( درەو میدیا):  ئەمڕۆ دادگای رەسافەی بەغداد بە قازانجی جوتیارانی هەرێمی كوردستان بڕیاریدا، كە ئەویش خەرجكردنی پارەی سێ ساڵی رابردووی جوتیارانی هەرێمی كوردستان.     مام فارس، نوێنەری جوتیارانی هەرێمی كوردستان و سەرۆكی رێكخراوی سەردەم بە ( درەو میدیای ) راگەیاند:  دادگای رەسافە, حكومەتی عێراقی پابەندكرد بە خەرجكردنی پارەی گەنمی جوتیارانی هەرێمی كوردستان بۆ ساڵەكانی 2014 و 2015 و 2016، كە بڕەكەی 555 ملیار دینارە". زیاتر لە نۆ مانگە هەریەك لە  پارێزەرانی خۆبەخش ( رێبین شەمامكی و بەشدار حەسەن )   لەگەڵ  مام فارس سەرۆكی رێكخراوی جوتیارانی سەردەم  لە دادگای فیدراڵی و دادگای رەسافە سكاڵایان لە دژی وەزیری بازرگانی عێراقی تۆماركردبوو، دواجار دادگا بڕیاریدا دۆستەیەكە لە بەرژەوەندی جووتیارانی هەرێمی كوردستان كۆتایی پێبێنێت.

راپۆرت: نامیق رەسوڵ دوای ململانێیەكی دوورودرێژ لەگەڵ نەخۆشی، ئایەتوڵا مەحمود هاشمی شاهرودی، یەكێك لە مەرجەعەكانی شیعەو كەسایەتی دیاری عێراق‌و ئێران لە تەمەنی 70 ساڵیدا كۆچی دواییكرد. پێش مردنی، شاهرودی سەرۆكی ئەنجومەنی دیاریكردنی بەرژەوەندییەكانی رژێمی ئێران بوو، كە دەستەیەكی تایبەتە بە یەكلاكردنەوەی ناكۆكییەكانی نێوان پەرلەمان‌و ئەنجومەنی پاراستنی دەستور. شاهرودی‌و دەسەڵاتی دادوەریی شاهرودی تا ساڵی 2009 سەرۆكی دەسەڵاتی دادوەری ئێران بوو، لەو ماوەیەشدا چەند چاكسازییەكی كرد، لەوانە هەڵوەشاندنەوەی سزای لە سێدارەدان لەرێگەی بەردبارانكردنەوە، كە ئەو دەیویت زیان بە وێنەو باوبانگی ئێران دەگەیەنێت. بەڵام چالاكانی مافەكانی مرۆڤ رەخنەی ئەوەی لێدەگرن لەو ماوەیەدا نەیتوانیوە سنورێك بۆ پرۆسەی دەستگیركردنی هەڕەمەكی چالاكان‌و سیاسییەكان دابنێت‌و لەماوەی دەستبەكاربوونی لەو پۆستەدا ئەشكەنجەدانی زیندانییەكان بەردەوام بووە. كانونی دووەمی رابردوو، شاهرودی بۆ چارەسەری نەخۆشییەكەی چووە  ئەڵمانیا، بەڵام ناچاركرا زوو سەردانەكەی كۆتایی پێبهێنێت‌و بگەڕێتەوە ئێران، ئەوەش دوای ئەوای چالاكانی مافەكانی مرۆڤ داوایان لە داواكاری گشتی ئەڵمانیا كرد دەستگیری بكەن، بەتۆمەتی سەپاندنی سزای لە سێدارەدان كە دەگاتە سنوری تاوانەكانی دژ بە مرۆڤایەتی. شاهرودی‌و سیستانیی شاهرودی 15ی ئابی 1948 لەدایك‌و باوكێكی ئێرانی لە شاری نەجەف لە عێراق لە دایكبووە، لە تەمەنی 16 ساڵیدا لە حەوزەی عیلمی نەجەف لەلای مەرجەعەكانی وەك " خومەینی،  محەمەد باقر سەدر، ئەبوقاسم خوئی" خوێندویەتی، لە تەمەنی 30 ساڵیدا پلەی ئیجتیهادی لە حەوزەی نەجەف لەلایەن مامۆستاكەی (محەمەد باقر سەدر) وەرگرتووە. لە حەفتاكانی سەدەی رابردوودا بەهۆی چالاكییەوە دژی رژێمی سەدام حسێن دەستگیركراوەو ئەشكەنجەدراوە، ساڵی 1979 دوای بەرپابوونی شۆڕشی ئیسلامی چوەتە ئێران، سەرەتای هەشتەكانی  سەدەی رابردوو سەرۆكی ئەنجومەنی باڵای شۆڕشی ئیسلامیی عێراق بووە كە ئێستا بە ناوی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامیی لە عێراقدا كاردەكات. لەم چەند ساڵەی دواییدا، وەك جێگرەوەی عەلی سیستانیی مەرجەعی باڵای شیعەكان ناوی شاهرودی دەخرایەِروو، چەندجارێكیش بۆئەو مەبەستە سەردانی عێراق‌و بەتایبەتی نەجەفی كرد، بەڵام بەهۆی ئەوەی پەیوەندییەكی توندوتۆڵی بە سیستمی ویلایەتی فەقیهەوە لە ئێران هەبوو، قبوڵنەكراو بەشێكی زۆری مەرجەعەكانی شیعە لە نەجەف‌و عێراق لەسەر پرسی ویلایەتی فەقێ لەگەڵ مەرجەكانی قوم ناكۆكن. شاهرودی‌و جێگرتنەوەی خامنەیی دوای ئەوەی عەلی خامنەیی بووە رابەری كۆماری ئیسلامی ئێران، رۆڵی شاهرودی دەركەوت، ئەو بەبێ‌ ئەوەی هیچ پۆستێكی سیاسیی هەبێت، ساڵی 1995 وەك ئەندامی ئەنجومەنی شارەزایان (خوبرەگان) هەڵبژێردرا، ساڵی 1999 بوو بە سەرۆكی دەسەڵاتی دادوەریی ئێران، ئەوەش پۆستێك بوو گرنگییەكەی هاوتای پۆستی سەرۆك كۆمارو سەرۆكی پەرلەمان بوو. شاهرودی بەوە ناسرابوو مەیلی بەلای باڵی ئوسوڵی‌و توندڕەوەكانی ئێرانەوە هەیە، بەبێ‌ ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ  ریفۆرمخوازەكانیشدا بپچڕێنێت، لەماوەی رابردوودا چەندجارێك ناوی وەك جێگرەوەی عەلی خامنەیی رابەری باڵای كۆماری ئیسلامیی ئێران خرایەڕوو، بەڵام بەهۆی سەركردایەتیكردنی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی پێش محەمەد باقر حەكیم، زیاتر ناسنامەی عێراقیبوونی بەسەردا چەسپا، ئەوەش مەترسی ئەوەی لێدەكرا كە لەلایەن شەقامی ئێرانەوە قبوڵنەكرێت.

( درەو میدیا): لە راگەیەنراوێكدا شەش ئەندامی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی بزوتنەوەی ئیسلامی دەستیانلەكار كێشایەوە كە پێكهاتوون لە (كامیل مەحمود ئەندامی مەكتەبی سیاسی، محەمەد ئەمین ئاشوری ئەندامی مەكتەبی سیاسی، موحسن محەمەد ئەمین ئەندامی مەكتەبی سیاسی، م. عەبدولغەفور چەمچەماڵ ئەندامی سەركردایەتی، ئارام كەمال ئەندامی سەركردایەتی، سەرباز خۆشناو ئەندامی سەركردایەتی). سەبارەت بە هۆكاری دەستلەكاركێشانەوەكەیان  ئاماژەیان بە چەند خاڵێك كردووە لەوانە :. １- كۆتاییهێنان بە تاكڕەوی و قۆرخكاری لەبڕیارو بەڕێوەبردنی حزبدا. ２- ئاشكراكردنی سەرچاوەكانی داهات و دارایی و چۆنیەتی سەرف و خەرجی و سپاردنەوەی بەمەكتەبی دارایی. ３- كۆتاییهێنان بەناڕوونی لەسیاسەتی بزووتنەوەدا لەسەر ئاستی ناوخۆو دەرەوە. ４- كۆتاییهێنان بە كاری بێ سەروبەری و گێڕانەوەی رۆڵ بۆ سەرجەم ئۆرگانەكانی باسك و ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردیەتی لەچوارچێوەی پەیڕەو و پرۆگرامی ناوخۆی بزووتنەوەی ئیسلامی. دەقی راگەیەندراوەكە… بەناوی خوای گەورەو میهرەبان راگەیەنراوێك بۆ ئەندامان و كادیران و بنەماڵەی شەهیدانی بزووتنەوەی ئیسلامی و ڕای گشتی خەڵكی كوردستان. ئێمە كە پێكهاتووین لەژمارەیەك لەئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی بزووتنەوەی ئیسلامی، دوای دانبەخۆداگرتنێكی درێژخایەن و گرتنەبەری هەموو ڕێگایەكی گونجاو بۆ ڕێگری لە بەلاڕێدابردنی بزووتنەوەو كۆتاییهێنان بەقۆرخكاری و دەسەڵاتی تاكڕەوی و بەهەدەردانی وزەو توانای كادیران و ئەندامانمان و لەپێناوی لەدەستنەكانی زیاتری پێگەی سیاسی و جەماوەری بزووتنەوەی ئیسلامی، دوای ئەوەی چەندین جار ڕێگاچارەی دروست و حەكیمانەمان خستەبەردەستی كەسی یەكەم و شورای ناوەندی، بەڵام دەسەڵاتی تاكڕەوانەو قۆرخكاری لەناو حزبدا لەلایەن كەسی یەكەمەوە هەمیشە دەبووە هۆكاری سەرەكی لەباربردنی هەوڵەكانی چاكسازی و ڕێكخستنەوەی بزووتنەوەی ئیسلامی، سەرەنجام بزووتنەوە بەم بارودۆخە لاوازە گەیشت كەهەموومان دەیبینین، لەكۆتا هەوڵیشماندا لە ۱/۱۱/۲۰۱٨ پرۆژەیەكی چاكسازیمان دایە ڕابەری گشتی و مەكتەبی سیاسی كە گرنگترین خاڵەكانی بریتی بوون لە: １- كۆتاییهێنان بە تاكڕەوی و قۆرخكاری لەبڕیارو بەڕێوەبردنی حزبدا. ２- ئاشكراكردنی سەرچاوەكانی داهات و دارایی و چۆنیەتی سەرف و خەرجی و سپاردنەوەی بەمەكتەبی دارایی. ３- كۆتاییهێنان بەناڕوونی لەسیاسەتی بزووتنەوەدا لەسەر ئاستی ناوخۆو دەرەوە. ４- كۆتاییهێنان بە كاری بێ سەروبەری و گێڕانەوەی رۆڵ بۆ سەرجەم ئۆرگانەكانی باسك و ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردیەتی لەچوارچێوەی پەیڕەو و پرۆگرامی ناوخۆی بزووتنەوەی ئیسلامی. لەبەر ئەم بارودۆخە نەخوازراوەو بێ ئاكامكردنی هەوڵەكانمان ئێمە ئەم ئەندامانەی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی بزووتنەوەی ئیسلامی بڕیاری دەست لەكاركێشانەوەی خۆمان دا لەئەندامیەتی مەكتەبی سیاسی و سەركردایەتی بزووتنەوەی ئیسلامی.. كامیل مەحمود ئەندامی مەكتەبی سیاسی محمد ئەمین ئاشوری ئەندامی مەكتەبی سیاسی محسن محمد ئەمین ئەندامی مەكتەبی سیاسی م. عبدالغفور چەمچەماڵ ئەندامی سەركردایەتی ئارام كەمال ئەندامی سەركردایەتی سەرباز خۆشناو ئەندامی سەركردایەتی ۲٥/ ۱۲ / ٢٠١٨

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف پارتی دیموكراتی كوردستان براوەی گەورەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بوو، بەڵام پلانەكانیان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت وەكو ئەوەی خۆی دەیەوێت، بەڕێوەناچێت. هێنانەپێشەوەی پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم بەر لە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، رەوتی دانوستانەكانی پارتی لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی‌و بزوتنەوەی گۆڕان دوچاری گرێوگۆڵ كردووە. نێچیرڤان بارزانی كە دوای 17 ساڵ كورسی سەرۆك وەزیرانی بۆ ئامۆزەكەی (مەسرور بارزانی) چۆڵكرد، بە وردی چاودێری دانوستانەكانی وەفدی پارتی دەكات لەگەڵ گۆڕان‌و یەكێتی، بۆ ئەوەی دڵنیابێت لەوەی بەر لە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم كارادەكرێتەوە كە بۆ چوار ساڵی داهاتوو ئەو سەرۆكایەتی ئەو دامەزراوەیە دەكات. نێچیرڤان بارزانی بۆ دڵنیابوون لە بارودۆخەكە، كەسانی نزیكی خۆی لە ناو وەفدی دانوستانكاری پارتی داناوە. كێشە گەورەكەی پارتی ! بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، گەورەترین ئاستەنگ كە ئێستا روبەڕووی وەفدی دانوستانكاری پارتی بووەتەوە ئەوەیە، دانوستانەكان لەبارەی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‌و پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم هاوتەریبی یەكتر ناڕۆن. یەكێتی نیشتمانی وەكو شەریكێكی سەرەكی ئامادەی بەشداریكردنە لە كابینەی نوێی حكومەت لەگەڵ پارتی، بەڵام لەسەر پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم تێبینی هەیە، بەتایبەتیش لەكاتێكدا پارتی پێشوەختە بەبێ وەرگرتنی بۆچوونی یەكێتی پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی هێناوەتە پێشەوە. (درەو میدیا) پێشتر لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكرد كە یەكێتی خاڵی لاوازی پارتی گرتووە‌و ئێستا كار لەسەر دوو خاڵی سەرەكی دەكات: یەكەم: پارتی دەیەوێت كابینەی نوێی حكومەت بەشێوەیەكی خێرا پێكبهێنێت‌و مەسرور بارزانی شەرمەزار نەكات،  یەكێتی لەم بابەتە تێگەیشتووە، بۆیە هەوڵدەدات پرۆسەی دانوستانەكان درێژبكاتەوە تاوەكو پارتی ناچار بكات مل بە خواستەكانی بدات. دووەم: پارتی بۆ راگرتنی پارسەنگی ناو بنەماڵەی بارزانی پرسی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی هێناوەتە پێش‌و لەبەرامبەر وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی حكومەت لەلایەن مەسرور بارزانییەوە، دەبێت نێچیرڤان بارزانیش پۆستی سەرۆكی هەرێم وەربگرێت، یەكێتی لەم ناكۆكییە بنەماڵەییە تێگەیشتووە، بۆیە بەئاسانی مل نادات بۆ كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم. نێچیرڤان بارزانی چی دەوێت؟ خواستنی نێچیرڤان بارزانی لە وەفدی دانوستانكاری پارتی تەنیا لەوەدا كورت نەبووەتەوە كە زامنی كاراكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم بكەن، بەڵكو دەیەوێت زامنی ئەوەش بكەن سەرۆكی داهاتووی هەرێم (نێچیرڤان بارزانی ) كە بۆ (یەك خول) لەناو پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت، دەنگی زۆرینەی پەرلەمانتاران بەدەستبهێنێت‌و لەو پرۆسەیەدا كەسایەتی نەشكێندرێت. پارتی داوای كۆبونەوە دەكات بڕیاربوو ئەمڕۆ مەكتەبی سیاسی یەكێتی كۆببێتەوە بۆ تاوتوێكردنی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بەڵام بەهۆی ئەوەی زۆربەی ئەندامانی مەكتەبی سیاسی یەكێتی بۆ جەژنی سەری ساڵەوە گەیشتی دەرەوەی وڵاتیان كرد، كۆبونەوەكە نەكرا. ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) پارتی دیموكراتی كوردستان داوای كردووە پێش جەژنی سەری ساڵ، كۆبونەوەیەكی خێرا‌و بەپەلە لەگەڵ هەریەكە لە یەكێتی‌و گۆڕان بكات، یەكێتی تائێستا وەڵامی پارتی نەداوەتەوە‌و پێناچێت بیەوێت پێش سەری ساڵ هیچ كۆبونەوەیەك لەگەڵ پارتی بكات، بەڵام بزوتنەوەی گۆڕان ئامادەیی خۆی بۆ سازدانی كۆبونەوەكە دەربڕیوە. رەنگە پارتی بۆ راگرتنی پێگەی داهاتووی دوو ئامۆزاكە (نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانی) شتی زۆر ببەخشێت، ئەمەش رێك پێچەوانەی پێشبینی پارتییەكان بوو دوای هەڵبژاردن، كە پێیانوابوو بەو سەركەوتنە گەورەیەی  بەدەستیهێناوە، پارتی بۆ چوار ساڵی ئایندە چیتر پێویستی بە ركابەرە سیاسییەكانی نابێت‌و دەتوانێت بەو زۆرینەیەی كە لە پەرلەمان هەیەتی جڵەوی كوردستان لەدەستی خۆیدا توند بكات.

 (درەو میدیا): لە عێراق‌و هەرێمی كوردستان هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان ماوەی نزیكەی ساڵێك دواكەوتووە، عێراق دەیەوێت لە شەش مانگی داهاتوودا هەڵبژاردن بكات، بەڵام لە هەرێم چارەنوسی هەڵبژاردنەكە نادیارە.  ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەبارەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانەوە لەگەڵ كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان گفتوگۆی كردووە. بەپێی قسەی میقدام جومەیلی ئەندامی كوتلەی میحوەر لە پەرلەمانی عێراق، پەرلەمان پرسیاری لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن كردووە سەبارەت بەوەی ئاخۆ دەكرێت لەماوەی شەش مانگی داهاتوودا هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان بەڕێوەبچێت یاخود نا، بەڵام تائێستا كۆمسیۆن وەڵامی نەداوەتەوە. لە لێدوانێكدا بۆ سایتی (سۆمەریەنیوز) ئەو پەرلەمانتارە باسلەوەدەكات، پێشنیازێك هەیە بۆ سڕكردنی كاری ئەنجومەنی پارێزگاكان تا ئەوكاتەی هەڵبژاردنێكی نوێ دەكرێت، لەبری ئەوەی ئەندامانی پەرلەمان راسپێردرێن بە چاودێركردنی فەرمانگەكان لە پارێزگاكانی خۆیان، لەبەرامبەردا بۆچونێكی تر هەیە پشتیوانی ئەوە دەكات ئەنجومەنی پارێزگاكان بەردەوام بن لەسەر كاركردنی خۆیان  تا ئەوكاتەی وادەی بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان دیاری دەكرێت لە مانگی ئایار یاخود حوزەیرانی ساڵی نوێدا. ئەو پەرلەمانتارە دەڵێ" ئێمە پشتیوانی ئەو بۆچونە دەكەین ئەنجومەنی پارێزگان بەردەوام بن لەسەر كاركردنی خۆیان، چونكە سڕكردنی ئەنجومەنەكان بۆشایی یاسایی دروستدەكات‌و سەرباری ئەوەش كارێكی نادەستورییە‌و ئەم بابەتە لە دەستوردا بوونی نییە. لە عێراق‌و هەرێمی كوردستان هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان ماوەی نزیكەی ساڵێك دواكەوتووە، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت ئەنجومەنی پارێزگاكان لە هەرێم هەڵوەشێنێتەوە‌و لەبری ئەوەی ئەنجومەنی شارەوانییەكان زیندوبكاتەوە، بەڵام لەبەرامبەردا یەكێتی نیشتمانی داوا دەكات ئەنجومەنی پارێزگاكان بەهێز بكرێت، دیارنییە ئەم ناكۆكییە بەچ شێوەیەك كۆتایی دێت.

 ( درەو میدیا): ئیمانوێل ماكرۆن سەرۆكی فەرەنسا رەخنەی لە بڕیارەی دۆناڵد ترەمپ, سەرۆكی ئەمریكا گرت, سەبارەت بە كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكا و جەختیكردەوە كە " پێویستە هاوپەیمان جێگەی متمانەبێت". ماكرۆن لە كۆنفراسێكی رۆژنامەوانیدا لە نجامینای پایتەختی چاد وتیشی:" هەست بە نیگەرانییەكی زۆر دەكەم دەربارەی ئەو بڕیارەی ترەمپ سەبارەت بە سوریا داویەتی". ماكرۆن جەختیشیكردەوە هاوپەیمان بەواتای ئەوەدێت شان بەشانمان بجەنگیت و فەرەنسا لەگەڵ چاد لە شەڕی دژ بە چەكدارە جیهادییەكاندا ئەو كارەدەكات. لە كۆتایی لێدوانەكەشیدا سەرۆكی فەرەنسا وتی:" پێویستە هاوپەیمان جێگەی متمانە بێت و لەگەڵ هاوپەیمانەكانی تر هەماهەنگی بكات". بڕیارە كتوپڕەكەی سەرۆكی ئەمریكا بۆ پاشەكشێپێكردنی هێزەكانی وڵاتەكەی لە رۆژئاوای كوردستان و باكوری سوریا جگە لە كاردانەوە و ناڕەزایەتی دەرەكی لەناوخۆی ئەمریكاشدا و بە تایبەتی لە كۆنگرێس ناڕەزایەتی لێكەوتوەتەوە. لە بەشێكی لێدوانەكانیدا ماكرۆن پەسەنی جیمس ماتیس وەزیری بەرگری ئەمریكادا كە دوای بڕیارەكەی ترەمپ دەستیلەكاركێشایەوە، وتی:" دەمەوێت رێزی خۆم بۆ ژەنەراڵ ماتیس دەرببڕم، لەماوەی ساڵێكدا بینیمان كە هاوبەشێكی متمانەپێكراو بوو. سەرۆكی فەرەنسا دەربارەی چارەنوسی هێزەكانی وڵاتەكەی لە سوریا جەختیكردەوە كە هێزەكانی فەرەنسا لە ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانیان بەردەوام دەبن و وتی:" لە دەستپێكی ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی لە سوریا، هێزەكانی سوریای دیموكرات هاوبەشمان بوون و ئێمەی قەرزارباری ئەو هێزانەین كە دژی تیرۆریستان شەڕیان كردووە و داواش لە هەموو لایەنەكان دەكەم بەرپرسیارێتییان لە ئەستۆبگرن و لە بیری نەكەن كە ئێمە قەرزاری ئەو هێزانەین".  

ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ دەڵێ" مێردمنداڵان كە تۆمەتباركراون بە ئەندامێتی داعش‌و لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستان سزای خۆیان وەرگرتووە، دوای ئازادكردنیان جارێكی تر لەسەر هەمان تاوان لە دادگاكانی عێراق سزا دەدرێنەوە، ئەوەش بەهۆی ئەوەی هەرێمی كوردستان هیچ نوسراوێكی یاساییان پێنادات كە بیسەلمێنێت سزای تاوانەكانیان وەرگرتووە"، حكومەتی هەرێمیش راستی ئەم قسانە رەتدەكاتەوە. رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ كە رێكخراوێكی بواری بەرگریكردنە لە مافەكانی مرۆڤ ئەمڕۆ راپۆرتێكی نوێی لەبارەی دۆخی زیندانیان لە هەرێمی كوردستان بڵاوكردەوە. "مەترسییەكی دووسەرە بەهۆی پەیوەندی لەگەڵ داعشدا" ئەمە ناونیشانی راپۆرتەكەی هیومان رایتس وۆچ-ە، تێدا باسلەوەكراوە" مێردمنداڵانی سەربە پێكهاتەی عەرەبی سوننە كە بەهۆی پەیوەندییان بە رێكخراوە داعشەوە دەستگیركراون، كاتێك ماوەی حوكمەكانیان لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستان تەواو دەكەن‌و ئازاد دەكرێن، جارێكی تر روبەڕووی مەترسی دەستگیركردن دەبنەوە". راپۆرتەكە ئاماژە بەوەدەكات" ئەو مێردمنداڵانە دوای ئەوەی لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستان ئازاد دەكرێن‌و دەگەڕێنەوە بۆ ناو خێزانەكانیان لە ناوچەكانی خۆیان كە ئێستا ئەو ناوچانە لەژێر كۆنترۆڵی حكومەتی بەغداددان، جارێكی تر لەلایەن دەزگای دادوەری عێراقەوە روبەڕووی مەترسی دەستگیركردن دەبنەوە بەهۆی ئەوەی هیچ جۆرە هەماهەنگییەك لەنێوان سیستمی دادوەری عێراق‌و هەرێمی كوردستاندا نییە". رێكخراوەكە لە راپۆرتەكەیدا وێنەی گەنجێكی بڵاوكردوەتەوە بە ناوی كەریم كە تەمەنی (18) ساڵە‌و لەلایەن دەسەڵاتدارانی هەرێمی كوردستانەوە دەستگیركراوە‌و بەپێی راپۆرتەكە ئەشكەنجەدراوە‌و جگەرە لەسەر دەست‌و قۆڵەكانی كوژێندراوەتەوە، بەڵام دوای ئەوەی ئازادكراوە‌و گەڕاوەتەوە بۆ ماڵ، جارێكی تر لەلایەن دەسەڵاتدارانی سەربە حكومەتی بەغدادەوە دەستگیركراوەتەوە‌و ئەشكەنجەدراوە‌و بۆ ماوەی چەند مانگێك دەستبەسەركراوە. ئازادبونێكی مەترسیدار بەگوێرەی راپۆرتەكە، نزیكەی (20) منداڵ هەن كە دوای زیندانكردنیان بەتۆمەتی تیرۆر، ئێستا ئازادكراون‌و بەمنزیكانە دەیان‌و سەدان گەنجی تازەپێگەیشتووی تر لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستان ئازاد دەكرێن، ئەمەش بەواتای مەترسی دوبارە دەستگیركردنەوەیان دێت، بۆیە ئەوان ناتوانن بگەڕێنەوە بۆ ناوچەكانی خۆیان بۆ ئەوەی جارێكی تر ئاوێتە ببنەوە بە كۆمەڵگە، چونكە رەنگە گەڕانەوەیان ببێتەهۆی ئەوەی جارێكی تر بخرێنە ناو زیندانەكانی عێراقەوە. تاوانێك‌و دوو سزا لەمما فەقێ جێگری بەڕێوەبەری بەشی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ دەڵێ:" نەبوونی هەماهەنگی لەنێوان دوو سیستمی دادوەری جیاواز لە عێراق، بوەتە هۆی مەترسی دووبارەكردنەوەی لێپێچینەوەی یاسایی لەسەر هەمان تاوان، ئێستا ئەم مەترسییە روبەڕووی ئەوانە دەبێتەوە كە ماوەیەكی كورتی سزاكانیان بەسەربردووە، بەڵام لەگەڵ ئازادكردنی ئەوانەی كە ماوەی حوكمەكانیان تەواوكردەوە لەلایەن دەسەڵاتدارانی هەولێرەوە، روبەڕووی هەمان كێشە دەبنەوە". راپۆرتەكە نوسیویەتی: هەردوو سیستمی دادوەری عێراق‌و هەرێمی كوردستان یاسای تایبەتی خۆیان هەیە بۆ روبەڕووبونەوەی تیرۆر كە لە دادگاكانیاندا پەیڕەوی دەكەن، حوكمەكانی بۆ تۆمەتی تیرۆر لە دادگاكانی كوردستان زۆر كەمترە. لەڕووی مێژووییەوە (عێراق‌و كوردستان) سیستمێكیان هەیە بۆ ئاڵوگۆڕكردنی زانیاریی، بەڵام دادوەرانی هەردوولا بە هیومان رایتس وۆچ-یان رایگەیاندووە، ئەو سیستمە لەم ساڵانەی دوایدا كەمتر كارایە، بەتایبەتیش لەدوای ریفراندۆمەكەی ساڵی 2017ی هەرێمی كوردستان، بەیاننامەی "ئەنجومەنی باڵای دادوەری" عێراق كە لە رۆژی 17ی كانونی یەكەمدا بڵاوكراوەتەوە جەخت لەسەر پێویستی هەماهەنگییەكی باشتر دەكات‌و باسلەوەدەكات، مانكی تشرینی دووەم فەرماندراوە بە پێكهێنانی لیژنەیەك بۆ چاككردنی هەماهەنگی نێوان هەردوو دەسەڵاتە دادوەرییەكە، بەڵام بەپێی راپۆرتەكە تائێستا ئەو لیژنەیە دەستی بەكاركردن نەكردووە. خەڵك چۆن دەستگیر دەكرێن؟ وەكو بەشێك لە هەڵمەتی لەناوبردنی "داعش" هێزە ئەمنییەكانی عێراق‌و هەرێمی كوردستان وردبینی ئەمنی بۆ هەموو ئەو كەسانە دەكەن كە ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی داعش بەجێدەهێڵن، بۆ ئەمەش هێزە ئەمنییەكان پشت بە لیستێك دەبەستن كە نوێنەرانی هەردوولا لە ساڵی 2014وە ئامادەیان كردووە، سەرباری ئەمە لە چەند سەرچاوەیەكی جۆراوجۆرەوە لیستی ناوی ئەو كەسانە كۆدەكەنەوە كە پەیوەندییان لەگەڵ "داعش" هەبووە، لەوانە وەرگرتنی زانیاری گشتی لەبارەی ئەندامانی "داعش" یاخود ئەو ناوانەی كە "داعش" خۆی بڵاویكردونەتەوە، یاخود ناوی كەسانی گومانلێكراو كە لەو كەسانە وەریانگرتووە كە لەناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی "داعش" هەڵاتوون. راپۆرتەكە لەزاری ژمارەیەك خێزانەوە كە بەتۆمەتی ئەندامێتی "داعش" دەستبەسەركراون دەڵێ: " دراوسێ یاخود كەسانی تر زانیارییان داوە لەبارەی یەكێك لە ئەندامانی ئەو خێزانانە‌و تۆمەتباریان كردوون بە ئەندامێتی داعش، ئەمەش تەنیا بەهۆی ناكۆكی خێڵەكی یاخود تایبەتی یاخود ناكۆكی لەسەر زەوی‌و زار". دەستوری عێراق‌و سزاكان لەبارەی مەترسی دووبارە دادگایكردنەوەی ئەو كەسانەی كە لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستان ئازاد دەكرێن راپۆرتەكە دەڵێ بەپێی دەستوری عێراق " تۆمەتبار دوای ئازادكردنی لەسەر هەمان تۆمەت دادگایی ناكرێتەوە، مەگەر بەڵگەی نوێ دەركەوێت". دوو پسپۆڕی یاسایی لە هەرێمی كوردستان‌و عێراق بە رێكخراوەكەیان وتووە" ئەگەر كەسێك لە یەكێك لە سیستمە دادوەرییەكاندا تۆمەتباركرا بە تاوانێك‌و ماوەی سزاكەی تەواو كرد، ناكرێت جارێكی تر لەسەر هەمان سەرپێچی دادگایی بكرێتەوە، تەنانەت ئەگەر بەڵگەی نوێش دەركەوت، بەڵام بەهۆی نەبوونی هەماهەنگییەوە، سەختە داواكار لە یەكێك لەو دوو سیستمە دادوەرییەدا بزانێت ئاخۆ ئەو بەڵگەیەی دۆزراوەتەوە بەڵگەی نوێیە یاخود نا، تەنانەت نازانرێت ئایا ئەو كەسە لە سیستمە دادوەرییەكەی تردا سزاكەی وەرگرتووە یاخود نا. ژمارەیەك پسپۆڕ كە چاودێری دۆخی ئەو مێردمنداڵانە دەكەن بە رێكخراوەكەیان وتووە: ئەوان 5 نەوجەوان دەناسن كە گەڕاونەتەوە بۆ ناوچەكانی خۆیان‌و دەستگیركراونەتەوە، بەڵام وردەكاری ئەوە نازانن كە چییان بەسەر هاتووە، بەپێی قسەی ئەوان ئاسایش نوسراوی دادگایان بەو نەوجەوانانە نەداوە كە لە زیندانی چاكسازی هەولێر ئازادیان كردوون، ئازادكراوەكان بۆ ئەوەی ئەو نوسراوەیان دەستكەوێت دەبێت بۆ ماوەیەكی درێژ پشت بە پارێزەرەكان ببەستن. هیومان رایتس وۆچ باس لە نامەیەكی ئەلیكترۆنی (ئیمێڵ)ێكی دیندار زێباری سەرۆكی لیژنەی بەدواداچوون‌و وەڵامدانەوەی راپۆرتە نێودەوڵەتییەكان دەكات لە هەرێمی كوردستان كە لە رۆژی 18ی كانونی یەكەم بۆ رێكخراوەكەی ناردووە‌و لە وەڵامی مەترسی نەبووی هەماهەنگی لەنێوان هەردوو سیستمە دادوەرییەكە دەڵێ:" هەماهەنگی هەبووە‌و بەهۆی ئەو هەماهەنگییەوە 6 كەس لە زیندانەكانی هەرێمی كوردستانەوە حەواڵەی زیندانەكانی عێراق كراون، بەڵام وەڵامی ئەو پرسیاری رێكخراوەكەی نەداوەتەوە لەبارەی نوسراوی ئەستۆپاكی كە دەبێت بە ئازادكراوەكان بدرێت. وەڵامی هەرێمی كوردستان!  هەر دوای بڵاوبونەوەی راپۆرتەكە، دیندار زێباری رێكخەری راسپاردە نێودەوڵەتییەكان لە حكومەتی هەرێمی كوردستان وەڵامی رێكخراوی هیومان رایتس وۆچ- ی دایەوە. دیندار زێباری دەڵێ: هەر كەسێك لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا بكرێت بە تۆمەتی تیرۆر، دوای ئەوەی بە بەڵگەوە تۆمەتەكەی بەسەردا ساغ دەبێتەوەو ددان دەنێت بە پەیوەندیكردنی بە داعشەوە، ئینجا دەستگیر دەكرێت، واتە لە دەستگیركردن تەنیا پشت بە ددانپێدانانی گومانلێكراوان نابەسترێت، هەروەها دوای دەستگیركردنیان كەسوكاریان ئاگاداردەكرێنەوە لە شوێنی دەستگیركردنیان‌و مافی هەبوونی پارێزەرو سكاڵا تۆماركردنیشیان هەیە لە دادگا دژی هێزە ئەمنییەكان". لەبارەی پرۆسەی ئاڵوگۆڕی زانیاری زێباری ئاماژە بەوەدەكات" حكومەتی هەرێم لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدراڵ پڕۆسەیەكیان دەستپێكردووە بۆ رادەستكردنەوەی ئەو دەستگیركراوانەو حكومەتی هەرێم ئاسانكاریی زۆری كردووە بۆ رادەستكردنەوەی ئەم دەستگیركراوانەو تائێستا بەپێی بەرنامەیەك بە هەماهەنگی لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدراڵی، بە تایبەتی وەزارەتی ناوخۆ، زیاتر لە (هەزارو 400) دەستگیركراوی داعش رادەستی لایەنە پەیوەندیدارەكانی حكومەتی فیدراڵی كراون، كە زوربەیان خەڵكی ناوچەكانی ئەنبار، سەڵاحەددین، دیالەو حەویجە بوون‌و لەژێر لێكۆڵینەوەدا بوون، واتە سزایان بۆ دەرنەچوو بوو لەلایەن دادگاكانی هەرێمی كوردستانەوە". لەبارەی ئەو دەستگیركراوانەی كە لە هەرێم سزایان بۆ دەردەچێت یان بە بڕیاری دادگا ئازاد دەكرێن، زێباری رایگەیاند " هەر كەسێك بەتۆمەتی تیرۆر دەستگیركرابێت‌و حوكم درابێ، تۆمەت‌و سزاكەی دەخرێتە نێو پەڕاوەكەی‌و لە كاتی پێویستدا دەتوانرێت لەڕێگای پارێزەرەوە ئەو زانیاریانە دەستبكەوێت".

 ( درەو میدا): بە پێی زانیاریەكانی (درەو میدیا) لە كۆبونەوەی ئەمرۆی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕاندا، جەمال محەمەد سكرتێری جڤاتی نیشتیمانی نامەیەكی فراكسیۆنی عێراقی بزوتنەوەی گۆڕانی خوێندۆتەوە، سەبارەت بە روانینیان بۆ بەشداری یان ئۆپۆزسیۆن بوونی بزوتنەوەی گۆڕان لە هەرێمی كوردستان، بەپێی نامەكە ( كە درەو میدیا لە پەرلەمانتارێكی گۆڕانەوە پشتڕاستی كردەوە ) ئەوانەی لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن بونی گۆڕان بوون بریتی بوون لە( هۆشیار عەبدوڵا ، كاوە محەمەد، غالب محەمە )، ئەوانەشی لەگەڵ چونە حكومەت بوون بریتی بوون لە( یوسف محەمە، بەهار مەحمود)   سەبارەت بە بۆچونی فراكسیۆنی بزوتنەوەی گۆڕان لە هەرێمی كوردستانیش لە كۆبونەوەی ئەمڕۆی جڤاتی نیشتیمانیدا، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان رایگەیاندووە كە زۆرینەیان لەگەڵ ئەوەن كە گۆڕان بچێتە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە. بەڵام پەرلەمانتارێكی گۆڕان كە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت بە (درەو میدیا)ی راگەیاند: پەرلەمانتارانی كوردستان دابەشبوون بەسەر سێ بۆچوندا، بەشێكیان لەگەڵ ئەوەن گۆڕان بچێتە حكومەتەوە، بەشێكیان لەگەڵ ئەوەن گۆڕان ببێتە ئۆپۆزسیۆن و بەشێكیشان لەگەڵ ئەوەن چاوەڕەوانى دانوستانەكان بكرێت ئەوكات بڕیار بدرێت.   

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف بەرزترین دەسەڵاتی بڕیاردان لە ناو بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوەوە، بەڵام بڕیاری نەدا لەسەر ئەوەی ئایا بزوتنەوەكە بەشداری كابینەی نوێی حكومەت دەكات یاخود نا، جڤاتی نیشتمانی كە ژمارەی ئەندامەكانی زیاتر لە (50) كەسە، بڕیاری خۆی دایە دەست لیژنەیەكی (5) كەسی كە دیاریكراون بۆ دانوستان لەگەڵ پارتی، (درەو میدیا) هۆكاری بڕیارنەدانی جڤاتی نیشتمانی ئاشكرا دەكات. ئەمڕۆ جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان كە بەرزترین دەسەڵاتی بڕیاردانە لەناو بزوتنەوەكەیدا، كۆبوەوە. كۆبونەوەكە بۆ تاوتوێكردنی دوو پرسی سەرەكی بوو: یەكەم: بەشداربوون یان نەبوونی بزوتنەوەی گۆڕان لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم دووەم: كۆنفرانس‌و هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی بزوتنەوەكە لەبارەی بەشداری لە حكومەت بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەكەدا بڕیار نەدراوە لەبارەی بەشداریكردن یان نەكردنی بزوتنەوەی گۆڕان لە حكومەت، بەڵام زۆرینەی بەشداربووانی بەشێوەی ناڕاستەوخۆ لە قسەكانیاندا پاڵپشتییان لە بەشداری بزوتنەوەكەیان لە حكومەت كردووە، جگە لە چەند دەنگێكی كەم كە باسی ئەگەری ئۆپۆزسیۆنبوونیان كردووە. جڤاتی نیشتمانی كە بڕیاربوو ئەمڕۆ بڕیار لەسەر یەكلاكردنەوەی پرسی بەشداریكردنی بزوتنەوەی گۆڕان بدات لە حكومەت، لە كۆبونەوەكەدا هیچ بڕیارێكی نەدا‌و لیژنەی دانوستانكاری راسپارد بەردەوام بێت لەسەر دانوستانەكانی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت. بۆچی جڤات بڕیاری نەدا؟ سەرباری ئەوەی زۆرینەی ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی پشتیوانی بەشداریكردنی بزوتنەوەكەیان بوون لە حكومەت، بەڵام جڤات هیچ بڕیارێكی نەدا‌و پرسەكە نەخرایە دەنگدانەوە، پرسیارە گرنگەكە ئەوەیە ئایا بۆچی جڤات بڕیاری نەدا؟ بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لەبەر دوو هۆكاری سەرەكی بڕیاری نەداوە لەبارەی بەشداریكردنی بزوتنەوەكە لە حكومەت یاخود نا: هۆكاری یەكەم: ئەگەر جڤاتی نیشتمانی بڕیاری بدایە لەسەر بەشداربوونی بزوتنەوەی گۆڕان لە حكومەت، پارتی پێشوەختە لە نیازی بەشداربوونی گۆڕان دڵنیا دەبێت‌و ئەمە كاریگەری دەبێت لەسەر رەوتی دانوستانەكانی گۆڕان لەگەڵ پارتی سەبارەت بە پشكەكانی گۆڕان لە كابینەی نوێدا، واتە سەركردەكانی گۆڕان دەیانەوێت ئەگەرى بەشدارنەبوون لە كابینەی نوێ وەك ئەگەرێكی كراوە بهێڵنەوە‌و وەكو كارتی فشار لەسەر مێزی گفتوگۆكان بەكاری بهێنن، لەلایەكی تریش ئەگەر لەگەڵ پارتی نەگەیشتنە رێككەوتن ئەگەری پەیوەندیكردن بە بەرەی ئۆپۆزسیۆنەوە كارێكی سەخت نەبێت. هۆكاری دووەم: ئەگەر جڤاتی نیشتمانی بڕیاری بدایە لەسەر بەشدارنەبوونی بزوتنەوەی گۆڕان لە حكومەت، پرسی بەشداریكردنی گۆڕان لە حكومەت كۆتایی دەهات، چونكە جڤاتی نیشتمانی بەرزترین ئاستی بڕیاردانە لەناو گۆڕان، واتا چیتر بابەتێك بۆ گفتوگۆ‌و كارتی فشار نامێنێتەوە. گۆڕان‌و پەیوەندییەكانی ! لە كۆبونەوەی ئەمڕۆ جڤاتی نیشتمانیدا لەبارەی پەیوەندییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەگەڵ لایەنە سیاسییەكان گفتوگۆ كرا. (درەو میدیا) زانیویەتی، لە كۆبونەوەكەدا باس لەو هەوڵانە كراوە كە بەمدواییە یەكێتی نیشتمانی خستویەتیەگەڕ بۆ كۆبونەوەی لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان، لە كۆبونەوەكەدا جەخت كراوە لەسەر ئەوەی كە كۆبونەوەی "كۆمەڵایەتی" لەگەڵ بەرپرسانی یەكێتی كراوە، بەڵام هیچ كۆبونەوەیەكی فەرمی نەكراوە. عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بە ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی وتووە:" هیچ كۆبونەوەیەك لەگەڵ یەكێتی ناكەین، چونكە یەكێتی نە رێككەوتنە سیاسییەكەی لەگەڵ گۆڕان، نە رێككەوتنی پێكهێنانی حكومەتی خۆجێی، جێبەجێ نەكردووە". رێكخەری گشتی گۆڕان وتویەتی:" بە بەرپرسانی یەكێتییان وتووە، تا ئەو رێككەوتنانە جێبەجێ نەكەن، كۆبونەوەتان لەگەڵدا ناكەین". لەبارەی پەیوەندییەكان لەگەڵ كۆمەڵی ئیسلامی، گفتوگۆ كراوە، باسلەوە كراوە كە بزوتنەوەی گۆڕان لە بەشداریكردندا لە كابینەی نوێی حكومەت كۆمەڵی ئیسلامی بەجێنەهێڵێت، بەڵام لەبەرامبەردا بۆچونێكی تریش هەبووە كە باسی لەوە كردووە كۆمەڵ لە ماوەی رابردوودا لە چەند وێستگەیەكدا بزوتنەوەی گۆڕان بە جێهێشتووە، لەوانە پرسی هەڵبژاردنی پارێزگاری سلێمانی كە كۆمەڵی ئیسلامی لیستی "خزمەت"ی لەناو ئەنجومەنی پارێزگا دروستكرد‌و پشتیوانی گۆڕانی نەكرد، لە وێستگەیەكی تریشدا كە بزوتنەوەی لە حكومەت دەركرا، كۆمەڵ لە حكومەت نەكشاوەتەوە تاوەكو دواین ساتەكان ماوەتەوە، دواینجاریش كە بزوتنەوەی گۆڕان داوای دواخستنی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی كرد، كۆمەڵی ئیسلامی بۆچونی پێچەوانەی هەبووە. لەبارەی هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانەوە تەوەرێكی تری كۆبونەوەی جڤاتی نیشتمانی تایبەت بوو بە هەڵبژاردنە ناوخۆییەكانی بزوتنەوەی گۆڕانەوە، بەگوێرەی زانیاری (درەو میدیا)، جڤات لیژنەكانی راسپاردووە دەست بە كاركردنی خۆیان بكەن.    

( درەو میدیا): لە دوای دەستلەركاركێشانەوەی وەزیری بەرگری ئەمریكا، برێت مەكگۆرك نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا بۆ جەنگی دژی داعش دەستی لەكار كێشایەوە، لەماوەی تەنها دوو ساڵ سەرۆكایەتی دۆناڵد ترەمپدا ژمارەیەكی بەرچاو لە وەزیر و بەرپرسی باڵای تری حكومەت دەستیان لەكاركێشاوەتەوە یان لەسەركارلابراون. هۆكاری دەستلەكاركێشانەوەی ئەو وەزیر و بەرپرسانە بۆئەوە دەگەڕێتەوە كە لە شێوازی بەڕێوەبردنی ئەمریكا لەلایەن ترەمپەوە ناڕەزاین و بەشێك لەوانەش بە ئاشكرا ناڕەزایەتیان بەرامبەر ئەو بڕیارە كتوپڕانەی ترەمپ دەربڕیوە كە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەرەوە بڵاویاندەكاتە. نوێترین دەستلەكاركێشانەوە دەستلەكار كێشانەوەی برێت مەكگۆركە لەدوای جیمس ماتیس وەزیری بەرگری بوو، كە دوای ئەوەی ترەمپ لە تویتەرەوە كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكای لە سوریا راگەیاند، دەستیلەكاركێشایەوە. ماتیس لە نامەیەكیدا بۆ ترەمپ دەڵێت:" مافی خۆتە كە وەزیرێكی بەرگریت هەبێت بە شێوەیەكی باشتر بیروبۆچوونەكانی هاوشێوەی بیروبۆچونەكانت بێت، باوەڕم وایە كە دروستترە بۆمن دەستبەرداری پۆستەكەم بم." ماتیس رەخنەشی لە ستراتیژی ترەمپ گرتووەو نوسیویەتی " پێویستە بەرێزەوە مامەڵە لەگەڵ هاوپەیمانەكاندا بكەیت". ئەو وەزیر و بەرسانەی كە لە ئیدارەی ترەمپدا دەستیان لەكاركێشاوەتەوە: • جیمس ماتیس: وەزیری بەرگری، تا شوباتی داهاتوو لە پۆستەكەیدا دەمێنێتەوە. • رایان زینك: وەزیری ناوخۆ بەوتەی ترەمپ سەرەتای ساڵی نوێ دەستبەرداری پۆستەكەی دەبێت. • جۆن كیلی: ئەمینداری گشتی كۆشكی سپی، سەرەتای ساڵی نوێ دەستبەرداری پۆستەكەی دەبێت. • جیف سێشنز: وەزیری داد، لەسەر داواكاری ترەمپ، تشرینی دووەمی رابردوو، دەستیلەكاركێشایەوە. • نیكی هەیلی: باڵیۆزی ئەمریكا لە نەتەوە یەكگرتووەكان، سەرەتای تشرینی یەكەمی رابردوو دەستیلەكاركێشایەوە. • سكۆت برۆیت: وەزیری ژینگە، 5ی تەمووزی رابردوو دەستلەكاركێشانەوەی لەلایەن ترەمپەوە پەسەندكرا. • ریكس تیلەرسۆن: وەزیری دەرەوە، 13ی ئازاری رابردوو لە پۆستەكەی دوورخرایەوە. • گاری كوهین: راوێژكاری ئابوریی, 6ی ئازاری رابردوو بەهۆی ناكۆكییەوە لەگەڵ ترەمپ دەستیلەكاركێشایەوە. • ستیف بانۆن: شارەزای ستراتیژی, 18ی ئابی 2017 دەستیلەكاركێشایەوە. • مایكڵ فلین: راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی, تەنها 22 رۆژ لە پۆستەكەیدا بوو، 13ی شوباتی 2017 دەستی لەكاركێشایەوە. • ئێچ ئاڕ ماكماستەر: راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی: جێگەی مایكڵ فلینی گرتەوە، بەڵام دوای چەند مانگێك دەستیلەكاركێشایەوە و پۆستەكەی رادەستی جۆن بۆڵتۆن كرد. برێت مەكگۆرك نێردەی تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا بۆ جەنگی دژی داعش  

نوسینی: گونای یەڵدز/ بی بی سی      وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ     بڕیارەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ كشاندنەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی لە سوریا (رۆژئاوای كوردستان- وەرگێڕ)، چەندین پرسیاری لێكەوتوەتەوە دەربارەی ئەوەی چی بەسەر كورددا دێت كە هاوپەیمانی سەرەكی ئەمریكایە لە زومین هەروەها پرسیاری ئەوەش هاتوەتەگۆڕێ‌ كە ئایا توركیا چ پێشنیارێكی بۆ ترەمپ خستوەتەڕوو لەبەرامبەر كشانەوەی لە سوریا؟ بڕیارەكەی 19ی ئەم مانگەی ترەمپ بۆ كشاندنەوەی 2000 سەربازی ئەمریكی لە باكوری خۆرهەڵاتی سوریا (رۆژئاوای كوردستان)، دیارییەكە بۆ هەریەك لە توركیاو بەشار ئەسەدی سەرۆكی سوریا. ئەمریكا لەڕێگەی پاڵپشتیكردنی هێزەكانی سوریای دیموكراتدا، بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ نیوەی سەرچاوە ستراتیژییەكانی سوریای كۆنترۆاڵكردبوو، لەوانەش چەندین بەنداو و كێڵگەی نەوت‌و زۆرینەی زەوییە كشتوكاڵییە بەپیتەكانی ناوچەكە، جگە لە زیادبوونی رۆڵ‌و هەژمونی لە گفتوگۆو دانوستانەكان دەبارەی حكومەتەكەی ئەسەدو هاوپەیمانەكانی "روسیاو ئێران" دەربارەی داهاتووی ئەو وڵاتە. بەڵام ئێستا هێزەكانی سوریای دیموكرات كە یەكینەكانی پاراستی گەل "یەپەگە" زۆرینەی پێكدەهێنن لەبەردەم دوو بژاردەی چاوەڕوانكراودایە. ئەنكەرە دەڵێت یەكینەكانی پاراستی گەل "یەپەگە" درێژكراوەی پارتی كرێكارانی كوردستان "پەكەكە"یەو رێكخراوێكی "تیرۆریستی"یەو رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا هەفتەیەك پێش بڕیارەكەی ترەمپ رایگەیاند، سوپای توركیا لە ئامادەباشیدایە بۆ ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی سەربازی بۆسەر خۆرهەڵاتی فورات كە لە ژێر دەسەڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە. پێنتاگۆن لەكاردانەوەیدا لەبەرامبەر ئەو لێدوانەی ئەردۆغان، هۆشداریدایە ئەنكەرە لە هەر هەنگاوێكی تاكلایەنەوەو جەختیكردەوە كە مایەی قبوڵكردن نییە، پاشان ئەردۆغان رایگەیاند لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا پلانەكەی لەگەڵ ترەمپ تاوتوێكردووەو هەڵوێستی ئیجابی بووە. كاتێك سەرەتای 2018 سوپای توركیاو گروپە چەكدارە سورییە هاوپەیمانەكانی هێرشیانكردە سەر كانتۆنی عەفرین، یەكینەكانی پاراستی گەل بۆ ماوەی دوو مانگ بەرگرییانكرد، پاشان بڕیاریاندا بكشێنەوە بۆ ئەو ناوچانەی كە هێزەكانی ئەمریكای لێیە، بەڵام ئەمجارە ئەگەر توركیا هێرشبكاتەوە، هیچ شوێنێكی تر نییە پەنای بۆ ببەن. هێزەكانی سوریای دیموكرات 30%ی رووبەری سوریایان بەدەستەوەیەو زیاتر لە 60 هەزار شەڕڤانی هەیە، بەڵام لەگەڵ نەمانی هەڕەشەی ئەمریكا بۆسەر ئەنكەرە، ئەردۆغان متمانەی بۆ شەڕكردن لە دژی هێزەكانی سوریای دیموكرات‌و دوورخستنەوەیان لە سنورەكان زیاتر دەبێت. هێزی ئاسمانی توركیا خاڵی كاریگەری سوپای توركیایە لە هەر شەڕێكدا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، وەك ئەوەی لە عەفرین روویدا، هەروەها لانیكەم 15 هەزار چەكداری گروپە ئۆپۆزسیۆنەكانی سوریاشی لە بەردەستدایە كە لە خۆرئاوای فورات لە عەفرین‌و چەند شارێكی سنوریی جێگیربوون. ئەردۆغان باوەڕی وایە دەتوانێت چەكدارە عەرەبەكانی ناو هێزەكانی سوریای دیموكرات قایل بكات بەشداری شەڕو ململانێی كوردو توركیا نەكەن‌و دەستبەرداری "هەسەدە" بن. سیناریۆی دووەم ئەوەیە كە پێشبینی دەكرێت هێزەكانی سوریا دیموكرات هەوڵی رێككەوتنێك بدات لەگەڵ حكومەتی سوریاو ئەگەری ئەوەش هەیە ئەسەد لە كۆتاییدا قایل ببێت بە هەماهەنگی‌و هاوپەیمانی لەگەڵ هێزەكانی سوریا دیموكرات، لەبەرئەوەی ئەوان كەمتر لە بوونی توركیا لە باكوری سوریا مەترسیدارن، هەروەها لەبەرئەوەی سوپای سوریا ژمارە زیاتری چەكدارو هێزی سەربازیی پێویستی نیە كە بتوانێت بەتەنها ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان كۆنترۆڵ بكات.  هێزەكانی سوریا دیموكرات لە رابردوودا هەمیشە ئامادەبووە دانوستان لەگەڵ حكومەت سوریادا بكات، نوێنەرانی فەرمیی ئیدارەی خۆبەڕێوەبەری ئەمساڵ دووجار لەگەڵ نوێنەرانی دیمەشق كۆبوونەوە، هەرچەندە ئەو دانوستانە هیچ ئەنجامێكی گرنگی لێنەكەوتەوە. هەروەها پێشبیندەكرێت گۆڕانكاری لە هەڵوێستی حكومەتی سوریادا روبدات لەگەڵ داڕمانی پەیوەندییەكانی روسیاو ئێران‌و توركیا كە بەیەكەوە كاریانكردووە بۆ بەدیهێنانی سەقامگیری لە سوریاو دۆزینەوەی رێگەچارەی سیاسی بۆ كۆتاییهێنان بە جەنگی ناوخۆی ئەو وڵاتە، چونكە كشانەوەی ئەمریكا لە سوریا مەیلی روسیاو ئێران بۆ پەسەندكردنی پلانەكانی توركیا لاوازدەكات. هەڵوێستی مۆسكۆ لە رابردوودا بۆ پشتیوانیكردنی روسیاو دژایەتیكردنی كورد تائاستێكی زۆر پەیوەست بوو بە هەوڵەكانی بۆ بێبەشكردنی ئەمریكا لە هاوپەیمانی نێوخۆیی‌و درزخستنە نێوان هێزەكانی ناتۆو چاندنی جۆرێك لە ناكۆكی لە نێویاندا. هەروەك چۆن پشتیوانی ئەمریكا بۆ هێزەكانی سوریای دیموكرات، هێزە كوردییەكانی كرد بە هێزێكی سەرەكی لە سوریا، بەڵام بۆ چەند دوژمنێكی بەهێزیش جێیاندەهێڵێت.  راگەیاندنی واشنتۆن لە كانونی یەكەمی 2017 بۆ پێكهێنانی هێزێكی پاسەوانی سنوری 30 هەزار چەكداری لە باكوری خۆرهەڵاتی سوریا، كە كۆڵەكەی بچنینەیی هێزەكانی سوریای دیموكرات دەبن، بووە هۆكاری ئەوەی توركیا هێرشبكاتە سەر عەفرین، لەو ماوەیەی دوایشدا لێدوانە دووبارەكانی ئیدارەی ترەمپ دربارەی مانەوەی ئەمریكا لە سوریا هەتها چونە دەرەوەی هێزەكانی ئێران، هانی وەزیری دەرەوەی روسیا " سێرگی لاڤرۆڤ"ی دا كوردەكان‌و هاوپەیمانەكانیان بە جوداخواز تۆمەتباربكات. رەنگە مۆسكۆ هەست بەوە نەكات كە پێویستی بە لە قاڵبدانی هەژمونی كورد دەبێت لە خۆرهەڵاتی سوریا، ئەگەر ئەمریكا لە دەرەوەی گۆڕەپانەكە بێت، رەنگیشە ببێتە پرسێك ئەگەر توركیا لە بەرامبەر كشانەوەی ئەمریكا شتێكی پێشكەشكردبێت كە پەیوەندی بە هەڵوێستی داهاتووی روسیاوە هەبێت. بڕیاری وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا و دەربڕینی رەزامەندی بۆ فرۆشتنی سیستمی بەرگری دژە موشەكی " پاتریۆت" بە توركیا كە هاوكات بوو لەگەڵ بڕیاری كشانەوە لە سوریا ئاماژەیەكە بۆ ئەگەری بوونی جۆرێك لە هەماهەنگی لە نێوان واشنتۆن و ئەنكەرە. لە هەموو حاڵەتەكاندا بە دووردەزانرێن كە ئەردۆغان لە داهاتوویەكی نزیكدا پەیوەندییەكانی لەگەڵ ئەمریكا ببڕێت بۆئەوەی لەگەڵ سیاسەتەكانی ترەمپ دژ بە ئێران یەكبگرێتەوە.

( درەو میدیا):  لەماوەی دوو رۆژی رابردوودا لەناو شاری سلێمانی هێزەكانی ئاسایش (100) گەنجیان دەستگیركردووە، دەستگیركراوەكان"گەنجانی وڵاتپارێز)ن كە رێكخراوێكی سەربە پارتی تەڤگەری ئازادییە. دەستگیركراوەكان تۆمەتبارن بە هەوڵدان بۆ ئەنجامدانی خۆپیشاندان لە شەقامی (سەهۆڵەكە)ی شاری سلێمانی دژ بە گۆشەگیری سەر (عەبدوڵا ئۆجەلان) رێبەری دەستبەسەركراوی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە). دەستگیركردنی گەنجانی سەربە (پەكەكە) لە سلێمانی دوای ئەوەدێت لە سەرەتای ئەم مانگەدا دەسەڵاتدارانی یەكێتی بارەگاكانی پارتی تەڤگەری ئازادی كوردستانیان داخست، كە باڵی سیاسی پەكەكەیە لە هەرێمی كوردستان. لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا)، بێریڤان محەمەد ئەندامی دەستەی بەرێوەبەری تەڤگەری ئازادی كوردستان راگەیاند، لە كۆی ئەو (100) كەسەی كە دەستگیركراون (30) كەسیان ژنن. بێریڤان وتى: "دەستگیركراوان لە زیندانەكاندا ئەشكەنجەدراون، دەستگیركردنی ئەوان لەكاتێكدایە ئێستا لە پەرلەمانی توركیا مانگرتنی پەرلەمانتاران بەردەوامە دژ بە گۆشەگیری رێبەر ئاپۆ".  ئاماژەی بەوەكرد" دەستگیركردنی ئەو چالاكوانانە تەنها لە شوێنی چالاكییەكە نەبووە، بەڵكو لە شوێنی دوور لە شوێنی چالاكییەكەش خەڵك دەستگیركراوە، لەناو دەستگیركراوەكاندا چەندین كەسی خوار تەمەن ١٨ ساڵ هەن، بەبێ گوێدان بە كەمی تەمەنیان دەستگیركراون، هەروەها لەناو دەستگیركراوەكاندا ڕۆژنامەنووسان، ئەندامانی ڕێكخراوی گەنجانی وڵاتپارێزو ژنانی گەنجی تێكۆشەرو كۆمەڵەی كرێكارانی میزۆپۆتامیاو ژنانی چالاكی ڕۆژهەڵاتی كوردستان هەن". یەكێتی نیشتمانی كوردستان وەكو دەسەڵاتداری یەكەمی زۆنی سەوز ماوەیەكە هەوڵێكی دەستپێكردووە بۆ ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ توركیا، پێشبینی دەكرێن سنورداركردنی جموجوڵەكانی (پەكەكە) لە سنوری سلێمانی بەشێك بێت لەو هەوڵانە. توركیا لە دوای ریفراندۆمەكەی ساڵی رابردووی هەرێمی كوردستانەوە ئاسمانی خۆی بەڕووی فڕۆكەخانەی سلێمانیدا داخستووە، ئەوە لەكاتێكدایە پێشتر سزای لەسەر فڕۆكەخانەی هەولێر هەڵگرت. دەسەڵاتدارانی توركیا دەڵێن یەكێتی زۆنی سەوزی بەڕووی جموجوڵی (پەكەكە)دا دژ بە توركیا كردوەتەوە، بۆ ئاسایكردنەوەی پەیوەندییەكان لەگەڵ یەكێتی، ژمارەیەك مەرجیان هەیە.  

( درەو میدیا):  ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە چوارچێوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بۆ هاوكاریكردنی هێزەكانی سوریای دیموكرات " هەسەدە" لە رۆژئاوای كوردستان و سوریا چەند بنكەیەكی سەربازی داناوە و دەكەونە ئەم ناوچانە: 1- دێریك: دوو بنكەی سەربازی تێدایە، فڕۆكە سەربازییەكانی تایبەت بە گواستنەوەی كەلوپەلی سەربازی لێرە دەنیشنەوە. 2- سەباح ئەلخیر: دوو بنكەی سەربازی تێدایە و بەكاردەهێنرێت بۆ نیشتنەوەی هێلیكۆپتەرە جەنگییەكان. 3- عەین عیسا:  تایبەتە بە گەیاندنی تەقەمەنی بۆ هێزەكانی یەپەگە. 4- تەلسمەن: بنكەی چاودێریكردن و پچڕاندنی پەیوەندییە تەلدار و بێتەلەكانی دعش و ناوەندی پەیوەندیكردن بە بارەگای ناوەندی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژ بە داعش. 5- تەبەقە: بەكاردەهێنرێت بۆ فڕین و نیشتنەوەی فڕۆكە ئەمریكییەكان. 6- جەلەبیە: یەكەیەكی سەربازییە، ناوچەیەكی دابڕاوی داخراوە، 40 فڕۆكەی گواستنەوەی سەربازی نوێی تێدایە لەگەڵ فڕگەیەك و چەند سەكۆیەكی موشەكیی پێشكەوتوو. 7- خەراب عشق: بنكەیەكی سەربازی ئەمریكای لێیە. 8- چیای مشتەنور: تاوەرێكی رادیۆی هێزە تایبەتەكانی ئەمریكا و فەرەنسای لێیە. 9- سیرین: یەكەی بڵاوەپێكردنی هێزە پەرەشوتوانەكانی ئەمریكایە. 10- تەنەف 11- بنكەی یەكەكانی ئەمریكا و بەریتانیا و سوپای سوریای نوێ. 12- تەلتەمەر: 200 سەربازی ئەمریكی و 70 سەربازی فەرەنسی تێدایە و لەم بنكەیەدا مەشق و راهێنان بە چەكدارەكانی سوپای سوریای نوێ دەكرێت. 13- مەنبەج: بایەخێكی ستراتیژی هەیە، چونكە دەكەوێتە ناوچەی ململاێنی نێوان سوپای سوریای ئازاد و یەكینەكانی پاراستنی گەلەوە. 14- حەڵەب: گرنگییەكی ستراتیژی هەیە، چونكە دەكەوێتە ناوچەی ململاێنی نێوان سوپای سوریای ئازاد و یەكینەكانی پاراستنی گەلەوە.  

( درەو میدیا): سیناتۆر لینزی گراهام، ئەمڕۆ هەینی داوا كۆبوونەوەیەكی بەپەلەی ئەنجومەنی پیرانی ئەمریكای كرد، بۆ تاوتوێكردنی بڕیاری دۆناڵد ترەمپ سەبارەت بە كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا كە بەهۆیەوە جەیمس ماتیس وەزیری بەرگری دەستیلەكاركێشایەوە. گراهام كە ئەندامێكی دیاری لیژنەی هێزە چەكدارەكانە لە ئەنجومەنی پیران، لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنوسان وتی:" دەمانەوێت راستەوخۆ لەو كۆبوونەوەیەدا گوێبیستی ماتیس بین و گفتوگۆش بكەین لەسەر راپۆرتەكانی تایبەت بە كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە ئەفغانستان.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا دوێنێ لە ئەنكەرەی پایتەختی وڵاتەكەی میوانداری حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێرانی كرد. دیداری ئەو دوو سەرۆكە دوای چەند كاتژمێرێك هات لە بڕیاری ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بۆ كشاندنەوەی هێزە سەربازییەكانی لە رۆژئاوای كوردستان (سوریا). پەیوەندی ئابوری‌و هەڵگرتنی ئەو بەربەستانەی كە بەهۆی سزا ئابورییەكانی ئەمریكا بۆسەر ئێران لە پەیوەندی هەردوو وڵاتدا دروستبووە، تەوەری سەرەكی كۆبونەوەی نێوان ئەردۆغان‌و رۆحانی بوو. سەرۆكی هەردوو وڵات رێككەوتنیان كرد لەبارەی بەردەوامیدان بە هەماهەنگی نێوانیان لە سوریا‌و كاركردنی هاوبەش لەدژی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)‌و پارتی ژیانی ئازاد (پژاك). هەردوو وڵات لە بەیاننامەی هاوبەشی خۆیاندا دوای كۆبونەوەی ئەردۆغان‌و رۆحانی رایانگەیاند" سود لەو پەیوەندییەی نێوانیان وەردەگرن بۆ روبەڕووبونەوەی گروپە چەكدارەكانی كورد (پەكەكە‌و پژاك)". میدیاكانی ئێران پێشوازییەكەی ئەردۆغانیان لە حەسەن رۆحانی بە پێشوازییەكی "گەرم‌و دۆستانە" ناوبرد. هەماهەنگی لە زەمەنی سزاكاندا ئەردۆغان‌و رۆحانی دوای كۆبونەوەی دوو قۆڵی نێوانیان بەشدارییان لە پێنجەمین كۆبونەوەی ئەنجومەنی باڵای پەیوەندییە ستراتیژییەكانیان نێوان توركیا‌و ئێران كرد. ئەو ئەنجومەنە لەسەردەمی ویلایەتی یەكەمی دەسەڵاتی حەسەن رۆحانیدا دروستكرا‌و ئامانج لێی فراوانكردنی پەیوەندی ئابوری نێوان هەردوو وڵات بۆ نزیكەی (30) ملیار دۆلار. دوای كۆبونەوەی ئەنجومەنی باڵای پەیوەندییە ستراتیژییەكان، هەردوو وڵات بەیاننامەیەكی هاوبەشیان بڵاوكردەوە‌و تێیدا جەختیان كرد لەسەر " پاراستنی رێككەوتنی ئەتۆمی‌و هاوكاری دولایەنە‌و هەماهەنگی هەرێمایەتی". لە كۆنگرەی رۆژنامەوانی هاوبەشی بەر لە بەڕێوەچوونی كۆبونەوەی ئەنجومەن، ئەردۆغان وتی: ئەنكەرە‌و تاران سورن لەسەر زیادكردنی هاوكارییەكانی نێوانیان"، رۆحانیش رایگەیاند" لەگەڵ ئەردۆغان رێككەوتوین لەسەر پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوانمان بەتایبەتی لەناوچەی ترانزێت". وەكو ئاماژەیەك بۆ ئەمریكا، رۆحانی وتی" هیچ وڵاتێكی سێیەم ناتوانێت پەیوەندی هاوسێیەتی‌و برایەتی‌و دۆستایەتی نێوان ئێران‌و توركیا تێكبدات"، پاڵپشتی هەڵوێستی ئەردۆغانیشی كرد لەبارەی سزاكانی ئەمریكاوە بۆسەر ئێران. توركیا یەكێكە لە هاوبەشە سەرەكییەكانی ئابوری ئێران، رۆژی 6ی نۆڤێمبەری رابردوو واتە رۆژێك دوای گەڕانەوەی تەواوەتی سزاكانی ئەمریكا بۆسەر ئێران، ئەردۆغان سزاكانی ئەمریكای بە كارێكی "هەڵە" ناوبرد‌و وتی:" توركیا پابەەند نابێت بەو سزایانەوە". توركیا زیاتر لە نیوەی پێداویستی نەوتی خاوی خۆی لە ئێرانەوە هاوردە دەكات. رۆحانی هەر لە سەردانەكەیدا بۆ توركیا، لەبارەی سزا ئابورییەكانی ئێرانەوە ئاماژەی بەوەكرد" هەنگاوەكانی ئەمریكا بەرامبەر بە ئێران سەد لە سەد تیرۆرستییە، چونكە بە ترساندن وا لە كۆمپانیاكان دەكات بازرگانی ئازاد لەگەڵ ئێران نەكەن". لەم سەردانەدا بۆ ئەنكەرە، ژمارەیەك لە گەورە بەرپرسانی ئێرانی هاوڕێیەتی رۆحانیان دەكرد، لەوانە، محەمەد جەواد زەریف وەزیری دەرەوە، بێژەن زەنگەنە وەزیری نەوت، رەزا رەحمانی وەزیری پیشەسازی، مەحمود واعیزی بەرپرسی نوسینگەی سەرۆك كۆمار، فەرهاد دژپەسەند وەزیری ئابوری، رەزا ئەردكانیان وەزیری وزە. هاوكاری سێ قۆڵی ئەردۆغان‌و رۆحانی لەبارەی كێشەكانی ناوچەكەوە جەختیان كرد لەسەر بەردەوامیدان بە هاوكاری نێوان توركیا‌و ئێران‌و روسیا لە سوریا. كۆبونەوەكەی نێوان ئەردۆغان‌و رۆحانی دوای دوو رۆژ هات لە گفتوگۆی وەزیرانی دەرەوەی ئێران‌و توركیا‌و روسیا بەمەبەستی دروستكردنی كۆمیتەیەك بۆ نوسینەوەی رەشنوسی دەستورێكی نوێ بۆ سوریا، بەڵام كۆبونەوەكەیان بەبێ ئەنجام كۆتایی هات. لە قەیرانی سوریادا، ئێران‌و روسیا پشتیوانی رژێمی دەسەڵاتداری سوریا (بەشار ئەسەد) دەكەن، توركیاش پشتیوانی نەیارەكانی ئەسەد دەكات، بەڵام لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی لەبارەی سوریاوە پێكەوە هەماهەنگی دەكەن.