ساڵح ژاژڵه‌یی بەڕێز مەسعود بارزانی، هەرێمی كوردستانی خستە گەمەی ئەسپی دۆڕاوەو بەوهۆیەوە نیوەی زیاتری خاكی كوردستانمان لەدەستدا. هەمولایەك ئاگاداری ئەو ڕاستییەن كە ئەو بڕیارە تەنها بڕیاری مەسعود بارزانی خۆی بو بەپشتیوانی گروپێكی ناو یەكێتی و هیچ پشتیوانییەكی نێودەوڵەتیمان نەبو. ئەمریكا هاتە سەرخەت و داوای كرد بۆ یەك ساڵ ڕیفراندۆم دوابخەن و ئەوان ئامادەن نێوەندگیری بكەن و كێشەكانی نێوانیان لەگەڵ بەغدا چارسەر بكەن. بەڵام مەسعود بارزانی داواكەی ڕەتكردنەوە. ئێران بەئاشكرا دژایەتی خۆی بۆ ڕیفراندۆم ڕاگەیاند بەڵام مەسعود بارزانی گویێ بۆ نەگرتن.  لەسەر ئاستی ناوخۆش بەگشتی هاوڵاِتیان دژی ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بون چونكە لای هەموان ڕون و ئاشكرابو، كە كاتەكە گونجاو نییەو سەركەوتن بەدەستنایەت، تەنها مەسعود بارزانی خۆیی و گروپێكی ناو یەكێتی سوربون لەسەر ئەنجامدانی ڕیفراندۆم. تۆ سور بزانیت هیچ پشتیوانییەكی نێودەوڵەتی و ناوخۆییت نەبێت. تۆ زۆر باش بزانیت ژێرخانێكی ئابوری بەهێزت نەبێت و ئەگەر ئێ ران و توركیا سنورت لەسەر داخەن، توانای خۆڕاگری تەنها مانگێكت نییە. تۆ بزانیت پاشەكەوتی موچەی مانگێكت نییەو بەدەمی خۆشت هاواردەكەی توكی سەرت قەرزە. تۆ خۆت بەدەستی خۆت سامانی ژێرزەوی و سەرزەویت تاڵان فرۆش كردبێت. تۆ باش بزانێت هێزێكی پێشمەرگەی تۆكمەو خاوەن چەك و پێداویستی و مەشق پێكراوت نییە. تۆ باش بزانیت هێزەكەی خۆت زۆر نابەرابەرە لەڕوی ژمارەو چەك و پێداویستییەوە لەگەڵ هێزی بەرامبەرت. تۆ خۆت باش بزانیت تا ئێستا هێزێكی پێشمەرگەی یەكگرتوت نییەو مێلیشیای حیزبیت هەیە. تۆ پێشوەخت بەشێكی زۆری هەرێمی كوردستانت تەسلیم بە توركیا كردوەو چەندین بارەگای سەربازی و بنەكەی جاسوسی میتی توركی لێ دانراوە. تۆ خۆت باش بزانێت كە هێزی ئێرانی هاوكاری حكومەتی عێراقی دەكەن و كەسێكی وەكو قاسمی سلێمانی خۆی هاتۆتە ناو هاوكێشەكەوە. لە هەموی گرنگتر ئەوەیە عێراق بڕیاری داوە بەهەر نرخێك بوە، كەركوك بگرێتەوە. كەواتە بە چ عەقڵیەتێكەوە ڕیفراندۆم دەكەی؟ ئەگەر كەسێك كەمێك هوشیاری سیاسی هەبێت چۆن بڕیاری ئاوا چارەنوسساز دەدات و ئایندەی وڵات و میللەتەكەی دەخاتە قومارێكەوە كە خۆشی زۆر باش بزانێت پێشوەخت دۆڕاوە. كەواتە ئەوپەڕی ئەحمەقییە شەڕ بكەی، ئەوپەڕی ژیرییە خۆت لە شەڕ ِبەدور بگریت. كەواتە با پرسیار لە خۆمان بكەین چی وای لە مەسعود بارزانی و هاوئاوازە ڕیفراندۆمچییەكانی ناو یەكێتی كرد ئەو بڕیارە بدەن؟ بە بۆچونی من هۆكارەكەی دەگەڕێتەوە بۆ: 1-مەسعود بارزانی بەئاگاداری نوێنەری ئەمەریكا ئیمزای كردبو كە شەڕی داعش تەواوبو، ئامادەیە لەو ناوچانە بكشێتەوە كە بەهۆی شەڕەوە دەكەونە ژێر دەستیانەوە بە شاری كەركوكیشەوە. لەبەرامبەر ئەوەشدا بڕی‌ 400 ملیۆن دۆلاری لە بەغدا وەرگرتوە. ئەوە قسەی عەبادی خۆیەتی. كەواتە مەسعود بارزانی بۆیە ڕیفراندۆمی ئەنجامدا، بۆ ئەوەی مەسەلەی وەرگرتنی ئەو پارەیەو فرۆشتنی كەركوك لەبیر خەڵك بباتەوەو خۆی وەكو پاڵەوان پێشان بدات. 2- پارتی هەرگیز پێگەیەكی بەهێزی نەبوە لە كەركوك و دەوروبەری. ئەو لایەن گرانەشی هەیبون بەهۆی دامەزراندنەوە بوە وەكو بندیوار. بەوهۆیەوە پارتی لە كەركوك هەمیشە خەریكی كاری تێكدەرانە بوە. ئەوان بونە هۆكاری ئەوەی دو ئاسایش و دو هێزی پێشمەرگەی جیاوازو دو بەرنامەی خوێندن هەبێت. ئەمانەش هەمیشە هۆكاری نا سەقامگیری بون لە كەركوك.  كەركوك هەمیشە قەڵایەكی بەهێزی یەكێتی بوە. فەلسەفەی بنەماڵەی بازرانیش ئەوەیە : ئەگەر شۆڕشیان بۆ نەكرا، ناهێڵن لە بری ئەوان كەس شۆڕش بكات و ئەگەر كەسێكیش شۆڕی كرد ئەوان دەیڕوخێنن. ئەمەشیان بە كردەوە ئەنجامداوە. ئەوان دەڵێن ئەگەر ماستێك بۆئێمە نەبێیت با خۆڵی تێكرێت.  لە ڕوانگەی ئەم فەلسەفەیەوە ڕیفراندۆمی ئەنجامدا. ئەگەر سەركەوت دەبێتـە پاڵەوانی نیشتمانی و. ئەگەر سەریش نەكەوت، كەركوك و زۆرینەی ناوچە كێشە لەسەرەكان كە قەڵەم ڕەوی یەكێتین لە دەستی دەدەن.  كەواتە مەسعود بارزانی ئەگەر باران ببارێت ئاشی دەگەڕێت و ئەگەر باران نەبارێت جوتی دەگەڕێـت و ئەو هەر مسوەگەرە. مەسعود بارزانی چۆن توانی ڕیفراندۆم ئەنجام بدات لە كاتێكدا نە پشتیوانی دەرەكی و نە پشتیوانی ناوخۆیشی نەبو؟  مەسعود بارزانی باش ئەوەی دەزانی بەبێ بەشداری یەكێتی ڕیفراندۆمی بۆ ئەنجام نادرێـت بە تایبەتی كە كەركوك بنكەی بە هێزی یەكێتییە. مەسعود بارزانی توانی سود لە ناكۆكیەكانی ناو یەكێتی وەرگرێت. ئەویش عاقڵانە ئەو هەلەی قۆستەوەو بۆشاییە بچوكەكانی كردە دەلاقەیكی گەورەو كارێكی وای كرد ڕیگای دو سایدی لە نێوانیاندا دروست كرد. ڕێكەوتنی نێوان یەكێتی و گۆڕان، كە بە ڕێكەوتنی دەباشان ناسراوە، پارتی نیگەران كردبو.  هەندی كەسیش لەناو یەكێتیدا بە كۆنە قینی ڕابوردوی بەرامبەر بە كاك نەوشیروان و هەندێكی تریش لە ڕوانگەی ئەوەی بەرژەوەندی دارایی زۆریان هەیەو هەموی دەكەوێتە سنوری پارتییەوە، كەوتنە گەڕ و مەكتەبی سیاسی یەكێتیان لە پارتی نزیك كردەوەو لە گۆڕانیش دور كەوتنەوە. تەنانەت كار گەیشتە ئەوەی هەڕەشە لەو بەرپرسە كەركوكیانەش بكرێت كە دژی ئەنجامدانی ڕیفراندۆمن. باسی ئەوەش كرا كە پارتی بڕێك پارەی داوە بە هەندێ كەس لەوانەی سەركردایەتی یەكێتییان لە پارتی نزیك كردۆتەوە. بەڵام كۆمەڵێكیش لە ناو یەكێتی هەبون كە دژی ئەنجامدانی ڕیفراندۆم بون. ئێستا كاتی ئەوە هاتوە بزانین خیانەتكاری ڕاستەقینەی 16 ئۆكتۆبەر كێن؟. كاتێك ڕیفراندۆم ئەنجامدرا، زۆرینە لەگەڵ ڕیفراندۆم بون. كاتێك ئەنجامەكەی خراپ بو كەركوك گیرایەوە، كۆیلەكانی پارتی كەوتنە لێدوان گوایە سەرۆك بۆ جیابونەوەی هەرێمی كوردستان ڕیفراندۆمی نەكردوە. باشە ئەگەر بۆ جیابونەوەو سەربەخۆیی نەبوە، یۆچی ئەم كارەساتەت بەسەر ئەم میللەتە هێناو نیوەی زیاتری خاكی كوردستانت لە دەستدا ؟ ئەگەر میللەتی كورد نەگبەت نەبێـت خاوەنی سەركردەی ئاوا دەبێـت خۆشی نەزانێت بۆچی ڕیفراندۆمی كردوە؟؟. لە 16 ئۆكتۆبەردا هێزەكانی سوپاو حەشدی شەعبی بە هاوكاری ئێران و ئامادەبونی قاسمی سلێمانی، هێرشیان دەست پێكرد لە دەڤەری توزخزرماتوەوە. سەرەتا هێزەكانی پێشمەرگە بەرگرییەكی قارەمانانەیان كرد، بەڵام كە زانرا ناتوانن بەرگری بكەن و هێزی پێشمەرگە توشی كارەسات دەبێت، بڕیاردرا شەڕنەكەن و بەبێ شەڕ كەركوك چۆڵ بكەن. جگە لەوەی ژمارەیەك پێشمەرگە بونە قوربانی هەمو كوردانی توزخورماتو توشی ماڵ وێرانی و دەربەدەری و شەهێدبون و سوكایەتی پیكردن بون. لەو كاتەوە مەسعود بارزانی و هاوئاوازە ڕیفراندۆم چییەكانی ناو یەكێتی دەستەواژەی گروپی خیانەتكاری 16 ئۆكتۆبەریان بەسەر ئەوانەدا بڕیوە كە بڕیاری پاشەكشەیان داوە. مەسعود بارزانی ئەوەی كردۆتە كراسەكەی عوسمان و هەمیشە ئەوە وەبیر كەركوكیەكان دێننەوە كە ئەوگروپی خیانەتكارانە بونە هۆكاری ئەو كارەساتە. ئەگەر ئەو گروپە بۆ  دەسكەوتی خۆیان بڕیاری پاشەكشەیان دابێت و ئەوەیان زانیبێت دەتوانن بەرگری بكەن، منیش سەد جار هاوڕام ئەو ناوەیان بەسەردا ببڕێـت. بەڵام پێشتر زانراوە كە هێزی پێشمەرگە لە هەمو رویەكەوە، لە ئاستی گەورەیی ئەو شەڕەدا نییەو بەغداش بڕیاری داوە بە هەرنرخێك بوە دەبێ كەركوك بگرێتەوە. كەواتە لە كاتێكی ئاوادا شەڕكردن، واتە خۆكوشتن.  لە حاڵەتێكی ئاوادا لەوە عاقڵانەتر نییە پاشەكشە بكەیت و هێزەكەت و میللەتەكەت لە شەر ِلادەی. شارەكە لە وێران بون بپارێزی و شەڕی خۆتڕێن نەكەی بەبی َعاقڵی ؟. بە بۆچونی خۆم باشتر وابو هەر لەسەرتاوە شەڕیان نەكردبایە. ئەو كات نەكەس شەهید دەبو، نە توزخورماتو وێران دەبو. هەموشمان ئەو ڕاستییەمان دەزانی ئەگەر هەر شەڕ بەدەوام بوایە زۆرینەی پێشمەرگەی یەكێتی شەهید دەبون چونكە لە بەرەەی پێشەوەی بەرەی شەڕەكەدا بون. ئەوانەی پارتیش پاشە كشەیان دەكرد. ئەو كوردانەی ئێستا لە دەڤەری خانەقین و جلەولاو ناوچەكانی كەركوك شەهید دەكرێن، و دەربەدەر دەكرێن و دەغڵ و دانیان دەسوتێنن، لە نەبونی پێشمەرگە ڕو دەدات لەو ناوچانە. ئەوەش لە ئەنجامی ڕیفراندۆمە فاشیلەكەی مەسعود بارزانی و كروپە هاو ئاواز و ڕیفراندۆم چییەكانی ناو یەكێتی سەر بە مەسعود بارزانی ڕودەدەن. ئەی پێش ڕیفراندۆم گوێتان لە مەسعود بارزانی نەبو دەستی بەرز دەكردەوەو دەیفەرمو، بەقسەی كەس ناكەم و هەرچی ڕو بدات خۆم بەرپرسیارم.  ئەوەتا مەسعود بارزانی و هاو ئاوازەكانی بە چاوی خۆیان دەبینن چییان بە سەر ئەم میللەتە هێناوە، بابزانین خۆی و هاو ئاوازەكانی كە لایەنگری ڕیفراندۆم بون چی بۆ ئەو خەڵكە دەكەن ؟.  ئەوەتا لە ئێستادا لە كەركوك بە بەرنامە تەعریب دەستی پێكردوە. ئەگەر كەمێك ویژدانتان هەبوایە، كەمێك خۆشەویستیتان بۆ نیشتمان هەبوایە، دەبوایە خۆتان بكوشتایە لە بەرامبەر ئەو كارەساتەی بەسەر كەركوك و توزخورماتو و ناوچەكانی ترتان هێناوە.  مەسعود بارزانی  سەری ئەو گروپەی ناو یەكێتی تاشی كە بونە پشتیوانی بۆ ئەنجامدانی ڕیفراندوم و كڵاوی كردە سەریان و ئاوێنەشی دایە دەستیان. باشە مەسعود بارزانی ریِفراندۆمی لە چی و ڕێگریكردن لە دانانی پارێزگارێكی كورد لە كەركوك لە كوێ‌؟. خەڵكینە باش بیری لێ بكەنەوە ئەمە لەمەتەڵ دەچێت. یان ئەم سەرۆكە نەخۆشی دەرونی هەیەو ئێمە پێمان نەزانیوە. كەسێك هوشیار بێت چۆن  شتی لەو شێوەیە دەكات. باشە ئەگەر مەسعود بارزانی بۆ گێرانەوەی كەركوك ڕیفراندۆمی كرد، بۆچی لە ئێستادا ڕێگا نادات پارێزگارێكی كورد لەسەر پشكی یەكێتی دانرێت. هیچ نەبێ لەبەرخاتری ئەوانەی ناو یەكێتی كە لەبەر خاتری ئەو یەكێتییان خستە ناو ئەو گەمە دۆڕاوەو هەمو ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی خۆشیان بەدەستی خۆیان لە دەستدا. مەسعود بارزانی لە ر ِێگای ئەو سیناریۆیەوە كە نەخشەی بۆ دانابو توانی ناكۆكی بخاتە ناو سەركردایەتی یەكێتی و تەنانەت دوای ئەنجامدانی كۆنگرەش ناكۆكیەكان هەر بەردەوامن. لە ئێستا كە پارتی و بنەماڵەی بارزانی  ناوی گروپی خیانەتكاری 16 ئۆكتۆبەر دەهێنن، هاو ئاوازەكانی بارزانیش لەناو یەكێتیدا زۆریان پی َخۆشەو بە حسابی خۆیان ئەوان دڵسۆزی ڕاستە قینەن.  سەیركەن چۆن پارتی هێزێكی ناردە زینوی وەرتی بۆ پەلكێش كردنی سوپای تورك بۆ سەر پەكەكەو لەو كارەشی دا كڵاوی كردە سەر یەكێتی و بە وەزیرەكەی یەكێتی ئەو كارەی كرد و كەسیش ناتوانێت ڕەخنە بگرێت.  بە بۆچونی من ئەگەر باسی خیانەت بكرێت، لەم كارەساتەدا، بەم شێوەیە : تاوانبار و خیانەتكاری ڕاستە قینە مەسعود بارزانی خۆیەتی كە گوێی بۆ كەس نەگرت.  بەڵام گروپی ڕیفراندۆمچی و هاوئاوازەكانی مەسعود بارزانی لەناو یەكێتیدا، ئەگەر لە مەسعود بارزانی زیاتر تاوان بارتر نەبن، كەمتر نین. چونكە ئەگەر ئەمانە یەكێتیان ڕانەكێشایە ناو ئەم گەمە دۆڕاوەوە، مەسعود بارزانی نەیدەتوانی بە بێ یەكێتی ڕیفراندۆم ئەنجام بدات.  ئەوەشی كە ئەو گروپە ئەنجامیان داوەو فەرمانیان بە پاشەكشە داوەو لەگەل سوپای عێراقی ڕێك كەوتون و مەسعود بارزانی زاراوەی گروپی خیانەتكاری 16 ئۆكتۆبەری بەسەردا بڕیون، ئەنجامی ڕیفراندۆم بوەو لە ناچاریدا ئەوە كراوەو بەلای منەوە كارێكی زۆر باشیان كردوە. كەواتە لە ئێستادا  بۆ هەموان ڕونە كی َخیانەتی كردوە. تۆ ڕیفراندۆم بكەی بە تایبەتی بۆ گێڕانەوەی كەركوك. بەڵام كەركوكت لە دەستدا. بەڵام ئێستا بەغدا ئامادەیە پارێزگارێكی كورد دانێت، بەڵام بارزانی ڕازی نییە. خۆتان سەر پشك بن و پێناسەیەك بۆ ئەم سەرۆكە بدۆزنەوە چونكە بەدەگمەن شتی ئاوا لە جیهاندا ڕودەدات.

د.هەردی مەهدی میکە بە وردبوونەوە لە مێژووی ئێستا و دوێنێی نزیک و دووری کوردستان و کۆمەڵگە و شوناسەکەی، ڕاستینەیەک بەدیدەکرێت کە "گوتاری مانەوە و ژیانکردن"ی کورد بەهێزییەکی بێوێنەی هەیە و ڕۆڵ و خەباتی بێووچانی بۆ کێشاوە، بەڵام بە هەمان ئەندازەش لە "گوتاری باشتر مانەوە و ژیانێکی باشتر"دا کەمتەرخەمی نواندووە و کایەیەکی کارتیانەکراو و بیرلێنەکراوە بووە بە ڕادەی فەرامۆشکردن، بە جۆرێک لەبری خەونی مەزن و ڕۆڵبینین و خەبات بۆ هەڵبژاردنی ئایندەیەکی باشتر، زۆرتر خۆی تەسلیمی واقیعی داباریوو و داتەپیوو بەسەریدا و گێڕانەوە مێژووییەکانی سەردەستەکان و ڕۆژهەڵاتناسان و ئەوانی دیکە کردووە و لەناو چارەنووسی بۆدیاریکراویدا گوتاری مانەوەی هەڵبژاردووە و کەمتر کاری بۆ گۆڕین و دنیایەکی باشتر کردووە و خۆی بۆ کۆنەکردووەتەوە. ئەوەتا دەبینین سەرەڕای داگیرکردن، چەوساندنەوە، پەتای سیاسیی و سروشتی و ستەمی بەردەوامی دراوسێکانی، بەڵام توانای مانەوە و پارێزگاریی شوناسی کەموێنە بووە، بەڵام هەمانکات لە ناو مێژوویەکی نەخوازراو و پەرتەوازەییەکی سیاسیی و بێکیانیەکی دوورمەودادا گیری خواردووە. ئەڵبەت دەبێت دانی پێدا بنێین کە گوتاری یەکەمی کوردستانیان خاڵی بەهێز و گوتاری دووەمیان خاڵی هەرە لاوازی کۆمەڵگەی ئێمەیە. "ئایندەکان" بەسەر مرۆڤدا نەباریوون، مرۆڤەکان لە چوارچێوەی ململانێی شوناسەکان و کۆمەڵگەکاندا ئاراستەیان کردوون و دەیانکەنە چارەنووسی خۆیان، مرۆڤ و کۆمەڵگە؛ وەک چۆن ڕۆڵی سەرەکییان هەبووە لەو چالاکی و شارستانێتیانەی لە ڕابردوودا بونیادی ناوە، دەتوانێت لە هەڵبژاردنی ئایندەکانیشدا ڕۆڵی هەبێت، لەوەش گرنگتر دەتوانێت لە تێگەیشتنی باش لە ڕابردوو و ئێستا و جیهانبینیەوە، ئایندەیەکی باشتر فەراهەم بکات. هەر بۆیە مرۆڤ و مرۆڤایەتی وەک چۆن بەرپرسیارە لە مێژووەکەی، ئاوا لە سازاندنی ئایندە و هەڵبژاردنی ئایندەکاندا ڕۆڵ دەگێڕێت و بەرپرسیارە. لێکۆڵینەوە ئایندەییەکان و بە سوودوەرگرتن لە میتۆدە نێوپسپۆڕییەکان  و چەندپسپۆڕییەکان، بوارێکی فراوان و کاریگەری نێو دنیای تێگەیشتن لە ڕابردوو، ئێستا و ئایندەیان پێکهێناوە، ئەگەرچی لە ئاست بەژن و تەمەنی لێکۆڵێنەوە مرۆییەکان و لێکۆڵینەوە سرووشتییەکاندا، بەژن کورتە، بەڵام لەبەر دوو هۆکار نەتوانرا فەرامۆش بکرێن: یەکەم، بەشدارییەکی کارایان نواند لە فەراهەمکردنی سیناریۆسازیی و ئایندەناسیی (نەک ئایندەبینی و پێشبینی غەیبیانە) بۆ بریاردانی ئەمڕۆیی و چالاکییە ئایندەییەکان و خستنەڕووی هەل و هەڕەشە و بەرچاوڕوونی بۆ دەزگای سیاسیی، کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکان بە تایبەتی و کۆمەڵگە بە گشتی. دووەم لێکۆڵینەوە ئایندەییەکان لەسەر باڵای  بە ئەزموونی زانست و لێکۆڵینەوەکانی دی گەشەیان کرد و لەسەرشانی ئەوان دانیشتن، بەمەش باڵا و دنیابینیان ئاسۆی فراوانتر و ڕوونترە بۆ تێگەیشتن لە گریمانەکردنی هەل و مەترسیی و ئایندەی شارستانێت و کۆمەڵگەکانی مرۆڤایەتی، بەوپێیەی لێکۆڵێنەوەکانی ئایندەناسی لێکۆڵینەوەکانی پێشتر و پسپۆڕییەکانی دیکەی فەرامۆش ناکەن و بە تێئاخنینی ئەزموون و میتۆدەکانی وان و چەند ڕەهەندکردنی ڕووماڵەکانی کێڵگەکانی توێژینەوەی بە لێکۆڵینەوە مرۆیی و سرووشتییەکان وەک زانستەکانی دیکە یەک ڕەهەند و جیا نەمایەوە و پێکەوە لە کەشکۆڵێکدا بۆ تێگەیشتن، جیهانی ڕابردوو و ئێستایان بە ئایندەناسییەوە گرێدا و تێکەڵ کرد. بەمشێوەیە بوو هەرزوو دنیای نوێی لێکۆڵینەوەکان و ئەو دەزگا و دەوڵەتانەی پێویستیان بە تێگەیشتن بوو لە ئایندەدا و دەیانەویست دنیایەکی باشتر بونیاد بنێن، نەیانتوانی فەرامۆشیان بکەن و ئێستا لێکۆڵینەوەکانی ئایندە بەشداری کاران لە هۆبەکانی بڕیاری ستراتیژی، سیاسەت و سیاسەتمەدار و مەتبەخی سیاسەت و ئابووری و ..تاد دا پێگەی کاریگەریان هەیە و خۆیان خزاندوەتە پێگەیەکەوە کە بەشداری قووڵی پرۆسەکانی بڕیاردان و ئاراستەکردنی سبەینێ و ئایندەناسیدا دەکەن. گۆڤاری ئایندەناسی دەیەوێت بەردی گۆشەیەکی بونیادنانی سبەینێیەکی باشتربێت بۆ تاک و کۆمەڵگەی کوردستان، بە توێژینەوە و بابەتەکانی بەشداربێت لە دنیابینی و خستنەڕووی سیناریۆ و ئایندەکان و پێگە و ئەرکی کوردستان لەو نێوەندەدا ڕوون بکاتەوە، دەیەوێت ڕۆڵی هەبێت لە ڕوونکردنەوەی مەترسی و هەل و هەڕەشەکانی بەردەم و سەر هەرێم و ناوچەکە و جیهان. گۆشەیەکی ئەو پردەش بێت لەنیوان دوێنێ و ئەمڕۆ و ئاراستەکردنی ئایندەی کۆمەڵگەکەیدا بەشداری هەبێت. بەشدار بێت لەوەی خەونە مەزنەکان بکاتە خەمی گشتی و لە چوارچێوەی توێژینەوە و دنیای عەقڵانی و پرۆسەکانی لۆژیکییەکاندا تاوتوێ بکات و گریمانە و سیناریۆ پێویستەکانی بۆ دەستەبەربکات و ئاستەنگەکانیان بخاتەڕوو. لەبەر ئەم ئامانجانە، گۆڤاری ئایندەناسی دەست بە وەشاندن دەکات، ئەرکی گرنگی دانە بە لێکۆڵینەوەکانی ستراتیژی و ئاییندەیی بە تەوەرێتی و گرنگیدانی بە کوردستان و هەرێمایەتی و دۆخی نێودەوڵەتی پەیوەست بە ناوچەکەوە بە ئامانجی تێگەیشتن لە ئێستا و ئایندەی وەرچەرخانە جیهانیی و هەرێمییەکان و کاریگەرییان لەسەر کوردستان، بواری توێژینەوەی بریتی دەبێت لە سیاسەتڕێژی کورتمەودا و دورمەودای کوردستانی، شرۆڤەی سیاسەتی وڵاتانی هەرێمایەتی، توانای ئێستا و ئایندەیی سەربازیی و سیاسیی وڵاتان، هەل و هەڕەشەکان، توانا و نەرمەهێز و سەختەهێزی هەرێم و هەرێمایەتی، ئاستەنگ و هۆکار و ڕێکارەکانی بە دامەزراوەییکردنی دەزگاکانی سیاسەت، یاسادانان، میریی و توانا بەرگرییەکان...تاد. هەر بابەتێکیشی لە خۆگریی گریمانە و سیناریۆی ئاییندەیی دەبێت. میتۆدی کارپێکراوی توێژینەوەکان بریتی دەبێت لە بەکارهێنانی میتۆدەکانی چەندپسپۆڕێتی (Multidisciplinary ) و نێوپسپۆڕیی (Interdisciplinary)، بە سوودوەرگرتن لە زانست و لێکۆڵینەوە هاوچەرخەکان، لە ڕێگەی بە پشتبەستن بە زانیاریی و ئاماری نوێی ناوچەیی و جیهانی و دەوڵەمەند بە گرافیک و چارت ئاماریی. •    سەروتاری گۆڤاری ئاییندە ناسیە كە ژمارە یەكی ( ئایاری 2020) دەرچووە.  

دانا حەمەعەزیز    دوێنێ دۆناڵد ترەمپ پەیوەندیەکانی ئەمریکای لەگەڵ ڕێکخراوی تەندروستی جیهانیی WHO پچڕاند و، بڕیاریدا تەواوی پشتیوانیە داراییەکانی بۆ ئەو ڕێکخراوە بوەستێنێ کەساڵانە زیاتر لە ٤٠٠ ملیۆن دۆلارە. دوای بڵاوبونەوەی ڤایرۆسی کۆرۆنا،  سەرۆکی ئەمریکا ڕەخنەی توندی لە WHO گرت بەوەی شەفاف نەبوە و لەکاتی خۆیدا جیهان و ئەمریکای لە گەورەیی مەترسیەکانی بڵاوبونەوەی ڤایرۆسەکە  ئاگادار نەکردۆتەوە. ئەم بڕیارەی ترەمپ، هاوکاتە لەگەڵ هێرشەکانی بۆسەر چین بەتۆمەتی ناشەفافی و شاردنەوەی کەلێنەکانی دزەکردن و بڵاوبونەوەی کۆرۆنا. هاوکاتیشە لەگەڵ پچڕاندنی  پەیوەندیە تایبەتیەکانی ئەمریکا لەگەڵ هۆنك کۆنگ بەهۆی دەستێوەردانە ئەمنیەکانی چین لە کاروباری ئەو هەرێمە و لەقاڵبدانی دیمۆکراسی و تێکدانی سیستەمە تایبەتەکەی.   دەسبەرداربونی ئەمریکا لە WHO، کاریگەریی خراپ لەسەر تواناکانی ئەو ڕێکخراوە بەجێئەهێڵێ بۆ پاراستنی تەندروستی کە خەمی هاوبەشی مرۆڤایەتیە، بەتایبەتیش لەم کاتەدا کە ئەرکێکی گەورە کەوتۆتە سەرشانی ڕکخراوەکە و زۆر لە وڵاتە هەژارەکانی دنیای سێ پشت بە کۆمەکە دارایی و تەندروستیەکانی ئەبەستن.  هەرچەندە دوای ئەمریکا، ژاپۆن و ئەڵمانیا و بریتانیا و فرەنسا  پشتیوانی سەرکی ئەم ڕێکخراوەن، بەڵام بێگومان ئەم بڕیارەی ترەمپ لەم کاتەدا، تەندروستی گشتی کۆمەڵگەی مرۆڤایەتی دوچاری مەترسی گەورە ئەکاتەوە و ڕەنگە کارەکانی لە ئایندەیەکی نزیکدا بوەستێنێ، یان لە باشترین حاڵەتیدا ئەشێ هەژمونی وڵاتێکی ناتەندروست و ناشەفافی وەك چین بەسەر ئەم  ڕێکخراوە گرنگەی نەتەوە یەکگرتوەکانەوە زیاد بکا و، ڕۆڵی ئەمریکا وەك گەورەترین سەرمایەی ئابوری و زانستی سەر زەوی، لە سەرکردایەتی کردنی جیهان بەتاڵکاتەوە. 🔹ڕێکخراوی   WHO 🔹نیسانی ١٩٤٨ دامەزراوە. 🔹ساڵی ١٩٥١ دەست بەکاربوە. 🔹یەکێکە لە ڕێکخراوە گرنگەکانی نەتەوە یەکگرتوەکان. 🔹بارەگای سەرەکی لە شاری جنێڤ ی سویسرایە. 🔹شەش بارەگای دیکەی  ناوچەیی و ١٥٠ ئۆفیسی لە وڵات و شوێنە جیاوەزەکانی جیهان هەیە. ڕێکخراوی WHO  بەرپرسیارە لە تەندروستی گشتی نێودەوڵەتیی، ئامانجی سەرەکی  بریتیە لەدابینکردنی "بەرزترین ئاستی تەندروستی بۆ گەلان" .  کاریگەری زۆرباشی هەبوە لە ڕوبەڕوبونەوەی پەتا و ڤایرۆسە کوشندەکانی وەك  smallpox، مەلاریا، کۆلێرا، سیل، HIV و لەپێشخستنی ڤاکسینی ئیبۆلا دا ڕۆڵی گرنگی بینیوە. سیستەمی تەندروستی زۆربەی وڵاتە هەژارەکان پشت بە کۆمەکی ئەم ڕێکخراوە ئەبەستن. بودجەی ساڵی ڕابردوی WHO  نزیکەی چوار ملیار و پێنجسەد ملیۆن دۆلار بوە.

1 نه‌قیب هیوا دۆستێك هه‌واڵی ون بوونی زیاتر له‌ دوو ساڵی نه‌قیب هیوا وه‌هاب موشیری به‌وێنه‌كه‌یه‌وه‌ له‌ گروپی رۆژنامه‌نووسانی كه‌ركوكا بڵاو كرده‌وه‌ ، نه‌قیب هیوا سه‌ربه‌لیوای 16یه‌و یه‌كێتیه‌ ، خاوه‌نی شه‌ش مناڵه‌ ، رۆژی 17-12- 2017عه‌سائیبی ئه‌هلی هه‌ق ده‌یگرن و ده‌یبه‌ن بۆ باره‌گاكه‌ی خۆیان ، كامێرا به‌ وردی ئه‌مه‌ تۆمار ده‌كات ، دواتر خۆی و سه‌یاره‌كه‌ی ده‌گوازنه‌وه‌ بۆ شوێنێكی نادیارو تا ئێستا ونه‌ ، ئه‌وانیش هاشا ده‌كه‌ن ، ئه‌مه‌ چیرۆكی پیاوێك گورگ خواردویه‌تی و باوكم دیار نیه‌م بیر ده‌خاته‌وه‌ ، ئاخۆ دوای دوو ساڵ زیاتر و له‌ بۆنه‌ی 45 ساڵه‌ی یادی حزبه‌كه‌یاندا یه‌كێتی ده‌توانن دڵی خانه‌واده‌كه‌ی نه‌قیب هیوا خۆش بكه‌ن ، یان ئه‌ویش ئاوه‌و ئاو چوو . 2 جۆرج فلۆید كوشتنه‌كه‌ی جۆرج فلۆید هه‌موومانی ئازاردا ، ئاخر ئه‌و ده‌لاڵێته‌وه‌ كه‌ ناتوانێ‌ هه‌ناسه‌ بدات ، ئه‌م كوشتنه‌و له‌ سه‌رده‌می كۆرۆناو تره‌مپا گه‌لانی ئه‌مه‌ریكاو دیموكراسیه‌ت ده‌خاته‌ به‌رده‌م دوو رێیانێكه‌وه‌ ، ئاخۆ ئه‌مه‌ هه‌روا تێده‌په‌ڕێت ، یان سبه‌ی پۆلیسه‌كه‌ به‌ بیانوی نه‌خۆشی ده‌رونی سزا ده‌درێت و چیرۆكه‌كه‌ كۆتای دێت ، بۆ گه‌لی زندوو مه‌حاڵه‌ ، سه‌یر ئه‌وه‌یه‌ له‌م دوره‌وه‌ ده‌جاڵ و خوێنخۆرو بكوژێكی وه‌ك ئه‌ردۆغان فرمێسكی تیمساحی بۆ جۆرج ده‌ڕێژێت و بیری ده‌چێت رۆژ نیه‌ سه‌گه‌كانی ئه‌و كۆست نه‌خه‌نه‌ ماڵه‌ كوردێكه‌وه‌ له‌ باكورو باشورو رۆژئاوای كوردستان . 3 به‌ده‌ل به‌رواری گرتنی به‌ ده‌ل به‌رواری و به‌رنه‌دانی تا ئێستا ، ته‌نها له‌ به‌ر ئه‌وه‌ی داوای مافی شایسته‌به‌ مرۆڤ و موچه‌ ده‌كات ، شه‌رمێكی گه‌وره‌یه‌ بۆ ده‌سه‌ڵاتی كوردی ، ئه‌و ده‌سه‌ڵاته‌ی كه‌سێكی به‌ تایبه‌ت بۆ ئه‌وه‌ دامه‌زراندووه‌ ، وه‌ڵامی هه‌ر راپۆرتێكی نێو ده‌وڵه‌تی بداته‌وه‌ له‌ سه‌ر ره‌وشی مافی مرۆڤ له‌ كوردستان و ئیش و كاری ئه‌وه‌ بێت بڵێ‌ "كه‌س راست ناكات خۆمان نه‌بێت " به‌ده‌ل به‌رواری به‌ختی هه‌یه‌ كه‌ له‌ رۆژگارێكدا نه‌گیراوه‌ زۆر به‌ ئاسانی له‌ ناو بدرێت ، بۆیه‌ پێویسته‌ خه‌ڵكی دهۆك و بادینان ، ئه‌م رۆژگاره‌ بقۆزنه‌وه‌ بۆ داوای ئازادی بۆ به‌ده‌ل و هه‌موو ئه‌وانه‌ی به‌ ناهه‌ق سته‌میان لێده‌كرێت .

کاروان عەلی شامار زۆرێک لەوڵاتانی جیھان، بەتایبەت ئەوانەی کە ھەنوکە لەریزبەندی ھەرە وڵاتە پێشکەوتووەکانی جیھانن سەردەمانێک بە بارودۆخێکی پڕ لە ھەژاری و جەنگ و داگیرکاریدا تێپەریوون دواتر لەرێگەی ھەردوو سێکتەری پەروەردەو خوێندنی باڵاوە توانیویانە گۆرانێکی ریشەی لە دوبارە بنیاتنانەوەی وڵاتەکانیاندا بکەن. ئەزمونی ھەریەک لە وڵاتانی یابان و ئەلمانیا و کۆریای باشور ئاماژەیەکی رونە، کە لەدوای جەنگ و ماڵوێرانیەکی زۆر توانیان لەرێگەی سیستمی پەروردەوە بگەن بە ترۆپکی پێشکەوتن. واتە ئەوە پەروەردەبوو لەدوای جەنگێکی ماڵوێرانکەر توانی گۆرانێکی نەوعی لەو ولاتانەدا بھێنێتە ئاراوەو ھەنوکە بگەن بەو ئاستە لە پێشکەوتن و خۆشگوزەرانی. حکومەتی ھەرێمی کوردستان و بەتایبەت کابینەی نۆیەم بەھۆی ئەوەی کابینەیەکی تەواو پۆلیسیەو ھیچ ماھیەتێکی نەھێشتۆتەوە بۆ شکۆی مامۆستاو  زانکۆکان، بەپلانێکی پێشوەختە سێکتەرە پەروەردەییەکانی تەواو بێبایەخ کردووە، رێگەنادا ناوەندە ئەکادیمییەکان ببن بە زادەی بەرھەمھێنانی خوێندکاری داھێنەر و پر مەعریفە. ئەم کابینەیە زانکۆی کردووە بە دەزگایەکی رواڵەتی و تەنھا بۆ بەخشینەوەی بروانامەو پاسیڤکردنی خوێندکار! سەرۆکی حکومەت و زۆرێک لە وەزیرەکانی کابینەی نۆ ھێندەی بە پێودانگی دەزگا ئەمنییەکان دانراون نیو ھێندە بەھۆی توانستی زانستی و ئەکادیمیەوە دانەنراون، کابینەی نوێی حکومەت بەشێوازێکی ناراستەوخۆ (ئایدۆلۆجیای بەرخۆریزمی) بڵاودەکاتەوەو تاکێکی بەرخۆر بەرھەم دێنێ لە زانکۆکاندا کە تەواو بەتاڵە لە زانست و بیرکردنەوەی رەخنەگرانەدا، فاکتی ترس لە روخانی کابینە میللیتاریەکەی، وایکردووە سەرۆکی حکومەت و تیمەکەی ھەرجارەو بەبیانویەک دەرگای قوتابخانەو زانکۆکان دابخەن لەبەرامبەدا دەرگای دەیان دامودەزگای پۆلیسی و داپڵۆسێنەر بکەنەوە! خولاصە، لەولاتانی پێشکەوتودا پەیوەندیەکی دیالێکتی پتەو لەنێوان زانکۆو کاربەدەستانی حکومەتدا ھەیە، زۆرجار بۆ روبەرووبونەوەی پێشھات و ئاڵنگاریەکان پشت بەراو سەرنجی مامۆستایانی زانکۆ دەبەسترێ، ھیچ ناوەندێک بارتەقای زانکۆو پەروەردە گرنگ نییە بۆ پیشخستنی زیاتری وڵات و چارەسەرکردنی قەیران و گرفتەکانی بەردەم حکومەتدا. بەئامانجگرتنی ھەردوو سێکتەری پەروەردەو خوێندنی باڵا لەلایەن حکومەتی ھەرێمەوە لە ساڵانی ئایندە لێکەوتەی زیاتر دەبێ، بەجۆرێک تەنھا بۆ قەرەبوکردنەوەی خوێندنی فەوتاوی ئەم چەن ساڵەی خوێندکاراندا پێویستمان بە دەیان ساڵە. ئەگەر حکومەت بەم میتۆدەی ئێستایی بەردەوام بێ لەبێئەرزشکردنی خوێندندا ئەوا کوردستان پاشەکشەیەکی گەورەی زانستی و ئەکادیمی بەخۆوە دەبینێ و لە دەرەنجامیشدا ئاستی زانستی و رانکینی زانکۆکانی خراپتر دەبێ بەبەراورد بە ئاستی زانستی دواکەوتوترین وڵاتانی جیھان.

     ئاسۆ حاجی گرەو کردن لە سەر هەولێر تازە نیە بەڵام ئەوە تازەیە دوو گرەوی جیای لە سەر دەکرێ،ژمارەیەک حیزب چاویان لەوەیە هەولێر بکەنە خاڵی وەستاندن و ترساندنی حکومەت و ساردکردنەوەی لە جێبەجێکردنی یاسای چاکسازی یان لایەنی کەم حکومەت ناچار بکەن بە لەبەرچاوگرتنی بەرژەوەندیە حیزبیەکانیان ئەو یاسایە جێبەجێ بکات،لەلایەکی دیکەشەوە حکومەت و پارتی کە زۆرینەی پەڕلەمان پؽکدەهێنێ و سەرۆکایەتی حکومەتی لایە دەیانەوێ هەولێر وەک دەنگ و نوێنەری خەڵکی کوردستان ئامادەیەکی کاریگەری هەبێت لە فشار دروست کردن بۆ جێبەجێکردنی یاساکە و بەرەنگاربوونەوەی ئەو هێزگەلەی هەوڵ دەدەن داخوازی زۆرینەی خەلکی کوردستان و باشترین هەنگاو بۆ سنووردانان بۆ دیاردەی گەندەڵی و بە هەدەردانی سامانی گشتی و بردنی داهات و پارەی میللەت بۆ گیرفانی کادیرەکانیان کە بە ناهەق و نایاسایی موچەی حکومەت یان خانەنشینی پلەی تایبەت وەردەگرن بەبێ ئەوەی رۆژێک کارمەند و فەرمانبەری حکومەت بووبن. وەک هەولێر و شارەکانی دیکەی کوردستانیش لە بەردەم بەرپرسیاریێتەکی مێژووی و یەکلاکەرەوە دان لە سەرخستنی ئیرادەی خەڵک و شکستهێنان بە بەرەی گەندەڵکاران و موفت خۆرەکانی حیزبەکان بهێنن،یان ئەگەر ئەو بەرەیە سەرکەوت ئەوە ئامانجی چاککردنی باروگوزەرانی خەڵک و نەهێشتنی زێدەڕۆیی لەسەر داهاتی گشتی دەبێتە تەنها بەیت و بالورە و دەبی هەر بۆ یەکدی بیڵێینەوە. ئەو حیزبانەی کە هەوڵی رێگری کردن دەدەن لە بڕینی خانەنشینی نا یاسایی و نەهێشتنی دوو و سێ موچەیی،خەریکی کۆکردنەوە و هاندانی ئەو لەشکرەن لەو هەزاران هەزار کەسانەی بە نایاسایی موچە وەردەگرن و پلە و موچەی بەرزیان هەیە لە پەنای کۆمەڵێک دروشمی بەتاڵ،ئەو حیزبانە کە بە درێژایی سەری زمان و بنی زمانیان تۆمەتبارکردنی حکومەت بوو بە گەندەڵی و وایان نیشان دەدا کە پارتی رێگرە لە بەردەم چاکسازی،بەڵام ئێستا کە پڕۆژەی چاکسازی لە پەڕلەمان دەنگی لەسەر دراوە و حکومەت بڕیاری جێبەجێکردنی لە زووترین کاتدا دەرکردوە،هەر ئەو حیزبانە هەموو کارێک دەکەن ق هەموو شتێک دەڵێن بۆ رێگری کردن لە جێبەجێکردنی ئەو یاسایە کە خێری خەڵکی هەژار و چینی مامناوەندی و موچەخۆرانی تێدایە. ئەو حیزبانە کە ترسی گەورەیان لەوەیە ئەو خەڵکانەی چەندین ساڵە بە موچەی مفت و پارەی گەندەڵیان راگرتوون لێیان بتەقنەوە و چیدیکە لە هەڵبژاردنەکان دەنگیان پێنەدەن،هەروەها ئەو هەموو دەزگا میدیاییەو میدیاکارانەشیان لە دەست دەچن کە وەک کەرستەی شەڕی حیزبی و تەسفیەکردنی حیسابە سیاسیەکان بەکاریان هێناون و زۆرینەیان بە پلەی بەرزی وەزیفی یان سەربازی خانەنشین کردوون،لەلایەکی دیکەشەوە کە پڕۆژەی چاکسازی جێبەجێ بکرێ حکومەت بەبێ کێشە و دواکەوتن دەتوانێ موچەی موچەخۆرانی موستەحەق بدات و دەستی بە پرۆژە خزمەتگوزاریەکانیش رابگات و لەوانەش گرنگتر دەستی لەبن سەری بەغدا دێتە دەرێ و چیدیکە ئەوەندە منەتی هەڵناگرێ،بەوەش ئەو حیزبانە چیدیکە ناتوانن ئەو پرسانە وەک کەرستەی میدیایی و ئامرازی هاندانی خەڵک لە دژی حکومەت و مافدان بەخۆیان بۆ دەست دۆیی کردن بۆ بەغدا و هەوڵدان بۆ بێهێزکردنی کوردستان لە بەرامبەر دەوڵەتی عێڕاقی داگیرکەر. گرەوی ئەوجارەی هەولێر یەکلاکەرەوەیە و وەک هەموو جار بە بەرپرسیاریەتی نەتەوەیی و نیشتیمانیەوەدەیباتەوە لە بەرژەوەندی خەڵک و موچەخۆران و راستکردنەوەی هەموو ئەو هەلە و زێدەڕۆیانەی حیزبەکان لەسەر داهاتی گشتی و گەنجینەی حکومەتیان کردوە،نیەتی ئەو حیزبانەش کە دەیانەوێ هەولێر بکەنە کەرستەی وێران کردنی ئەو قەوارە دەستووریەی کە بەرهەمی خەبات و قوربانیدانی زیاتر لە سەت ساڵی گەلی کوردستانە،زیاتر نیە لە  گرەو کردن لەسەر ئەسپی تۆپیو.

  پشکۆ ناکام * سەیرکەن ئەو عالەمە چاک خۆیان مەشغوڵ کردوە ئاخۆ پارەکەی بەختەوەری سەرۆکی بەناو حکومەتی هەرڕێم کورتی هێناوە و بە ئیرادەی خوا لە قاسەکانی بەناو حکومەتا نەماوە 27/یان 15 یان رەقەمێکی تری ملیارد!!دۆلارە؟ ئاخۆ ئەو پارەیە بە دزی حسابە یان جەنابی بەختەوەر بۆ دروست کردنی چەن کۆمپانیایەکی تری بازرگانی پێویستی بە پارە بوە و کوردیش ئەڵێ : گۆشتی خۆت بخۆ و منەتی قەساب هەڵمەگرە ، جا بۆ ئەوەی قەرز لە بێگانە نەکا لە قاسەی قووتی خەڵک و داهاتی هەرێم ئەو پارەیەی بردوە بە قیست ، کە نرخی نەوت بەرزبۆوە ئەیگێڕێتەوە..جگە لەوەش هەر کاکە بەختەور بەشدار نیە لەو (حیلە شەرعی/دزییە شەرعی)یە بەڵکە ئامۆزا بەشووشەکەی کە بەسەری یەکتر سوێند ئەخۆن پێشتر هیچ کەمتەرخەمی نەکردوە لە بەتاڵ کردنەوەی دەغیلەی بژێوی خەڵکی هەرێم ، بەکورتییەکە مەسەلەکە ئاوایە : دوو ئەندامی بنەماڵەی دەسەڵاتداری هەرێم بۆ کاری تایبەتی خۆیان بیست و حەوت ملیارد دۆلارییان بەناوی حکومەتی هەرێمەوە لە قاسەی بژێوی خەڵک بردوە ، دزیوە ، ماشیوەتەوە ، چی ناو ئەنێی بنێ ، گرنگ ئەوەیە ئەو  پارەیە لە بەینی دوو ئامۆزایا گیانی بەخشی بە کورد و کوردستان ، هەر وەک چۆن لە ئاشبەتاڵا 25/ملیۆن دۆلاری ئەو کاتەی قاسەی بزووتنەوەی ئەیلول ئاودیو کرا و کەس ئاسەوارێکی نەبینییەوە ئەم بیست و حەوتەش بە هەمان شێوە هەبوو نەبوو بیست و حەوتێک هەبوو !!گەر پەلەش نەکەین چەن جارێکی تریش دە و پانزە و بیست ملیار دۆلاری وون ئەبێ و ئەبێ بەهەڵم و تا ئەو بنەماڵەیە دەسەڵاتدار بن کەس هیچی پێ ناکرێ ، جگە لە بۆڵە بۆڵ و نووسین و ئیدانە کردن ، ئاخر پارلەمانێک کە خۆی کارتۆنیە تا ئێستا نەیتوانیوە یەک مەسئولی دز ، یەک وەزیری گەندەڵ ،یەک کادری جەردە ، تەنانەت لە یەک ئیستیعلاماتیش بپرسێتەوە ئێستا ئەم پارلەمانە ئەندامێکی بنەماڵەی دەسەڵاتدار بانگ بکا بۆ لێرسینەوە !!مەیخۆ تاڵە ..تا ئەم بنەماڵەیە بەم سیستەمە سەقەتە و بەم حیزبە و گروپە ئفلیجیانە لە ئارایا بن هەر  وا ئەمێنێتەوە وەزعەکە ، خوا کەریمە تەنها ووتەیەکە و دادی کەس نایات ، کەرکوک کە سەر و بنی زمانی بنەماڵەیە و ناویان ناوە دڵی !! كوردستان !!جەنی لەو دزییە بەرکەوتوە؟ هیچ ، چونکە ئێستا کەرکوک بۆ بنەماڵە " ڕیخۆڵە کوێرە"یە و بوون و نەبوونی وەک یەکە..ئەی پرۆژەی بە دوبەی کردنی هەرێم لەو بیست و حەوت ملیۆنە چەنی بەر کەوت؟ بیست و حەوت ملیار دۆلار لە پارە و قووت و دەغیلەی خەڵک ئەماشرێتەوە بەڵام لە رۆژێکی میحنەتا هەژارانی ئەم هەرێمە ئەبێ چاویان لە خێر و سەدەقە بێ.. كەسیش چاوڕێی سبەی نەکا لەمڕۆ باشتر بێ ،بنەماڵەیەک خۆی لە میللەت و خاک و مێژوو گەورەتر ببینێ ، دەیان بیست و حەوت ملیاری وون ئەبێ و هیچیش لە وەزعەکە ناگۆڕێ ، تا ئەو کاتەی خەڵک بریاری گۆڕین ئەیەن .... * جاران لە سلێمانی پیاوێکی نیمچە ناتەواو هەبوو بە ناو هێنانیووشەی "یاپراخ" توڕە ئەبوو ، تا رۆژێک جەماعەت لە ناو بازاڕ ڕێککەوتن هەریەکەی بابەتێکی دروستکردنی یاپراخ بڵێ ، یەکێک ووتی سڵق ، ئەوی تر ووتی برنج،،یەکێ لەولاوە هاواری کرد گۆشت ، لەولاشەوە یەکێ ووتی پیاز و تا هەموو بابەتاکان ووترا ، کابراش هاواری  کرد پیاوم ئەوێ بیپێچێتەوە ،، یەکێک لەولاو ووتی یاپراخ و بە پێکەنینەوە ڕای کرد ، ئەم مەسەلەی ناوهێنانی یاپراخە وەک ترسی ئەمڕۆی دەسەڵتدارانی هەولێرە لە ووشەی" خۆپیشاندان" رەنگە ناوهێنانی خۆپیشاننان بە شیعریشا ببێتە مایەی گێچەڵ بۆ ساحێبەکەی ، مەگەر یەکێ بڵێ "خۆ" و یەکێکی تر" پی" و کەسێکی تر"شا" و دواجار یەکێک  بڵێ"نان" و ئیتر بزانە ئەو هەموو پاراستن و پۆلیس و هیزانەی بنەماڵە چۆن لەرزیان لێ یەت،، ڤورسەتی پارێزگاری هەولێر فورسەتی هێنا و بەناوی بنەماڵەوە هەرەشەی کرد کە کەس ناتوانێت ئارامی شار تێک بات و بە توندی ئەچن بە گژ هەر هەوڵێک بۆ دروستکردنی نارەزایی لە پایتەختا ، لە بیرمان نەچێ ئەمە هەمان فورسەتە کە لەسەروبەندی 17/ی شوبات بەزۆر تەلەبەکانی خەڵکی سلێمانی سواری پاس ئەکرد و ئەیناردنەوە بۆ سلێمانی لەترسی تەشەنە یانی خپیشانانەکان بەرەو هەولێر ، کاتی خۆی زەمانی بەعسیش لە ترسی خۆپیشاننان هاتو چۆ قەدەغە ئەکرا وەک ئەوەی ئەمڕۆ دەسەڵاتی هەرێم بە ناوی کۆرۆناوە ئەیکات ، بەڵام با کاکە فورسەتەکەی  هەلێر بزانێ کاتێ خەڵک بریاری خۆی یا ، بەعس هیچ فورسەتێکی مانەوەی نەما ، ئەوسا و ئێستاش دەسەڵات پشتی بەهێز قایم بوو ، بەڵام خەڵک فورسەتی هێزی نەیا،،،،،

  شوان سدیق - ئیتاڵیا ئەو خەڵکەی کوردستان، خۆی بارودۆخەکەی بەدڵە ناکرێ بیشگوترێ خەڵک ھەمووی ناڕازین، ئەگەر ڕوبعێکی ناڕازیش لەجیاتی لایک و کۆمێنت، بڕژێنە سەرجادە شتێک دەکەن بەشتێک. ئەوکاتە لایەنگری دەسەڵاتیش تووشی شەرمەزاری دەکەن، ناچار بەگەڵ خۆیان دەخەن! بەڵام ئەگەر ھەر خەریکی وتی وتی بن و ئەو ھەموو بانگەشە کردنە گوایە لەھەولێر خۆپیشاندان دەکرێ و دونیا دەڕووخێ. بەدڵنیایەوە درۆیە ھیچی وانییە ئەوانەی خۆپیشاندان دەکەن، چەند کەسێکن و بەس! ئەوانەی کەخۆپیشاندانیش دەکەن، ھەرگیز نابنە خاوەنی ھیچ کۆمەڵێک کەسی بەویژدان و ماندوو نەناسن، زۆرجار ژیانی خۆیان لەبیرکردوەو قوربانیش دەدەن! بەڵام، چونکە کۆمەڵگەی ناڕازی ھەمیشە بێدەنگەو بەشتی بچووکەوە خۆی سەرقاڵ دەکات. لەتەنیشت ئەوانەوە کۆمەڵێک کەسی ساختەچی ھەڵدەتۆقێن و دەبنە وردە شت! بۆنموونە بەشێک لەوانەی لەنێو پاڕلەمانن، نەوەی نوێیش ساختەچیەکی ترە! ئەوجا شەڕی دەسەڵات ئێستە ئەوەندی لەگەڵ کۆمەڵێک کەسە لەگەڵ کۆمەڵگەی ناڕازی نییە. ئەگەر کۆمەڵگەی ناڕازی ئامادەی ھەبێ ھەرگیز جڵەوی وڵات ناکەوێتە دەست کەسانی ساختەچی. پاشان بەھۆی ئامادنەبوونی کۆمەڵگەی ناڕازی بەردەوام دەسەڵاتی خراپ نوێ دەبێتەوە، کەس لەخۆی ناپرسێ بۆچی بارودۆخەکە بەلایەکی باشدا ناکەوێ؟ وەڵامەکەی ئاسانە ئەگەر کۆمەڵگە خۆی ئامادەبێ ڕێگە بەکەسانی خراپ و درۆزن نادرێ شوێن ئەو دەسەڵاتە خراپەی ڕابردوو بگرێتەوە. بەڵام وەک ئەوەی ئێستە کۆمەڵگەی ناڕازی تەنیا تەماشاکەربێ، بێگومان ھیچ شتێک ناگۆڕدرێ و بارودۆخەکە وەک خۆی دەمێنێتەوە!  

  جۆزێف نای لە زانکۆی ھارڤارد بە داھێنانی چەمکی سۆفت پاوەر، ھێزی نەرم، توانی رای گشتیی ئەمەریکا بگۆڕێ، ئەم چەمکە کە بەر لە پرۆسەی ئازادی عێراق، جۆزێف فڕێیدایە نێو فەرھەنگی سیاسی جیھانی، ئەو دەیزانی کە ئەمەریکا جەنگی عێراقی لە پێشە، بەڵام ئەو وای بینی کە ئیدی ھێز لە کۆتاییدا ھەر ھێزی بازوویی سەربازیی نییە، بەڵکوو ھێزی نەرم وەسیلەیەکی دیکەیە بە پشتبەستن بە دیپلۆماسیەت، دوورکەوتنەوە لە رکوکین و دەمارگرژی سیاسی، بە پشتبەستن بە سەرچاوەیی مرۆیی، پێشکەوتنی پیشەسازی و ئابووری و ژێرخانی فکری و ئەدەب و رەوشتی دیپلۆماسی و گەڕانەوە بۆ لۆژیکی گەل، لەسەر بنەمای دیموکراسی، ئەم رێگەیەی ھەڵبژارد کە جیھان زیاتر لە دەوری ئەمەریکا کۆدەکاتەوە و لە بژاردەی ھێزی سەربازی کاریگەرتری زیاترە، لە ساڵی ٢٠١٤ ئەمەریکا تەبەنی ھێزی نەرمی کرد، چونکە بینی چین بە سیاسەتی ھێزی نەرم نفوزی ئابووریی گەیشتە نێو ئەمەریکا، دوای ئەوانیش ئەڵمانیا بە پیشەسازی، رووسیا بە ھەڵسانەوە لە رۆژھەڵاتی ناوین، فەڕەنسا بە گەڕانەوە بۆ رۆژھەڵاتی ناوین، بەریتانیا بە دەرچوون لە یەکێتی ئەورووپا و، زۆر وڵاتی دیکە... لە ھەرێمی کوردستانیش سەرۆکی ھەرێمی کوردستان نێچیرڤان بارزانی، تەبەنی ھێزی نەرمی کرد کە بە کەرەستەی دیپلۆماسی توانی ھەرێم لە نێو گۆڕەپانی سیاسی ناوچەکە تاڕادەیەکی زۆر بخاتە گەشەی دیموکراسی و پێکەوەژیان و ئاوەدانی و راگرتنی باڵانسی سیاسی نێوخۆیی و ئیقلیمی و دەولی، ئەم چەمکە کاتێ لە ساڵی ٢٠١٧ نێچیرڤان بارزانی لە دوای ریفراندۆم بە کردەیی جارێکی دیکە مومارەسەی کرد، سوودی زۆری بەھەرێم گەیاند، گەمارۆکانی بەبێ شەڕ لەسەر ھەرێم شکاند، دەرگای ئاسمانی و زەمینی بە سەڕدانی بۆ فەڕەنسا کردنەوە و،  لەگەڵ عێرایش گەیشتە رێککەوتن و قەوارەی ھەرێمی کوردستانی لە سڕینەوە پاراست. ئێستا جیھان لەسەردەمی کۆتایی مومارەسەی ھێزی سەبازی دەژی، بە نمونە ئەگەر ھێزی سەربازی بە تەنیا ژمارەی سەرکەوتن بووا ئەوا کۆریای باکوور دەبووا پێشەنگی جیھانی لە کۆنتڕۆڵی جۆری گرتبا، بەڵام ئەمە روینەدا و لە کۆتایدا سازشی بۆ ئەمەریکا کرد، بۆیە ئەوەی لەم سەردەمە دەخوێندرێتەوە گۆڕینی روئیای سەپاندنی ھێزە گۆڕینیەتی بۆ نفوزی دیپلۆماسی بە رێگەی وەسیلەی گەیاندن و دروستکردنی رای گشتی، ھەتا بیل کلینتن لەو ماوەیەی کۆتایی، گوتی ئەگەر لە سەردەمی خۆمدا مومارەسەی ھێزی نەرمم کردبا لە ژێر بیرکردنەوەی پەرتوکی the end of power کۆتایی سەردەمی ھێز، کە مەبەست لێی کەوتنە ژێر کاریگەری ئەم پەرتوکەیە، کە پەرتوکەکە باسێکی لەسەر سەردەمی رەقەمییە، کلینتن دەڵێ، رەنگە زۆر شتی گەورەترم بۆ ئەمەریکا ئەنجام دابوا..ئێستا لە ھارڤارد کە باس لە تەمەنی رەدەمی دەکرێ لە ئێستاوە سەرقاڵی داھێنانی چەمکێکی ترن کە لەماوەی دەیەکی تردا تەمەنی رەقەمی بکرێتە وەرقەیەکی خوێنراو لە فەرھەنی سیاسی جیھانێ وەک گەیاندن بە رێگەی خۆکاری سۆشیالی، ئەم تەمەنە رەقەمییە شوێنی راگەیاندن و سیاسەتی ئێستاو سیناریۆکانی ئێستا لەق دەکات.. لێرەش لە ھەرێمی کوردستان کە رای گشت ھۆشیارە و ئێستا رای گشتی بارگرژی سیاسی ناوێ، گرینگە لە ھەرێمی کوردستان سرکێتی پێکەوەژیان دابگرن، بارگرژی سیاسی بکوژێننەوە و حزبە سیاسییەکان بگەڕێنەوە سەر مێزی دیالۆگ و چاوێک لە جیھان بکەن کە ئێستا مۆدێڵی سیاسی چۆن گۆڕاوە و فکری عەسکەرتاری و بارگرژی سیاسی خزمەتی ھیچ لایەک ناکات، گرینگە بگەڕێنەوە سەر دەستپێشخەری سەرۆکایەتی ھەرێمی کوردستان و بتوانن لەوێدا رێگە چارەیەک بۆ ئەم دۆخە بدۆزنەوە، چونکە ھیچ لایەک لە سەپاندن و فەرزی حساب سوودمەند نابێ.  

سەرتیپ وەیسی كەریم له‌ دوای وتاره‌كه‌ی سه‌رۆكی حكومه‌ت و به‌ فه‌رمی راگه‌یاندنی 27 ملیار دۆلار قه‌رزی كه‌ڵه‌كه‌بوو له‌سه‌ر حكومه‌ت، سه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان له‌ نوسینێكدا ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد، کە دوای جەژن ئەبێت هەمووان پێکەوە کار لەسەر ئه‌و دۆسیه‌یه‌ بكه‌ین و 27 ملیار دۆلار قه‌رزه‌كه‌ی سه‌ر حكومه‌تیشی ره‌تكردوه‌. به‌ پێی زانیارییه‌كان له‌ ئێستادا ناوبراو به‌ به‌رپرسانی حزبه‌كه‌ی و فراكسیۆنی یه‌كێتیی له‌ په‌رله‌مان راگه‌یاندوه‌، ناتوانێت سه‌رۆكی حكومه‌ت به‌ ته‌نها له‌سه‌ر ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ بۆ په‌رله‌مان بانگهێشت بكات، ئه‌گه‌ر ئه‌و كاره‌بكات پێویسته‌ جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ت و وه‌زیری دارایش بانگهێشت بكرێن، له‌كاتێكدا خۆی ئه‌و بابه‌ته‌ی وروژاندووه ‌و گومانی له‌سه‌ر قه‌رزه‌كانی حكومه‌ت دروستكردوه‌. فراكسیۆنی یه‌كیتیش به‌هه‌مان شێوه‌ نه‌یانویست واژوو له‌سه‌ر یاداشتی ئه‌و 17 په‌رله‌مانتاره‌ی ئۆپۆزسیۆن بكه‌ن، كه‌ داوای بانگهێشتی سه‌رۆك و جێگری سه‌رۆكی حكومه‌ت ده‌كه‌ن بۆ په‌رله‌مانی كوردستان، به‌و بیانووه‌ی قوباد تاڵه‌بانی سه‌رۆكی بۆردی قه‌رزه‌ و ئامانج ره‌حمیش سه‌رپه‌رشتیاره‌ كه‌ هه‌ردووكیان یه‌كێتین. فه‌رید ئه‌سه‌سه‌ردی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتیش له‌ لێدوانێكدا رایگه‌یاندبو، قوباد تاڵه‌بانی ئاگای له‌ قه‌رزه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم نییه‌، كه‌ چی قوباد تاڵه‌بانی له‌ ئێستادا ئاماده‌یی خۆی نیشانداوه‌ بچێـته‌ په‌رله‌مان و له‌سه‌ر قه‌رزه‌كان داتا و زانیارییه‌كان پێشكه‌ش بكات. بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیش هاوشێوه‌ی دۆخی یه‌كێتیی،نه‌یویستووه‌ خۆی له‌ قه‌ره‌ی ئه‌و بابه‌ته ‌بدات، پارتیش له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌زانێت له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ ده‌بێت یه‌كێتییه‌كانی تیمی حكومه‌ت وه‌ڵامی په‌رله‌مان بده‌نه‌وه و ئه‌وان به‌رپرسی یه‌كه‌من له‌م دۆسیه‌یه‌‌، هه‌ربۆیه‌ له‌ ئێستادا له‌سه‌ر ئاستی چه‌ند ئه‌ندام په‌رله‌مانێكی فراكسیۆنه‌كه‌یان، داوا له‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ده‌كه‌ن، حكومه‌ت بانگهێشتی كۆبوونه‌وه‌كه‌ بكرێت، چونكه‌ ده‌زانن ئه‌و كات ته‌نها قوباد تاڵه‌بانی و ئامانج ره‌حیم له‌ یه‌كێتیی ده‌بێ وه‌ڵامی قه‌رزه‌كان بدانه‌وه‌ و قسه‌كانی سه‌رۆكی په‌رله‌مانیش پوچه‌ڵ ده‌بێته‌وه‌. كه‌واته‌ له‌مه‌سه‌له‌ی قه‌رزه‌كان له‌ حاڵه‌تی بانگهێشتكردنی حكومه‌ت، پارتی و سه‌رۆكی حكومه‌ت یه‌كێتیی و گۆڕان ده‌كه‌نه‌ هاوبه‌شی خۆیان و هه‌ڵوێستی هه‌ردوو فراكسیۆنه‌كه‌ لاواز ده‌كه‌ن، جگه‌ له‌وه‌ی له‌سه‌ر زاری به‌رپرسانی یه‌كێتیی و گۆڕان له‌ حكومه‌ت به‌ ته‌واوی قسه‌كانی سه‌رۆكی حكومه‌ت ده‌سه‌له‌مێنرێت. له‌م نێوه‌نده‌شدا هێزه‌كانی دیكه‌ی ئۆپۆزسیۆن له‌ هه‌موو حاڵه‌ته‌كان به‌ پێشكه‌شكردنی ئه‌و یاداشته تاوه‌كو هاتنی حكومه‌ت بۆ په‌رله‌مان هه‌ر‌ براوه‌ ده‌بن. سه‌رۆكی په‌رله‌مانیش وه‌كو هه‌موو جاره‌كانی دیكه‌ به‌هۆی نه‌ شاره‌زایی له‌ یارییه‌ سیاسییه‌كان و پرس نه‌كردن به‌ راوێژكار و به‌رپرسانی حزبه‌كه‌ی، به‌و نوسینه‌ی له‌ باره‌ی قه‌رزه‌كان بڵاویكرده‌وه، ‌ دووباره‌ تێكه‌وته‌وه‌‌، چونكه‌ له‌ لایه‌ك ده‌ڵی حكومه‌ت قه‌رزار نییه‌، له‌ لایه‌كیش توانا نییه‌ سه‌رۆكی حكومه‌ت به‌ ته‌نها بۆ ئه‌و پرسه‌ بانگهێشت بكات، ئه‌گه‌ر ئه‌و كاره‌ ش بكات ده‌بێت قوباد تاڵه‌بانی بهێنێته‌ په‌رله‌مان رووبه‌رووی ره‌خنه‌ی بكاته‌وه‌. سه‌رۆك به‌م لێدوانه‌ی ته‌نها كارێكی نوێی بۆ ئامانج ره‌حیم دۆزیوه‌ ئه‌ویش ئاماده‌كردنی راپۆرتێكه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ په‌رله‌مان، له‌ هه‌مانكاتیشدا هه‌رچی هه‌ڵوێست و موزایه‌ده‌ی چه‌ند مانگی رابردووی فراكسیۆنی یه‌كێتییه‌ لاوازی كردوه‌، له‌ دوای ئه‌وه‌ی واژووی خۆیان له‌سه‌ر بانگهێشتكردنی سه‌رۆكی حكومه‌ت و جێگره‌كه‌ی كشانده‌وه‌. كه‌واته‌ سه‌رۆكی په‌رله‌مان بۆئه‌وه‌ چوو بوو كه‌ كه‌روێشك راوبكات، كه‌چی مامزی خۆمانی راوكرد ! هه‌ر بۆ زانیاریتان قوباد تاڵه‌بانی رۆڵی گه‌وره‌ی هه‌بوو له‌ ده‌رچوواندنی یاسای ژمارە(۷)ی ساڵی ۲٠۱٥، یاسای ڕاکێشانی مایە لەڕێگای قەرزکردن لە هەرێمی کوردستان ـ عێراق، تاوه‌كو ئێستاش سه‌رۆكی بۆرده‌كه‌یه‌ و دوای هه‌وڵێكی زۆر له‌ ساڵانی رابردوو نه‌یتوانی یه‌ك دینار له‌ ده‌ره‌وه‌ قه‌رز بكات.

کاوێز مەلا پەروێز مادام حکومەت ئێمەین، دۆخی کوردستانیش کەس بەغیلی پێ نابات، نەدەبوو کۆبوونەوەی پەرلەمان کە نەفەسی تۆڵەی زیاتر تیابوو بکرێ، چونکە پارتی پێویستی بە کۆمەکی حزبەکانە هەر وەک سەرۆک وەزیران لە پەیامی پێش جەژن رایگەیاند. دەبێ حکوومەت نەبێتە بەشێک لە گرفتەکان، چونکە هەل ومەرجی ناوخۆیی و ئێراقی ئاماژەی خراپ بۆ رووداوی گەورە نیشان ئەدەن. پارتی حزبەکانی لەگەڵ بن باشە یان تەنیا شان بداتە بەر ئەرکێک کە شان و شەوکەتی هیچ حزبێک قودرەتی هەڵگرتنی ئەو ئەرکانەی نیە؟! بە کەم سەیرکردنی حزبەکان و نەخوێندنەوەی توڕەیی خەڵک، لەسەردەمی قەیرانی بێ مووچەیی و پەتای کۆرۆنا هەڵەیەکە باجەکەی لە دەست دەرچوونە، لە ئەنجامدا وەک هەرەس و شکستی کەرکووک دروستکردنی ناو و ناتۆرەش هیچ هەڵەیەک ڕاست ناکاتەوە. نیگەرانیی هەیە، نیگەرانیی سەر دڵی پارتیەکان زیاترە لە هی لایەنەکانی تر، جگە لە کەمینەیەکی هەڵتۆقیوی ماستاوچی کێ هەیە لە پارتی لەم دۆخە نیگەران نەبێ؟! کەرکووکتان کرد بە قوربانیی بە گوێ نەگرتن هەولێریش بەو دەردە مەبەن، گوێ گرتن لە دز و درۆزن، نەتیجەکەی باش نابێ هەر ئەوەندە بەسە تێبگەن کە خەلەل هەیە، بۆ ئەوەی بە تەنیا نەبینە وارسی ئەو خوار و خێچیانەی بەرێوەبردن؛ باشترە لە راستکردنەوەی بەشێکیان داوای کۆمەک لە حزبەکان بکەین پێکەوە نەک بە تەنیا ئەتوانین ئەم قۆناغە تێپەرێنین. سەرەکانی حکومەت لە کەشێکی ئارامدا ئەتوانن بیر بکەنەوە، فەوزا هیچ خزمەتێک بە دروشمی کوردستانێکی بە هێز ناگەیەنێ، هەر وەک چۆن لە جەوی تەشەنوجاوی نەمانتوانی رووداوەکان بە قازانجی خۆمان راستەڕێ بکەین لە کەرکووک، لەم دۆخەشدا کە تەشەنووج لە ئاستە بەرزەکەیەتی و لایەنەکان ددانیان لەم حکومەتە چیرکردۆتەوە، ئەگەر راستگۆ بین زۆرینەی خەڵکیشیان لەگەڵدایە، بۆیە هەر شتێک روو بدات ناتوانین بە سەلامەتی و سەربەرزی لێی دەرچین. تێبینی: گەرچی تەنیا ناونیشانی ئەم وتارە بەسە بۆ تێگەیشتن، وەلێ هەندێ جار شەرحیش پێویستە، بۆیە ببورن گەر کەمێک درێژ دادڕیم کردبێ.

ئارام سەعید فەیلەسوفی فەرەنسی ژاک دێریدا (١٩٣٠-٢٠٠٤) لە کتێبیکیدا بەناوی " مێژووی درۆ" باس لە ئاڵۆزییەکانی درۆی ئەم سەردەمە دەکات و چەمکێکی گرنگ لەسەر درۆ باس دەکات. دێریدا دەڵیت " درۆ پێی ناوترێت هەڵە کردن وەک ئەوەی نیتشە بۆی چوە، چونکە دەکرێت هەڵە بکەین بەڵام درۆزن نەبین. درۆ شتێک نیە بەبێ مەبەست بکرێت وەک ئەوەی لای ئەفلاتون باسکراوە، مەحاڵە درۆ بکرێت بە بێ مەبەست،ئەرستۆ زۆر بەجوانی ئەمەی شیکردۆتەوە کە دەڵیت: درۆ تەنها کرداری درۆکە نیە بەڵکو نیەتێک هەیە بۆ درۆکردن. درۆکردن کردارێکە دژی بڕوای کەسێک، واتە کەسێک کە درۆ ئەکات شتێک دەڵێت بە پێچەوانەی بیرکردنەوەی خۆیەوە" ئەم شیکردنەوەیە پێمان دەڵیت یەکەم بەبێ مەبەست درۆ ناکرێت و ئەوەش کاریک نیە بڵێین هەڵەیەک بوەو رادەگوزەریت، بەڵام لەسەردەمی ئێستادا وەک هەموو بوارەکانی تر درۆش بەرەوپێش چوە ،وەک هانا ئارنێت دەڵێت "درۆی مۆدێرن جیاوازە لە درۆی تەقلیدی کە بۆشاردنەوەی راستیەکان بوە، درۆی مۆدێرن بۆ وردوخاشکردنی راستیە و ئەوکاتەی سیاسی بەسەر حەقیقەتدا زاڵ دەبێت ئیتر دەسەڵاتی دیکتاتۆر پێک دێت. جۆزیف گۆبڵز وەزیری پڕوپاگەندەی سیاسی بووە لەسەردەمی ھیتلەر و ئەڵمانیایی نازی (١٩٣٣-١٩٤٥)و یەکێک بووە لەدیارترین کەسایەتیەکانی حکومەتەکەی ھیتلەر وتەیەکی بەناوبانگی هەیە کە لەسەدەی رابردودا و تا ئێستاش زۆر لە سیاسیەکان و بەتایبەتی لەو وڵاتانەی دیکتاتۆرین و دەسەڵاتی ستەمکار تیایدا حوکمڕانە، زۆرکاری لەسەر دەکەن و پەیڕەوی دەکەن، گۆبڵز دەڵی " درۆ بکە، درۆ بکە تا بڕوات پێ دەکەن" بەڵام بۆ تەواکردنی ئەم چەمکە لە بیرکردنەوە شیکردنەوەی تری هەیە بۆ وتەکە و دەڵیت "درۆ ئەگەر یەک جار بوترێت هەر بە درۆ ئەمێنیتەوە، بەڵام ئەگەر هەزارجار بیڵێیتەوە دەبێتە راستیی" لەمێژودا زۆر لە درۆکان ئیستا لای ئەم نەوەیە بۆتە راستی و خەڵک پێی وایە ئەوانە ڕاستیین، چونکە بەردەوام دەوترێنەوە.ساڵانێکی زۆرە نوێنەران و سەرکردەکانی کوردایەتی دروشمەکانیان دوبارە دەکەنەوە و چەندین روداوی گرنگیی مێژویی لەژیانی ئێمەدا هەیە کە دەیانگێڕنەوەو چەندین جار وەک قەوانی کۆن لێی دەدەنەوە نەوەیەکی لەسەر رادەهێنن کە ئەوانە راستیین. پارتی دەیەوێت خوێندنەوەی خۆی بۆ روداوەکانی ١٦ ی ئۆکتۆبەر زاڵ بکات بەسەر یادەوەری کوردا و ئێستاش دەڵێن جەماعەتەکەی ١٦ ی ئۆکتۆبەر! یەکێتی دەیەوێت خوێندنەوەی خۆی زاڵ بێت بەسەر ٣١ی ئابدا بەخیانەت ناوی دەبات. گەر بنکۆڵی روداوەکانی شکستی ١٩٧٤ و شۆڕشی ئەیلول و ناکۆکیەکانی باڵی مەکتەبی سیاسی بکەین لەگەڵ خوالێخۆشبوو مەلا مستەفا ئەوا چەندین هەڵوێستی سیاسیی هەیە شیکردنەوەی حزبیانەو سیاسی بۆکراوەو چەندین ساڵ وتراونەتەوەو لە درۆوە بونەتە راستی. حکومەتی هەرێم قەرزارە، ئەم قەرزە دەمێکە باس دەکرێت، سەرەتا لە پارلەمانی کوردستانەوە وترا، دواتر میدیا،پاشان سیاسیەکان، بۆیە مەسرور بارزانی یەکەم کەس نیە باسی قەرز بکات و گەر بە تۆمارەکاندا بچینەوە ئەم قەرزە هەمیشە لەبۆنەکاندا دوبارە دەکرێتەوە، دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆن و رۆشنبیر و میدیاکان بەردەوام دەیڵێنەوە، چونکە هەتا بوترێتەوە نزیکی دەکەنەوە لە راستیی ، دەسەڵات بە ئانقەست وازناهێنن لە باسکردنی چونکە ئەوە کاریگەریی زۆری لەسەر ئەقڵ و سایکۆلۆژیای مرۆڤی کورد دەبێت، وەک ئەوەی تەلقینی دابەن ، ئەوان درۆیەک دادەهێنن و بەردەوام دەیڵێنەوە، حەوت بۆ هەشت ساڵ دەیڵێنەوە، کاتێک دەزانی نەوەیەکیان لەسەر ئەو درۆیە دروستکردوە،کە بروای تەواوی کردوەو لێی بوە بە ڕاستیی و ئیترداوای هیچ بەڵگەیەک ناکات.

رێبوار عەلی چەلەبی فەلسەفەی کوردبوون ھزی مرۆڤی کوردە لە رۆژی بوونیەوە ،ھەر ئەوەشە ماوەی سەدەیەکە خەباتی کوردی گڕداوە و شەڕی مانەوەی خۆی کردووە. ئەم ھزرە جیاوازە لە چەمکی کوردایەتی ،کەزیاتر داھێنانی پارتیە و بۆبەرژەوەندی خۆی بەکاری ھێناوەو ھێزەکانی تریش وەدوی کەوتوون و کاوێژیان کردۆتەوە... بەری ئەو خەباتە لە ساڵی ١٩٩١ وە ھەرێمێمێکی سەربەخۆ و دەسەڵاتێکی کوردیی لێ کەوتەوە. ھەرێمی کوردستان لەدوای راپەرینەوە،چووەقۆناغی بنیادنان .. دەسەڵاتی کوردی ھەر لەسەرەتاوە،بەبێ پلان کەوتنە ھەڵەی ستراتیجی گەورەوە و ھەرێمەکەگرفتاری ململانێی ناعەقڵانی و لاوازی کاگێڕی بوو،کە دواجار سەری لە ناکارامەی سیاسی و گەندەڵی جۆربەجۆرەوە دەرچوو،ماوەی ٢٩ساڵە بەردەوامە و ئێستا گەیشتۆتە لەتکەی قەیرانەکان و داڕزانی سیاسی  و داروخانی ئابووری. لە بەرامبەردا ھێزەکانی تر،ھەوڵیانداوە فشار لەسەر دەسەڵات دروستبکەن و  گۆڕانکاری و گەشە بێننە ئاراوە،ئەو رەوتە زنجیرەیەک ھەوڵ و کاری بەردەوامە ھەوراز و نشێوی بینیوە ،بەڵام نەوەستاوە.... ئەگەر چی سەرەتا کۆکۆمۆنیستەکان دژی دەسەڵات وەستانەوەو داوای گۆڕانکاریان کرد،ھەرئەوەندەیان بۆکرا شورای گەڕەکەکان دروستبکەن و رەخنە لەدەسەڵاتی فیوداڵی کوردی بگرن . دواجار بیروڕاتوندوخەیاڵاویەکانیان کەناری خستن! دوای ێەوان ئیسلامیەکان پرۆژەی گۆڕان و چاکسازیان ھەڵگرت ،کاریان لەسەر پەروەردە و پێ گەیاندنی مرۆڤی کورد دەکرد،بەڵام بەھۆی گۆڕینی ئامانجەکان و چونەناودەسەڵات و ململانێی توندی ناوخۆیانەوە، لەسەر دەسەڵات و پۆست و پایە!لاوازی کردن و پاشەکشەی پێ کردن... دواتر لە ساڵی ٢٠٠٩قۆناغی بزوتنەوەی گۆڕان ھاتەکایەوە،(نەوشیروان  مستەفا )لەکاتی گونجاودا پرۆسەی وەستاوی گۆڕانکاری گڕداو تائاستێکی گەورە ھەڵی کشاند، لەروی تێۆری و ھەڵوێستەوە کلتورێکی دەوڵەمەندی ھێنایە ئاراوە،بەڵام ئەویش بە ھۆی ململانێی توندی پارتی و یەکێتیەوە داڕشتنی چەندین پلان لەدژی وەستانیان ،کاک نەوشیروان ئەگەرچی رەخنەی لێ دەگیرێت !و لە خاڵی لاوازیی بەدەر نیە،بەڵام بەراستی کوردستانی بردە قۆناغێکی تری خەباتی ئۆپۆزسێۆنیەوە. لەدوای ساڵی ٢٠١٧ دوو ھێزی تازە لەدایک بوون ،بە مەبەستی نەوەستانی پرۆسەی گۆڕانکاری و گەشەی سیاسی . ھاوپەیمانی بەسەرۆکایەتی د.بەرھەم ساڵح کە سەرەتاکەی راچەنینێکی گرنگ بوو ،بۆ داواکاری دادپەروەری و ھەڵگەڕانەوە لە زۆردای. بەڵام بەداخەوە دواتر ،ھاوپەیمانێتیەژە ھەڵوەشایەوە و ئەوەشی مایەوە پەرتەوازە بوون و کاریگەریان کەم بوویەوە. دوا ھێز کە ناو ئەو کەشی نائومئدیەی ریفڕاندۆمەشومەکەدا دروستی کردبوو، جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە سەرۆکایەتی شاسوار  عبدولواحد،بەبیرکردنەوەیەکی رادیکاڵانە کە راستەوخۆ داوای کۆتاھیھێنان بە حوکمڕڕانی دوو بنەماڵە دەکات،لە ماوەی ھەشتمانگدا توانی ٤کورسی پەرلەمانی عێراق و ٨کورسی پەرلەمانی کوردستان بێنێت و  سەرەڕای پیلانە قورسەکانی دەسەڵات بۆ لە باربردنی ، ئەوھێزەبووەتە ئۆپۆزسیۆنێکی سرکی دژە دەسەڵات و لە رابەرایەتی کردنی بزافی ناڕازی ھەرێمی کوردستان  بەردەوامە... ئەم خەباتە مەدەنیە،زنجیرەیەکە دەکرێت کەسان و بزافی تر تەواو تۆکمەی بکەن،نەک بیشکێنن و لە خاڵی سفرەوە دەستپێبکەنەوە! بزاڤی رێنیسانسیش لە ئەوروپا ھەروا رۆیشتووە ،چەندین بیرمەندو نوسەرو زانا و کارەکتەری سیاسی بەشداربوون لە دروست بوون و گەشەکردنیدا و دواجار تەواو کراو گەێنرا بە پایان و سەری گرت و سەرکەوتنی بەدەستھێنا و شارستانیەتی ئەوروپای بەرھەم  ھانی..

خالید رەزا بە ئاوردانەوەیەکی خێرا لە حوکمڕانی خۆماڵی، نیگەرانیەکی قوڵ سەرتاپای لەشمان دا ئەگرێ. ئەوەی ئەمرۆش روئەدات، ئەنجامی ئەو سیستمی حوکمڕانیە حیزبیە یە کە پارتی و یەکێتی دایان مەزراندوە. لیرەدا باسمان لە ژمارەی موچەخۆرانی هەریمی کوردستانە کە دیسان پەیوەندی بەو ململانێ نا دیمۆکراسیانەی ئەو دوحیزبەوە هەیە. هەر یەکەیان لە دژی ئەویان بەلیشاو خەلکیان لەسەر بودجەی گشتی بۆ کڕینی ویژدان و دەنگ لە هەلبژاردنەکاندا دامەزراندوە و، تەنانەت جوتیاریان لە کەسێکی بەرهەم هێنەوە کرد بە کاربەرو بە جۆرەها شێوە بەتاڵەی دەمامکداریان دروستکرد. گرنگە بەرواردێک لەگەل ژمارەی  فەرمانبەرانی هەریم و هۆلەندا وەک نمونەیەک  بکەین بۆ ئەوەی بە داتا ئەو کیماسیە نیشان بدەین و، هەولیش ئەدەم ئەو ژمارەیەی فەرمانبەرانی هەریم بۆ حکومەت راستبکەمەوە کە هەمو جاریک لە راگەیاندە فەرمیەکانی خۆیاندا لە سەر زاری سەروەزیر و وەزیرو بەرپرسەکانەوە بڵاوی ئەکەنەوە. بۆچی ئەو ژمارەی موچەخۆرانی هەریم زۆرە؟ # بەپێی ئاماری هەریم، ژمارەی دانیشتوانی هەریمی کوردستان 6033814 شەشملیۆن و سیوسێهەزارو هەشتسەدوچواردە کەسە. لەم ژمارەیە نزیکەی 2413526  دوملیۆن و چوارسەدوسیانزەهەزرا و پێنجسەدو بیستوشەش کەس تەمەنیان لە 18 سال کەمترە. کە دەکات ریژەی ٤٠٪ ی دانیشتوان. واتە هیشتا نەگەیشتونەتە تەمەنی دامەزراندن. کۆمەڵگەی کوردستانی کۆمەڵگەیەکی گەنجە. بەداخەوە لە جیاتی ئەم وزە گەنجە وەک سەرچاوەیەکی مرۆیی داهێنەرانە مامەڵەی لەگەلدا بکرێ، وڵاتیان پڕکردوە لە زانکۆی بی مەعریفە و بێ داهێنان و، هاوشێوەی بە موچەخۆرکردنی کۆمەڵگە مامەڵەیان لەگەل کردوەو، ئاستی زانکۆ پەیمانگاکانیشیان لە ململانێێ نا دیمۆکراسیانەی حیزبی دا، بێ بەها و بێ توانا کردوە.! #  بە پێێ ئاماری فەرمی هەریم، ریژەی بیکاری ٩٪ یە. کەواتە ژمارەی بیکاران بریتیە لە 325 هەزار و782 کەس لە کۆی 3 ملیۆن و 620 هەزار و 288 کەس. 325782-3620288= 3294462 کەس کە لەتەمەنی کار و خانە نشینی دان لەم ژمارەیەش بەپێێ ئاماری هەریم  1255272 کەسیان موچەخۆری حکومەتن. بە ڕەوا و نارەواوە ! # بەم پێیە ژمارەی موچەخۆران دابەشی ژمارەی دانیشتوان دانیشتوان (دوای لیدەرکردنی بیکار و ئەوانەی لە خوار ١٨ سالەوەن)ئەکەین بۆ زانینی ریژەی مۆچەخۆرانی حکومەت !         3294462/1255272=38٪ کەواتە لەسەدا سیوهەشت ی ژمارەی دانیشتوانی حەقیقی هەریم موچە خۆرن!!! بەمانایەکی تر لە هەر 100 کەس 38 کەس موچەخۆری حکومەتن. لە هیچ شوینیکی دونیادا شتی وا ڕوی نەداوە و، هیچ بودجەیەکیش بەرگەی ئەم ڕێژە بەرزەی موچەخۆر ناگرێ. بۆیە ئەو رێژەیەی کە وەزارەتە پەیوەندی دارەکان تائیستە بلاویانکردۆتە کە گوایە ریژەی موچەخۆرانی هەریمی کوردستان ٢٠٪ دروست نیە. ڕاستیەکەی ئەوەیە کە لە سەرەوە سەلماندومانە و لە ٣٨٪ ە. + نابێ ئەوەشمان لە بیر بچێ کە ژمارەیەک لە موچەخۆران (خانەنشینی، پاسپۆرت، بەنداوەکان و باسەوانانی سنور) لەسەر حکومەتی فیدراڵن کە ژمارەیان نزیک ئەبێتەوە لە 40 هەزار کەس. بەداخەوە هیچ داتایەکی دروستم دەست نەکەوت. # ئەمە سەرباری ئەو بەهەدەردان و گەندەڵیەی کە لە فرە موچەیی کەسەکاندا کراوە. ++ رەنگە بۆ بەرچاوی رونی خوێنەر خراپ نەبێ ئەگەر باسی ژمارەی موچەخۆرانی هۆلەندا بکەین. ژمارەی دانیشتوانی هۆلەندا 17 ملیۆن و 400 هەزار کەسە. کۆمەلگەی هۆلەندی کۆمەڵگەیەکی گەنج نیە، واتە ریژەی گەنج تیایدا کەمە، بۆیە پێێ ئەڵێن کۆمەڵگەی خۆڵەمێشی (رەساسی). بۆیە تەمەنی خانەنشینی تیایدا بەرز کرایەوە بۆ 67 ساڵ و ٣ مانگ. بۆ ئەوەی زۆرتر کار بکەن چونکە ولاتەکە پێویستی بە دەستی کارە. + ژمارەی ئەوانەی کە تەمەنیان لە 0-18 ساڵن، 3 ملیۆن و 400 هەزار کەسن. واتە گەنج لە کۆمەڵگەی هۆلەندی دا 19.5٪ ە. + بەپیی تۆماری ئاماری هۆلەندا ریژەی بیکاری بریتی یە 3٪ لە سەدا سێ. کەواتە 17400000-3400000=14000000ملیۆن لەسەرو تەمەنی هەژدە سالیەوەن. لەم ژمارەیە لە ٣٪ یان بێکارن کە واتە ژمارەی بیکار بریتیە لە 420 هەزار. 420000-14000000=13580000کەس ئەمێنێتەوە. لەم ژمارەیەش 815 هەزاریان موچەخۆری دەولەتن. + بەم پێیە ژمارەی موچەخۆرانی دەولەت دابەشی سەر ژمارەی دانیشتوان(دوای لێدەرکردنی ژمارەی بیکار و کەم تەمەنەکان) ئەکاتە 13580000/815000=06٪ کەواتە لە هەر١٠٠ کەس  تەنها ٦ کەس موچەخۆری دەولەتن. # گەلۆ بۆ پارتی و یەکێتی و خەڵکی کوردستانیش باشتر نەبو لەجیاتی ئەم بە موچەخۆرکردنەی کۆمەڵگەی کوردستانی و دروستکردنی کۆمەڵێکی بێ بەرهەم ، پلانی گەشەکردنی ئابوری، بوژاندنەوەی کشتوکاڵ بۆ دابینکردنی ئاسایشی خۆراک، بوژاندنەوەی کەرتی گەشتوگوزار و پیشەسازی یان جی بەجێ بکردایە. لەجیاتی ئەو هەمو دامەزراندنە نایاساییانە پلانی سیستمی سۆسیال یان پێرەوبکردایە و، هەر هاوڵاتیەک لە کاتی بێ کاری یان نەخۆش کەوتن و پەککەوتن دا، لانی کەمی ژیانیان بە یاسا بۆ دابینکرایە؟ تۆ بڵێی دوای ئەم هەمو قەیرانە، ئەم هەمو برسێتی و ماڵویرانیە، هیشتا لەسەر هەوەس و هەڵەکانی رابردویان بەردەوام بن؟ هیچ کاتێک درەنگ نیە بۆ پەشیمان بونەوە و بە خۆدا چونەوە، بە مەرجێک بە بەریوە مابێ !! بۆیە ئەگەر حکومەتی هەریم ئەیەوێ چاکسازی بکات و نە ڕوخێ ئەبێ لێبراوانە دەستبکات بە چاکسازی ڕێ‌ستەقینە، ئەبێ میلاکات بە هەمو جۆرەکانیەوە ریک بخاتەوە. داهات بە تایبەتی نەوت و سەرچێ‌وەکانی تر، خەرجیەکان بە شەفافی بخاتە بەردەستی پارلەمان وڕای گشتی. هەرچی زوە بودجە رەوانەی پەرلەمانی کوردستان بکات. پارلەمانی کوردستانیش پێویستە ئەرکی چاودێریکردن  و لیپرسینەوە لە دەسەلاتی جێبەجێکردن، جێ بەجێبکات.          

هادی حەمەرەشید دروشمی(کوردستانێکی بەهێز) و ڕیکلام و تەدارەکی پارتییەکان بۆ «براگەورە»، جۆرێك لە ئیحساسی هاوبەشیان لەلای زۆرینەی خەڵك دروست کردبوو، ئیحساسێکی تێکەڵاو لە ترس و هیوا، ترس لە جەبەروت و پێشینەی خوێناوی، هیوا بەوەی بۆ گەورەکردنی زیاتری مەسروریش بێت بارزانیی باوك موراهەنە لەسەر ئەم خول و کابینەیە ئەکات و سەری ئەخات. زیاتر وەهمێك بوو، بۆ چما مەسعود بارزانیی خۆی چەندە سەرکەوتوو بوو، تا گرەو لەسەر سەرخستنی کوڕە گەورەکەی بکات؟! ئەبێت دان بەوەدا بنێین کە ڕیکلامەکە کاریگەر بوو، زیاتر لە دۆخی ناو ڕۆمانی 1984ی جۆرج ئۆرێل ئەچوو، ڕستەیەك کە ویردی سەرزمان بوو«برا گەورە چاودێرییت ئەکات» لە چەشنی سروتێك لە ڕۆمانەکەدا ئەوترایەوە و وەك راستییەك قەبوڵکرا بوو، لێرەش بە چەند مانگێك ناوی "برا گەورە" لە تەنیشت "کوردستانێکی بەهێز"ـەوە بە قوڵایی کۆنەستی کۆمەڵگادا ڕۆچوو، بێ پەروا زۆرێك لە خەڵکیی فریوی ئەم دروشم و فووتێکردنەیان خوارد. تەنانەت زۆرێك لەوانەی کە بڕێك هۆشیاریی و شارەزاییان لە مێژووی دەسەڵاتی ئۆلیگارشیی کوردییدا هەبوو، ئەیانویست بە تۆپزیی ئەو مێژووە لە زیهنیاندا بسڕنەوە و بڕوا بهێنن بە وەهمی "بەهێزیی کوردستان" لەسایەی ئەفسون و جادوی برا گەورەدا لە چارەسەرکردنی کێشە کەڵەکەبووەکاندا، هەمان ئەو کێشانەی کە «بیگ براژەر» زیاتر لە دوو دەیەیە تیایدا بەرپرسی هەستیارترین دەسەڵاتە و کە بازاڕ و مەملەکەت قۆرخ کراوە گروپی کۆمپانیاکانی ئەویش هاوشانی گروپی کۆمپانیاکانی پسمامی و جووت پسمامی ئەملا وێرانیان کردووە، ئەگەر بەلێشاو قەوم و قیلەی(کوردایەتیی) بە موچەخۆر کراون و پشت بە نەوت وەك«تاك سەرچاوە» بەستراوە ئیشی هەموویان و لەسەرو هەموویانەوە «بارزانیی و تاڵەبانیی» باوك لە مەراسیمی شاهانەی پڕ خەرجییدا قوفڵەکەیان کردەوە و جاڕی مژدەی گەیاندنی کوردستانیان بۆ سەر نەخشەی وزەی جیهانیی دا! تاکی کوردیان لە مرۆڤێکی ڕەنجدیدە و سەربەرزەوە کرد بە کائینێکی دەستەمۆی ڕانتخۆری چاوشۆڕ، دەیان هەزار بۆینباخ لەملی چاکەت لەبەریان هاویشتە ناو بازاڕی میدیاوە، دەسەڵاتی یاسادانانیان سوك و بێ کاریگەر کرد و ناوی پەرلەمانتار و پەرلەمانیان بەست بە لینك و هاشتاگی(موچەی قەبە، ژیانی پڕ لە ڕەفاهیەت، ئیفاد و سەفەر بۆ چوارقوڕنەی دنیا، بڕوانامەی باڵا و تەجمیلاتی سەر تاخواری ئەعزای بەدەنیان...) دەسەڵاتی دادوەرییان بە پارە و پاوەر خنکاند و ترساند، کۆمیسیۆن و کۆمیسارانیان پابەستی بڕیارەکانی خۆیان کرد، خەونی نەوەیەكیان لەباربرد کە چاوەڕێی دەستاو دەست کردنی دەسەڵات بوو، خەڵکی کوردستان چەند جارێك لە ڕێگای سندوقەکانی دەنگدانەوە ئەمانەی سزا دا، بەڵام کۆمیسیۆنێکی کڕاوی حیزبۆکراتیی ساختەکاریی بۆ کردن، دادگا موبارەکە و شەرعییەتی پێدان، ئەمن و عەسکەر نەك تەنیا لە ڕیزی دەنگداندا ساختەکاریی بۆ کردن، بگرە لە هۆڵ و کۆگای دەنگەکاندا شەرعییەتیان خستە ژێر پۆستاڵ و شەرعییەتیان بە ساختەکاریی دایەوە، میدیای سێبەر و بەرهەتاو چەواشەکارییان کرد و مارکێتینیان بۆ ئەنجامێکی ساختەی دڵخوازی ئاغاکانیان دا، حیزبەکانی دەرەوەی ئەم دەسەڵاتە ئۆلیگارشییە دەستیان بە هاوار و قیژە قیژ کرد، میدیا و سۆشیالمیدیایان پڕکرد لە زاراوەی نوێی(پەرلەمانتاری ئەلیکترۆنیی)وەك ئاماژە بە ساختەکاریی لە ڕێگای سیستمیی ئەلیکترۆنیی هەڵبژاردنەوە و هەمووان ئەرخەیان ئەکەن کە هاوشانی ئەو جۆرە پەرلەمانتارە ساختانە ناچنە ئەنجوومەنی نوێنەرانەوە، کەچی پاش دامرکاندنەوەی دڵگەرمیی لایەنگرانی ڕەشوڕووت و تێپەڕاندنی کەمپەینی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ، دێنەوە لەژێر کارکردی نەرجسیەت و ئەنانیەتی چەند کاندیدێك و سەفەقاتی بنەماڵە و بەرژەوەندیی بەناو چەند سەڕکردەیەکدا، بەخشکیی ئەکەونەوە شوێن قەوم و خوێشی کوردایەتیی و بە ئاستەمیش ئەم حیزب لەویتریان جیاناکرێتەوە!! هەڵبژاردنی کوردستان بە ئەندازەیەکی زۆر کەمی خەڵك پێشوازیی لێئەکرێت، کەمتر لە ٣٥%ی دەنگدەران بەشداریی تێدا ئەکەن، کە ئاماژەی ڕوونە بە بردنی دەسەڵات بۆ تایپی (کەمینەی باڵا-ئۆلیگارشیی) کەچی لەناو کۆمەڵگاکەی بیگ براژەردا، ئەوە تەنیا مورید و دەروێشەکانی پارتیی نین گۆرانیی بۆ قدومی ئەو ئەچڕن، سەرۆکی فراکسیۆنی حیزبێکی ئۆپۆزسیۆنی پێشوو کە تازە سەنگەریان گواستووەتەوە بۆ بەرەی دەسەڵات، دڵیان گەرمە و ناچاریشن لە پارتیی زیاتر ستایشی دەسەڵات بکەن، وەك ئەڵێن( ملكیٌّ أكپر من الملك)! لەسەروەختی بەخشینی متمانە بە مەسرور بارزانییدا بە ئەوپەڕی بڕواوە ئەنووسێت:((بۆ موچە پاشەكەوتكراوەكانی فەرمانبەران ژمارەی بانكیان بۆ دەكرێتەوە، مانگانە لەگەڵ موچەدا بڕێك لە پاشەكەوت دەدرێتەوە بە فەرمانبەران، ئەو كەسانەی بە نایاسایی خانەنشین كراون خانەنشینیان هەڵدەوەشێنرێتەوە، چاكسازی لە خانەنشینی پلە باڵاكاندا دەكرێت، لەماوەی مانگێكدا هاوڵاتیان تێدەگەن كە ئێمە بۆچی چووینەتە ناو حكومەتەوە)) پاش ئەم لێدوانە مێژووییە لەتەنیشت مورید و دەروێشانی پارتییەوە میدیاکار و قەڵەمە دیارەکانی گۆڕانییش ئەکەونە ستایشێکی بێ مانای کابینەی نۆیەم، تا ئاستێك کە بەشێك لە پارتییەکان و یەکێتییش ئیحراج ئەکەن و تێیانئەپەڕێنن! خەڵکیی کوردستان کە چەند ساڵێك بوو قەهری پاشەکەوتیان دیبوو،  لە کۆتا رۆژەکانی ویلایەتی نێچیرڤان بارزانییدا موچەیەکی بەبێ پاشەکەوتیان وەرگرتبوو، خەریك بوو باوەڕیان بە شعوری موزەییەفی خۆیان ئەکرد کە فیعلەن هەژموونی قودومی «براگەورە» بوو کە «دەوڵەتمەدار نێچیر»ـی ناچار بە شکاندنی ڕۆژووی پاشەکەوت کرد، ئاخۆ ئەبێت حوکمی ڕاستەقینەی خۆی چی بێت؟! بە پێچەوانەی هەموو ئەو دەهۆڵ کوتین و هەلهەلەکێشانەوە «مەسروور» بە مەسروریی هات و ڕەنگە حەزینترین خیتامی هەبێت! فشەڵترین و لاوازترین کابینەی هەیە، دروست وەك ماڵی جاڵجاڵۆکە بە فوویەك هەرس دێنێت! لەسەردەمی ئەودا نەك موچە پاشەکەوتکراوەکان نەگەڕایەوە و کردنەوەی ژمارەی حسابیی بانکیی بۆ فەرمانبەران لە گۆڕێ نییە، بەڵکو ژمارەی پێوانەیی لە پێنەدانی موچە هەنوکەییەکانیش تۆمارکرد! نەك نەیتوانیی قەرزیی حکومەت لە کۆمپانیا مافیاکان وەربگرێتەوە و بیداتەوە بە بەڵێندەران کە لەسەردەمی داعش و قەیرانی داراییدا تەحەمولی کابینەکەی پسمامیان کرد و ساڵانێکە سەبری ئەیوبییان گرت لە وەرگرتنەوەی قەرزەکانیان لەحکومەت، بەڵکو خەرجی دروستکردنی نەخۆشخانەی کورۆناشیان کەوتە ئەستۆ و هێشتا ڕاپێچ کران بۆ هۆڵێك و براگەورە پێیووتن:( هَل مِن مزید)؟! لەسەردەمی ئەودا پارتیی لە حیزبێکی مەرکەزیی توندەوە، وەك هێزێکی کەیل و شپرزە و پڕ لە بەیەکداکێشان دێتە بەر چاوان، گرفتەکان لەناوخۆی حیزبەوە دێتە ناو فەزای گشتیی، جیاوازییەکان لە شیکاریی و شرۆڤەی چاودێرانی سیاسییەوە دێنە سەر زاری خودی بیگ براژەر و ناو دووتوێی «پەیامی پیرۆزبایی جەژن»! لەسەردەمی ئەودا پەیوەندییەکانی یەکێتیی و پارتیی چەند جارێك لەقرتان نزیك بوویەوە و هێشتا ئاسۆی چارەسەرەکان نادیارن، پەیوەندیی حکومەتەکەی لەگەڵ دنیای دەرەوەشدا دیسان تەنیا مەگەر خۆی ئیرەیی پێببات! ئەو رۆژنامەنووسانەی کە ڕۆژگارێك بەڕاست و چەپدا بارەکەڵڵایان بۆ کارەکانی پارتیی و حکومەت و کابینە جیاوازەکانی ئەکێشا، ئێستا ئەوانیش دوڕدۆنگن، هەر ئەوان ئەڵێن: ((سه‌یر له‌وه‌دایه‌ كه‌ قه‌ت پارتی به‌و هه‌موو نفوز و رابردووه‌ی له‌ سلێمانی نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ خاوه‌نی به‌ره‌یه‌كی ناڕازی له‌و ده‌ڤه‌ره‌، كه‌چی یه‌كێتی ده‌توانێ له‌ بادینان ئه‌وه‌ بكات، كه‌واتا قه‌ڵاكه‌ مه‌حكه‌م نییه‌. وه‌ك چۆن هه‌موو سۆرانییه‌ك یه‌كێتی نییه‌، مانای وایه‌ هه‌موو بادینییه‌كیش پارتی نییه‌. )) دڵنیام براگەورە بۆ ئەوە نەهاتووە کە بەخێرایی بڕوات، بەڵام سەرەتایەکی گەلێ هەش و فشەڵی پیشانی دۆست و ئەغیار دا، کە ئەگەر حیزبە دارشەقەکانی بن هەنگڵی پارتیی بهێڵن، ئەوا ڕووخانی ئەم ماڵی جاڵجاڵۆکەیە تەنیا فوویەکی خەڵکی ئەوێت و سەری دەسەڵاتی کوردییش ئەخوات! حیزبی کوردیی پانتایی گشتیی بە مەیدانی تەراتێنی خۆی ئەزانێت، تا لەوێوە خزمەتێك بەخۆی بکات لەڕێگای سواربوونی شەپۆلی ناڕەزاییەوە، خزمەتیش بەدەسەڵات بکات و دڵنیای بکاتەوە کە ناڕەزایەتییەکە جڵەوی لە دەست ئەودایە و دواجار لەبەردەم ماڵی دارۆغادا هەمووان مل بۆ قەڵەمڕەویی ناکۆتای ئێوە کەچ ئەکەین! ئەم ڕۆژانە خەڵکیی کوردستان شاهید و گوێبیستی جاڕی ئیفلاس و فەشەلی دەسەڵاتن لەزاری خودی مەسرور بارزانییەوە، کەچی ئەوە هیچ کە (یەکێتیی و گۆڕان) خۆیان نەبان کردووە و لە هاوکێشەکەدا تەواو شوێنبزرن، لەهەمان کاتدا ڕۆڵی شەرماوەرانەی حیزبە ئۆپۆزسیۆنەکانی ئەم خولەش ئاماژەی بەلاڕێدا بردنی چالاکیی ناڕەزاییە خۆڕسك و ڕەخنە ڕیشەییەکانی خەڵکیان لێئەخوێنرێتەوە! ڕەنگە بوترێت کە لە دنیادا پارتی ئۆپۆزسیۆن پێشڕەویی ناڕەزایەتییەکان ئەکات و بەڕێگای تەندروست کەناڵیزەی داوا و دۆزەکانیان ئەکات، ئەمە ڕاستە، بەڵام کاتێك کە ئەم دوو حیزبە و بنەماڵەکانیان زیاد لە جارێك هەر مەترسییەك بۆ سەر قەڵەمڕەویی و کورسییەکەیان لە ڕێگای (دەنگدان و هەڵبژاردن، خۆپیشاندان و بایکۆت و ئەکتی مەدەنیی و ...تاد)ـیەوە بەڕێگای نادیموکراسیی، نایاسایی، دوور لە عورفی کۆمەڵایەتیی سەرکوت کرد و دوورخستەوە، تەنیا ویستێك هەیان بێت بریتییە لەوەی کە ؛ حیزبە ڕکابەرەکانمان ئازادن چۆن هێرش ئەکەنە سەرمان، وتاری حەماسییمان لەدژ ئەدەن، تەنانەت گەردنیان ئازاد بێت جار جار جنێوی مزر و قەبەش تێکهەڵکێش بکەن لەگەڵ پەرەگراف و ڕستەکانیاندا، کۆی بکەنەوە چەندە حەشامات ئیمکانی هەیە، خڕی بکەنەوە چەندە دەنگ هەیە، بیاننێرن چەند پەرلەمانتار ئەتوانن بۆ پەرلەمان، بەڵام ئەوە بزانن ئێمە خۆمان بنەماکانی یارییەکەمان داناوە و کۆی سیستمەکە لە خزمەتی ئێمەدایە... کەواتە مانەوەی ئەم حیزبانە و خولانەوەیان لەم بازنەیەدا چ سوودێکی هەیە؟! ئایا دارشەقی ڕاستەقینە بۆ بن هەنگڵی دەسەڵات، خودی ئەم هێزە مشەخۆرانە نییە؟! هەر حیزبێك ئەیەوێت ببێت بە ئۆپۆزسیۆنی ڕاستەقینە و پێشڕەوایەتیی خەڵك بکات، ناوی خۆی بە تۆخیی لەمێژووی ئێمەدا بنووسێت و جووڵە و چالاکییەکانیشی لەخزمەتی چاکەی گشتییدا بێت، ئەوا ئەبێت بەهەمان ڕێگای تاقیکراوەدا نەچێت و بەجدیی لەبەرەی خەڵکەوە ڕای بگەیەنێت کە ئەوان ئەبن بە ئۆپۆزسیۆنی سیستم و چاولەبەری هەڵبژاردنی پڕ لە ساختەکار نین و کۆتاییان بە مەهزەلەی بەشداریی پەرلەمانیی هێناوە و حیزبەکە و مەیدانەکانی خۆپیشاندانیش ناکەن بە بازاڕی ساخکردنەوەی قاتپۆشە شیكپۆش و وتاربێژەکانی بەردەم مایك و شاشە! حیزب یان ئەبێت بە نەفرەت بکرێت و نەهێڵرێت کەیسی پڕ لە سازشی خۆی تێکەڵ بە داوای ڕەوای خەڵك بکات،  وەك هەمیشە لە دۆڵێك بێت و خەڵکییش لەدۆڵێك، یان بڕیار بدات سواری شەپۆلی ناڕەزایەتی نەبێت و ئەم شەپۆلە خۆڕسکەی ئەمجارەش خاڵیی نەکەنەوە بۆ دەسەڵات! یان چۆن نزیکەی دوو ساڵە گۆڕتان ونە و لە دەسەڵات بێ هەڵوێستترن، بەردەوام بن. یان فەرموون بەرەی خۆتان لەگەڵ دەسەڵات جیابکەنەوە، ئێوە لە ئاستی حکومەتی خۆجێییدا بەشداریی حکومەتن، جێگری پارێزگار و بەڕێوەبەری گشتیی و بەرپرسی دیکەتان هەیە، لەئاستێکیتردا شەرمنانە جارجارێك دەنوك ئەگرن! ڕەشوڕووت ئەخەنە سەرجادە، بە فەرمانی پارێزگار دەستگیر ئەکرێن، کەچی بەرپرسی مەڵبەندەکەتان هەمان ڕۆژ ئەچێت بۆ سەردانی باوکی ئەو پارێزگارەی کە ئەندامانی دەستگیرکردوون؟ حیزبێکیتری ئۆپۆزسیۆن؛ بەتوندیی سەرکۆنەی دەسەڵات ئەکات کە قوتی خەڵکی بڕیوە و چەند مانگ موچەی فەرمانبەرانی نەداوە(ئەمە تەواوە) بەڵام بۆ خۆیشی چەند مانگە موچەی کارمەند و میدیاکارانی نەداوە، پشکی پشکدارانی کۆمپانیاکەی هەر باس مەکە، ئەمە لە ئۆپۆزسیۆندا ئەم لەف و دەورانە بکات، لە دەسەڵاتدا خەڵك ماڵوێران ئەکات! ڕێگاکە ڕوونە هەر گرەوکردنێك لەسەر ناڕەزایەتیی خەڵك، گرەوکردنە لەسەر ئەسپی تۆپیو، ئێمە ناهێڵین!