وه‌ك تاوانباری جه‌نگ داوای موسته‌شارو كورد كوژو سیخوره‌كانی به‌عس ده‌كه‌ن، كه‌چی ده‌سه‌ڵاتی كوردی ئاماده نیه ته‌سلیمی دادگایان بكات، كه‌چی چه‌ند گه‌نجێكی تووڕه، كه هه‌ندێكیان ته‌نیا داوای مووچه‌ی خۆیان كردووه، له كونجی زیندانه‌كان ده‌ئاخنرێن و ده‌یان تۆمه‌تیان بۆ دروست ده‌كرێت. نازانم له هه‌رێمی كوردستان چی ماوه تا سیخوڕی له‌سه‌ر بكرێت؟! ئه‌وه توركیا نیوه‌ی وڵاتی داگیركردووه‌و له‌په‌نای حكومه‌تی كوردیه‌وه راسته‌وخۆ سیاسه‌ته‌كانی خۆی جێبه‌جێده‌كات، توركیا چ پێویستی به سیخوڕ هه‌یه، له‌كاتێكدا وا زۆربه‌ی لوتكه چیایه‌كانی كوردستان خستۆته بن ده‌ست و به‌رۆژی رووناك كوردستان سووتماك ده‌كات و داروبه‌ر له‌ره‌گه‌وه هه‌ڵده‌ته‌كێنێت، هه‌موو خه‌ڵكی ناوچه سنووریه‌كان ده‌بینن، كه ترۆمبێڵه بارهه‌ڵگره‌كانی توركیا داربه‌ڕووه‌كانی كوردستان له‌ره‌گه‌وه هه‌لده‌ته‌كێنێت و ده‌یگوازێته‌وه بۆ توركیا، هه‌موو خه‌ڵك ئه‌وه ده‌بینێت، ته‌نیا ده‌سه‌لاتی كوردی نه‌بێت!. باشه ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵاتێك چاوه‌كانی هێنده لاواز بێت توانای ئه‌وه‌ی نه‌بێت ئه‌و تاوانانه‌ی توركیا به رۆژی رووناك ببینێت، چۆن ده‌توانێت چه‌ند گه‌نجێك ئاشكرا بكات، كه سیخوڕی ده‌كات!؟ بۆ كێی ده‌كات؟ بۆ وڵاتێكی بێگانه. چی ماوه له هه‌رێم تا دوژمنانی كورد پێویستیان به‌سیخوڕ بێت!. ، ئێران نیوه‌ی داگیركردوه، توركیا نیوه‌كه‌ی تر، ئێراقیش وا له‌و دیو سنوری قوشته‌په هه‌ڕه‌شه ده‌كات!؟ چیتان ماوه له‌ده‌ستی بده‌ن!. ئه‌گه‌ر خه‌لك سیخوری و خۆفرۆشیش بكات، ئه‌وه ئیوه‌ن ئه‌و بازاڕه‌تان گه‌رمكردووه، ئێوه‌ن خه‌ڵكتان هاندا، كه ئه‌گه‌ر سیخوڕی بكات و ولات بفرۆشێت و ده‌ستی دوژمن رابكێشێته ناو وڵات، ئه‌وا له حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان و له‌ناو حیزبه كوردیه‌كان پۆست و پله وه‌رده‌گرێت، ئه‌وه له‌ژێر ده‌سه‌لاته‌كه‌ی ئیوه‌دایه خه‌ریكه به‌هاكانی كۆمه‌ڵگای كوردی هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه، بنه‌مای كه‌سایه‌تی گه‌نجه‌كان پووچه‌ڵ ده‌كرێته‌وه‌و وڵات ده‌كرێته تریاك و ماده‌ی سڕكه‌رخانه‌و باوكی شه‌هیدو قاره‌مانه‌كامیش ده‌كرێنه سواڵكه‌ر، ئه‌وه له‌ژێر ده‌سه‌ڵاتی ئێوه‌یه خه‌ڵكی دڵسۆزو وڵات په‌روه‌ر لاته‌ریك و په‌ڕاگه‌نده ده‌كرێت و تاوانبارو خۆفرۆشیانیش تاجی گه‌وره‌ییان ده‌خرێته سه‌ر، به‌ڕاستی جێگای سه‌رسوڕمانه له هه‌رێمی كوردستان باسی سیخوڕی و وڵات فرۆشی و خیانه‌ت بكرێت، له‌كاتێكدا زۆرینه‌ی هه‌ره زۆری سه‌ركرده‌و هێزه كوردیه‌كان پێشبڕكێیانه له‌سه‌ر خیانه‌ت. به‌راستی ئه‌وه‌ی له كێشه‌ی شێروان شێروانی و هاوڕێكانی به‌دیاركه‌وت، كاره‌ساتێك و شه‌رمه‌زاریه‌كه له‌مێژووی كوردا وێنه‌ی نیه، له‌وه كاره‌سات گه‌وره‌تر هه‌یه، كه گه‌نجێكی كورد، به ناموس هه‌ڕه‌شه‌ی لێبكرێت بۆ ئه‌وه‌ی دان به شتێك دابنێت، كه‌واته ده‌بێت ره‌حمه‌ت بۆ به‌عسیه‌كان بنێرین، ئه‌وانیش هه‌رهینده‌یان كرد. به‌راستی كاره‌ساتی ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه له‌هه‌موو كه‌یسه‌كه سه‌رنجراكێشترو پڕئازارتره. ئێستا خه‌ریكه بۆ خه‌ڵكی كوردستان ئاشكرا ده‌بێت، ئه‌و هه‌موو جه‌للادو تاوانباره‌ی به‌عس بۆچی له‌هیچ شوینیك جێگایان نابیته‌وه له كوردستان نه‌بێت، وا دیاره ئه‌وان بۆیه لێره داڵده دروان بۆئه‌وه‌ی هه‌ڕه‌شه‌ی ناموس له‌زیندانیانی كورد بكه‌ن و خولی فێركردنی ئازادانی گه‌نجان بۆ شۆڕشگێڕه سه‌یرو سه‌مه‌ره‌كانی كورد بكه‌نه‌وه‌ئه‌و، ئه‌گه‌ر كه‌سێك ئه‌و جۆره هه‌ڕه‌شانه له‌زیندانیه‌كی بن ده‌ست بێئیراده بكات، جیاوازی چیه ئه‌گه‌ر كورد بێت یا عه‌ره‌ب یابه‌عسی یا هه‌ر حزبێكی تر!؟ ئه‌و كاره جێگای شه‌رمه‌زاریه‌كی گه‌وره‌یه‌و دڵنیام ئه‌وه خاڵی سه‌ره‌تایی كۆتاییه‌كه‌یه‌و دۆخه‌كه به‌ره‌و ئه‌و ئاڕاسته‌یه ده‌ڕوات، كه هیچ كوردێكی وڵات په‌روه‌ر خۆزگه‌ی بۆ نه‌ده‌خواست و خۆزگه‌ی بۆ ناخوازێت. زۆر روونه، كه ئێمه له‌كۆتایی قۆناغێكدا ده‌ژین و هه‌موو نیشانه‌كانی ئه‌و كۆتاییه ده‌ركه‌وتووه‌و ئه‌و جۆره ره‌فتارانه‌ی ده‌سه‌ڵاتیش یه‌كێك له‌نیشانه زه‌قه‌كانی ئه‌و كۆتاییه‌یه!.
كامەران وریا قانع كاتێك جۆن بایدن سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكای برده‌وه، زۆربه‌ی میرنشینه‌كانی كه‌نداو به سعودیه‌شه‌وه ترسێكی گه‌وره‌یان لێ نیشت، رۆژانه رۆژنامه‌كانی وڵاتانی كه‌نداو باسی دووباره بوونه‌وه‌ی سیناریۆی به‌هاری عه‌ره‌بی ئه‌كه‌ن كه له‌سه‌رده‌می ئۆباما روویدا كاتێك بایدن جێگیری بوو. ئه‌م ترسه‌ش ره‌وایه‌تی خۆی هه‌یه ، چونكه به‌شێكی زۆری ستافی بایدن هه‌مان ستافن كه له حكومرانی ئۆباما ده‌ست به‌كار بوون، دیموكراتیه‌كان زۆر ره‌شبینانه بۆ ئه‌م ناوچه‌یه ده‌ڕوانن كه سیخناخه به سیاسی نه‌زان و دیكتاتۆری بچوك، ئۆباما گه‌یشتبوه بڕوایه‌ك لێگه‌رێن میلله‌تانی ناوچه‌كه بریاری خۆیان بده‌ن چ جۆره رژێمێكیان ده‌وێـت، ئه‌مه یه‌كێك بوو له هۆكاره سه‌ره‌كیه‌كانی به‌هاری عه‌ربی له 2011. به گه‌رانه‌وه‌ی ئه‌مریكا بۆ ( ئه‌نجومه‌نی مافی مرۆڤ) سه‌ر به نه‌ته‌وه‌یه‌كگرتوه‌كان كه ترامپ له ساڵی 2018 كشایه‌وه له‌و ئه‌نجومه‌نه، وزه‌یه‌كی زیاتر ئه‌دات به چالاكی ئه‌م ئه‌نجومه‌نه‌و راپۆرته‌كانی كه زۆربه‌ی حكومه‌ته‌كانی دنیا ده‌خاته ژێر چاودێری كردنی ئازادی راده‌ربڕین، ئازادی رۆژنامه‌نووسی، دۆخی زیندانیان..هتد. بێگومان كوردستان و عێراق یه‌كێك ده‌بێت له‌و وڵاتانه‌ی كه ئه‌م ئه‌نجومه‌نی به باشی باسیان ناكات له راپۆرته‌كانی،به تایبه‌تی كه‌یسی رۆژنامه‌نووسانی ده‌ڤه‌ری بادینان و حكومی دادگاكانی هه‌ولێر یه‌كێك ده‌بێت له په‌ڵه‌یه‌كی زۆر ناشرین ئه‌گه‌ر زوو چاره‌سه‌ر نه‌كرێـته‌وه. سه‌رۆكی حكومه‌ت و موسته‌شاره‌كانی ده‌بێت باش بزانن دیموكراتیه‌كان زۆر توند له‌گه‌ڵ ئازادییه‌كان وه‌كو ترامپی بازرگان نین. ئیداره‌ی بایده‌ن یه‌كێك له‌خێراترین بریاریان ده‌رهێنانی گروپی حوسیه‌كان بوو له یه‌مه‌ن له لیستی تیرۆر ،هه‌رچه‌نده ئه‌م گروپه له‌گه‌ڵ دۆسته هه‌ر نزیكه‌كه‌ی ئه‌مریكا له ناوچه‌كه شه‌ڕ ده‌كه‌ن كه سعودیه‌كانن. سه‌ركردایه‌تی پارتیش نابێت دڵی به‌وه خۆش بێت كه چه‌ند وێنه‌یه‌كیان له گه‌ڵ بایدن هه‌یه یاخود به هاورێ و دۆستی بزانن . پارتی دیموكرات كه زۆرینه‌ی ده‌سه‌ڵاتی هه‌رێمی له ده‌ست دایه ، ده‌بێت له‌وه تێبگات كورد له ناوچه‌كه زۆر بچوكه ده‌ستبه‌رداری بوونی ئه‌وه‌نده‌ی كێشه‌یه‌كی ئه‌خلاقیه بۆ ئه‌مریكا ئه‌وه‌نده كێشه‌ی له ده‌ست دانی به‌رژه‌وه‌ندی زل نیه. هه‌موو فشۆڵی دۆخه‌كه‌مان دیوه، له رووی ئابوریه‌وه داڕماوه، له رووی هێزی سه‌ربازیه‌وه نزیكه له سفر، له‌رووی یه‌كگرتووی ناوخۆ له ژێر سفره‌وه‌یه، كه‌واته ئه‌م دۆخه له‌ده‌ست دانی زۆر ئاسانتره له‌وه‌ی به‌رگری لێبكه‌یت. به كه‌له ره‌قی و عه‌قلیه‌تی پۆلیسی دۆخه كه زیاتر پاڵ پێوه‌ده‌نرێت به‌ره‌و رووخان ، دواتر په‌شیمانیه‌كی له‌دوا ده‌بێت،كه به‌هه‌موو كورد فریای چاره‌سه‌ر كردنی ناكه‌ون، دور نه‌رۆین له ڕیفراندۆم ئه‌نجامی كه‌له ره‌قی، له ده‌ست دانی نیوه‌ی خاكی كوردستان و بێهز بوونی رۆڵی كورد بوو له ناوچه‌كه
.gif)
ئاری محەمەد هەرسین هەندێک کەس لە بادینان گیراون. هەندێک پرسیار بە مێشکی ئینساندا دێن و ئەچن… ئەمانەی گیراون کێن و لەسەر چی گیراون؟… ئایا ئەمانەی گیراون بێ تاوانن؟… جاسوسیان کردوە؟ … ڕقیان لە ئیدارەی پارتیە لە بادینان و، لایەنێک تەحریکی کردون؟… کێ ئەتوانێت وەڵامی ئەم پرسیارانە بداتەوە؟ لە هەرێمی کوردستانی عێراقدا ئینسان ئازادە ڕقی لە حیزبێکی دیاریکراوی ڕێگەپێدراوی ئەم هەرێمە بێت یان خۆشی بوێت. بەڵام هیچ هاوڵاتیەکی هەرێمی کوردستانی عێراق بۆی نیە جاسوسی میتی تورکی، پەکەکە، ئیتڵاعاتی ئێران، مۆساد و سی ئای ئەی بێت، لە بەرامبەر وەرگرتنی پارە یان هەر ئیمتیازاتێکیتر. جاسوسیکردن لە پێناو پاراستنی بەرژەوەندی نەتەوە و نیشتیمان گەورەترین شانازیە. بەڵام جاسوسیکردن لە دژی میللەت و سەروەری نیشتیمانی پیرۆزی کوردستان خیانەتە. ئێستا باس لە لایەندارێتی دادگا و نەبوونی سەروەری قانوون ئەکرێت. خەڵکێک داکۆکی لە ڕۆژنەمانوس ئە کەن، کە گومان لە پیشەیی بوونیان ئەکرێت. خەڵکێک داکۆکی لە چالاکوانی مەدەنی ئەکەن، کە هەندێکیان چالاکوانی مەدەنی نەبوون. ئایا مامۆستایەکی ناڕازی و گومانلێکراوک ئەبێت بە یەک چاو سەیر بکرێن و معامەلەیان لەگەڵدا بکرێت؟… زۆر سەیرە ئەم برادەرانە بەراوردێک لە نێوان هەرێمێکی کوردستانی عێراق (میللەتێکی بێ دەوڵەت) و ئەمەریکا و ئەوروپای قیبلەی دیموکراسی (لە لای هەندک کەس) ناکەن. لە کاتێکا ئەمەریکا و ئەوروپا لە جەنجاڵی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا ناژین… لە کاتێکا ئەوان هەزار ئەوەندەی حوکمڕانیەکانی خۆڕهەڵاتی ناوەڕاست توندن (سەیرێکی معامەلەی لایەنە ئەمنیەکانی ئەو وڵاتانە بکەن لەگەڵ خۆپیشاندەران، کاتێک سنوور تێدەپەڕێندرێت). ئەو ئەفەندیانەی بە دیموکراسیەکەی ئیسرائیل موعجیبن، عەجەبا نازانن کۆڵەکەی دیموکراسیەکەی جولەکە لەسەر سوپا و مۆسادی ئیسرائیلی وەستاوە (نەک پارلەمان) کە هیچ کەس بە ئەندازەی ئەوان توند نیە، هەم بەرامبەر عەرەب و هەم بەرامبەر جولەکەی خۆیان. هەر دیموکراسیەکەی ئەسرائیل نیە مناڵانی غەززە توینی و برسی ئەکات؟… نیشتیمان لەسەر بنەمای بەفر و هەور و خۆشخەیاڵی بنیاد نانرێت. حوکمڕانی، قەسیدە و پارچە مۆسیقا و ڕۆمان نیە. حوکمڕانی موجامەلە و ڕازیکردنی دڵی هەموان نیە. حوکمڕانی تێ خوێندنەوەی بەرژەوەندی گشتی و جورئەتی بڕیاردانە، نەک خۆ مەحبوب کردن. سەیر لەوەدایە، هەندێک لایەنی سیاسی کە ساڵەهای ساڵ بەشدار بوون لە حوکمڕانی ئەم وڵاتە، ئێستا باس لە سەروەری قانوون ئەکەن و داوا ئەکەن، متمانەی دادگا لای هاوڵاتیان بپارێزرێت. کەوابێت لە هەشت کابینەی حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی هەرێمی کوردستانی عێراق سەروەری قانون، بێ لایەنی دادگا و متمانەی خەڵک بە ناوەندەکانی دادوەری هیچ عەیبی نەبوە؟… عەجەبا کابینەی نۆهەم تاکە هۆکاری گەندەڵی، دادوەری ترسنۆک و ڕشوەخۆر (هەر وەک ئەمانە دەڵێن)، سیاسەتمەداری بازرگان، دوو ئیدارە یی، پارلەمانی بێ دەسەڵات… و چی و چی بوە؟… عەجەبا ئێمەی پارتی، یەکێتی، گۆڕان، کۆمەڵ و یەکگرتوو، هەر هەمومان عەیب و عارمان نەبوە و دیموکرات خواز بوین و، وەزعی ئێستای کوردستان خەتای پیاوە ئەمنیە توندەکە، مەسرور بارزانی یە؟… ئینجا خۆ ئەگەر وابێت چارە سەر زۆر ئاسانەی: مەسرور بارزانی لەسەر حوکم لا بدە ن کوردستان ئەبێتە شامی شەریف…! من جوابی ئەو پرسیارانە نازانم کە لە پێشەکی ئەم گوتارە دا هاویشتمە سەر پەڕە، چونکە نە بەشدار بووم لە پڕۆسەی لێکۆڵینەوەدا و نە بەڵگەکانیشم بینیوە. بەڵام بایی ئەوەندە ئەزانم کە ئەوانەی خۆیان کردۆتە پەرچە مدار و محامی دەستگیرکراوەکانی بادینان، دڵیان بە بادینان ناسوتێ و باشیش ئەزانن هەندێک لەوانەی دەستگیر کراون ڕۆژنامەنوس و چالاکوانی مەدەنی نین (بە پێی ئەو زانیاریانەی بڵاوبونەتەوە). حەق وایە ئینسان جورئەتی هەبێت و ڕاشکاوانە قسە بکات، نەک دەسگیرکراوەکانی بادینان بکاتە وەسیلە و بەکاریان بهێنێت بۆ دژایەتیکردنی ئەم کابینەیە یانیش پارتی دیموکراتی کوردستان. بەکارهێنانی فرمێسکی پاک و بێگەردی منداڵێک لە دووری باوکی دوورە لە ئەخلاقی ئینسانیەوە. دواجار داواکردن لە سەرۆکی حکومەت بۆ ئەوەی بەندکراوەکان ئازاد بکات، دەست تێوەردان نیە لە کاروباری ناوەندی دادوەری؟ چۆن ئەبێت سەرۆکی حکومەت دەسەڵاتی گۆڕینی بڕیاری دادوەری هەبێت؟… هیوادارین دادگای پێداچوونەوە، بەجورئەتەوە وبەوردی بەسەر کەیسی بەندکراوەکانی بادیندا بچێتەوە و، لەناویاندا تاوانبار و بێتاوان لێک جیابکاتەوە. لە ئەنجامی دوابڕیاریشدا، پێویستە بەڵگەکان لەسەر ئەوانەی تۆمەتیان بەسەردا ساغ بۆتەوە بۆ ڕای گشتی بڵاو بکرێتەوە، نەک لەبەر خاتری چاوی کاڵی حکومەت، بەڵکو بۆ ئەوەی گومان لەسەر دادوەرە بەڕێزەکان لای هاوڵاتیان نەمێنێت، چونکە دواجار دادوەرەکان تەنیا کەسانێکن کە دەکەونە بەر توانج و ڕەخنەی گەل و کەسی تر نا.
پشکۆ ناکام ( ئەو ڕۆژە قوڕ کرا بەسەر مریشکا کە ڕێوی کرا بە حاکم.... " پەندێکی چینی" )..... دوا بە دوای گاڵتەجاڕییەکەی دادگایی. كردنی چەن کەسێک گوایە ئەمانە ویستویانە ئارامیی پشێوێنن وسەقام گیری هەرێم!! بخە ژێر مەترسییەوە کە مەترسییەکانی لەوەی ریفراندۆم وو ئابووری سەربەخۆ گەورە تر بوون ، ئەو راستییەی سەلمانەوە کە دەزگای قەزایی هەروەک پارلەمان و حکومەتیش جگە لە دەزگایەکی کارتۆنی دابڕاو لە بڕیاری سەربەخۆ هیچی تر نیە ، حکومەتەکەی سەر بە والی هەولێری تورکیا بەو هەموو هێز و میلیشیانەیەوە : هێزەکانی هەشتا ، زێرەڤانی ،پولیس ، پاراستن، هێزی شەو...ببورن ڕۆژ ،، هێزی تایبەتی سەرانی بنەماڵە ، سیخوڕە خۆ بەخشەکان ، چەکدارەکانی ماڵەوە و لە سەروو هەموویانەوە میت و سوپای تورکی لە ناوچەکە بێخەبەر بووو لەو پیلانە گەورەیە و والی هەولێیری تورکیا کە زۆر شانازی بەوەوە ئەکات کە لە سایەی سەری بنەماڵەکەیەوە هەرێم مێش بەلایا بڕوا ئەوان ئاگادارن و چۆن شەنگالیان پاراست ئاواش هەرێم ئەپارێزن ! دەرکەوت کە چۆن بۆ مەبەستە سیاسییەکانی خۆیان هەرچی سیناریۆ و کەڵەکەبازی هەیە ئەنوێنن و لە بیریان چۆوە ئەمجارەش وەک ئەوانی پێشوو لای خەڵک بوە نوکتە و گاڵتە پێکردن ، ........ لەسەر ئەم کەونە گەورەیە و بە هەموو عورف و عاداتێکی یاسایی هەر کەسێک تۆمەتێکی خرایە پاڵ بێ تاوانە تا ئەو کاتە دادگا بە پێی یاسا کەتنەکەی ئەسەلمێنێ یان گومانەکە بەتاڵ ئەکرێتەوە یان حوکم ی تاوانەکەی وەرئەگرێ ، ئەوەیڤکە دیمان ڕێک پێچەوانەی ئەوەوە بوو ، پێشتر والی خۆی بە زاری خۆی ووتی ئەوانە تاوانبارن !! واتا پێش دادگایی کردنیان بڕیار هەیە کە ئەوانە تاوانبارن و دادگایی کردنیشیان دوای بڕیارەکەی والی هەولێر بۆ ئەوە بوو ئایا ئەوان گومانیان هەیە لە فەرمانی والی ؟ ڕێک پێچەوانەی پرۆسەی یاسایی باو: یەکەم جار حوکم ، دووەم گومان کردن لەتاوانەکە ، ئەمەش خۆی لە خۆیا داهێنانێکی تری دیمکراتیەکەی سوکرات و ئیفلاتۆنە لە هەرێمی کوردستانی نیمچە ئینتدابی تورکیا،،،،،، گۆڕینی ژمارەی ئۆتۆمبێل. ، میسینجەر گۆڕینەوە ، رەسم گرتنی مەطار ، ئەندام نەبوون لە نەقابەی ڕۆژنامە نووسان ، ئەم تاونانە ئەچنە خانەی تاوانی نەتەوییەوە وەک 31/ی ئاب بۆیە نابێ بە ئاسانی تێپەڕێ ، ئەو تاوانبارانە ویستبویان بێ حورمەتی بکە ن بە کوردستانی هەر لە زاخۆوە تا حەمرین وبە خوێنی شەهیدان و بە ڕووبارێک لە خوێن ، جگە لەوەی کە ئەوانە دیوارێک..ببورن دەستێکیان لە پشتەوە بوە کە تا ئێستا نازانرێت بە دەستکێشەوە بوە یان بێ دەستکێش !! كۆمیدیای دادگاکەی ویلایەتی هەولێری تورکیا ئەوەی دووپات کردەوە کە بە ناو دادپەروەر و دادگاکانی سەر بە بنەماڵە لە باشترین حاڵەتا کادیری حیزبی یان فەرمانبەرێکی گوێ ڕایەڵن ، چۆن کادیرێک ئەبێ بە ئەندامی لق بۆ تەقە کردن لە خەڵک ، چۆن کادیرێكی تر ئەکرێ بە بەرپرسی" ناوچە" بۆ رفانی نەیارێکی بنەماڵە چۆن کەسێک ئەبێ بە وەزیر هەر بۆ درۆ کردن، ئاواش چەن نەفەرێک ئەخرێنە دەزگای باڵا و لە باڵاش کورت تری قەزائی بۆ جێ بە جێ کردنی بریارەکانی دەسەڵات لە تەسفیە کردنی دەنگە ناڕازی و بە جورئەت و سەربەخۆکان لە رێگەی دادگایەک بە سپۆنسەری خودی دەسەڵات... ئەمەش " محکمة الثورة" ی بەعسمان بیر ئەخاتەوە ، بەڵام بەعس بە ئاشکرا تۆمەەتەکی پێ ئەووتیت کە تۆ دژی سەددام و حیزبی بەعس و سیخوڕی ئیسرائیلیت ، لە لقی هەولێری هەمان دادگا جورئەتیان نیە بڵێن تۆ دژی سەرۆک ! و بنەماڵە و دیکتاتۆرییەتی ، سیناريۆی میسینجەر و ئۆتۆمبیل و سیخوڕی بۆ لایەنێکی ئیقلیمی ئەهێننەوە ، هەقی خۆیەتی بپرسین میسینجەرێک حوکمەکەی شەش ساڵ بێ ، ئاخۆ دزینی 27/ملیار دۆلار لە قوتی خەڵک حوکمەکەی چەن بێ..؟ لاتین ئەمريکێکان ووتەیەکیان هەیە کە ئەڵێ " موسیبەتی ئێمە ئەوەیە کە لە ئەمریکا نزیک و لە خواش دوورین.." جێ ی خۆیەتی ئێمەش بڵێین " موسیبەتی ئێمە ئەوەیە کە لە بنەماڵە نزیک و. لە خواش دوورین.."
فەرحان جەوهەر هێرشە موشەکییەکەی دووشەممەی رابردووی سەر شاری هەولێر، کاردانەوەیەکی گەورەی نێودەوڵەتی بەدوای خۆیدا هێنا ، ئەمریکاو ئەروپا و ئەنجومەنی ئاسایش بە وڵاتی چینیشەوە سەرکۆنەی ئەو هێرشەیان کرد ، ئەمەو جگەلە چەند وڵاتێکی دراوسێ و عەرەبیش هاوخەمی و هەڵوێستی خویان بۆ پشتگیری هەرێم دەربڕی ، هەروەها ئەمریکا پێش هەموو وڵاتان لە رێگای وەزیری دەرەوەی ئەنتۆنی بلینکن پەیوەندی بە مەسرور بارزانی سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە کرد و بەڵێنی هاوکاری دا بۆ دۆزینەوەو سزادانی تاوانکارانی ئەم کردەوە تیرۆرستییە . هاوپەیمانی ناتۆلە رێگای سکرتێری گشتی رێکخراوەکەیانەوە رایگەیاند هێزە سەربازییەکانی لە عیراق زیاتر دەکات ، دەست بە چاڵاکییەکانیان دەکەنەوە ، هێزەکانی ناتۆ ئێستا تەنها 500 سەربازیان لە عیراق هێشتۆتەوە ، بەڵام دوای هێرشی سەر هەولێرهێزەکانیان بۆ پێنج هەزار سەرباز زیاد دەکەن ، ئەمە واتای ئەوەیە زیان گەیاندن بە ئاسایشی هەرێم و هەڕەشە لێکردنی ، هێلی سوورە و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بەهیچ شێوەیەک ئەم هەڕەشانەو زیان گەیاندن بە ئەمنی هەرێم قبوڵ ناکات ، ئەو کۆدەنگییە نێودەوڵەتییە و ، وەدەنگ هاتنیان لەسەر هەرێمی کوردستان بەم شێوەیە ، ناردنی چەندین پەیام بوون بۆ هەموو ئەو لایەنانەی کە بیر لە تێکدانی ئاسایشی هەرێم دەکەنەوە ، هەر زوو کۆماری ئیسلامی ئێران خۆی بێ بەری کردو رایگەیاند ئێمە دەستمان لەو کارەدا نییە ، هەرچەندە ئەو گروپەی بەرپرسیاریەتی خۆی لەو کردەوە راگەیاندووە سەر بە حیزب و لڵایە و پێشتریش کاری لەم جۆرەی لە عیراق ئەنجامداوە ، کۆماری ئیسلامی ئێران مەترسی ئەم کردەوەیە دەزانێت ، بۆیە وا بەپەلە هەڵوێستی خۆی راگەیاند . ئەمریکاو ئەوروپا لە گەڵ هەموو کردەوەیەکی تیرۆرستی لە عیراق و هەتا زیانگەیاندن بەهێزەکانیشیان ، کۆدەنگی وایان نیشان نەداوە ، راستە تا ئێستا کردەی سەربازیان بەرامبەر ئەم کارە ئەنجام نەداوە ، بەڵام لوید ئۆستن وەزیری بەرگری و سەرۆکی ئەڕکانی سوپا رایانگەیاند ، چەندین بژاردەیان خستۆتە بەردەم سەرۆک بایدن بۆ وەڵامدانەوەی سەربازی ، دیارە چاوەڕێی کاری لیژنە هاوبەشەکەی نێوان هەردوو حکومەتی هەرێم و بەغدا دەکەن ، یان خۆیان دیراسەی ئەو بژاردانە دەکەن . کاتی خۆیشی کە داعش هێرشی کردە سەر پارێزگای موسڵ و دەورووبەری تا ئەو کاتەی هێرشیان نەکردە بووە سەر هەرێم ، ئەمریکا و هاوپەیمانەکانی هیچ کاردانەوەیەکی سەربازیان لە دژی هێرشەکانی ئەو رێکخراوە تیرۆرستیە ئەنجام نەدا ، بەڵام کاتێ هێرشیان هێنا بۆ سەر هەرێم ، بەر گورزی سەربازی کەوتن . کەواتە دوای ئەم هێرشانە هەموو لایەک تێگەیشت کە پێگەی هەرێم لە لای کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی چەندە بەهێزە ، چونکە عیراق بەبێ هەرێم بۆ ئەوان دەبێتە دۆزەخ و هەرگیز شوێنیان تێدا نابێتەوە ، جگەلەمەش جوگرافیایەک نامێنێ پێی بگووترێ عیراق ، ئەوەی دەمێنێتەوە دوو سەرزەمینی شیعە و سوننە دەبێت ، یەکیان بە پاڵپشتی ئێران و ئەوی تریان بە پاڵپشتی عەرەبستانی سعودیە دەبێت.
کاروان عەلی شامار لە ھیچ کات و سەردەمێکدا دادگاکانی ھەرێمی کوردستان نەیانتوانیووە سەربەخۆیی خۆیان بپارێزن، ھەمیشە وەک پاشکۆ و ئۆرگانی حیزب خۆیان مانفێست کردووە، بەڵام ھەنوکە بارتەقای زیاتر لە ھەر سەردەمێک نەنگی و کیماسیی دادگاکان دەرکەوتوون، بەتایبەت لەدوای پێکھێنانی کابیەنی نۆیەمی حکومەتی ھەرێمەوە، ئەندامێکی سادەی لق دەتوانێ کاریگەری ھەبێ لە ھەموار یا گۆرینی ھەر یاسایەک کە دڵخوازی حیزبەکەی یاخود ئەندامەکانی نەبێ! لەھەر کۆمەڵگەیەکدا دەسەڵاتی یاسایی وەزیفەی خۆی بەباشی و بێلایەنی جێبەجێ نەکات و لەژێر ھەژموون و بریاری حیزبدا بێ، ئەوا بۆشاییەکی گەورەی ئەمنی و یاسایی و کۆمەڵایەتی لەو کۆمەڵگەیەدا دروست دەبێ. ھەنوکە لە ھەرێمی كوردستان بەتایبەت لە ھەولێر و بادینان، دادگاکان تەنھا بە ڕواڵەت بونیان ھەیە و ئەوەی پێش وەختە بریار دەدا و کەیسەکان یەکلای دەکاتەوە لق و ناوچە و دامەزراوە نھێنیەکانە، نەک حاکمە بەڕێزەکان، ئەم فاکتەش وایکردووە سەروەری و بێلایەنی دادگاکانی ھەرێم بکەونە ژێر دنیایەک پرسیار و گومانەوە! خولاصە، ئەوەی لەھەمبەر ئەو شەش چالاکوانەی بادینان کرا سکانداڵێکی گەورەیی یاسایی بوو کە لەھیچ شوێنێکی دنیادا بریاری لەوجۆرە بەربەرییە نەدراوەو نادرێ. وە مەترسی گەورەش لەدوای ئەو بریارە ئەوەیە کە بۆ لەمەودوا دادگاکان زیاتر دەستکراوە دەبن لە سزادان و تاوانبارکردنی ئەو کەسانەی کە بە مەترسی دەزانرێ بۆ سەر ئایندەی ماڵبات و حیزبەکەیان. ئەگەر ئەو بریارە خوێندنەوەیەکی بابەتی بۆ بکەین، ئەوا لەلایەک دەتوانین بڵێین بۆ لەمەودوا ھیچ کەس لە کوردستاندا بێ تاوان نیە و ھەموومان مەحکومین و لەژێر ڕەحمەتی ئەو بڕگە و یاسایانەداین کە لە لق و ناوچەی حیزبەوە دەردەکرێن، وە لەلایەکی تریشەوە شەرعیەتدان و نۆرمالیزەکردنی ئەو فاکتەبوو کە دەشێ لەسەر سادەترین ئاکت و پەرچەکردار دەسەڵات بە یاسایەکی موزەیەف سزای توند و زیندانیمان بکا!
ئازاد جۆڵا زۆربەی جاران ئاڵوگۆڕی دەسەڵات لە دوو ڕێگاوە دەبێت ئەگەر کۆمەڵگاو سیستەمی وڵاتەکە دیموکراسی بێت ئەوا هەر چوار ساڵ جارێک یان زیاتر لە ڕێگای هەڵبژاردنێکی پاک و بێ گەردەوە دەسەڵات ئاڵوگۆڕی بەسەردا دێت ، جا ئەم ئاڵوگۆڕە لە حزبێکەوە بۆ حزبێکی تر بێت یان هەر لە هەمان حزب ، بەڵام بە کارنامەو ڕەنگە بە دەوڵەتمەدارێکی تازەوەش بێت ، جاری واش هەیە هەر لەڕێگای هەڵبژاردنی ئازادەوە سیستەمی سیاسی وڵات گۆڕانکری بەسەردا دێت . بەڵام ئەگەر کۆمەڵگاو سیستەمی وڵاتەکە نادیموکراسی و خۆسەپێن بێت ئەوا ئەم دەسەڵات و شێوازی حوکمڕانییە بۆ ماوەیەکی درێژ بەردەوام دەبێت و زۆرجاریش بە کوودەتا یان خوێن ڕشتنێکی زۆر ئاڵوگۆڕی بەسەردا دێت ، جیا لە هەموو جیهان ئەوەی لە کوردستان هەیەو دەبیندرێت نمونەیەکی جیاواز و سەیرو سەمەرەیە چونکە گفتارەکان و ڕەفتارەکان ڕێک پێچەوانەی یەکترن ،، بۆ نموونە : ٭ هەرێمی کوردستان خۆی وەک نمونەی دیموکراسی ترین دەسەڵات و ئەزموونی حوکمڕانی لەناوچەکە دەناسێنێ کەچی ماوەی 30 ساڵە هەڵبژاردن کرابێ یان نەکرابێ هەر بەتەنها دوو حزب حوکمی ئەم هەرێمەیان کردووە و بەردەوامیشن ، لەگەڵ ئەوەشدا هەمیشە خۆیان وەک دیموکراتخواز و نیشتمان پەروەر و دڵسۆزی گەل ناساندووە . ٭ کابینە لەدوای کابینە بەڵێنی گەورەتر دەدەن دەڵێن چاکسازی ڕاستەقینە دەکەین و دزی و گەندەڵی بنەبڕ دەکەین ، وەک ئەوە وایە لە ماوەی 30 ساڵی ڕابردوودا ئەوان دەسەڵاتدار و حوکمڕان نەبووبن و حزب و لایەن و خەڵکی تر دەسەڵاتدار و بکەری هەموو ئەو گەندەڵی و کەموکوڕیەکانی پێشخۆیان بێ و لەسەر دەستی ئەوان دەیان وەزیر و بەرپرسی باڵا خرابنە نێو زبڵدان و لە زینداکاندا بناڵێنن . ٭ کە باس لە دیموکراسی و پرۆسەی هەڵبژاردن دەکەن ئەوەندە ملکەچی دیموکراسی و ئەنجامەکانن وەک ئەوەی ئەوان لە ماوەی ئەم 30 ساڵە لایەنی کەم 7 بۆ 8 جار هەڵبژاردن و دەستاودەستی دەسەڵاتیان کردبێ و هەڵبژاردنەکانیش لە گوڵ پاک و بێگەرد تر بووبێ . ٭ کەباس لە پێویستی یەکڕیزی و تەبایی دەکەن ئەوەندە دەنگیان دلێر و کورد پەروەرە وەک ئەوەی بەدرێژایی مێژوو چی لەسەر دەمی بەناو ( شۆڕش ) و چی لەدوای ڕاپەڕینی خەڵک تاکە گوللەیەکیان بەڕووی یەکتر و کورد دا نەتەقاندبێ و دڵۆپەخوێنێکی کورد بەدەستی کورد نەڕژابێ . ٭ کەباس لە نەیار و لایەنی بەرامبەر دەکەن هەمیشە بە بەرژەوەندخواز و خیانەتکار ناویان دەهێنن و تاوانباریان دەکەن وەک ئەوەی ئەوان هیچ جارێک چاوساغی دوژمنان نەبووبن و داگیرکەریان نەهێنابێتە سەر خەرمانی خۆێنی خەڵکی ئەم هەرێمە وێرانکراوە . ٭ کەباس لە باوەڕبوون بە ئازادی و ئازادی ڕادەربڕین و پاراستنی مافی مرۆڤ دەکەن ، وەک ئەوە وایە بەدرێژایی ئەم 30 ساڵە تەنها بۆ جارێکیش لەژێر دەسەڵاتی ئەوان مافی مرۆڤ پێشێل نەکرابێ و تاکە کەسێکیش لەسەر بیروڕای جیاواز تیرۆر یان بەناحەق زیندانی یان ئازار و ئەشکەنجەو سوکایەتی پێ نەکرابێ . ٭ کەباس لەسەروەری یاسا دەکەن بەدەنگیگی زۆر گڕەوە دێنە سەر شاشەکان و دەڵێن لە کوردستاندا کەس لەسەرووی یاسا نیە ، یان هیچ کەسێک بەدەر نیە لە یاسا ، وەک ئەوەی زیندانەکانی ئەم هەرێمە پڕبێ لە عەنتر و یاسا شکێنەکان ، یان دادگاو دادوەریمان تا سەرئێسقان ئازاد و سەربەخۆ و داد پەروەربێ ..
سەهین موفتی "مەلاعەلی باپیر، لە بەر پێویستییە هەنووکەییەکان و بارودۆخە چارەنووسسازەکە، وەک کەسی یەکەمی کۆمەڵی ئیسلامی هەڵبژێردرایەوە". ئەمە، دەربڕینی ئەندامان و لایەنگرانی ئەم حیزبە ئیسلامیەیە...! پێشتر، مێشکی هەمومان هاڕدرابوو بەوەی پارتی حیزبێکی بنەماڵەییەو لە بنەماڵەی بارزانی بترازێت کەس بۆی نییە پێشڕەوی و رابەرایەتی حیزبەکە بکات، هەر ئەم حیزبە نەیارە کوردستانییانەی پارتی بوون، هاش و هوشییان لێ هەڵدەستاو گوێی هاونیشتیمانییان پێ کاس کردبوو. کەچی، هەموو ئەم حیزبانە لە کۆنگرەکانییان هەمان دەم و چاوو خاوەن بەڵێنە جێبەجێنەکراوەکانی رابردوو بە سەرکردەو بەرپرسانی باڵای خۆیان هەڵدەبژێرنەوە...! ئاخر، کام پێویستی هەنووکەیی و کام دۆخەی ئێستای هەرێمی کوردستان پێویستی بەم خاوەن گوتارە بێ کردارانە ماوە؟ هەقە بەیەکجاری هەموان ئیعلانی پارتی بوونی خۆیان بکەن، چوونکێ لەمێژە گووتراوە هەموو کوردێک پارتی بونێک قەرزدارە...!
د. هەردی مێد داهێنه‌رانی فه‌سیبوك به دانانی میكانیزمی لایك، ئه‌م پلاتفۆرمه‌یان كردووه به پانتاییه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی. لایك به‌كارهێنه‌رانی فه‌یسبوك ده‌خزێنێته نێو په‌یوه‌ندیه‌كی هاووابه‌سته‌یی (Interdependency). ئه‌وه‌ی لایكت بۆ ده‌كات، ده‌بێت لایكی بۆ بكه‌یت. گه‌ر لایك بۆ ئه‌و كه‌سه نه‌كه‌یت كه لایكت بۆ ده‌كات، لێره‌وه مه‌ترسی ساردبوونه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كان و دروستبوونی به‌دگومانی ئه‌گه‌ری به‌هێزن. به مانایه‌كی دی، ئه‌وه‌ی رایه‌ڵ و په‌یوه‌ندی نێوان چڤاتی به‌كاربه‌ران مسۆگه‌ر و مه‌یسه‌ر ده‌كات، دواجار لایكه. لایككردن رۆڵێكی باڵای له پاراستنی په‌یوه‌ندیه‌كان، دابینكردنی ئاشته‌وایی و گه‌رمووگوڕی نێوان به كاربه‌ران هه‌یه. دینامیكی لایك و لۆژیكه‌كانی چونه‌ڕێوه‌ی زۆر له دینامیك و لۆژیكی <به‌خشینThe Gift> ده‌چێت. گه‌وره ئه‌نترۆپۆلۆگی فه‌ره‌نسی، مارسێل مۆس، كه خوشكه‌زای دوركهایم-ه، نایابترین لێكوڵینه‌وه‌ی له سه‌ر پرسی <به‌خشین> له لای خێڵه‌كانی دورگه‌ی تغوبغیان و ئۆقیانوسی پاسێفیك ئه‌نجامداوه. مۆس باسی گرنگی به‌خشین له دروستكردنی په‌یوه‌ندی و ڕایه‌ڵی كۆمه‌ڵایه‌تی له نێوان خێڵه‌كان و به‌رقه‌راركردنی ئاشتی نێوانیان تا ڕه‌وینه‌وه‌ی شه‌ڕ ده‌كات. به‌خشین له لای ئه‌م خێڵانه ملكه‌چی سێ جۆره زۆره‌ملێییه. زۆره‌ملێ به‌خشین، واته بۆ ئه‌وه‌ی خاوه‌ن پێگه بیت له نێو جڤاتدا و په‌یوه‌ندی و ڕایه‌ڵه‌كانت به‌وانی دییه‌وه بپارێزیت، ده‌بێت ببه‌خشیت. پاشان، زۆره‌ملێ وه‌رگرتن، واته ئه‌و كه‌سه‌ی دیاری بۆ ده‌به‌یت، مافی ره‌تكردنه‌وه‌ی دیاریه‌كه‌ی نییه. ره‌تكردنه‌وه‌ی دیاری واته پچڕان و پاشه‌كشه له په‌یوه‌ندی. له كۆتایشدا، زۆره‌ملێی پێدانه‌وه، واته ئه‌وه‌ی دیاری و خه‌ڵاتی بۆ هاتووه، ده‌بێت خۆی له دانه‌وه‌ی ئه‌م دیاریانه نه‌دزێته‌وه. بۆ مارسێل مۆس، كاڵای به‌خشراو قه‌رزێكه له لای ئه‌و كه‌سه‌ی پێیبه‌خشراوه. به‌مجۆره، كه‌سێ به‌خشه‌ر و كه‌سی وه‌رگر له هاوپه‌یوه‌ندی و هاووابه‌سته‌یدا ده‌بن. به‌مشێوه‌یه‌ش، په‌یوه‌ندیه‌كان به گه‌رموگوڕی ده‌مێننه‌وه، چونكه به‌خشه‌ر چاوه‌ڕێ قه‌رزه‌كه‌یه‌تی، وه‌رگرش چاوه‌ڕێ دانه‌وه‌ی. له راستیدا، نه‌دانه‌وه، واته پچڕانی په‌یوه‌ندی، پچڕانش، واته جاڕی شه‌ڕ. بۆیه، بۆ ڕێگه‌گرتن له شه‌ڕ، وه‌رگر (قه‌رزار) خۆی له به‌خشینه‌وه، یان پێدانه‌وه ناشارێته‌وه. به هه‌ر حاڵ، به‌خشین ماكی ڕایه‌ڵه كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان و مه‌رجی ئاشتی و ته‌ناهییه له دیدی مارسێل مۆس-دا. له‌م گۆشه‌نیگایه‌وه، لایك له فه‌سیبوك تاراده‌یه‌ك هه‌مان رۆڵی هه‌یه. به مانایه‌كی دی ئه‌وه‌ی گوڕ به په‌یوه‌ندیه‌كان ده‌دات، لایكه. هه‌ر لایكش رۆڵ له به‌رده‌وامی په‌یوه‌ندیه‌كان ده‌بینێت. كه‌واته، ئه‌وه‌ی فه‌سیبوك وه‌ك پانتایی و هاوكات وه‌ك خانه‌ی به ده‌ستهێنانی پرستیژ و پێگه ده‌هێڵێته‌وه، میكانیزمه‌كانی لایك و ئه‌و گره‌وه و ستراتیژیانه‌ن كه په‌یوندیداری لایكن.
هاوژین زیبا لە دوای داگیرکردنی عێراق لەلایەن ئەمریکاوە سیاسەتێکی نوێ لە ناوچەکەدا دەستیپێکرد، ئەمریکا کاتێک لە رۆژھەڵاتی ناوەراست دەستتێوەردانێکدەکات، کودەتای سەربازی دەکات یان بەھێزی دەوڵەتێکیکە داگیرکاری ئەنجامدەدات. مرۆڤ دەتوانێت تورکیا بە بەشێک لەو سیاسەتەی ببینێت. لە دوای ٢٠١١ ئەمریکا لە رێگای دەوڵەتی تورکیاوە سیاسەتی دەستتێوەردانی لە سوریا، لیبیا وعێراق ئەنجامدا. تورکیا بە پشتگیری ئەمریکا لەو وڵاتانەدا سیاسەتی ئابووری و سەربازی پێشخست. لەبەر ئەوەی بەراورد بە ئەو وڵاتانە تورکیا وڵاتێکی بەھێزە، روسیا ھەوڵیدا تورکیا بخاتە ژێر کۆنترۆڵی خۆیی و سودی لێ وەربگرێت. بۆیە تورکیا ھەرچی خواستبێت روسیا بەگوێرەی بەژەوەندی خۆی بۆی جێبەجێ کردووە. تورکیا بەھۆی پەیوەندییەکانی لەگەڵ روسیاو ئەمریکا ھەوڵیدا جارێکیکە بە خەیاڵێکی عوسمانی نوێوە لە ھەرێمی دەوڵەتێکیکەدا سەروەربێت، چۆن ئێران بەھۆی مەزھەبی شیعەوە تا عەرەبستانی سعودیە ھەوڵدەدات بەھێزبێت، تورکیاش دەیویست بەو شێوەیە بکات. لەلایەکەوە بۆ بەرژەوەدی روسیاو ئەمرکا کاردەکات لەلایەکی دیکەشەوە ھەوڵ دەدات خەیاڵی عوسمانی نوێ زیندووبکاتەوە. بێگومان خەیاڵی عوسمانی نوێ سەرناکەوێ، چونکە نە سەردەم سەردەمی ئیمپراتۆرییە نە ئەمریکاو روسیا رێگە بەوە دەدەن، بەڵام لەبەر ئەوەی تورکیا کار بۆ ئەو دەوڵەتانە دەکات ئەوانیش تورکیا بۆخۆیان بە مەترسی نازانن بۆیە زۆر جار لەبەرامبەر ئەو ئۆپەراسیۆنە داگیرکارییانەی دەوڵەتی تورکیا ئەنجامی دەدات بێدەنگ دەبن، مرۆڤ دەتوانێت ئۆپەراسیۆنی داگیرکاری دەوڵەتی تورکا بەم شێوەیە شرۆڤە بکات. ئەگەر رێگە پێدانی ئەو دەوڵەتانە نەبێت تورکیا ناتوانێت ھەتا گارێ ئۆپەراسیۆن بکات. ئۆپەراسیۆنی گارێ دیارە کە ھەم بۆ داگیرکردنی باشور ھەمیش بۆ رزگارکردنی دیلەکانی ژێر دەستی پەکەکە پێکھات، وادەردەکەوێت دەوڵەتی تورکیا بۆ ئۆپەراسیۆنی گارێ بە بیانووی رزگارکردنی دیلەکان لە ئەمریکا رەزامەندی وەرگرتووە ئەمریکاش بە ھاوکاری پارتی رەزامەندی و ھەواڵگری داوەتە دەست تورکیا، بەڵام خەیاڵی تورکیا بەر دیوارکەوت. دیارە کە دەوڵەتی تورکیا خەیاڵی وەک ھۆڵیودە، چونکە وابیری دەکردەوە کە ئەندامەکانی خۆی لە دەستی پەککە دەردەکات و لەگارێ جێگیردەبێت، بەڵام پەکەکە راستی خۆی و ژیانی جارێکیکە لە رووی ھەموویاندا چۆن دەوڵەتی توکیا ٢٠٠٨ لە زاپ شکستیخوارد لە گارێش تێکشکێندرا. بێگوومان ئەو دیلانەی ژێردەستی پەکەکە چۆن مردبن بەرپرسیار دەوڵەتی تورکیایە. دەوڵەتی توکیا ئۆپەراسیۆنی نەکردایە ئەو دیلانە بەپێی یاسای جەنگ و یاسای جنێف پارێزراوبوون، بەڵام تورکیا بە ھێرشێکی کیمیایی و ئۆپەراسیۆنێکی بێ کۆنترۆڵ ئەو دیلانەی کوشت تا ئێستا کەس حسابی ئەوەی لە دەوڵەتی تورکیا نەخواستووە، ئەگەر ئەو دیلانە رزگاربونایە تورکیا لەناو دەوڵەت و لە ولاتی خۆیدا دەبوو بە قارەمان، بەڵام پەکەکە تورکیای تێکشکاند، ئێستا دەبێت تورکیا بەپێی یاسای جەنگ سزابدرێت، ئەگەر دادگای شەری نێودەوڵەتی و دادگای مافی مرۆڤی ئەوروپی راستگۆو سەربەخۆبێت بێگومان دەبێت دەڵەتی تورکیا دادگایی بکەن، چونکە تورکیا مافی ژانی مرۆڤ و حقوقی شەری پێشێلکرد.
عەلی مستەفا کەریم دەکرێ لە ستایشی یەکگرتوودا ئەوە بڵێین کە تاکە حیزبە بەشداریی شەڕی براکوژی و شەڕی ناوخۆی نەکردوە و وەکو حیزبێکی بێچەک لە ژینگەیەکی باروتاویدا خۆی راگەیاند، تاکە حیزبە لە هەردو زۆنی سەوز و زەرد دا ئەندام و لایەنگری هەبوە و ئەمەش بوەتە هۆکاری ئەوەی تاکو ئێستەش رۆڵی هەبێت لەوەی هەرێم نەبێت بە دو ئیدارەی تەواو جیاوازەوە. جگە لەوەش یەکێکە لەو لایەنانەی کەمترین دەستی هەیە لە گەندەڵیدا. من تاکو ئێستەش شکنابەم کە ئەندامەکانی فایلیان هەبوبێ لەگەڵ رژێمی بەعسی روخاو. راستەوخۆ وەکو حیزبەکانیتر دەستی تێکەڵ نەکردوە لەگەڵ ڕژێمە کوردکوژەکانی وێنەی تورکیا و ئێران و سوریا و کوردی ئەو پارچانەی ئازارنەداوە. ئەمانە شایانی ستایشن و سەروەرین بۆ حیزبێکی وەکو یەکگرتوو کە لە ماوەی دەساڵی یەکەمی تەمەنی دا تۆماریکردن. بەڵام ئایا بۆچی یەکگرتوو دواتر نەیتوانی نە لە مەیدانی سیاسیدا پێشبکەوێت و دەنگی شەقام بەدەستبهێنێت، بەڵگەش بۆ ئەمە ئەوەیە کە هەڵبژاردن دوای هەڵبژاردن ئەو حیزبە پاشەکشەی کرد، لە هەڵبژاردنی ناو توێژی قوتابیانەوە بۆ هەڵبژاردنەکانی شارەوانی و پارلەمان. نە لە مەیدانی بازنەی ئەوەی پێیدەگوترێت گوتاری ئاینییدا پێشبکەوێت و پێشەنگبێ؟ بەڵگەش بۆ ئەمە ئەوەیە کە تازە بە تازە لە کاتی راگەیاندنی بیستوحەوت ساڵەیدا ڤێستیڤاڵی سەرپۆش رێکدەخات. ئێمە هۆکاری پاشەکشێ و شکستەکانی یەکگرتوو بۆ ئەوە دەگێڕینەوە کە ئەو حیزبە لە دو رۆڵی سەرەکیدا شکستیهێنا کە دەبو حەتمەن ئەنجامیان بدات، ئەوانیش یەکەمیان ئەوەیە کە لە روی سیاسییەوە لە ماوەی زێرینی خۆی دا، کە دەکاتە پاش شەڕی ناوخۆ تاکو هاتنەئارای بزوتنەوەی گۆڕان، نەیتوانی ببێتە ئۆپۆزسیۆنێکی کارا. دوەمیان لە بازنەی گوتاری ئاینییدا شکستی لەوەدا هێنا کە ئەو گوتارە نوێبکاتەوە و نەیتوانی بکرێتەوە بەڕوی کۆمەڵگە دا و هەنگاوی بوێرانە بنێت و هەر لە بازنەیەکی چەقبەستودا، کە گەڕانەوەیە بۆ گوتاری داخراوی ئاینی- حیزبی، دەخولێتەوە. لێرەدا هەوڵدەدەین ئەو دو شکستە رونبکەینەوە: یەکگرتووی ئیسلامی سەرەڕای پاشخانە ئیخوانی و گوتارەکەی کە گوتاری تاقمێکی ئاینیی داخراوبو، بەڵام لەگەڵ راگەیاندنیدا زۆر بەخێرایی بە ڕوی کۆمەڵگەدا دەکرایەوە. ئەوەبو لەماوەیەکی کەمدا زۆرێک لە دۆزە نەتەوەییەکان و مافەکانی مرۆڤ و دیموکراسیبونی تەبەنیدەکرد و لە بواری گوتاری ئاینیشدا هەم لەناو خۆی و هەمیش بەرەو روی دەرەوە هەنگاوی خێرای دەنا، تاکو کار گەشتە ئەوەی لە کۆنگرەکانی کۆتاییدا کە پاشگری /ئیسلامی/ لە حیزبەکەی بکاتەوە. لەم قۆناغەشدا خوێنەوار و چالاکوان و رۆشنبیر و سیاسییەکانی لە پێشتربون و لە بەرامبەردا مەلا و بانگخوازەکانی خەریکبو دەکەوتنە پەراوێزەوە و خۆیان بە غەریب و پاشکۆ دەبینی لەو حیزبەدا. بەڵام ئەوەی ئێستە دەیبینین، بەتایبەت لە ٢٠١٠ ەوە، تەواو پێچەوانە بوەتەوە کە بانگخواز و مەلاکان لەناو یەکگرتوودا گوتار و وتارەکانتان زاڵبوەتەوە و تەنانەت سیایسی و رۆشنبیرەکانیان لە هەڵبژاردنەکاندا بە دەنگی بانگخوازەکانیان دەچنە پەرلەمانەوە! ئێمە لەمەدا دیارترین هۆکار باسدەکەین کە هاتنە شاری کۆمەڵی ئیسلامییە. چۆن کۆمەڵی ئیسلامی یەکگرتووی شکستپێهێنا لەوەی بەردەوامبێت لە کرانەوەی گوتاری ئاینیدا ؟ کۆمەڵی ئیسلامی، کە چەند ساڵێکبو لە هەڵەبجە/ هەورامان/ خورماڵ دابڕابون، تێکەڵیەکبو لە جیهادییەکانی ناو بزوتنەوە و (بروتنەوەی راپەڕینی ئیسلامی). بروتنەوەی راپەڕینی ئیسلامی(نەهزە) ئەو کۆمەڵەیە بون کە پێشتر ئیخوان بون و دواتر لە زەمینە ئیخوانییەکەی پێش راگەیاندنی یەکگرتوو جیابوبونەوە. واتە کۆمەڵ تێکەڵەیەکبون لە باکگراوندی چەکداریی وێنەی جیهادییەکان و بانگخوازیی وێنەی ئیخوانییەکان کە لە کوردستان یەکگرتوو نوێنەرایەتییان دەکات. لەم ماوەدا، لە نێوان ساڵانی ٩٤ بۆ ٢٠٠٠ کە شەڕی ناوخۆ و نە جەنگ نە ئاشتیبو لە نێوان یەکێتی و پارتیدا و جەنگی درێژخایەنبو لە نێوان بزوتنەوەی ئیسلامی لەگەڵ هەردولایاندا، واتە جەنگی گشت بەرامبەر گشتبو، تەنانەت حیزبە بچوکوکانیش، دابەشبوبون بەسەر هەردو بەرەی جەنگدا، جگە لە یەکگرتوو، ئەو حیزبەی کە لەگەڵ هیچ لایەک لە جەنگدا نەبو. ئەم بێلایەنییەی یەکگرتوو لە جەنگدا ئەوەی بۆ رەخساند لە هەمو شار و ناوچەکاندا تەواو خۆی رێکبخات، ئەندام و چالاکوانی گەنجی ئامادە و پەروەردەکردبو. لەم قۆناغەدا یەکگرتوو ئامادەیی ئەوەی هەبو کە گوتارە ئاینییەکەی لە حەڵاڵ حەرام و کافر و موسڵمان، حیجابو بێحیجاب، ریش و بێڕیشەوە فراوانتر و رەنگاورەنگتر بکات بۆ مەسەلە عیرفانی و رۆحانییەکان و لەو لاشەوە قسەکردن لەسەر پێکەوەژیان و دیموکراسی و مافەکانی مرۆڤ و مافە مەدەنییەکان و گونجاندنی گوتاری ئیسلامی لەگەڵ ئەم دۆزە نوێیانە دا. هەر لەم دۆخەشدا کۆمەڵی ئیسلامی بە زەبری لێدانەکانی ئەمریکا ٢٠٠٣ ناوچەکانی خۆی بە بێچەک بەجێهێشت و هاتە شارەکانەوە. بەهۆی ئەم رێکەوتە سیاسییەوە کۆمەڵ بە زەبری واقعی نوێ دەبو گوتارەکەی خۆی کە لە سەر دوالیزمەکانی حەرام و حەڵاڵ، کافر و موسڵمان، ئاینی و نائاینی دامەزراندبو، بە هەندێ دەستکارییەوە بە کەرەستەی نوێوە دەستپێبکات، لەمەشدا تاکە فریادڕەس بۆ دۆخی نوێی کۆمەڵ ئەزمونی چەندین ساڵەی یەکگرتوو بو وەکو نمونەیەک کە تاقیکرابوەوە و لەبەردەستدابو، لەمەشدا توانی زۆر زیرەکانە سودی لێبینی. کۆمەڵ لە روی میدیاییەوە وێنەی یەکگرتوو کەناڵی تەلەفزیۆنی پەیام و چەند ئێزگەی جیاوازی لە شارەکاندا بە یارمەتی لۆجستی و دارایی ئێران دامەزراند. سەرەتا بەبێ مۆسیقا و وێنەی ئافرەتانی لە دورەوە پێشاندەدا، یان دەیشێواند. چونکە وەکو پاشخان سەلەفییەک کۆمەڵ پێیانوابو کە مۆسیقا حەرامە و وێنەی ئافرەت نابێت پیشانبدرێت، تەنانەت لە رۆژنامەکەیاندا وێنەی ژنانیان بەجۆرێک تێکدەدا واهەستدەکرا کە ئەو کەسە تاوانێکی کردوە یان تۆمەتبارە و لەبەر یاسا دەموچاوی پیشان نادرێت. بەڵام قۆناغ دوای قۆناغ میدیای کۆمەڵ لە روی کوالێتی و بینەرەوە بویە رکەبەری میدیای یەکگرتوو. واتە لە قۆناغی یەکەمدا کۆمەڵ بەو گوتارە تەقلیدییەیان کە جەخت لە دوالیزمە ئاینییەکان دەکاتەوە، بە زەقکردنەوەی چەمکەکانی (قورئان، حەدیس، بیدعە، ) توانی ئەو جەماوەرە موحافزکارە ئایندارەی، کە یەکگرتوو لەپاش شکستی بزوتنەوەی ئیسلامی دەیدواندن و خەریکبو رامیدەکردن، کۆمەڵ لێیوەرگرتنەوە. بەمپێیە کۆمەڵ بە رەوتە نەریتییەکەی خۆی، بەڵام بە کەرەستەی نوێی میدیاییەوە، بە مەلا و بانگخوازەکان کە بڕبڕەی پشتی گوتار و دەموچاوەکانیبون و بە وەعز و گوتاری حەڵاڵ حەرام و نوێنەرایەتی سونەت و دژایەتی بیدعەت و گوتاری بەناو قورئانی، ئەو جەماوەرە سادە ئاینییەی بۆ لای خۆی راکێشایەوە کە بە سادەیی گوێ لە ئامۆژگاری و قورئان و حەدیس دەگرن، بە تایبەت ئەو جەماوەرەی کە لە شەڕی ناوخۆدا لە بزوتنەوەی ئیسلامی دابڕابون. ئەمەش ئەو خاڵی وەرچەرخانە پێچەوانەبو، یان دەکرێت بڵێین هۆکاری پاشگەزبونەوەی یەکگرتووی ئیسلامی بو لە هەنگاوەکانی بەرەو کرانەوە و نوێکردنەوەی گوتاری ئاینی. لێرەوە یەکگرتوو هەستی بە مەترسییەکە کرد، بە تایبەت پاش ئەوەی لە هەڵبژاردنەکاندا کۆمەڵی ئیسلامی بەشێوەیەکی رێژەیی لە هەڵکشاندابو کە (٢٠٠٥ /٦ کورسی، ٢٠٠٩/ ٤کورسی- بە لیستی هاوبەش ، ٢٠١٣/ ٦ کورسی، ٢٠١٨/ ٧ کورسی) بەدەستهێنا. بە تێڕوانینی ئێمە هەڵکشانی دەنگەکانی کۆمەڵ لە هەڵبژاردنەکاندا و بە پێچەوانەوە داکشانی دەنگی یەکگرتوو وایکرد یەکگرتوو لە هەنگاوە تازە دەستپێکردوەکانی لە نوێکردنەوەی گوتاری ئاینی و کرانەوەدا پەشیمان ببێتەوە و لە جێی روانین بۆ ئاسۆی دورتر، باوەشیکردەوە بە گوتارە تەقلیدییەکەدا وێنەی کۆمەڵی ئیسلامی. ئیتر لەم قۆناغەوە لە جێی رکابەرایەتی یەکێتی و پارتی، کەوتەوە رکابەرایەتی کۆمەڵی ئیسلامی. ئەو چالاکی و رەفتارانەش، کە ئەمڕۆ لە یەکگرتوو دەبینرێت راڤەکەری ئەو دۆخەن. چۆن یەکگرتوو لە ئۆپۆزسیۆنبون کەوت و بویە پاشکۆی ئۆپۆزسیۆن/گۆڕان؟ ئەو ستایشانەی لە پەرەگرافی یەکەمی ئەم وتارەدا هاتون کۆمەڵێ خەسڵەتی یەکگرتووبون کە تایبەتمەندی و توانا و لە زۆر لایەنەوە خاڵی هێز و ئەرێنیبون بۆ ئەوەی یەکگرتوو ببێتە رکەبەرێکی هاوشان بۆ یەکێتی و پارتی و چاوەڕوانی ئەوەی لێدەکرا لەروی سیاسییەوە ببێتە حیزبێکی فول ئۆپۆزسیۆن لە هەردو زۆن. رۆلی ئۆپۆزسیۆنبون تاکە بژاردەبو کە دەبو یەکگرتوو لە راگەیاندنییەوە، کە سەرەتای شەڕی ناوخۆبو، تاکو ٢٠٠٩ کە بزوتنەوەی گۆڕان هاتەپێشەوە، بەبێ دودڵی پێیهەڵبستایە. بەڵام بۆچی نەیتوانی یاخود نەیویست ئەو رۆڵە بگێڕێت؟ ئەوە بەرچاوە کە شەڕی براکوژی لە شاخ و شەڕی ناوخۆ لە شار هۆکارەکەی تەنها ئەوە بو کە پارتی و یەکێتی وەکو دو هێز، واتە یەکێکیان ئۆپۆزسیۆن و ئەوی تریان دەسەڵاتی بەدەستبێت، یەکتریان قەبوڵنەدەکرد. دوای دروستبونی دوئیدارەییش وەکو دو حیزبی خاوەنی چەک و پارە لە سەرکوتکردنی هیچ دەنگێکی نەیاریاندا سڵیان نەدەکردەوە و لەمەشدا لەو ماوەدا یەکگرتوو لەژێر ئەو فشارەدا بو. سەرەڕای ئەم دۆخە جەماوەرێکی زۆر چاوەڕێی ئەوەبون کە متمانە ببەخشن بە لایەنێک کە نوێنەرایەتی ئۆپۆزسیۆنێكی راستەقینە بکات. لەمەشدا یەکگرتوو تاکە بژاردەی ئەو نوێنەراتییە بو. بەڵام ئەنجامەکەی ئەوە بو کە یەکگرتوو بە درێژایی زیاتر لە پانزەساڵی سەخت، بەڵام پانزەساڵی زێڕین بۆی، نەیتوانی ببێتە ئۆپۆزسیۆنێک کە خەڵکی ناڕازی پشتی پێببەستەن. لەم روەیشەوە جگە لە مەلا و بانگخوازەکانی، ئەوەندە خوێنەوار و رۆشنبیر و سیاسی و چالاکوانی هەبون کە ئامادەبون وەکو کادێری پێشکەوتو و چالاک رۆڵی ئۆپۆزسیۆنیان پێ بگێڕێت. لە ناوەڕاستی نەوەدەکان و سەرەتای دوهەزاردا لە زۆربەی هەڵبژاردنەکانی قوتابیان و خوێندکارانی لە هەردو زۆن، سەرەڕای پێشێلکاری و ساختەکاری، بە تەنها نیوەی دەنگەکانی بەدەستدەهێنا. لەو قۆناغەدا گەنج و کادێرەکانی یەکگرتوو گەرموگوڕ و ئامادەی هەمو چالاکی و خۆپیشاندان و جموجوڵێک بون و جگە لە باوەڕی ئایدۆلۆجییان زۆرێک زەمینەی لەبار هەبو کەوا بکات خەڵکی ناڕازی متمانەی پێببەخشێت. یەکگرتوو لە هەمو شەڕی ناوخۆ و پاش شەڕی ناوخۆ، و پاش چەندین هەڵبژاردن کە ساختەکارییان تێدادەکرا، پاش ئەو هەمو گەندەڵییەی کە پارتی و یەکێتیش دانییان پێدادەنا، نەیتوانی تەنها بۆ یەکجاریش بێت خۆپیشاندانێک سازبکات، یان بە کردەیی پشتگیری خۆپیشاندانێک بکات. ئەو بارەگاکانی لەلایەن پارتییەوە سوتێنران و چەند ئەندامێکی کوژران، لە نێویشیاندا ئەندامێکی سەرکردایەتی هەبو، لە بەرامبەردا یەکگرتوو جگە لە بەیاننامە و ناڕەزایی لە ژێر لێوەوە هیچ فشار و کاردانەوەیەکی وەهای نەبو کە ئەو پەلامارانە دوبارە نەبنەوە. هەر پاش چەند ساڵێک لە ٢٠٠٩ دوبارە بارەگاکانی یەکگرتوو لە بادینان سوتێنرانەوە. کە هەردو پەلامار و سوتاندنەکان لە سەروبەندی هەڵبژاردنەکاندابون. کارنەدانەوەی یەکگرتوو لەبەردەم پەلامار و سوتاندنی بارەگاکانی هەم جەماوەر و هەمیش ئەندامەکانی خودی یەکگرتووی هێنایە سەر ئەو باوەڕەی کە ئەو هێزە سەرەڕای خاڵە ئەرێنییەکانی ناکرێ متمانەی ئەوەی پێبکرێ کە ببێتە رکەبەری ئەو دو هێزە و گرەوی ئایندەی لەسەر بکرێت. من بەشێکی زۆری ئەو بەرپرسایەتیە و ئەو نابوێریە بۆ سەرکردایەتی ئەو حیزبە دەگێڕمەوە کە بوێریی ئەو ئەرکە مێژوییەی نەبو کە بەو رۆڵە هەڵبستێ. بەڵێ ئۆپۆزسیۆنبون لە سیستەمی نادیموکراسیدا باجی هەیە، لە گرتن و زیندان و فشاری هەمەجۆر، ئەمانە کە سەرکردەکانی یەکگرتوو ئامادەی نەبون. بەڵام بە هەمان شێوە کڕی و کزی و دەستەمۆیی و هەمیشە موساوەمەش باجی هەیە. باجەکەشی ئەوە بو کە ئێستە یەکگرتوو داویەتی و دەیدات، کە لە هەڵبژاردنەکاندا نەکو جەماوەر دەنگیان پێنەداوە و بەردەوام لە پاشکشەدایە، تەنانەت زۆرێک لە دەنگی خۆی یان بەرەو گۆڕان یان بەرەو کۆمەڵ رۆشتون. پەیوەندی ریفۆرمی ئاینی و ئۆپۆزسیۆنبون لەچیدایە؟ هەر گروپێکی ئیسلامی ئەگەر لە قۆناغێکدا لە کوردستان، و تەنانەت لە هەر شوێنێکی جیهان، بیەوێت ببێت بە ئۆپۆزسیۆنێکی کاریگەر و نوێنەرایەتی ناڕەزایەکانی زۆرێک خەڵک بکات، دەبێت بەلای کەمەوە بەشێکی زۆری گوتاری کافر و موسڵمان، حەڵاڵ و حەرام، خۆبەستنەوە تەنها بە دەقی ئاینی کاڵبکاتەوە و بکرێتەوە بەرەو ڕوی فرەیی و قەبوڵکردنی جیاوازی و قەبوڵکردنی مافەکانی مرۆڤ و مافی ژن و مافی رادەربڕین، لەنێویشیاندا مافی رەخنەگرتن و لێکۆڵینەوە لە ئاین و مێژوەکەی و زۆرێک لە دیاردەی مۆدێرنەی وێنەی سفوری و هونەر و ئازادی و گەشتوگوزار و هتد..چونکە ئەو وەکو ئۆپۆزسێۆن تەنها نوێنەرایەتی ئەندامکانی ناکات کە نوێژکەرن و خەتم دەکەن، بەڵکو نوێنەرایەتی خەڵکێکی ناڕازی دەکات، بە کەسایەتی و ئایدۆلۆجیای جیاوازەوە. بۆیە پێمانوایە تازەکردنەوەی گوتاری ئاینی و کرانەوە مەرجێکی پێشوەختە بۆ هەر پارتێکی ئیسلامی کە بیەوێت نوێنەرایەتی دەنگی ناڕازی بێت. کەواتە بۆچی یەکگرتوو گەڕاوەتەوە بۆ گوتار و کەرەستەکانی پێش نەوەدەکانی؟ بۆچی ئەمڕۆ پاش ٢٧ ساڵ لە راگەیاندنی هێشتا بێسەرپۆشێک یان نوێژنەکەرێک لە ریزەکانیدا جێیان نابێتەوە؟ من لە نەوەدەکانەوە پێموایە کە یەکگرتوو، بەو پێکهاتە و سەرکردانەی کە هەیەتی و بەو گوتارە ئاینییە تەقلیدییەی کە تێیدا دەخولێتەوە، گەشتۆتە بنبەست و چەقبەستوە، بۆیە واباشترە و دەبێ خۆی وەکو حیزبێکی سیاسی هەڵبوەشێنێتەوە و خۆی بکات بە چەند رێکخراو و ناوەندێکی فشار،خێرخوازی و میدیایی و بازرگانی و خزمەتگوزاری و رۆشنبیری و هتد. ئەوەی لەم چەند ساڵەی کۆتاییدا کە یەکگرتوو بۆی گەڕاوەتەوە ئەو دو هۆکارە بنەڕەتییەن، کە یەکەمیان یەکگرتوو نەیتوانی بۆ خەڵکی گشتی و لە ئاستی دۆزەگشتییەکاندا ببێتە جێی ئومێدی خەڵکی ناڕازی دژی گەندەڵی و نەبوە ئۆپۆزسیۆنێکی کارا و کاریگەر، کە هەم بەرگری لە خۆی بکات، هەمیش بەرگری لە مافە گشتییەکان بکات. بۆیە بزوتنەوەی گۆڕان هاتەپێشەوە و ئەو رۆڵەی لەدەستوەرگرت. دوەم رۆل کەدەبو پێیهەستێت ئەوەبو گوتاری ئاینی نوێبکاتەوە و لە چەند ئاستێکی فراواندا ریفۆرمی ئاینی بکات، بەڵام لە ترسی ئەوەی کۆمەڵی ئیسلامی جەماوەرە پارێزگارە ئاینییەکەی لێ داگیرنەکات، دەستی لەو هەنگاوانە هەڵگرت کە چاوەڕواندەکرا بیکات. کرانەوە و تازەکدنەوەی گوتارە ئاینییەکەش پێشمەرجێکبو بۆ ئۆپۆزسیۆنبون. ئەوەش ئەمڕۆ پێیهەڵدەستێ لە ڤیستیڤاڵی سەرپۆش و خولی خەتمی قورئان دەرەنجام و بەرجەستەکەری ئەو شکستانەن.
ئەبوبەكر عەلی ھەروەك نەریتی خۆمان لە دیدێکی نیشتیمانی و یاساییەوە، دەڕوانینە پرسی دادگایکردن و حوکمدانی شێروان شێروانی و ھاوڕێکانی. رەنگە پاشخان و ڕۆشنبیرە یاساییەکەشمان، بەحوکمی ئەوەی پسپۆڕی یەکەممان یاسابوو، بەشی خۆی خزمەتمان بکات. بە بڕوای ئێمە شێروان و ھاوڕێکانی، تا راددەییەکی زۆر قوربانین؟ دادگاییکردنەکەش لەگەڵ پاراستنی ئاسایش و بەرژەوەنددیەکانی ھەرێم ناکۆکە. کەلێنی سیاسی و یاسایی جۆراوجۆریش لە کەیسەکەدا بوونیان ھەیە! ھەوڵدەدەین بۆچوون و روانگەی خۆشمان لەمەڕ ئەم کەیسەو ئەوەی لە سەرەوە ئاماژەمان پێ کرد، لەم خاڵانەی خوارەوەدا کورت بکەینەوە: ................................. یەکەم: قوربانی بوونی تاوانبارکراوەکان: کە دەڵێین حوکمدراوەکان قوربانین، مەبەستمان لەم خاڵانەی خوارەوەیە: ١- ھەست دەکرێت ئەو رێسا بەناوبانگەی دەڵێت(ھەموو تۆمەتبارکراوێك بێ تاوانە، تا تاوانەکەی بەسەردا ساغ دەبێتەوە) لەم کەیسەدا ئاوەژو کراوەتەوە، ساغ دەبێتەوەش گۆراوە بەساغ دەکرێتەوە! ھەندێ لێدوانی سیاسی پێش دادگاییکردنەکەش، کە تۆمەتبارانیان وەك تاوانبار خستە روو لەگەڵ مولابەسەکانی دەستگیرکردنەکە، ئەم بۆچوونە پشت ڕاست دەکەنەوە. لێرەشدا لە کاتێکدا دەشێ لە رووی ئیجرائیی رووتەوە، دادگا پارێزگاری لە بنەما یاساییەکان بکات، لە رووی تەکیف وگیانی یاساوە، رۆڵی ڕەوایەتی پێدان بگێڕێت! ئەمەش رەنگدانەوەی سەربەخۆو بێ لایەن نەبوونی راستەقینەی دادگاو دەسەڵاتی دادوەرییە لە ھەموو جیھاندا. ٢- بە سەرنجدان لە پرسیارە ئاراستەکراوەکانی داواکاری گشتی و دادگاو وەڵامی تۆمەتباران و پارێزەرەکانیان، دەگەینە ئەو ئەنجامەی، تاوانی سەرەکی ئەم ڕۆژنامەنوس و چالاکوانانە، کارکردن بووە لەسەر ھەڵدانەوەی دۆسییەکانی گەندەڵی و ئەگەری بوونی زیندانی نھێنی و پێشێلکردنی مافەکانی مرۆڤ لە لایەن دەزگا ئەمنییەکان و دەزگاو لێپرسراوانی ترەوە. بەڵام تەکیفە یاساییەکە بەجۆرێکی تر کراوە! بەحوکمی ئەوەی ئاسان نییە بەم ناوەوە کەس دادگایی بکرێت. ئەمەش دووبارە تاوانبارکراوەکان دەکاتەوە بەقوربانی. چونکە دادگا لەو رووەوە تەنھا بۆی ھەیە لە دوو رووەوە لێکۆڵینەوە بکات: ا- راست نەبوونی ئەو زانیاریانەی لەمەڕ کەیسەکانی گەندەڵی و پێشێلکردنەکان بڵاویان کردۆتەوە. ب- بڵاو کردنەوەی زانیارییەك کە بەدەقی یاسا بڵاوکردنەوەیان قەدەغە بێت. ٣- کاتێك ئەمان بە نوسین یان بەشێوە مەدەنییەکان دژایەتی گەندەڵی و پێشێلکردنی مافەکانیان کردووە، تاوانبارانی سەرەکی و ئەوەی دەبێت دادگایی بکرێن و تاکو ئێستا دەستی دادگاو داواکاری گشتی نایانگاتێ و بەکردەوە چونە دەرەوەی پسپۆڕی ئەوانەوە!! گەندەڵکارو پێشێلکارەکانن، چونکە گەر ئەوان نەبن، بوار بۆ ئەم جۆرە نوسین و چالاکیانە ھەر لە بنەرەتەوە ناڕەخسێت و پێویستیش نین. کاتێك تاوانبارو سەبەبکاری راستەقینەو بکەری بنەرەتیش، وەك بەرزەکی بانان بۆی دەردەچن وکەسانێ بەھۆی نالێپرسراوێتی ئەوان دووچاری لێپێچینەوەی یاسایی دەبن، لەسەر کارێك کە بەگوێرەی یاسا تاوان بێت، چ جای ئەوەی لەو روەشەوە دونیایەك گومان ھەبێت، تاوانبارکراوان قوربانین و دادپەروەری لەو شوێنەدا لە ژێر پرسیاری جیددیدایە. بۆ نمونە، عومەری کوڕی خەتاب کاتێك لە سەردەمی برسیەتی و قات و قڕیدا دوو ڕەنجبەریان ھێنا بۆلای تۆمەتی دزیان بەسەردا ساغ بووبۆوە، بە ئیلھام وەرگرتن لە ڕوحی عەدالەتخوازی ئیسلام و مەبەستی باڵای پشت حوکمە شەرعییەکان، لە جیاتی ئەوەی سزای دزیکردن بەسەر ئەواندا پیادەبکات، کە تۆمەتەکەیان بەسەردا ساغ بووبۆوە، ڕووی کردە ئاغاکەیان و پێی وت: ئەمجارە دزی بکەنەوە سزای دزی کردن بەسەر تۆدا دەسەپێنم، چونکە ئەوە تۆی برسیان دەکەی و ناچار بەدزی کردنیان دەکەی. ئەوەی لە پشت دۆخی نەخوازراوی ھەرێمیشەوەیە، ڕۆژنامەنوس و چالاكوان نیە، بەڵکو ئەوانەن لە خراپ بەکارھێنانی دەسەڵات و گەندەڵی گەورەوە گلاون و لە پشت بە دابەشمانەوەی ھەرێم و ناکۆکی سیاسی نەزۆك و بەدامەزراوەیی نەبوونی دەسەڵات ونەبوونی حوکمی یاساوەن. با ئەو ڕۆژنامەنوس و چالاکوانانەش لە وردەکاری و شێوازی کاریاندا، دووچاری ھەڵەو لێتێکچوون و بەکارھێنانی زمانی توندی کەم سودیش بووبن. ٤- ھەموو دەزانین لە وڵاتێکدا دەژین، سەروەری یاسای تێدا نیە، یاسا ڕێسایەکی گشتیی پەتی نیەو ھەمووان لە بەردەمیدا یەکسان نین و وەك یەك بەسەریاندا پیادە ناکرێت. بەڵکو خەڵکێکی زۆرو جۆراوجۆر لە سەروی یاساوەن! ھەرچی بکەن یاساو دادگا دەسەڵاتی بەسەریاندا ناشکێ؟! ئەمە واقیعەو تێیدا دەژین. لە دۆخێکی لەم جۆرەدا، ھەندێ ئەگەر بەکردەوەش تاوانباربن، بە تایبەتیش لەو کەیسانەی مۆرکێکی سیاسیان ھەیە، سزا بدرێن، بەجۆرێ لە جۆرەکان قوربانیین؛چونکە تاوانبارانی چەندی قات لەوان گەورەتر ھەن و دادگا ناتوانێ ھیچیان بەرامبەر بکات!! دەقی فەرمودەیەکی یەکجار جوانیش لەم بارەوە ھەیە، کە جۆری پیادەکردنی یاسا دەکاتە ھۆکاری دەستنیشانکەری داڕوخانیان و مانەوەی کۆمەڵگەو سیستمە سیاسی و قانونیەکەی و دەفەرموێت (ئەوەی پێشووەکانی ئێوەی لەناوبرد، ئەوەبوو: کاتێك ھەژارو رەشوروتێ دزی دەکرد، سزایان بەسەردا پیادە دەکرد، بەڵام کاتێك ئەشرافێك دزی دەکرد چاوپۆشیان لێ دەکرد، سوێند بەو کەسەی گیانی منی بەدەستە ئەگەر فاتیمەی کچی موحەمەد دزی بکات سزای بەسەردا پیادە دەکەم). کێشەیەکی گەورەی کۆمەڵگەی ئێمەش لەم نایەکسانی و ناعەدالەتیەدا بەرجەستە دەبێت، دزی بچوك سزادەدرێت و دزی گەورە نەك ھەر ئازادە، بەڵکو زۆر جار نابێت تۆمەتی دزیشی بخەیتە پاڵ؟! ھەر ئەمەش زەنگە مەترسیدارەکەیە. ناکرێت نوخبەیەك بڕیاری شەڕی ناوخۆ بدات و دەست لەگەڵ دوژمنی نەتەوەیی بۆ دژایەتی ھێزەکەی بەرامبەری تێکەڵ بکات، بە گەندەڵی و ناکۆکی نێوخۆیی قەوارەی ھەرێم لاواز بکات و وابکات ھەندێ چاوی تەماحەوە بڕواننە کۆتایی پێھێنانی، لەسەر تێکدانی ئاسایشی نەتەوەیی کەسی لێ دادگایی نەکرێت، کەچی کەسانێ لەم خوارەوە بە بیانوو ھۆکاری بچوك ئەو تاوانەگەورەیان بخرێتە پاڵ! کاتێك ناتوانرێ ئەوانەی بە کردەوە ئاسایشی نیشتیمانی ھەرێم دەخەنە مەترسییەوەو توانای ئەوەشیان ھەیە، لانی کەم تۆمەتەکە بۆ خەڵکی ئاسایی بەکار نەیەت و لە ژێر ئەو ناونیشانەدا چەندین ساڵ زیندانیان بە تەنگدا نەدرێت، بۆ ئەوەی چەمکەکە تۆزێ ھەیبەت و مسداقییەتی بمێنێ و ھێندەی تر خەڵكانێك دووچاری پوچگەرایی ونائومێدی نەبن. بۆیە ھیوادارم تێھەڵچونەوەو تەمیز ھەڵوێستەکە ڕزگارکەن و ھەڵەکە راست بکەنەوە. ٥- ڕۆژنامەنوسەکان مافی خۆیانە، بە یاسای کاری ڕۆژنامەنوسی دادگایی بکرێن، نەك یاسای سزادانی عێراقی. ................................. دووەم: چەند سەرنجێکی گشتی: ١- ھەروەك لەیەکەم دانیشتنی ئەنجومەنی وەزیرانی کابینەی یەکگرتنەوەدا لەساڵی( ٢٠٠٦) داوتم: حکومەتێ ستراتیژی بیرکاتەوەو کارنامەی چاکسازی ھەبێت، میدیاو ڕۆژنامەنوسی ئازادو ئازا بەدوژمنی خۆی نازانێت، بەڵکو بەتەواوکەری خۆی دەزانێ وستایشی دەکات. چونکە دەستی بۆدەخاتە سەر برین وکەم وکورتییەکان وناھێڵێ خەوی لێ بکەوێت وکێشەکان بەسەریەکدا کەڵەکەببن وچارەسەرکردنیان دژوارو پڕ خەرجی بێت. ٢- ڕۆژنامەنوس و چالاكوانە مەدەنییەکان، بە گورگ و خێو مەزانن، بەشێوەی خولی لەگەڵیان دابنیشتن و لە نزیکەوە گفتوگۆیان لەگەڵدا بکەن. ئەو کات دەزانن ئەوان ئەوە نین وێنایان کراوەو ئەوانیش بە خۆیاندا دەچنەوەو شێوازی بەرھەمدارتر بۆ گەیاندنی پەیامەکانیان دەگرنە پێش. ٣- ئەم جۆرە مامەڵە رەوایەتی سیاسی و متمانەی خەڵکێکی زۆرو بەتایبەتیش نەوە نوێکان بە حکومەت لاوازتر دەکات. ئەو کاتە ناچاردەبێت پشت بە فشارو زەبرو زەنگی زۆرتر ببەستێ، کە دەرەنجامەکانی نەخوازراو دەبێت. ٤- ئەم جۆرە کەیسانە ناوبانگی ھەرێم زۆرتر دەشێوێنێت، کارتی ھێزی نەرم و ئەخلاقی و جیاوازبوونی لە دەستدا لاواز دەکات، نابێت لەم ڕووەشەوە چاو لە ھەندێ وڵاتی دەورو بکەین، کە دادگا بە سیاسی دەکاو بێ پەروا ڕۆژنامەنوسان راپێچی دادگا دەکات. چونکە ئەو ان دەوڵەتن وسەرچاوەی ھێزی گەورەو جۆر بەجۆریان لەبەر دەستدایە. لە کاتێکدا ئێمە گەلێکی ھەژارو لاوازین و تازە سەر پێ کەوتوین. ٥- ئەم جۆرە مامەڵە زیندانیەکان دەکات بە پاڵەوان و سەر چاوەی ئیلھام بۆ چەندانی تر، دەشبێتە بەشێ لە ململانێ سیاسییەکان. ٦- کەیسەکە پرۆسەی یەکگرتنەو دوبارە بیناکردنەوەی نیشتمان و گەلی ھەرێم و دامەزراوەکان دواتر دەخات و بێ متمانەیی و ھەست بە مەترسییش بەرامبەر یەكتر، قوڵتر دەکاتەوە.
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.png)
