( درەو میدیا): دوای 58 ساڵ لە دامەزراندنی رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت " ئۆپیك" لە بەغدا لە ساڵی 1960، وڵاتی قەتەر كشانەوەی خۆی لەو رێكخراوە راگەیاند دوای زیاتر لە 50 ساڵ لە ئەندامێتی. سەعد بن شریدە كەعبی، وەزیری دەوڵەتی قەتەر بۆ كاروباری وزە لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە دەوحە رایگەیاند لە سەرەتای مانگی شوباتی 2019 قەتەر لە رێكخراوی ئۆپیك دەكشێتەوە و رێكخراوەكەشیان لەو بڕیارە ئاگاداركردوەتەوە. كەعبی راشیگەیاند ئەو بڕیارە ئارەزووی قەتەر نیشاندەدات  بۆئەوەی هەوڵەكانی لە پەرەپێدان وگەشەپێدلنی پیشەسازی گازی سروشتی چڕبكاتەوە و ئەو پلانانە جێبەجێبكات كە پێشتر راگەیەنراوە بۆ زیادكردنی گازی سروشتی شل لە 77 بۆ 100 ملیۆن تۆن لە ساڵێكدا.  ئۆپیك و ئامانجەكانی رێكخراوەی " ئۆپیك" ساڵی 1960 لەلایەن ئێران، عێراق، كوەیت، سعودیە و ڤەنزوێلاوە دامەزرێنرا و پاشان لە نێوانت ساڵی 1960 بۆ 2018، دە وڵاتی تر بوونە ئەندامی و هەندێك لەو وڵاتانە چەندجارێك ئەندامێتیان لەو رێكخراوەدا سڕكرد و پاشان كارایان كردەوە و ئەو 10 دەوڵەتەش بریتین لە قەتەر، ئیندۆنیزیا، لیبیا، ئیمارات، جەزائیر، نایجیریا، ئیكوادۆر، ئەنگۆلا، گابۆن و گینیای ئیستیوائیی و دواهەمینیشیان كۆنگۆیە كە 2018 بووە ئەندامی رێكخراوەكە. لە پێنج ساڵی یەكەمدا، بارەگای رێكخراوەكە لە شار ژنێڤی سویسرا بوو، پاشان لە ئەیلولی 1965 گوازرایەوە بۆ ڤیەننای پایتەختی نەمسا. ئامانجی ئۆپیك ئامانجی سەرەكی ئۆپیك بریتیە لە هەماهەنگی و یەكخستی سیاسەتی بازرگانی نەوتی وڵاتە ئەنداكەكانی، بۆ گەرەنتیكردنی نرخی دادپەروەر و جێگیر بۆ بەرهەمهێنەرانی نەوت و بەردەوامیدان بە دابینكردنی نەوت بەشێوەیەكی كارا و رێكخراو بۆ وڵاتە بەكارهێنەرەكان و گەرەنتیكردنی بەدەستهێنانی قازانجی دادپەروەرانە بۆ ئەو وڵاتانەی كە وەبەرهێنان دەكەن لەو پیشەسازییەدا. -    خشتەیەكی زەمەنی: •    رێكخراوی ئۆپیك شەستەكانی سەدەی رابردوو لە كاتێكدا دامەزرا كە وڵاتانی تازە گەشەسەندووی دامەزرێنەری رێكخراوە لە قۆناغی راگوزەریی سیاسی نێودەوڵەتی و ئابوریدا بوون لە كاتی كۆتاییهاتنی داگیركاری و لەدایكبوونی چەند وڵاتێكی سەربەخۆی نوێ لە جیهانی سێیەمدا. •    وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت بڕیاری دامەزراندنی ئەو رێكخراوەیاندا، دوای بڕیاری گروپی كۆمپانیا فرە رەگەزەكان " حەوت خوشەكەكە" بۆ دابەزاندنی نرخی نەوتی خاو. -    جەنگی عەرەب – ئیسرائیل لە ساڵی 1973 •    راگرتنی هەناردەكردنی نەوت لەلایەن وڵاتە عەرەبییەكانەوە لە ساڵی 1973دا، پشێوی لە بازاڕادا دروستكرد كە بە یەكەمین شۆكی نەوتی ناودەبرێت و نرخی یەك بەرمیل نەوتی عەرەبی سوك لە 2.83 دۆلارەوە لە ساڵی 1973 بۆ 10.41 دۆلار بەرزبوەوە لە 1974دا. •    ساڵی 1975 گروپی كارلۆس هەڵیانكوتایە سەر كۆبوونەوەیەكی ئۆپیك لە ڤیەننا و چەند وەزیرێكیان بە بارمتەگرت كە یەكێكیان ئەحمەد زەكی یەمانی وەزیری نەوتی سعودیە بوو. •    ساڵی 1979 بەهۆی شۆڕشەوە لە ئێرانن ژاپۆنیەكان دەستیانكرد بە كڕینی بڕێكی زۆر لە نەوت، كە ئەو كات ئێران لە دوای سعودیەوە دووەم دەوڵەتی هەناردەكاری نەوت بوو. •    ساڵی 1980 جەنگی عێراق- ئێران دەستیپێكردن بەهۆیەوە نرخی نەوت لە دەریای باكور لە بەریتانیا بۆ ژمارەیەكی پێوانەیی نوێ بەرزبووە " 40 دۆلار بۆ یەك بەرمیل" و ئەوەش بەرزترین نرخ بوو لە ماوەی 10 ساڵدا. •    ساڵی 1983 بۆرسەی نیویۆرك مامەڵەكردنی بە گرێبەستی دواخراو بۆ دەستپێكرد. •    ساڵی 1986 بەهۆی پڕبوونی بازاڕی نەوت و گۆڕینی شێوازەكانی بەكارهێنانی نرخی نەوت دابەزنی و یەك بەرمیل نەوتی برێنت گەیشتە 8.75 دۆلار. •    ئۆپیك لە دواییدا دەستبەرداری جێگیركردنی نرخەكان بوون نرخی نەوتی دابەزاند لە پێناوی بەدەستهێنانی پشكێك لە بازاڕدا و كاركردنی بە سیستمی پشكی بەرهەمهێنان دەستپێكرد. •    لە كاتی جەنگی یەكەمی كەنداودا لە ساڵی 1990- 19991 نرخی نەوت بۆ بەرزترین ئاست سەركەوت و نرخی یەك بەرمیل گەیشتە 41.41 دۆلار. •    لە نێوان ساڵی 1998- 1999 قەیرانی ئابوری ئاسیا سەریهەڵدا و نرخی نەوت لەو كاتەدا بۆ كەمتر لە 10 دۆلار بۆ هەر بەرمیلێك دابەزی. •    لە ساڵی 1999 دوای دوو هەوڵی شكستخواردووی پێشووتر، رێككەوتن كرا لەسەر كەمكردنەوەی بەرهەمهێنانی نەوت، ئەوەش بە رێككەوتن لەگەڵ مەكسیك و نەرویج ( ئەندامی ئۆپیك نین) بۆ راگرتنی داڕمانی نرخەكان و ئەوەش سەرەتای قۆناغی بوژاندنەوەی نرخەكان بووە. •    ساڵی 2000 ڤەنزوێلا كە ئەو كات سەرۆكی ئۆپیك بوو،  " رێوشوێنی گورزەی نرخەكان"ی راگەیاند كە دەقەكەی جەختدەكاتەوە لەسەر كەمكردنەوەی ئۆتۆماتیكی بەرهەمهێنان، ئەگەر نرخی نەوت دابەزی و زیادكردنی ئۆتۆماتیكی بەرهەم ئەگەر نرخی نەوت لە ( 22- 28 دۆلار) بەرزبووەوە بۆ چەند جۆرێكی دیاریكراو لە نەوت. •    لە 11ی سێپتەمبەر / ئەیلولی 2001 هێرشكرایە سەر ناوەندی بازرگانی جیهانی لە نیۆیۆرك و ئەوەش گەورەترین ئابوری جیهان و بەكارهێنەری وزەی هەژاند. •    هێرشی ئەمریكا بۆ سەر عێراق لە ساڵی 2003دا رێگەی گرت لە هەناردەكردنی 2.5 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا بۆ بازاڕەكان. •    ساڵی 2008 بۆ یەكەمجار نرخی نەوتی خاوی ئەمریكی بەربەستی 100 دۆلار بۆ یەك بەرمیلی تێپەڕاند و بەرزبوونەوەی نرخی نەوت هەتا تەمموزی هەمان ساڵ بەردەوام بوو، نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی ئەمریكی گەیشتە بەرزترین ئاست كە 147.27 دۆلار بوو.  •    پاش ماوەیەك لەوە نرخی نەوت لە بازاڕەكاندا بۆ 32.4 دۆلار دابەزی ئەوەش نزمترین ئاست بوو لە ماوەی پێنج ساڵدا، بەڵام سیستمی بەرهەمهێنانی نەوت لەلای ئۆپێك دواتر وایكرد جارێكی تر نرخ بەرزببێتەوە. •    لە كانونی دووەمی 2009 ئۆپێك پشكی بەرهەمێهنانی نەوت بۆ 24.84 ملیۆن بەرمیل لە رۆژێكدا دیاریكرد، پاشان لە 2011 تا 201 بڕەكەی لە نێوان 3.8 و 32.30 ملیۆن بەرمیل بوو لە رۆژێكدا. •    وڵاتانی ئەندامی رێكخراوەكە بەشێوەیەكی نارەسمی بڕی بەرهەمهێنانیان بەرزكردەوە و لە پابەندبوونیان بەو پشكەی بۆیان دیاریكرابوو پاشگەزبوونەوە. •    لە كانوونی دووەمی 2016 نرخی یەك بەمیل نەوت بۆ 25 دۆلار دابەزی، دوای ئەوەی لە ساڵی 2014 گەیشتبوە زیاتر لە 100 دۆلار بۆ یەك بەرمیل.  

(درەومیدیا):  (عاسم جیهاد) وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق لە بەیاننامەیەكدا ڕایگەیاندووە" بەپێی ئاماری سەرەتایی كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بڕی هەناردەكراوی نەوتی خاو لە مانگی تشرینی دووەمدا (١٠١)ملیۆن و (١٥٦)هەزارو (٨٠٨) بەرمیل و بە بەهای زیاتر لە (٦) ملیارو (١٧٩) ملیۆن و (٦٨٣) دۆلار.   ئەمە لە كاتێكدایە كە لە مانگی تشرینی یەكەمی رابردوو عێراق (107 ملیۆن و 530 هەزارو 8) بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوە كردووە، بەو پێیەش ئاستی هەناردەكردن بە نزیكەی ( 6 ملیۆن بەرمیل ) كەمیكردووە، هاوكات داهاتی نەوت لە مانگی تشرینی یەكەم  (8 ملیار و 55 ملیۆن و 257 هەزار) دۆلار بووە،بەو پێیەش داهاتی نەوت زیاتر لە ( 2 ملیار دۆلار ) كەمیكردووە. عاسم جیهاد ئاماژەی بەوەشكردووە تێكڕای ڕۆژانەی هەناردەكردنی مانگی تشرینی دووەم گەیشتوەتە (٣) ملیۆن و (٣٧٢) هەزار بەرمیل نەوت لەڕێی بەندەرەكانی باشورو (٨) هەزارو (٧١٦) بەرمیلیش لەڕێی بەندەری جەیهانی توركی لە باكورەوە" و"تێكڕای نرخی بەرمیلیك نەوت بە (٦١)دۆلار فرۆشراوە" ئاماژەی بەوەشداوە"بڕی نەوتی خاوی هەناردەكراو لەمانگی تشرینی دووەم لە كێڵگە نەوتییەكانی ناوەڕاست و باشور گەیشتوەتە زیاتر لە (١٠٠)ملیۆن و (٨٩٥)هەزارو (٣٤٢) بەرمیل و بڕی هەناردەكراویش لە ڕێی بەندەری جەیهانی توركییەوە (٢٦١) هەزارو (٤٦٦)بەرمیل بووەو، داهاتی سەرجەمی گەیشتوەتە زیاتر لە (٦) ملیارو (١٧٩) ملیۆن و (٦٨٣) دۆلار.  

( درەو میدیا): لە ساڵی 2018دا ئاستی بەكارهێنانی نەوت لە وڵاتانی جیهان (99 ملیۆن و 300 هەزار) بەرمیلی رۆژانەیە، لەماوەی 10 ساڵدا ئاستی پێداویستی نەوتی جیهان 15 ملیۆن بەرمیل نەوت زیادی كردووە، لە سالی 2008 وڵاتانی جیهان پێویستيان بە (85 ملیۆن و 500 هەزار) بەرمیلی رۆژانە بووە، بەڵام بەكارهێنانی نەوت لە ئاستی جیهاندا لە 2018 بەرزبوەتەوە بۆ (99 ملیۆن و 300 هەزار بەرمیل) نەوت لە وڵاتانی جیهاندا.

( درەو میدیا): بەتۆمەتی سەرپێچی دارایی كارلۆس غوسن، سەرۆكی كۆمپانیای زەبەلاحی بواری ئۆتۆمبیل" نیسان" لەلایەن دەسەڵاتدارانی ژاپۆنەوە لە تۆكیۆی پایتەخت دەستگیركرا. بە گوێرەی هەواڵێكی " بی بی سی " كۆمپانیای نیسان هۆكاری دەستگیركردنی كارلۆس غوسنی بۆ ئەوە گەڕاندوەتەوە كە لە مامەڵە فەرمییەكاندا بەهای داهاتەكانی كەمكردوەتەوە و چەند مانگێكە لێكۆڵینەوە لەوبارەیەوە دەكەن و دەركەوتووە كە لە مامەڵە رەسمییەكاندا غوسن بەهای داهاتی خۆی كەمدەكاتەوە. كۆمپانیای نیسان ئاشكراشیكردوە كە چەندین رەفتاری نەشیاویان لە كارلۆس غوسن بەدیكردووە و كۆمپانیاكەی بۆ كاری تایبەتی خۆی بەكارهێناوە و ئەنجومەنی كۆمپانیاكە لە ئایندەیەكی نزیكدا گرێبەستەكەی هەڵدەوەشێنێتەوە. نیسان داوای لێبوردنیشی لە بەشداربوانی كردووە كە بەهۆی ئەو رووداوەوە توشی نیگەرانی و دڵەڕاوكێ بوون و ئاشكراشیكردووە كە پلاندادەنێت بۆئەوەی بەڕێوەبەری جێبەجێكاری دیاری كۆمپانیاكە " گریگ كیلی" لە پۆستەكەی دووربخاتەوە كە ئەویش لە رەفتاری خراپەوە تێوەگلاوە. كارۆلۆس غوسن بەرەگەز لوبنانییە و لە بەرازیل بە دایكبووە و نەودەكانی سەدەی رابردوو توانی هەردوو كۆمپانیای نیسان و رینۆ لە مایەپوچبوون رزگاربكات. كارلۆس غوسن كە خاوەنی رەگەزنامەی فەرەنسی و بەرازیلییە، گەورەترین كارگەی دروستكردنی ئۆتۆمبیلی هەیە لە سەندەرلاندی بەریتانیا، هەروەها سەرۆكی ئەنجومەنی ئیدارە و سەرۆكی جێبەجێكاری كۆمپانیای رینۆی فەرەنسی و سەرۆكی كۆمپانیای میتسۆبیشی مۆتۆرزە و هاوکات سەرۆكی ئەنجومەنی ئیدارە و سەرۆكی جێبەجێكاری گروپی كۆمپانیاكانی رینۆ – نیسان- میتسۆبیشی مۆتۆرزی ستراتیژییە.

 (درەو میدیا): دادگای باڵای فیدراڵی عێراق جارێكی تر بڕیاردانی لەسەر ئەو تانەیە دواخست كە لەبارەی نادەستوریبوونی هەناردەكردنی نەوتی هەرێمی كوردستان بەشێوەی سەربەخۆ، تۆماركراوە. ئیاس ساموك وتەبێژی دادگای فیدراڵی لەبەیاننامەیەكدا رایگەیاند، دادگا بە سەرۆكایەتی مەدحەت مەحمود‌و ئامادەبوونی هەموو ئەندامەكانی كۆبوەتەوە‌و تەماشای ئەو تانەیەی كردووە كە لەبارەی نادەستوریبوونی دەرهێنان‌و هەناردەی نەوتی هەرێمی كوردستان بەشێوەیەكی راستەوخۆ، پێشكەشكراوە. بەپێی قسەی وتەبێژەكە، دانیشتنەكەی دادگا تایبەت بووە بە تەماشاكردنی راپۆرتی پسپۆڕان‌و دادگا تێبینی ئەوەی كردووە پسپۆڕەكان یەك راپۆرتی یەكگرتوویان پێشكەشنەكردووە‌و هەریەكەیان بۆچونێكی جیاوازی خستوەتەڕوو، بۆیە دادگا دانیشتنەكەی بۆ رۆژی 9ی مانگی داهاتوو هەڵگرتووە، بۆ ئەوەی پسپۆڕان بتوانن بەر لە 10 رۆژ لە بەڕێوەچوونی دانیشتنی دادگا راپۆرتێكی یەكگرتووە پێشكەش بكەن. وەزارەتی نەوتی عێراق لەبارەی دەرهێنان‌و فرۆشتنی نەوت بەشێوەیەكی راستەوخۆ، پێشتر لەدادگای فیدراڵی عێراق سكاڵای لەسەر حكومەتی هەرێم تۆماركردووە. 

( درەو میدیا): وەزارەتی بازرگانی عێراق كڕینی گەنم لە روسیا تاوتوێدەكات و بۆ ئەو مەبەستەش وەفدێك رەوانەی روسیا دەكات بۆ لێكۆڵینەوە لە كوالێتی و گونجانی گەنمەكە بۆ بەكارهێنانی لە عێراق. عێراق كە یەكێكە لە گەورە هاوردەكارانی دانەوێڵە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا و بەردەوام لەو بوارەدا پشتی بە ئەمریكا بەستووە. محەمەد هاشم عانی، وەزیری بازرگانی عێراق دوای كۆبوونەوەی لەگەڵ باڵیۆزی روسیا لە بەغدا،  لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاندن وەفدێك رەوانەی روسیا دەكات بۆئەوەی لێكۆڵینەوە بەكەن لە چۆنیەتی بەرهەمهێنانی گەنمی روسیا بەئامانجی زانینی كوالێتییەكەی و جۆرەكانی و ئاستی گونجانی بەكارهێنانی لە سیستمی كۆبوونی خۆراكدا. لایخۆشیەوە وتەبێژی دەستەی چاودێری كشتوكاڵی روسیا رایگەیاند پێشبینیدەكرێت وەفدەكەی عێراق پێش كۆتایی ئەمساڵ سەردانی روسیا بكات. عێراق ساڵانە پێویستی بە 4.5 ملیۆن تۆن گەنمە و ساڵانە بە شێوەی كەمكردنەوە لە ئەمریكا و ئوسترالیا و كەنەدای دەكڕێت و لەگەڵ سعودیەدا دوو وڵاتی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستن كە گەنمی روسیا هاوردەناكەن كە گەورەترین بەرهەمهێنەری دانەوێڵەیە لە جیهاندا.

 (درەو میدیا): پەرلەمانتارێكی ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا دەڵێت، سێ‌ كۆمپانیا هاوردەكردنی ئۆتۆمبیلیان بۆ بازاڕەكانی عێراق  قۆرخكردووە، داوا لە عەبدولمەهدی دەكات ئەو قۆرخاكارییە بشكێنێت. (عالیە نسەیف) پەرلەمانتاری دەوڵەتی یاسا، لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند، پێشتر هۆشدارییان داوە كە كۆمپانیاكانی (قاسد- لەیس- سەردار) بۆ هاوردەكردنی ئۆتۆمبیلی بەكارهاتووی ئەمریكییان بەهاوكاری وەزارەتی بازرگانی قۆرخكردووە. كۆمپانیای سەردار كە ئەو پەرلەمانتارە ناوی هێناوە كۆمپانیایەكە كە خاوەنداریەتییەكەی دەگەڕێتەوە بۆ كەسێكی كورد. نسەیف ئاماژە بەوەدەكات، وەزارەتی بازرگانی لەڕێی دەركردنی نوسراوێكی فەرمییەوە ماوەیەكی دیاریكراوی بۆ كۆمپانیاكان‌و خەڵكانی تر دەستنیشانكردووە بۆ هاودەكردنی ئۆتۆمبیل، پاشان بازرگانییەكەی لەدەستی كۆمپانیای (قاسد)دا قۆرخكردووە. ئەو پەرلەمانتارە دەڵێ: "ستەمە ڕیگە بە چەند كۆمپانیایەكەی دیاریكراو بدرێت بازرگانی جۆرێك لە ئۆتۆمبیل بكەن، بەهۆی پەیوەندییان بە وەزیری پێشووی بازرگانییەوە" . ڕونیشكردوەتەوە، مافی هەموو عێراقییەكان‌و كۆمپانیاكانە هەر ئۆتۆمبیلێك بیانەوێت هاوردەی بكەن بەپێی ڕێوشوێنە یاساییەكان‌و ناكرێت عێراقییەكان ناچاربكرێن لەچەند كۆمپانیایەكی دیاریكراوی ئۆتۆمبیل بكڕن‌و بەپێی ئارەزووی خۆیان نرخ بسەپێنن.   (نسەیف) بەپێویستی دەزانێت سەرۆك وەزیران دەرگای هاوردەكردنی ئۆتۆمبیلی (ئەمریكی‌و كەنەدی) بۆ سەرجەم كۆمپانیان بكاتەوە بەبێ‌ جیاوازی.  

( درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی ڕایدەگەیەنێت، داهاتی نەوت بەتەنیا بەشی گەشەپێدان ناكات و عێراق خاوەنی دەیان سەرچاوە بۆ هەستانەوەی ئابورییەكەی. عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەمیانی چاوپێكەوتنی لەگەڵ ژمارەیەك لەئەكادیمی و میدیاكاران ڕایگەیاند: قەیرانی عێراق ئیدارییە نەك دارایی  و پێویستە بایەخ بەدەستپێشخەریی لەسەر ئاستی كۆمەڵگای بدرێت،  بۆ ئەوەش پشت بەكەرتی تایبەت دەبەستێت.   عەبدولمەهدی ئاماژەی بەوەشداوە: داهاتی نەوت بەتەنیا بەشی گەشەپێدان ناكات و عێراق دەیان سەرچاوەی هەستانەوە و پێشخستنی دۆخی ئابوری هەیە. 

( درەو میدیا): بەپێی راگەیەنراوێكی (گۆشەی ئابوری ژوری توێژینەوەی بزوتنەوەی گۆڕان) كە ئەنوەر كەریم ئامادەی كردووە  لە مانگی ئۆكتۆبەردا هەرێمی كوردستان هەرێمی كوردستان  لە ڕێگای بۆریەوە (12.950.000) دوانزە ملیۆن و نۆسەدو پەنجا هەزار بەرمیلی ناردوە بە بۆری بۆ بەندەری  جەیهانی توركی كە رۆژانە دەكاتە (417.741  ) 417 هەزار و 741 بەرمیل. راگەیەنراوەكە ئاماژەی بەوەكردووە كە نرخی بەرمیلێكی نەوت لە مانگی ئۆكتۆبەردا 76 دۆلار بووەو هەرێمی كوردستان بە 10 دۆلار كەمتر لە جیهان فرۆشتویەتی بۆ یە نرخی بەرمیلێك نەوتی هەرێم بە 66 دۆلار فرۆشراوە، بەو پێیەش داهاتی مانگی ئۆكتۆبەر هەرێمی كوردستان( 854.700.00 )هەشت سەدو پەنجاو چوار ملیۆن و حەوت سەد هەزار دۆلار بووە. دەقی راگەیەنراوەكە  

(درەو میدیا): وەزارەتی نەوتی عێراق بڕی هەناردەی نەوت و داهاتەكەی بۆ مانگی تشرینی یەكەمی راگەیاند و بە بەراورد بە مانگەكانی رابردوو هەناردە و داهاتی نەوت زیادیكردووە. بەپێی راگەیەنراوی وەزارەتی نەوتی عێراق، مانگی تشرینی یەكەمی رابردوو عێراق (107 ملیۆن و 530 هەزارو 8) بەرمیل نەوتی هەناردەی دەرەوە كردووە". تێكڕای هەناردەی نەوتی مانگی رابردوو لە رۆژێكدا گەیشتوەتە (3 ملیۆن و 469 هەزار) بەرمیل و تێكڕای نرخی نەوت بۆ هەر بەرمیلێكی لەو مانگەدا بە (74.912) دۆلار فرۆشتووە. داهاتی هەناردەی نەوتی عێراق لە مانگی رابردوودا گەیشتوەتە (8 ملیار و 55 ملیۆن و 257 هەزار) دۆلار بووە،   مانگی ئەیلولی رابردوو كە كۆی داهاتی نەوت ( 7 ملیار و 900 ملیۆن) دۆلار بووە.

( درەو میدیا): دوو بەرپرسی كۆمپانیای نەوتی باكور كە قسەیان بۆ ئاژانسی " رۆیتەرز" كردووە رایانگەیاندووە وێستگەیەكی هەناردەكردنی نەوت كە رۆژانە 12 هەزار بەرمیل نەوتی كێڵگەكانی كەركوك رەوانەدەكات بۆ پاڵاوگەكان داخراوە بەهۆی ئەوەی بۆری سەرەكی وێستگەكە شكێنراوە. ئاشكراشیانكرد كە كۆمپانیاكە ئێستا لە راپۆرتی بەرایی تیمی تەكنیكی دەكۆڵێتەوە كە ئاماژەیان بەوەداوە بۆ دزینی نەوتەكە ئەو بۆرییە شكێنراوە. ئەو دوو بەرپرسی جەختیشیانكردەوە كە لەماوەی 36 كاتژمێردا بۆرییەكە چاكدەكەنەوە.  

(درەو میدیا):  هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان كە هەفتەی داهاتوو خولەكەی تەواو دەبێت، مانگانە بەبڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەبێت‌و شەش موچەی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت. بەپێی یاسای خانەنشینی، هەر پەرلەمانتارێك كە خولەكەی تەواو دەبێت، خانەنشین دەكرێت‌و دوای خانەنشینبوون، موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت، ئەمە بۆ هەموو فەرمانبەرێكی ئاسایی دەوڵەتیش بەهەمان شێوەیە. موچەی هەر پەرلەمانتارێكی كوردستان پێش خانەنشینبوون بڕی (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە كە دەكاتە (6 هەزارو 800) دۆلار، بە زمانی بازاڕی دراو لە كوردستان واتە (68 گەڵا). دوای تەواوبوونی خولەكەیان، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان بەبڕی (80%)ی موچەكانیان خانەنشین دەبێت، كە مانگانە دەكاتە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بۆ هەریەكەیان. (13) پەرلەمانتاری خولی چوارەم لە لایەنە سیاسییەكان جارێكی تر هەڵبژێردراونەتەوە بۆ خولی پێنجەم، بەوپێیەش لە خولی چوارەمدا تەنیا (98) پەرلەمانتار موچەی خانەنشینی وەردەگرن. كۆی گشتی موچەی مانگانەی ئەو (98) پەرلەمانتارەی كە خانەنشین دەبن (637,000,000) شەش سەدو سی و حەوت ملیۆن دینارە. كۆی گشتی موچەی شەش مانگی خانەنشینی كە بەسەریەكەوە بە (98) پەرلەمانتاری خولی چوارەم دەدرێت دەگاتە (4,821,600,000) چوار ملیار و هەشت سەد و بیست و یەك ملیۆن و شەش سەد هەزار دینار.     

( درەو میدیا): حكومەتی هەرێمی كوردستان بە نیازە موچەی مانگەكانی ( 8 , 9 )ی موچەخۆرانی هەرێم بدات و موچەی مانگەكانی (10, 11 , 12 /2018 )ی موچەخۆران پاشەكەوت بكات و لەسەری مانگی 1/2019 ەوە موچە رێكبخاتەوە، ئەوە لە كاتێكدایە كە موچەخۆران چاوەڕەوانن نەك هەر موچەیان بۆ پاشەكەوت نەكرێت، بەڵكو پاشەكەوت نەمێنێت و حكومەت دەست بكات بە دانەوەی موچە پاشەكەوتكراوەكانیش. حكومەتی هەرێمی كوردستان موچەی تەواوەتی 4 مانگی 2015 و شەش مانگی 2016 و شەش مانگی 2017 و 7 مانگی 2018 ی موچەخۆرانی هەرێم قەرزار دەبێت.  ئەوە لە كاتێكدا كە حكومەتی هەرێم هیشتا بەردەوامە لەسەر پاشەكەوتی موچە، هەرچەندە نرخی بەرمیلێك نەوت نزیكەی سێ هێندەی ئەوكاتی بڕیاری پاشەكەوتیدا بەرز بۆتەوە, داهاتەكانی هەرێمی كوردستانیش لە ئێستادا زۆر زیادی كردووە بە جۆرێك بە كۆی گشتی داهاتی هەرێم زیاتر لە یەك ترلیۆن دینارەو بەشی زیاتر لە كۆی موچەی موچەخۆرانی هەرێم دەكات داهاتەكانی هەرێم خۆی لە ( داهاتی نەوت ، بەشە پارەی بەغداد، داهاتی ناوخۆ، پارەی ئەمریكا)  یەكەم/ داهاتی نەوت  بەپێی خشتەكی ( سۆمۆ) تێكڕای هەناردەی رۆژانەی نەوتی مانگی ئەیلولی هەرێمی كوردستان (405,378 ) بەرمیل بووە و لە مانگەكەشدا ( 12,161,328 ) بەرمیلی رەوانەكردووە كە داهاتی ئەو نەوتە دەكاتە ( 851 ملیۆن دۆلار ) كە نزیكەی ( 200 ملیۆن دۆلار)ی بۆ خەرجی كۆمپانیا و كرێی گواستنەوەو قەرزەكان دەڕوات، بەو پێیەش ( 651 ملیۆن دۆلار)ی دەمێنێتەوە كە دەكاتە ( 781 ملیار دینار)  سێیەم/ پارەی عێراق ئەو پارەیەی كە مانگانە لە عێراقەوە دێتە هەرێمی كوردستانەوە ( 317 ملیار دینارە)، چاوەڕەوان دەكرێت لەدوای پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراقەوە زیادبكرێت.  چوارەم/ پارەی ئەمریكا ئەو پارەیەی كە مانگانە ئەمریكا بۆ پێشمەرگەی تەرخان دەكات ( 25 ملیۆن دۆلار) ە واتا ( 30 ملیار دینار) . بەو پێیەش كۆی گشتی داهاتەكانی هەرێم دەكاتە : داهاتی نەوت ( 781,236,000,000 ) حەوت سەدو هەشتاو یەك ملیارو  236 ملیۆن دینار +  داهاتی ناوخۆ ( 120 ملیار دینار) ە + پارەی بەغداد ( 317 ملیار دینارە) + پارەی ئەمریكا ( 30 ملیار دینار)،  كۆی گشتی دەكاتە = 1,248,236,000,000  ( یەك ترلیۆن و 248 ملیار و 236 ملیۆن دینار ) بە وتەی بەرپرسانی هەرێمی كوردستان مانگانە بۆ موچە پێویستیان بە ( 897 ملیار دینار) هەیە بەو پێیەش داهاتی مانگانە (1,248,236,000,000 دینار  - 897,000,000,000 دینار = 357,000,000,000 ملیار دینار لەكۆی موچە دەمێنێتەوە واتا داهاتی هەرێم بەشی موچەی تەواوەتی موچەخۆران دەكات و 357 ملیار دیناریشی زیادە كە بۆ خەرجی وەزارەتەكان و پرۆژە خزمەتگوزارییەكان دەبێت.  بەڵام تا ئێستاش  حكومەتی هەرێمی كوردستان بەرەوامە لەسەر پاشەكەوت موچەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان.  

( درەو میدیا):  لەسەر داوای بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق رۆژانە 500 هەزار لیتر نەوتی سپی لە بەغداوە بۆ هەرێمی كوردستان  دەنێردرێت، تا هەر ماڵێك بەرمیلێك نەوتی بەركەوێت. سەرچاوەیەك بە "درەو میدیا"ی راگەیاند بەرهەم ساڵ داوای لە وەزیری پێشووی نەوتی عێراق كردووە، بڕی رۆژانەی نەوتی سپی بۆ هەرێمی كوردستان زیاد بكات و ئەویش رەزامەندی لەسەر داواكەی دەربڕیوە، بە جۆرێك رۆژانە بۆ پارێزگای سلێمانی 180 هەزار لیتر و پارێزگای هەڵەبجە 108 هەزار لیتر و پارێزگای هەولێر و دهۆكیش 212 هەزار لیتر نەوتی سپی بنێردریت كە كۆی گشتی دەكاتە 500 هەزار لیتر نەوتی رۆژانە.   ئەو نەوتەی لە بەغدادوە دێتە هەرێم جیاوازە لەو نەوتەی كە حكومەتی هەرێم خۆی دابەشی دەكات، ئەتوانرێت بە ئاسانی ماڵی بەرمیلێك نەوتی سپی بۆ دابین بكرێت، بۆ دابەشكردنی ئەو نەوتەی كە لە بەغدادوە دێت دەسەڵاتی تەواو دراوە بە پارێزگاكانی هەرێم بۆ دابەشكردنی ئەو نەوتە بەسەر ماڵاندا.   

(درەو میدیا): بەهۆی سزاكانی ئەمریكاوە، عێراق مانگی تشرینی دووەم، هەناردەكردنی نەوتی كەركوك بۆ ئێران رادەگرێت و هەوڵدەدات لە توركیاوە هەناردەی بكات، ئەوەش بەوتەی دوو سەرچاوەی ئاگادار كە قسەیان بۆ ئاژانسی رۆیتەرز كردووە. بەوتەی ئەو دوو سەرچاوەیە عێراق رۆژانە 30 هەزار بەرمیل نەوتی كەركوك لە رێگەی تانكەرەوە هەناردەی ئێران دەكات. ئەو سەرچاوانە ئاماژەیان بەوەشدا حكومەتی پێشووی عێراق بە سەرۆكایەتی حەیدەر عەبادی، ناوەڕاستی تشرینی یەكەم لەگەڵ حكومەتی هەرێمی كوردستاندا گەیشتوەتە رێككەوتن، بۆ هەناردەكردنی نەوت لە رێگەی بۆری هەرێمی كوردستانەوە بۆ بەندەری جەیهانی توركی، بەڵام ئەو رێككەوتنە دەبێت لەلایەن سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق عادل عەبدولمەهدییەوە رەزامەندی كۆتایی لەسەر بدرێت.