هەوڵەكان بە ئاراستەی شكاندنی بایكۆت بەردەوامە و حكومەت و دەزگا ئەمنییەكان و دامەزراوەكانی تایبەت بە تەندروستی و پەروەردە لە هەوڵدان بۆ شكاندنی بایكۆت و كۆتاییهێنان بە خۆپیشاندانەكان و خۆپیشاندەرانیش سورن لەسەر بایكۆت و خۆپیشاندانەكان تا ئەوكاتەی سیستمی موچە هەڵدەوەشێتەوە لە نوێترین هەنگاودا بۆ شكاندنی بایكۆتی مامۆستایان بەڕێوەبەری گشتی پەرەردەی سلێمانی و پەروەردەی قەزاكان كۆبونەوە و دواتریش لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسیدا دڵشاد عومەر بەرێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی بە ئامادەبوونی تەواوی بەرێوەبەرەكانی سنورەكە رایگەیاند دۆخی پەروەردە لە مەترسیدایە و تا حەفتەی ئاییندە دەرگای قوتابخانەكان نەكرێنەوە پرۆسەی خوێندن لەمساڵدا دەفەوتێت، بۆیە داوایكرد لە سبەینێوە دەرگای قوتابخانەكان بكرێنەوە و كۆتایی بە خۆپیشاندانی مامۆستایان بهێنرێت. ئەم هەنگاوەی بەرێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی لەدوای راگەیەنراوەكەی پارێزگاری سلێمانی هات كە دوێنێ 1/4/2015 بڵاوكرایەوە و تیایدا داوای كرد لەپێناوی دروستكردنەوەی متمانە و نەوەستانی ژیانی گشتیدا تا كاتی دڵنیابوون لە سیستمی نوێ، خوێندنگا و نەخۆشخانە و تەواوی فەرمانگەكان بكەنەوە و بیانكەنە پێگەی چاودێریكردنی حكومەت و پاراستنی داوا ڕەواكان و كاراكردنەوەی خزمەتگوزارییەكان. ئەمڕۆش جموجوڵی هێزە ئەمنییەكان بە ئاراستەی شكاندنی بایكۆتی موچەخۆران بەتایبەتیش كەرتی تەندروستی زیاتر بوو، هەوڵی زۆریاندا فەرمانبەران ناچاربكەن دەرگای نەخۆشخانەكان بكەنەوە. بەپێی زانیاریەكانیش پارتی دیموكراتی كوردستان فشاری لە یەكێتی كردووە بۆ ئەوەی تا رۆژی پێنج شەمە كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان بهێنرێن و بایكۆت بشێندرێت، بەڵام خۆپیشاندەران سورن لەسەر بەردەوامی و نەشكاندنی بایكۆت.
راپۆرتی/ محەمەد رەئوف خۆپیشاندانەكان تا ئێستا بەردەوامن، ئەمجارە خۆپیشاندەران توندتر و توڕەتر و جەریئانەتر و نیگەرانتر لەسەر شەقامن، دروشمەكانیان تەنها لە موچەدا نەوەستاوە، بەڵكو داوای رۆیشتن و كۆتایی هێنانی بەرپرسانی هەرێم دەكەن، كە بە دز و شەریكی دز ناویان دەبەن، ئەگەرچی سەرۆكی حكومەتی هەرێم چوارشەممەی رابردوو دەستكاریكردنی پاشەكەوتی موچەی راگەیاند، بەڵام ئەم دەستكاریكردنە دڵی گەرمی موچەخۆرانی ساردنەكردەوە، چونكە ئەوان ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە سیستمی پاشەكەوتی موچەیان بەسەریان بەسەردا سەپێنراوە، تەنانەت ئەو چارەكە موچەیەشی لە كاتی خۆیدا پێدابیننەكراوە، بۆیە بەشێك لە هۆكاری بەردەوامی خۆپیشاندانەكان نەبونی متمانەیە، متمانە بە بەڵێنەكانی حكومەت، ئەوان دەزانن ئێستا كاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانە بۆیە سوربونی خۆیان لەسەر داواكاریەكانیان دوپاتدەكەنەوە. ئێستای خۆپیشاندانەكان لەبەردەم دوو ئەگەردان، درێژەدان بە خۆپیاشندانەكان یاخود كۆتاییهێنان بە خۆپیشاندانەكان، لە هەردوو حاڵەتەكەدا لێكدانەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت و كاریگەری خۆی جێدەهێڵیت. ئەگەر خۆپیشاندانەكان بەردەوام بن: لە ئەگەری بەردەوامی خۆپیشاندانەكاندا، وەك خۆپیشاندەران ئاماژەی بۆ دەكەن سوورن لەسەر بەردەوامی خۆپیشاندانەكان تا ئەو كاتەی داواكاریەكانیان جێبەجێدەكرێت: - لەئەگەری بەردەوامی خۆپیشاندانەكاندا، بەهۆی نزیکبوونەوە لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكاندا حكومەتی هەرێم ناچارە مل بدات و بەو پێیەش فشار لەسەر خۆی و سازشی زیاتر بۆ بەغداد دەكات تا موچە بنێرێت. - یاخود پارتی و یەكێتی بە رێكەوتن و هێز كۆتایی بەخۆپیشاندانەكان دەهێنن، هاوشێوەی خۆپیشاندانەكانی 17ی شوبات، كە ئەمەیان هەرچەندە باس لە فشاری پارتی دەكرێت لەسەر یەكێتی بۆ كپكردنی خۆپیشاندانەكان بەتایبەتیش لە دەڤەری سلێمانی، بەڵام ناكۆكیەكانی ناوخۆی یەكێتی و ترسی یەكێتی لە هەڵبژاردن، ئەستەمە یەكێتی بچێتە ژێر باری ئەو رێگەیە بۆیە ئەم ئەگەرەیان لاوازە، لایەنەكانی دەرەوەی پارتی و یەكێتیش ئەگەرچی بەردەوام لەناو خۆپیشاندانەكاندان و پشتیوانی بۆ دەردەبڕن، بەڵام چاودێران دەڵێن كە بارودۆخە بەجۆرێك ئیحراجی بۆ درووستکردون كە ناتوانن پشتی تێبكەن ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەزانن پشتیوانی نەكردنیان زیانیان بەردەكەوێت لە هەڵبژاردنەكاندا، لەلایەكی تریش ئەوان ئەجێندای رونیان نەبووە بۆ خۆپیشاندانەكان لەبری پێشڕەوی خۆپیشاندەران ئەمان كەوتونەتە دوای خۆپیشاندەران، بۆیە ئەجێندایەكی رونیان نیە، هەروەك نوسەر و روناكبیر ئاراس فەتاح لە نوسینێكدا بەناوی ( كاتی چیە) دەنوسێت:( سەردان و بەسەركردنەوەی خۆپیشاندەران هیچ بەھایەكی سیاسیی و واقیعیی نییە گەر تەنها قەرزێكی ئەخلاقیی و خۆنماییشكردنێكی ڕەمزیی ئەم سەرۆك و ئەو ئەندام پەرلەمان و فڵان كاندیدی داهاتووی هەڵبژاردنەكان بێت، بەڵكو دەبێت وێنەكە گەورەتر ببینرێت و بیری عەقلانیی لە دروستكردنی دەرچەیەكی سیاسیی و كۆمەڵایەتیی بۆ ئەم ھەرێمە بكرێتەوە. خێوەتی خۆپیشاندەران خێوەتی پرسەی كۆمەڵایەتیی نییە، بەڵكو دەبێت بكرێت بە خێوەتێكی سیاسیی فاتیحەخوێندن بۆ ئەم دەسەڵاتە. كوردستانی دوای ریفراندۆم پێویستی بەوە نییە مەینەتی خەڵك بكرێت بە كەرەسەی بانگەشەی ھەڵبژاردن و وەھم و خەونی عەوامفەریبیی ئەوەیان لادروستبكەن گەر دەنگ بە فڵان ھێز بدەن، ئیتر ئەوان لە ھەموو زوڵمێك ڕزگاریان دەبێت. بەڵكو دەبێت بە قووڵیی و بەرپرسانە بیر لە پەیوەندیی كۆمەڵگای ئێمە بە دەسەڵاتی خۆی و بە بەغداوە بكرێتەوە و پێكڕا ڕێگە لەوەبگرن كە چیدی ئاساییشی كۆمەڵایەتیی و نیشتیمانییمان لەوە زیاتر وێراننەكرێت كە ئەم دوو حیزبە لەماوەی ئەم نیوسەدەیەدا بەسەر هەرێمدا ھێناویانە. - یان ئەوەتا بەرپرسانی حكومەتی هەرێم بێدەنگی لەسەر خۆپیشاندانەكان دەردەبڕن و خۆپیشاندەران بەویستی خۆیان كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان دەهێنن، وەك ئەوەی لە ساڵی رابردوودا بەناچاری مامۆستایان كۆتاییان بە خۆپیشاندانەكان هێنا، بەڵام ئەم ئەگەرەیان لاوازە چونكە ئەم جارەیان تەواوی شار و شارۆچكەكان هاتونەتە شەقام، بۆیە ئەگەری ملدانی حكومەت بۆ خۆپیشاندەران ئەگەرێكی بەهێزە. لە ئەگەری كۆتاییهاتنی خۆپیشاندانەكاندا: ئەگەر خۆپیشاندەران كۆتایی بە نارەزایی و خۆپیشاندانەكانیان بهێنن ئەوا، خۆپیشاندەران دەستكەوتی گەورەیان بەدەستهێناوە كە خۆی دەبینێتەوە لە: - سەرەڕای ئەوەی ترسی و گومان هەیە كە ئەم دەستكاریە بۆ كپكردنەوەی توڕەیی شەقام بێت، بەڵام رێژەی پاشەكەوتیان بەرێژەیەكی بەرچاو دابەزاندووەو ئەوانەی موچەكەیان كەمە پاشەكەوتیان لەسەر هەڵگیراو ئەوانەشی لە سەرو ملیۆنێكەوەیە رێژەیەكی كەم لە موچەكەیان دەبڕدرێت، واتا خۆپیشاندەران حكومەتیان ناچاركرد بەشێكی زۆری موچەیان بۆ بگەڕێنێتەوە كە موچەی ئێستایان بۆ دوو هێندە زیادكرد، واتا موچەخۆرێك ئەگەر موچەكەی لەسەرو ملیۆنێك دینارەوە بوبێت و بە پاشەكەوت كرابێتە 400 هەزار دینار، ئەوا ئێستا بەرزبۆتەوە بۆ 800 هەزار دینار. - خۆپیشاندانی ئەمجارە جیاواز لە رابردوو ئاماژەیەكی گرنگیدا بە دەسەڵاتداران بەتایبەتیش دەسەڵاتی پارتی و یەكێتی كە خۆپیشاندەران ناوچەی سەوزیان كۆنترۆڵكردووەو هەركات بیانەوێت كش مەلیكی دەسەڵاتی ئەم ناوچەیە دەكەن و هاوكات قەڵای زەردیشیان بە بوێری وئازایەتی و جورئەتەوە لەقاندووەو هەركات بیانەوێت قەڵای باستیلی پارتی وەك یەكێتی كۆنترۆڵ بكەن. - خۆپیشاندەران لە دەڤەری هەولێر و دهۆك ئەگەرچی روبەرووی گرتن و لێدان و رێگری زۆر بونەوە، بەڵام دەسەڵاتی پارتیان ناچاركرد خۆی لەگەڵ خۆپیشانداندا رابهێنێت و تەشقی دەسەڵاتی شەقوەشێن و ئەمنی پارتیان لەو دەڤەرە تێكشكاند،بەواتایەكی تر ئاماژەكانی خۆپیشاندانی ئەمجارە لەدەڤەری زەرد دەستكەوتە گەورەكەی لە داهاتوودا دەچنرێتەوە. سەرەرای هەمو ئەو دەستكەوتانەی كە خۆپیشاندەران بەدەستیانهێناو ملیان بە حكومەت كەچكرد كە دەستكاری پاشەكەوتی موچە بكات، بەڵام گرنتی نیە كە حكومەت پەیوەست دەبێت بەو گۆڕانكاریانەو بڕیارەكانی جێبەجێ دەكات و كاتی نیە. ............................................................................... بیرهێنانەوە.... وەزیری دارایی حكومەتی هەرێم رایگەیاند ئەوان مانگانە لەكاتی خۆیدا موچە دەدەن و پشت بەو سەرچاوانەی داهات دەبەستن ئەوانیش : یەكەم/ مانگانە 375 ملیار دینار لەداهاتی نەوتی وەزارەتی سامانە سەروشتیەكان دووەم/ مانگانە 317 ملیار دیناری بەغداد سێیەم/ مانگانە 25 ملیار دیناری ئەمریكیەكان بۆ پێشمەرگە كە بەپێی وتەی وەزیری دارایی مانگانە داهاتەكەیان دەكاتە ( 720 ملیار دینار)، بەڵام هەموو ئەو سەرچاوەی داهاتانەی كە دەستیان دەكەوێت، جێگیر نیەو گرنتی بەردەوامی نیە، بەو پێیەی : یەكەم/ ئەو بڕە پارەیەی لە بەغداوە بۆیان دێت كە ( 317 ملیار دینار)ە گرنتی بەردەوامی نیە، بەپێی وتەی عەلی حەمە ساڵح جێگری سەرۆكی لیژنەی دارایی و ئابوری پەرلەمانی كوردستان، ناردنی پارە لە بەغداوە كاتیە تاوەكو بڵاوكردنەوەی یاسای بودجەی عێراقە لە ڕۆژنامەی وەقائع و ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان، چونكە بەپێی یاسای بودجەی عێراق، هەرێمی كوردستان دەبێت ڕۆژانە( ٢٥٠ هەزار )بەرمیل نەوت بداتە بەغدا، نەك هەرێم نەوتی خۆی بفرۆشێت و بەغداش پارە بدات، پێشی وایە ئەم كارەی حەیدەر عەبادی لەپێناو ئەوەدایە پشتیوانی كورد بەدەستبهێنێت بۆ ئەوەی بكرێتەوە سەرۆك وەزیرانی عێراق، هەركاتیش كرایەوە سەرۆك وەزیران، یاسای بودجە جێبەجێدەكات. دووەم/ مانگانە بڕی ( 375 ملیار ) دینار لە داهاتی نەوت دەست دەكەوێت، چونكە لە ئێستا حكومەتی هەرێم رۆژانە نزیكەی ( 370 هەزار بەرمیل ) نەوت بەرهەمدەهێت و نزیكەی ( 335 هەزار ) بەرمیل نەوت دەفرۆشێت و ئەوەی دیكەی بۆ ناوخۆیە، كە بەپێی راپۆرتی ( سۆمۆ) هەرێمی كوردستان لە مانگی سێدا ( مارس ) رۆژانە ( 344 هەزار ) بەرمیل نەوتی رەوانەكردووە. بەڵام ئەم پارەیە گرنتی نیە لەبەر ئەوەی:. ا- هەركات یاسای بودجە لە بەغداد جێبەجێبكرێت پێویستە هەرێم رۆژانە ( 250 هەزار ) بەرمیل نەوت بداتە بەغداد، ئینجا بەغداد پارە دەنێرێت. ب- زۆرجار فرۆشتنی نەوت هەرێم كێشەی تێ دەكەوێت لە ( رەوانەكردن ، فرۆشتن، هێنانەوەی داهاتەكەی، كێشەی كۆمپانیاكانی نەوت ). بۆیە پارەی نەوتەكەی هەرێمیش كە مانگانە ( 375 ملیار) دینارە گرنتی نیە لە كاتی خۆیدا مانگانە بگاتە دوەستی وەزارەتی دارایی و ئەویش دابەشی بكات. سێیەم/ ئەو پارەیەی ئەمریكیەكان بۆ پێشمەرگە كە بڕەكەی ( 25 ملیار دینار)ە كۆمەڵێك مەرج و پێوەری توندیان دیاری كردووە لەبەرامبەر پێدانیان بە پێشمەرگە ئەویش پشتی پێنابەسترێت. چوارەم/ داهاتی ناوخۆ كە بڕكەی مانگانە ( 120 ملیار دینار)ە كەم و زیاد دەكات و ئەگەر یاسای بودجەی عێراق جێبەجێبكرێت ئەبێت ئەو داهاتانە بەتایبەتیش گومرگ و خاڵە سنوریەكان و فڕۆكەخانەكان بگەڕێنەوە بەغداد، كەواتا ئەو داهاتەش گرنتی نیە. http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=175
رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆك كۆماری توركیا هەڵمەتی پشتیوانی بۆ شەرعیەتدا بە داگیركردنی عەفرین دەست پێكردووە، بۆ ئەو مەبەستە ئیبراهیم تاتڵیساس و سپیل جان و ژمارەیەك گۆرانیبێژ و وەرزشوانی توركیا دەباتە سنورەكانی توركیا لە نزیك كانتۆنی عەفرینی رۆژئاوای كوردستان و تاتڵیساس گۆرانی بۆ سەربازانی توركیا دەڵێت. لە كۆبونەوەیەكدا لەگەڵ ئەو سەربازانەی سوپای توركیا كە بەشداری داگیركردنی كانتۆنی عەفرینیان كردووە،، ئیبراهیم تاتڵیساس گۆرانی پێشكەشكرد و پشتگیری خۆیان بۆ سوپای توركیا دووپاتكردەوە و لە داگیركردنی عەفریندا. هەمیشە ئەردۆغان بۆ كۆكردنەوەی پشتیوانی لە هەڵبژاردن و ئۆپەراسیۆنەكانی پەنا بۆ هونەرمەندەكان و سیاسییەكانی كورد دەبات، مانگی 11ی ساڵی 2013ش ئیبراهیم تاتڵیساس بەیاوەری رەجەب تەیب ئەردۆغان و مەسعود بارزانی سەرۆكی پێشووی هەرێمی كوردستان و شڤان پەروەر لە شاری ئامەدی باكوری كوردستان بەشداری هەڵمەتی بانگەشەی پارتی داد و گەشەپێدانی دەسەڵاتداری توركیایان كرد.
چاوپێكەوتن لەگەڵ نیاز عەبدوڵا نیاز عەبدوڵا یەكێكە لەو رۆژنامەنووسە چالاكانەی كە لەشاری هەولێر، بەردەوام لە خۆپیشاندان و چالاكیەكاندا وجودی هەبووە، بەتایبەتیش لە خۆپیشاندانەكانی ئەم جارەی شاری هەولێر روبەروی چەندین هەڕەشە بوەوە وەك خۆی دەڵێت: هەوڵی دەستگیركردن، تەنانەت رفاندن ، پەنابردنە بەر دروستكردنی تۆمەتی بێبنەما، یان درووستكردنی تۆمەتی ئەخلاكی ، وە ناوزراندنی كەسایەتیمان، جگەلەوە هەڕەشەكردن بە دەستدرێژی سێكسیش بەشێكە لەو هەڕەشانەی رابردوو و ئێستایان، بەڵام من بۆم گرنگە لێرەوە ئەوە رابگەینم، وەك چۆن تێكڕای ئەو هەڕەشانە، زیاتر ئێمەی كردۆتە هەڵۆی چنگ بەگڕ بۆ بەرەنگاربوونەوەی ستەم، بەدڵنیاییەوە بەسەر تەواوی ئەو هەڕەشانەدا سەردەكەوین و چۆكدانادەین بۆیان و سەركەوتن بۆ ئێمەیە نەك بۆ ستەمكاران.بۆیە درەو بە پێویستی زانی چاوپێكەوتنێكی لەگەڵدا بكات درەو: جیاوازی خۆپیشاندانەكانی 25ی ئازاری هەولێر لەگەڵ خۆپیشاندانەكانی پێشتر چی بوون؟ نیاز عەبدوڵا: دەستپێكی خۆپیشادانەكان بە توڕەیی هەولێر دەستی پێكرد، كە هەندێك ناویانا ( توڕەیی هەولێر) هەندێكیش بە راپەرینی هەولێر ناویانبرد، ئەمە دوای ئەو نارەزاییەتیانە بوو كە لە شاروشارۆچكەكانی هەرێمی كوردستان دەستی پێكردبوو پەیوەندار بە خۆپیشاندانەكەی موچەخۆران تایبەت بە موچەكانیان، بەتایبەتی تریش دوای ریكەوتنی حكومەتی هەرێم و عەبادی و چەواشەكردنی بنەما راستیەكانی پێدانی موچەو شاردنەوەی موچەو كاركردن بۆ رێكەوتنێكی نوێ لەگەڵ بەغداد و پشتیوانیكردن لە دووبارە وەرگرتنەوەی سەرۆك وەزیرانی عێراق عەبادی، واتا تێكدان و كوژاندنەوەی دوایین ئومێدی پێدانی موچە بە وەزارەتی تەندروستی و پەروەردەو وەزارەتەكانی دیكە كە عەبادی بەڵێنی پێدابوون. درەو: بۆچی ( توڕەبوونی هەولێر) بۆچی هەولێر ئەمجار هێندە توڕەبوو كە ناوی نرا توڕەیی هەولێر؟ نیاز عەبدوڵا: ساڵانێكی زۆربو پارتی بەدیاریكراوی راوەدوونان و ئەشكەنجە و دژایەتی ئەو كەس و لایەنانەی دەكرد كە دەیان ویست خۆپیشاندانی ئاشتیانە و مەدەنیانە بكەن، بۆ ئەم مەبەستە چەندین رێكخراو داخران و چەندین كەسایەتی دەستگیركراو رۆژنامەنووس تیرۆركراو دەزگا ئەمنیە حیزبیەكانیش خرابوونە خزمەتی ئەو ئەجێندایەوە ، بەڵام خۆپیشاندان و نارەزایی هەربەردەوام بوو چالاكانی مەدەنی میدیاكاران هەربەردەوام بوو،هەرچەندە توڕەبوونی خەڵكی هەولێر بەتەنها كێشەی پارەو موچەو خزمەتگوزاری نەبوو، بەڵكو كێشەی ئازادی و مافەكانی مرۆڤ و رادەربڕین بووە، پێشتریش هەمیشە وتراوە، هەولێر خۆپیشاندان ناكات بەڵكو رادەپەڕێت، بۆیە 25ی ئازار رۆژی ئەو راپەڕینە بوو كە وەهمی هەیمەنەی پارتی و بنەماڵەی بارزانی و حكومەتی هەرێمی بە پارتی و یەكێتیەوە تێكشكاند، وەك ئەوەی كە چۆن هەولێریەكان لە 11ی ئازاری 1991 بەرلە تێكشكاندنی دەبابەكانی بەعس وەهمی هەیمەنەی بەعسیان تێكشكاند، هەزاران كەس ئەو رۆژە 25ی ئازار لەسەر شەقام بوون، دەیان هەزار بەڵتەجی پارتی دیموكراتی كوردستان بە جلی مەدەنیەوە لەسەر شەقام بەرامبەریان وەستابوون، لە تەواوی شار بەتەنها لە شوێنی خۆپیشاندانەكان نا، ئەو دروشمانەی كە ئەو رۆژە لە هەولێر وترانەوە، بەتەنها دروشمێك نەبوون بۆ نان و موچە، بەڵكو درووشمی بەڵگەی نەمانی شەرعیەتی حكومەت بوون لە هەرێم ، درووشم و هاوار بون بۆ ئازادی بۆیە سەرباری بەرەنگاربونەوەكان خەڵك ئەوكاتە سوربوون لەپێش پاركی شانەدەرەوە بەرەو پەرلەمان و ئەنجومەنی وەزیران بڕۆن، بەڵام هێزە ئەمنیەكان بەتوندی رێگریان كرد، پێنج بۆمبی دەنگیان تەقاندەوە گولەی پلاستیكیان تەقاندەوە، قەمە بەدەستەكان چەقۆیان لە چەندین كەسدا، هەڕەشە لە خەڵككرا، چەندین كەس دەستگیركران، ئەمە درێژەی هەبوو سەرباری ئەو هەموو هەڕەشەو چاوسوركردنەوەو ئەشكەنجانە، بەڵام رۆژی دواتریش 26ی ئازار بڕیار وابوو خۆپیشاندانەكان لەبەردەم پەرلەمانی كوردستان بێت، بەڵام بەڵتەجیەكان و دەزگا ئەمنیەكان، بەهەموو هێزی خۆیان ویستیان خۆپیشاندەران بڵاوە پێبكەن، سەركەوتن لەوەی خۆپیشاندانەكان لەچوار ناوچە حەسر بكەن، بەڵام سەرنەكەوتن لەوەی ئیرادەی خۆپیشاندەران لێكتر دابڕێنن، بۆیە سەرباری ئەو رەشبگیریەی ئەنجامیاندرا وە هەڵكوتانە سەر بەشێكی ناوخۆیی كچان لەوێ بەهۆی ئەوەی وێنەی خۆپیشاندانەكانیان لە باڵكۆنەكانیانەوە گرتبوو، هاوڵاتیان سوربوون لەسەر درێژەدان بە خۆپیشاندانەكەیان، بۆیە 27 ی ئازاریش لەوێبوون، بەڵام 27 ی ئازار پارتی پلانی جیاوازتری گرتەبەر پارتی تەواوی ئەو ناوچانەی گرتبوو كە دەچونەوە سەرپاركی شانەدەر كە ئێستا ناونراوە ( مەیدانی ئازادی) لە مەیدانی ئازادی جارێكی تر خوێن رژا لەسەر دەستی پارتی، چەندین كەس برینداركران بە قەمە، دەیان كەس دەستگیركران، ئەم جارە لەناو دەستگیركراوەكان هەموو توێژەكانی گرتەوە، ئەو رۆژە بەڵگەی تر ئاشكرابوون كە بەڵگەی حاشا هەڵنەگر بوون چونكە پێشتر بەرێوەبەری پۆلیسی هەولێر و ئاساییش نكوڵیان دەكر كە بەڵتەجی و قەمە بەدەستەكان سەربەوان بن، بەڵام كاتێك لەناو خۆپیشاندەران بووم لەكاتی وێنەگرتنی ڤیدیۆیی خۆپیشاندانەكان بە مۆبایلی خۆم ، لە دیوی خۆپیشاندەرەكانەوە تیشێر زەردێكی سەربە هێزە ئەمنیەكان بە چەپلە هاتە تەنیشتمەوەو پەلاماری مۆبایلەكەمی داو راستەوخۆ هێزە ئەمنیەكان دیوارە ئەمنیەكەیان بۆ كردەوەو بەرەو لای عەبدولخالق تەڵعەت بەرێوەبەری پۆلیسی هەولێر رۆیشتوو مۆبایلەكەی خستە دەستی ئەوەوە، بۆیە منیش بەرگریم كردو هێرشی پێچەوانەم بۆسەر بەڵتەجیە مۆبایل دزەكەو بەریوەبەری پۆلیسیش برد. مۆبایلەكەم لەدەستی عەبدولخالق تەڵعەت بەزۆر دەرهێناو بەڵام مۆبایل دزەكە جارێكی تر مۆبایلەكەی لەدەستم دەرهێنایەوەو رایكرد دوای بەرەنگاربونەوەیەكی تر بەهاوكاری خۆپیشاندەران مۆبایلەكەم لەدەستی سەندو فڕیمدایە ناو خۆپیشاندەرانەوەو ئەوان پاراستیان. درەو: بۆچی بەو شێوەیە تەركیزیان لەسەر تۆ بوو، وە كەسیان بۆ دیاریكردبووی؟ نیاز عەبدوڵا: بەشێكی ئەمە پەیوەندی بەو هەڕەشانەی ساڵانی رابردوەوە هەیە كە بەبەردەوامی لەسەرمان بووە، خاڵێكی تر ئەوەیە كە ئێمە بەبەردەوامی لەسەر شەقامین و بە رەمزی نارەزایی و تورەیی خەڵك ناسراوین، ئەوان بەردەوام لە چالاكی و جموجوڵەكانمان ترساون، من زانیاری ئەوەم هەبوو كە ئەوان لەیەكەم رۆژەوە لەناو خۆپیشاندەران بەشوێن من گەڕابوون بۆ ئەوەی لە هەر شوێنێك بمبینن دەستدرێژیم بكەنە سەر، ئەوان ئەیانویست رەمزەكان و كەسە دیارەكانی خۆپیشاندەران تێكبشكێنن و سوكایەتیان پێبكەن، بۆیە ئەیانویست ئێمە ئەو ئامرازە بین بەدەستدرێژیكردنە سەرمان خەڵكی تری پێبدرسێنن، بەڵام ئەوان چاوەڕوانی ئەوە نەبوون كە ئەو ساتە لەبری خۆپیشاندانێكی ئاسایی ئەبێتە راپەڕین لە دژیان، لەدوای ئەو توندوتیژیەی بەڵتەجیەكانی حیزب بەرامبەرمان، ئاراستەی درووشمی خۆپیشاندەران گۆڕان بۆ روخاندنی ئەوان و پشتیوانی لە ئێمە، ئەم هەنگاوەی هێزە ئەمنیەكان نەك هەر خۆپیشاندەرانی نەترساند بەڵكو سورتر و توڕەتری كردن و وای كرد كە خۆپیشاندان بەردەوام بێت لەبری كپكردنی. درەو: هەڕەشەكان تا چی ئاستێك بوون بەرامبەر بە ئێوەو هاوڕیكانت؟ نیاز عەبدوڵا: ئەو رۆژە ئەوان هەوڵی دەستگیركردنیان داین لەناو خۆپیشاندەرانەوەو لەرێگەی بەڵتەجیەكانەوە دەستیان پێكرد كە قەمەو دەمانچەیان پێبوو، بەڵام بەبەرگری خۆم و خۆپیشاندەران پارێزرام، دواتر ئەوان دەیان ویست لەشەودا هەڵبكوتنە سەر ماڵەكەم و دەستگیرم بكەن دووای سوكایەتی و هەڕەشەو تەحەروش و سوكایەتی ناچارم بكەن بەخواستی ئەوان لە شاشەوە دەركەوم و قسە بكەم، بەڵام دوای ئەوەی كە هاورێ رۆژنامەنووس و چالاكوانەكانم فشارو راگەیاندنی پەلەیان گشتگیركرد بۆ رای گشتی و كونسوڵخانەكان و لایەنەكان ئەوان لەو هەنگاوەیان وەستان، بەڵام پلانیان گۆڕی، بۆیە رۆژی دواتر لە رێگەی بەڵتەجیەكانەوە فەرمانیان كردبوو كە لە هەرشوێنێكی شار من ببینن دەستدرێژیم بكەنە سەرو وێنەم بگرن و رادەستی دەزگا ئەمنیەكانم بكەن، بۆیە بەپێی ئەو زانیاریانەی كە دواتر گەیشتن ئەوان چوبونە ناوخۆپیشاندەران و بە تیمی پێنج كەسی بەدوامدا گەڕابوون چونكە زانیبویان من بەرگری لەخۆم دەكەم و وەڵامی هێرشەكانیان دەدەمەوە. بەهۆی ئەوەی ئامارازەكانی ئەشكەنجەو تاوان و دەستدرێژی لەلای سیستمە حومڕانیە پاشخان تەندراوەكان، بە نەریتی دواكەوتنی كۆمەڵگە رۆڵ دەبینێت، بۆیە ئەوان وەك ئاشكرایە تا هەوڵی دەستگیركردن، تەنانەت رفاندن ، پەنابردنە بەر دروستكردنی تۆمەتی بێبنەما، یان درووستكردنی تۆمەتی ئەخلاكی ، وە ناوزراندنی كەسایەتیمان، جگەلەوە هەڕەشەكردن بە دەستدرێژی سێكسیش بەشێكە لەو هەڕەشانەی رابردوو و ئێستایان، بەڵام من بۆم گرنگە لێرەوە ئەوە رابگەینم، وەك چۆن تێكڕای ئەو هەڕەشانە، زیاتر ئێمەی كردۆتە هەڵۆی چنگ بەگڕ بۆ بەرەنگاربوونەوەی ستەم، بەدڵنیاییەوە بەسەر تەواوی ئەو هەڕەشانەدا سەردەكەوین و چۆكدانادەین بۆیان و سەركەوتن بۆ ئێمەیە نەك بۆ ستەمكاران. درەو : خۆپیشاندانەكەی هەولێر جیاواز بوو لە هەمو شارەكانی دیكە، دەوترێت گۆڕانكاری گەورە لە هەولێرەوە دەكرێت ئێوە دەڵێن چی؟ نیاز عەبدوڵا: بەبێ هەولێر و شەقامی هەولێر هیچ گۆڕانكاریەكی بنەڕەتی لە سیستمی ئابوری ، سیاسی، پەروەردەی، كۆمەڵایەتی درووستنابێت، هەولێر بەم خۆپیشاندانەی كۆتایی هەموو ئەمانەی گۆڕی. یەكەم/ وەهمی هەیمەنەی پارتی تێكشاند دووەم/ موڵكایەتی دەستبەسەراگرتنی پارتی لە هەولێر تێكشكاند سێیەم/ دەوترا هەولێر لەرووی كۆمەڵایەتیەوە داخراوەو ژن بوونی لاوازە لەو شارە، بەڵام ئەم خۆپیشاندانە ژن رابەرایەتی دەكرد، ژن دەنگی دلێربوو، لەهەمو چین و توێژە جیاوازەكان ژن ئامادەیی هەبوو، ژنان پڕ بە گەرویان بانگەوازی ئازادیان دەكرد، ژنان بونە سیمبولی خۆپیشاندانەكانی هەولێر. چوارەم/ مامۆستایانی هەولێر لەگەڵ فەرمانبەرانی تەندروستی دیمەنێكی تریان پیشانی حوكمرانی هەولێر و هاوڵاتیاندا ئەویش ئەوەیە، ئەم چینە تەنیا گوزارشت لەداواكاریە تایبەتیەكانی خۆیان ناكەن لە موچە، بەڵكو هەریەكێكیان بونەتە دەنگێك و داكۆكی لە بناغەی پەروەردەو زانست دەكەن لە هەرێمی كوردستان. درەو: پێتان وایە خۆپشاندانەكانی هەولێر ئەنجامی خۆیان پێكاوە ؟ نیاز عەبدوڵا: ئەگەر خۆپیشاندان لە ناوچەرگەی هەولێر نەبوایە نێچیرڤان بارزانی ناچار نەدەبوو لەگەڵ حكومەتەكەی بڕیار بدات، ئەوەی موچەی لەخوار 400 هەزار دینارەوەیە موچەكەی هیچی لێپاشەكەوت نەكرێت و ئەوانی دیكەش موچەكەیان دوو هێندە زیادكرا، سەرەرای موچە ناچاركران سەرجەم دەستگیركراوان ئازادبكرێن ، لەهەموشی گرنگتر هاوڵاتیان خۆیان و بە ئازایەتی و قوربانیدان دەروازەیان كردەوە كە هەرساتێك بیانەوێت بڕژێنە سەرشەقام و بەبێ ترس خۆپیشاندان بكەن و نارەزایی دەرببڕن.
درۆی نیسان یەكێكە لەو نەریتە كۆنانەی كە ڕیشەكەی دەگەڕێتەوە بۆ سەدان ساڵ لەمەوبەر، درۆی نیسان چەندین شێوازی جۆراوجۆر لەخۆدەگرێت لە نێویاندا درۆكردن و ئابڕوبردن و گاڵتە و گەپ و بڵاوكردنەوەی نوكتە و خەڵەتاندنی كەسی بەرامبەر. ئەوروپییەكان لە یەكەم ڕۆژی مانگی چوار (نیسان)ی هەموو ساڵێك ئاهەنگی درۆی نیسان یاخود ڕۆژی درۆ دەگێڕن، لە ڕێی بڵاوكردنەوەی درۆ و نوكتەكردنەوە و قوربانییەكانی ئەو ڕۆژەش بە گێلەكانی درۆی نیسان ناودەبەن، ئامرازەكانی ڕاگەیاندن و ڕۆژنامە و گۆڤارەكانیش لەڕێی بڵاوكردنەوەی هەواڵی هەڵبەستراو و چیرۆك و ڕاپۆرتی بێبەنەماوە بەشداریدەكەن لەم بۆنەیەدا. " ئەوروپییەكان لە یەكەم ڕۆژی مانگی چوار (نیسان)ی هەموو ساڵێك ئاهەنگی درۆی نیسان یاخود ڕۆژی درۆ دەگێڕن، لە ڕێی بڵاوكردنەوەی درۆ و نوكتەكردنەوە قوربانییەكانی ئەو ڕۆژەش بە گێلەكانی درۆی نیسان ناودەبەن " لەگەڵ ئەوەی درۆی نیسان وەك یەكێك لە بۆنە میللیەكان لە سەدەی 19وە جەماوەری خۆی هەیە و پەرەی پێدەدرێت، بەڵام تائێستا نەبوەتە ئاهەنگێكی فەرمی لە هیچ وڵاتێكی جیهاندا و تائێستا لەچوارچێوەی گاڵتە و گەپدا ماوەتەوە لەگەڵ ئەوەی هەندێكجار بەئازاریش بووە. شاعیری بەریتانی جیفری چوسەر كە لە سەدەی 14دا ژیاوە، نوسەری كۆمەڵێك چیرۆك و هۆنراوەیە بەناوی ( چیرۆكەكانی كانتەربری) بەیەكەم كەس دادەنرێت كە ڕۆژی یەكی مانگی نیسان و درۆی پێكەوە گرێداوە، ئەوەش ئاماژەیەكە بۆ دێرێنی درۆی نیسان. " شاعیری بەریتانی جیفری چوسەر كە لە سەدەی 14دا ژیاوە، نوسەری كۆمەڵێك چیرۆك و هۆنراوەیە بەناوی ( چیرۆكەكانی كانتەربری) بەیەكەم كەس دادەنرێت كە ڕۆژی یەكی مانگی نیسان و درۆی پێكەوە گرێداوە، ئەوەش ئاماژەیەكە بۆ دێرێنی درۆی نیسان" بە شێوەیەكی گشتی دیاردەی تەرخانكردنی ڕۆژێك بۆ گاڵتە و گەپ و درۆ و نوكتەكردن، بە یەكێك لە دیاردە بەربڵاوەكان دادەنرێت لە ناو زۆرێك لە گەلاندا، ئەمەش تەنها پەیوەست نیە بەڕۆژی یەكی نیسان بەڵام درۆی یەكی نیسان بەدیاریكراوی لەو كاتەدا بڵاودەكرێتەوە. هەندێكی تر دەڵێن، نەریتی درۆی نیسان سەرچاوەكەی ڕۆژژمێری كۆنی ڕۆمانەكانە كە بە بۆنەی سەری ساڵ و سەرەتای وەرزەوە كاتێك گۆڕانكارییەكان سەرەو ژوور دەبون و بەتایبەت لە بەهاردا كە كەشوهەوا گۆڕانكاری بەرچاو بەخۆوە دەبینێت و هەندێك پێیانوایە درۆی نیسان لەم گۆڕانكارییەوە سەریهەڵداوە. بەریتانییەكان بەدیارترین ئەو گەلانە دادەنرێن كە پەیوەستن بە درۆی نیسانەوە، لە دیارترین ئەو درۆیانەشی كە تائێستا لەو وڵاتە بڵاوكراوەتەوە، ناردنی سەدان نامەی بانگهێشتكردن بووە بۆ هاوڵاتیانی شاری لەندەن بۆ ئامادەبون لە ئاهەنگی ساڵانەی شتنی شێری سپی، بەڵام دوای ئەوەی هاوڵاتییەكی زۆر لە شوێنی دیاریكراوی بۆنەكە ئامادەبون دواتر زانیوانە كە بانگهێشتەكە درۆی نیسان بووە. لە ئێرلەنداش ناردنی "پەیامێكی گرنگ" بوەتە نەریت و دەدرێت بە كەسێكی دیاریكراو و داوای لێدەكرێت كە بیگەیەنێت بە كەسێكی تر، كاتێك كەسی سێیەم نامەكە دەكاتەوە ئەم دەستەواژەیە نوسراوە"بینێرە بۆ گەمژیەكی تر". " لە ئێرلەندا ناردنی "پەیامێكی گرنگ" بوەتە نەریت و دەدرێت بە كەسێكی دیاریكراو و داوای لێدەكرێت كە بیگەیەنێت بە كەسێكی تر، كاتێك كەسی سێیەم نامەكە دەكاتەوە ئەم دەستەواژەیە نوسراوە"بینێرە بۆ گەمژیەكی تر" هەر لەچوارچێوەی ئەو درۆیانەی خراونەتە پاڵ درۆی نیسان، یەكێك لە بەشدارانی تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر لە تویتێكدا نوسیویەتی ، دیارترین درۆكانی نیسان لە ساڵی 1746 كراوە لە ڕێی ڕۆژنامەیەكی بەریتانیەوە كە بانگەشەی ڕێكخستنی گەورەترین نمایشی كردوە بۆ گوێدرێژ، كاتێك خەڵكێكی زۆر كۆبوەتەوە جگە لەخۆیان شتێكی تریان نەبینیوە. ئاژانسی "ئەسۆشیەیتید پرێس" لە ساڵی 1983دا، ڕاپۆرتێكی لەبارەی درۆی نیسان بڵاوكردەوە، كە جۆزێف بوسكن مامۆستای مێژوو لە زانكۆی بۆستن ئامادەیكردبوو، زۆرینەی ڕاگەیاندنەكانی جیهان بڵاویانكردەوە. بیرۆكەكە دەڵێت، ئەم نەریتە لە سەرەتای سەدەی چواری زاینی و لەسەردەمی قوستەنتین ئیمپراتۆری ڕۆمانییەوە سەرچاوەی گرتوە، چیرۆكەشەش بەمشێوەیەیە، كەسێك بەناوی (كوغل) لە كۆشكی ئیمپراتۆر ڕۆڵی بوكەڵەی بینیوە و لەبەردەمی ئیمپراتۆردا وتویەتی بوكەڵەكان (موهەریج) دەتوانن لە ئیمپراتۆر باشتر حوكمڕانی بكەن و ئیمپراتۆری ڕۆمانیش بۆ گاڵتەجاری ئەو بوكەڵەیەی لە ڕۆژی یەكی نیساندا بۆ ڕۆژێك كردووە بە ئیمپراتۆر و (كوغل)یش، بڕیاریداوە ئەو ڕۆژە سەرانسەری ئیمپراتۆریەتی ڕۆمانی پڕبكات لە گاڵتە و گەپ و ئیمپراتۆر بەم بیرۆكەیە سەرسام بووە و لەوە وە بڕیاریداوە بیكاتە نەریتێكی ساڵانە. دوای ماوەیەك لە بڵاوكردنەوەی چیرۆكەكە، ئاژانسی" ئەسۆشیەیتید پرێس" بۆی دەركەوت كە خۆشی بوەتە قوربانی درۆی نیسان و مامۆستاكەی زانكۆی بۆستن چیرۆكەكەی هەڵبەستوە. ئامادەکردنی: درەو
وەزارەتی نەوتی عێراق بڕی فرۆش و داهاتی نەوتی مانگی ئازاری 2018ی راگەیاند: وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی ئازاری رابردوودا 107 ملیۆن و 50 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوەكردووە و كۆی داهاتەكەشی شەش ملیار و 418 ملیۆن بووە. عاسم جیهاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق رایگەیاند كۆمپانیا " سۆمۆ" لە مانگی ئازاردا 107 ملیۆن و 50 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردەی بازاڕەكانی جیهان كردووە و داهاتەكەشی( 6 ملیار و 418 ملیۆن و 58 هەزار دۆلار بووە. (داهاتی نەوتی عێراق بۆ مانگی ئازار 6 ملیار و 418 ملیۆن دۆلارە، بەڵام داهاتی نەوتی عێراق بۆ مانگی شوبات 5 ملیار و 769 ملیۆن دۆلاربووە واتا داهاتی نەوتی عێراق لە نێوان مانگی دوو و مانگی سێ ( 649 ملیۆن دۆلار ) زیادی كردووە. بەوتەی جیهاد بە تێكڕا رۆژانەی هەناردەكردنی نەوت لەو مانگەدا گەیشتوەتە سێ ملیۆن و 453 هەزار بەرمیل و هەر بەرمیلێك بە 59.9 دۆلار فرۆشراوە. جیهاد ئاشكراشیكرد كۆی ئەو بڕە نەوتە لە بەندەرەكانی باشوورەوە هەناردەی دەرەوە كراوە و هیچ بڕە نەوتێكی كێڵگەكانی كەركوكیش تۆمارنەكراوە. بیرهێنانەوە/ داهاتی نەوتی عێراق بۆ مانگی شوبات 5 ملیار و 769 ملیۆن دۆلارە. وەزارەتی نەوتی عێراق ئاستی فرۆش و داهاتی نەوتی راگەیاندو كە لەمانگی شوباتدا ( 28 رۆژ ) بڕی ( 95 ملیۆن و 940 هەزارو 404 ) بەرمیل نەوتی فرۆشتووە و داهاتەكەشی ( 5 ملیار و 769 ملیۆن و 532 هەزار) دۆلار بووە، كە نرخی بەرمیلێك نەوت ( 60.1) دۆلار بووە، واتا رۆژانە بڕی ( 3 ملیۆن و 426 ) بەرمیلی رەوانەكردووە، بەبێ كەركوك و هەرێمی كوردستان. https://oil.gov.iq/index.php?name=News&file=article&sid=1911
توركیا والی و قایمقام بۆ كانتۆنی عەفرینی رۆژئاوای كوردستان دادەنێت و دەیبەستێتەوە بە شاری ئەنتاكیای توركیاوە. دوای داگیركردنی عەفرین لەلایەن سوپای توركیاوە كۆنگرەی بەنا " كۆنگرەی رزگاركردنی عەفرین" بەسترا وتەبێژی ئەو كۆنگرەیەش دەڵێت ئەنجومەنێك لە هەموو پێكهاتەكان بۆ بەڕێوەبردنی عەفرین دەستنیشانكراوەو توركیاش والییەك بۆ عەفرین دادەنێت و قایمقامێكیش رەوانەی شارەكە دەكات. ماڵپەڕی " DW " ئەڵمانی بڵاویكردەوە حەسەن شندی وتەبێژ بەناوی " كۆنگرەی رزگاركردنی عەفرین" رۆژی شەممە لە بەیاننامەیەكدا كە لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردەوە، وتی " ئیتر لەمەولا عەفرین سەر بە شاری هاتای " ئەنتاكیا"ی توركیا دەبێت". شندی وتیشی " لیستی ناوی ئەندامە هەڵبژێدراوەكانی ئەنجومەنەكەیان رەوانەی وەزارەتی دەرەوەی توركیا كردووە و لەماوەی هەفتەیەك بۆ 10 رۆژدا كارەكان زیاتر رووندەبنەوە و پاشان ئەندامەكانی ئەنجومەنەكە دەچنە عەفرین و توركیشا والییەك بۆ شارەكە دادەنێت، بەڵام نازانین كێیە ، بەڵام لە لایەن توركیاوە دادەنرێت و پاشان قایمقامێكیش رەوانەی عەفرین دەكرێت." وتەبێژی بەناو " كۆنگرەی رزگاركردنی عەفرین ئاماژیبەوەشداوە كە هێزێكی پۆلیس بۆ شاری عەفرین پێكهێنراوە كە لە 450 پۆلیس پێكدێت.
بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل هێرشدەكاتە سەر رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و رایگەیاند " سوپای ئیسرائیل بە ئەخلاقترین سوپایە لە جیهاندا و ئامۆژگاری لە كەسانێكەوە وەرناگرن كە چەندین ساڵە بێ جیاكاری هاوڵاتیانی مەدەنی بۆردوماندەكەن." ئەمە هێرشەی نەتانیاهۆ دوای ئەوەهات كە سەرۆكی توركیا هێرشی ئەمدواییەی سوپای ئیسرائیلی بۆ سەر غەززە ئیدانەكرد. نەتەنیاهۆ لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر بەتوانجەوە نوسیوێتی" ئەوە ئەو رێگایەیە كە ئەنكەرە هەڵیبژاردووە بۆ یادكردنەوەی رۆژی یەكی نیسان". كە بە رۆژی جیهانی درۆ ناسراوە لە جیهاندا. لە رابردووشدا سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل ئەردۆغانی بەوە وەسفكردبوو كە " پیاوێكە گوندنیشنە كوردەكان تۆپباران دەكات". رۆژی شەممە رەجەب تەیب ئەردۆغان ئیسرائیلی بەوە تۆمەتباركرد كە هێرشی نامرۆیی دەكات و وتیشی رۆژێك دێت ئیسرائیل سزای ئەو ستەمە وەردەگرێت كە لە فەلەستینییەكانی دەكات.
خۆپیشاندانەكان لەكوێدا دەوەستن ؟ راپۆرتی/ محەمەد رەئوف خۆپیشاندانەكان تا ئێستا بەردەوامن، ئەمجارە خۆپیشاندەران توندتر و توڕەتر و جەریئانەتر و نیگەرانتر لەسەر شەقامن، دروشمەكانیان تەنها لە موچەدا نەوەستاوە، بەڵكو داوای رۆیشتن و كۆتایی هێنانی بەرپرسانی هەرێم دەكەن، كە بە دز و شەریكی دز ناویان دەبەن، ئەگەرچی سەرۆكی حكومەتی هەرێم چوارشەممەی رابردوو دەستكاریكردنی پاشەكەوتی موچەی راگەیاند، بەڵام ئەم دەستكاریكردنە دڵی گەرمی موچەخۆرانی ساردنەكردەوە، چونكە ئەوان ماوەی زیاتر لە دوو ساڵە سیستمی پاشەكەوتی موچەیان بەسەریان بەسەردا سەپێنراوە، تەنانەت ئەو چارەكە موچەیەشی لە كاتی خۆیدا پێدابیننەكراوە، بۆیە بەشێك لە هۆكاری بەردەوامی خۆپیشاندانەكان نەبونی متمانەیە، متمانە بە بەڵێنەكانی حكومەت، ئەوان دەزانن ئێستا كاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانە بۆیە سوربونی خۆیان لەسەر داواكاریەكانیان دوپاتدەكەنەوە. ئێستای خۆپیشاندانەكان لەبەردەم دوو ئەگەردان، درێژەدان بە خۆپیاشندانەكان یاخود كۆتاییهێنان بە خۆپیشاندانەكان، لە هەردوو حاڵەتەكەدا لێكدانەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت و كاریگەری خۆی جێدەهێڵیت. ئەگەر خۆپیشاندانەكان بەردەوام بن: لە ئەگەری بەردەوامی خۆپیشاندانەكاندا، وەك خۆپیشاندەران ئاماژەی بۆ دەكەن سوورن لەسەر بەردەوامی خۆپیشاندانەكان تا ئەو كاتەی داواكاریەكانیان جێبەجێدەكرێت: - لەئەگەری بەردەوامی خۆپیشاندانەكاندا، بەهۆی نزیکبوونەوە لە هەڵمەتی هەڵبژاردنەكاندا حكومەتی هەرێم ناچارە مل بدات و بەو پێیەش فشار لەسەر خۆی و سازشی زیاتر بۆ بەغداد دەكات تا موچە بنێرێت. - یاخود پارتی و یەكێتی بە رێكەوتن و هێز كۆتایی بەخۆپیشاندانەكان دەهێنن، هاوشێوەی خۆپیشاندانەكانی 17ی شوبات، كە ئەمەیان هەرچەندە باس لە فشاری پارتی دەكرێت لەسەر یەكێتی بۆ كپكردنی خۆپیشاندانەكان بەتایبەتیش لە دەڤەری سلێمانی، بەڵام ناكۆكیەكانی ناوخۆی یەكێتی و ترسی یەكێتی لە هەڵبژاردن، ئەستەمە یەكێتی بچێتە ژێر باری ئەو رێگەیە بۆیە ئەم ئەگەرەیان لاوازە، لایەنەكانی دەرەوەی پارتی و یەكێتیش ئەگەرچی بەردەوام لەناو خۆپیشاندانەكاندان و پشتیوانی بۆ دەردەبڕن، بەڵام چاودێران دەڵێن كە بارودۆخە بەجۆرێك ئیحراجی بۆ درووستکردون كە ناتوانن پشتی تێبكەن ئەویش بەهۆی ئەوەی ئەزانن پشتیوانی نەكردنیان زیانیان بەردەكەوێت لە هەڵبژاردنەكاندا، لەلایەكی تریش ئەوان ئەجێندای رونیان نەبووە بۆ خۆپیشاندانەكان لەبری پێشڕەوی خۆپیشاندەران ئەمان كەوتونەتە دوای خۆپیشاندەران، بۆیە ئەجێندایەكی رونیان نیە، هەروەك نوسەر و روناكبیر ئاراس فەتاح لە نوسینێكدا بەناوی ( كاتی چیە) دەنوسێت:( سەردان و بەسەركردنەوەی خۆپیشاندەران هیچ بەھایەكی سیاسیی و واقیعیی نییە گەر تەنها قەرزێكی ئەخلاقیی و خۆنماییشكردنێكی ڕەمزیی ئەم سەرۆك و ئەو ئەندام پەرلەمان و فڵان كاندیدی داهاتووی هەڵبژاردنەكان بێت، بەڵكو دەبێت وێنەكە گەورەتر ببینرێت و بیری عەقلانیی لە دروستكردنی دەرچەیەكی سیاسیی و كۆمەڵایەتیی بۆ ئەم ھەرێمە بكرێتەوە. خێوەتی خۆپیشاندەران خێوەتی پرسەی كۆمەڵایەتیی نییە، بەڵكو دەبێت بكرێت بە خێوەتێكی سیاسیی فاتیحەخوێندن بۆ ئەم دەسەڵاتە. كوردستانی دوای ریفراندۆم پێویستی بەوە نییە مەینەتی خەڵك بكرێت بە كەرەسەی بانگەشەی ھەڵبژاردن و وەھم و خەونی عەوامفەریبیی ئەوەیان لادروستبكەن گەر دەنگ بە فڵان ھێز بدەن، ئیتر ئەوان لە ھەموو زوڵمێك ڕزگاریان دەبێت. بەڵكو دەبێت بە قووڵیی و بەرپرسانە بیر لە پەیوەندیی كۆمەڵگای ئێمە بە دەسەڵاتی خۆی و بە بەغداوە بكرێتەوە و پێكڕا ڕێگە لەوەبگرن كە چیدی ئاساییشی كۆمەڵایەتیی و نیشتیمانییمان لەوە زیاتر وێراننەكرێت كە ئەم دوو حیزبە لەماوەی ئەم نیوسەدەیەدا بەسەر هەرێمدا ھێناویانە. - یان ئەوەتا بەرپرسانی حكومەتی هەرێم بێدەنگی لەسەر خۆپیشاندانەكان دەردەبڕن و خۆپیشاندەران بەویستی خۆیان كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان دەهێنن، وەك ئەوەی لە ساڵی رابردوودا بەناچاری مامۆستایان كۆتاییان بە خۆپیشاندانەكان هێنا، بەڵام ئەم ئەگەرەیان لاوازە چونكە ئەم جارەیان تەواوی شار و شارۆچكەكان هاتونەتە شەقام، بۆیە ئەگەری ملدانی حكومەت بۆ خۆپیشاندەران ئەگەرێكی بەهێزە. لە ئەگەری كۆتاییهاتنی خۆپیشاندانەكاندا: ئەگەر خۆپیشاندەران كۆتایی بە نارەزایی و خۆپیشاندانەكانیان بهێنن ئەوا، خۆپیشاندەران دەستكەوتی گەورەیان بەدەستهێناوە كە خۆی دەبینێتەوە لە: - سەرەڕای ئەوەی ترسی و گومان هەیە كە ئەم دەستكاریە بۆ كپكردنەوەی توڕەیی شەقام بێت، بەڵام رێژەی پاشەكەوتیان بەرێژەیەكی بەرچاو دابەزاندووەو ئەوانەی موچەكەیان كەمە پاشەكەوتیان لەسەر هەڵگیراو ئەوانەشی لە سەرو ملیۆنێكەوەیە رێژەیەكی كەم لە موچەكەیان دەبڕدرێت، واتا خۆپیشاندەران حكومەتیان ناچاركرد بەشێكی زۆری موچەیان بۆ بگەڕێنێتەوە كە موچەی ئێستایان بۆ دوو هێندە زیادكرد، واتا موچەخۆرێك ئەگەر موچەكەی لەسەرو ملیۆنێك دینارەوە بوبێت و بە پاشەكەوت كرابێتە 400 هەزار دینار، ئەوا ئێستا بەرزبۆتەوە بۆ 800 هەزار دینار. - خۆپیشاندانی ئەمجارە جیاواز لە رابردوو ئاماژەیەكی گرنگیدا بە دەسەڵاتداران بەتایبەتیش دەسەڵاتی پارتی و یەكێتی كە خۆپیشاندەران ناوچەی سەوزیان كۆنترۆڵكردووەو هەركات بیانەوێت كش مەلیكی دەسەڵاتی ئەم ناوچەیە دەكەن و هاوكات قەڵای زەردیشیان بە بوێری وئازایەتی و جورئەتەوە لەقاندووەو هەركات بیانەوێت قەڵای باستیلی پارتی وەك یەكێتی كۆنترۆڵ بكەن. - خۆپیشاندەران لە دەڤەری هەولێر و دهۆك ئەگەرچی روبەرووی گرتن و لێدان و رێگری زۆر بونەوە، بەڵام دەسەڵاتی پارتیان ناچاركرد خۆی لەگەڵ خۆپیشانداندا رابهێنێت و تەشقی دەسەڵاتی شەقوەشێن و ئەمنی پارتیان لەو دەڤەرە تێكشكاند،بەواتایەكی تر ئاماژەكانی خۆپیشاندانی ئەمجارە لەدەڤەری زەرد دەستكەوتە گەورەكەی لە داهاتوودا دەچنرێتەوە. سەرەرای هەمو ئەو دەستكەوتانەی كە خۆپیشاندەران بەدەستیانهێناو ملیان بە حكومەت كەچكرد كە دەستكاری پاشەكەوتی موچە بكات، بەڵام گرنتی نیە كە حكومەت پەیوەست دەبێت بەو گۆڕانكاریانەو بڕیارەكانی جێبەجێ دەكات و كاتی نیە. ............................................................................... بیرهێنانەوە.... وەزیری دارایی حكومەتی هەرێم رایگەیاند ئەوان مانگانە لەكاتی خۆیدا موچە دەدەن و پشت بەو سەرچاوانەی داهات دەبەستن ئەوانیش : یەكەم/ مانگانە 375 ملیار دینار لەداهاتی نەوتی وەزارەتی سامانە سەروشتیەكان دووەم/ مانگانە 317 ملیار دیناری بەغداد سێیەم/ مانگانە 25 ملیار دیناری ئەمریكیەكان بۆ پێشمەرگە كە بەپێی وتەی وەزیری دارایی مانگانە داهاتەكەیان دەكاتە ( 720 ملیار دینار)، بەڵام هەموو ئەو سەرچاوەی داهاتانەی كە دەستیان دەكەوێت، جێگیر نیەو گرنتی بەردەوامی نیە، بەو پێیەی : یەكەم/ ئەو بڕە پارەیەی لە بەغداوە بۆیان دێت كە ( 317 ملیار دینار)ە گرنتی بەردەوامی نیە، بەپێی وتەی عەلی حەمە ساڵح جێگری سەرۆكی لیژنەی دارایی و ئابوری پەرلەمانی كوردستان، ناردنی پارە لە بەغداوە كاتیە تاوەكو بڵاوكردنەوەی یاسای بودجەی عێراقە لە ڕۆژنامەی وەقائع و ئەنجامدانی هەڵبژاردنەكان، چونكە بەپێی یاسای بودجەی عێراق، هەرێمی كوردستان دەبێت ڕۆژانە( ٢٥٠ هەزار )بەرمیل نەوت بداتە بەغدا، نەك هەرێم نەوتی خۆی بفرۆشێت و بەغداش پارە بدات، پێشی وایە ئەم كارەی حەیدەر عەبادی لەپێناو ئەوەدایە پشتیوانی كورد بەدەستبهێنێت بۆ ئەوەی بكرێتەوە سەرۆك وەزیرانی عێراق، هەركاتیش كرایەوە سەرۆك وەزیران، یاسای بودجە جێبەجێدەكات. دووەم/ مانگانە بڕی ( 375 ملیار ) دینار لە داهاتی نەوت دەست دەكەوێت، چونكە لە ئێستا حكومەتی هەرێم رۆژانە نزیكەی ( 370 هەزار بەرمیل ) نەوت بەرهەمدەهێت و نزیكەی ( 335 هەزار ) بەرمیل نەوت دەفرۆشێت و ئەوەی دیكەی بۆ ناوخۆیە، كە بەپێی راپۆرتی ( سۆمۆ) هەرێمی كوردستان لە مانگی سێدا ( مارس ) رۆژانە ( 344 هەزار ) بەرمیل نەوتی رەوانەكردووە. بەڵام ئەم پارەیە گرنتی نیە لەبەر ئەوەی:. ا- هەركات یاسای بودجە لە بەغداد جێبەجێبكرێت پێویستە هەرێم رۆژانە ( 250 هەزار ) بەرمیل نەوت بداتە بەغداد، ئینجا بەغداد پارە دەنێرێت. ب- زۆرجار فرۆشتنی نەوت هەرێم كێشەی تێ دەكەوێت لە ( رەوانەكردن ، فرۆشتن، هێنانەوەی داهاتەكەی، كێشەی كۆمپانیاكانی نەوت ). بۆیە پارەی نەوتەكەی هەرێمیش كە مانگانە ( 375 ملیار) دینارە گرنتی نیە لە كاتی خۆیدا مانگانە بگاتە دوەستی وەزارەتی دارایی و ئەویش دابەشی بكات. سێیەم/ ئەو پارەیەی ئەمریكیەكان بۆ پێشمەرگە كە بڕەكەی ( 25 ملیار دینار)ە كۆمەڵێك مەرج و پێوەری توندیان دیاری كردووە لەبەرامبەر پێدانیان بە پێشمەرگە ئەویش پشتی پێنابەسترێت. چوارەم/ داهاتی ناوخۆ كە بڕكەی مانگانە ( 120 ملیار دینار)ە كەم و زیاد دەكات و ئەگەر یاسای بودجەی عێراق جێبەجێبكرێت ئەبێت ئەو داهاتانە بەتایبەتیش گومرگ و خاڵە سنوریەكان و فڕۆكەخانەكان بگەڕێنەوە بەغداد، كەواتا ئەو داهاتەش گرنتی نیە. http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=175
بەپێی ئامارەكانی سایتی ( تانكەر تراكەرز) بڵاویكردوەتەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە مانگی ئازاردا ( 1/3/2018 تا 1/4/2018 ) رۆژانە بڕی (324 هەزار 496 ) بەرمیل نەوتی لە رێگەی بەندەری جەیهانی توركیەوە رەوانەكردووە، بەو پێیەش كۆی گشتی دەكاتە( 10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 )بەرمیل تەنها لە مانگی ئازاردا. ئێستا نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت لە بازارەكانی جیهاندا ( 69 دۆلار)ە نەوتی هەرێم بە ( 10 دۆلار) كەمتر دەفرۆشرێت،بەو پێیەش كۆی داهاتی نەوتی مانگی ئازاری هەرێم كە (10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 ) بەرمیل بووە دەكاتە ( 600ملیۆن دۆلار ) دۆلار كە دەكاتە ( 718 ملیار دینار )ی عێراقی، خۆ ئەگەر لەو داهاتە ( 200 ملیار) دیناریشی بۆ خەرجی بڕوات ئەوا ( 518 ملیار دینار ) دەمێنێتەوە لەگەڵ ( 317 ملیار دیناری) بەغدا و ( 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ و ( 25 ملیار دیناری) ئەمریكا دەكاتە ( 980 ملیار دینار) كە كۆی موچەی موچەخۆران بە موچەی تەواوەتیەوە ( 897 ملیار دینار)ە بەو پێیەش حكومەت دەتوانێت تەواوی موچەش بدات و مانگانەش بڕی ( 83 ملیار دینار)ی بۆ دەمێنێتەوە.
بەپێی ئامارەكانی سایتی ( تانكەر تراكەرز) كە تایبەتە بە بەدواداچونی هەناردە و فرۆشتنی نەوت لە رێگەی كەشتیەوە) بڵاویكردوەتەوە كە حكومەتی هەرێمی كوردستان لە مانگی كوردستان لە مانگی ئازاردا ( 1/3/2018 تا 1/4/2018 ) رۆژانە بڕی (324 هەزار 496 ) بەرمیل نەوتی لە رێگەی بەندەری جەیهانی توركیاوە هەناردە کردووە، بەو پێیەش كۆی گشتی دەكاتە( 10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 )بەرمیل تەنها لە مانگی ئازاردا. ئێستا نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت لە بازارەكانی جیهاندا ( 69 دۆلار)ە نەوتی هەرێم بە ( 10 دۆلار) كەمتر دەفرۆشرێت، ( هەروەك نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم وتی) بەو پێیەش كۆی داهاتی نەوتی مانگی ئازاری هەرێم كە (10 ملیۆن و 148 هەزار و 319 ) بەرمیل بووە دەكاتە ( 599 ملیۆن دۆلار ) دۆلار كە دەكاتە ( 718 ملیار دینار )ی عێراقی، ئەگەر لەو داهاتە ( 200 ملیار) دیناری بۆ خەرجی بڕوات ئەوا ( 518 ملیار دینار ) دەمێنێتەوە لەگەڵ ( 317 ملیار دیناری) بەغدا و ( 120 ملیار دیناری داهاتی ناوخۆ و ( 25 ملیار دیناری) ئەمریكا دەكاتە ( 980 ملیار دینار) كە كۆی موچەی موچەخۆران بە موچەی تەواوەتیەوە ( 897 ملیار دینار)ە بەو پێیەش حكومەت دەتوانێت تەواوی موچەش بدات و مانگانەش بڕی ( 83 ملیار دینار)ی بۆ دەمێنێتەوە. (... داهاتی نەوت و پارەی بەغداد و داهاتی ناوخۆ و پارەكەی ئەمریكا، كە كۆی گشتی دەكاتە 980 ملیار دینار، بە ئاسانی بەشی موچەی تەواوەتی موچەخۆران دەكات و زیاتر لە 83 ملیار دیناریشی زیاد دەبێت..) راپۆرتەكەی سایتی( تانكەر تراكەرز) ئاماژەی بەوەشكردووە ئیسرائیل كڕیاری سەرەكی نەوتی هەرێمی كوردستانە و (رۆژانە 130 هەزار و 721 بەرمیل ) نەوتی هەرێم بە ئیسرائیل دەفرۆشرێت كە 40%ی كۆی نەوتی هەرێمی كوردستان دەكات .لەدوای ئیسرائیل یۆنان لە پلەی دووەمی كڕیارە سەرەكییەكانی نەوتی هەرێمدا دێت كە رۆژی( 87 هەزار و 236 )بەرمیل دەكڕێت كە دەكاتە ( 26.88%)ی كۆی نەوتی هەناردەكراوی هەرێم. لە دوای یۆنان، كرواتیا لە پلەی سێیەمی كڕیارە سەرەكییەكانی نەوتی هەرێمی كوردستاندا دێت و رۆژانە( 42 هەزار و 94) بەرمیل، واتە 12.97%ی نەوتی هەناردەكراوی هەرێمی كوردستان دەكڕێت.
مەحمود زیاب ئەحمەد دواین وەزیری ناوخۆی رژێمی سەدام حسێن كاری ئەندازیاری دەكات لە سودان، مەحمود زیاب ئەحمەد دواین وەزیری ناوخۆی رژێمی سەدام حوسێنیان لە نزیك پرۆژەیەك لە وڵاتی سودان لەگەڵ چەند كرێكارێكی سودانی بڵاوكردوەتەوە. مەحمود زیاب كە لە ( 28/5/2001 – 9/3/2003 وەزیری ناوخۆی عێراق بووە) لە ساڵی 2003 و لەكاتی لێدانی عێراق لەلایەن هاوپەیمانانەوە، بەردەوام بە كڵاشینكۆڤێكی ئاڵتونیەوە لە تەنیشت محەمەد سەعید سەحاف ( علوج) دەردەكەوت و هەڕەشەی لە هێزە ئەمریكییەكان دەكرد. لەدوای روخانی رژێمی بەعسەوە یەكێك بوو لە داواكاراوانەی كە لەلایەن هاوپەیمانانەوە لە 8/8/2003 دەستگیركراوەو لەسەر دۆسیەی هۆڕەكان بۆ ماوەی 7 ساڵ سزادرا، دوای تەواوكردنی ماوەی سزادانەكەی وەزارەتی دادی عێراق لە ڕۆژی 9ی تەمموزی ساڵی 2012 بڕیاری ئازادكردنی دەركرد. مەحمود زیاب هەشتەم بەرپرسی رژێمی سەدامە كە تا ئێستا ئازادكراوە، ئەوەش دوای ئەوەی لە 18ی نیسانی ساڵی ڕابردودا هەواڵی ئاازادكردنی محەمەد مەهدی ساڵح وەزیری بازرگانی و حامید یوسف حەمادی وەزیری ڕۆشنبیری و چەند بەپرسێكی تری پێشوی حزبی بەعسی ئاشكراكرد. https://youtu.be/Ujk0qS4Nfqo
رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵی ئەمریكی رایگەیاند دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا زیاتر لە 200 ملیار دۆلار پارەی تایبەت بە هەوڵەكانی دووبارە ئاوەدانكردنەوەی سوریا بلۆككرد و ئیدارەكەشی رۆڵی ئەمریكا لەو وڵاتە هەڵدەسەنگێنێت. رۆژنامەكە لەزاری بەرپرسانی ئەمریكا ئاشكرایكرد كە كۆشكی سپی فەرمانیداوە بە وەزارەتی دارایی بۆ بلۆككردنی ئەو پارەیە. ئەو بەرپرسانەی ئەمریكا ئاماژەیان بۆئەوەشدا كە ترەمپ ئەو بڕیاری دوای ئەوەداوە كە راپۆرتێكی هەواڵی بینیوە و تێیدا ئاماژەبەوەكراوە كە ویلایەتە یەكگرتووەكان بەمدواییە بەڵێنیداوە 200 ملیۆن دۆلاری تر بۆ هەوڵەكانی زوو ئاوەدانكردنەوەی سوریا پێشكەشبكات. شوباتی رابردوو رێكس تیلەرسۆن وەزیری دەرەوەی ئەمریكا پێش ئەوەی پۆستەكەی بەجێبهێڵێت لە كۆنگرەی كوەیتی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعش بەڵێنی پێشكەشكردنی ئەو بڕە پارەیەی دابوو. رۆژنامەی وۆڵ ستریت جۆرناڵ دەشڵێت ئەو بڕیارەی ترەمپ هاوتەریتە لەگەڵ لێدوانەكانی رۆژی پێنجشەممەی دەربارەی كشانەوەی سوپای ئەمریكا لە سوریا كاتێك لە وتەیەكیدا لە شاری ریچفێڵدی ویلایەتی ئۆهایۆ وتی هێزەكانی ئەمریكا لەسویا " زۆر بە زوویی" لەو ناچانەی لێی جێگیركراون دەكشێنەوە. ترەمپ وتیشی " گورزی كەمەرشكێنمان لە داعش داوە و زۆر بە زوویی سوریا بەجێدەهێڵین و بەجێیدەهێڵین ئەوانی تر بایەخی پێبدەن." هەروەها ترەمپ وتیشی " لە سەداسەدا كۆنترۆڵی ئەوە دەكەین كە پێی دەڵێت خاكی خەلافەت، زۆر بە خێرایی كۆنترۆڵی دەكەین، بەڵام بەمزوانەش لەوەێ دەردەچین." وەرگێرانی: نامیق رەسوڵ
رۆژنامەی میدڵ ئیس ئایە بڵاویكردوەتەوە كە دوای شەش مانگ لە دژایەتیكردن، ئەنكەرە لاپەڕەكی نوێ لەگەڵ هەولێر هەڵئەداتەوە لە پێناو بەدەستهێنانی هاوپەیمانێتیەكدا دژبە پارتی كرێكارانی كوردستان لە كوردستانی عێراق، حكومەتی توركیا هەنگاوەی یەكەمی هەڵگرت بۆ كۆتاییهێنان بەو گەمارۆ ئابوریەی كە لەسەر حكومەتی هەرێمی كوردستان دای نابوو لەدوای ریفراندۆمەكەی ئەیلولی 2017، ئەویش بە هیوایەی هەولێر هەنگاوی جدی هەڵبگرێت دژ بە دەركردنی پارتی كرێكارانی كوردستان لە شەنگال. لە 26ئازارەوەو دوای شەش مانگ لە راگرتنی، هیڵی ئاسمانی توركیا گەشتی راستەوخۆی فرۆكەی لە توركیاوە بۆ هەولێر دەستپێكردەوە، ئەوەش رونترین ئاماژەیە كە ئیستا ئەنكەرە رازیبوە لاپەرەیەكی نوی هەڵبداتەوە لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردوستان، ئەویش لە پێناو بەدەستهێنانی دەستكەوتی گەورەی سەربازی بۆ ئەنقەرە لە باكوری عێراق. عەلی فایەق دەمیر، مامۆستای زانكۆی گالاتەسەرای ئەستنبوڵ دەڵیت: ئەو هەنگاوەی ئەنكەرە نیشاندانی نیازپاكیەكی گەورەیە لەلایەن توركیاوە بۆ هەرێمی كوردستان و سەركەوتنێكی گەورەشە بۆ توركیا و هەلێر و عیراقیش.ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆن لە شەنگال لە ئەستۆی بەغدایە، بەڵام بەغداد دڵخۆش دەبێت كە ئەگەر ئەنكەرە هەولێر رازی بكات كە رۆڵی خۆی بگێرێت لە دەركردنی پەكەكە لە شەنگال. وەرگێڕان: سەفین ئازاد
راپۆرتی: محەمەد رەئوف دوای سێ مانگ لە دەستگیركردن و زیندانیكردنی قازیەكان بەرەبەیانی 31 ی ئازاری 1947 دوای نزیكەی یەك ساڵ لە دامەزراندنی كۆماری كوردستان لە مهاباد، پێشەوا قازی محەمەد سەرۆك كۆماری كوردستان, حەمەحوسێن خانی (سەیفی قازی ) وەزیری جەنگ و ئامۆزای پێشەوا قازی محەمەد و ئەبولقاسم سەدری قازی( برای پێشەواقازی محەمەد و نوێنەری مهاباد لە تاران) لە مەیدانی چوارچرای مهاباد لە سێدارەدان، لەو شوێنەی كە لە 22/1/1946 كۆماری كوردستانی لێراگەیەنرا. ئەو تاوانانەی كە لای رژێمی پادشایەتی درابوونە ئەستۆی قازیەكان: ـ گۆڕین و دەستكاریكردنی نەخشەی وڵاتی ئێران. ـ ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی و داگیركردنی بەشێك لە خاكی ئێران بە ناوی كوردستان. ـ بازرگانیكردنی نەوت لەگەڵ سۆڤیەت بەبێ ئاگاداری و ڕەزامەندی دەوڵەتی ناوەندی. ـ سازكردنی نەخشەی كوردستانی گەورە بەلكاندنی كوردستانی ئێران، عێراق، توركیا و سوریا. ـ هێنانەناوەی بێگانە و بەشێك لە خاكی ئێران خستنەژێردەستی (مەبەست مەلا مستەفا بارزانی)یە. ـ دانانی ئاڵای جیاواز بۆ كوردستان بە ئاڕمی چەكوش و داس بەشێوەی ئاڵای سۆڤیەت. ـ لێدانی سكەی پووڵ بۆ كوردستان بە وێنەی ڕووپیەی ڕوسی لەدوای جەنگی دووەمی جیهانیەوە و دابەشكردنی ئێران بەسەر وڵاتانی روسیا و ئەمریكا و بەریتانیا كە كوردستان دەكەوتە ژێر دەسەڵاتی روسیاوە، بۆیە هەر لە ساڵی 1941 ەوە بۆشاییەكی ئیداری لە ناوچەكە درو=وست بوو دەسەڵاتی حوكمی ئێران لەناوچەكەدا لاواز بوو، هەربۆیە بەسود وەرگرتن لە بارودۆخەكە و كۆبونەوەی ژمارەیەكی زۆری فەرماندە و سەركردەی كوردی پارچەكانی دیكەی كوردستان لە مهاباد لە رۆژی 22/1/1946 كۆماری كوردستان راگەیەنرا بەڵام لە 23/12/1946 واتا لەدوای 11 مانگ و یەك رۆژ سوپای ئێرانی گەیشتە ناو شاری مهاباد و سەركردەكانی كۆمارەكە دەستگیركران و دوای زیاتر لە سێ مانگ لە بەرەبەیانی 31/3/1947 قازی محەمەد و سەیفی قازی و سەدری قازی لە مەیدانی چوارچرای شاری مهاباد لەسێدارەدران. قازی محەمەد پێش لەسێدارەدانی وەسێتنامەیەك دەنوسێت كە ئەمە دەقەكەیەتی بسماللە الرحمن الرحیم رۆڵە و برا عەزیزەكانم! برا بەش خوراوەكانم, میللەتە زوڵم لێكراوەكەم! وام لە دوایین ساتەكانی ژیانمدا, چەند ئامۆژگارییەكتان دەكەم, وەرن بە خاتری خوا چیتر دوژمنایەتیی یەكتری مەكەن؛ یەك بگرنو پشتتان وەیەكتری بدەن, لە بەرابەر دوژمنی زۆردارو زاڵم بوەستن, خۆتان بە خۆرایی بە دوژمن مەفرۆشن, دوژمن هەر ئەوەندە ئێوەی دەوێ, تا كاری خۆتان پێجێبەجێ دەكاو قەت بەزەیی پێتاندا نایە؛ لە هەر هەلێكدا بێ, قەت لێتان نابوورێ. دوژمنانی گەلی كورد زۆرن, زاڵمن, زۆردارن؛ بێبەزەیین؛ رەمزی سەركەوتنی هەر گەلو نەتەوەیەك, یەكگرتنو یەكبوونە؛ پشتگیریی تەواوی میللەتە. هەر میللەتێك یەكیەتییو تەبایی نەبێ, هەر دەم ژێردەستی دوژمنانی دەبێ, ئێوە گەلی كورد! هیچتان لە گەلانی سەر ئەم گۆی زەویە كەمتر نیە, بەڵكوو لە پیاوەتیو غیرەتو لێهاتوویی؛ لە زۆر لەو گەلانەی رزگار بوون لە پێشترن. ئەو میللەتانەی كە لە چنگی دوژمنە زۆردارەكانیان رزگاریان بوو, وەك ئێوەن؛ بەڵام ئەوانەی خۆیان رزگار كردوە, یەكیەتییان لە نێواندا هەبووە؛ با ئێوەش وەكوو هەموو گەلانی رووی زەوی, چیتر ژێردەست نەبن؛ هەر بە یەكگرتنو حەسوودی بەیەك نەبردنو خۆنەفرۆشتن بە دوژمنان لە دژی نەتەوەكەمان دەتوانن رزگار بن. براكانم! چیتر فریوی دوژمن مەخۆن؛ دوژمنی كورد لە هەر رەنگو دەستەو قەومێك بێت, هەر دوژمنە, بێروحمە, بێویژدانە؛ روحمتان پێناكا, بەیەكترتان بەكوشت دەدا؛ تەماحو وەبەر دەنێ؛ بە درۆو فڕوفێل بەگژ یەكترودا دەكا؛ لەناو هەموو دوژمنەكانی گەلی كورد, دوژمنی عەجەم لە هەموویان زاڵمترو مەلعوونترو خوانەناسترو بێبەزەییترە؛ لە هیچ تاوانێك بەرانبەر بە گەلی كورد دەست ناگێڕێتەوە؛ هەر بە درێژایی مێژوو لەگەڵ گەلی كورد, غەرەزو كینەی ریشەداری هەبووەو هەیەتی. = تەماشا كەن, بڕوانن تەواوی گەورە پیاوانی گەلەكەتان, لە سمایل ئاغای شكاكەوە بگرە؛ تا جەوهەر ئاغای برایو هەمزە ئاغای مەنگورو چەندو چەندین مرۆڤی دیكە, هەر هەموویان بە فریودان, ئارامیان كردنەوەو خەڵكیان لە پشت كردنەوەو ئینجا زۆر نامەردانە, كوشتیانن؛ هەموو ئەوانەیان بە سوێندو قورئان فریو دان كە گویا عەجەم نییەتی خێری لە گەڵیاندا هەیەو چاكەیان لەگەڵدا دەكات, بەڵام هەر كوردە خۆش باوەڕەو بە سوێندو سۆزی عەجەم فریوی خواردوەو باوەڕی پێ هێناون؛ كەچی تا ئێستاش بە درێژایی مێژوو, كەس نەیدیوە تاكوو جارێكیش عەجەم بە سوێندو وادەو ئەو پەیمانانەی كە بە سەرانی كوردی داوە, وەفای پێبكاو وادەكانی لەگەڵ كورد بەجێ بگەیەنێ؛ هەر هەمووی درۆو فڕوفێڵ بووە. جا وا من وەكوو برایەكی چووكەی ئێوە, لە رێگای خوادا, بۆ خاتری خودا پێتان دەڵێم: یەكتر بگرنو قەت پشتی یەكتر بەرمەدەن. دڵنیا بن ئەگەر عەجەم هەنگوینتان بداتێ, دیارە ژەهری تێكردوە. بە سوێندو بەڵێنی درۆی عەجەم فریو مەخۆن؛ كە ئەگەر هەزار جار دەست لە قورئانی پیرۆزیش بداو بەڵێنتان پێبدا, دڵنیا بن مەبەستی فریودانی ئێوەیە, تاوەكوو فێڵێكتان لـێبكا. وا من لە دوایین ساتەكانی ژیانمدا بە خاتری خودای گەورە ئامۆژگاریتان دەكەم, پێتان دەڵێمو خوا بۆ خۆی دەزانێ كە من ئەوەی لە دەستم هات, بە سەرو بەگیانو تێكۆشان, بە ئامۆژگاریو رێنوێنیو رێگەی راست نیشاندانی ئێوە, درێغیم نەكردوە. ئێستاش لەو ساتەداو لەو بارودۆخەدا, دیسان پێتان رادەگەیەنم كە چیتر فریوی عەجەم نەخۆنو باوەڕ بە سوێندو دەست لە قورئان دانو بەڵێنو سۆزەكانیان مەكەن. چونكە عەجەم نە خوا دەناسنو نە باوەڕیان بە خواو پێغەمبەر هەیەو نە باوەڕیان بە رۆژی قیامەتو حسابو كیتاب هەیە. لە لای ئەوان ئێوە هەر لەبەر ئەوەی كە كوردن, با موسڵمانیش بن, تاوانبارو مەحكوومن, بۆ وان دوژمنن؛ سەرو ماڵو گیانتان بۆ ئەوان حەڵاڵەو بە غەزای دەزانن, بەڵێنم وانەبوو من بڕۆمو ئێوە بە دەست ئەو دوژمنە دڵڕەشانەوە بەجێ بهێڵم, زۆر جاریش بیرم لە رابردووو گەورە پیاوانمان كردۆتەوە, كە عەجەم بە فریوو سوێندو درۆو حیلە گرتوویاننو كوشتوویانن, چونكە لە مەیدانی نەبەردیدا پێیان نەوەستانو نەیان توانیوە لە بەرانبەریاندا رابوەستن, ناچار بە درۆو فڕوفێڵ هەڵیان خەڵەتاندوون, كوشتوویانن. من ئەوانم هەر هەموویان لەبیر بوو؛ قەتیش باوەڕم بە عەجەمان نەكردوە؛ بەڵام عەجەم لە پێش گەڕانەوەیان بۆ ئێرە چەندین جار وەڵامو راسپاردەیان بە نامەو بە ناردنی كەسی ناوداری كوردو فارس بە دانی بەڵێنو پەیمانی یەكجار زۆرو بۆرەوە كە دەوڵەتی عەجەمو شا خۆی نیەتی خێریان هەیەو ئامادە نین تەنانەت دڵۆپێك خوێن لە كوردستان بڕژێ. ئێستا ئێوە ئەنجامی بەڵێنەكانیان بە چاوی خۆتان دەبینن؛ ئەگەر سەرانی هۆزو عەشیرەتە كوردەكانمان خیانەتیان نەكردباو خۆیان بە حكوومەتی عەجەم نەفرۆشتبا, ئێمەو ئێوەو كۆمارەكەمان وای بەسەردا نەدەهات. ئامۆژگاریو وەسیەتم ئەوەیە: با منداڵەكانتان بخوێنن, چونكە ئێمەی میللەتی كورد هیچمان لە میللەتانی دیكە كەمتر نیە, ئیللا خوێندن نەبێ؛ بخوێنن بۆ ئەوەی لە كاروانی گەلان دوا نەكەون, هەر خوێندن چەكی كوشندەی دوژمنە. دڵنیا بنو بزانن ئەگەر تەباییو یەكگرتنو خوێندەواریتان باش بێ؛ زۆر باشیش بەسەر دوژمنانتاندا سەردەكەون, ئێوە نابێ بە كوشتنی منو براو ئامۆزاكانم چاوتان بترسێ, هێشتا دەبێ زۆر كەسی دیكەی وەكوو ئێمە لەو رێگایەدا ]گیانی خۆیان[ بەخت بكەن؛ تا دەگەنە ئاواتو مەبەستتان. دڵنیام لە دوای ئێمەش زۆر كەسی دیكە هەر بە فێڵو دووڕوویی لە بەین دەبرێن. دڵنیام زۆر لەوانەی لە دوای ئێمەش دەكەونە داوی فڕوفێڵی عەجەمان, لە ئێمەش زاناترو لێهاتووتر دەبن, بەڵام هیوادارم كوشتنی ئێمە ببێتە پەندو عیبرەت بۆ دڵسۆزانی گەلی كورد. وەسیەتێكی دیكەم بۆ ئێوە ئەوەیە كە لە خوای گەورە داوا بكەن, هەر چیەكتان بۆ سەرفرازیی ئەو گەلە كرد, كۆمەكتان لە ئەو بۆ بێ؛ دڵنیام خوای گەورە سەرتان دەخاو كۆمەكتان دەكا. رەنگە بڵێن ئەی بۆ من سەرنەكەوتم, لە وەڵامدا دەڵێم: بەو خوایە من سەركەوتووم؛ چ نیعمەتێكو چ سەركەوتنێك لەوە گەورەترە كە ئێستا وا من لە رێگەی گەلو میللەتو وڵاتەكەمدا, سەرو ماڵو گیانم لە پێناوی ئەودا دادەنێم, باوەڕ بكەن من خۆم لە دڵمەوە ئارەزووم بوو, ئەگەر مردم بە مەرگێك بمرم كە لە حزووری خواو رەسووڵی خواو گەلو میللەتەكەمدا, روو سوور بم؛ بۆ من ئەو مەرگە سەركەوتنە. خۆشەویستەكانم! كوردستان ماڵی هەموو كوردێكە؛ هەر وەكوو لە ماڵەوەدا ئەندامانی ئەو ماڵە هەر كەس لە هەر جۆرە كارو كردەوەیەكدا دەیزانێ, ئەو كارەی پێدەسپێرن, ئیتر كەس مافی چاوچنۆكیی پێنیە, كوردستانیش هەر ئەو ماڵەیە؛ ئەگەر زانیتان كەسێك لە ئەندامانی ئەو ماڵە كارێكی لە دەست دێ؛ لێی گەڕێن با بیكا. ئیتر نابێ بەرد بخەنە سەر رێیو نابێ بەوە دڵگیر بن كە یەكێك لە ئێوە بەرپرسیارەتیی گەورەی بەدەستەوەیە. ئەگەر كاری گەورە كەوتۆتە سەر شانی كەسێكو بەڕێوەی دەبا, دیارە لێی دەزانێو بەرپرسیارەتیی گەورەتریش ]ی[ لە بەرانبەر ئەو ئەركەدا هەیه. دڵنیابە برا كوردەكەت هەر چاكترە؛ دوژمن كینەی لە دڵەو ئەگەر من بەرپرسیاریەتیی گەورەم لە سەرشانی نەبوایە, ئێستا لەژێر داری سێدارەدا رانەدەوەستام. بۆیە نابێ لەگەڵ یەكتریدا چاوچنۆك بن. ئەوانەی فەرمانی ئێمەیان بەجێ نەدەگەیاند, نەك هەر فەرمان جێبەجێ نەكردن, بەڵكوو بە تەواوی دوژمنایەتییان دەكردین, لەبەر ئەوەی خۆمان بە خزمەتكاری خەڵكی خۆمان دەزانی, ئێستا ئەوان لەنێو ماڵو منداڵی خۆیان, لە شیرین خەودان, بەڵام ئێمە بە ناوی خزمەتكردن بە میللەت, وا لە ژێر داری سێدارەینو خەریكم دوایین ساتەكانی ژیانم بەم وەسیەت نامەیە تەواو دەكەم؛ جائەگەر منیش بەرپرسیارەتی گەورەم لەسەر شان نەبووایە, ئێستا منیش وەك ئێوە لە ناو خاوخێزانو ماڵی خۆم لە شیرین خەودا دەبووم, ئەوەی كە ئامۆژگاریتان بۆ دوای خۆم دەكەم, ئەمەش یەكێكە لەو بەرپرسیارەتیانەی كە لەسەر شانمە, دڵنیام ئەگەر كەسێكی دیكە لە ئێوە؛ بەرپرسیارەتیییەكانی منی وەئەستۆی خۆی گرتبا, ئێستا ئەو لە شوێنی من لە ژێر سێدارە دەبوو. وا من بە مەبەستی رەزایەتی خوداو بە پێی بەرپرسیارەتی سەرشانم, وەكوو كوردێكی خزمەتكاری گەلو لە رێگای كاری چاكدا (امر بالمعروف) ئەو چەند ئامۆژگارییەم كردن كە هیوادارم لەمەودوا عیبرەت وەربگرنو بە تەواوی گوێ لە ئامۆژگارییەكانم بگرن. بە هیوای خوای گەورە بەسەر دوژمنانتاندا سەركەون. 1ـ باوەڕتان بە خوداو (ماجاْ من عنداللە)و پەرستنی خوداو پێغەمبەر (د.خ)و بەجێگەیاندنی ئەركی ئایینی پتەو بێ. 2ـ یەكیەتیو تەبایی لە نێوان خۆتاندا بپارێزن, كاری نەشیاو لە بەرانبەر یەكتردا مەكەنو چاوچنۆك مەبن؛ بە تایبەت لە بەرپرسیاریەتیو خزمەت كردندا. 3ـ خوێندنو زانستو پلەی زانیاریتان بەرنە سەرەوە؛ بۆ ئەوەی كەمتر فریوی دژمنان بخۆن. 4ـ باوەڕ بە دوژمنان مەكەن, بە تایبەت بە دوژمنی عەجەم, چونكە بە چەند هۆو رێگاوە عەجەم دوژمنی ئێوەیە, دوژمنی گەلو نیشتمانو ئایینتانە. مێژوو سەلماندویەتی كە بەردەوام لە كورد بە بەهانەیەو بە كەمترین تاوان دەتانكوژێو لە هیچ تاوانێك بەرانبەر بە كورد دەست ناگێڕیتەوە. 5ـ بۆ چەند رۆژێك ژیانی بێ قیمەتی ئەم دنیایە خۆتان مەفرۆشن بە دوژمن, چونكە دوژمن دوژمنەو جێگەی هیچ باوەڕ پێكردنێك نیە. 6ـ خیانەت بە یەكتری مەكەن, نەخیانەتی سیاسیو نە گیانیو ماڵیو نامووسی, چونكە خیانەتكار لای خوداو مرۆڤ سووكو تاوانبارە, خیانەت بە رووی خیانەتكاردا دەگەڕێتەوە. 7ـ ئەگەر یەكێك لە ئێوە توانی كارەكانی ئێوە بە بێ خیانەتكردن ئەنجام بدا, هاوكاری بكەن, نەوەك لە پێناوی چاوچنۆكیو بەخیلیدا دژی بوەستن, یان خوا نەكا لەسەری ببن بە جاسووسی بێگانە. 8ـ ئەو شوێنانەی لە وەسیەتنامەكەدا نووسیومە بۆ مزگەوتو نەخۆشخانەو قوتابخانە؛ ئێوە هەمووتان داوای بكەن تا دەكرێو سوودیان لـێوەردەگیرێ. 9ـ ئێوە لە خەباتو هەوڵو تێكۆشان مەوەستن؛ تا وەك هەموو گەلانی دیكە لە ژێر چەپۆكی دوژمنان رزگارتان دەبێ, ماڵی دنیا هیچ نیە, ئەگەر وڵاتێكو هەبێ, سەربەستییەكو هەبێ؛ ماڵو خاكو نیشتمانەكەو هی خۆتان بێ, ئەو كاتە هەموو شتێكتان هەیە, هەم ماڵ, هەم سەروەت, هەم دەوڵەتو ئابڕووو نیشتمانیشتان دەبێ. 10ـ من پێم وا نیە حەقی خودا نەبێ, حەقی دیكەم لەسەر بێ؛ بەڵام ئەگەر كەسێك لای وابوو, لە كەم تا زۆر شتێكی لای منە, سەروەتی زۆرم جێ هێشتوە, با بچێ لە واریسانم داوا بكاو وەری بگرێتەوە. تا ئێوە یەكتر نەگرن, سەرناكەون؛ زوڵمو زۆر لە یەك مەكەن, چونكە خوا زۆر زوو زاڵم لەبەین دەباو نابوودی دەكا, ئەوە بەڵێنی خواوەندە بێكەمو زیاد, زاڵم دەڕووخێو نابوود دەبێ, خوا تۆڵەی زوڵمی لـێدەكاتەوە. هیوادارم ئەوانە لەگوێ بگرن و خوا سەركەوتووتان بكا خزمه تگوزاری گه ل و نیشتمان قازی محەممەد كۆماری كوردستان