( درەو میدیا): كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق ئەمڕۆ سێشەممە هەڵوەشاندنەوەی "هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەریی" پەسەندكرد. رزگار محێدین، جێگری سەرۆكی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند: ئەنجومەنی كۆمسیاران ئەمڕۆ هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەریی پەسەندكرد لەسەر داوایەك كە لەلایەن ئەنجومەنی بەڕێوەبردنی ئەو حزبەوە پێشكەشكرابوو". رونیشیكردەوە ئەنجومەنی كۆمسیاران بە گوێرەی مادەی 31ی یاسای حزب و رێكخراوە سیاسییەكانی ژمارە 36ی ساڵی 2015 هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی پەسەندكردووەو لە دەقەكەیدا هاتووە هەموو حزبێكی سیاسی بەگوێرەی پەیڕەوی ناوخۆی حزبەكە دەتوانێت خۆی هەڵبوەشێنێتەوە. ئەمە لە كاتێكدایە كە بەشێك لە ئەندامانی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری حزبێكی نوێیان درووست كرد بەناوی( هاوپەیمانی نیشتیمانی) و ئارام قادر سەرۆكی حزبەكەیە. هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری لەلایەن بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری ئێستای عێراقەوە دامەزرێنرا و لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراقدا بە لیستێكی سەربەخۆ بەشداریكرد ودوو كورسی بەدەستهێنا، بەڵام دواتر بەرهەم ساڵح سەرۆكی هاوپەیمانێتییەكە گەڕایەوە ناو یەكێتی و بووە سەرۆك كۆماری عێراق و پلەكەی خۆی جێگری دووەمی سكرتێری یەكێتی بەدەستهێنایەوە. ئەمە   

( درەو میدیا): پاتریك شاناهان، وەزیری بەرگری ئەمریكا بەوەكالەت بە سەردانێكی رانەگەیەندراو گەیشتە بەغدای پایتەختی عێراق و پرسی مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا تەوەرەی سەرەكی كۆبوونەوەكانی دەبێت لەگەڵ بەرپرسانی بەغدا. سەرچاوەیەكی ئاگادار بە رۆژنامەی " ئەلعەرەبی جەدید"ی قەتەری راگەیاند وەزیری بەرگری ئەمریكا لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران كۆدەبێتەوە و پرسی مانەوەی سەربازانی ئەمریكا و هاوكاری نێوان واشنتۆن و بەغدا لە بواری ئاسایشدا تاوتوێدەكەن. سەردانی وەزیری بەرگری ئەمریكا بۆ عێراق لە كاتێكدایە كە چەند هێزێكی سیاسی عێراق لە هەوڵدان لەرێگەی پەرلەمانەوە پرسی دەركردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق یەكلا بكەنەوە. هادی عامری یەكێك لە سەركردەكانی حەشدی شەعبی و هاوپەیمانی " بونیاتنان" دوای كۆبوونەوەیان لەگەڵ هاوپەیمانی " چاكسازی" لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا وتی:" مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، پێویستە بە بڕیاری پەرلەمان بێت". جەختیشیكردەوە كە لە پەرلەماندا هەڵوێستی روون و ئاشكرایان دەربارەی هێزە بیانییەكان دەبێت.  

 (درەو میدیا): ئەمرۆِ هێزێكی پێشمەرگە لە سنوری نێوان قەزای كفری‌و دووزخورماتوو گەڕایەوە بۆ ئەو ناوچانەی كە بەر لە رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر تێیدا جێگیربووبوو، بەڵام ئاڵای كوردستانیان پێداگرتن. ئەو هێزەی كە ئەمڕۆ جوڵەی كرد، لیوای (136)ی هێزەكانی (70)ی پێشمەرگەیە‌و لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا لەنێوان سوپای عێراق‌و وەزارەتی پێشمەرگە گەڕانەوەتەوە‌و نزیكەی (3 كیلۆمەتر) چوەتەپێشەوە. ئەو شوێنەی كە هێزەكەی پێشمەرگەی بۆ گەڕاوەتەوە، چەند بارەگایەكە كە پێشترو لەسەردەمی شەڕی دژ بە "داعش" بەدەست پێشمەرگەوە بووە، بەڵام دوای كشانەوەی پێشمەرگە لە ناوچەكە لە 16ی ئۆكتۆبەردا، سوپای عێراق دەستی بەسەر ئەو بارەگایانەدا نەگرتووە‌و وەكو ناوچەیەكی چۆڵ كە هیچ هێزێكی ئەمنی تێدا نەبووە، ماوەتەوە. لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو میدیا)، لیوا حاجی عوسمان فەرماندەی لیوای (136)ی هێزەكانی (70)ی پێشمەرگە رایگەیاند:" ئێمە بە رەزامەندی سوپای عێراق گەڕاوینەتەوە بۆ شوێنەكانی پێشتری خۆمان، بۆ ئەوەی چەكدارانی داعش سود لەو بۆشاییە وەرنەگرن كە نە ئێمەی تێدابوین، نە سوپای عێراق". ئاماژەی بەوەكرد" گەڕانەوەیان بۆ ناو ئەو بارەگایانە لەچوارچێوەی ئەو رێككەوتنە گشتییەدا نییە كە بڕیارە لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و بەرپرسانی بەغداد بكرێت بۆ گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ناوچە جێناكۆكەكان". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەكاتی گەڕانەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچەیە، بەرپرسانی سوپای عێراق ناڕەزاییەتیان دەربڕیوە لە هەڵكردنی ئاڵای كوردستان لەلایەن هێزەكەی پێشمەرگەوە. لیوا حاجی عوسمان بە (درەو میدیا)ی وت:" ئێمە بەبڕیاری خۆمان ئاڵای كوردستانمان هەڵنەكرد، بۆ ئەوەی لەم سەرەتایەوە هەستیاریی لەنێوانماندا دروست نەبێت".    بەڵام لە رونكردنەوەیەكدا ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە  رەتیدەكاتەوە هیچ یەكەیەكی هێ.ەكانی پێشمەرگە جوڵەی پێكرابێت و هێزی پێشمەرگە نەگەڕاوەتەوە بۆ نزیك خورماتوو   دەقی روونكردنەوەكەی وەزارەتی پێشمەرگە: هەندێك لەهۆكارەكانی راگەیاندن‌و لەسەر زمانی فەرماندەیەكی هێزەكانی پێشمەرگە‌و كەسانی دیكە هەواڵی گەڕانەوەی هێزەكانی پێشمەرگە بۆ نزیك دوزخورماتوو یان جوڵەپێكردنی دوو فەوجی هێزەكانی پێشمەرگە بەرەو فەلوجە بڵاوكراوەتەوە. ئێمە وەكو وەزارەتی پێشمەرگە ئەو هەواڵانە بەگشتی رەتدەكەینەوە‌و جەختدەكەینەوە كە نەهیچ یەكەیەكی هێزەكانی پێشمەرگە جوڵەی پێكراوە‌و نەفەرمانی جوڵە كردنیشی هەیە بۆهیچ یەكەیەك‌و گشت هێزەكانی پێشمەرگە لەبنكە‌و بارەگا‌و هێڵی سەرەكی بەرگری‌و شوێنەكانی خۆیانن‌و بۆئاگاداری هەموو لایەك كە هەرهەواڵێك لە هەرسەرچاوەیەك بلاوبكرێتەوە فەرمی نەبێت‌و لەلایەن وەزارەتی پێشمەرگە وە رێگاپێدراو نەبێت هەواڵی ناڕاستە‌و بێ بنەمایە‌و پەسەند نییە. فەریق جەبار یاوەر مەندە ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە  

 (درەو میدیا): رێژەی 75%ی دەرمانی كەرتی تایبەت لە عێراق بە كوالیتی كۆنترۆڵدا تێنەپەڕیوە‌و پێش بەكارهێنانی پشكنینی بۆ نەكراوە، ئەمە بەپێی دانپێدانانی وەزیری تەندروستی عێراق. بەهای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا لە عێراق دەگاتە (3 ملیار‌و 300 ملیۆن) دۆلار، پیشەسازی دەرمان یەكێكە لە پیشەسازییە ستراتیژییەكان‌و پاڵپشتیكاری ئابوری وڵات، لە عێراق هەندێك كارگە هەن كە دەرمان بەرهەمدەهێنن، ئەم كارگانە ئەو جۆرە دەرمانانە بەرهەم دەهێنن كە بەبێ گەڕانەوە بۆ داهێنەرەكانیان دەتوانن لە بازاردا بیفرۆشن، واتە ماوەی یاسایی خاوەندارێتی داهێنان بۆ داهێنەرەكانیان تەواوە بووە كە 12 ساڵە. خەرجی هەر تاكێك بۆ كڕینی دەرمان بەهای تێكڕای بەكاربردنی دەرمان لە ساڵێكدا بۆ هەر تاكێكی عێراقی دەگاتە (94) دۆلار. بەر لە ساڵی 2003و روخانی رژێمی پێشووی عێراق، وەزارەتی تەندروستی بەرپرس بوو لە هاوردەكردنی دەرمان لە دەرەوە، بەڵام لەدوای 2003وە رێگە بە كۆمپانیا تایبەتەكان‌و نوسینگە زانستییەكانیش درا دەرمان هاوردە بكەن. ئێستا (13 هەزارو 45) جۆر دەرمان لە وەزارەتی تەندروستی عێراق تۆماركراون، لەم رێژەیە (382) جۆریان دروستكراوی ناوخۆین، واتە رێژەی 28.4%ی كۆی دەرمان لە عێراق لەناوخۆی وڵاتدا دروستدەكرێت، لەبەرامبەردا (963) جۆر دەرمان لە دەرەوە هاوردە دەكرێت، واتە 71.6%ی كۆی دەرمان لە عێراق هاوردەكراوە. زیانەكانی دەرمانی ساختە •    مردنی نەخۆش •    دوچاربوون بە نەخۆشی درێژخایەن •    كاریگەری دەرونی بۆچی پشكنین بۆ دەرمان ناكرێت؟ •    بوونی ژمارەیەكی زۆر لە كارگەی دروستكردنی دەرمان لە ناوخۆی وڵات •    كۆنترۆڵنەكردنی پرۆسەی تۆماركردنی دەرمان‌و كۆمپانیاكانی دەرمان •    بوونی گیروگرفت لە كۆنترۆڵكردنی سنورو هاوردەكردنی دەرمان •    بوونی گرفت لە سیستم‌و یاساو رێوشوێن‌و رێنماییەكان لەڕووی یاسادانان‌و جێبەجێكردنەوە •    نەبوونی توانای پشكنینی هاوتایی بایۆلۆژی بۆ هەموو دەرمانەكان  بەراوردكارییەك ! بەپێی زانیارییەكان، كارگە ناوخۆییەكانی عێراق تەنیا رێژەی 7%ی پێداویستی ناوخۆیی دەرمان پڕدەكەنەوە، ئەمە لەكاتێكدایە لە وڵاتێكی وەكو ئێران، بەرهەمهێنانی ناوخۆیی رێژەی 97%ی پێداویستی ناوخۆ پڕدەكاتەوە، لە ئوردن 70%ی پێداویستی دەرمان لە ناوخۆ بەرهەم دەهێنرێت، لە میسر‌و سوریا 93%ی دەرمان بەرهەمی ناوخۆییە.  سەرچاوەی زانیارییەكان: سۆمەریەنیوز

راپۆرتی: سەرتیپ وەیسی كەریم  دوای ئه‌وه‌ی له‌ ئه‌نجامی كۆبوونه‌وه‌كانی ڕابردووی پارتی و یه‌كێتیی، بڕیاری كۆبوونه‌وه‌ی 18ی شوباتی په‌رله‌مانی كوردستان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوكی لێكه‌وته‌وه‌، له‌ ئێستادا ئه‌و بڕیارانه‌ ڕووبه‌رووی چه‌ند گرفتێك بۆته‌وه‌، هه‌ربۆیه‌ ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌ كاتی خۆیدا ئه‌نجامنه‌درێت، یاخود به‌ته‌واوی ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی جێبه‌جێنه‌كرێت. یه‌كێك له‌ ڕێگرییه‌كانی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مانی كوردستان، یه‌كلاینه‌بوونه‌وه‌ی یه‌كێتیه‌ بۆ دیاریكردنی كاندیدی سه‌رۆكی په‌رله‌مان، چونكه‌ هه‌ردوو كاندیده‌كه‌ ( ڕێواس فایه‌ق و بێگه‌رد تاڵه‌بانی) له‌ڕووی خاڵی لاوازو به‌هێزیان بۆ بوون به‌سه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌یه‌كه‌وه‌ نزیكن، بۆیه‌ ئاسان نابێت سه‌ركردایه‌تی و مه‌كته‌بی سیاسی ئه‌و حزبه‌ ئه‌و پرسه‌ له‌ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا یه‌كلابكه‌نه‌وه‌. به‌شێك له‌ یه‌كێتی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان، مه‌كته‌بی سیاسی كاندیدی سه‌رۆكی په‌رله‌مان یه‌كلابكاته‌وه‌و به‌شێكیش له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ن له‌ كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی ئه‌م كاره‌بكرێت، بۆچوونێكی دیكه‌ش ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وبابه‌ته‌ له‌ نێو په‌رله‌مان چاره‌سه‌بكرێت، ئه‌وان سه‌رپشك بن كێ ده‌بێته‌ سه‌رۆك له‌و دوو كاندیده‌ی یه‌كێتیی. تاوه‌كو ئێستا بڕیاری 18ی شوبات، كه‌ واده‌ی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مانه‌ وه‌ك خۆیه‌تی، به‌ڵام ئه‌گه‌ر له‌ حاڵه‌تێكدا ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ ئه‌نجامنه‌درێت، ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ دانیشتنه‌كه‌و هه‌ڵبژاردنی ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان هه‌فته‌یه‌ك دوابخرێت. یه‌كێتیی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌یه‌ هه‌ردوو كۆبوونه‌وه‌كه‌ی په‌رله‌مان و ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌یه‌ك ڕۆژدا ئه‌نجامبدرێت، بۆیه‌ ئه‌گه‌ر پارتی گرفت بۆ دانیشتنی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك دروستبكات، ئه‌وانیش كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان په‌كده‌خه‌ن. به‌هۆی ناڕه‌زایی لایه‌نه‌ توركمانی و عه‌ره‌بییه‌كان و ترسی ته‌واونه‌بوونی رێژه‌ی یاسایی بۆ ئه‌نجامدانی كۆبوونه‌وه‌كه‌، ئه‌گه‌ری زۆره‌ كۆبوونه‌وه‌كه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركووك ،كه‌ وابڕیاربوو له‌ ڕۆژی 18ه‌ی شوبات هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، بگۆڕدرێت به‌ دانیشتنی لیستی برایه‌تی له‌ هه‌ولێر، كه‌ ئه‌مه‌ش دیسانه‌وه‌ ده‌بێته‌ گرفت له‌به‌رده‌م ڕێككه‌وتنی پارتی و یه‌كێتیی. پارتی و یه‌كێتیی و هه‌ندێك له‌ ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌ن، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان له‌و كۆبوونه‌وه‌ی لیستی برایه‌تی بڕیار له‌سه‌ر كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا بدرێت. به‌شێك له‌یه‌كێتیی به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دانین كۆبوونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا له‌ هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، چونكه‌ له‌ڕووی سیاسی و یاسایه‌وه‌ كێشه‌ دروستده‌كات، به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌ش هه‌ندێك پێیانوایه‌: پێویسته‌ ئه‌و كۆبوونه‌وه‌یه‌ له‌ هه‌ولێر ئه‌نجامبدرێت، تاوه‌كو به‌رپرسیاریه‌ته‌كه‌ به‌ته‌واوی بكه‌وێته‌ ئه‌ستۆی پارتی و به‌ ناچاری و به‌زوویی به‌ دانانی پارێزگار ڕازیبێت. پارتی دیموكراتی كوردستان ئاماده‌نییه‌، ته‌نها یه‌ك كاندید له‌ یه‌كێتیی وه‌رگرێت بۆ پۆستی پارێزگار، مه‌رجیان ئه‌وه‌یه‌ چه‌ند كاندیدێك پێشكه‌شبكرێـت، پاشان به‌یه‌كه‌وه‌ له‌سه‌ر كه‌سێك ڕه‌زامه‌ندی ده‌رببڕن. له‌باره‌ی رێككه‌وتنی سیاسی نێوانیان، كه‌ وابڕیاره‌ له‌م هه‌فته‌یه‌دا له‌ نێوان شاندی باڵای هه‌ردوولا واژووبكرێت، له‌ ئێستادا ڕه‌شنووسی ئه‌و رێككه‌وتنه‌ كۆتایی پێهاتووه‌و هه‌ر ئه‌مڕۆش مه‌كته‌بی سیاسی له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ كۆبۆوه‌، چاوه‌ڕێده‌كرێت ڕه‌زامه‌ندی كۆتایی له‌سه‌ر بدرێت. سه‌باره‌ت به‌ بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌رپرسانی پارتی ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كه‌ن: گۆڕان لاری نییه‌ له‌و نزیكبوونه‌وه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی، هه‌ر هه‌نگاوێكی نزیكبوونه‌وه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی گۆڕانی لێ ئاگاداركراوه‌ته‌وه‌. ڕێككه‌وتنی پارتی و گۆڕان له‌باره‌ی به‌ژداریكردنی گۆڕان له‌ حكومه‌تی نوێ، كێشه‌ی گه‌وره‌ی له‌به‌رده‌مدا نییه‌، چونكه‌ له‌دوای گه‌یشتنی پارتی به‌ ئه‌نجامێك له‌گه‌ڵ یه‌كێتیی، له‌ماوه‌یه‌كی كه‌مدا ده‌توانن له‌گه‌ڵ گۆڕانیش ڕێككه‌وتنی كۆتایی ئه‌نجامبده‌ن.

( درەو میدیا): فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی كەركوك پێكدەهێنرێتەوە و هێزی پێشمەرگەش بەشدار دەبێت تێیدا. سەرچاوەیەكی سەربازیی ئاگادار، ئەمڕۆ یەكشەممە بە میدیا عێراقییەكانی راگەیاندووە كە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی كەركوك پێكدەهێنرێتەوە و لیوا روكن سەعد حەربیە فەرماندەیی دەكات و بارەگاكەشی لە بنكەی " كەی وەن" دەبێت لەباكوری خۆرهەڵاتی كەركوك. ئەو سەرچاوەیە ئاشكراشیكرد، هەریەك لە هێزەكانی پێشمەرگە، دەزگای دژە تیرۆری عێراق، فیرقەی تایبەت و راوێژكارانی سوپای ئەمریكا بەشداردەبن لەو فەرماندەییەدا. رۆژی سێشەممەی رابردوو، بە فەرمانی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق و فەرماندەی باڵای هێزە چەكدارەكان، هێزەكانی دژە تیرۆری عێراق لە كەركوك پاشەكشێیانكرد و دۆسیەی ئەمنی پارێزگاكە رادەستی فەریق روكن كەریم تەمیمی، فەرماندەی فیرقەی تایبەت كرا.

( درەو میدیا): وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان، وەڵامی ئەمیر كینانی، راوێژكاری سەرۆكایەتی كۆمار دەداتەوە كە رایگەیاندبوو "ئێران بۆ سەرخستنی كاندیدی مەسعود بارزانی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار ئامادەبووە 100 ملیۆن دۆلار بدات". مەحمود محەمەد، وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان لە راگەیەندراوێكدا دەڵێت:" ئەگەر ئێران حەزی لێ نەبا و نەیویستبا نە بەڕێزت ئێستا ڕاوێژكاری سەرۆك كۆمار دەبووی و نە ئەوەی ئێستا بووەتە سەرۆك كۆمار، دەبوو بە سەرۆك كۆمار". دەقی راگەیەندراوەكە: وەڵامێك بۆ ئەمیر كینانی ڕاوێژكاری سەرۆكایەتیی كۆماری عێراق قسەكانی ڕاوێژكاری سەرۆكایەتیی كۆماری عێراق (ئەمیر كینانی) لەبارەی بابەتی سەرۆككۆمار و بارزانی و پارتی لەگەڵ تەلەفزیۆنی ئەلعێراقیە جێگەی سەرسووڕمانە. پێدەچێ ئەو كابرایە لەوەتای بووەتە ڕاوێژكار، ھەوڵی گەوجاندن و شۆردنی مێشكی درابێت. لە وەڵامی قسە ناڕاستەكانیشیدا دەڵێین، ئەگەر ئێران حەزی لێ نەبا و نەیویستبا نە بەڕێزت ئێستا ڕاوێژكاری سەرۆك كۆمار دەبووی و نە ئەوەی ئێستا بووەتە سەرۆك كۆمار، دەبوو بە سەرۆك كۆمار. مەحمود محەمەد وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان  

( درەو میدیا): ئەمیر كینانی، یەكێك لە سەركردەكانی رەوتی سەدر رایگەیاند ئێران لە پێناوی ئەوەی كورسی سەرۆكایەتی كۆمار بۆ كاندیدەكەی مەسعود بارزانی بێت، ئامادەبووە 100 ملیۆن دۆلار بدات. كینانی لە بەرنامەیەكدا لە كەناڵی عێراقییە وتی:" مەسعود بارزانی بە ریفراندۆم و راگەیاندنی سەربەخۆیی  زیادەڕەوی كرد و ئەمریكاش پشتی تێكرد‌و دوای شكستهێنانی پرۆژەكەی ئێران گرتییە خۆی، و بە ئێرانییەكانی وت لەگەڵتاندا رێكدەكەوم بە مەرجێك هەموو دەستكەوت و ئیمتیازاتەكانم بۆ بگەڕێننەوە بۆئەوەی گەلی كورد قایل بكەم كە پاڵەوان بووم لە پرۆژەكەمەدا". كینانی لە بەشێكی تری قسەكانیدا وتیشی:" رێكەتنی سیاسی لەگەڵ ئێراندا بوو پاشان بوو بە رێككەوتن لەگەڵ هاوپەیمانی بونیاتناندا، دەقی رێككەوتنەكە دەڵێت كە سەرۆكایەتی كۆمار پشكی بارزانی دەبێت، بەڵام شكستیهێنا، چونكە هێزەكانی بونیاتنان رەتیانكردەوە سەرۆكایەتی كۆماری بدەنێ‌ و دەستكەوتنی چەند وەزارەتێكیان لە حكومەتەكەی عەبدولمەهدی هەڵبژارد". ئەو سەركردەی رەوتی سەدر ئاشكراشیكرد ئێران ئامادەیی خۆی دەربڕی 100 ملیۆن دۆلار بدات بە ركابەرەكانی كاندیدەكەی بارزانی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، بەڵام ئەوان رەتیانكردەوە و ئەوەبوو بەرهەم ساڵح بە سەرۆك كۆمار هەڵبژێردرا.

( درەو میدیا): سوپای ئەمریكا كۆتایی مانگی نیسانی داهاتوو بە تەواوەتی لە سوریا پاشەكشێ دەكات، ئەوەش بە گوێرەی چەند بەرپرسێكی ئێستا و پێشووی سوپای ئەمریكا كە قسەیان بۆ رۆژنامەی " وۆڵ ستریت جۆرناڵ" كردووە. ئەو بەرپرسانە ئاشكراشیانكردەووە كە تا ناوەڕاستی مانگی ئازار بەشێكی زۆری سوپای ئەمریكا لە سوریا پاشەكشێ دەكات و كۆتایی مانگی نیسان پرۆسەكە بە تەواوەتی كۆتایی دێت. هاوكات بەرپرسێكی ئەمریكی لە رێگەی تەلەفۆنەوە بە ئاژانسی " رۆیتەرز"ی راگەیاند پاشەكشێی سوپای ئەمریكا لە سوریا بنكەی " تەنەف" یش دەگرێتەوە كە خاڵی سنوریی بەیەكگەیشتنی سوریا و عێراق و ئوردنە. لایخۆشیەوە بەرپرسێكی توركیا رایگەیاند ئەمریكا هیچ زانیارییەكی دەربارەی كاتی كۆتاییهاتنی كشانەوەی سوپای ئەمریكا لە سوریا نەداوەتە ئەنكەرە. بەرپرسێكی هێزەكانی سوریای دیموكراتیش لە لێدوانێكیدا بۆ رۆیتەرز وتی:" ئەوەی دەیزتنین هەتائێستا هیچ پاشەكشێییەك نەبووە، دۆخەكە لەسەر زەویی وەك خۆی وایە، هیچ گفتوگۆیەك بۆ دیاریكردنی وادەیەك یان سەقفێكی زەممەنی بۆ كشانەوەكە لە ئارادا نیە".  

( درەو میدیا): ئەوپۆلراتانا ماهیدول، خوشەكە گەورەی پادشای تایلاند، ئەو كچە شازادەیەی لە پێناوی خۆشەویستیی و هاوسەرگیریكردن لەگەڵ پیاوێكی ئەمریكی دەستبەرداری نازناوی شاهانەی بوو، نەریتە باوەكانی وڵاتەكەی تێكدەشكێنێت و لە هەڵبژاردنی گشتی وڵاتدا خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەت كاندیدەكات كە مانگی داهاتوو بەڕێوەدەچێت، ئەمەش هەنگاوێكی بێ پێشینەیەو ئەندامانی خانەوادەی شاهانە  لە تایلاند، خۆیان لە سیاسەتكردنی راستەوخۆ بەدوورگرتووە. ماهیدولی تەمەن 67 ساڵ لەسەر پارتی " تای راكسا چارت" خۆی كاندیدكرد كە هاوپەیمانی سەرۆك وەزیرانی پێشووی تایلاند " تاكسین شیناواترایە" و سوپای تایلاند پێنج ساڵ لەمەوبەر لە پۆستەكەی دووریخستەوە. ماهیدول، بەرپرسیاریەتێكی زۆر گەورەی دەكەوێتە سەرشان، چونكە ئەو هەڵبژاردنەی مانگی داهاتوو بەڕێوەدەچێت، هەلێكە بۆئەوەی دوای پێنج ساڵ لە حكومی سەربازیی، دیموكراتیەت بۆ ئەو وڵاتە بگەڕێتەوە. لەو هەڵبژاردنەدا، ئەو ژنە شازادەیە ركابەرێكی بەهێز و سەرسەخت دەبێت بۆ هەموو كاندیدەكانی تر، لەسەروو هەموشیانەوە " برایۆت چان ئۆ چا" سەرۆكی ئەنجومەنی سەربازی كە پێنج ساڵە فەرمانڕەوایی تایلاند دەكات. برایۆت لە ماوەی رابردوودا لە هەوڵێكیدا بۆ داڕشتنەوەی كۆی سیستمی سیاسی وڵات دەستورێكی نوێی دانا، بۆئەوەی رۆڵی سوپا لەدەسەڵاتدا لە دوای هەڵبژاردنەكانی 24ی ئازاری داهاتوو، گەرەنتی بكات، بەڵام بەوتەی جۆناسان هید، پەیامنێری "بی بی سی" لە بانكۆك، وادەردەكەوێت خۆكاندیدكردنی ماهیدول گورزێكی بەهێز بێت بۆ ستراتیژیی سوپا كە هەوڵدەدات هەژمونی خۆی لە جیهانی سیاسەتدا بهێڵێتەوە. " برایۆت چان ئۆ چا" سەرۆكی ئەنجومەنی سەربازی تایلاند شازادە ئەوپۆلراتانا ماهیدو كێیە؟ شازادە ئەوپۆلراتانا راجاكانیا سیریڤاندانا پاراناڤادی ساڵی 1951 لە دایكبووە، كچە گەورەی " پۆمیپۆل ئەدۆلیادیچ" پادشای كۆچكردووی تایلاندەو خوێندنی لە پەیمانگای تەكنیكی ماساچوستس لە ئەمریكا تەواوكردووە. ماهیدول، هەمیشە بە كەسێكی رۆشنبیر و سەرنجڕاكێش وەسفدەكرێت، جگە لە سادەیی و تێكەڵاویی لەگەڵ خەڵك, بە پێچەوانەی براكەیەوە " ماها ڤاجیرالۆنگۆرن" كە ئێستا پادشای تایلاندە. شازادە ماهیدول، ساڵی 1972 لە پێناوی هاوسەرگیریكردن لەگەڵ هاوڵاتییەكی ئەمریكیدا، دەستبەداری نازناوی شاهانەبوو، پاشان لە ئەمریكا نیشتەجێبوو، دوای جیابوونەوەی لە هاوسەرەكەی گەڕایەوە بۆ تایلاند.                                                                   شازادە ئەوپۆلراتانا ماهیدول ٢٠١٠ سەرەڕای ئەوەی هێشتا بە فەرمی نازناوی شاهانەی بەدەستنەهێناوەتەوە، بەڵام لەلایەن گەلی تایلاندەوە وەك هەر ئەندامێكی تری خانەوادەی شاهانە مامەڵەی لەگەڵدا دەكرێت‌و دوای گەڕانەوەشی بۆ وڵاتەكەی، بڕیاریدا پەیوەندیی لەگەڵ خەڵكدا پتەوتربكات و ئێستا لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكاندا كەسێكی زۆر چالاكە و لە ژمارەیەكی زۆری فیلمە تایلاندییەكاندا دەردەكەوێت و بە شێوەیەكی رێكخراویش چەندین چالاكی خێرخوازیی ئەنجامداوە لە بوارەكانی چاودێری كۆمەڵایەتی و تەندروستی، چەند هەڵمەتێكیشی بۆ نەهێشتنی مادە هۆشبەرەكان دەستپێكردووە. ماهیدول كە ساڵی 2004 یەكێك لە سێ‌ كوڕەكەی بەهۆی شەپۆلی تسۆنامییەوە لەدەستداوە، خەڵكانێكی زۆر بەراوردی دەكەن بە سەركردە مێژووییە بەهێزەكان، خۆشی خوازیاری ئەوەیە كەسایەتی لەبەرچاوبگرن نەك نازناوی شاهانە كە دەستبەرداری بووە و لە یەكێك لەو چاوپێكەوتنە تەلەفزیۆنیانەی لەگەڵیدا ئەنجامدراوە بە شۆخییەوە دەڵێت ئومێدەوارە لەبری رستەی " سڵاو شازادەی خاوەن شكۆ" گوێی لە رستەی " سڵاو قەدباریكەكە" بێت و لەو كاتەشە و لایەنگرانی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان چەندین هاشتاگیان بەناونیشانی " #LongLiveSlender." داناوە.

(درەو میدیا): كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كە بڕیارە لە 18ی شوبات لە هەولێر بكرێت، كۆبونەوەی لیستی برایەتیە نەك ئەنجومەنی پارێزگا. بەپێی رێكکەوتنی نێوان یەكێتی نیشتمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان دەبێت لە 18ی شوباتی داهاتوو هاوكات لەگەڵ كۆبونەوەی پەرلەمانی كوردستاندا كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكیش بەرێوەبچێت و رێوشوێنەكانی دانانی پارێزگای كەركوك بگێرێتە بەر. سەرچاوەیەك لە پارتی دیموكراتی كوردستان بە "درەو میدیا"ی راگەیاند: كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە هەولێر دەكرێت و بەسەرپەرشتی رێبوار تاڵەبانی دەبێت، ئەو كۆبونەوەیە زیاتر كۆبونەوەیەكی راوێژكاری دەبێت و تایبەتە بە لیستی برایەتی كەركوك، چونكە لایەنە عەرەبی و توركمانیەكان ئامادەی كۆبونەوەكە نابن. "درەو میدیا" زانیویەتی كە رێكکەوتنەكەی نێوان پارتی و یەكێتی، ناڕەزایی بەشێک لە سەركردەكانی پارتی و بەتایبەت كەركوكییەكانی لێكەوتوەتەوە بەو پێیەی ئەنجامی كۆبونەوەكە زۆرینەی جێبەجێكردنی داواكاریەكانی یەكێتیەو لە قازانجی یەكێتیدایە، هەربۆیە وتەبێژی پارتی، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا شوێنی كۆبونەوەكەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوكی دیاریكرد كە لە هەولێر دەبێت، ئەمەش بۆ ئەندامانی وەفدی یەكێتی شۆك بوو، چونكە لە كۆبونەوەكەدا باسی شوێنی كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك نەكرابوو.  ئەحمەد عەسكەری، ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە نوسینێكیدا لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیویەتی“باشتروایە كۆبونەوەكەی 18ی شوبات ناوبنرێت كۆبونەوەی لیستی برایەتی بۆ خۆئامادەكردن بۆ كۆبونەوەیەكی سەركەوتوی ئەنجومەن لە كەركوك، بۆئەوەی ھیچ بیانویەك نەمێنێت بۆ بەشدارینەكردنی ھیچ لایەنێك”. هاوکات، محەمەد عوسمان ئەندامی خولی پێشووی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی هەواڵی فورات رایگەیاند ئەو کۆبونەوەیەی دەکرێت کۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک نییە، بەڵکو کۆبونەوەی ڕاوێژی لایەنە کوردییەکانی کەرکوکە" وتیشی:" کۆبونەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک دەبێت لە شاری کەرکوک بکرێت هەرکۆبونەوەیەکیش لە دەرەوەی ئەو شارە بکرێت نابێتە کۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای کەرکوک هیچ فەرمیەتێکی نییە  و ناتوانێت هیچ بریارێک  دەربارەی کەرکوک بدات. هەرچەندە بەرلە كۆبونەوەكەی 18ی شوبات رێكکەوتنی سیاسی یەكێتی و پارتی دەكرێت لەسەر تەواوی كێشە هەڵواسراوەكانی نێوان پارتی و یەكێتی، پێشتریش بەرپرسێكی یەكێتی بە "درەو میدیا"ی راگەیاند، پۆستی پارێزگای كەركوك لەبەرامبەر پۆستی سەرۆكی هەرێمە، ئەگەر پارتی رێگری بكات لەوەی پارێزگاری كەركوك بۆ یەكێتی بێت، یەكێتیش ئامادەنیە دەنگ بەسەرۆكی هەرێم بدات. ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك هەڵبژێردراوی هەڵبژاردنی 2005 و لیستی برایەتی لەو هەڵبژاردنەدا 26 كورسی بەدەستهێنا كە ئێستا ئەندامانی ئەو لیستە كوردیە دابەشبوون بەسەر حزبەكاندا( پارتی 12 ئەندام، یەكێتی 6 ئەندام، یەكگرتوو 3 ئەندام، 2 ئەندامی شیوعی كە ئێستا لەناو یەكێتیدان، یەك زەحمەتكێشان، عەرەبێك و توركمانێك و مەسیحیەك). ئێستا كەركوك پارێزگاری نیەو پارێزگارێكی بەوەكالەتی هەیەو سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگاو جێگرو  سكرتێری ئەنجومەنی نیە.    

(درەو میدیا): لە شانۆگەرییەكدا كە لە شانۆی نیشتمانی شاری كەربەلا نمایشكرا، بینەرانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتاب خەلیفەی دووەمی موسوڵمانانی دەگێڕا. ساتی تەقینەوەی روداوەكە، ئەوكاتەبوو، ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕێت، دەچێتەسەر ماڵی فاتیمەی كچی پێغەمبەری ئیسلام‌و دەرگای ماڵەكەی‌و دەستی فاتیمە دەشكێنێت، بەڵام عەلی كوڕی ئەبو تالب بێدەنگە لەو هێرشەی كە عومەر دەیكاتەسەر فاتیمەی هاوسەری. ئامادەبوانی شانۆگەرییەكە هێرشیانكردەسەر ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عومەری كوڕی خەتابی دەگێڕا، بەپێی هەواڵی هەندێك لە میدیاكانی عێراق، ئەو ئەكتەرە برینداربووە‌و رەوانەی نەخۆشخانە كراوە. ڤیدیۆی روداوەكە لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق بڵاوبوەتەوە، وەك لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت ئەو ئەكتەرەی كە رۆڵی عەلی كوڕی ئەبو تالب دەگێڕێت، لەكاتی پەلاماردانی عومەردا داوا لە خەڵك دەكات هێورببنەوە. روداوەكە قسەوباسی زۆری بەدوای خۆیدا هێناوە، هەندێك داوا دەكەن رێز لە ئازادی هونەر‌و رەخنەی هونەری بگیرێت، هەندێكی تر ئیدانەی كارە شانۆییەكە دەكەن‌و دەڵێن شانۆكە دەستی بۆ پیرۆزییەكان بردووە‌و سوكایەتی بە ئیمامەكان كردووە. كەربەلا زۆرینەی دانیشتوانەكەی شیعەمەزهەبن، شارەكە یەكێكە لە سیبولەكانی شیعە لەسەر ئاستی جیهان. ئەم رووداوە دوای ئەوەدێت رۆژی شەممەی رابردوو لە كەربەلا ژمارەیەك چەكدار تەقەیان لە چالاكوان‌و رۆماننوس (عەلا مەشزوب) كرد‌و كوشتیان، ئەو رۆماننوسە بەوە ناسرابوو بەردەوام رەخنەی لە دەستوەردانی دەرەكی لە كاروباری ناوخۆی عێراق‌و رۆڵی پیاوانی ئاینی دەگرت. لە خوارەوە كلیك بكە بۆ بینینی ڤیدیۆكە:

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف یۆبیلی زیوینی تەمەنی لەدوای كارەساتی داڕمانی دەنگەكانی لە هەڵبژاردن بەڕێدەكات، مانگی 11ی ئەمساڵ كۆنگرە دەبەستێت، كۆنگرەیەك بۆ هەستانەوە لەدوای شكست یاخود درێژەدان بە واقیعی باو، ئەمە چیرۆكی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانە.  25 ساڵ لەمەوبەر لەسەرەتای شەڕی ناوخۆی كوردستاندا حزبێكی سیاسی نوێ لە دایكبوو، لەناو بۆنی باروتی شەڕدا سیاسەتكردنی بەچەك رەتكردەوە، بۆ ئەو كات ئەم بیرۆكەیە جێگای گاڵتەجاڕی بوو، ئەو حزبە یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بوو. قەیرانی ناسنامە ئەمڕۆ 25 ساڵ تێپەڕی بەسەر راگەیاندنی یەكگرتوو وەكو حزبێكی سیاسی، حزبێك كە تاوەكو 10 ساڵی یەكەمی تەمەنی خۆی تەواوكرد كێشەی هەرەگەورەی ناسنامەكەی بوو، لایەنە سیاسییەكانی بەرامبەری وەكو حزبێكی نوێ ناویان دەهێنا، كە بەشداری خەباتی چەكدارانەی لە دژی رژێمی بەعس نەكردووە، بەڵام ئەمڕۆ ئیتر یەكگرتوو وەكو حزبێكی گەنج مامەڵەی لەگەڵ ناكرێت. رزگاربوون لە لیستی رەشی تیرۆر یەكگرتوو كە هێشتا رزگاری نەبوو لە تۆمەتی نوێبوون‌و بەشدارینەكردن لە خەباتی چەكداری، لەدوای ساڵی 2000وە روبەڕووی قەیرانێكی تر بووەوە، هەڵمەتێكی گەورەی جیهانی لەژێر ناوی "شەڕی دژ بەتیرۆر" دەستیپێكرد، نەیارە سیاسییەكانی یەكگرتوو هەوڵیاندا بەهۆی ناو و پاشخانە ئیسلامییەكەیەوە ئەم حزبە بخەنە لیستی تیرۆری جیهانییەوە، بەڵام سەركردەكانی یەكگرتوو توانیان حزبەكەیان لەو لیستە رەشە رزگار بكەن، بەڵام ئەمە بەبێ باج كۆتایی نەهات. سەردەمی گەشانەوە ساڵی 2003و روخانی رژێمی سەددام لەسەر دەستی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەسەرۆكایەتی ئەمریكا، سەرەتای سەردەمێكی زێڕین بوو بۆ یەكگرتوو، ئەم حزبە كە پێشترو بەرلە روخانی سەددام بەشداری كۆنگرەی ئۆپۆزسیۆنی عێراقیی كرد لەژێر چاودێری وڵاتانی خۆرئاوا، دوای روخانی رژێم پێگەی بەهێزی (لەئاست قەبارەی خۆیدا) لە عێراقی نوێدا زامن كرد، سەلاحەدین بەهادین ئەمنیداری حزبەكە، بوو بە ئەندامی ئەنجومەنی حوكمی عێراق‌و یەكێك لە كەسایەتییە سیاسییە دیارەكانی عێراق. بەرەو ژیانی پەرلەمانیی تاوەكو ساڵی 2005 كە تەمەنی ئەوكات 11 ساڵ بوو، یەكگرتوو هیچ نوێنەرایەتییەكی لە پەرلەمانی كوردستان نەبوو، بەڵام لەو ساڵەدا هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بە لیستێكی هاوبەش لەگەڵ حزبە كوردستانییەكاندا بەشداریكرد، لیستەكە ناوی "  لیستی نیشتیمانی كوردستان" بوو، جگە لە كۆمەڵی ئیسلامی‌و حزبی زەحمەتكێشانی كوردستان، هەموو لایەنەكانی تر لەو لیستەدا كۆبونەوە، یەكگرتوو كە لە یەكەم ئەزمونی بەشداریكردنی لە هەڵبژاردندا شەریكایەتی لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی كرد (9 كورسی) پەرلەمانی بردەوە. 11 مانگ دوای هەڵبژاردنەكەی پەرلەمانی كوردستان، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بەپێچەوانەی كوردستانەوە لەسەر ئاستی عێراق بە لیستی جیا لە یەكێتی‌و پارتی بەشداری هەڵبژاردنی كرد، ئەمە شەپۆلێك توڕەیی یەكێتی‌و پارتی بەدوای خۆیدا هێنا، لە ناوچەی بادینان پەلاماری بارەگاكانی یەكگرتوو درا، ئەندامێكی سەركردایەتی‌و (4) كادری یەكگرتوو كوژران، لە سلێمانیش هەوڵێك هەبوو بۆ پەلاماردانیان، بەڵام دواتر كۆنترۆڵكرا، لەم پرۆسەیەدا دەنگی راستەقینەی یەكگرتوو دەركەوت، لە سێ پارێزگاكەی هەرێم یەكگرتوو (133 هەزارو 206) دەنگی بەدەستهێناو 4 كورسی پەرلەمانی عێراقی بردەوە.  لە دووەم ئەزمونی بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا كە ساڵی 2009 بەڕێوەچوو، یەكگرتوو شێوازێكی نوێی بەشداری تاقیكردەوە، ئەمجارە بە لیستی هاوبەشی لەگەڵ (كۆمەڵی ئیسلامی، حزبی زەحمەتكێشان، حزبی سۆسیالیست) بەشداریكرد، لیستەكە ناوی "خزمەتگوزاری‌و چاكسازی" بوو، بە هەرچوار حزبەكەوە (13) كورسییان بەدەستهێنا، ئەم پرۆژەیەش شكستی هێنا، یەكگرتوو لەم هەڵبژاردنەدا (6) كورسی بەركەوت، هەندێك هۆكاری پاشەكشەی ئەو لیستەیان بۆ دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕان وەك هێزێكی رادیكاڵی ئۆپۆزسیۆن بەرامبەر بە یەكێتی‌و پارتی‌و هەندێكی تر هاودەنگی یەكگرتوویان لەگەڵ حزبە نائیسلامی‌و چەپەكان گەڕاندەوە. 2010 ساڵێكی زێڕین بوو بۆ یەكگرتوو، هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بەڕێوەچوو، لەم هەڵبژاردنەدا یەكگرتوو بە لیستی سەربەخۆ بەشداریكرد، بۆ یەكەمجار دەنگەكانی هەڵكشا، (214 هەزارو 222) دەنگی بەدەستهێناو، 4 كورسی پەرلەمانی عێراقی بردەوە.  لە ساڵی 2013ەوە سەردەمی پاشەكشەی یەكگرتوو دەستیپێكرد، لە هەڵبژاردنی 2013ی پەرلەمانی كوردستاندا، یەكگرتوو كورسییەكانی زیادی كرد (10  كورسی)، بەڵام دەنگەكانی پاشەكشەی كرد، لەو هەڵبژاردنە دەنگەكانی یەكگرتوو بۆ (186 هەزارو 741) دەنگ دابەزی. ئەم پاشەكشەیە بەردەوام بوو، ساڵی 2014 ژمارەی دەنگەكانی یەكگرتوو لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق بۆ (155 هەزارو 92) دەنگ دابەزی. لە دوایین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا كە ئەیلولی ساڵی رابردوو بەڕێوەچوو، یەكگرتوو بە لیستی هاوبەش لەگەڵ بزوتنەوەی ئیسلامی بەشداریكرد، لەم هەڵبژاردنەدا پرسی یەك لیستیی ئیسلامییەكان شكستیهێنا‌و یەكگرتوو بەتەواوەتی بووە هێزێكی بچوك، ژمارەی دەنگەكانی ئەم حزبە بۆ (79 هەزارو 913) دەنگی دابەزی، بەبەراورد بە هەڵبژاردنی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان، رێژەی دەنگەكانی یەكگرتوو (120%) دابەزی، كورسییەكانیش بەڕێژەی (50%). پاشەكشە بۆچی؟ لەدوای هەڵبژاردنی ئەیلولی رابردووی پەرلەمانی كوردستان، سەركردایەتی یەكگرتوو بەیاننامەیەكی بۆ رایگشتی بڵاوكردەوە، بەفەرمی دانی بەوەدانا شكستیهێناوەو بەرپرسیارێتییەكە دەگرێتەئەستۆ، ئەمە هەنگاوێكی دروست بوو، دوبارەكردنەوەی نەریتی پارتە سیاسییەكانی خۆرئاوا بوو دوای هەڵبژاردن‌و شكست. (درەو میدیا) لە یادی دامەزراندنی یەكگرتوودا بەدواداچوونی بۆ هۆكارەكانی پاشەكشەی ئەو حزبە لە هەڵبژاردندا كرد، بەپێی زانیارییەكان سەركردایەتی یەكگرتوو تەنیا وەكو نیشاندانی فەزیلەتێك دانیانیان بە كەموكورتی خۆیان وەكو هۆكاری شكستی هەڵبژاردندا ناوە، بەشێوەی كرداری هیچ هەنگاوێكی ئەوتۆ نەنراوە بۆ دەستنیشانكردنی هۆكارەكانی پاشەكشێكردن‌و تائێستا روئیایەكی رون نییە بۆ چارەسەركردنی ئەو دۆخەی ئەو حزبە پێیدا تێدەپەڕێت، بەڵام بەشێوەیەكی گشتی دەتوانرێت هۆكاری پاشەكشەی دەنگەكانی یەكگرتوو لەم خاڵانەدا كورتبكرێتەوە: • دواكەوتن لە بڕیاردن لەسەر وەختی رودانی روداوە سیاسییەكان‌و لە هەندێك باردا ناڕوونی هەڵوێستی یەكگرتوو لەسەر پێشهاتەكان (ئەمە بوەتە كێشەیەكی ئەزەلی بۆ یەكگرتوو، دەربازبون لێی بوەتە كارێكی ئەستەم). • سەركردەكانی ئەم حزبە هەمیشە چارەنووسی حزبەكەی خۆیان خستۆتە گرەوی پاراستنی یەكڕیزی (بەتایبەتیش یەكڕیزی یەكێتی‌و پارتی)، هەمیشە پێگەی سیاسی حزبەكەیان كردوەتە قوربانی ترسی ئەگەری سەرهەڵدانەوەی شەڕی ناوخۆو ململانێی چەكداری دوو پارتە دەسەڵاتدارەكە. • هەنگاونەنان پێ بە پێی گەشەی فكری كادیرانی حزب‌و ئیدارەنەدانی توانای لاوان، كە بنچینەو كۆڵەكەی سەرەكی حزبەكە بوون لەسەرەتاوە تائێستا، بەجۆرێك وای لێهاتووە یەكگرتوو وەكو كارگەیەك بۆ پێگەیاندنی كادری حزبی بۆ پارتە سیاسییەكانی تر تەماشادەكرێت.   • دروستبوونی جیاوازی چینایەتی لەنێوان توێژی سەرەوەی بەرپرسانی یەكگرتوو و كادیرانی خوارەوە، یەكگرتووەكان هەمیشە لە خوارەوە قوربانیان داوە‌و توێژەكەی سەرەوە بەروبومەكەیان چنیوەتەوە، زۆرێك لەو بەرپرسانەی یەكگرتوو كە پۆستی حكومی و پەرلەمانیان وەرگرتووە، دوای تەواو بوونی كارەكانیان و زامنكردنی سەرچاوەی بژێوی باش، لە كاری حزبی كشاونەتەوە خەریكی بازرگانین، یاخود وازیان لە حزب هێناوەو چونەتە ناو حزبی ترەوە.  • یەكلاینەكردنەوەی هێڵی كاركردنی حزب لەنێوان كاری بانگخوازيی‌و كاری سیاسیدا، یاخود نەتوانراوە هەردوو بوارەكە وا لێبكرێت لەیەك بازنەو لەچوارچێوەی بەرژەوەندی حزبەكەدا بسوڕێنەوە، وەك ئەمە نەكراوە، نەتوانراوە ئەو دوو كایەیە بەتەواوەتی لەیەكتری جیابكرێتەوە. • یەكێك لە روخسارە گەشەكانی یەكگرتوو هاوسەنگی بنكەی جەماوەریەتی لە هەردوو زۆنی سەوزو زەرد (بادینان)، یەكگرتوو لەپێناو پاراستنی ئەم هاوسەنگییەدا قوربانی زۆری داوە، بەڵام بە قەبارەی قوربانییەكانی، دەستكەوتی سیاسی نەچینوەتەوە، سەركردەكانی ئەو حزبە نەیانتوانیوە وەك پێویست سود لەم خاڵی هێزە وەربگرن. • لاوازی بنكەی جەماوەری یەكگرتوو لە هەولێری پایتەختی هەرێمی كوردستان، ئەمە لە حاڵێكدایە تەواوی سەنگی سەركردایەتی یەكگرتوو و راگەیاندنەكەی لەو شارەدایە. • لاوازی گوتاری ئیعلامی یەكگرتوو ئیسلامی، ئەمە لە حاڵێكدایە كە زۆرینەی ئەو میدیاكارانەی ئێستا میدیای لایەنە سیاسییەكانی تر بەرێوەدەبەن، لە كارگەكەی یەكگرتووەوە بەرهەمهێنراون. • یەكگرتوو لەسەرەتای دامەزراندنییەوە خاوەنی تۆڕێكی رێكخستنی بەهێز بوو كە كاری لەسەر خێزان دەكرد، ئەم ساڵانەی دوایی لەم بوارەشدا پاشەكشەی كردووە. • لەڕووی ئابوری‌و سەرچاوەی داراییەوە دوای 25 ساڵ تەمەن، هێشتا نەیتوانیوە ئابورییەكی خۆبەڕێوەبەر دروستبكات، لەسەرەتای درووستبونییەوە یەكگرتوو سودی لە كۆمەكی رێكخراوە خێرخوازییەكانی وڵاتانی دەرەوە وەردەگرت، لەدوای راگەیاندنی جیهانی "شەری تیرۆر"ەوە، زۆرێك لەو سەرچاوە داراییانەی لەدەستداوە، ئەوەش بەهۆی سەختی حەواڵەی دارایی رێكخراوە ئیسلامییەكانەوە، كۆكردنەوەی ئابونەوە لە كادرانی حزب، سەرچاوەیەكی سەرەكی داهاتی یەكگرتوو بووە، ئەم سەرچاوەیەش ئێستا لاواز بووە. • یەكلانەبوونەوەی سیاسەتی یەكگرتوو لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی وەك دوو لایەنی دەسەڵاتدار، نەبوونی میكانیزمێكی روون بۆ روبەروبونەوەی گەندەڵی‌و پرسی چاكسازیكردن، بەجۆرێك وای لێهاتووە ئێستا خەڵك‌و دەنگدەر چاوەڕێی هیچ موفاجەئەیەكی سیاسی لە یەكگرتوو ناكات. • پێشكەشنەكردنی نمونەیەكی جیاواز لە كاری پەرلەمانی‌و حكومیدا. • سیاسەتی یەكگرتوو لەدوای دەركەوتنی ئۆپۆزسیۆنەوە، جۆرێك لە سەرلێشێوانی پێوە دیارە، ئەم حزبە پێگەی خۆی لەناو گەمە سیاسییەكاندا نادۆزێتەوە، هەمیشە چاوەڕێی تەواوبونی یاری ئەوانی تر دەكات، لەسەر بنەمای ئەوە بڕیار لەسەر رۆڵی خۆی دەدات. • یەكگرتوو لەسەرەتای دروستبوونییەوە وەكو درێژكراوەی رەوتی ئیخوان (اخوان المسلمین) نماییشكرد، بەمدواییانە لەم پرسەشدا دووچاری گێرمەو كێشە بووە، هەندێك داوای كۆتاییهێنان بەو ئەڵقەی پەیوەندییە لەگەڵ ئیخوان دەكەن، هەندێكی تر هێشتنەوەی پەیوەندی بە پێویست دەزانن، پابەندبوونی یەكگرتوو بە خەتی ئیخوانەوە لەسەر ئاستی پەیوەندییەكانی دەرەوە، ئەو حزبەی كۆت‌و بەند كردووە. • نەبوونی بەرچاوڕونی لەبارەی پێشهاتە سیاسییەكانی ناوخۆی هەرێمی كوردستان‌و عێراق‌و ناوچەكەوە. كۆنگرە‌و یەكگرتوو خاڵی سەركەوتن‌و گەشانەوەی یەكگرتوو لە كۆنگرە حزبیەكانیدایە، ئەم حزبە لەدوای راگەیاندنییەوە لە 6/2/1999وە تاوەكو ئێستا بەردەوام بەبێ دواكەوتنێكی زۆرو بەپێچەوانەی حزبەكانی ترەوە هەموو كۆنگرەكانی لەوادەی خۆیدا كردووە. لە كۆنگرەی شەشەمدا كە لە ساڵی 2012 بەڕێوەچوو، یەكگرتوو داهێنانێكی نوێی كرد، تەواوی كۆنگرەكەی بە پرۆسەی دەنگدانیشەوە بەشێوەی راستەوخۆ بۆ خەڵكی كوردستان پەخشكرد، ئەوە یەكەمجاربوو لە هەرێمی كوردستان حزبێك بەوشێوەیە ناكۆكی‌و بۆچونە جیاوازەكانی ناو كۆنگرەكەی بۆ خەڵك پەخشبكات.  تا ئێستا یەكگرتوو (7) كۆنگرەی كردووە،  ئێستا سەرقاڵی ئامادەكارییە بۆ گۆنگرەی هەشتەم، كە بڕیارە مانگی 11ی ئەمساڵ بەڕێوەبچێت، كۆنگرەیەك كە پێشبینی دەكرێت پڕكێشمەكێش بێت، بەتایبەتیش دوای ئەو شكستە گەورەیەی بەمدواییە لە هەڵبژاردندا بەسەر ئەو حزبەدا هات. تائێستا یەكلانەبوەتەوە ئاخۆ سەلاحەدین محەمەد بەهادین جارێكی تر خۆی بۆ ئەمیندارێتی یەكگرتوو كاندید دەكاتەوە یاخود نا، بەڵام بەپێی زانیارییەكان، ئەبوبەكر عەلی (كاروانی) ركابەری سەرسەختی سەلاحەدین محەمەد بەهادین دەبێت لە كۆنگرەی داهاتوودا، ناڕازییەكانی ناو یەكگرتوو بە پێچەوانەی كۆنگرەی پێشوو، لە كۆنگرەی ئەمجارەدا بەهانەی پێویستیان بەدەستەوەیە بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە پەیكەری حزب‌و سیاسەتەكانیدا، بەتایبەتیش دوای داڕمانی دەنگەكانی حزب لە دواین هەڵبژاردندا. ناكۆكیەكانی ناو یەكگرتوو بەشێوەیەكی كەم دەكەونە بەردەست میدیاكان، پتەویی رێكخستن‌و پەیكەری رێكخراوەیی یەكگرتوو وایكردووە ناڕازییەكان، نەتوانن بە ئاشكرا بۆ میدیاكان باس لە ووردەكاری بۆچوونە جیاوازەكان‌و كێشەو گرفتەكانی حزبەكەیان بكەن، رەنگە پابەندبوونی ئایینی‌و پەروەردەیی ئەو حزبە، پاڵنەری سەرەكی بێت لەم بوارەدا. هەر پرسی كۆنگرەدا یەكگرتوو لە كۆنگرەی شەشەمی خۆیدا رەچەشكێنیەكی تری كرد، كاتێك بۆ یەكەمجار لە دوای راگەیاندنییەوە، سەلاحەدین محەمەد بەهادینی لە ئەمیندارێتی حزب لابرد، بەڵام لەم رەچەشكێنیەدا شكستی هێنا‌و دوای چوار ساڵ جارێكی تر سەلاحەدین بەهادین گەڕایەوە بۆ ترۆپكی حزب، لەماوەی (25) ساڵی تەمەنی یەكگرتوودا (21) ساڵی سەلاحەدین بەهادین ئەمیندار بووە‌و تەنیا بۆ ماوەی چوار ساڵ ئەو پۆستەی جێهێشتووە كە (محەمەد فەرەج) ئەو چوار ساڵەی بەڕێوەبردووە.

 (درەو میدیا): دوای چەند كاتژمێرێك لە رێككەوتنی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بزوتنەوەی گۆڕان بەدگومانی خۆی لە بەدیهاتنی "شەراكەتی راستەقینە" نیشان دەدات. جەلال جەوهەر سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان لە وتارێكدا لەژێر ناوی "شەراكەتی سیاسی لە جوڵانەوەی چەكدارییەوە بۆ حوكمڕانی"، باس لە شكستی پرسی "شەراكەتی سیاسی"ی نێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان دەكات لە قۆناغی خەباتی چەكداری لەدژی بەعسەوە تاوەكو قۆناغی پێش راپەڕین. جەلال جەوهەر ئاماژەی بەوەكردووە، لەناو جوڵانەوەی چەكداری كوردستاندا شتێك نەبووە بەناوی شەراكەتی راستەقینە لەنێوان لایەنەكاندا، لە پێش راپەڕینیش لایەنەكان بەناچاری شەراكەتیان كردووە، بۆیە شەراكەتەكە بەردەوام نەبووە. "شەراكەتی راستەقینە" یەكێكە لەو دەستەواژانەی كە وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پرسی پێكهێنانی حكومەت لە كۆبونەوەكانیاندا لەگەڵ پارتی جەختیان لەسەر كردووە. دروستكردنی گومان لەسەر دەستەواژەی "شەراكەتی راستەقینە" لەلایەن سەرۆكی وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕانەوە، دوای چەند كاتژمێرێك دێت لەو رێككەوتنەی كە دوێنێ لەنێوان پارتی‌و یەكێتیدا كرا بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. بزوتنەوەی گۆڕان سەرباری ئەوەی هێشتا بەفەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە لەبارەی ئەوەی ئاخۆ بەشداری كابینەی نوێی حكومەت دەكات یاخود نا، بەڵام بەفەرمی چوەتە ناو چەندین كۆبونەوەوە لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی پشكەكانی لە حكومەتی نوێدا. جەلال جەوهەر بەڕوونی هەڵوێستی بزوتنەوەی گۆڕانی لەبارەی رێككەوتنەكەی پارتی‌و یەكێتی ئاشكرانەكردووە، بەڵام لە كۆتا بەشی وتارەكەیدا نوسیویەتی" پارتی‌و یەكێتی كامیان هەڵدەبژێرن؟ پرۆسەیەكی سیاسی‌و تەندروست‌و بێ غەل و غەش‌و شەراكەتێكی راستەقینەی سیاسی، یان كارەسات‌و ماڵوێرانی‌و هەرەسێكی تر ؟". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، مەبەستی لە دەستەواژەی "شەراكەتی راستەقینە" كە وەفدی دانوستانكاری گۆڕان داوایان لە پارتی كردووە، ئەوەیە، گۆڕان تەنیا پۆستی باڵاو وزاری پێنەدرێت، بەڵام پشكەكانی لە حكومەت شۆڕبكرێتەوە بۆ پۆستەكانی (بەڕێوەبەرە گشتییەكان، بریكارەكان، راوێژكارەكان). لە كابینەی پێشووی حكومەتی هەرێمدا چەندین پۆستی بچوك لە نمونەی بەڕێوەبەرە گشتییەكان دران بە بزوتنەوەی گۆڕان، بەڵام پارتی تا كۆتایی ئەو پۆستانەی رادەستی گۆڕان نەكرد، سەرباری ئەوە گۆڕان گلەیی لە پارتی دەكرد بەوەی لە بڕیارە سیاسییەكاندا بەشداری پێناكات.

( درەو میدیا): یورام ڤان كلاڤێرێن، پەرلەمانتاری پێشووی هۆڵەندا كە بە هەڵوێستەكانی دژی ئیسلام و موسوڵمانان ناسرابوو، موسوڵمان بوونی خۆی راگەیاند. كلاڤێرین وەك دەستەراِستی سیاسەتمەداری هۆڵەندی " خیرت ڤیڵدەرز" دادەنرا كە ئەویش بەوە ناسراوە زۆر رقی لە موسڵمانانەو سەرۆكی پارتێكی توندڕەوی هۆڵەندایە. كلاڤێرێنی تەمەن 40 ساڵ لە چاوێكەوتنێكیدا لەگەڵ رۆژنامەی " ئێن ئاڕ سی" هۆڵەندی كە ئەمڕۆ سێشەممە بڵاوكرایەوە رایگەیاند لە كاتێكدا كە سەرقاڵی نوسینی كتێبێك بووە دژی ئیسلام، بیروباوەڕی گۆڕانی بەسەردا هاتووە و كتێبەكەی گۆڕیوە بۆ وەڵامدانەوەی ئەو رەخنانەی كە ناموسوڵمانەكان لە ئاینی ئیسلامی دەگرن. كلاڤێرێن دەڵێت:" ئەگەر ئەوەی هەتا ئێستا نوسیومە راست بێت، كە باوەڕم وایە راستە، كەواتە لەم حاڵەتدا من بە حكومی ئەمری واقیع موسوڵمانم". كلاڤێرین هەروەها لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ رادیۆی " NPO"  هۆڵەندی دەربارەی پەیوەندی موسوڵمانان بە هێرشە تیرۆریستییەكانەوە جەختیكردەوە  توندڕەوەكان بە شێوەیەكی دروست لە ئیسلام تێنگەیشتوون. ناونیشانی كتێبەكەی كلاڤێرێن " هەڵگەڕانەوەیە" لە مەسیحیەتەوە بۆ ئیسلام لە نێو ترسی عەلمانیدا" و بڕیارە بەمزوانە بڵاوبكرێتەوە. بە گوێری نوسینگەی ناوەندیی راپرسییەكان، دانیشتوانی هۆڵەندە 17 ملیۆن كەسە و لەو ژمارەیەش 5%یان موسوڵمانن و پێشبینشدەكرێت تا 2050 ئەو رێژەیە ببێتە دوو هێندە. كلاڤیرێن یەكەم ئەندامی پارتی ئازادی نییە كە موسوڵمان دەبێت، ساڵی 2013 ئەرنۆ ڤان دۆرن، ئەندامی پێشووی ئەنجومەنی شارەوانی لاهای لەو حزبە موسوڵمان بوونی خۆی راگەیاند. لە ساڵی رابردووەوە دەسەڵاتدارانی هۆڵەندا پۆشینی پەچەیان لە شوێنە گشتییەكان و نەخۆشخانە و خوێندنگەكاندا قەدەغەكردووە. سەرچاوە: سایتی كەناڵی ئەلحوڕە