دانا نه‌قی‌      دۆخی سیاسی و ئابوری جیهان ڕوو لە داڕمانە هۆکاری ئەمەش ڕوونە کرۆنا شەت داونی بە جوڵەی دنیا کردوە، زاناکانی بواری ئابوری مەترسی ڕووخانی ئابوری زلهێزەکانی وەک ئەمەریکاو، دەوڵەتانی ئەوروپایان نەشاردۆتەوە پێیان وایە دەکەونە هەمان قۆناغی ساڵانی ١٩٢٧ بۆ شەلەل بونی بازاڕو بازرگانی جیهان. لە گەڵ ئەم بەڵایەیشدا دابەزینی نرخی نەوت بۆ خۆی تەمەنی کۆتایی هاتنی سەدەی ئەم ووزەییەی ڕاگەیاند، هەموو ئەم شڵەژانەی جیهان ڕاستەوخۆو ناڕستەوخۆ   کاریگەری دەبێت لە سەر ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە گشتی و عێراق و هەرێمی کوردستان بە تایبەتی. بەڵێ ووڵاتێکی پشت بەستو بە ڕێژەیی ٩٠٪ بە نەوت، وا دەکات زیاتر ناسەقامگیری ئابوری و کۆمەڵاتی و سیاسی هەبێت، بە نمونە بۆ زیاد لە پێنچ مانگە بەرمیلی نەوت لە هەرێم و عێراق بە کەمتر لە سی دۆلار دەفرۆشرێت ئەمەش بۆ هەر مانگێک بەم نرخە پێنچ مانگ کورتهێنانی بودجەی مووچەو تشغیلی کەم دەکات، گەر گریمان لە مانگی شەش نەوت بەرمیلی بگاتە پەنچا دۆلاریش ئەوا لە مانگی پێنچی ٢٠٢١ دۆخی بودجە دەچێتەوە پێش قۆناغی هاتنی کرۆنا، ئەمە بۆ عێراق وایە ئەبێت بۆ کوردستان چی کارەساتێک بخوڵقێت. دیقەت بەن سەقامگیری سیاسی لە ئەنجامی تەندروست نەبونی نێوان پارتی و یەکێتی یە، وە پێشبڕکێ ی نەوەکانی باوکی حیزب و شۆڕش لە سەر داهاتوی جێگە نفوسیان هەرێم بەرەو کوێ ئاراستە دەکات؟ نەوت و جوگرافیاکەی داهاتو بۆ لای کام جەمسەر لەنگەر پێ دەگرێت ئەمەریکی تورکی، یان ڕووس ئێرانی هەموو ئەمانە پرسیارن و هەرێمیش سەرگەردانە.  ئەمەی شرۆڤەی دەکەم ڕاستییە و هەمووی لە چاواڕوانی ئاکتی یەکێتی و پارتی یە بە گشتی و هەردوو هاوسەرۆک و پارتی بە ڕوونتر ، سەرەڕایی ئەمانە ئێستاش کات و دەرفەت هەیە بۆ کارو کردەی دروست بۆ داهاتویەکی باشتر لە ئێستا ڕەنگە خوێنەر پرسیار کات چۆن، وەڵام هەرێم گەر بەراوردی کەین بە واقعی دەراوسێکانی و دەوڵەتانی جیهان دۆخی کرۆنا ئاساییەو خراپ نیە، وە تا ڕادەیەک هەردوو حیزب چی وەک شەخص یاخود حیزب زۆر دەوڵەمەندن وە بە ڕەسمی کوردستانی باشور میراتی ئەوانە، بۆیە دەتوانن بە قەرز خۆیان وەرگرنەوە بۆ داهاتوو بەم خاڵانەی خوارەوە. ١- وازبێنن لە شەڕی کۆنە قین و پەراوێزخستنی یەکدی، بەمەش دەتوانن مەنەفێستی جیهانبینی خۆیان کەن بۆ بەڕێوەبردنی هەرێم بۆ چەند دەیەیەکی تر. ٢-بە سفرکردنەوەو بێ ئەرزشکردنی یەکتری دەیان میل لە بۆچون و هزری نەوەی ئێستاو داهاتو خۆیان بە دەردەنێن. ٣- ئاوڕ بەنەوە وە بە ڕۆحی گەورەو دەوڵەتداری بیرکەنەوە، بەوەیی هەرێم خاوەنی یەدەگێکی باشی غازو نەوتە، بەمەش سەدەها هەنگاو دوایی دامەزراندنەوەی  سیستەمی نوێی جیهان نزیک دەبینەوە لە ئەوروپاو ئەمەریکاو دنیا. ٤- بیرکەنەوە لە بوژانەوەی ژێرخانی ئابوریی و دانانی کارگەو وەبەرهێنانی بەروبومی ناوخۆی، کەی وەختی شەڕە گەڕەک و  خۆ نواندنە، کات کاتی لێبوردنە لە میللەتی ڕەشو ڕووت نەک ڕاگەیاندنی شەڕی مایە پوچی ئەخلاق. کوردستان چاودێری وورد دەکرێت لە لایەن دۆست ونەیارەکانی گەر نەزانن گەمە کەن لە کایە سیاسی و، ئابوری و تەنانەت هەواڵگیری  و تێگەشتن لە دۆخی ناوچەکە ئەوا هەرێم ئاراستەی داهاتویەکی نادیار دەکەن!

کاروان عەلی شامار ھیچ کات پارتی دیموکراتی کوردستان بارتەقای ئێستایی دوچاری ئاڵنگاری نەبۆتەوە لەلایەک دەرگیری کێشەی ناوخۆیی نێوان ئامۆزاکان بۆتەوە، لەلایەکی تر بەھۆی شکستی لەئابوری سەربەخۆو ئیفلاسی حکومەتەکەیەوە، بەدوو مانگ جارێک توانای دابەشکردنی مووچەی فەرمانبەرانی نییە، لە ترسی دروست بوونی نارەزایی و خۆپیشاندانی ھاوڵاتیاندا لە زۆرێک لە ناوچەکانی ژێر دەسەڵاتیدا حوکمی تۆپزی و سەربازی سەپاندووە! سەرۆکی حکومەت ھەر لەسەرەتای دەستبەکاربونیەوە دەیتوانی زۆر کاری باش ئەنجامبدا وەلێ نییەتی جدیی نەبوو لەئەنجامدانی چاکسازی نەوعی و دانانی پلانی ستراتیجی لەبۆ بەھێزکردنی ژێرخانی ئابوری و بنیادنانی ئایندەیەکی باشتر بۆ ھاونیشتیمانیان. بەھۆی فاکتەرەکانی خراپ حوکمڕانی و زیادکردنی ئەرکی سەر شانی فەرمانبەران و سەپاندنی سیستمی پاشەکەوت و دواخستنی مووچەکانیان و ھەروەھا  لابردن و تەسفیەی کەسانی نزیک لە ئامۆزاکەی وایانکرد ھاوڵاتیان دەرگیری دەیان گرفت و قەیرانی جۆراوجۆر بکاتەوە. سەرۆکی حکومەت و ستافەکەی توانیویانە بە قوت و مووچەیی ھاونیشتیمانیان دەیان ھێزی سەرکوتکەرو دەزگای میدیایی دروست بکەن بۆ کپکردن و دژایەتی دەنگی ئازاد و ئاوەژوکردنەوەی روداوەکان و شکانی فیگەرو کەسایەتیەکان. بەجۆرێک لەھەمبەر سادەترین لێدوان بۆ ئاشکراکردنی گەندەڵییەکانی حکومەت، ھێرشێکی نارەوای میدیایی لەسەر دروست دەکرێ و تادەگات بە دروستکردنی سیناریۆی جیاوازو زیندانیکردن!  لەو نێوەندەشدا لاھور شێخ جەنگی ھاوسەرۆکی یەکێتی بەھۆی ئاکت و ھەڵوێستە ئەرێنیەکانی لەھەمبەر ماف و داوا ڕەواکانی ھاونیشتیمانیانەوە پشکی شێری لە پەلامارو تەخوینی میدیایی پارتی بەرکەوتووە. ئەمما لەسەروبەندی پێکھێنانی کابینەی تازەو تا ھەنوکە لاھور شێخ جەنگی بەرپرسانە مامەڵەی لەگەڵ پێشھاتە سیاسی و ئابوریەکاندا کردوەو ھاوکارێکی باشی سێکتەرەکانی حکومەت بووەو رۆڵێکی کارایی ھەبووە لە رەواندنەوەی گرژی نێوان لایەنەکان و چارەسەری کێشەکانی نێوان ھەرێم و بەغدا، بەتایبەتی لەدوای دەستبەکاربونی وەک ھاوسەرۆکی یەکێتی راشکاوانە روئیای یەکێتی لەسەر پێشھاتەکان خستۆتەڕوو، کەبریتیە لە چاکردنی گوزەرانی ھاولاتیانی بەشمەینەت و زەروریەتی ھاتنە ئارای جێگیری سیاسی و ئابوری و کۆمەلایەتی لەھەرێمدا. خولاصە، لاھور شێخ جەنگی بووە بەعەرابی ناوکۆیی نێوخۆی یەکێتی و توانی حزبەکەی لەپەرت بوون و پاشکۆبوون رزگاربکاو ھەروەھا توانی تەوزیفی بکا بۆ خزمەتی خەڵک و بیکا بەبڵندگۆیی داوا رەواکانی خەڵکی کوردستان. لەناو پارتیشدا جگە لە رقو کینەی باڵێکی دیاریکراو عاقڵمەندەکانیان مەحکوم نین بەوجۆرە لە بیرکردنەوەو رق و دژایەتی بیمارانە! حەتمەن کەسێکیش ھێندە لە خەمی خەڵک و ھاوڵاتیاندابێ لە تیری غەدر و ناحەقی پارتی و نەیاراندا بەدور نابێ.

سەرکۆ یونس* هەرێمی کوردستان بە بارودۆخێکی نالەبارو پڕ کێشمەکێشی سیاسی و ئابوری و کۆمەڵایەتی و تەندروستی و لێکەوتەکانی ڤایرۆسی کۆرۆنا و قەیرانی کەمبونەوەی کارەباوە ڕۆژەکانی کۆتایی مانگی پیرۆزی ڕەمەزان بەڕێ دەکات و لەکاتێکدا بەدەست دەیان قەیران و کێشەوە دەناڵێنێت لەسەرووی هەمویانەوە قەیرانی بێ بودجەی و پێ نەدان و دواکەوتنی موچەی فەرمانبەران ومامۆستایان و کەمئەندامان و خانەنیشینان و کەمبونەوەی پارە لە گیرفانی هاونیشتیمانیان و سستی و لاوازی جموجوڵی بازرگانی و بێ بازاڕی و بێکاری دەبینێتەوە و نەمانی متمانە لەنێوان خەڵک و حکومەت و ڕێکنەوتنی هەولێر وبەغدا لەسەر بودجەو مووچە و ناکۆکی لایەنە سیاسیەکانی هەرێم و داواکردنی هەندێ لایەنی سیاسی بۆ لامەرکەزی پارێزگای سلێمانی هەموو ئەمانە و نزیک بونەوە لە جەژنی ڕەمەزانی پیرۆز کە وا دەردەکەوێت یەکێکە لە بێ نازترین بۆنە ئایینی و کۆمەڵایەتییەکانی ئەم هەرێمە... هاونیشتیمانیانی هەرێم زیاتر لە سێ مانگی ڕابردوو پابەندی بڕیار و ڕێنماییەکانی وەزارەتی تەندروستی و ناوخۆ بوون و وا بەهەموو کێشەکانەوە حکومەتی هەڕێم بڕیاری داوە لەیەکەم ڕۆژی جەژنی ڕەمەزانەوە بۆ ماوەی (72) کاتژمێری تر هاتوچۆ وسەردانی کردن قەدەغە دەکرێت بەبیانوی هاتنی شەپۆلی دووەمی ڤایرۆسەکەوە هەرچەندە زۆرێک پێیان وایە زیاتر مەبەستەکە سیاسی یە حکومەت لە سەرهەڵدانی ناڕەزایی و خۆپیشاندانی جەماوەری و هەندێ جار سیاسی حەزەر دەکات... هەرچۆنێک بێت وا دەردەکەوێت  جەژنی ڕەمەزانی ئەمساڵمان بەیەکێک لە بێ نازترین جەژنەکان ئەژمار دەکرێت هیوادارین ئەم بارودۆخی قەیرانی دارایی و بێ بازاڕی و سست بوونی ئابوری کوردستان لەوە زیاتر درێژە نەکێشیت و لایەنەکان هەوڵی جدی بدەن بۆ دەرباز بون و چارەسەرکردنی ڕیشەیی قەیرانەکە چونکە درێژەکێشانی ئەم واقیعە چەندین ئاکامی خراپی لێ دەکەوێتەوە بەتایبەت قەیرانی سیاسی و ئابوری... بەداخەوە بێ توانایی دارایی خێزانەکان لەم جەژنەدا بەئاشکرا بەڕوخساری هاونیشتیمانیانەوە دیارە و زۆرێک لە خێزانەکان چاوەڕێ ی دەستی خەڵکانی دەوڵەمەند و خواپێداوەکانن تا لە زەکات و سەرفیترەکانیان خوانی جەژن و جلوبەرگی ماڵ ومناڵیان بۆ بڕازێننەوە.... *ئابوریناس

هونه‌ر حاجی جاسم چاره‌سه‌ری ئه‌م دۆخه‌ی کوردستانی عێراق ته‌نیا ڕۆیشتنی ئه‌م ده‌سه‌لاتدارنه‌یه‌، هه‌ر که‌سێکیش پرۆژه‌ به‌مانه‌ بدات به‌ نوسین و قسه‌کردن، ئه‌وه‌ به‌ ڕاسته‌وخۆ و ناراسته‌خۆ شه‌رعیه‌ت ئه‌دات به‌م نوخبه‌ سیاسیه‌ فاشیله‌ی کوردستانی عێراق!. به‌داخه‌وه‌ ئێستا خه‌لکانیكی سه‌ربه‌خۆ هه‌ن به‌ناوی نوسه‌ر، رۆشنه‌بیر، مامۆستای زانکو و چالاکوان ، که‌ باسی دێته‌ سه‌ر کوردایه‌تییه‌ موزه‌یفه‌که‌ و پیزدانیان هه‌ل ئه‌درێته‌وه‌،  رێك ئه‌م خه‌لکانه‌ وه‌کو بنه‌ماله‌ سیاسیه‌کان بیر ده‌که‌نه‌وه‌ و ئارگومێنت دێنی و ده‌با و خه‌ریکی درۆکردن ده‌بیت بۆ سه‌رانی مافیای کوردایه‌تیه‌که‌ی ریفراندۆم و ئابووری سه‌ربه‌خۆ!.   چارێگه‌ سه‌ده‌ی رابردوو هه‌موو چاره‌سه‌ریه‌کان تاقیکرانه‌وه‌، هیچیان سودی نه‌بوو. بۆیه‌ تاکه‌ چاره‌سه‌ر ته‌نیا رۆیشتنی ئه‌مانه‌یه‌ و هیچتر!. هه‌روه‌ها هه‌ر که‌سێکیش له‌مانه‌ی سه‌ره‌وه‌‌ گوتی ئه‌لته‌رناتیڤ نیه‌، ئه‌وه‌ بزانه‌ ده‌یه‌وێت هه‌ر له‌گه‌ل گاڕانی کوردایه‌تیه‌که‌ی پارتی و یه‌کێتی و سه‌رانی گۆران و لایه‌نه‌کانی تر بێت!. له‌ کوردستانی عێراق به‌دیلی ئه‌م ده‌سه‌لاته‌ هه‌یه‌، به‌لام په‌رته‌وازه‌ن!. هیوام وایه‌ خه‌لکی کوردستانی عێراق پشتگیری ئێمه‌ومانان بکه‌ن، بۆ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێکی ریشه‌ی بێته‌ کایه‌وه‌ و  هاونیشتمانیان رزگار بکه‌ین، له‌ده‌ست مافیاکانی نه‌وت و ئابووری سه‌ربه‌خۆ!.

سامان وەستا بەكر واباوە كە كاتێ گەنج بگەنە دەسەڵات ئیتر ھەندێ گۆڕانكاری و چاكسازی ڕووبات لە بەرژەوەندی خەڵكی چونكە گەنجان زیاتر تێكەڵ بە كۆمەڵگە ئەبن و زیاتر لە خواستەكانیان تێئەگەن. بەڵام ئایا ئەم هاوکێشەیە ڕاستە؟ لە ھەرێم ئێستا چەن گەنجێک دەسەڵاتداری وڵاتن، لە زۆنی زەرد یەكێكیان سەرۆكی حكومەتە و كوڕی سەرۆكی حیزبیشە واتا كەسی یەكەمی حیزبیشە و جێگرەوەی باوكێتی، ئەویتریشیان سەرۆکی هەرێمە و جێگری سەرۆکی پارتیشە. لەزۆنی سەوز دوو براو ئامۆزایەک، ھاوسەرۆكانی ی.ن.ك، یەکێکیان برازای سكرتێری گشتی كۆچكردووی حیزبركەیە سەرۆکی دەزگای زانیاری حیزبەکەشە، ئەویتریشیان كوڕی سكرتێری گشتییە و کۆی پارەو موڵکی هەم حیزب و هەم ناوچەی سەوز لەژێر دەستی ئەوایەو هەروەک چۆن سەرۆکی دەزگای دژە تیرۆریشە بەو واتایایەی كەسی یەكەمی حیزبن و خاوەنی بڕیارە گرنگەكانیشین، سێیەمیشیان هەر کوڕی سەرۆک کۆماری کۆچکردوو وە یەکەم و دوایین سکرتێری ی.ن.ک جەلال تاڵەبانی و جێگری سەرۆکی حکومەت و دەسەڵاتداری ئیداری یەکەمی زۆنی سەوزە. بە هاوکێشەی تەمەن ئەمانە خەڵکانی گەنجن و ئەبێ بیرفراوانتر و دیموکراسیتریشبن. بەڵام لایەنی کەم سیان لەم گەنجانە  خەڵكانی مەدەنی نین، بەڵكو خەڵكێكی ئەمنی و دەزگا سیخوڕییەكانن و ئاتۆماتیكی بڕیارەكانیشیان بڕیاری توندوتیژو ئەمنی و سەربازی ئەبێ و چارەسەر لەلایەن بەھێز و دەسەڵاتە نەك بیروڕای ئازاد و كەشی دیموكراسی ئەگەرچی خۆشیان واپشانبەن. بە ووردبینی و تەماشاكردنێك ئەبینی ئەو كەسانەی لە چواردوەری خۆیان كۆیان كردوونەتەوە خەڵكانی دەزگا سیخوڕی و ئاسایشتن ئەمەش ئاماژەیەكی مەترسیدارە بۆ پاشەكشێی دیموكراسی و حوكمڕانی مەدەنی و لەدایك بوونی خێزانی دیكتاتۆری و بنەماڵەی دەسەڵاتدارو سەركوتكەر. خۆ ئەگەر بەراوردێک بکرێ لە نێوان سەرکردەو دەسەڵاتداری گەنج و تەمەن هەڵکشاوا ئەوا بە ڕوونی دەرەکەوێ کە تەمەن تەنها ژمارەیە و ئەوە بیر و گۆش و دنیابینی خودە کە بڕیار لەسەر چ جۆرە حکوومڕانییەک ئەیات.  لە ئێستایا دیارترین سەرۆک و دەسەڵاتداری گەنج لە جیهانا "کیم جون ئون"ی  ٣٦ ساڵە، سەرۆک یان دیکتاتۆری کۆریای باکور، کە بیرکردنەوە و مێشکی هینی سەردەمانی باپیرێتی و کاتێ پێئەکەنێ ئەبێ ئەوەی لە چورادەورێتی پێبکەنێ ئەگەرنا سزای مردنی بەسەرا ئەسەپێنرێ و ئەمە بۆ کاتی گریانیشی هەر ڕاستە. هەر لەم ئان و زەمانەیا چەن گەنجێکی تریش دەسەڵاتی یەکەمی وڵاتەکەیانن بۆ نمونە "ئیمانوێل ماکرۆن" ٤٢ ساڵ سەرۆکی فەرەنسا، "جاستن ترۆدۆ" ٤٩ ساڵ،  خاتوو"سانا مارین" ٣٤ ساڵ سەرۆک وەزیرانی فنلەندا،  خاتوو "جاسیندا ئاردێرن" ٤٠ ساڵ سەرۆک وەزیرانی نیوزلەند کە ئەمانە تەمەنیان لە نێوان گەنج و مامناوەدایە و هەریەکەیان پەیڕەوی حکومڕانییەکی بەناو ناوەرۆک دیموکراسی ئەکەن و خۆشگوزەرانی خۆیان لەگەڵ گەلاکانیانا گرێیاوە. "ئەنجێلا مارکێل" ٦٦ ساڵ و  ڕاوێژکار یان سەرۆک وەزیرانی ئەڵمانیا، خاتوونێکی تەمەن هەڵکشاو کە پەیڕەوی ناشترین سیستمی شەفاف و دیموکراسی ئەکات لە بەرامبەریشا  "ڕەجەب تەییب ئەردۆگان" ٦٦ساڵ کە یەکێکە لە تاکڕەوترین و نمونەی ناشرینترین حکومی دیکتاتۆری ئەکا لەسەر ئاستی جیهان.  "دۆنالد ترەمپ" ٧٣ ساڵ سەرۆکی ئەمریکا کە ئەمیان گەر سیستمە تۆکمە و دیموکراتییەکەی ئەمریکا نەبووایە ئەوا هیچ پێشبیینیەک ناکرێ چ کارێکی بەسەر خەڵکی ئەو وڵاتە و جیهانیش ئەهێنا. لابردنی پارێزبەندی هاوشێوەی نەخشەی ئۆردوغانە بۆ زیندانیکردنی سەلاحەدین دەمیرداش و هاورێیانی. مێشک بەساڵاچوویەک و بیر پیرێکی وەک ئەردۆغان، سەڵاحەدین دەمیرتاش زیندانی ئەکات تەنها لەبەرئەوەی دڵنیایە لە ڕکابەرییەکی یەکسان و دادپەروەرانەیا ناتوانێ بەرگەی بیرگەنجی و لاومێشکی دەمیرتاش بگرێ، لە هەرێمی کوردستانیش پارێزبەندی لائەبرێ کاتێک ئەندام پەرلەمان گەندەڵی دزینی سامانی وڵات کەشف ئەکات هەروەک چۆن مامۆستایان و خەڵکی ناڕازی لە دهۆک لەژێر سایەی دەسەڵاتی دوو گەنجی حوکمدارا ئەدرێنە بەر شەق و زیندانی ئەکرێن تەنها لەبەر ئەوەی داوای کەمترین ماف ئەکەن کە مووچەکانیانە. جیاوازییەکی گەورە هەیە کاتێک گەنجێک بە تێکۆشان و کارامەیی و سەلماندی تواناکانی بگاتە دەسەڵاتە یەکەمینەکانی حیزب یان حکومەت، گەشتن بە دەسەڵات لەڕێی توانای خودەوە لایەنی کەم دڵنیای ئەوە ئەیات کە کەسێکی بەتوانایە و چاوڕوانی گۆڕنکاری و باشترکردنی کارەکانی لێئەکرێ بەڵام کاتێک هەر کەسێک جا تەمەن هەڵکشاوبێ یان گەنج کە لە ڕێی باوک و بنەماڵە و پشتاوپشتەوە یەتە پێشەوەو ئەبێ بە کەسە یەکەمیینەکانی حیزب و حکومەت ئیتر ناتوانراێ هیوای لەسەر هەڵچنرێ چونکە بە جۆرێک گۆشکراوە کە لە هەوڵی قۆرغکاری دەسەڵاتدابێ تا تەمەن یاوەری بێت و پاشانیش تەسلیم بە کوڕ و کەسە نزییەکانی بکات. هەر لەبەر ئەو هۆکارەش ناتوانرێ چاوڕوانی دیموکراتی و حوکمی ڕەشید لەو گەنجانە بکرێ کە لە ئێستایا لە ڕێی باوک و مامیانەوە بوونەتە کەس و دەسەڵاتی یەکەمی حیزب و حکومەتیش، لەوەش زیاتر لە  ئەنجامی ئەو ھێزە ئەمنی و توانا مادییە زۆرەی کە پێوەی ماندوو نەبوون لەژێر دەستیانایە هەموو جوڵەیەک بە خەتەر بۆ سەر دەسەڵات و سامانە سەرچاوە نادیارەکانیان ئەزانن بە ئاگر و ئاسن ڕووبەڕووی ئەبنەوانێ و توانای فكرییان لە چوراچێوەی هێز تێپەڕناکا.  

ئەبوبەكر كاروانی  پارتی کەبەوە ڕانەهاتووە پێش شارەکانی تر خۆپیشاندان وناڕەزایی لە دهۆکەوە دەست پێ بکات، وەوێنایەکی بۆ شارو پارێزگاکە هەیە، کە ناوچەیەکی داخراوی پارتیە وهەرکەس شتێك بکات دەبێت بە مۆڵەتی ئەو بیکات، شرۆڤەی بۆ ڕوداوەکان گەرچی دووبارە کردنەوەی گوتاری چەسپاوو باوی پارتی بوو، شڵە ژاوی پێوە دیاربوو. بەشێ لە شڵە ژاویەکەش لە تۆمەتبارکردنی لایەنەکانەوە دەرکەوت،چونکە سەرەتا یەکگرتوویان تاوانبارکرد بە وەی لەپشت خۆپیشاندانەکەوەیە.وەناڕاستەو خۆ هەڕەشەی دووبارە کردنەوەی سیناریۆکانی ڕابردوویان لە بادینان لێکرد بەوەی دەشێ دووچاری کاردانەوەی ناسروشتی بێن!! دواتر بازنەی تۆمەتبارکردنەکەیان بۆ چەندین هێزی تر فراوان کرد..؟ گوتاری تۆمەتبارکرنەکەش وابوو، کە لایەنەکان تاوانیان ئەنجام داوە. فراوانکردنی بازنەکەش وێناکردنی دۆخەکە بوو بۆ پارتیەکان کەحیزبەکەیان  گەلەکۆمەی لەسەرە. ئەم دۆخەش لە ئەدەبیاتی پارتیدا لەڕابردوودا یەکسان بووە بە بەدوژمنکردنی بەرامبەرو کۆکردنەوەی سەرجەم تواناکان وبەڕەوابینینی هەموو ڕێ وشوێنێك بۆ بەرگری لە خۆکردن. پارتی  هەڵەیە گەرپێی بێت،ڕیزکردنی سەرجەم هێزەکان لەبەرامبەر خۆیەوە هێزی ئەو دەردەخات،چونکە لە ڕاستیدا بێ توانایی دەردەخات لە توانای لە خۆ گرتن وقەناعەتپێکردن وڕێکەوتن. پارتی واباشە لەبیری بێت لەسۆنگەی دەستبردنی هەڵە بۆ هەندێ دۆسیە لەسەردەمی قەیرانی قوڵی ئابوری و ،ڕقەبەرایەتی نێوخۆیدا،لەئێستادا پەڕلەمان لەقەیراندایەوبەرەیەکی ڕانەگەیەنراوی باکاتیش بێت، بەرامبەر خۆی دروست کردووە. خەڵك لە دۆخی خۆیان ناڕازین و وێنای نوخبەی حوکومڕان هێندەی تر شێواوە، بەجۆرێك وەك سیاسی وهێزی لێپرسراو بەرامبەر هاوڵاتیان زۆر مەترەح نەماون.کوردستانی باشوور بە خراپترین دۆخی خۆیدا تێپەڕ دەبێت ومەترسی لە سەر ئایندە دروست بووە.دۆخی لەم جۆرەش، پێش هەرشتێك، گێڕانەوەی ئاستێکی ماقوڵ لە تەوافوقی سیاسی دەخوازێت،بۆئەوەی بەر بە داڕوخانی دۆخەکە بگیرێت. کەچی هەنگاوو گوتارەکانی پارتی لەماوەی ڕابردوو لەم خۆپیشاندانەشدا، ئەوەیان لێ ناخوێنرێتەوە خزمەت بەم ئامانجە بکەن وزۆر پەرۆشی تێپەڕاندنی دۆخەکەی پێوە دیار نیە! . پارتی دەبێت خوێندنەوەی نوێی بۆ دۆخەکە هەبێت، قورسایی دۆخەکەو بێ منەتی سیاسەتەکانی خۆشی لەبەرچاوبێت وحساب بۆشکاندنی دیواری ترس ونائومێدی خەڵکێکی زۆر لە واقیعی هەرێم وهەستیاری هێزەکانی تر بکات.  دەنا دووچاری هەڵەی گەورە دەبێت و  خۆیی و هەرێم وگەلەکەیشی باجی گەورە دەدە ن.  گوتاری نەتەوەیش لەسۆنگەی تێکەڵبوونی بە ناکارایی وململانێی نێو خۆیی  بەشێ لە کاریگەریە کەی لە دەستداوەو ناتوانێ وەڵام گۆی دۆخێك بێت کە کە لە خودی خۆیدا دژبە  بەهاو پێوەرە تەوەییەکانە.  سەبارەت بە یەکگرتووش، حەزەکەم  دڵسۆزانە بڵێم ، بنکە حیزبیەکە لە بادینان بەشێوەیەکی گشتی ناڕازی ئۆپۆزیسیۆنە، وەك ڕونیشە پاشخان برینداریشە، ئەوش وادەکات دووبارە کردنەوەی هەندێ هەڵە، ئەگەری ئەوە بێنێتە پێشەوە سەرکردایەتیەکەیان تێپەڕێنن، یاخود خودی سەرکردایەتی چی دی نەتوانێ وەك ڕابردوو مامەڵە بکات. دواقسەشم ئەوەیە بۆ ناوخۆی هەرێم بۆخۆتان وگەلی کوردستانیش واباشترە، لە مە بەدوا،  ئاسایش و ئەمانی ڕاستە قینەو درێژمەودا ی خۆتان، لە تەوافوقی سیاسی وچاکسازیەکی ڕاستەقیەو خزمەتکردنی خەڵك وڕێزگرتن لە ماف وئازادی هاوڵاتیاندا ببیننەوە، نەك هێزو ناوچەی کۆنتڕۆڵکراوی حیزبی.

ئاسۆ حاجی - ئەمڕۆ یادی بیست و هەشت ساڵەی یەکەمین دەنگدانی دیموکراسی و ئازادانە لە هەرێمی کوردستانە،ئەو هەڵبژاردنەی پەڕلەمان و حکومەتی هەرێمی کوردستان لە دەرئەنجامیدا دروست بوون،وەک دوو دامەزراوەی یاسایی و نیشتیمانی نوێنەرایەتی ئیرادە و خواست و مافەکانی گەلی کوردستان دەکەن،بەداخەوە پەڕلەمانی کوردستان بەهۆی هەڵوێستێکی حیزبیانەی سەرۆکی پەڕلەمان ئەو دامەزراوەیە خەریکە دەکەوێتە ژێر پرسیارێکی گەورە و تاقیکردنەوەیەکی جدی لەوەی ئایا دەکرێ دامەزراوەی پەڕلەمان بکرێتە قوربانی بەرژەوەندیە شەخسی و حیزبیرکانی کەسێک یان لایەنێک؟ سەرۆکی پەڕلەمان کە دەبوایە لە باڵەخانەی پەڕلەمان شانازی ئەو رۆژەی لەگەڵ خەڵکی کوردستان بەشیباوە. - سەرۆکی پەڕلەمان دەبوا لە کاتی بەشداریکردنی لە کۆبوونەوەی مەکتەبی سیاسی حیزبەکەی و پێشی ئەویش بەشداریکردنی جێگری سەرۆکی حکومەت لە هەمان کۆبوونەوە لەوە تێبگات کە ئەو تەنیا لە ناو هۆڵی پەڕلەمان رێز لێگیراوە و لە سەرەوەی هەموویان دادەنیشێ ئەگەر وەک سەرۆکی پەڕلەمان هەڵسوکەوت بکا و بڕیار بدا و هەڵوێست وەربگرێ،بەڵام ئەگەر حیزبیانە بڕیار بدا ئەوە شوێنی دیارە وەک لە کۆبوونەوەکەی مەکتەبی سیاسی هاوسەرۆکەکەی خواری خوارەوەی پێ رەوا بینی بوو لە کاتێکدا لە رووی پرۆتۆکۆلیەوە دەبوایە لە سەری سەرەوە بوایە بە هەمان شێوە بۆ کاک قوبادیش ئەوە راستە. ⁃ پێشتر لە گوتارێک باسم کرد کە سەرۆکی ئێستای پەرلەمان بۆ ڕازیکردنی لاھور جەنگی ھاوسەرۆکی و سەنگەر گواستنەوە لە باڵی کۆسرەتەوە بۆ باڵی ئەو کەسەی کە کاک کۆسرەت پاش خیانەتی شازدەی ئۆکتۆبەر بە کاڵفام ناویبرد. بێ وەفایی بۆ کۆسرەت کە پێداگیری کرد  رێواز سەرۆکی پەرلەمان بێت و بۆ زامنکردنی یاریەکی کرد کە گوایە شاڵاو ی کوڕی کاندیدە بۆ جێگری سەرۆکی حکومەت تا باڵی ماڵی تالەبانی رازی بن بۆ پێگەکەی قوباد ھەموو شت قبول بکەن و لە جێی بێگەرد تالەبانی پۆستی سەرۆک پەرلەمان بدەنە رێواز.  - دوای ئەوەی لاھور شکستی ھێنا لەوەی نەیتوانی بەر بە زۆرینەی پەرلەمان بگرێت و پارێزبەندی سۆران عومەر ھەڵگیرا، بە رێوازیان گوتووە تا کۆبوونەوەی ھەردوو مەکتەب سیاسی دەکرێت جارێ پێمان باش نیە دانیشتنی پەرلەمان بکرێت. کەواتە سەرۆکی پەرلەمان کە باس لە گەڕاندنەوەی شکۆی پەرلەمان دەکات مەبەستی ئیعازێکە پاش کۆبوونەوەی ھەردوو مەکتەب سیاسی بۆی دێت و لێرەوە باشتر وابوو کە رێواز بڵێ شکۆی خۆم شکاوەو چاوەرێی بریاڕی حیزبم نەک بلێت دانیشتن نابێت،ئێستا رێواز خان پەڕلەمانی وەک بارمەتە رادەستی هاوسەرۆکەکەی کردووە تا وەک کارتی فشار بەکاری بێنێ و بیکاتە یاریەکی سیاسی و لە قاوغە یاساییەکەی خۆی دەیبێنێ. - باشە دکتۆر رێواز بیری لەوە کردۆتەوە کە بڕیاردان بۆ دانیشتنی پەڕلەمان دەبێت بەر مەبنای بەرنامەی کار بێت و بە گوێرەی پەیڕەی ناوخۆی پەڕلەمان بێت،ئایا دەزانێ لە ماددەی ١٦ ی پەیڕەو ھاتووە کە دانانی بەرنامەی کار دەسەلاتی دەستەی سەرۆکایەتیە نەک سەرۆکی پەرلەمان و دیارە  دکتۆر رێواز ھیچ کات بەبێ رەزامەندی جێگر و سکرتێر ناتوانێ بەرنامەی کار دابنێت و بەرنامەی کاریش نەبێت ناتوانێ دانیشتن رابگەینێت. ئەوەی لە ماددەی ھەژدە لە پەیڕەوی ناوخۆ دا ھاتیە بڕگەی سێیەم .. دەستنیشانکردنی کاتی ئەنجامدانی دانیشتنەکانی پەرلەمان، دەسەلاتێکی (کاشفە) بە زمانی یاسا نەک (مونشیئ). واتە دەبێت پێشتر دەستەی سەرۆکایەتی کۆبوونەوەی کردبی و لەسەر بەرنامەی کار رێککەوتبن ئینجا  کاتی دانیشتن دیاری دەکرێت. لەمەوە دەردەکەوێ کە دکتۆر رێواز بە خۆی باش دەزانی بێ پارتی ناتوانی یەک دانیشتن رابگەیەنێت.  - گریمان رێواز خان دانیشتنی راگەیاند و بەرنامەی کاریش ھەبوو، بەپێی ماددەی پێنجەم برگەی یەکەم/ دانیشتنی پەرلەمان بە ئامادەبوونی زۆرینەی رەھا واتە ٥٦ ئەندام دەبی، ئایا د. رێواز دەزانیت ئەگەر ھەر دانیشتن و بەرنامەیەک رەزامەندی پارتی و فراکسیونەکەی نەبێ، ھیچ دانیشتنەک نیسابی نابێت و بەمەش  رێواز خان باش دەزانی بێ پارتی یەک شتی لە کاری پەرلەمانی پێ ناکرێت.  - لەو رۆژانە پۆستێکی خاتوو جوان رۆژبەیانی سەرۆکی لێژنەی ناوچە کوردستانیەکانی پەرلەمانم دیت کە یاداشتی لێژنەکەیان و ئیمزای سەرجەم فراکسێۆنەکانی لەسەر بوو کە داوای دانیشتنی تایبەت بە پەرلەمان دەکەن دەربارەی بارودۆخی ناوچە کوردستانیەکانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم(جێناکۆکەکان)، بەلام دیارە سەرۆکی پەرلەمان نایەوێت  جارێ تا مەکتەب سیاسی کۆ نەبێتەوە، رێگای پێ نادرێ ئەرکی خۆی وەک سەرۆک پەرلەمان جێ بە جێ بکات. یان رەنگە بزانی کە باسی سوتاندنی دەغڵ و دانی کورد لە کەرکوک و دەوروبەر بکرێت بە دڵنیایەوە باسەکە سەر دەکێشێ بۆ بەرئەنجامی ١٦ ی ئۆکتۆبەر  و ئیحراجی بۆ ھاوسەرۆکی رێواز خان دروست دەبێت، بۆیە ناوێرێ ئەو دانیشتنە بکرێ.  

سەرتیپ جەوهەر  كورد دەڵێت «باوك مردوو خەوی لێدەكەوێت، بەڵام سكی برسی خەوێ لێناكەوێت» واتە هیچ شتێك برسێتی بیر مرۆڤ ناباتەوە، بۆیە دروستكردنی قەیران و گرژی سیاسی و هیچ رووداوێكی دیكە، نەبوونی و برسێتی بیر خەڵك ناباتەوە. ئەنجامی خراپ ئیدارەدان و گوێنەدان بەمەنتقی سیاسەتكردن و واقعیانە مامەڵەكردن لەگەڵ ئایندەی ئەم وڵاتە خەریكە روونتر دەردەكەوێت. ئێستا دۆخی سیاسی ئەوەندە ئاڵۆز بووە، نەك چارەسەر بگرە دانیشتن و كۆبونەوەی لایەنەكان زەحمەت بووە. هەرێم لەبارێكی ئەوەندە خراپی ئابووریدایە هیچ دەریچەیەك نییە جگە لەخۆ دەخیلكرنی بەغدا. پەرلەمان كە باڵاترین دەسەڵاتی بڕیاردان و قانوندانانە لەبەردەم پەككەوتندایە، حكومەتیش پەکی کەوتووە، نەك خزمەتگوزاریی، بگرە پێیناكرێت مووچەش بداتە فەرمانبەرانی. عینادی لەسیاسەت و بەركەناركردنی هێزو لایەنە سیاسیەكان و سیاسەتكردن لەپەنای موزایەدەی سیاسی و گوێنەگرتن لەخواستی خەڵك، بێگومان ئەو دەرەنجامەی ئێستای لێدەكەویتەوە. نەخاسمە برسێتی خەڵك كە بەدڵنیاییەوە رەگێكی لەهارییە و چارەسەر نەكرێت لێكەوتەكانی زۆر ئاڵۆزتر دەبێت. بۆ تێپەڕاندنی ئەم دۆخەی ئێستا دەبێ‌ بەدوای دۆزینەوەی ریشەی گرفتەكان و چارەسەری درێژخایەندا بگەڕێن، كە خۆی بەشداریكردنی هەمووان لە حكومڕانیی و هاوسەنگكردنەوەی دۆخی لاسەنگی ئێستای حكومڕانیی كوردستان دەبینێتەوە. لەماوەی چەند رۆژی رابردوو لە هەولێر وەفدێكی پارتی سەردانێكی ناڕەسمیی یەكێتی نیشتیمانیی كوردستانیان كردبوو. لەو دیدارەدا تیمی یەكێتیی بەروونی هۆكاری ئاڵۆزبوونی دۆخی سیاسی و دەرەنجامەكانی ئێستای حكومڕانیی و هاوكات سیاسەت و تێگەیشتنی یەكێتیان لەبارەی هێوركردنەوەی دەرونی خەڵك بە وەفدەكەی پارتی گەیاندبوو. پێموایە ئەم دانیشتنە دانیشتنی دیكەی بەدوادادێت، ناكرێت ئەم چەقبەستنە بەردەوام بێت، تا گرژی سیاسی بەردەوام بێت، چارەسەركردنی بژێوی و ژیانی خەڵكیش زەحمەتتر دەبێت، بۆیە كردنەوەی گرێكوێرەی دۆخی ئێستای كوردستان لەخاوبونەوەی گرژی سیاسیەوە دەستپێدەكات. بەكورتی و كرمانجی ئەوەی ئێستا دەبینرێت لەبرسێتی و پەككەوتنی حكومڕانیی و خراپی پەیوەندی سیاسی نێوان لایەنە سیاسیەكان، ئەنجامە نەك هۆكار. یەكێك لەهۆكارەكانی دروستبونی ئەم لاسەنگییەی ئێستا، درێژەكێشانی دۆخی ئاڵۆزی ناوخۆی یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان بوو تا كۆنگرەی چوارەم، بەڵام ئێستا واقعێكی دیكە لەگۆڕێیە، یەكێتیی نەك بڕیار دەدات، بەڵكو بۆتە سەنتەری كۆبونەوەی لایەنەكانی دیكە بۆ چاككردنی لاسەنگی حكومڕانیی، هەر كەس و لایەنێكیش بیر لەچاككردنی دۆخی كوردستان بكاتەوە، دەبێ‌ بەوە تێبگات كە بەبرسیكردنی خەڵك و عینادی و تاكڕەویی حكومڕانی ناكرێت.

پەیكار عوسمان  - نەوشیراوان و مامجەلال و مەلامستەفاو قاسملۆو ئاپۆ.. گشتیان نە فریشتەکەی لای یارن، نە شەیتانەکەی لای نەیار. ئەوان جارێك ئینسانن و لێرەدا یەکسانن بە ئێمە. جارێکیش سەرکردەن و لەوێدا بڕێك تایبەتمەندییان هەیە. بەڵام ئەوە نە ئەیانکا بە خوایەکی موقەدەس، نە ئەشیانکا بە شەیتانێکی نەفرەتیی. - یارو نەیار هەردوکیان کوێرن، چونکە تەنیا دیوێکی وێنەکە ئەبینن، هەر ئەو دیوەی کە حەزیان لێیە. هەردوکیان کەڕن، چونکە تەنیا نیوەی باسەکە ئەبیستن، هەر ئەو نیوەیەی کە حەزیان لێیە. هەردوکیان لە هەمان وەهمدان، وەهمی ئەوەی کە نیوەی وێنەکەیان لێبووە بە هەموو. یەعنی تۆ بە هەر دیوێکا، نیوەی نەوشیروانت لێبووبێ بە هەموو نەوشیروان، لە وەهمدایت و وەهمەکەشت هەر هەمان وەهمی ئەویترە، کە دیوەکەی تری ئەوی لێبووە بە هەموو! - ئەو سەرکردانە هەموویان ناوی گەورەن و هەر یەکەیان لە سیاقی مێژوویی خۆیدا ڕۆڵی گەورەی بینیوە. بەڵام ناوی گەورەو ڕۆڵی گەورە، ناکاتە بێ هەڵەیی، بەڵکو ڕێك ئەکاتە هەڵەی گەورەش! ئەوان نەك مەعسوم نین، بەڵکو هەڵەی ئەوان دایمە گەورەو گشتیشە، لەکاتێکا هەڵەی منو تۆ، ئەشێ هەر بچوك و تایبەتی بێت. یەعنی ئەوەی کە تۆ پێتوایە بێ هەڵەیە، فەرقەکەی لەگەڵ تۆ، هەرئەوەیە کە هەڵەکانی ئەو، لە هی تۆ گەورەترە. - سەرکردەکان دێن و دەڕۆن و ئێمەش هەر تەقدیسیان ئەکەین. تەقدیسیش لەمبەر جەهلێك و لەوبەر ڕقێك دروستئەکا. یەعنی سەرکردە بۆ ئێمە، تەنیا کارگەی بەرهەمهێنانی جەهل و ڕقە! دەی لە یادی کاکە نەوەدا، باشترین کارێك کە بیکەین، گۆڕینی ئەو پەیوەندییە ناتەندروستەی نێوان ئێمەو سەرکردەیە. - نە پیرۆزکردن نە شەیتاندن، نە سفر نە سەت، بەڵکو بیرکردنەوەو دیدێکی ڕەخنەیی. کێشەی سەت و سفریش هەمان کێشەیە، هەر ئەوەیە کە خاڵی دۆگمایەو بیرکردنەوەی تیانیە. جا بۆ ئەوەی پەیوەندی ئێمەو سەرکردەکان، پەیوەندییەکی دروست بێت، ئەبێ ئەوان لەو دوو ژمارەیە ڕزگاربکەین، بۆئەوەی خۆمان لە دۆگماو بیرنەکردنەوە نەجاتمانبێ! - بۆ مام و کاك و مەلاو هەموو ڕەوانشادەکان، نە بێڕێزیی نە پەرستن. نە نەفرەتی ڕقاویانە نە ڕەحمەتی ساویلکانە. بەڵکو ڕێزێك و دە ڕەخنە. سوپاسێك و بیست گلەیی. گوڵێك و سی پرسیار. هەموو ئەمانەش بەهیوای بەردێك کە بیخەینە سەر بەردو دەستپێبکەین. ئاخر تا لە ڕق و پەرستنابین، تا لە شەیتاندن و خوایاندنابین، هێشتا دەسمان پێنەکردوە، ئەگەرچی کاتیش ئەڕواو وزەش سەرفئەبێ! - ئێمە ڕۆبۆت نین و هەست و سۆز بەشێکی زیندوی ئێمەیە. هۆشیاریش ئەوەنیە کە بێ سۆزبین، هۆشیاریی ئەوەیە کە سۆز لەژێر چەتری هۆشدابێ. خۆشەویستیش کفرنیەو ئاساییە یاریزانێك هونەرمەندێك نوسەرێك سیاسییەكت خۆشبوێ. بەڵام ڕق کفرەو مەیەڵە ڕقت لەو بێت. چونکە ڕقی تۆ لەو، هیچ لەو کەمناکات، بەڵام زۆر لە ڕۆحی خۆت کەمئەکا. ڕۆح گەورەترین نیعمەتەو ڕق کفرە بەو نیعمەتە. تەنانەت ڕق لە ستەمکاریش هەڵەیەو ئێمە بە ڕقمان لە سەدام، تەنیا سەدامەکانی ترمان دروستکرد! - ئێمە ئەبێ کێشەمان لەگەڵ ستەمکاریی هەبێت، نەك ڕقمان لە ستەمکاربێت. کاتێ کێشەت لەگەڵ ستەمکاریی هەیە، ئیتر ستەمکاریی ئەناسیت. بەم ناسینەش ئیتر خۆت نابی بە ستەمکار، هەروەها کەسیشت لێنابێ بە پاڵەوان هەر لەبەرئەوەی دژی ستەمکارێکە، چونکە بۆی هەیە ئەو خۆشی ستەمکارێکی تربێت. وەلێ ئەوەی کە ڕقی لە ستەمکارە، لەم ڕقەوە لەو، ڕەوایەتی بە ستەمکاریی خۆی ئەداو ئیتر ستەمکاریی نەك کەمناکا، بەڵکو زاوزێ ئەکات! وەکئەوەی ئێمە لە ڕقی گەندەڵە کەتافی لەبەرەکان، گەندەڵە قاتلەبەرەکانمان دروست کرد! - ڕق پێچەوانەی خۆشەویستی نیە، ڕق پێچەوانەی ئازادییە. ئاخر ڕق دیلت ئەکاو لە ڕقدا ئیتر تۆ کوێریت و هیچ باشییەکی ئەو نابینیت. بەڵام لە خۆشەویستیدا هێشتا ئازادیت و چاوێکت هەیە بۆ بینینی هەڵەی ئەو. ئەسڵەن کراوەیی ئەو چاوە مەرجی خۆشەویستییە، بۆیە وتویانە دۆست ئەوەیە کە بتگریەنێت! خۆشەویستی چاکە، بەڵام ڕاستی ئامانجە هەرە باڵاکەیەو چاکبوون لەسەر راستی وەستاوە. کەواتە خۆشەویستیش تا ئەوێ چاکە، کە چاوت دانەخا لە ئاستی ڕاستی! - خۆشەویستی تەنیا ئەوکاتە ئەبێتە دیلیی، کە بیکەیت بە دیوەکەی تری ڕق. یەعنی ئەگەر میسیت وەکو جوانیی یاری خۆشبوێ، ئەوکات ڕقت لە کریستیانۆش نیەو جوانیی یارییەکەی ئەویش ئەبینیت، ئیتر خۆشەویستییەکەشت ئازادانەیە. بەڵام کاتێ خۆشەویستی میسی یەکسانکەی بە ڕق لە ڕۆناڵدۆ، ئیتر تۆ دیلیت و ئەمە خۆشەویستییەکی کۆیلانەیە. - یەعنی بە هاتنە ناوەوەی ڕق، ئازادی ئەڕواو کۆیلەیی دەستپێئەکا. لێرەوە خۆشەویستیش، ئیتر خۆشەویستی نیە، چونکە گرنگترین پایەی خۆی لەدەستئەدا کە ئازادییە! یەعنی خۆشەویستی ئەو شتەیە کە ئازادانەیەو ئەوەی کە ئازادانە نەبێ، خۆشەویستی نیە، ئەوە شتێکە لە بابەتی خوپێوەگرتن و هۆگربوون و گرێ. - خۆشەویستی جوانەو تۆش کێت خۆشئەوێ بوێ. بەڵام خۆشەویستی ئەو یەکسان مەکە بە ڕق لە کەس، با ئازادیی نەڕوا. بەڵام خۆشەویستی ئەو، یەکسان مەکە بە بێ هەڵەیی ئەو، با بت نەیەت. چونکە کە بت هات و ئازادی ڕۆشت، ئیتر هۆش میوان نیەو ئینسانیش بە هۆشیاریی ئینسانە، لە ناهۆشیارییدا وەحشێکی دڕندەیە. ئینسانیش لە هۆشیاریدا بەر ڕاستی ئەکەوێ، لە ناهۆشیارییدا هەر بەر ئەویتر ئەکەوێ! - پێموایە کاکە نەوە، حەقی خۆیمان دایە لە ستایش و فرمێسك و خەمباریی، ئیتر کاتی ڕەخنەیە. بەڵام ڕەخنە ئەوەیە کە ڕقی تیانیە. کە تیایبوو ئیتر ئەوە ڕەخنە نیەو "شتێکی ترە". ئێمەش پێش نەوشیروان، ئەبێ ڕەخنەی ئەو شتە بکەین! - بۆئەوەی باسەکە بێ ڕەخنە تێنەپەڕێ، بەکورتی ئەڵێم: ئەبوو موعارەزە بێت و لە ڕقی سیاسیی بدا، نەك زیاتریکاو قووڵتریکاتەوە. ئاخر ئەوەی کە پەنجا ساڵەو لە شەستەکانەوە، عەقڵی ئێمەی وەستاندوە، ڕقی سیاسییەو هەموو کیشەکانی تریش بەرهەمی ئەو وەستانەیە. هەروەها ئەڵێم (ئەبوو موعازەرە، زیاتربێ لە زاهیرەیەکی سەوتیی). - خۆشەویستی ڕێگای نەجاتە، بەڵام بەو مەرجەی کە خۆشەویستی یەکەم بۆ ڕاستی و چاکەبێت. لەخوار ڕاستی و چاکەوە کێت خۆشئەوێ و چیت خۆشئەوێ کەیفی خۆتە، بەڵام خۆت لە ڕاستی گێل مەکەو چاو لە خراپە دامەخە، بۆئەوەی مەرج و یاسای خۆشەویستی تێکنەچێ! من نەوشیروانم خۆشئەوێ، بەڵام لەناو ئەم یاسایەدا. یەعنی زۆر شتی لام چاکەو جێگای تەقدیرە، بەڵام ڕاستی هەرئەونە نیەو هەڵەو شتی تریش هەن. - ئینجا کاکە نەوە یادی بە(خێر). بەڵام با لە عەقڵی خۆماندا دەسکاری شتێك بکەین و ئەو خێرە یەکسانکەین بە ڕەخنە! یەعنی لەمەولا کە بە کەسێکمان وت یادی بەخێر، با وەکئەوەبێ کە بڵێین یادی بەڕەخنەو چیتر بە ڕەخنە یادی کەسایەتییەکان بکەینەوە. وەلێ ڕەخنە کاتێ خێرە کە شەڕ نەبێ. ئەوەی کە شەڕە، ڕەخنە نیەو ئەوەشی کە ڕەخنە نیە، خێر نیە.

بەشدار عوسمان   (دەستێک) لە پشتەوەی دەستبەسەراگرتنی زەوی و زار و بەرزرکردنەوەی کۆشک و ڤێلا و ئاپارتمانەکانی خۆتان و منداڵ و نزیکەکانتانە ؟ (دەستێک) لە پشتەوەی فەرهودکردنی سامانی ئەو وڵاتە و بردنە دەرەوەی پارەکانیانە،(دەستێک)لە پشتەوەی فەرامۆشکردنی کەرتی تەندورستی گشتیە وایلێهاتووە و هیچ نەخۆشێک لە نەخۆشخانەی حکومی چاکنابێتەوە ؟! دەستێک لە پشتەوەی دورستکردنی قوتابی و خوێندکاری یەخسیر و نەخوێندەوارە لەرێگای بەحزبیکردنی پەروەردە و فێرکردن و سپاردنی بە کادیرە حزبیەکان، بەڵێ دەستێکی رەش لە پشتەوەی بێ ئیرادەکردن و تێکشکاندنی نەفسیەت و شەخسیاتی تاکەکانی ئەو کۆمەڵگایە و سی ساڵە بە پلان و پارە و پەروەردە، ئاگر و ئاسن و توندوتیژی دەستەکەیان درێژتر دەبێتەوە، ئەوە دەستێکی تێکدەرە رێگا نادات جادە و رێگاوبانەکان سەلامەت بن و رۆژانە دەیان قوربانی لێ بکەوێتەوە،ئەوە دەستێکە سێ دەیەیە پلانێکتان دانەنا دوو کارگە و کارخانە بخەنەگەڕ و گەنجەکان بچنە سەر کاری خۆیان و ناچارنەبن ببن بە باخەون و پاسەوانی ماڵ و کۆشک و باخەکانتان،دەستەکانی پشتەوەی بێ ئومێدی و کۆچی گەنجانی ئەو وڵاتە و خنکانیان لە ئیجە، دەستێکی ناشیرینە و دەبێت ببڕدرێت . ئەوە ئەوپەڕی سووکایەتییه‌ بەرامبەر بەخەڵک، سەروەت و سامانەکەی بۆ خۆت ببەی و لە هەموو سیما و روخسارێکی کۆمەڵگای ئینسانی بێبەشیبکەیت و بچوکترین بەرپرسیاریەتی نیشان نەدەیت لە ژیان و گوزەرانیان،تەنانەت کرێی رۆژانەی کارکردنیان پێ نەدەیت و لەکاتی نارەزایەتییش بە خائین و تێکدەر و نۆکەری بێگانە تاوانباری بکەی و رەوانەی زیندانەکانیان بکەی، ئەو مامەڵانە لە فه‌رهه‌نگی دەسەڵاتێک جێگه‌ی نابێتەوە که‌ تۆزقاڵێک نزیکایەتی بە ماف و ئازادییەکانەوە هەبێت . ئەوە ئێوەن شارەزایی و ئەزموونی باشتان لەرێگه‌ی تاران و ئەنقەرە هەیە، نەک خەڵکی کوردستان! ئەوە خەڵک نەبووە دەستی خوێنڕێژترین رژێمە دکتاتۆرەکانی راکێشابێ و کارەسات و موسیبەتی بەسەر ئەو کۆمەڵگایە هێنابێت، ئەوە خەڵک نەبووە رێگای دابێت هەرچی دەزگای جاسوسی و سیخوڕی هەیە لەم سێ شارەدا تەراتێن بکەن . سەیری ئەو بەدبەختییه‌ بکەن، دوایی چەندان ساڵ لە سەبر و ئارامی و سگ کوشینی مامۆستایان و فەرمانبەران بۆ مووچە و کرێی مانگانەکەی دەنگی هەڵبڕیوە، کەچی بە تێکدەر و لە پشتەوەبوونی (دەستێک) تۆمەتباریان کردن، خەڵک چیتر توانای بینینی ناعەدالەتیەکانی نەماوە کە رۆژ لەدوایی رۆژ کێرڤەکەی بەرزدەبێتەوە ،خەڵک دەبینێت و دەبیستێ، دەسەڵاتداران چۆن دەژین و لە چ نازونیعمەتێکدا دەیگوزەرێنن و لەملاشەوە سفرەی هەژارانەتر دەبێت و چارەنوسی مناڵ و قوتابیەکانیشی بە چارەنوسێکی رەش و نادیار دەسپێردرێت.  پەیامی نارەزایەتی خەڵک روونە و چیتر سوکایەتیان پێمەکەن،ئەوان دەڵێن:  ئێمە کۆشک و تەلارەکانی ئێوە دەبینین و ئێوەش دەبێت بە کەلاوەنی ئێمە ئاشنابن، ئێمە دەزانین ئێوە تێر و پڕن، هیچ بەهانەیەکیش نیە ئێمە برسی  بین. پارە و ئیمکانیاتی زۆر بۆ بڕینی ئەو دەستانە سەرف مەکەن وەکو پێشتر کردوتانە ،هەر ئەوەندە واز لە بزنس و کۆمپانیا و گۆڕینی مۆدیلی ناوماڵ و ئۆتۆمۆبیل و گه‌شتی وڵاتان و تاپۆکردنی زەوی و تەپۆڵکەکان بهێنن و ئەو (دەستە)ببڕن. (دەستەکانی)پشتەوەی نارەزایەتی کوردستان بۆ نان و مووچە،بۆ ئازادکردنی زیندانیەکان، دەستێکی پیرۆزە و دەبێ بپارێزرێ کە دەستی باشکردنی ژیانی خەڵکە، دەستی گەیشتنە بە ئازادی کە ساڵانێکە بۆی تێدەکۆشێ.

رێبوار كه‌ریم وه‌لی خۆپێشاندانی مامۆستایان به‌ پشتیوانیی ئۆپۆزیسیۆن و به‌تایبه‌تیش یه‌كگرتووی ئیسلامی له‌ دهۆك و هه‌ندێك ناوچه‌ی دیكه‌ بادینان، میلاده‌؛ ئه‌وه‌ یه‌كه‌مجاره‌ له‌ كوردستاندا، ناڕه‌زایه‌تی به‌رامبه‌ر حكومه‌ت له‌ سلێمانییه‌وه‌ سه‌ر هه‌ڵنادات و له‌ دهۆك كه‌ سێ له‌سه‌ر چواری ده‌نگده‌رانی هی حزبی حاكمن دێنه‌ سه‌ر جاده‌. * لێدوانه‌كانی پارێزگاری دهۆك جێگه‌ی سه‌رسوڕمان بوون؛ خۆپێشاندان و پشتگیریكردنی حزبه‌كانی ئۆپۆزیسیۆنی له‌ خۆپێشانده‌ران وه‌كو تاوانێك وێنا كرد! پێده‌چوو یاسای خۆپێشاندان و گردبوونه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ریی نه‌خوێندبێته‌وه‌ كه‌ له‌ په‌رله‌مانی كوردستان ده‌رچووه‌ و به‌تایبه‌تیش ئه‌و بڕگه‌یه‌ی كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌ مۆڵه‌تدان. ئینجا ئه‌گه‌ر كوردستان له‌ باری نائاساییدا بووایه‌، هه‌موو ته‌بریره‌كان قه‌بوڵ بوون، به‌ڵام مادام په‌رله‌مان كار ده‌كات و كۆده‌بێته‌وه‌ كه‌واتا هه‌موو شتێك ئاساییه‌!َ * ئه‌گه‌ر جاران سلێمانی پاژنه‌ی ئاشیلی یه‌كێتی بووبێت، ئه‌مجاره‌ دهۆكیش پاژنه‌ی ئاشیلی پارتییه‌، به‌ تایبه‌تیش كه‌ پارتی دوای لافاوه‌كه‌ی ئه‌مساڵ هه‌ڵوێستی خه‌ڵكی زاخۆشی دیت كه‌ ئاماده‌ نه‌بوون ته‌نانه‌ت هاوكاریی مرۆییش وه‌رگرن! گووتیان سه‌ده‌قه‌مان ناوێ... * سه‌یر له‌وه‌دایه‌ كه‌ قه‌ت پارتی به‌و هه‌موو نفوز و رابردووه‌ی له‌ سلێمانی نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ خاوه‌نی به‌ره‌یه‌كی ناڕازی له‌و ده‌ڤه‌ره‌، كه‌چی یه‌كێتی ده‌توانێ له‌ بادینان ئه‌وه‌ بكات، كه‌واتا قه‌ڵاكه‌ مه‌حكه‌م نییه‌. وه‌ك چۆن هه‌موو سۆرانییه‌ك یه‌كێتی نییه‌، مانای وایه‌ هه‌موو بادینییه‌كیش پارتی نییه‌. * به‌ ده‌ست خۆت نییه‌ نوكته‌ی كابرای ئه‌مریكی و رووست بیر ده‌كه‌وێته‌وه‌؛ ئه‌مریكی: ئێمه‌ ئه‌وه‌نده‌ ئازادین له‌به‌رده‌م كۆشكی سپی قسه‌ به‌ سه‌رۆكی خۆمان ده‌ڵێین، رووس: ئێمه‌ش ئه‌وه‌نده‌ ئازادین له‌به‌رده‌می كرێملن جنێو به‌سه‌رۆكی ئه‌مریكا ده‌ده‌ین! حه‌وت مانگه‌ پشتیوانی له‌ خۆپێشاندانه‌كانی به‌غدا ده‌كه‌ین و ئیدانه‌ی هێزه‌ ئه‌منییه‌كان ده‌كه‌ین. فارس جوانیان گووتووه‌:"مریشكی دراوسێ قازه‌!"

  د.سەیران تەها گەورەترین كارەساتی كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی لە ئێستادا تێك شكاندنی پرەنسیپ و ئەخلاقیاتی سیاسیە، ئەو پرسیارەی هەموو كاتێك دروست دەبێت سەبارەت بەوەی كە چۆن دەتوانرێت پڕەنسیپی ئاكاری بەسەر كارە سیاسی و مرۆییەكاندا لەسەر ئاستی نێودەوڵەتیدا جێبەجێ دەكرێت.  لەبەر چاوی جیهانەوە گەورەترین پێشلكاری لە مافەكانی مرۆڤ و هەوڵی پاكتاوی ڕەگەزی و لەناو بردنی ناسنامەی كورد دەدرێت لەلایەن دیكتاتۆرێكی توركی فاشی كە بە عەقڵیەتی خەلافەتی عوسمانی هەنگاو دەنێت لە ئەنجامی ڕێكەوتنی نهێنی نێوان ترامپ و ئەردۆغان و پۆتین وە بە ئاگاداری ئێران و حكومەتی سوریا بووە.  لە ناشریترین ئاكاری سیاسی داگیركاری بەكار‌هێنانی چەمكە ئایینەكانە، كە لەلایەن هەموو داگیركەرانی كوردستانەوە جێبەجێكراوە بۆ شەرعیەتدان بە كۆمەڵكوژی و كاولكاری، وەك چۆن سەدام حوسەیین ناوی سورەتەكانی قورئانی لە هێرشەكانی دەنا و جینۆسایدی كوردی دەكرد، ئێستا ئەردۆغان بەهەمان ڕێچكە سوپای دا‌گیركەری تورك بە سووپای محمدی ناودەبات، وە بەكارهێنانی مزگەوت و پیاوە ئاینیەكان و ‌گروپە تیرۆرست و جیهادی و ئیخوانیەكان بۆ پروپاگەندە و بەدەست هێنانی پشتیوانی بەكاریان دەهێنێت. كەواتە بە هەمان شێوەی ئاكاری سیاسی، ئاكاری ئایینی لە داڕمانایا، كە چۆن ئێستا دەوڵەت و حیزب و گروپە بەناو ئیسلامیەكان ئایین بۆ دەستكەوتی بازرگانی سیاسی وكۆنتڕۆڵی دەسەڵات و كپ كردنی دەنگی ناڕەزایی و ئازادییەكان بەكاردێنن.  ئەو ڕاستیەی هەموو دەبینین كە گروپ و پارتە ئیخوانیەكانی سەر بە ئەردۆغان ئایین و بڕوا و بنەماكانی ئیسلام لە بیر دەكەن و پشتگیری لە زوڵم و كارە نامرۆییەكانی ئەردۆغان دەكەن، پرسیارەكە ئەوەیە ئێستا كوا یەكێتی جیهانی  زانایانی ئیسلامی،كە سەرۆكەكەی كوردە؟ چۆن خۆیان بێدەنگ و نابینا كردووە لەبەردەم كارە ناڕەواكانی ئەردۆغان، ئایا بوێری ئەوەیان هەیە  بە ئەردۆغان بڵێن كە هێرشەكانی بەزاندنی سنورە و كارێكی ناشەرعی و دژ بە بەها و بنەماكانی ئیسلامە، كە هیچ ئاینێك ڕێگە نادات میللەتێكی موسڵمانی بێ پشتیوان و بێ دەوڵەتی وەك كورد لە بەرچاوی جیهانەوە جینۆساید بكەن، بەڵام لە كاتێكدا كە توركیا كێشەی ئابوری لەگەڵ ڕووسیادا هەبوو داوایان لە موسڵمان دەكرد بڕۆن پارە لە توركیادا سەرف بكەن؟ لە خراپترین نیفاقی ئایینی بەكارهێنانی چەمكی ئایینە بۆ بازرگانی سیاسی وبانگەشەی شەڕ و كۆنتڕۆڵی دەسەڵات. لە جیهانی ئێستادا گەورەترین گروپ و بەكرێگیراوانی بە ناوی ئایینی هەیە (هەر لە دەوڵەتی ئیسلامی و تا دەگاتە ئەو گروپانەی سەر بە ئیخوانی ئیسلامی و جەبهەی نوسڕە  یان شوێن كەتوەكانی قاعیدەوە و ئەنساری قاعیدەوە)  كە بە شیوازی نامرۆییانە كوشتن و بڕین ئەنجام دەدەن، كەواتە زۆرجار نەبوونی ئاكاری ئایینی زۆر ترسناكترە  لە نەبوونی ئاكاری سیاسی.  ڕەنگە لە خراپی بەختی كورد بێت كە لە هەموو مێژووی ئەمەریكا سەرۆكێكی بازرگان و بێموڕالی سیاسی، ڕاڕا و درۆزنی وەك ترامپی بەخۆیەوە نەدیبێت، كە گەورەترین شەرمەزاری بۆ مێژوو وە پێگەی ئەمەریكا تۆمار دەكات. هەموو ووتەكانی ترامب دژە ئاكارێكی سیاسیە كە بە ئاشكرا دەڵێت خێرا بكەن لە داگیركاری و ڕێكەوتنی نهێنی لەگەڵ ئەردۆغان دەكات لە پێناو دەستكەوت و بەرژەوەندیە بازرگانیە تایبەتیەكانی خۆیدا،  كردەوەكانی ئەم سەرۆكە هەیبەت و مەسداقیەتی دەوڵەتی ئەمەریكای خستۆتە ژێر پرسیارەوە كە ڕێگە بە تورك دەدات كورد بكوژێت چونكە شەڕكەرێكی باشن و هاوپەیمانی ڕاستەقینەی ئەمەریكا بوون شكستیان بە داعش هێنا؟  گەورەترین شكستی ئابڕوبەرانەیە بۆ ئەمەریكای كە بانگەشەی دیموكراسی و مافی مرۆڤ دەكات ، وە یان ڕووسیایەك كە ڕۆژانێك بە سەرچاوەی فیكر و ئایدیای سۆشیالیستی و پشتیوانی ئازادی گەلان دژی داگیركاری دەناسران، بەڵام ئێستا ئەمانن خودی ئازادی گەلانی ژێردەستە دەخنكێنن وە جوانترین نموونەی دیموكراسی كانتۆنەكان و دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەرییەكان كە لەناو جەرگەی فیكری تیرۆری داعشی و كەلتورێكی دواكەوتوودا دروست بوون لەناویان دەبەن و ناچار و تەسلیمی دەسەڵات و سوپای سوریایان دەكەن؟    كارەساتی مرۆیی و هێرشەكانی سەر ڕۆژئاوا سیاسەتی نێودەوڵەتی و نەتەوە یەكگرتوەكان و كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی و خودی ناتۆ دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتی  وویژدان و ئاكاری سیاسیەوە، كە چۆن ڕێگریان لە ووڵاتێكی داگیركەری وەك توركیا نەكرد، كە بە ئاشکرا پاڵپشت و بەرهەمهێنەری تیرۆرە و پشتگیری لە تیرۆرستانی دەوڵەتی ئیسلامی و گروپە هاوشێوەكانیان دەكات، وە ئاسایشی ناوچەكە و تەنانەت هەڕەشە لەسەر ئاسایشی ئەوروپاش دەكات. ئایا بەرپرسیارێتی ئاكاری كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی نیە كە تاوانبارێكی وەك ئەردۆغان بە تاوانباری جەنگ بناسێنێت ، وە دەبێت بەرپرسیارێتی قڕكردن ولەناوبردنی خەڵکانی مەدەنی و پاكتاوی ڕەگەزی وە هەوڵدان بۆ گۆڕینی دیمۆگرافی شارە كوردییەكان بگرێتە ئەستۆ وە ئەو ڕەفتارانەش بە پێی یاسای نیو دەوڵەتی بە تاوانی جەنگ وە بە تاوانی دژی مرۆڤایەتی لە قەڵەم دەدرێت، بەڵام ئایا ئاكاری سیاسی ومرۆیی كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی لەو ئاستەدایە؟ وە ئەو شەرعیەتەیان لە دەست نەداوە ؟ بێ مۆڕاڵی ترامپ لەوەدایە كە دەڵێت گرنگ ئەوەیە سەربازێكی ئەمەرێكی بریندار نەبێت و نەكوژرێت ئەو كاتە هەنگاو دەنێت و ئەردۆغان دەوەستێنێت؟ بۆچی دەبێت ژیانی سەربازێكی ئەمەریكی لە ژیانی شەڕڤانانی هێزەكانی سوریای دیموكرات وە لە ژیانی خەڵکانی مەدەنی و منداڵانی ڕۆژئاوا بەنرختر بێت؟ بێ مۆڕاڵی ترامپ لەوەدایە كە پاساو بۆ سیاسەتە هەڵەكانی دەهێنێتەوە، وە لێپێچینەوە لەگەڵ كورد دەكات كە چیان كردووە و لە جەنگی جیهانی بەشدارییان نەكردووە، لەكاتێكدا توركەكان بوون كە دوژمنی سەرسەختی هاوپەیمانەكان بوون و بە سەربەرزییەوە جینۆسایدی ئەرمەنەكانیان بە دڕندەترین شێوە ئەنجامدا.  هەموو كارەساتی ئەم كاولكارییەی كانتۆنەكانی ڕۆژئاوا و ئاوارەبوونی  زیاتر لە ٢٠٠هەزار كەس و شەهید و برینداربوونی سەدان هاووڵاتیان خودی ترامپ و پۆتین لێی بەرپرسیارن كە نوێنەرایەتی گەورەترین دەسەڵاتی دوو دەوڵەتی زلهێزی جیهانن. بێ مۆڕاڵی پۆتین و ترامپ لەوەدایە كە ڕێگریان لە دەرچوونی بڕیاری ئیدانەكردنی توركیا لە ئەنجوومەنی ئاسایشی سەر بەنەتەوە یەكگرتوەكان گرت و ڕێگایان بە ئەردۆغان دا كە كورد لەناوبەرێت بەڵام لە سنورێكی دیاركراودا و سنوور زۆر نەبەزێنێت ؟ وە بێ مۆڕاڵی و نیفاقی ناتۆ لەوەدایە كە پشتگیری توركیا دەكەن و دەیانەوێت تاوانەكانی بەزووترین كات ئەنجام بدات چونكە توركیا لە ووڵاتە باڵا دەست و بە‌هێزەكانی ناو ناتۆیە ! وە بێ مۆڕاڵی سیاسی هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دژی داعش بەرامبەر بە كوردەكان لەوەدایە كە سوپاكانیان دەكشێنەوە لە ناوچە كوردییەكان و ڕێگریان لە بۆردومانی ئاسمانی نەگرت دژی كوردە هاوپەیمانەكانیان كە لەبری جیهان شەڕی تیرۆری كردووە،وە زیاتر لە ١١ هەزار شەڕڤان گیانیان كردە قوربانی بۆ ڕزگار بوون  لەو گروپە تیرۆرست و داعشیانەی كە جارێكی تر لەلایەن توركیاوە  لە ژێر ناوی سوپای ئازاددا بۆ پەلاماردان و كوشتنی خەڵکانی مەدەنی گەڕێنراونەتەوە ناوچەكە، مەترسی سەرهەڵدانەوە و ژیانەوەی داعش دەرئەنجامێكی چاوەڕوانكراوە، بە تایبەتی هەوڵی نهێنی لەلایەن توركیاوە هەیە بۆ رزگاركردنی دیلە داعشیەكان و خێزانەكانیان.    سەڕەڕای پشتیوانی میللەتانی دنیا بە خۆپیشاندان دژ بە هێرشەكانی توركیا، وە چاوەڕوانیش دەكرێت هاوكێسەی سیاسی و سیاسەتی ترامپ لە ژێر فشاردا بگۆڕێت، بەڵام پێویستە هەوڵ بدرێت بۆ بەدەست هێنانی كۆدەنگی لەسەر ئاستی جیهانی بەمەبەستی دادگایی كردنی ئەردۆغان وەك تاوانباری جەنگ، وە دروست كردنی فشار لەسەر ڕێكخراوە نێودەوڵەتیەكانی تایبەت بە مافەكانی مرۆڤ كە بتوانن ڕۆڵی كاریگەری و كاردانەوەی خێرایان هەبێت لەسەر ووڵاتانی ئەندام، وە ڕسواكردنی هەڵوێست و بڕیارەكانی ترامپ و پۆتین كە بازرگانی بە مرۆڤایەتی دەكەن هیچ بەهایەكیان بۆ پڕەنسیب و بنەماكانی جاڕنامەی جیهانی و پەیماننامە نێودەوڵەتیەكان نەهێشتۆتەوە.  بەرپرسیارێتی كۆمەڵگای نێودەوڵەتیە كە حورمەت و شەرعیەت بۆ بەها مرۆیی و نێودەوڵەتیەكان بگەڕێنێتەوە. لەم كاتەدا بەرگری لە ڕۆژئاوا و پاراستنی  تاقیكردنەوەی ڕاستەقینەیە بۆهەڵسەنگاندنی  توانای كۆمەڵگای نێودەوڵەتی بۆ پارێزگاری كردن لە بەهای مرۆڤایەتی و مافە مرۆییە سەرەكیەكان كە لە ڕێكەوتننامە نێو دەوڵەتیەكاندا ئاماژەی پێكراوە.

چیا عەباس  لە سێیەم ساڵیادی کۆچی دوایی کاک نەوشیروان چەندین نوسین و شێکردنەوە و هەڵسەنگاندنی سیاسی بۆ مێژو و کارەکانی دەکرێت، پێم باشبو ئەمساڵ باسی چەند لایەنێکی تری ژیانی دور لە سیاسەت و دەرهاوێشتەکانی بکەم.  رۆژێکی تاریکی ساردی کۆتایی ساڵی ٢٠١٦  کاک نەوشیروان روخۆش و کراوە پێی گوتم: " دەزانی کە لە نەمسا دەمخوێند لە پشوی هاوین بە شەمەندەفەر و زۆر جاریش بە لیفت ( وەستان لە سەر رێگا و پەنجە بەرزکرنەوە بەڵكو کەسێک بوەستێت و مەسافەیەک بە ماشێن بۆ شوێنی مەبەست ببریت) زۆربەی وڵاتانی ئەوروپام بینیوە. باسی ئیعجابی خۆی بە ئیتاڵیا بۆ کردم، پێدەچو پاش سەردانی ئەو وڵاتە بەدوای وردەکاریەکانی مێژو و شارستانیەتە مەزنەکەی ئیتالیادا چوبێت. دەرباری ژیانی لە ڤێنای پایتەختی نەمسا بۆی باسکردم کە ئەو سەردەمانە ژمارەیەکی کەمی کورد لەو وڵاتە نیشتەجێبون و لە رێکخراوێکی بچوکی خوێندکارانی کورد خۆیان رێکخستبو و پەیوەندیان لە گەڵ یەکتر هەبو. بێئەوەی هیچ پرسیارێک یا داوای باسکردنی ژیانی تایبەتی خۆی لێبکەم خۆرسکانە و بە روخسار و نەغمەی دەنگێکی داپۆشراو بە تێکەڵاوبونێکی تامەزرۆیی لە گەڵ قەتماغەیەکی میلانکۆلیکی (غەمبار) بۆ یادەوەری و حەنین بۆ ئەو سەردەمەی ژیانی ئەم چیرۆکەی ژیانی بۆ گێرامەوە. لە بەشێکی پشوی هاوینەکان دەبوا کار بدۆزمەوە بۆ بژێوی ژیان، لە پشوی هاوینی ساڵی دوەمی خوێندنەکەم بیستم جوتیارێک نزیک لە ڤێنا بەدوای کەسێکدا دەگەرێ بۆ ماوەی چەند هەفتەیەک لە مەزرەعەکەی کار بکات. کاتێک جوتیارەکەم بینی پرسیاری زۆری لێکردم، لە کۆتاییدا و بە لەهجەی فەرماندەیەکی سەربازی پێی گوتم: لە سبەینێەوە دەست بەکار دەکەیت، ئەمە ئەرک و مافەکانتە: بەیانیان لە کاتژمێر چوار لە خەو هەڵدەسیت، بەرچایی ئامادە دەکەیت، جل و بەرگی کار لەبەر دەکەیت، ئاژاڵەکان سەرژمێر دەکەیت تا بزانین هیچ کەمیان نەکردوە، لەوەرکردن و کارە پێویستەکانی تر دەکەین. لێرە ژوری خۆت هەیە و دەتوانیت بمێنیتەوە،  ئێمەی جوتیار پشوی کۆتایی هەفتەمان نیە دەبێت بەردەوام کارەکانمان بکەین، کاتێک مەجال هەبو دەتوانیت داوای پشو بکەیت. کاک نەوشیروان دوای گێرانەوەی وردەکاری ئەرکەکانی کە قورس بون، گوتی: ئەو چەند هەفتەیەی ژیانم لە گەڵ ئەو جوتیارە نەمساویە وێستگەیەکی زۆر هەستیاری وەرچەرخاندنی ژیانم بو. ئەو ئەزمونە فێری بیرکردنەوەی سودبەخش، پلان دارشتن، جێبەجێکرن، بەدواداچون، راستگۆیی ، خۆکۆنترۆڵکردن، ئیلتزام و دیسیپلینی کردم. بۆ خۆم دوای ئەوەی نەمسام بەجێهێشت و بۆ شۆرشی هەستانەوە گەرامەوە کوردستان، زورێک لەو شتانەی لای ئەو جوتیارە فێریان بوم وەک پێوەری گرنگ لە ژیانی رێکخراوەیی و پێشمەرگایەتیدا پێرەوم کردن. رێویە بریندارەکەی باخەکەی ماڵی کاک نەوشیروان لە ناوەراستی نەوەدەکانی سەدەی رابردو، ئەو سەردەمە کارگێری رێکخستنی مەڵبەندەی دەرەوەی یەکێتی بوم، بەردەوام بۆ کاری رێکخراوەیی و حزبی سەردانی لەندەنم دەکرد. کاک نەوشیروان ئەوساڵانە لە کوردستان دور کەوتبوەوە و لە خانویەکی بچوکی کۆنی سێ ژوری شارەوانی لە ناوچەی ئیلینگی لەندەن لە گەڵ هاوسەرەکەی شوعلە خان و سێ منداڵەکەی دەژیا، خانوەکە لە پشتەوە باخچەیەکی بچوکی هەبو، لەو سەردانانەم بۆ لەندەن دەچوم بۆ لای کاک نەوشیروان و هەر جارێک بۆ نانخواردنی نێوەرۆ بانگی دەکردم. بیست ساڵ دواتر بۆ سەردانی کاک نەوشیروان چوم بۆ لەندەن، خۆی و منداڵەکانی هەر لەو خانوەدا دەژیان و باخە بچوکەکەش لەو وەرزە ساردەشدا رێکوپێکتر لە جاران بەرچاو دەکەوت. یەکەم رۆژم لەوێ بۆ نانخواردنی نیوەرۆ دو کورەکەی و دۆستێکی نزیکی و کاک ئامانج لەوێ بون، نانخواردنەکە لە سەرمێزێکی بچوک کە بەزۆر جێگای چوار نانخۆر دەبوەوە بەرێمان کرد. لە کاتی نانخواردندا بینیم کە رێویەک لە باخەکە کە لە پشت مەتبەخەکەوە بو بە شەلەشەل و قاچی برین پێچکراو دێت و دەروات. بەم دیمەنە زۆر سەرسام بوم، پرسیم ئەو رێویە چی دەکات لە باخەکەتان؟ کاک نەوشیروان دەستپێشخەری وەڵامدانەوەی کرد و گوتی: ساڵانێکە پەرلەمانی بەریتانیا راوکردنی رێوی قەدەغە کردوە، جوتیارەکان بەمە زۆر نیگەرانن چونکە خورادن و مرانی مەر و ماڵاتیان لەلایەن رێویەوە زۆر تەشەنەی کردوە، بۆیە داویان بۆ دادەنێن و دەشیان کوژن، بۆیە ریویەکان رویان لە شارەکان کردوە و دیمەنێکی ئاساییە لە باخی ماڵان و گشتی شارەکان رێوی ببینن. لێرەدا کۆتایی بە دانیشتنەکە هات، بۆ خۆم مەراقی برینپێچی رێویەکە بوم، دواتر کاک ئامانج بۆی گێرامەوە کاتێک کاک نەوشیروان رێویە برینداەرەکی بینی داوای لێکردم خواردنی لە باخەکە بۆ دابنێـ تا ماڵی بێت، دواتر برینپێچی بکە و ئاگات لێ بێت کاتێکیش چاکبوەوە با رێویەکە مشوری خۆی بخوات. ئەوەی دواتر بیستم رێویەکە چاکبوبوەوە و جار جاریش سەردانی باخەکەی دەکرد.  نوسینی: چیا عەباس رۆتەردام: ١٨ مایس ٢٠٢٠   

سەرتیپ قەشقەیی     پێشەكی بەگوێرەی مادە (47) لە پەیرەوی ناوخۆی پەرلەمان، بەرنامەی كار دەسەڵاتی سەرۆكایەتی پەرلەمانە و بانگهێشتكردنی ئه‌ندامانی پەرلەمان لە دەسەڵاتی سەرۆكی پەرلەمانە، وە بە گوێرەی پەیڕە و دەبێت لە ماوەی (48) سعات پێش کۆبوونەوە ئه‌ندامان لە بەرنامەی كار ئاگادار بكرێنەوە. بە گوێرەی بڕگەی چوار لە مادەی (48) ی پەیڕەو دەكرێت بەر لە (24) كاتژمێر لە دانیشتنی پەرلەمان لە سەر داوای سەرۆكی فراكسیۆن یان (10) ئه‌ندام داوای زیاد كردنی بابەتێك بكرێت بۆ كۆبوونەوە، بەڵام مەرجە بابەتەكە (گشتی و پەلە بێت و دواخستنی ببێتە لە دەستدانی گرینگی داواكارییەكە). هه‌ر بە گوێرەی برگە یەکەم لە مادە (19) جێگری سەرۆکی پەرلەمان تەنھا لە کاتی ئامادەنەبوونی سەرۆکی پەرلەمان دەسەڵاتەکانی سەرۆکی پەرلەمان به‌کاردەھێنێت. كەواتە دانیشتنی پەرلەمان ناكرێت ئه‌گەر سەرۆكی پەرلەمان داوای دانیشتنی پەرلەمان نەكات، دەبێت بەرنامەی كار (48) سعات پێش دانیشتنی پەرلەمان دانرابێت. برگە زیاد کردن بۆ بەرنامەی کار دەبێت گشتی و پەلە بێت، جێگر بە ئامادەبوونی سەرۆک مافی بەکارھێنانی دەسەڵاتی سەرۆکی نییە. هەلوێستی یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان سەرۆكی پەرلەمان لە رۆژی چواری ئایار، بانگهێشتی یٔەندامانی پەرلەمانی كردووە بۆ دانیشتنی پەرلەمان لە رۆژی شەشی ئایار، له‌و رۆژه‌ی بەرنامەی كاری واژۆ كردووە بابەتی هەڵگرتنی پارێزبەندی (سۆران عمر)ی تیادا نەبووە، دانیشتنەكە بابەتێكی گرینگی تێدا نەبووە، بەڵام هاوكات سەرۆكی پەرلەمان ئاگاداربووه‌ لە بابەتی هەڵگرتنی پارێزبەندی (سۆران عمر) كە پارتی داوای دەكرد لەگەڵ ئەوەش داوای کۆبوونەوەی کردووە.   دوای ئه‌وه‌ سەرۆكی پەرلەمان هەَلوێستێ بە نووسین و لەبەردەم راگەیاندنەكان رادەگەیەنێت، کە ئه‌و بەرنامەیەكی كار واژۆ ناكات كە پارێز بەندی تیادا هەڵبگیرێت، ئامادەی ئەو دانیشتنەش نابێت. نایاسی و ناراستی لێرەدا ئه‌وەیە، سەرۆكی پەرلەمان چۆن رێگای داوە بەرنامەی كار دەستكاری بكرێت كە بابەتێكی به‌پەلە و گرینگ نییه‌، پێچەوانەی برگە چواری مادە (48)ی پەیرەوە!؟ ئه‌ی بۆچی سەرۆكی پەرلەمان لە برگە دووی مادەی (18) ئه‌ركی پارێزگاری پەیرەوی پێدراوە بەو ئەرکە ھەڵنەستاوە؟ ئایه‌ بۆچی سەرۆكی پەرلەمان بەشداری دانیشتنەكەی نەكرد تا لە دانیشتنی پەرلەمان هەڵوێستی خۆی باس بكات، كە جێگرو سكرتێر پێچەوانەی پەیڕەو بابەتی هەڵگرتنی پارێزبەندیان زیاد كردووە (بەداخەوە فراکسیۆنەکان دوای ھەمان ھەڵەی بایکۆت کەوتن)؟ وە بۆچی سەرۆكی پەرلەمان رێگای دا جێگری سەرۆكی پەرلەمان بێ كێشە دانیشتنەكە بەڕێوەببات ؟ چونكە گەر سەرۆکی پەرلەمان ئامادەبوایە دەیتوانی رێگری لە جێگر بکات، بە گوێرەی بڕگەی یەك لە مادەی (19) (جێگری سەرۆكی پەرلەمان تەنها لە كاتی ئامادە نەبوونی سەرۆكی پەرلەمان دەتوانێت دەسەڵاتی سەرۆكی پەرلەمان پیادە بكات). سەرنجێکی تر سەرۆكی پەرلەمان كە گوایە دژی هەڵگرتنی پارێزبەندی بوو، ئه‌ی بۆچی ئه‌ندامانی پەرلەمانی كۆكردەوە بۆ كۆبوونەوە، لەو کاتە کە ھیچ پرسێکی گرینگ لە ئارادا نەبوو، کە ئەوە تەنها دەسەڵاتی سەرۆكە داوای كۆبوونەوە بكات. ھەڵوێستی یەکەمی سەرۆک پەرلەمان وەک ئه‌و نمونەیە كە کەسێك حوكمی لە سێدارە بۆ كەسێك دەربكات و ملی بە پەتەكەوە بكە، بەڵام دواتر بڵێی من لە كاتی لە سێدارەدان و گیان دەرچوونەكەی ئاماده‌نابم. هەلوێستی دووەمی سەرۆكی پەرلەمان سەرۆكی پەرلەمان دوای دانیشتنی ھەڵگرتنی پارێز بەندیەکە ووتی: من داوای دانیشتنی پەرلەمانی كوردستان ناكەم و دانیشتنەكان رادەگرم لە دۆخی ئێستاد؛ واتە سەرۆكی پەرلەمان پاڵپشت بە مادەی پەیڕە و هێزی ئەوەی هەیە رێگا لە دانیشتنی پەرلەمان بگرێت. كەواتە ئه‌ی بۆچی رێگه‌ی دا دانیشتن بكرێت بۆ لابردنی پارێزبەندی و ئه‌وكات ئه‌و دەسەڵاتەی بەكار نەهێنا؟! بۆچی جێگری سەرۆكی پەرلەمان لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی رەخنەی لە یەكێتی گرت، بەڵام رەخنەی لە سەرۆكی پەرلەمان نەگرت ؟ بۆچی سەرۆكی پەرلەمان وەڵامی رەخنەكانی (هێمن هەورامی) نەدایەوە و فراكسیۆنی یەكێتی وەلامی دایەوە ؟ ده‌ره‌نجام : هەَلوێستی دووەمی سەرۆكی پەرلەمان یاساییە، بەڵام ئه‌و هەڵوێستەی بە هۆی دانیشتنی هەڵگرتنی پارێزبەندی و بە هۆی پارێزگارینەكردنی سەرۆكی پەرلەمان لە جێ بەجێ کردنی پەیرەو دروست بوو، كە برگەیەك بە پێچەوانەی پەیڕەو زیاد كراوەو گۆڕەپانەكەی چۆڵ كردووە. واتە ھەلِوێستی دووەم لە بەرامبەر دانیشتنی ھەڵگرتنی پارێز بەندیەکە رووی داوە کە خۆی رێگه‌ی داوە بكرێت و رێگر نەبوو لە روودانی.   لەسەر ئەو بنەمای سەرەوەو بە گوێرەی پرەنسیپی "ما بنی علی باگل فهو باگل" ئەتوانین بڵێین ھەلگِرتنی پارێزبەندی سۆران عمر پووچەلە، چونکە پێچەوانەی پەیڕەو بووە و سۆران عمر دەتوانێ لەبەردەم دادگا ئامادە نەبێت. دەکرێت سەرۆکی پەرلەمان دەست بە دانیشتنەکانی پەرلەمان بکاتەوە، چونکە ئەوەی رووی دا خۆی رێگای داوە، بە گوێرەی ھەڵوێستی دووەمی کە ئاماژه‌ی به‌وه‌كردوه‌، لەمەودوا رێگا بە دانیشتنێك نادات بۆ بەرژەوەندی گشتی نەبێت،؛ کەواتە ئەوا ھەرگیز ئەو زۆرینەی پارتی و ئەو جۆرە دانیشتن وبەرنامەی کارە دووبارە نابێتەوە گەر ئارەزووبکات.

عەدالەت عەبدوڵڵا   رەنگە درک بەوە کرابێ کە گرژیی نێوان یەکێتی و پارتی بەھۆی رووداوەکەی٧ی ئایاری پەرلەمانەوە، کەمتر پەیوەندیی بە پاڵپشتیکردنی پەرلەمانتار"سۆران عومەر"ەوە ھەبوو. تەنانەت بابەتی لادانی پارێزبەندیی لەسەر ئەو ٤ پەرلەمانتارەش کە ناویان ھاتبوو، تەفسیری رووداوەکە ناکات. راستە، ھەم ستەمکردن لەو پەرلەمانتارەی فراکسیۆنی کۆمەڵ و ھەم گرێدانی دانیشتنی پەرلەمان بۆ لادانی پارێزبەندیی لەسەر چەند پەرلەمانتارێک بەبێ رەزامەندی سەرۆکی پەرلەمان و ٦ فراکسیۆنی سەرەکیی ناو پەرلەمان، جێی تووڕەیی یەکێتی بوو، بەڵام رووداوەکە لەوە گەورەترە!.     ئەو گرژییە، پێش ھەر شتێ، زادەی کولانەوەی برینێکە کە تا ئەمڕۆ تەنانەت لەناو خودی یەکێتی خۆیشیدا، ناوبەناو، ئەکولێنرێتەوە!، مەبەست لەقبوڵکردنی ئەنجامی ھەڵبژاردنەکانی کۆتایی سێپتەمبەری ٢٠١٨ی ھەرێمی کوردستانە کە ئاکامەکەی بە مانای قبوڵکردنی زۆرایەتی پارتی و ھاوپەیمانەکانی بوو لە پێکھاتەکان لەناو پەرلەمان و کۆنترۆڵکردنی ئەم دامەزراوەیەش دوای کۆنترۆڵکردنی ھەردوو دەسەڵاتەکەی تر کە سەرۆکایەتی ھەرێم و ئەنجوومەنی وەزیرانن.      ئەو برینە، دەرەنجامی بڕیارێکی خێراو دیراسه‌نه‌كراو بوو کە تا ئێستاش زۆربەی سەرکردایەتیی ئەم حزبە، ئەوانەیان کە لەخولی پێشووشدا سەرکردە بوون، خۆیان ناکەنە خاوەنی و بێ ئاگایی خۆشیان پیشاندەدەن!. لەواقعشیدا وایە، ھەتا ئێستا ھیچ دۆکۆمێنتێک نییە بیسەلمێنێ كه‌ قبوڵکردنی ئەنجامی ھەڵبژاردنەکە بە ئیمزای (م.س)ی حزبەکە، یان بڕیاری کۆمیتەی پێشووی سەرکردایەتییەکەی بووبێت.     ھەڵەیەکی گەورەی کۆنگرەی چواری یەکێتی ئەوەبوو کە، بە بیانووی دروستنەبوونی لێکترازان، لەچەندین دۆسییەی مەترسیداری لەم بابەتەی نەکۆڵییەوە، زۆر دۆسییەو کاربەدەستی حزبی کە دەکرا لەناو کۆنگرەدا لێکۆڵینەوەو لیژنەیان لەسەر بگیرێ، چاوپۆشیان لێکرا!، بگرە ھەندێ بەرپرس بە وەرگرتن و وەرگرتنەوەی پۆستی سەرکردایەتی، پاداشتیش کران!، کارێک کە بێگومان ئەم حزبە، درەنگ یان زوو، باجەکەی دەدات!.    برینەکە لەوەدا نییە کە ئەنجامی ھەڵبژاردنێک قبوڵ کرا کە پارتی ساختەکاریی تیادا کردووە. پارتی و ھێزە سیاسییەکانی تر، یەکێتی-یشیان بەھەمان ساختەکاری تۆمەتبار دەکرد. برینەکە لەوەوەیە کە زانیاریی ئەوە ھەبوو قەبارەی پێشێلکارییەکانی ھەڵبژاردن لە سنوری ھەولێرو دھۆکدا، زۆر زیاترن، بۆیە لە ئەگەری رەتکردنەوەی ئەنجامی ھەڵبژاردندا، گرەوەکە وا ئەبوو کە، ئەودەم پارتی، لانیکەم، ناچار دەبێ کە لە دووبارەکردنەوەی پرۆسەکەدا، ئەمجارەیان نەتوانێ دژی سیستەمێکی بەھێزی چاودێریی قەوارە سیاسییە بەشداربووەکانی ھەڵبژاردن و چاودێریی توندتری رێکخراوی نێودەوڵەتی و بیانی بێت، بەوەش، لەھەڵبژاردنێکی تردا کە کەمتر ساختەکاریی تیا بکرێت، ئەگەر ھێزێکی وەک یەکێتی چەند کورسییەکیش کەم بکا، ئەوا بۆ پارتی، ئەگەری لەدەستدانی کورسی زۆرتر دەبێت، بەتایبەتی ئەگەر پێش دووبارەکردنەوەی ھەڵبژاردن، بە وردی و پیشەیی پاکسازیی تەواو لەتۆماری دەنگدەراندا بکرێتەوە، بەوەش، بێگومان، لەئاکاما، زۆرینەی پەرلەمانی ناكه‌وێته‌ ژێر رەحمەتی ھێزێکی سیاسیی دیاریکراوەوە، بەڵکو لەھەموو دۆخێکدا دەنگەکان و کورسییەکان زیاتر دابەشدەبوون، بەھۆی ئەوەشەوە پارتی، بۆ ھەموو یاساو پرسێک، کە بەدەنگدان یەکلابکرێنەوە، ناچار بە سەودای سیاسی دەبوو لەگەڵ لانیکەم یەک دوو لەو ٦ فراکسیۆنەی کە ٧ی ئایار بایکۆتی دانیشتنی پەرلەمانیان کرد.    لایەنێکی تری برینەکە ئەوەیە کە لەکۆتاییدا، وەک عەرەب دەڵێ،:(انقلب السحر علی الساحر)!. لەخولەکانی پێشووتری پەرلەماندا، بەدیاریکراویش لەخولی دووەمدا، یەکێتی ھەر خۆی، لەچوارچێوەی لیستی کوردستانیدا (ھاوپەیمانێتیی یەکێتی و پارتی)، ھاوکاربووە بۆ ئەوەی کورسیی کۆتای پێکھاتەکان بەو رێژەیە بمێنێتەوەو ھیچ ھەموارکردنەوەیەک بەخۆوە نەبینێ، لەکاتێکدا کە ئەم کارە بە یاسایەك کراوە کە دەکەوێتە ساڵی(٢٠٠٤)ی خولی یەکەمی پەرلەمانەوە کە لەدوای ٣١ی ئابی ١٩٩٦ەوە، لەژێر کۆنترۆڵی پارتی خۆیدا بووە.    یەکێتی، ئەو سیناریۆیەی لەبەرچاو نەگرتبوو کە دەشێت رۆژێک دابێ ئەو پاڵپشتییە لە کورسیی کۆتاکان ببێتە چەکێکی سیاسی لە دژی خۆی و فراکسیۆنەکانی تری ناو پەرلەمان و ئەو دامەزراوەیەی پێ کۆنترۆڵ بکرێت، بەتایبەتی لەھەر ھەڵبژاردنێکدا کە تیایدا بیەوێت بە لیستی سەربەخۆ بەشدار ببێ و لە پارتی جیا ببێتەوە وەک ئەوەی لەخولی چوارەمی(٢٠١٣)دا، ڕوویدا. ئێستا کە یەکێتی و ٥ فراکسیۆنی تر، دژی ئەو بەکارھێنانە سیاسییەی کورسیی کۆتاکانن، ھەڵوێستەکە وەک جۆرێک لە(نەتەوەپەرستی) شکاوەتەوە!، لەکاتێکدا تاقە ھێزێک کە ساڵانێکە خۆی وەک نوێنەری نمرە یەکی ناسیۆنالیزمی کوردی لە ھەرێمدا نمایش بکا، تەنھا پارتی دیموکراتی کوردستانە نەک ئەوانیتری ناو پەرلەمان کە بریتین لەھێزی چەپ و لیبراڵ و ئیسلامی کە ھیچ یەکێکیان دژی مافی راستەقینەی پێکھاتەکان نین!.    بەشێکی تری برینەکە بۆ یەکێتی، فۆرمی مەقعەدییانەی زۆرینەیە لەپەرلەماندا لەسەر حسابی فۆرمی دیموکراتییانەی زۆرینە. پارتی کە لە٧ی ئایاردا پەرلەمانی کۆنترۆڵکرد، ئەم پرۆسەیەی بە٥٧ کورسی:(٤٥ پارتی +١١ی کۆتای پێکھاتەکان + تاقە کورسییەکەی سۆشیالیست و ھاوپەیمانەکانی) سەپاند کە لەرووی دیموکراتییەوە تەنھا نوێنەرایەتیی(٧١٧ ھەزارو ٤٤٨) دەنگ دەکەن، لە کاتێکدا ئەو شەش فراکسیۆنەی کە بایکۆتی دانیشتنەکەی پەرلەمانیان کرد، ئەگەرچی بە کورسی بێت تەنھا(٥٣)کورسی بوون، بەڵام نوێنەرایەتیی(٩٢١ھەزارو٨٣٠) دەنگ دەکەن، واتە (٢٠٨ھەزارو ٦١٨)دەنگیان لە دەنگی زۆرینەکەی٧ی ئایار زۆرترە!، ئەمە جگە لەوەی یەکێتی لە سنوری دەسەڵاتی پارتیدا(ھەولێرو دھۆک پێکەوە) ھێزی دووەمە، لەکاتێکدا کە پارتی لە سنوری نفوزی یەکێتیدا(سلێمانی، ھەڵەبجە، گەرمیان، راپەڕین) ھێزی چوارەمییش پێکناھێنێت، بەڵام ھاوکێشەی کورسیی پەرلەمانی وا دەکات کە دواجار کۆنترۆڵی تەواوی یاساکانی پەرلەمان لەبن دەستی ھێزێکی دیاریکراودا بێت.    ئێستا، ئەوەندەی ئێمە زانیاریمان ھەبێت، یەکێتی کەوتۆتە جوڵەو هه‌وڵی ئەوەیە کە لەگەڵ ھێزە سیاسییەکانی تردا کە بایکۆتکردنی دانیشتنەکەی٧ی ئایاری پەرلەمان کۆیکردوونەتەوە، سنورێک بۆ ئەو زۆرینە مەقعەدییە دابنێت کە لە رێی بەکارھێنانی پێکھاتەکانەوە سەپێنراوە، بۆ ئەوەش دەیەوێت لەچوارچێوەی دوو جۆر گفتوگۆو رێککەوتندا ئەو کارە بکات، ھەم گفتوگۆو رێککەوتنی دوو قۆڵی لەگەڵ خودی پارتی خۆیدا بۆ ئەوەی، بەبێ رەزامەندیی ئەو، چیتر پەنا بۆ ھیچ زۆرینەیەکی پەرلەمانی نەبات و بیر لە تاکڕەوی نەکاتەوەو پابەندی پرەنسیپی دیالۆگی پێشوه‌خت و سازان بێت، ھەم لەگەڵ بایکۆتکارانی٧ی ئایاریشدا لە ھاوئاھەنگی و رێککەوتندا بێت بۆ بەرەنگاربوونەوەی ئەگەری دووبارەبوونەوەی ئەو زۆرینە مەقعەدییە له‌ یاساو پرسه‌كانی تردا کە ھەم ھەڕەشەیە بۆ سەر یەکریزیی خه‌ڵك و خاك و پەیوەندیی نێوان ھێزە سیاسییەکان، ھەم رەنگدانەوەی نوێنەرایەتیکردنێكی دیموکراتییانەی دەنگی خەڵکی کوردستانیش نییەو بە یاسایەک سەپێنراوە کە لەدەمی خۆیدا پارتی لە غیابی ھێزەکانی تردا، دەریکردووە.