راپۆرتی: درەو میدیا لە خشتەیەكدا كە ئاراستەی سەرۆكی لیژنەی وزەی پەرلەمانی عێراق كراوە لەلایەن سۆمۆوە ( كۆمپانیای بە بازاڕكردنی نەوتی عێراق)بڕی هەناردەی نەوتی رۆژانەو مانگانەی هەرێمی كوردستان رون دەكاتەوە لە 1/1/2018 تا 19/10/2018 بەجۆرێك، تێكڕای هەناردەكردنی رۆژانەی نەوتی لە مانگی 10 تشرینی یەكەم( 433,782 )بەرمیل بووە، خۆ ئەگەر ئەو تێكرایە بۆ تەواوی مانگی 10 دابنرێت ئەوا هەرێم لە مانگی ( 13 ملیۆن و 13 هەزار 460 ) بەرمیل رەوانە دەكات، تەنانەت لە رۆژی 1/10/2018 هەناردەی نەوتی هەرێم ( 534,914 ) بەرمیل بووە لەو رۆژەدا، لە ماوەی 19 رۆژی ئەم مانگەدا هەرێمی كوردستان ( 7 ملیۆن و 808 هەزار 069 ) بەرمیلی رەوانە كردووە. نرخی بەرمیلێك نەوت لە بازاڕەكانی جیهان نزیكەی 80 دۆلارە نەوتی هەرێم كەمتر لە 10 دۆلار دەفرۆشرێت، واتا داهاتی نەوتی تەنها ئەو 19 رۆژەی مانگی 10 دەكاتە ( 546 ملیۆن و 564 هەزار دۆلار) خۆ ئەگەر تێكڕای مانگی 10 وەربگرێن ئەوا داهاتی مانگی 10ی نەوتی هەرێم دەكاتە ( 910 ملیۆن دۆلار )  هەر بەپێی خشتەكە تێكڕای هەناردەی رۆژانەی نەوتی مانگی ئەیلولی هەرێمی (405,378 ) بەرمیل بووە و لە مانگەكەشدا ( 12,161,328 ) بەرمیلی رەوانەكردووە كە داهاتەی ئەو نەوتە دەكاتە ( 851 ملیۆن دۆلار ) كە نزیكەی ( 200 ملیۆن دۆلار)ی بۆ خەرجی كۆمپانیا و كرێی گواستنەوەو قەرزەكان دەڕوات، بەو پێیەش ( 651 ملیۆن دۆلار)ی دەمێنێتەوە كە دەكاتە ( 781 ملیار دینار) لەگەڵ پارەكەی بەغداد كە ( 317 ملیار دینار)ە لەگەڵ پارەی ئەمریكیەكانی كە ( 30 ملیار دینار)ە لەگەڵ ( 120 ملیار دینار)ی داهاتی ناوخۆ، كۆی گشتی دەكاتە ( یەك ترلیۆن و 250 ملیار دینار)  هەناردەی نەوتی هەرێم بۆ بەندەری جەیهانی توركی لە 1/1/2018 ەوە  - لە مانگی یەكی 2018 دا هەرێم رۆژانە ( 310هەزار و 705 ) بەرمیل نەوتی رەوانكردووە كە لەو مانگەدا ( 9 ملیۆن و 631 هەزارو 845 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە.  - لە مانگی دوو واتا شوباتی 2018 هەرێم برشی ( 8 ملیۆن و 479 هەزارو 95 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە بە تێكڕای رۆژانە دەكاتە ( 302 هەزارو 825 ) بەرمیل نەوت،  - لە مانگی سێ واتا ئازاری 2018 دا هەرێم بڕی ( 10 ملیۆن و 189 هەزارو 950 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە كە رۆژانە دەكاتە ( 328 هەزارو 708 ) - لە مانگی چوار واتا نیسانی 2018 دا هەرێم بڕی ( 9 ملیۆن و 386 هەزارو 387 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە  كە رۆژانە دەكاتە ( 312 هەزارو 880 ) - لە مانگی پێنج واتا ئایاری 2018 دا هەرێم بڕی ( 10 ملیۆن و 496 هەزارو 853 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە  كە رۆژانە دەكاتە ( 338 هەزارو 608 ) - لە مانگی شەش واتا حوزەیرانی 2018 دا هەرێم بڕی ( 10 ملیۆن و 329 هەزارو 825 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە  كە رۆژانە دەكاتە ( 344 هەزارو 328 ) - لە مانگی حەوت واتا تەموزی 2018 دا هەرێم بڕی ( 11 ملیۆن و 743 هەزارو 816 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە  كە رۆژانە دەكاتە ( 378 هەزارو 833 ) - لە مانگی هەشت واتا ئابی 2018 دا هەرێم بڕی ( 11 ملیۆن و 556 هەزارو 702 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە  كە رۆژانە دەكاتە ( 372 هەزارو 797 ) - لە مانگی نۆ واتا ئەیلولی 2018 دا هەرێم بڕی ( 12 ملیۆن و 161 هەزارو 328 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە كە رۆژانە دەكاتە ( 405 هەزارو 378 ) - لە مانگی دە  واتا تشرینی یەكەم 2018 دا  ( تەنها 19 رۆژ )هەرێم بڕی ( 7 ملیۆن و 808 هەزارو 069 ) بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە كە رۆژانە دەكاتە ( 433 هەزارو 782 )  

(درەو میدیا): ئەحمەدی حاجی رەشید پەرلەمانتاری كۆمەڵی ئیسلامی ئاماژە بە ئاستەنگە ئابورییەكانی بەردەم كابینەكەی عادل عەبدولمەهدی دەكات و رایدەگەیەنێت:  لە ماوەی (۱۲) ساڵ حوكمی حیزبی دەعو ەو بە كابینەكانی ( مالیكی و عەبادی) تا ئێستا قەرزەكان لە ۱۲٤ ملیار دۆلار نزیك دەبنەوە. ئەحمەد حاجی رەشید لە پۆستیکیدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی فەیسبوک  ئاماژەی بەوەشكردووە، نوێنەری وڵاتانی نادی پاریس لە ۱۷_۲۱ نۆڤەمبەر ساڵی ۲٠٠٤ لە واشنتۆن كۆبونەوەیەكی گرنگیان سازدا بە ئامادەبونی شاندی عێراق بە سەرۆكایەتی عادل عەبدولمەهدی سەبارەت بە لێخۆش بوونی قەرزە دەرەكییەكانی عیراق كە لەو كاتە 38 ملیار و 900 ملیۆن دۆلار بوو كە بەسێ قۆناغ گەیشتە 7  ملیار و800 ملیۆن دۆلار واتە لیخۆشبونی۸٠٪ قەرزە دەرەكیەكان ،ئەمە لە كاتیكدا بوو ڕێژەی قەرزەكانی عێراق تا ۲٠٠٤ هەڵكشابوو بۆ نزیكەی ۱۲٠ ملیار دۆلار تا لە ۲۹ سێپتەمبەری ۲٠٠٤ وڵاتانی نادی پاریس دەستیان كرد بە كوژانەوەی قەرزەكانی سەر عێراق بەمەرجێ عێراق پابەند بێت بە پەیرەوكردنی سیاسەتەكانی سندوقی دراوی نێودەوڵەتی. ئەو ئەندامەی پەرلەمانی عێراق ئاماژەی بەوەشداوە دیسان قەرزەكانی عێراق بەرەو هەڵكشان دەڕۆن بە هۆی ناجێگیری ئابوری و سیاسی ماوەكانی پێشوو و هەروەها دڵسۆز نەبوون بۆ پاشەرۆژی عێراق و وەچەكانی ئایندە لەلایەن سەركردەكانی عیراق لە ماوەی (۱۲) ساڵ حوكمی حیزبی دەعوە و تا ئێستا قەرزەكان لە ۱۲٤ ملیار دۆلار نزیك دەبنەوە. تەنها بڕی ئەو سووەی (ریبا) لەسەر عێراقە بۆ تەنها یەك ساڵ كە (٤۱) دەزگاو دامەزراوەو وڵات وەری دەگرن دەكاتە (۳۸۳٤٠۷۲) سێ ترلیۆن هەشسەدو سی و چوار ملیارو حەفتاو دوو ملیۆن دینارە كە بەدۆلار دەكاتە نزیكەی بە نرخی فەرمی (۱۱۸۲) دینار بۆ هەردۆلاریك دەكاتە (۳۲٤۳۷۱۷٠٥۲) سی ملیارو دووسەدو چل و سێ ملیۆن و حەوسەدو حەڤدە هەزارو پەنجاو دوو دولارە. ئەوە لە كاتیكدا فائیدە یان سوو هەبیت دەبێت قیستی دانەوەی قەرزیش باس بكەیە كە چەند هێندەی ئەو پارەیەیە كە لە بوجەكەدا هاتوە بڕەكەی دەكاتە (۱۱۱۸۸٠٦۲۲٦٦) یازدە ترلیۆن سەدوو هەشتاو هەشتملیارو وشەست ەو دوو ملیۆن و دووسەدوو شەست و شەش هەزار دینارە كە بە دۆلار دەكاتە (۹٤٦٥۳٦٥٦٥٠) نۆ ملیارو چوارسەدو شەست و پێنج ملیۆن و سێ سەدو شەستە پێنج هەزارو شەسەدو پەنجا دۆلار دەخەمڵێنریتكە بەگشتی هەردوو فائیدەو قیست دەكاتە (۱٥٠۲۲۱۳٥۸۲۲)پازدەترلیۆن و بیست و دوو ملیارو سەدو سی پینج ملیۆن و هەشسەدو بیست وو دوو هەزار دینار واتە بەنزیكەیی (۱۲۷٠۹٠۸۲۷٠۲) دوازدە ملیارو حەوتسەدو نۆ ملیۆن هەشتاو دوو هەزارو حەوت سەدودوو دۆلارە كەوای كردوە بوجەی سیادی بگاتە (٤٦) ترلیۆن دیناری عێراقی و تەنها بڕی تەرخانكراو بۆ بۆ دانەوەی فائیدەو قیست بەئەندازەی هەندی وڵانی ئەقلیمی و چەند ولاتیكی جیهانی ببیت. پرسیارە كە لیرەدا ئەوەیە : ئایا عادل عەبدولمەهدی دەتوانێت ئەم میراتە قورسەی دوو پێشینە كەی خۆی مالیكی و عبادی لەكۆڵ عێراق بكاتەوە.  

( درەو میدیا): " بۆ پارتی ویەكێتی، لەبری ئەو هەموو وەفدە باڵایە بۆ پۆستە كانتان دەنێرن بۆ بەغداد، وەفدیكیش بنێرن بۆ پێشمەرگەو وقوتی خەڵك".ئەمە وتەی ئەحمەدی حاجی رەشید پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆمەڵە لە پەرلەمانی عێراق كە لە نوسینێكدا ئاماژەی بەوەكردووە،" لەپرۆژە یاسای بودجەی ۲٠۱۹ پشكی پێشمەگە لەبودجەی وەزارەتی بەرگری عێراق دادەنریت بەبڕی (۳۷) ملیار دینار مانگانە كە بەكۆی گشتی دەكاتە(٤٤٤) ملیار دینار بەڵام تەنها دەزگای دژە تیرۆری عێراق كە (۱۲٠٠٠) چەكدارە  بڕی (۷۳۸٠۹۱۱۸۷) حەوتسەدو سی و هەشت ملیار و نەوەدو یەك ملیۆن وسەدو هەشتاو حەوت هەزار دیناری بۆ تەرخان دەكرێت،هەروەها ژمارەی چەكدارەكانی  حەشدی شەعبی كەلەبوجەدا پەسەند كراوە بە(۱۲۲٠٠٠) چەكدار   بڕی (۲٠۹۸۲۹٠٤۷٠) دوو ترلیۆن ونەوەدو هەشت ملیارو دووسەدو نەوەد ملیۆن وچوارسەدو حەفتا هەزار دیناری بۆ تەرخان كراوە"  ئەو پەرلەمانتارەی كۆمەڵی ئیسلامی ئاماژەی بەوەكردووە" لەبەرانبەردا ئەم ژمارانە سەر ژمێری پێشمەرگە نازانرێت كامیان راستە": ۱_ بەپێی لیدوانی شارەزا یەكی ئابوری كەلە وەزارەتی دارای و ئابووری دەوامی دەكرد درایگەیاند، كە ژمارەی موچە خورانی وەزارەتی پێشمەرگە (٤۳۲٠٠٠) كەسن . ۲_ بەپێی لێدوانی ئەندام پەرلەمانەكانی پەرلەمانی كوردستان ژمارەی ئەو كەسانەی كەلەوەزارەتی پێشمەرگە موچە وەر دەگرن(٤۲۸٠٠٠)كەسن . ۳_بەپێی سەرژمێری بایۆ مەتریەكەی حكومەتی هەرێم بێت ژمارەی پێشمەرگە (۲٦٦٠٠٠) كەسن ٤_ بەپێی دەنگدانی تایبەت بێت كەلەم هەلبژاردنەی ۳٠\۹ ئەنجام درا (۱۷٠٠٠٠) كەسن٠  ٥_ بەپێی تەخمین و خەمڵاندی عێراق بیت ژمارەی پێشمەرگە (٤٥٠٠٠) كەسن. ٦_ بەپێی ئەو برە پارەیە  بیت كە ئەمریكیەكان تەرخانیان كردوە و بری (٤۲۱) ملیۆن دۆلارە تەنها (٦٠٠٠٠) كەسن .  ئەحمەدی حجی رەشید لەكۆتایی نوسینەكەیدا ئاماژە بەوە دەكات"بەتەنها بودجەی تەرخان كراو بۆ حەشدی شە عبی و وەزارەتی بەرگری (۹۹٦۳٥۷٥۱۷٠) نۆ ترلیۆن و نۆسەدو شەست و سێ ملیارو پینج سەدوحەفتاوپینج ملیۆن وسەدو حەفتا هەزار دینارە، بەڵام تەرخانكراو بۆ هەریمی هەرێمی بڕی(۸۹۷٠٤٦۷۲۲٦) ).هەشت ترلێۆن و نۆسەدوو حەفتا ملیارو چوارسەدوشەست و حەوتملیۆن دووسەدوو بیست و شەش هەزار دینارە"    

( درەو میدیا): ڤەنزوێلا رووبەڕووی داڕمانی ئابوریی بووەتەوە حكومەتی ئەو وڵاتەش كە نیكۆلاس مادۆر سەرۆكایەتی دەكات بۆ رووبەڕبوونەوەی پەنای بۆ چەندین بیرۆكەی ناكلاسیكی بردووە، بەڵام هەمویان شكستیانهێناوە. ساڵی رابردوو حكومەتی ڤەنزوێلا پرۆگرامێكی بۆ بەخێوكردنی كەروێشك راگەیاند و ژمارەیەكی زۆر كەروێشكی بەسەر دانیشتوانی وڵاتدا دابەشكرد و هانیدان بەخێوی بكەن. هەروەها شوباتی رابردووش حكومەتی ڤەنزوێلا بۆ رزگاربووون لەو سزا ئابورییانەی لەلایەن ئەمریكاوە بەسەریدا سەپێندراوە دراوی ئەلیكترۆنیی" پترۆ"ی دەركرد بە ئامانجی بوژاردنەوەی ئابوری ئەو وڵاتە و باشتركردنی بەهای دراوی نیشتمانی. بەرای چاودێرانی ئابوریی ئەو هەنگاوانەی حكومەتی كاراكس هەوڵێكی شكستخواردووە بۆ حكومەتێك كە پێویستە لەسەری 150 ملیار دۆلار قەرزبداتەوە. سەرچاوە: بی بی سی   

(درەو میدیا): عێراق دووەم گەورە هاوردەكاری كاڵای ئێرانییە لەسەر ئاستی جیهان، ئەمە بەپێی قسەی فەرمانگەی گومرگیی ئێران. ئاژانسی فارس بڵاویكردەوە، لە شەش مانگی رابردودا، عێراق بڕی (9 ملیۆن و 618 هەزار) تەن كاڵای ئێرانی بەبەهای (4 ملیار و 564 ملیۆن) دۆلار هاوردە كردووە. بەپێی قسەی ئاژانسە ئێرانییەكە، ئاستی كڕینی كاڵای ئێران لەلایەن عێراقەوە لەو ماوەیەدا لەسەر ئاستی بەها بەرێژەی 44.58% زیادیكردووەو لەسەر ئاستی ساڵانەش بەرێژەی 45.32% بەرزبونەوەی بەخۆوە بینیوە. تۆمارەكانی فەرمانگەی گومرگیی ئێران ئاماژە بەوەدەكەن، ئێستا لە دوای چین، عێراق دووەم گەورە هەناردەكاری كاڵای ئێرانییە، لە پلەی سێیەمدا ئیماراتی عەرەبی دێت كە لە ماوەی رابردوودا ئاستی كڕینی كاڵای ئێرانی كەمكردوەتەوە. جگە لەو وڵاتانە، ژمارەیەك وڵاتی تر كڕیاری كاڵای ئێرانین، لەوانە ئەفغانستان و هیند.  

( درەو میدیا): بەپێی راگەیەنراوێكی (گۆشەی ئابوری ژوری توێژینەوەی بزوتنەوەی گۆڕان) لە مانگی ئەیلولدا هەرێمی كوردستان ( 12.370.000) بەرمیل نەوتی رەوانەی بەندەری جیهانی كردووە، كە رۆژانە دەكاتە ( 399.032 ) بەرمیل. راگەیەنراوەكە ئاماژەی بەوەكردووە كە نرخی بەرمیلێكی نەوت 77 دۆلار بووەو هەرێمی كوردستان بە 8 دۆلار كەمتر لە جیهان فرۆشتویەتی بۆ یە نرخی بەرمیلێك نەوتی هەرێم بە 69 دۆلار فرۆشراوە، بەو پێیەش داهاتی مانگی ئەیلولی هەرێمی كوردستان ( 853.530 ) دۆلار بووە. .

(درەو میدیا): وەزارەتی نەوتی عێراق بڕی هەناردەی نەوت و داهاتەكەی بۆ مانگی ئەیلول راگەیاند و لەو مانگەدا رۆژانە بە تێكڕا 3.456 ملیۆن بەرمیل نەوتی هەناردەكردووە و داهاتەكەشی حەوت ملیار و 900 ملیۆن دۆلار بووە. بە گوێرەی بەیاننامەیەكی وەزارەتی عێراق هەناردەی نەوت لە مانگی ئەیلولدا بەبەراورد بە مانگی ئاب كەمیكردووە و هۆكارەكەشی بۆ ئەنجامدانی چاكسازی لە دامەزراوەكان و خراپی كەشوهەوا گەڕاندوەتەوە. وەزارەتی نەوتی عێراق ئاشكرایكردووە لە مانگی ئەیلولدا رۆژانە  3.853 ملیۆن بەرمیل نەوتی لە كێڵگەكانی باشوورەەوە هەناردەی دەرەوە كردووە و هەر بەرمیلێكیش بە 74.91 دۆلار فرۆشراوە و كۆی داهاتی ئەو مانگەش حەوت ملیار و 900 ملیۆن دۆلار بووە.

(درەو میدیا): لە شەش مانگی یەكەمی ئەمساڵدا، داهاتی عێراق بەبەراورد بە خەرجییەكانی بڕی (14 ترلیۆن و 9 ملیار) دینار زیادەی هەبووە. بەشێوەیەكی گشتی داهاتی عێراق لەنیوەی یەكەمی ئەمساڵدا (45 ترلیۆن و 200 ملیار) دینار بووە، ئەم داهاتەش لەدوو سەرچاوەی سەرەكییەوە بەدەستهاتووە: یەكەم: داهاتی نەوت لە شەش مانگی یەكەمی ئەمساڵدا داهاتی نەوتی عێراق (40 ترلیۆن) دینار بووە، كە رێژەی (80%)ی كۆی گشتی بودجە پێكدەهێنێت. دووەم: داهاتەكانی تر داهاتەكانی تری عێراق كە لەسەرچاوەكانی ترەوە دەستكەوتوون جگە لە نەوت، لەماوەی نیوەی یەكەمی ئەمساڵدا (5 ترلیۆن و 200 ملیار) دینار بووە، كە رێژەی (12%)ی كۆی گشتی بودجە پێكدەهێنێت. بەپێی زانیاری سایتی سۆمەریەنیوز، خەرجی عێراق لەنیوەی یەكەمی ئەمساڵدا (30 ترلیۆن و 48 ملیار) دینار بووە: •    بودجەی وەبەرهێنان: (ترلیۆنێك و 48 ملیار) دینار لەم بوارەدا خەرجكراوە •    بودجەی وەبەرهێنان: (29 ترلیۆن) دینار لەم بوارەدا خەرجكراوە  بەشێوەیەكی دیاریكراو، خەرجییەكانی عێراق لەنیوەی یەكەمی ئەمساڵدا بەمشێوەیە دابەشبووە: •    موچەی فەرمانبەران: 17 ترلیۆن و 39 ملیار دینار •    پێداویستییە خزمەتگوزارییەكان: 129 ملیار دینار •    دانەوەی قەرزە ناوخۆیی و دەرەكییەكان: 3 ترلیۆن و 900 ملیار دینار •    خەرجی چاودێری كۆمەڵایەتی: 6 ترلیۆن و 600 ملیار دینار دیارترین ئەو وەزارەتانەی كە لە نیوەی یەكەمی ئەمساڵدا زۆرترین خەرجییان هەبووە: •    وەزارەتی دارایی: 7 ترلیۆن و 400 ملیار دینار •    وەزارەتی ناوخۆ: 5 ترلیۆن دینار •    وەزارەتی بەرگری: 2 ترلیۆن و 68 ملیار دینار •    ئەنجومەنی وەزیران: ترلیۆنێك و 800 ملیار دینار دیارترین ئەو پارێزگایانەی كە لەنیوەی یەكەمی ئەمساڵدا زۆرترین خەرجییان هەبووە: •    بەغداد: ترلیۆنێك و 27 ملیار دینار •    بەسرە: 526 ترلیۆن دینار •    زیقار: 447 ترلیۆن دینار

( درەو میدیا): وەزیری نەوتی عێراق رایگەیاند بەرهەمهێنانی نەوت لە كێڵگەی گەیارەی پارێزگای نەینەوا دەستیپێكردوەتەوە و رۆژانە 30 هەزار بەرمیل نەوت لەو كێڵگەیە دەردەهێنرێت، ئەوەش دوای دووبارە ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكە و بیرە نەوتەكان و دامەزراوە و بۆرییەكانی كە بەهۆی شەڕی داعشەوە زیانیان پێگەیشتبوو. جەبار لعێبی وەزیری نەوت، لە بروسكەیەكدا بۆ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق رایدەگەیەنێت بە هەوڵ و تێكۆشانی كارمەندانی كۆمپانیای نەوتی باكور و كۆمپانیا هاوكارەكانیی توانراوە دەست بە دەرهێنانی نەوت لە كێڵگەی گەیارە بكرێت و رۆژانە 30 هەزار بەرمیل نەوت لەو كێڵگەیە دەردەهێنرێت و پلانیشیان داناوە بۆئەوەی بەرهەمهێنانی نەوت لەو كێڵگەیە تا كۆتایی ئەمساڵ بگەیەننە 60 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا. لعێبی راشیگەیاندوووە لە رابردوودا نەوتی ئەو كێڵگەیە تەنها بۆ ناوخۆ بەكارهێنراوە، بەڵام ئیتر لە رێگەی كۆمپانیای سۆمۆوە بۆ یەكەمجار لە مێژوودا هەناردەی دەرەوە دەكرێت و رۆڵی دەبێت لە زیادكردنی داهاتی وڵاتدا. گەیارە گەورەترین ناحیەی پارێزگای نەینەوایە و دەكەوێتە 60 كیلۆمەتری باشووری موسڵ.  

(درەو میدیا): دابەزینی بەهای لیرەی توركیی، سەرمایەدار و بزنسمانە عەرەبەكان بە گشتی و قەتەرییەكان بە تایبەتی هانداوە رووبكەنە توركیا  بۆ كڕینی كۆشك و خانوبەرە. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا 60 كۆشك لە شاری ئیستانبوڵ كە دەڕوانێت بەسەر گەرووی بۆسفۆردا خراونەتەڕوو بۆ فرۆشتن، كە لە نێویاندا 30 كۆشكی مێژووی هەیە نرخەكانیشیان لە نێوان 4.5 بۆ 95 ملیۆن دۆلاری ئەمریكیدایە، جگە لە نزیكەی 40 شووقەی كوالێتی بەرز بە نرخی 1.7 بۆ 12 ملیۆن دۆلار. بە گوێرەی ئاژانسی " دیمیروین"ی توركی لە شاری ئیستانبوڵ 600 كۆشك هەن كەبەسەر گەرووی بۆسفۆردا دەڕوانن، و 233 كۆشكیان بە مێژوویی دادەنرێت. هاوكات رۆژنامەی " حوڕییەت"ی توركیا رایگەیاند ناوچەی نێوان بوغازچ و سوڵتان محەمەد فاتح لە هەموو شوێنەكانی تر نرخیان بەرزترە، بەڵام هەردوو گەڕەكی بەیبیك و یانیكۆی كە دەكەونە بەری ئەوروپای بۆسفۆر و قەندیلی و ئەنادۆڵۆهیساری كە كەوتونتە بەری ئاسیا زۆرتر خواستیان لەسەرە. رۆژنامەكە ئاماژەی بەوەشجداوە كە كۆشكەكانی سەر بۆسفۆر لەدوای نزمبوونەوەی بەهای لیرەی توركییەوە خواستێكی زۆریان لەسەرە و زۆربەی كڕیارەكانیش لە قەتەرەوە دێن. سینەم یەڵماز راوێژكاری بواری خانوبەرە لە ئیستانبوڵ لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی دیمیرۆین دەڵێت بیانییەكان ئەم دۆخە بە هەل دازانن بۆئەوەی خانوەبەرەی باشیان لە توركیا دەستبكەوێت و سود لە بەرزبوونەوەی بەهای دۆلار بەرامبەر لیرە وەربگرن و ئاماژەبەوەشدەدات كە لە وڵاتانی عەرەبی بەگشتی و قەتەر بە تایبەتی هاتونەتە بازاڕەكەوە بۆ كڕینی كۆشك و شوقە. راشیدەەگەیەنێت كە یاسای نوێ سەپاندوویەتی كە دەبێت كڕین و فرۆشتنی خانوبەرە بە لیرەی توركی بكرێت وەك هەوڵێكی دەسەڵاتداران بۆ پاڵپشتیكردنی دراوی نێوخۆ و دەشڵێت بەهۆی ئەوەوە بەها و نرخی كۆشەكەكان بە لیرە بەرزبوەتەوە و ئەوەش كڕیارەكانی ناوخۆی هاندا داوای نزمكردنەوەی نرخەكان بكەن. یەڵماز ئاشكراشیدەكات كە كڕیارەكانی ناوخۆ داوادەكەن بەرێژەی 40% و 50% نرخەكان كەمبكرێنەوە نەك تەنها بۆ كۆشكەكانن بەڵكو بۆ هەموو جۆرەكانی خانوبەرە لەسەر هێڵی گەروی بۆسفۆر، رونشیكردەوە كە خاوەن كۆشك و خانوەكان هیچ داشكاندنێك بۆ بیانییەكان ناكەن.

( درەو میدیا): ئەمڕۆ دووشەممە نرخی نەوتی خاو لە بازاڕەكانی جیهاندا گەیشتە بەرزترین ئاستی لە ماوەی چوار ساڵدا و  نرخی یەك بەرمیل نەوت گەیشتە نزیكەی 81 دۆلار. ئەم بەرزبوونەوەیە دوای ئەوەهات دوێنێ‌ یەكشەممە رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت " ئۆپێك" و بەرهەمهێنەرە سەربەخۆكان لە جەزائیر كۆبوونەوە و بڕیاریاندا ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت زیاد نەكەن. بە گوێرەی هەواڵێكی ئاژانسی رۆیتەر،  ئەمڕۆ دووشەممە نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی برێنت 1.63 دۆلار بەرزبووەتەوە و گەیشتوەتە 80.47 دۆلار، هەروەها نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی تێكساس 1.18 دۆلار بەرزبووەتەوە و گەیشتوەتە 71.96 دۆلار. هاوكات هەردوو كۆمپانیای بازرگانی نەوت،  تراڤیگۆرا و مێركۆریان رایانگەیاند پێشبینیدەكرێت نرخی یەك بەرمیل نەوتی خاوی برێنت تا سەری ساڵ بگاتە 90 دۆلار و لە سەرەتای 2019شدا لە 100 دۆلار تێپەڕبكات، ئەوەش بەهۆی كەمبوونەوەی نەوت بەهۆی جێبەجێكردنی سزاكانی ئەمریكا لەسەر ئێران لە تشرینی دووەمی داهاتوودا. كۆمپانیای جی پی مۆرگان پێشبینیدەكات بەهۆی ئەو سزایانەی ئەمریكاوە بازاڕی نەوت رۆژانە 1.5 ملیۆن بەرمیل لە دەستبدات.

( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەڕەشە لە وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەكات و داوایان لێدەكات نرخەكەی دابەزێنن. ترەمپ لە نوێترین تویتیدا جارێكی تر توڕەیی خۆی لە بەرزبوونەوەی نرخی نەوت دەردەبڕێت و داوا لە " ئۆپێك" دەكات كاربكات بۆ دابەزاندنی نرخەكەی، لەبەرامبەر ئەوەی كە ئەمریكا پارێزگاری لە چەند وڵاتێكی ئەندامی رێكخراوەكە دەكات. ترەمپ  ئەمڕۆ پێنجشەممە لە تویتێكدا دەڵێت:" ئێمە چەند وڵاتێك لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست دەپارێزین، كە ئەگەر ئێمە نەبین ئەوا بۆ ماوەیەكی دوورودرێژ ئاسایشیان سەقامگیر نابێت، لەگەڵ ئەوەشدا ئەوان بەردەوامن لەسەر بەرزكردنەوەی نرخی نەوت، پێویستە لەسەر ئۆپێكی خۆرخكار ئێستا نرخی نەوت دابەزێنێت". ئەمە یەكەمجار نییە كە سەرۆكی ئەمریكا رەخنە لە رێكخراوی "ئۆپێك" دەگرێت لەسەر بەرزبوونەوەی نرخی نەوت و لە حوەزیران و تەمموزی رابردووش رایگەیاند وڵاتەكەی بەرزبوونەوەی نرخی نەوت رەتدەكاتەوە و رایگەیاند بە دەستی هەندێك نرخی نەوت بەرزدەكرێتەوە. تویتەكەی ترەمپ لە كاتێكدایە كە هەفتەی داهاتوو وڵاتانی ئۆپیك و دەرەوەی ئۆپیك لە جەزائیر كۆدەبنەوە و پێشبینی دەكرێت لە و كۆبوونەوەیەدا وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت چاو پشكی بەرهەمهێنانی نەوتی خاودا بخشێننەوە.

(درەو میدیا): بەهۆی قەیرانی ئابوریی و بەرزبوونەوەی نرخی كاغەزەوە حكومەتی توركیا بڕیاریدا رۆژنامەی رەسمی حكومەت رابگرێت. لە ماوەی رابردوودا دۆخی ئابوری توركیا داڕمانی گەورەی بەخۆیەوە بینی، بەهۆی ئەوەی لیرەی توركی 40%ی بەهاكەی لەدەستدا و ئەوەش بووە هۆی بەرزبوونەوەی نرخی ئەو كاغەزەی بۆ چاپكردنی رۆژنامە بەكاردەهێنرێت.   حكومەتی توركیا بڕیاریدا ئیتر رۆژنامەی رەسمی حكومەت بەشێوەی ئەلیكترۆنیی لەسەر تۆڕی ئینتەرنێت بڵاوبكرێتەوە و كارمەندانەی ئەو رۆژنامەیەی كە لە ساڵی 1920ەوە دامەزرێنراوە لەو بڕیارە ئاگاداركراونەتەوە و بڕیاردراوە بگوازرێنەوە بۆ دامەزراوەكانی تر. رۆژنامەی رەسمی توركیا تایبەت بوو بە بڵاوكردنەوەی بڕیار و مەرسوم و یاسایانەی كە پەرلەمانی توركیا و سەرۆك كۆمار و سەرۆكایەتی وەزیران دەریاندەكات و مانگانە هەشت هەزار كۆپی لێ بڵاودەكرایەوە، بەڵام لە چەند مانگەی دواییدا تەنها دوو هەزار كۆپی لێ‌ چاپدەكرا. هەرلەهەمان چوارچێوەدا گۆڤاری " " كۆمیدیی بەهۆی بەرزبوونەوەی نرخی كاغەزی چاپەوە نرخەكەی زیادكرد و هاوكات هەردوو رۆژنامەی " سوزجو" و " وەتەن"  رایانگەیاند لە كۆتایی ئەم هەفتەیەوە پاشكۆ تایبەتەكانیان چاپ ناكەن. سەرچاوە: رۆژنامەی زەمان

( درەو میدیا): جاك ما، سێیەم دەوڵەمەنترین كەسایەتی چین و بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای بازرگانی ئەلیكترۆنیی " عەلی بابا" خۆی خانەنشین دەكات و واز لە كاری بازرگانی دەهێنێت و خۆی بۆ بواری كاری خێرخوازیی لە بواری فێركردندا تەرخان دەكات، ئەوەش بە گوێرەی رۆژنامەی نیویۆرك تایمزی ئەمریكی. جاك ما، ساڵی 1999 بەشداریكرد لە دامەزراندنی كۆمپانیای " عەلی بابا" و پاشان بوو بە یەكێك لە گەورەترین كۆمپانیاكانی ئینتەرنێت لە جیهاندا و بەهای كۆمپانیاكە ئێستا بە زیاتر لە 400 ملیار دۆلار دەخەمڵێنرێت و خزمەتگوزاری لە بواری فرۆشتن لە رێگەی ئینتەرنێت و بەرهەمهێنانی فیلم و ژمێریاریی گریمانەییدا  پێشكەشدەكات. جاك ما كە پێشتر مامۆستای زمانی ئینگلیزی بووە لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ نیویۆرك تایمزدا وتی:" خانەنشینبوونم كۆتایی قۆناغەكە نییە، بەڵكو دەستپێكی قۆناغێكی نوێیە و من زۆر فێركردنم خۆشدەوێت". سامانی تایبەتی جاك مای تەمەن 54 ساڵ دەگاتە 40 ملیار دۆلار و بەوەش دەبێتە سێیەم كەسی دەوڵەمەند لە چین بە گوێرەی لیستی 2017ی فۆربس بۆ كەسایەتییە دەوڵەمەندەكانی چین. لە ماوەی رابردووشدا جاك ما بە كەناڵی بلومبێرگی راگەیاندبوو كە دەیەوێت دامەزراوەیەكی تایبەت  بەخۆی دابمەزرێنێت و هەمان هەنگاوی بیڵ گیتس خاوەنی كۆمپانیای مایكرۆسۆفت بنێت و وتی:" دەكرێت لە بیڵ گیتسەوە شتی زۆر  فێرببم". وتیشی:" ناتوانم بگەمە ئاستی دەوڵەمەندی ئەو، بەڵام دەتوانمم شتێكی بكەم باشتر لە ئەو ئەوەش خانەنیشن بوونە لە كاتێكی زوودا و باوەڕم وایە رۆژێك دێت بەمزوانە دەگەڕێمەوە بۆ وانە وتننەوە، باوەڕم وایە لەمەدا سەركەوتوو دەبم زیاتر لەوەی كە سەرۆكی جێبەجێكاری كۆمپانیای عەلی بابا بم". جاك ما سەرەتا وەك مامۆستای زمانی ئینگلیزی لە زانكۆی هانگشتۆی چینی لە هەرێمی چینگیانكی خۆرهەڵات دەستی بەكاركرد و پاشا لە نێو شوقەكەیەوە لە هانگشتۆ لەگەڵ ژمارەیەك هاوڕێیدا كۆمپانیای عەلی بابای دامەزراند.  

( درەو میدیا): لە جەژنی ڕەمەزانەوە تاكو ئەمڕۆ گەشتیاران بە بەردوامی ڕوو لە كوردستان دەكەن، لە جەژنی قوربان ژمارەكە زۆر زیادی كرد. لە ماوەی ١٨تــا ٢٨ / 8/ 2018 زیاترلە ( ٣٤٩ )هەزار گەشتیار هاتۆتە هەرێمی كوردستان و بەراورد بە ساڵی ڕابردوو لە ١٩% زیاد كردوە. بڕی ( ١٤٦ ملیار )دیناریش داهات هاتۆتە بازاڕەكانی هەرێم. لە 90% گەشتیاران لە خواروو ناوەڕاستی عێراقەوە هاتوون و 5% لە ئێران و 4% لە فرۆكەخانە و 1% لە ئیبراهیم خەلیل بووە. گەشتیاری خوارو ناوەڕاستی عێراق زیادی كردوە بەڵام گەشتیاری بیانی و ئێرانی كەمی كردوە. لە ٦ مانگی یەكەمی ئەم ساڵ ٢٠١٨ ژمارەی گەشتیاران بریتی بووە لە یەك ملیۆن و ٣١٠ هەزار گەشتیار. بە پێی پلانی دەستەی گشتی گەشتوگوزار تا كۆتای ساڵ ژمارەی گەشتیاران بەرز دەبێتەوە بۆ زیاتر لە ( ٢ ملیۆن و 500 هەزار) گەشتیار.