گفتوگۆی رۆژنامەوانی: فازل حەمەڕەفعەت  ئێستا كۆمەڵی ئیسلامی تاكە لایەنە لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان لە ناوەڕاستەكەدا ماوەتەوە‌و بەسەر هیچ بەرەیەكدا (دەسەڵات یان ئۆپۆزسیۆن) ساغ نەبووەتەوە. بەرپرسانی پارتی رۆژانە پەیامی بێئومێدكەر بۆ كۆمەڵ دەنێرن‌و دەیانەوێت لەوە حاڵی بكەن كە بەشێك نییە لە كابینەی نوێی حكومەت، بەڵام هێشتا بەرپرسانی كۆمەڵ بە ئومێدەوە تەماشای پارتی دەكەن‌و نایانەوێت بچنە ناو بەرەی ئۆپۆزسیۆنەوە. لەم گفتوگۆ رۆژنامەوانییەدا (بیلال سلێمان) بەرپرسی ناوەندی حكومەت‌و پەرلەمانی كۆمەڵی ئیسلامی وەڵامی چەند پرسیارێكی (درەو میدیا) دەداتەوە. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: بەمزوانە وەفدی پارتی بۆ جاری دووەم سەردانی سلێمانی دەكاتەوە بۆ تاوتوێكردنی پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، ئەمجارەش پارتی نایەوێت كۆمەڵ ببینێت، ئەمە زیاتر لە چەند جارێكە پارتی پەیامی ئەوەتان پێدەدات كە نایەوێت بەشداری حكومەت بكەن، راتان چییە ؟ بیلال سلێمان: باوەڕم بەو پەیامە نییە، من باوەڕیشم بەوە نییە شتی وا وترابێت. درەو میدیا: واتە وەفدی پارتی دەیەوێت ئەمجارە سەردانتان بكات؟ بیلال سلێمان: من نازانم لە ئێستادا پارتی سەردانمان دەكات یاخود نا، بەڵام پارتی موستەغنی (دەستبەردار) نابێت لە كۆمەڵ، بەپێچەوانەوە ئەگەر وابێت، پێموایە ئەوە هەڵەیەكە پارتی دەیكات، من ناڵێم كۆمەڵ بەشدار دەبێت یان نا، بەڵام پێموانییە پارتی پەیامی وای هەبێت. درەو میدیا: سەلیم كۆیی ئەندامی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی ئەمڕۆ لە لێدوانێكدا دەڵێ" لە بەرپرسانی پارتیمان بیستووە لە حكومەت بەشداریمان پێناكەن"، ئێوە چی دەڵێن؟ بیلال سلێمان: ئەوە رەئی كاك سەلیم خۆیەتی، من كۆمێنتم لەسەری نییە. درەو میدیا: ئێمە بیستومانە بەمزوانە سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی كۆدەبێتەوە‌و بڕیاری كۆتایی دەدات لەبارەی بەشداریكردن یان نەكردن لە حكومەت، ئەمە راستە ؟ بیلال سلێمان: نەخێر، هیچ بڕیارێكمان نییە بە زوترین كات كۆببینەوە، ئێمە تا بەرنامەی حكومەتی داهاتوومان بۆ دەرنەكەوێت‌و بەرچاومان روون نەبێت، هیچ كۆبونەوەیەك ناكەین، ئێمە پێشتر كۆبونەوەمان كردووە، بەڵام تائێستا بەرچاومان روون نییە، تا بەرچاومان روون نەبێت بڕیار نادەین. درەو میدیا: خەڵك دەپرسن حیكمەت لە چیدایە كۆمەڵ بڕیارنادات ببێت بە ئۆپۆزسیۆن، لەكاتێكدا پارتی بە ئاشكرا پێی دەڵێ بەشداری حكومەتت پێناكەم؟ بیلال سلێمان: شەرت نییە هەموو حیكمەتێك باسبكرێت، كۆمەڵ بەرنامەی خۆی هەیە، سەركردایەتی حزب بەرنامەی خۆی هەیە بۆ ئەو پرسانە، كۆمەڵ بۆ ئەو قۆناغە ئەمەی هەڵبژاردووە كە سیاسەتیەتی. درەو میدیا: بەڵام دیمەنەكە لە شەقام وا دەردەكەوێت كۆمەڵی ئیسلامی بەزۆر دەیەوێت خۆی بە پاسی حكومەتدا هەڵواسێ؟ بیلال سلێمان: نەخێر، ئێمە خۆمان هەڵناواسین، ئێمە كەس خێرمان پێناكات، خەڵكی هەرێمی كوردستان دەنگی بە ئێمەداوە، ئێمە متمانەی خەڵكمان بەدەستهێناوە، ئەوەندەی كە خەڵك متمانەی پێداوین، مافی خۆمانە داوای حەق‌و مافی ئەو خەڵكە بكەین كە دەنگی پێداوین، ئەمە لە حكومەتدابوون بێت یاخود لە موعارەزەبوون، هەركامیان بوو ئێمە نوێنەری ئەو خەڵكەین. درەو میدیا: دەكرێت وا لێكبدرێتەوە ئێوە بەهۆی بوونی یەكگرتووی ئیسلامی ناتانەوێ بچنە بەرەی ئۆپۆزسیۆن، یاخود ئەگەر ببن بە ئۆپۆزسیۆن ئامادەن لەگەڵ یەكگرتوو كاری هاوبەش بكەن؟ بیلال سلێمان: ئێمە لەگەڵ یەكگرتووی ئیسلامی لە رابردوودا لە چەندین قۆناغ پێكەوە بووین، هیچ كاتێك پێچەوانەی یەكتر هەڵسوكەوتمان نەبووە، لەبەرئەوە ئێمە لە حكومەتدا بین یان لە ئۆپۆزسیۆن، پێمانخۆشە لەگەڵ ئەوان لێكنزیك بین. (درەو میدیا): سەرەتا ئێوە لەگەڵ گۆڕان كۆبونەوەیەكتان كرد بۆ ئەوەی پێكەوە بڕیاربدەن لەسەر بەشداریكردن لە حكومەت، بەڵام ئێستا وا دەردەكەوێت گۆڕان لایخۆیەوە بڕیاریداوە بەشداری حكومەت بكات‌و ئێوەش خۆتان یەكلا نەكردوەتەوە، ئێستا پەیوەندییەكانتان لەگەڵ گۆڕان لە چ ئاستێكدایە ؟ بیلال سلێمان: ئێمە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان هەروەكو رابردوو پەیوەندییەكانمان بەهێزە، هیچ درزێك نەكەوتوەتە ناو پەیوەندییەكانمانەوە، ئەو پەیوەندیانەش بەردەوامە‌و پێكەوە هەماهەنگی‌و راگۆڕینەوەشمان هەیە، ئەو مەعلوماتانەی جەنابت باسی دەكەیت لەوانەیە هەڵەبن. درەو میدیا: واتا ئێوە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان باسی ئەوەتان نەكردووە پێكەوە بڕیار بدەن لەسەر بەشداریكردن یان نەكردن لە حكومەت ؟ بیلال سلێمان: نەخێر، پێكەوە بڕیارمان نەداوە كە پێكەوە بڕیاربدەین بچینە حكومەت، هەر حزبە‌و بڕیاری خۆی هەیە، هیچ رێككەوتنێكی پێشوەختمان نییە پێكەوە، كە یەكێكمان بەشداربوو لە حكومەت ئەوی تریش بەشدار بێت، بەپپَچەوانەشەوە.

(درەو میدیا): بزوتنەوەی گۆڕان كاندیدی بۆ پڕكردنەوەی پۆستی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی پێشكەشكردووە‌و سبەینێ سێ ئەندامی نوێ لە ئەنجومەنی پارێزگا دەستبەكاردەبن. سبەینێ ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی (49) هەمین كۆبونەوەی ئاسایی خۆی دەكات. بەپێی نوسراوی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی پارێزگا كە ئاڕاستەی سكرتێری ئەنجومەن كراوە، لە كۆبونەوەكەدا سێ ئەندامی نوێ بۆ ئەنجومەن سەردەكەون‌و سوێندی یاسایی دەخۆن‌و لە شوێنی سێ ئەندام دەستبەكاردەبن كە پێشتر خۆیان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان‌و پەرلەمانی عێراق كاندیدكردووە‌و سەركەوتوون. هەر لە كۆبونەوەكەدا دەستلەكاركێشانەوەی (ئەنوەر تاهیر) جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگا لەسەر پشكی گۆڕان پەسەند دەكرێت. لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا) محەمەد شێخ وەهاب ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لە فراكسیۆنی گۆڕان رایگەیاند، بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پڕكردنەوەی شوێنی ئەنوەر تاهیر لە پۆستی جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگا، (بەرزان محەمەد ساڵح)ی كاندیدكردووە. ئاماژەی بەوەشكرد، لە كۆبونەوەی سبەینێدا، لە فراكسیۆنی پارتی (بارزان حامد سەعید) لە جێگەی (دانا جەزا) دەستبەكاردەبێت‌و سوێندی یاسایی دەخوات، لە فراكسیۆنی یەكێتی (دیمەن رەزا رەشید) لە جێگەی (سەلمە فاتیح) دەستبەكاردەبێت، لە فراكسیۆنی گۆڕان (ئیسماعیل عەلی) لە جێگەی (غالب محەمەد) دەستبەكاردەبێت.  

( درەو میدیا): دادگای توركیا سزای ساڵێك و شەش مانگ زیندانیكردنی بەسەر عوسمان بایدەمیر و لەیلا بیرلیك پەرلەمانتارانی پێشووی پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" دا سەپاند. بە گوێرەی میدیاكانی توركیا، هۆكاری سزادانی ئەو پەرلەمانتارانە بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە كە ساڵی 2015 بەشداری خۆپیشاندانێكیان كردووە، كە بۆ ئیدانەكردنی قەدەغەی هاتوچۆی سەر ناوچەی سوری ئامەد و ناوچەی كەربۆرانی مێردین و جزیرە و سلۆپی رێكخرابوو. لە دانیشتنی دادگادا كە لە شرناخ بەڕێوەچوو، دادگا بە پاساوی ئەوەی لە دژی یاسای رێپێوان و خۆپیشاندان بوون، بۆ هەر یەك لە عوسمان بایدەمیر و لەیلا بیرلیك بڕیاری سزای ساڵێك و ٦ مانگ زیندانیی دەركرد.     

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت نزیكەی 20 ساڵ ئەزمونی هەبوو لە كاری دەرهێنان‌و سیناریۆی فیلمەكاندا، خۆی لە سیناریۆی هاوڕێیەكیدا كوژرا، ئەمە چیرۆكی رەحیم زەبیحی دەرهێنەری درامای "ماڵەكەی مەعروف"ە. ئێوارەی رۆژی هەینی رابردوو لە شیوێكدا لە نزیك رێگای (نیزەڕۆ)ی شاری بانە ئۆتۆمبیلێك دۆزرایەوە كە ئاگری گرتبوو. لەناو ئەو ئۆتۆمبیلەدا كەسێكی ناسراو هەبوو، كە (رەحیم زەبیحی)ی فلیمساز‌و دەرهێنەری بەناوبانگی كورد بوو لەگەڵ براكەی (كەیوان زەبیحی). ئەوە روداوێكی هاتوچۆی ئاسایی نەبوو، بەهۆی (رەحیم زەبیحی)یەوە هەرزوو هەواڵەكە سنوری رۆژهەڵاتی كوردستان‌و ئێرانی بڕی‌و گەیشتە هەموو جیهان، هەواڵی مەرگی دەرهێنەرێك كە جێپەنچەی لەسەر سینمای كوردستان‌و ئێران دیارە. چی رویدا؟ لەبارەی مردنی (رەحیم زەبیحی)ی براكەی، گێڕانەوەی جیاواز هەیە، بەڵام ئەوەی هەر لە سەرەتاوە گومانی دروستكرد، ئەوە بوو كە ئەو دوو برایە بە روداوێكی هاتوچۆی ئاسایی نەمردوون‌و دەستێك لە پشت روداوەكەوە هەیە. سەرەتا هەندێك گومانیان كرد، دەسەڵاتدارانی كۆماری ئیسلامی لە پشت كوشتنی ئەو سینەماكارەی كوردەوە بن‌و لەڕێگەی رووداوی هاتوچۆوە سیناریۆی كوژرانەكەی جێبەجێ كرابێت، سیناریۆیەك كە رەنگە هەرگیز زەبیحی لە ژیانی فیلمسازی خۆیدا بیری لێنەكردبێتەوە، ئەوەی گومانەكانی زیاتر كرد، دوای مردن‌و سوتانیان لەناو ئۆتۆمبیلەكەدا تەرمی ئەو دوو برایە بە دەستبەستراوەیی دۆزرایەوە، بەڵام دوای 24 كاتژمێر لە رووداوەكە، دەسەڵاتدارانی ئێران دەستگیركردنی بكوژی دوو براكەیان راگەیاند. هەندێك سەرچاوەی نافەرمی باسلەوە دەكەن، بەر لە مردنی زەبیحی هەواڵی بە كەسوكاری داوە كە لەلایەن هێزە ئەمنییەكانەوە دەستگیركراوە، بەڵام ئەم زانیارییە تائێستا پشتڕاستنەكراوەتەوە. كاتی دۆزینەوەی تەرمی زەبیحی‌و براكەی بكوژەكە كێیە؟ ئەمڕۆ عەلی ئازادی یاریدەدەری فەرماندەی پۆلیسی پارێزگای كوردستان بۆ كاروباری كۆمەڵایەتی لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی فەرمی هەواڵی كۆماری ئیسلامی ئێران كە بە (ئیرنا) ناسراوە، ئاشكرایكرد، بكوژی (رەحیم زەبیحی)‌و براكەی دەستگیركراوە. بەپێی قسەی یاریدەدەری فەرماندەی پۆلیس" بكوژەكە دانی بەوەدا كە پەیوەندییەكی دۆستانەی لەگەڵ رەحیم زەبیحی‌و براكەی هەبووە‌و لەوچوارچێوەیەشدا ناكۆكییەكی دارایی كەوتوەتە نێوانیان". بكوژەكە باسی لەوە كردووە" رۆژی رووداوەكە زەبیحی‌و براكەی دەعوەت كردووە بۆ قاوەخانەیەك‌و لەوێ حەبی بێهۆشكەری پێداون‌و دواتر بۆ ماوەی یەك كاتژمێر بە دەوروبەری شاردا پیاسەی لەگەڵ كردوون". یاریدەدەری فەرماندەی پۆلییسی پارێزگای كوردستان یاریدەدەری پۆلیسی پارێزگای كوردستان ناوی بكوژی دوو براكەی ئاشكرانەكرد، بەڵام محەمەد فەلاحی فەرمانداری شاری بانە لە لێدوانێكدا بۆ سایتی پۆلیسی ئێران وتی: بكوژەكە ناوی (عەباس ئەكبەر مراغەیی)ە‌و دوای بێهۆشكردنیان، دوو براكەی لەناو ئۆتۆمبیلەكەیاندا بردووەتە شیوێكی كەناری رێگاكە‌و بەنزینی پێدا كردووە‌و سوتاندویەتی. فەرمانداری بانە بە هەمانێشوە باسی لە ناكۆكی دارایی كرد لە نێوان بكوژو كوژراوەكاندا، بەڵام هێشتا وردەكاری ئەو ناكۆكییە نازانرێت كە بووە هۆی مردنی یەكێك لە ناسراوترین سینەماكارەكانی كورد لە رۆژهەڵاتی كوردستان. بەگوێرەی قسەی ئاژانسی (فارس)، رەحیم زەبیحی‌و كەیوان برای لە كورسی پشتەوەی ئۆتۆمبیلەكەدا بوون‌و دەستەكانیان بەستراوەتەوە. زانیارییەكان باسلەوەدەكەن، ئەو ئۆتۆمبیلەی كە دوو براكەی تێدا كوژراوە بەناوی (هاوسەر)ەكەی رەحیم زەبیحییەوەیە. رەحیم زەبیحی كێیە؟ رەحیم زەبیحی كوڕی (مستەقا زەبیحی) یەكێك لە كەسایەتی‌و بنەماڵە ناسراوەكانی شاری بانەی رۆژهەڵاتی كوردستانە‌و براكانی كەسانی كاسبكاری ناسراون بوون لە ناو بازاڕی بانەدا. زەبیحی ساڵی 1971 لە شاری بانە لەدایكبووە، ئەو 20 ساڵ ئەزمونی كاركردنی هەبوو لە بواری دەرهێنان‌و سیناریۆدا. یەكەمین كاری دەرهێنانی رەحیم زەبیحی لە ساڵی 2002 دا بوو بۆ كورتەفیلمێك بەناوی "هاوار"، ئەو فیلمە لەسەر ئاستی ناوخۆ‌و دەرەوە مشتومڕی زۆری دروستكرد. كورتە فیلمی "هاوار" بەشداری كردووە لە فێستیڤاڵەكانی كورتە فیلمدا لە (تاران- ئەسفەهان- سونی- وارش- باران- كلرمۆنت فراند فەرەنسا- هامبۆرگی ئەڵمانیا- ساوپاولۆی بەرازیل)و چەندین فیستیڤاڵی تر، وەكو باشترین كورتە فیلمی فیستیڤاڵی "كلرمۆنت فراند فەرەنسا" هەڵبژێردرا.  زەبیحی دوای كورتە فیلمی "هاوار"، كاری دەرهێنانی چەند كورتە فیلمێكی تری كرد لەوانە (سەتەلایت –  ئەو پیاوەی كە چوو بۆ گەڕان- كۆتایی جەنگ- قاچاخچی- استرس). فیلمەكانی زەبیحی بەشداری چەندین فیستیڤاڵیان كرد لەسەر ئاستی جیهان، تەوەری فیلمەكانی ئەو زیاتر لە دەوری پرسی توندوتیژی دژی ژنان‌و منداڵان‌و قوربانیانی جەنگ دەسوڕایەوە. لە هەرێمی كوردستان رەحیمی زەبیحی زیاتر دوای دەرهێنانی درامای "ماڵەكەی مەعروف" ناسرا، كە تائێستاش ئەو درامایە بینەری خۆی لەدەستنەداوە‌و بەردەوام دیمەنەكانی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان نیشان دەدرێتەوە. زەبیحی زۆرجار دەیوت" خەمی مرۆڤەكان منی كرد بە سینەماكار". ​​​​​​​ هەندێك لە چالاكییە هونەرییەكانی تری زەبیحی: •    ساڵی 2004 ئەندامی لیژنەی دادوەری فێستیڤاڵی كورتە فیلمی سلێمانی بووە •    ساڵی 2005 ئەندامی لیژنەی دادوەرانی فێستیڤاڵی فیلمی ئاماد بووە •    ساڵی 2005 ئەندامی لیژنەی دادوەری كورتە فیلمی رانیە بووە ئەمڕۆ لە مەراسیمێكدا بە ئامادەبوانی سەدان كەس لە خەڵكی شاری بانە، تەرمی رەحیم زەبیحی‌و كەیوان زەبیحی برای لە گۆڕستانی "سلێمان بەگ" بەخاكسپێردرا.  

راپۆرتی: نامیق رەسوڵ  هاوشێوەی پرسی بەشداریكردن لە كابینەی نوێی حكومەت كە بزوتنەوەی گۆڕانی بەسەر دوو بەرەی پشتگیر و دژ دابەشكردووە، ئامادەكارییەكانی ئەو بزوتنەوەیەش بۆ بەستنی كۆنفرانسی نیشتمانی ناڕەزایەتی لێدەكەوێتەوە. بزوتنەوەی گۆڕان لە هەردوو هەڵبژاردنی  پەرلەمانی عێراق و پەرلەمانی كوردستان كە مانگی ئایار و ئەیلولی ئەمساڵ بەڕێوەچوو، رووبەڕووی شكستبووە و كورسییەكانی لە هەردوو پەرلەمانەكەدا بەرێژەیەكی بەرچاو كەمیكرد و ئەوەش ناڕەزایەتی هەڵسوڕاوان و دەنگدەرانی بزوتنەوەكەی لێكەوتەوە. لە دوای هەڵبژاردنەكان بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ئەنجامدانی گۆڕانكاری لە دەستوری بزوتنەوەكە و كۆی جومگەكاندا بەنیازە كۆنفرانسی نیشتمانی ببەستێت و پاشان بۆ نوێكردنەوەی سەرجەم ئۆرگانەكانی، هەڵبژاردن بكرێت. لیژنەی باڵا و لاوەكی سەرەتای ئەم هەفتەیە خانەی راپەڕاندنی گۆڕان كۆبووەوە و بڕیاریدا لیژنەیەكی باڵا و چەند لیژنەیەكی لاوەكی بۆ ئامادەكاری كۆنفرانسی نیشتمانی پێكبهێنێت، شۆڕش حاجی ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان دوای كۆبوونەوەكەی خانە بە میدیاكانی حزبەكەی راگەیاند:" لە كۆبونەوەی خانەی راپەڕاندندا كۆمەڵێك بابەت و تەوەری هەستیار و گرنگ تاوتوێكران و بڕیار و راسپاردەی پێویستمان بۆ هەریەك لەو تەوەر و بابەتانە دەركرد، كە گرنگترینیان لەژێر رۆشنایی بڕیاری جڤاتی نیشتمانی بوو بە دیاریكردنی لیژنەی باڵای ئامادەكاریی كۆنفرانسی نیشتمان".. وتیشی: "شانبەشانی ئەو لیژنە باڵایە، نۆ لیژنەی لاوەكی دیكەمان دروستكرد بۆ پێداچونەوە و هەڵسەنگاندنی هەمو ئۆرگانەكانی بزوتنەوەی گۆڕان و پێداچونەوە بە بەرنامەی سیاسی و دەستوری ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان". هەنگاوەكانی خانەی راپەڕاندن دەستوریی نین هەنگاوەكەی خانەی راپەڕاندن بۆ پێكهێنانی لیژنەی ئامادەكاری كۆنفرانسی نیشتمانی ناڕەزایەتی لێكەوتەوە و لە یەكەمین كاردانەوەدا  پەرلەمانتارێكی  ئەو حزبە دەڵێت:" ئەو هەنگاوانەی ئێستای خانەی راپەراندن دەربارەی كۆنفرانسی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەیانگرێتە بەر دەستوری نین". هۆشیار عەبدوڵا، پەرلەمانتاری گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق لە لێدوانێكدا بۆ سایتی سپی میدیا دەڵێت" ئەو هەنگاوانەی ئێستا خانەی راپەراندن دەربارەی كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەیانگرێتە بەر دەستوری نین و خانە ئەو دەسەڵاتەی نیە خۆی بكات بە لیژنەی باڵای كۆنفرانس و لیژنە فەرعیەكانیش بە سەرۆكایەتی یەكێك لە ئەندامانی خانە ببات بەڕێوە". جەختیشدەكاتەوە كە  "بە گوێرەی دەستور جڤاتی نیشتمانی بڕیارئەدات نەك خانە ، دەبێت جڤات كۆببێتەوە و بڕیار لە سەر لیژنەی باڵا و كۆی هەنگاوەكان بنێت بۆ ئامادەكاری كۆنفرانس ". پەرلەمانتارەكەی فراكسیۆنی گۆڕان دەشڵێت:  "بە ڕاشكاوی دەلێم گۆڕان دەبێت گۆڕانكاری ریشەیی لە قیادە و روئیاكەیدا بكات ، ئەوەی ئێستا دەگوزەرێ هێشتنەوەی هەمان قیادە و روئیایە بۆ ئەوەش دەبێت ئەندامانی هەردوو جڤاتەكە هەڵوێستیان هەبێت نابێت بێدەنگ بن". پرۆگۆڕانیش قسەی هەیە ژمارەیەك هەڵسوڕاوای بزوتنەوەی گۆڕان كە زۆرینەیان لە هەندەران و لە ئەنجومەنەكانی ئەوروپای بزوتنەوەەی گۆڕانن، ماوەیەك لەمەوبەر پرۆژەیەكیان بۆ چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان ئاراستەی لێپرسراوانی بزوتنەوەكە كرد و پرۆژەكەیان ناولێناوە " پرۆگۆڕان". پرۆگۆڕان لە دووەم هەنگاویدا بەرامبەر بە ئامادەكارییەكانی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ بەستنی كۆنفرانسی نیشتمانی ، بەیاننامەیەكی ناڕەزایەتی دەركردووە و دەڵێت:" دەستوری گۆڕان دەسەڵاتی پێكهێنانی ئەو لیژنەیەی داوە بە جڤاتی نیشتمانی، بۆیە دەستێوەردانی خانەی راپەڕاندن لەو پرۆسەیە دژە بە دەستوری گۆڕان.". ئاماژەی بەوەشداوە كە "بەرامبەر بەم پێشێلكردنەی دەستور ژمارەیەكی زۆری هەڵسوڕاو و دەنگی نارەزاییان بەرز كروەتەوە و داوای هەڵوەشاندنەوەی لیژنەكە و ئەنجامدانی ئەو ئەركە بە پێی دەستور دەكەن و پرۆگۆڕان هەمان هەڵوێستی هەیە و پشتگیری تەواوی دەنگە ناڕازییەكان دەكات". دەستوری گۆڕان و كۆنفرانسی نیشتمانی بە گوێرەی مادەی یەكەم لە بەشی سیانزەیەمی دەستوری ناوخۆی بزوتنەوەی گۆڕانی پەسەندكردنی یەكەمین كۆنگرەی یەكەم ، كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لە ئەنجامی كۆبوونەوەی نوێنەرانی هەڵبژێردراوی بنكە رێكخراوەیی و دامەزراوەكانیدا دەبەسترێت و بەرزترین دەسەڵاتی بزوتنەوەكەیە. لە مادەی دووەمی هەمان بەشیشدا هاتووە:لە هەلومەرجی نائاساییدا كۆنفرانسی نیشتمانی دەبێت بەر لە هەڵبژاردنی گشتی بە ماوەیەك ببەسترێت، بەڵام لە ئەمساڵدا بزووتنەوەكە بەبێ‌ بەستنی كۆنفرانسێك بەشداری هەردوو هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و كوردستانی كرد. كێ‌ داوای بەستنی كۆنفرانس دەكات؟ بە گوێرەی بڕگەی دووەم لە مادەی دووەمی بەشی یانزەیەمی دەستوری ناوخۆی گۆڕان، لە هەلومەرجی نائاسایی، یان لە كاتی پێویستدا، لەسەر داوای دووسێیەكی ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی یان نیوەی ئەنجومەنی قەزاكان دەبەسترێت و لە كاتی ئاسایشدا كۆنفرانس چوارساڵ جارێك دەبەسترێت. ئامادەكاریی بۆ كۆنفرانس دەستوری ناوخۆی گۆڕان، ئەركی ئامادەكاری بەستنی كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕانی خستوەتە ئەستۆی جڤاتی نیشتمانی نەك خانەی راپەڕاندن و لە مادەی دووەمی ئەو بەشەدا و لە ئەركەكانی جڤاتی نیشتمانیدا دەڵێت:" ئامادەكاری دەكات بۆ بەستنی كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان". بە گوێرەی مادەی شەشەمی بەشی سیانزەیەمی دەستوری ناوخۆی گۆڕان بەمشێوەیە ئامادەكاری بۆ بەستنی كۆنفرانس نیشتمانی دەكرێت: یەكەم: رێكخستنی تۆماری دەنگدەران: ئەم ئەركەی خستوەتە ئەستۆی ژووری پەیجوری بزوتنەوەی گۆڕان و بە هەماهەنگی ژووری هەڵبژاردن و دیاریشیكردووە كە تەنها ئەو ئەندام و هەڵسوڕاوانەی ناویان لە تۆمەاری دەنگدەراندا نوسراوەن لە پرۆسەی هەڵبژاردنی نوێنەرانی كۆنفرانسدا مافی دەنگدانیان هەیە. دووەم: ئەو هەڵسوڕاوانەی لەم قۆناغەی هەڵبژاردندا ناویان لە تۆماری دەنگدەراندا دەنوسرێت بریتین لە : •    ئەندامانی دەستەی بەڕێوەبردنی قەزاكان. •    بازنەوانەكان، ئەندامانی ئەنجومەنی بازنە، بنكەوانەكان، وێستگەوانەكان. •    رێكخەر و ئەندامانی رایەڵە بەگشتی. خۆكاندیدكردن بۆ كۆنفرانسی نیشتمانی: یەكەم: هەر هەڵسوڕاوێك بزوتنەوەی گۆڕان لەهەر ئاستێكی رێكخراوەیی دابێت، گەر مەرجەكانی تێدابێت بۆی هەیە لە بازنەیەكی هەڵبژاردندا خۆی بۆ ئەندامێتی كۆنفرانستی نیشتمانی كاندید بكات. دووەم: هەر هەڵسوڕاوێك ویستی خۆی كاندید بكات، دەبێت فۆرمی تایبەت پڕبكاتەوە و پێشكەشی ژووری هەڵبژاردنی بكات. سێیەم: پاش لێكۆڵینەوە لە هەبوونی مەرجەكانی خۆكاندیدكردن ناوەكانیان ئەڕاستێنرێ. ئەركەكانی كۆنفرانسی نیشتمانی یەكەم: دانانی بەرنامەی سیاسی بزوتنەوەی گۆڕان لە بوارە جیاجیاكاندا. دووەم: پێداچوونەوەی دەستوری ناوخۆی بزوتنەوەی گۆڕان. سێیەم: گۆڕینی دروشمی بزوتنەوەكە یان لۆگۆكەی بەپێی گۆڕانی هەلومەرجی گشتی ئەگەر پێویستی كرد. چوارەم: پەسەندكردن و دەستكاری پلاتفۆرمەكانی هەڵبژاردنەكانی پارێزگا، هەرێم و عێراقی فیدراڵ. پێنجەم: هەڵسەنگاندنی ئەدائی نوێنەرەكانی لە دەزگا هەڵبژێدراوەكانی پارێزگان هەرێم و عێراقی فیدراڵدا. شەشەم: هەڵسەنگاندنی ئەدائی جڤاتی نیشتمانی. كۆنفرانس و هەڵبژاردن ئەوەی كۆنفرانسی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان لە حزبەكانی تری كوردستان و بگرە ناوچەكە و جیهانیش جیائەكاتەوە ئەوەیە كە هیچ هەڵبژاردنێك بۆ نوێكردنەوەی جڤاتی گشتی و نیشتمانی و خانەی راپەڕاندن و رێكخەری گشتی بزوتنەوەكە ئەنجامنادرێت و نوێكردنەوەی ئەو ئۆرگانە باڵایانەی بزوتنەوەكە لە پرۆسەیەكی تری جیا لە كۆنفرانس نوێدەكرێنەوە.

( درەومیدیا): لەدوای بڵاوبونەوەی هەواڵی  گیان لەدەستانی دەرهێنەر و سینەماكار رەحیم زەبیحی و براكەی هەرزوو گومان لەسەر گیان لەدەستدانی دروست بوو، بەتایبەت دوای ئەوەی راگەیەنرا كە بەدەستبەستراوی لەناو ئۆتۆمبیلەكەیاندا بوون و ئاگر لە ئۆتۆمبیلەكەیان بەربووە. بە وتەی سەرهەنگ ڕەسوڵ كەرەمی بەڕێوەبەری پۆلیسی بانە" بكوژی ئەو دوو برایەیان دەستگیركردووە، كە سەرەتا ئەو دوو برایەی ژەهراوی كردووە و دواتر بۆ دەرەوەی شاری بردوون و ئۆتۆمبێلەكەیانی ئاگرداوە". بەڕێوەبەری پۆلیسی بانە ئاژانسی ڕەسمی ئێران( ئیرنا)ی راگەیاندووە،  "بكوژی ئەو دوو برایە كەسێكە بە ناوی (ئەكبەر عەباس پوور) خەڵكی قەزای مەراغەیە لە پارێزگای تەورێز و هۆكاری كوشتنەكەشی گەڕاندۆتەوە بۆ كێشەیەكی دارایی لەنێوان ئەكبەر و ڕەحیم و كەیوانی برای".  هاوكات عەبدوڵڵا فەتحی جێگری كۆمەڵایەتی پۆلیسی پارێزگای كوردستان ( سنە) بە ئاژانسی میهری ئێرانی راگەیاندووە"بە هەوڵی پۆلیس و پێوشوێنگری پۆلیس ڕۆژی ڕابردوو بكوژی هونەرمەند ڕەحیم زەبیحی و براكەی دەستبەسەر بوو". ئاماژەی بەوەشداوە لە رۆژانی داهاتوودا " زیاتر لە شوناسی ئەم كەسە زانیاری بڵاو دەبێتەوە".  

( درەو میدیا):  سەرلە ئێوارەی ئەمڕۆ لە شاری بانە ڕەحیم زەبیحی دەرهێنەر و سینەماكاری كورد لەگەڵ كەیوان زەبیحی برای بە ڕووداوی هاتوچۆ گیانیان لەدەستدا. بە گوێرەی زانیارییەكان، رووداوەكە لە نزیك ناوچەی نیزەڕۆی بانە، روویداوە و لە ئاكامیشدا ئۆتۆمبێلەكەیان وەرگەڕاوە و گڕی گرتووە، بەهۆیەوە هەردووكیان گیانییان لەدەستداوە. سایتی “كوردستان و كورد” لەسەر زاری پەیامنێرەكەیەوە لە بانە ڕایگەیاند: تەرمی سووتاو و بێ گیانی هونەرمەند ڕەحیم زەبیحی و براكەی بە دەستبەستراوی لە ماشێنەكەدا دۆزراوەتەوە و بەوەش گومانی كوشتنی بە ئەنقەستی ئەو دوو برایە بەهێز دەبێ. ڕەحیم زەبیحی ساڵی 1971لە شاری بانە لە دایك بووە و یەكێكە لە سینەماكارانی بەتواناكانی كوردە. كورتە فیلمەكانی: “هاوار”، “سەتەلایت”، “كۆتایی شەڕ”، “ئەو پیاوەی كە چوو بۆ سەیران”، “ساتە مەزادكراوەكان”، “تیرۆریستێك دادەبەزێ”، “رۆژی دوایی”، “ئیسترێس″، “سەمای ڕەنگەكان”، “ژانی دابڕانی ئەبەدی”، فیلمی “وڵاتی ئەفسانە” چەند بەرهەمێكی سینەمایی ناوبراون كە لە چەندین فیستیڤاڵی سینەمایی ناوچەیی و جیهانیی گرنگدا پیشان دراون و خەڵاتیان وەرگرتووە.  

 (درەو میدیا):  ئەندامێكی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەڵێ" ئەو ناوانەی كە لەبارەی كاندیدەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پۆستە باڵاكان بڵاودەكرێنەوە، راست نین". لە لێدوانێكدا بۆ (درەەو میدیا)، عەبدولڕەزاق شەریف ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان راگەیاند، ئەو ناوانەی بڵاوكراونەتەوە لەبارەی كاندیدەكانی گۆڕان بۆ پۆستە باڵاكان، هیچی راست نین، چونكە هێشتا بڕیاریان نەداوە بەشداری كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم بكەن یان نا. وتی: بڕیاری بەشداریكردنی گۆڕان لە حكومەت لە جڤاتی نیشتمانییەوە یەكلادەكرێتەوە. لەبارەی كاندیدەكانی پارتی بۆ هەردوو پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان‌و سەرۆكی حكومەتی داهاتوو، عەبدولڕەزاق شەریف ئاماژەی بەوەكرد" گواستنەوەی تەوریسی سیاسی و حوكمی بنەماڵەیی لە حزبەوە بۆ ناو حكومڕانی لە هەرێمی كوردستاندا قبوڵ ناكرێت، ئەم مەبدەئە لای گۆڕان‌و گۆڕانخوازەكان جێگای گفتوگۆ و سازشكردن نیە".    

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت نێچیرڤان بارزانی دەیەوێت ئەو هاوكێشەیە هەڵوەشێنێتەوە كە دەڵێ" بۆئەوەی ببێت بە سەرۆكی پارتی دەبێت بە سلكی پاراستندا تێپەڕێت" ئەو پۆستێكی "بێدەسەڵات"ی قبوڵكردووە بە هیوای گەیشتن بە "لوتكەی دەسەڵات" لەناو حزبەكەیدا. رۆژی دووشەممەی رابردوو ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان كاندیدكردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان‌و مەسرور بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەتی داهاتووی هەرێم راگەیاند. كاندیدكردنی مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانی بۆ ئەو دوو پۆستە باڵایە، دوا ئەڵقەی زنجیرەیەك رێوشوێن بوو كە پارتی پێشتر بۆ وەرگرتنی هەردوو پۆستەكە گرتیەبەر. پارتی بەرلەوەی كاندیدی خۆی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەت‌و سەرۆكی هەرێم ئاشكرا بكات، نەخشەی سیاسی خۆی بۆ هەرسێ سەرۆكایەتییەكەی هەرێم (سەرۆكایەتی هەرێم- سەرۆكایەتی حكومەت- سەرۆكایەتی پەرلەمان) داڕشتووە‌و ئەوەی ئێستا كاری لەسەر دەكات، جێبەجێكردنی ئەو نەخشە رێگایەیە. پارتی‌و سەرۆكایەتی هەرێم كاندیدكردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم لەلایەن پارتییەوە، خوێندنەوەی جیاوازی بۆ دەكرێت، بەتایبەتی لەكاتێكدا ئەو دامەزراوەیە ئێستا بەپێی یاسا هەڵپەسێردراوە‌و دیارنییە كەی‌و بە چ شێوە‌و دەسەڵاتێكەوە كارا دەكرێتەوە. (درەو میدیا) لە چەندین سەرچاوەی ئاگادارەوە زانیاری دەستكەوتووە، نێچیرڤان بارزانی خۆی ئارەزووی وەرگرتنی ئەو پۆستەی كردووە‌و كاری زۆریشی بۆ كردووە. نێچیرڤان بارزانی بە خۆكاندیدكردنی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم، كۆتایی بە (17) ساڵ تەمەنی خۆی هێنا لە پۆستی سەرۆك وەزیراندا، ئەو دەبێت بە سەرۆكی هەرێم، بەڵام سەرۆكێكی جیاواز لە مەسعود بارزانی مامی، چونكە بە پێچەوانەی مامییەوە كە بەشێوەی راستەوخۆ لەناو خەڵكەوە هەڵبژێردرا‌و پەرلەمان نەیدەتوانی لێپرسینەوەی لەگەڵ بكات، نێچیرڤان بارزانی لەناو پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت‌و بەشێكی زۆریش لە دەسەڵاتەكانی دەدرێت بە سەرۆك وەزیران، واتە مەسرور بارزانی. پرسیارەكە ئەوەیە ئایا بۆچی نێچیرڤان بارزانی پۆستی سەرۆكی هەرێمی بەو بارودۆخەوە قبوڵكردووە؟ رەنگە وەڵامی ئەم پرسیارە لە پەیوەست بە بارودۆخی ناوخۆیی پارتی وەڵامبدرێتەوە، نێچیرڤان بارزانی ئێستا جێگری سەرۆكی پارتییە، بە وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی هەرێم بە هەمان قۆناغەكانی مەسعود بارزانی مامیدا تێدەپەڕێت‌و چاوی لەوەیە لەم هەنگاوەوە بەرەو گرتنەدەستی لوتكەی دەسەڵات لەناو پارتی (سەرۆكی پارتی) هەڵبكشێت. نێچیرڤان بارزانی دەیەوێت ئەو هاوكێشەیە هەڵوەشێنێتەوە كە پێشتر دەوترا هەركەسێك كە دەبێت بە سەرۆكی پارتی دەبێت پێشتر بە فیلتەری "دەزگای پاراستن"دا تێپەڕیبێت. كاندیدكردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كاریگەری گەورەی دەبێت لەسەر پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، نەخشەی پارتی بۆ كابینەی نوێ ئەوەیە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم بدرێت بە (مەلا بەختیار) بەرپرسی دەستەی كارگێڕی یەكێتی نیشتمانی كە ئێستا لە حزبەكەی زویر بووە‌و لە ماڵەوە دانیشتووە، پارتی بەم هەنگاوە دەیەێت هەم مەلا بەختیار وەكو سەركردەیەك كە بەردەوام كۆنتاكتی لەگەڵ پارتی هەیە بگەڕێنێتەوە بۆ ناو یەكێتی، هەم دەیەوێت جێگرێك لە سەرۆكایەتی هەرێم بۆ نێچیرڤان بارزانی دابنێت كە دوچاری سەرئێشەی نەكات. لە خاڵەتی رازینەبوونی یەكێتی بە دانانی مەلا بەختیار لە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم، رەنگە پارتی پۆستەكە بدات بە كەسێك لە بزوتنەوەی گۆڕان‌و بۆ ئەوەش باس لە (مستەفا سەید قادر) وەزیری پێشووی پێشمەرگە دەكرێت. پارتی‌و سەرۆكایەتی حكومەت كاندیدكردنی مەسرور بارزانیش بۆ پۆستی سەرۆكی داهاتووی حكومەت، پێشتر بەچەندین قۆناغ‌و رێوشوێندا تێپەڕیوە، مەسعود بارزانی كاری ئەوتۆی كردووە بۆ سەرخستنی كوڕەكەی لە سەرۆكایەتی حكومەت. لە یەكەم هەنگاودا بارزانی باوك، فوئاد حسێنی لە پۆستی وەزارەتی دارایی عێراق جێگیركرد وەكو كەسێكی نزیك‌و باوەڕپێكراوی خۆی، بارزانی بەم هەنگاوە دەیەوێت رێگای سەركەوتنی كوڕەكەی لە پۆستی سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم بكاتەوە‌و لەو رێگەیەوە كێشە داراییەكانی حكومەتی هەرێم لەگەڵ بەغداد چارەسەربكات‌و بەربەستی ئابوری لەبەردەم سەرۆكایەتی كوڕەكەیدا لابدات. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەر لە چوارچێوەی ئەو هەوڵانەی كە خراونەتەگەڕ بۆ سەرخستنی مەسرور بارزانی لە سەرۆكایەتی حكومەت، پارتی دەیەوێت مەرجەكەی یەكێتی قبوڵ بكات‌و یەك جێگر بۆ سەرۆكی حكومەت دابنێ‌و ئەو پۆستەش بدات بە یەكێتی (قوباد تاڵەبانی)، چونكە بەبێ هەماهەنگی یەكێتی لە زۆنی سەوز، كابینەكەی مەسرور بارزانی سەركەوتوو نابێت. مەسرور بارزانی كە تائێستا وەكو روخسارێكی ئەمنی‌و دورەپەرێز لە جەماوەر دەركەوتووە، بە هاتنی بۆ سەرۆكایەتی حكومەت دەیەوێت هاوشێوەی نێچیرڤانی بارزانی پێگە جەماوەرییەكەی بەهێز بكات، بۆیە بارزانی باوك‌و هەموو پارتی كار بۆ سەرخستنی دەكەن. پارتی‌و سەرۆكایەتی پەرلەمان پارتی سەرباری ئەوەی بۆ راگرتنی پارسەنگی بنەماڵەی بارزانی هەردوو پۆستی (سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی حكومەت) بۆ خۆی دەبات، بەڵام دەستبەرداری پەرلەمانی كوردستانیش نابێت. نەخشەی پارتی بۆ پەرلەمانی نوێی كوردستان ئەوەیە، پۆستی سەرۆكی پەرلەمان بدرێت بە یەكێتی، بەڵام جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان لای پارتی بێت‌و جێگری دووەمیشی بدرێت بە كەسێك لە پێكهاتەكان كە نزیك بێت لە پارتییەوە. پارتی دەیەوێت پەرلەمانی كوردستان لە خزمەتی كابینەكەی مەسرور بارزانیدا بێت‌و نایەوێت لە سەرۆكایەتی پەرلەماندا دوچاری كێشە ببێت، سەرباری ئەمەش پارتی لەم خولەدا زۆرینەی پەرلەمان پێكدەهێنێت‌و سەرۆك‌و زۆرینەی ئەندامانی فراكسیۆنی پارتیش كەسانی سەربە مەسرور بارزانین.  

(درەو میدیا): هەرێمی كوردستان لە مانگی تشرینی دووەمی ( 11) بڕی 13 ملیۆن و 110 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە كردووە و داهاتەكەشی  760 ملیۆن و 380 هەزار دۆلار بووە كە دەكاتە نزیكەی ( 930 ملیار دینار). بەپێی راپۆرتێكی گۆشەی ئابوری ژووری توێژینەوەی سیاسی بزوتنەوەی گۆڕان و لە ئامادەكردنی ئەنوەر كەریم، ئاماژە بە فرۆش و داهاتی نەوتی هەرێم كراوە. بەپێی راپۆرتەكە لە مانگی تشرینی دووەمی 2018 هەرێمی كوردستان لە ڕێگای بۆرییەوە 13  ملیۆن و110 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە كردووە بۆ بەندەری جەیهانی توركی، واتا لەە یەك رۆژدا ( 13110000÷30= 437000 هەزار بەرمیلی رۆژانە. -تێكرای نرخی نەوتی برێنت بۆ مانگی تشرینی دووەم (68) دۆلار بووە،  هەرێمی كوردستان نەوتەكەی بە (10) دۆلار كەمتر دەفرۆشیت لە نرخی نەوتی برێنت واتە (58) دۆلار، كەواتە داهاتی نەوتی هەرێمی كوردستان ( 13110000×58 = 760.380.000 حەوت سەدو سەشت ملیۆن و سێ سەدو هەشتا هەزار دۆلار. http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=2431  

سەرچاوە: شەرقولئەوسەت وەرگێڕانی: ئارام مەحمود  دواجار، "سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان" كە مەسعود بارزانی سەرۆكایەتی دەكات پێشبینییەكانی تایبەت بەو كەسایەتییە یەكلایكردەوە، كە حكومەتی زۆرینە لە هەرێمی كوردستانی عێراق پێكدەهێنێت، دوێنێ‌ بەشێوەیەكی فەرمی لەزاری وتەبێژی حزبەكەوە ڕایگەیاند، مەسرور كوڕە گەورەی بارزانی‌و بەڕێوبەری ئاژانسی پاراستن كە بە لێهاتووی‌و شارەزایی ناوی دەهێنرێت، دەبێتە سەرۆكی حكومەتی هەڵبژێردراو، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆكی حكومەتی كاربەڕێكەرو جێگری سەرۆكی حزب‌و كوڕی برای كۆچكردووی (ئیدریس)و زاوای، كاندیدی حزبە بۆ سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان.  چاودێران پێیانوایە، ئەم بڕیارانەی پارتی لەچوارچێوەی ڕێكخستنی حزبیی‌و بنەماڵەیدایە، ڕێگەخۆشدەكات بۆ نەوەی سێیەمی بنەماڵەی بارزانییەكان، كە نێچیرڤان‌و مەسرور بارزانی نوێنەرایەتی دەكەن، سەركردایەتی هەرێم بكەن، دوای مەلا مستەفا بارزانی (باپیریان) كە دامەزرێنەری "پارتی دیموكراتی كوردستان"ە‌و دوای خۆی كوڕەكانی ئیدریس (لەساڵی 1987 كۆچی كردووە)‌و مەسعود، شوێنیان گرتوەتەوە.  مەسرور بارزانی، دوای كاندیدكردنی بەشێوەیەكی فەرمی لەلایەن حزبەوە، دەستدەكات بە گفتوگۆ لەگەڵ هێزو پارتە براوەكان لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی هەرێم كە لەكۆتایی مانگی ئەیلولی ڕابردودا بەڕێوەچوو بۆ پێكهێنانی حكومەتی داهاتوو، پارتی تەئكیدی كرد ئیئتیلافیی دەبێت، بەڵام بنكەفراوان نابێت وەك كابینەی پێشوو، كە زۆرێك لە قەیرانە سیاسی‌و ئابورییەكانی پێوەلكاوەو هێشتا ئاسەوار نەرێنییەكان لە بەرچاون لە هەرێم.  ڕاگەیاندنی فەرمی كاندیدكردنەكان، كاردانەوەی جیاوازی لە نێوەندە ئەكادیمی‌و سیاسی‌و میللییەكاندا بەدوای خۆیدا هێنا، لەنێوان پێشوازی‌و گەشبینی بە سبەینێیەكی سیاسی گەش‌و ڕوونەدانی هیچ پێشكەوتنێك كە شیاوی باسكردن بێت لەسەر هەردوو ئاستی سیاسی‌و ناوخۆیی، بەتایبەت كە چاوەڕواندەكرێت هەندێك لایەنی سیاسی بەشداری لە حكومەتی داهاتوو بكەن‌و باقی لایەنەكان ببن بە ئۆپۆزسیۆن. عەبدولحەكیم خەسرەو، مامۆستای زانستی سیاسی لەزانكۆی سەلاحەدین لە هەولێر، پێیوایە، ئەم گۆڕانكارییە بەڕوونی ئاماژە بە ڕەنگدانەوەی ئەو بەرەوپێشچونە ئەرێنییە دەكات لە سیاسەتی "پارتی دیموكرات" هاتوەتەگۆڕێ‌، كە خاوەنی 45 كورسی پەرلەمانە، دەشڵێت" بێگومان ئەم گۆڕانكارییە گەورەیە، ئاسەوارێكی ئەرێنی قوڵی لەسەر دۆخی سیاسی جێدەێڵێت، لەسەر ئاستی ناوخۆیی یان عێراق‌و ناوچەكە، هەروەك ئەو هەنگاوە لەچوارچێوەی چاكسازییە سیاسییەكانی ناخۆی حزبەكەدایە‌و دەیەوێت بە جەماوەرە پان‌و بەرینەكەی ڕابگەیەنێت، كە توانانی هەڵگرتنی ئەو بەرپرسیارێتییە قورسەی هەیە  لەسەر شانێتی لە قۆناغی داهاتوو، لەڕووی ئیدارەدانی وڵات‌و ڕوبەڕووبونەوەی بەربەستەكانی قۆناغی داهاتوو"، بەڕای خەسرە هەردوو كاندیدەكە" شارەزایی سیاسی‌و ئیدارییان هەیە‌و ئەوەش وادەكات ببنە پیاوی قۆناغی داهاتوو، بەتایبەت لە بواری چارەسەركردنی كێشە هەڵپەسێردراوەكان لەگەڵ بەغداد‌و داڕشتنی سەردەمێكی تازە لە پەیوەندی دۆستانەو هاوسەنگ لەنێوان هەردوولاو فراوانكردنی ئاسۆی پەیوەندییەكانی هەرێم و جیهانی دەرەوە".  لەبەرامبەردا، مەهدی ئەبوبەكر مامۆستا لە كۆلیژی ڕاگەیاندن‌و ڕۆژنامەوانی لە زانكۆی سلێمانی پێیوایە، كاندیدكردنی كوڕ‌و زاواكەی بارزانی بۆ بەرزترین دوو پۆستی هەرێم " دەچێتە چوارچێوەی هەوڵەكانی بۆ یەكلاكردنەوەی ململانێ‌ سیاسییە شاراوەكانی ئەم كەسە نزیكانەی بە ڕێگایەكی دیپلۆماسی‌و سیاسی دانایانە، بەبێ‌ دروستكردنی كێشە" ڕاشیگەیاندووە"بارزانی باوك بە ڕوئیاو چاوكراوەییەوە مامەڵەی لەگەل پرسەكە كردووە، دوای وازهێنانی ساڵی ڕابردوو، هەموو دەسەڵاتەكانی بۆ سەرۆكی دەسەڵاتی جێبەجێكردن گواستەوە، بۆ ئەوەی دواتر بۆ كوڕەكەی بێت، كە بەمنزیكانە ئەو پۆستە وەردەگرێت، بەو مانایەی بەشێوەیەكی لەسەرخۆ بەڕەكەی لەژێرپێی زاواكەی دەرهێنا، كە پێگەو هەژمونی لەناو حكومەت‌و حزبدا پتەوكردبوو، ئەو دەسەڵاتانەی دەیبێت وەك سەرۆكی هەرێم، تەشریفاتی‌و پرۆتۆكۆلی سنوردار دەبێت، بەوەش هەر بەرەوپێشچونیكی ئەرێنی لەسایەی حكومەتی زۆرینە دێتەئارا، بۆ كوڕەی بارزانی دەبێت، بەتایبەت كە "پارتی دیموكرات" هەوڵی تێپەڕاندنی پرۆژەی دەستوری هەرێم دەدات كە چەند ساڵێكە لە پەرلەمان پەكیخراوە، بەسودوەرگرتن لە زۆرینەی پەرلەمانی، ئەوەش دوای هەموارو چەسپاندنی دەسەڵاتەكانی هەریەك لە سەرۆكی هەرێم‌و حكومەت، بۆ ڕازیكردنی جەمسەرەكانی ئۆپۆزسیۆن، كە لەڕابردودا دژی ئەو دەسەڵاتە فراوانە بوو كە درابوو بە سەرۆكی هەرێم". ئەبوبەكر بەدوریشی زانی چاكسازییەكی سیاسی‌و ئیداری ئەوتۆ لە هەرێم ڕوبدات، لەبەر ڕۆشنایی ئەو پێشهاتەی ڕویداوە، چونكە "پارتی دیموكرات" هەوڵی پاڵپێوەنانی زۆربەی هێزە سیاسییەكان دەدات بۆ ئۆپۆزسیۆنبوون، بەهۆی دروستبوونی ئەو بڕوایە لەلای، كە ئۆپۆزسیۆنی چالاك لە هەرێم بوونی نەماوە".  مەسرور بارزانی لەساڵی 1969 لەدایكبووە، خوێندنی دواناوەندی لە ئێران تەواوكردووە، بەكالۆریۆسی لەزانستی سیاسی لەزانكۆی واشنتۆن بەدەستهێناوە، لەساڵی 2012وە ڕاوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمە، زمانەكانی عەرەبی‌و ئینگلیزی‌و فارسی دەزانێت. نێچیرڤان باران-یش، لەساڵی 1966 لەدایكبووە، لەساڵی 1996 جێگری سەرۆكی حكومەت بووە، لەساڵی 1999وە سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانە، زمانەكانی ئینگلیزی‌و عەرەبی‌و فارسی دەزانێت.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف پارتی چارەنوسی سیاسی مەسرور بارزانی یەكلاكردەوە‌و چارەنوسی نێچیرڤان بارزانی بە هەڵواسراوی هێشتەوە، بەڵام پرسی گواستنەوەی حوكمی بنەماڵەی لەناو حزبەوە بۆناو حوكمڕانی بردە قۆناغێكی نوێوە. دواجار مەسعود بارزانی بەڵێنەكەی خۆی جێبەجێكردو سەری خۆی داناو كۆتایی بە ژیانی سیاسی خۆی هێنا لەناو دامودەزگا فەرمییەكانی هەرێمی كوردستاندا، وەك ئەوەی پێشبینی دەكرا، مەسعود بارزانی پێگە سیاسییەكەی لە سەرۆكایەتی هەرێم لەبەرژەوەندی كوڕەكەی چۆڵكرد. ئەمڕۆ پارتی دیموكراتی كوردستان بەفەرمی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم كاندیدكرد‌و مەسرور بارزانیش بۆ پۆستی سەرۆكایەتی حكومەتی داهاتووی هەرێم. بنەماڵەی بارزانی لەدوای دروستبوونی حكومی خۆبەخۆی كوردییەوە لە هەرێمی كوردستان( 1992)، هەمیشە پێویستیان بە وەرگرتنی دوو پۆستی باڵا هەبووە لە ناو دامودەزگاباڵاكانی هەرێمدا، پارتی و بەتایبەتی بنەماڵەی بارزانی لەڕێگەی وەرگرتنی ئەو دوو پۆستە باڵایەوە خۆی لە تەقینەوەی كێشە خێزانییەكانی ناو بنەماڵە پاراستووە، پۆستێك بۆ (بارزانی مام- مەسعود بارزانی)و پۆستێك بۆ (بارزانی برازا- نێچیرڤان بارزانی)، بەكشانەوەی بارزانی مام لە شانۆی سیاسی، گۆرانكارییەكی گەورە لە هاوكێشەكەدا روینەداوە، چونكە هێشتا وەكو جاران پارتی‌و بنەماڵەی بارزانی پێویستیان بە دوو پۆستی باڵا هەیە بۆ راگرتنی هاوسەنگی دەسەڵات لەناو خێزاندا، چونكە مەسعود بارزانی پۆستەكەی لە بەرژەوەندی كوڕەكەی (مەسرور بارزانی) چۆڵكردووە‌و دەستكاری هاوكێشە بنەڕەتییەكەی نەكردووە. نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەی گۆڕان‌و جێگری پێشووی سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە یاداشتەكانی خۆیدا لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمەوە باس لە ململانێی ناو بنەماڵەی بارزانی دەكات‌و دەڵێ: "ئێمە داوامان كردبوو ئەگەر بارزانی بۆ ماوەی 4 ساڵ ببێتە سەرۆكی هەرێم، جێگری هەبێ‌و، سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی كوردستان بدرێ بە یەكێتی. بارزانی وتویەتی ئەوە كێشە ئەخاتە ناو خێزانەكەمانەوە من ئامادە نیم لەسەر لاشەی نێچیروان ببمە سەرۆكی هەرێم". حكومەت لە سێبەری پاراستندا بە كاندیدكردنی مەسرور بارزانی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، پارتی كابینەی داهاتووی حكومەتی هەرێمی خستە ژێر سێبەری دەزگای پاراستنەوە وەكو دەزگایەكی هەواڵگری‌و ئەمنی، چونكە مەسرور بارزانی تاڕادەیەك بەرگی مەدەنیبوون لە حكومەتی داهاتوو دەكاتەوە، بەوپێیەی ئەو روخسارێكی ئەمنی هەیەو لە ساڵی 1998ەوە بەڕێوەبەری گشتی (ئاژانسی پاراستن)ی كوردستانی سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانەو دواجاریش لە ساڵی 2012ەوە بووە بە راوێژكاری ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم. دیار نیە مەسرور بارزانی لە كابینەی داهاتوودا شێوازی مامەڵەكردنی لەگەڵ ئازادی رادەربرین‌و رۆژنامەگەری‌و خۆپیشاندان‌و نارەزاییەتییەكان چۆن دەبێت، ئایا هاوشێوەی سەرۆكایەتییەكەی لە ئاژانسی پاراستن‌و ئەنجومەنی ئاسایش مامەڵە لەگەڵ ئەو بنەما دیموكراسیانەدا دەكات، یاخود بەهاتنی بۆناو حكومەت دەیەوێت ئەزمونێكی نوێ تاقیبكاتەوەو ئەو بەرگە ئەمنییە لەخۆی داماڵی كە لەسەرەتای دەركەوتنییەوە بەسەریدا بڕاوە؟  زاوا لەسەر كورسییەكەی خەزور!  بڕیارەكەی ئەمڕۆی پارتی زامنی پێگەی مەسرور بارزانی كرد بۆ چوار ساڵی داهاتوو، بەڵام چارەنوسی نێچیرڤان بارزانی بە هەڵواسراوی هێشتەوە، پارتی چارەنووسی سیاسی نێچیرڤان بارزانی بەستوەتەوە بە كاراكردنەوەی دامەزراوەی (سەرۆكایەتی هەرێم)، دامەزراوەیەك كە لەدوای دروستبوونییەوە مشتومڕی زۆری لەسەر بووە، دیار نیە پارتی بە چی شێوازێك‌و لەماوەی چەندێكدا دەیەوێت دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم كارا بكاتەوە، لە حاڵەتی كاراكردنەوەشیدا دیارنیە دەسەڵاتەكانی چەندو چۆن دەبن، بەڵام پارتی بەم بڕیارەی بۆ كاندیدكردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی داهاتووی هەرێمی كوردستان پەیامێكی روونی بەهەموو لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستاندا كە بەهەر رێگاو شێوازێك بێت دەبێت لە زووترین كاتدا دامەزراوەی سەرۆكی هەرێم كارا بكرێتەوە، چونكە ئەم دامەراوەیە بۆ چوار ساڵی داهاتوو چەقی راگرتنی هاوسەنگی دەبێت لەناو بنەماڵەی بارزانیدا، بە دیاریكراوی لەنێوان مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانیدا. بڕیارەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی ئەو زانیاریانەی پشتراستكردەوە كە بۆ چوار ساڵی داهاتوو حوكمڕانی لە هەرێم، پارتی لە سێ سەرۆكایەتییەكە (سەرۆكایەتی هەرێم- سەرۆكایەتی حكومەت- سەرۆكایەتی پەرلەمان) تەنیا یەك پۆست بۆ هەموو لایەنەكانی تر بەجێدەهێڵێت كە ئەویش پۆستی سەرۆكی پەرلەمانەوە‌و پارتی فراكسیۆنی زۆرینەیە لەناو پەرلەماندا. بە كاندیدكردنی مەسرور بارزانی بۆ سەرۆكایەتیكردنی حكومەتی داهاتوو، پارتی لای خۆیەوە بەبێ هیچ دانوستانێك لەگەڵ لایەنەكانی تر، نەخشەی سیاسی هەرێمی كوردستانی بەستەوە بە نەخشەی ناكۆكییە خێزانییەكانی ناو بنەماڵەی بارزانییەوە. چارەنوسی بارزانی باوك! هەموو ئاماژەكان بۆ ئەوەن مەسعود بارزانی كە لە نزیكەی سێ دەیەی رابردوودا یەكێك لە روخسارە دیارەكانی سیاسەت بووە لە هەرێمی كوردستان، بەرەو خانەنشینبوون دەڕوات، پێدەچێت رۆڵی داهاتووی بارزانی باوك تەنیا لە پۆستی سەرۆكایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و چاودێریكردنی ئاڵوگۆڕەكانی دەسەڵات لەناو ئەندامانی بنەماڵەی بارزانیدا كورتببێتەوە. بارزانی لە رۆژانی پێش ریفراندۆمی 25ی ئەیلولی ساڵی رابردوو ئاماژەی بە خانەنشینبوونی سیاسی خۆی كرد كاتێك وتی " ئەگەر ریفراندۆم سەرینەگرت، بڵێن ئەم كابرایە شێت بووە، سواری سەری خۆی بووە، هەمووی خەتای ئەو بووە، ئەو وەختە من حازرم بۆ ئەم مەسەلەیە سەرم لەسەری دابنێم"، لە دوای ریفراندۆمەوە بارزانی سەری جەستەیی دانەنا، بەڵام سەرە سیاسییەكەی كۆتایی هات‌و چیتر كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‌و دیپلۆماتكاران‌و بەرپرسانی دەرەكی ئەو مامەڵەیەیان لەگەڵ نەكرد كە رۆژانی پێش ریفراندۆم لەگەڵیان دەكرد، رەنگە ئەمە یەكێك لە هۆكارەكان بێت بۆ خانەنشینبوونی سیاسی ئەو، دەكرێت هۆكارێكی تریش لە پرسی كشانەوەی بارزانی‌و خانەنشینبوونی بخوێندرێتەوە، بەتایبەتی چۆڵبونی گۆڕەپانی سیاسی هەرێم لە هاوتەمەن‌و نەیارو دۆستە سیاسییەكانی بارزانی بەدیاریكراویش (جەلال تاڵەبانی‌و نەوشیروان مستەفا)، پێدەچێت بارزانی چیتر حەوسەڵەی سیاسەتكردنی لەگەڵ نەوەی دووەمی نەیارە سیاسییەكانی دوێنێیدا نەمابێت. "جمهوریەتی ویراسی" پارتی بەو هەنگاوەكەی ئەمڕۆی شێوازی "حوكمڕانی بنەماڵەیی" لە ناو حزبەوە (پارتی دیموكراتی كوردستان) گواستەوە بۆ ناو "سیستمی حوكمڕانی هەرێمی كوردستان"، پارتی وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن مافی ئەوەی هەیە كێ بۆ پۆستەكان كاندید دەكات، ئەندامانی بنەماڵە یان دەرەوەی بنەماڵە، بەڵام دیمەنی حوكمڕانی هەرێمی كوردستان لە دەرەوەی هەرێم بەمشێوەیە ناخوێندرێتەوە‌و هەمووان دیمەنی "حوكمی بنەماڵەیی" بە روونی بە روخساری دەسەڵاتەوە دەبینن. نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەی گۆڕان لە یەكێك لە دیدارە رۆژنامەوانییەكاندا لەبارەی حوكمڕانی بنەماڵەییەوە لە كوردستان دەڵێ" ئەگەر لە قەرنی رابردوودا، لە سەدەی نۆزدەهەمدا یاخود لە نیوەی یەكەمی قەڕنی بیستەمدا، كورد بیویستایە ئەمارەتێك دروست بكات یان مەشیخەتێك دروستبكات، ئەیتوانی، بەڵام لە سی چڵ ساڵی رابردوودا هەم تەجروبەی حزبی پێشڕەو (حزبی تاقانە)، هەم تەجروبەی حزبی عایلە، هەم تەجروبەی ئەو حزبانەی كە جمهوریەی ویراسی دروستدەكەن، هەمووی شكستی خواردووە، بۆ نمونە ئەوە یەكێتی سۆڤیەت بەو عەزەمەتەی خۆیەوە هەرەسی هێنا‌و شتێكی تازەی لێ دروستبووە، هەموو دەوڵەتە ئیستیبدادییەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست لە تونس، میسر، لیبیا، یەمەن، ئەمانە هەموو روخان، ئەمانە هەمووی جمهوریەتی ویراسی بوون، جمهوریەتی ویراسی لەگەڵ ئەمارەتدا فەرقی ئەوەیە ئەمارەت پێویستی بە هەڵبژاردن نییە، ئەمیر لەجێگەی خۆی كوڕەكەی دادەنێت‌و پشتاوپشت دەسەڵات ئەگرنەدەست، لە جمهوریەتی ویراسیدا ئینتیخاباتێكی كارتۆنی ئەكەن بۆ چەواشەكردنی خەڵك، ئەم محاوەلەیە لە كوردستانی عێراقدا، دامەزراندنی جمهوریەتی ویراسی كە تەجروبەی 20 ساڵی رابردوو، هەم تەجروبەی حزبی تاقانە‌و حزبی پێشڕەو و حزبی عایلەو جمهوریەتی ویراسی ئەمانە هەمووی شكستی خواردووە، لە كوردستانیشدا بێگومان شكست دەخوات". نەوشیروان مستەفا ئەم قسانەی كاتێك كرد كە مەسعود بارزانی، مەسرور بارزانی كوڕی كرد بە سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێم، بەڵام پێناچێت بزوتنەوەكەی كە لە چەند ساڵی رابردوودا شەڕی گەورەی كردووە لەسەر پرسی سیستمی حوكمڕانی هەرێم، لەدوای مەرگی ئەو چیتر نیگەرانییەكی لەمەڕ بە "بنەماڵەیكردن"ی حوكمڕانی لە هەرێم هەبێت، بەتایبەتیش لەكاتێكدا سەركردەكانی ئەو بزوتنەوەیە ئێستا لەهەوڵی بەشداریكردندان لە كابینەی نوێی حكومەت، كە مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی دەكات.

( درەو میدیا): لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان، كە بەیانی ئەمڕۆ بەرێوە چوو تیایدا كاندیدی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەت دیاریكران.  مەحمود محەممەد، وتەبێژی پارتی دیموكراتی كوردستان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند "بە بڕیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی، پارتی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان و مەسرور بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانی كاندیدكردووە" بەو پێیەش پارتی دیموكراتی كوردستان هەردوو دەسەڵاتی جێبەجیكردنی سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەتی بۆ خۆی یەكلاكردەوە، ئەمە سەرەرای ئەوەی كۆتایی بە  حکومڕانی 17 ساڵەی نێچیرڤان بارزانی هات، كە لە ساڵی 1999 ەوە سەرۆكی حكومەتە ( جگە لە دوو ساڵەكەی بەرهەم ساڵح) هەروەها پارتی كارەكتەرێكی ئەمنی كاندیدیكرد بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەت كە مەسرور بارزانیە و سەرۆكی دەزگای پاراستن بووە هەروەها ئێستا سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستانە.  ئەو بڕیارەی پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوە دەخاتە روو كە مەسعود بارزانی چی دیكە خۆی بۆ هیچ پۆستی دەوڵەت كاندید ناكات و وازی لە كاری دەوڵەتداری هێناوەو خۆی بۆ كاری حزبی یەكلایی دەكاتەوە .

راپۆرتی: فازل حەمەرەفعەت – نامیق رەسوڵ هەرێمی كوردستان بەرەو ئەنجامدانی ریفراندۆمێكی تر هەنگاودەنێت، ریفراندۆمی ئەمجارە بۆ سەربەخۆیی‌و جیابونەوە نییە لە عێراق، بەڵكو بۆ پەسەندكردن یان رەتكردنەوەی یەكەم دەستورە لە مێژووی هەرێمدا. لەدوای ساڵی 1992وە كە هەرێمی كوردستان وەكو قەوارەیەكی دانپێدانەنراو دەركەوتووە، خەڵكی هەرێم سێجار ئەزمونی ریفراندۆم یاخود (راپرسی)یان تاقیكردوەتەوە: ریفراندۆمی یەكەم: راپرسی‌و دەنگدان لەسەر دەستوری نوێی عێراق لە ساڵی 2005دا. ریفراندۆمی دووەم: ریفراندۆمێكی نافەرمی بوو، بزوتنەوەی "هەتا كەی؟" لە ساڵی 2005 هاوكات لەگەڵ دەنگدان لەسەر دەستوری عێراق، رێكیخستبوو، تێیدا پرسی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان یاخود مانەوەی لەگەڵ عێراق خرایەبەردەم دەنگدەرانی هەرێمەوە. ریفراندۆمی سێیەم: ئەو ریفراندۆمە بوو كە رۆژی 25ی ئەیلولی 2017 بۆ سەربەخۆیی‌و جیابونەوەی هەرێم لە عێراق بەڕێوەچوو. ریفراندۆمی چوارەم لە كاتێكدا هێشتا خەڵكی هەرێم لە وشەی "ریفراندۆم" دەسڵەمنەوە، بەهۆی ئەو لێكەوتانەی كە لەدوای ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلول بەسەر هەرێم‌و ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی هەرێمدا هات، هەرێمی كوردستان بەرەو ریفراندۆمێكی تر هەنگاودەنێت. لە رۆژانی دوای شكستی ریفراندۆمی سەربەخۆیی هەرێم، چالاكوانان لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان وەكو رەخنە لە مەسعود بارزانی، وێنەیەكی بارزانیان بڵاودەكردەوە كە لەسەر نوسرابوو "پێتان چۆنە ریفراندۆمێكی ترتان بۆ بكەم"، ئەگەرچی ئەمە لەڕووی كۆمیدیاوە باسی لێوەدەكرا، بەڵام بارزانی دەیكات بە راستی سەركردایەتی ریفراندۆمێكی تر دەكات لە هەرێمی كوردستان، ریفراندۆم بۆ پەسەندكردنی یەكەمین دەستور لە مێژووی هەرێمدا. رۆژی 28ی مانگی رابردوو دوای گەڕانەوەی لە گەشتەكەی بۆ بەغداد‌و وڵاتانی كەنداوی عەرەبی، مەسعود بارزانی لە دیدارێكدا لەگەڵ ژمارەیەك رۆژنامەنوس وتی:" نەبوونی دەستوور نەقسێكی گەورەیە، نەقسێكی گەورەش بوو كە لە كاتی خۆی نەخرایە بەردەم خەڵك بۆ ئەوەی رای لەسەر بدرێت، هەڵەیەكی گەورەبوو كرا، ئەوەش بە نیەتێكی پاك بۆ ئەوەی یەكڕیزی كورد بە حیساب بپارێزین، بەدڵنیاییەوە لەو چوار ساڵەی داهاتوو ئینشاڵڵا دەبێت ئەو بابەتە كۆتایی پێبهێندرێت‌و ببین بە خاوەن دەستوورێكی رێكوپێك". دەستور چۆن دەنوسرێتەوە؟ بەپێی ئەو رێوشوێنانەی لەسەر ئاستی جیهان دەگیرێتەبەر بەتایبەتی لەو وڵاتانەی كە تازە دەبن بە خاوەنی دەستور یان رژێمە سیاسییەكانیان گۆڕانی بەسەردادێت یاخود دەستوریان هەیە‌و هەمواری دەكەنەوە، پرۆسەی نوسینەوەی دەستور بە چەند قۆناغێكدا تێدەپەڕێت. قۆناغی یەكەم: دیاریكردن یاخود هەڵبژاردنی لیژیەك بۆ نوسینەوەی رەشنوسی دەستور. قۆناغی دووەم: نوسینەوەی رەشنوسی دەستور لەلایەن لیژنە راسپێردراوەكەوە، دەبێت لیژنەكە لەماوەی (90) رۆژدا رەشنوسەكە ئامادە بكات. قۆناغی سێیەم: رەوانەكردن‌و پەسەندكردنی رەشنوسی دەستور لە پەرلەمان بەزۆرینەی (دوو لەسەر سێ)ی دەنگی پەرلەمان. قۆناغی چوارەم: ئەنجامدانی ریفراندۆمی گشتی‌و دەنگدانی خەڵك بۆ پەسەندكردنی یان رەتكردنەوەی دەستورەكە. ئێستا هەرێمی كوردستان خاوەنی زیاد لە چەند رەشنوسێكی دەستورە، دواهەمینیان ئەو رەشنوسەیە كە ساڵی 2009 ئامادەكراوە، بەڵام دیارنییە ئەگەر بڕیاردرا لە سەر نوسینەوەی دەستور كار بە هیچ یەكێك لەو رەشنوسانەی پێشتر دەكرێت، یاخود رەشنوێكی نوێ دەنوسرێتەوە. مێژووی نوسینەوەی دەستور لە هەرێم لە ساڵی 1992ەوە دوای یەكەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، چەندین هەوڵ هەبوو بۆئەوەی دەستورێك بۆ هەرێم بنوسرێتەوە، ئەمەش بەمەبەستی جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان (یاسادانان- جێبەجێكردن- دادوەری) لە یەكتری‌و دیاریكردنی سیستمی سیاسی هەرێم، بەڵام بەهۆی ناكۆكی لایەنەكان لەسەر سیستمی سیاسی لەنێوان سیستمی (سەرۆكایەتی یان پەرلەمانی یاخود تێكەڵ)، نەتوانراوە دەستور پەسەند بكرێت. ساڵی 2009 لە كۆتایی خولی سێیەمی پەرلەماندا، پارتی‌و یەكێتی پرۆژە دەستورێكیان بۆ هەرێم نوسییەوە، لە كۆتاییەكانی ئەو خولەدا لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندكرا‌و لەڕێگەی بریكارەكانی دابەشكردنی خۆراكەوە دەقی پرۆژە دەستورەكە بەسەر هاوڵاتیاندا دابەشكرا. پرۆژەكە لە (122) ماددە پێكهاتبوو، لە 24ی ئابی 2009 لەلایەن خولی سێیەمی پەرلەمانەوە لەكۆی (97) ئەندامی ئامادەبوو (96) دەنگی هێناو پەسەندكرا، هەر ئەوكات بڕیاردرا پرۆژە دەستورەكە بخرێتە راپرسییەوە، ئەم بڕیارەی پەرلەمان لەكاتێكدا بوو ماوەی یاسایی خولی سێیەم كۆتایی هاتبوو، بەوپێیەی لە تەمموزی 2009 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو بوو، بەڵام هێشتا پەرلەمانتارە نوێیەكان دەستبەكار نەبووبوون. كاتێك ئەو ساڵە بەرەیەكی بەهێزی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی كوردستان پێكهات (35 كورسی لە كۆی 111 كورسی) دەنگی ناڕەزایی دژی دەستورەكە بەرز بووەوەو رێگەیان نەدا بخرێتە راپرسی جەماوەرییەوە. 17ی ئازاری 2011‌و یەك مانگ دوای زنجیرە خۆپیشاندانە ناڕەزایەتییەكانی هەرێم كە بە خۆپیشاندانەكانی "17 شوبات‌و رۆژانی دوایی" ناسراوە، پەرلەمانی كوردستان بڕیاری‌ ژمارە (2)ی‌ پەسەندكرد، كە لە (10) ماددەو (35) خاڵ پێكهاتووە، یەكێك لە بڕیارەكانی بریتی بوو لە "گەڕاندنەوەی دەستور بۆ پەرلەمان بەمەبەستی هەمواركردنەوەو دروستكردنی كۆدەنگی سیاسی‌‌و سازانی نیشتمانی لەسەری"، بەڵام دواجار دەستور نەگەڕێندرایەوە پەرلەمان‌و پرۆژەكە پشتگوێخرا. دەستورێكی نوێ لە خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا كە بزوتنەوەی گۆڕان سەرۆكایەتی پەرلەمانی دەكرد، لیژنەیەكی نوێ بۆ نوسینەوەی دەستور پێكهێنرا. لیژنەی نوسینەوەی دەستور بەپێی یاسای ژمارە (4)ی ساڵی 2015 پێكهێنراو ماوەی (3) مانگی هەبوو بۆ كاركردن، لەو ماوەیەدا لیژنەكە توانی سێ‌ دەروازەو (74) ماددە بنوسێتەوە، بەڵام دواجار لە پرسی دەسەڵاتەكان‌و جیاكردنەوەیان لە یەكتر‌، لە 20ی ئابی ساڵی ڕابردوودا بەهۆی ململانێ سیاسییەكانەوە پرۆژەی دەستور پەكیكەوت‌و دوای پەكخستنی پەرلەمانیش كاری ئەو لیژنەیە راگیراو نەتوانرا نوسینەوەی دەستورەكە تەواو بكرێت. ئەندامانی لیژنەی دەستور ئەندامانی دواین لیژنە بۆ نوسینەوەی دەستور بۆ هەرێمی كوردستان پێكهاتبوو لەم كەسانە: فراكسیۆنی پارتی 1-    ڤالا فەرید 2-    حاكم نەمر كەچۆ 3-    فرسەت سۆفی 4-    سیروان زەهاوی 5-    عوسمان وەیسی 6-    عەبدولحەكیم خەسرۆ 7-    عەبدولفەتاح عەبدولڕەزاق فراكسیۆنی گۆڕان 1-    بەهار محمود 2-    كوێستان محەمەد 3-    عەدنان عوسمان 4-    شۆرش حاجی فراكسیۆنی یەكێتی 1-    گۆران ئازاد 2-    خامۆش عومەر عەبدوڵا 3-    چێنەر علی جۆڵا 4-    دادوەر ئەركان قادر فراكسیۆنی یەكگرتوو 1-    ئەبوبكر هەڵەدنی 2-    خەلیل ئیبراهیم  فراكسیۆنی كۆمەڵ دانا دارا كلدان‌و ئاشوری‌و ئەرمەنەكان مونا یوخەنا یاقو توركمانەكان یەك نوێنەر‌و چوار پارتی سیاسی (بزوتنەوە ئیسلامی، سۆسیالست، شیوعی، ئاراستەی سێیەم) بەهەمویانەوە یەك نوێنەریان لە لیژنەی نوسینەوەی دەستور پێدرابوو، بەڵام چوار لایەنەكە بایكۆتی لیژنەكەیان كردوو بەشدارییان تێدا نەكرد.  ناكۆكییە گەورەكە! لە پرۆژەی دەستورەكەی پێشوودا، سیستمی حوكمڕانی هەرێم (سەرۆكایەتی یان پەرلەمان)، خاڵی سەرەكی ناكۆكی بوو لەنێوان لایەنەكان، پارتی دیموكراتی كوردستان داوایدەكرد سیستمی حوكمڕانی هەرێم سەرۆكایەتی بێت واتە سەرۆك لەناو خەڵكەوە هەڵبژێردرێت‌و پەرلەمان مافی لێپرسینەوەی لە سەرۆك نەبێت، پارتییەكان بۆ ئەمە زیاتر نمونەی سیستمی حوكمڕانی ئەمریكایان دەهێنایەوە. لەبەرامبەردا بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتمانی‌و یەكگرتووی ئیسلامی‌و كۆمەڵی ئیسلامی داوای سیستمی پەرلەمانیان دەكرد، واتە سەرۆك لەناو پەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت‌و هەر لەناو پەرلەمانیشەوە لێپرسینەوەی لەگەڵ بكرێت، ئەم بەرەیەش زیاتر نمونەی بە سیستمە سیاسییەكانی ئەوروپا دەهێنایەوە. بەهۆی ناكۆكییەكان لەسەر شێوازی سیستمی حوكمڕانی، پرۆژەی دەستور پەكیكەوت، ئێستا كە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی باس لە نوسینەوە‌و پەسەندكردنی دەستورێكی نوێ بۆ هەرێم دەكات، بەرپرسانی پارتی لە چەند هەفتەی رابردوودا چەندین لێدوانیان داوە‌و باس لەوە دەكەنەوە دەبێت سیستمی حوكمڕانی هەرێم "سەرۆكایەتی" بێت، لایەنە ركابەرەكانی پێشووی پارتی كە ئێستا سەرقاڵی گفتوگۆن لەگەڵ پارتی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت بێدەنگن یاخود نایانەوێت بە دژە لێدوان لەبارەی سیستم‌و دەستورەوە تەگەرە بخەنە رەوتی دانوستانەكانیان لەگەڵ پارتی بۆ حكومەت. رەنگە هۆكاری سەرەكی راكێشانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ناو كابینەی نوێی حكومەت لەلایەن پارتییەوە، سەرباری ناكۆكییەكانی رابردوو، بەپلەی یەكەم پەیوەندیداربێت بە پرسی دەستورەوە، چونكە تێپەڕاندنی رەشنوسی دەستور لە خولی نوێی پەرلەمان پێویستی بە (دوو لەسەر سێ)ی دەنگی پەرلەمانتاران هەیە، واتە لە كۆی (111) ئەندام پێویستی بە دەنگی (75) پەرلەمانتار هەیە‌و پارتی تەنیا (45) كورسی لە پەرلەمان هەیە.

وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ پرسی گەندەڵی لە وەرگرتنی ڤیزا لە  ئەڵمانیا لە هەولێر مشتومڕی لەناو میدیای ئەڵمانیدا دروستكردووە، چەند فەرمانبەرێكی پرۆگرامی تایبەت بە پەنابەرانی سوریا لەو دۆسیەیە تێوەگلاون و  گەندەڵییان كردووە و لەگەڵ چەند قاچاخییەكدا كاریان كردووە و ڤیزایان بەرامبەر بە هەزاران دۆلار دەركردووە. " هۆگر ج." گەنجێكی خەڵكی سوریایە، چەند ساڵێكە دەیەوێت لەپێناوی ژیانێكی باشتردا پەنا بۆ ئەڵمانیا بەرێت، بەڵام بەقسەی خۆی كە بۆ سایتی " موهاجر نیوز" كردووە، هەمیشە دوودڵ بووە چونكە بەدوای رێگایەكی سەلامەتدا گەڕاوە بۆئەوەی خۆی و هاوسەرەكەی و منداڵە بچوكەكەی نەخاتە مەترسییەوە. هۆگر كە لە هەرێمی كوردستان دەژی لە لێدوانیدا بۆ سایتی " موهاجر نیوز" دەڵێت:" هێشتا هەر هەوڵدەدەم، هەرچەندە قاچاخچییەكان لێرە زۆر باسی رێگای سەلامەت دەكەن، وەك گەشتكردن بە فڕۆكە لە هەولێرەوە بۆ ئەڵمانیا ، بەڵام متمانەم پێیان نییە". دەشڵێت:" ئەگەر ئەو رێگایە هەبوایە، ئەوا نیوەی پەنابەرانی سوریا كە لێرە لە كەمپەكاندا دەژین دەچوون بۆ ئەڵمانیا". بەڵام " سامان ن." هاوڕا نییە لەگەڵیدا، دوو مانگ لەمەوبەر كاتێك بەدوای رێگایەكدا گەڕاوە بۆئەوەی پەنا بۆ ئەڵمانیا بەرێت، یەكێك لە قاچاخچییە ناوخۆییەكان بەڵێنی پێداوە ڤیزای " یاسایی" لە كونسوڵگەری ئەڵمانیا لە هەولێر بۆ وەربگرێت, لە رێگەی پەیوەندییەوە لەگەڵ فەرمانبەرانی كونسوڵگەرییەكە و قاچاخچییەكە پێشی وتووە كە " هەموو شتێك نرخی خۆی هەیە". هەزاران دۆلار سامانی 30 ساڵان كە لەگەڵ هاوسەر و دوو منداڵەكەیدا لە هەولێر دەژین دەشڵێت:" داوای 13500 دۆلاری لێكردم بۆ هەر كەسێك، و هیچ جیاوازییەكیش لە نێوان كەسانی گەورە و منداڵدا نییە، بەڵام پێشی راگەیاندم كە پارەكە وەرناگرێت هەتا ئێمە نەگەینە ئەڵمانیا". لەوانەیە ئەو رێگایەی كە سامان لە بارەیەوە قسەدەكات و هۆگر بڕوای بە بوونی نیە، بەراستی هەبێت، گۆڤاری " دێر شپیگڵ"ی ئەڵمانیی لە لێكۆڵینەوەیەكی رۆژنامەوانیدا ئاشكرایكرد كە " سەرپێچی" لە پێدانی ڤیزا بە ئاوارە سورییەكان هەیە لە كونسوڵگەریی گشتی ئەڵمانیا لە هەولێر. بە گوێرەی راپۆرتەكەی " دێر شپیگڵ" ئەو پرسە پەیوەندی بە زیاتر لە 25 حاڵەتی گوماناوییەوە هەیە كە لە ماوەی مانگی ئاب بۆ كانوونی یەكەمی 2017 ئەنجامدراون. راپۆرتەكەی " دێر شپیگڵ" ئاماژە بۆ بوونی گەندەڵی و دەستكاریكردن دەكات لە پرۆگرامی تایبەت بە ئاوارە سورییەكان، لەلایەن فەرمانبەرە ناوخۆییەكانی كونسوڵگەری ئەڵمانیا لە هەولێر و ئاماژەش بۆ بوونی پەیوەندی لە نێوان قاچاخچییەكان و ئەو فەرمانبەرانەدا دەكات. دێرشپیگڵ لە لێكۆڵینەوە رۆژنامەوانییەكەیدا، چیرۆكی پەنابەری سوریی " جاسم م." ( 46 ساڵ) دەگێڕێتەوە كە  بە 12 هەزار دۆلار لە قاچاخچییەك ڤیزای لە كونسوڵگەری ئەڵمانیا لە هەولێر دەستكەوتووە , بۆئەوەی بگاتە لای هاوسەر و چوار منداڵەكەی لە ئەڵمانیا، دوای شكستهێنانی هەوڵەكانی تری بۆ گەیشتنەوە بە خێزانەكەی. بە گوێرەی لێكۆڵینەوەكە هەندێك لە پەنابەرە سورییەكان بۆ وەرگرتنی ڤیزاو گەشتكردن بۆ ئەڵمانیا بە فڕۆكە لە هەولێرەوە بڕی دوو هەزار بۆ 13 هەزار دۆلاریان بە قاچاخچییەكان داوە. سامان بە پشت بەستن بە قسەی قاچاخچییەكان جیاوازی " نرخی ڤیزا" دەگەڕێنێتەوە بۆ ئەو رێگایەی كە ڤیزاكەی لێوە بەدەستدەهێنن و دەڵێت:" هەندێكجار دەستكەوتنی ڤیزا بە شێوەیەكی  كەم پشت بە چانس دەبەستێت، ئەوكاتەش نرخەكەی كەمدەبێت، بەڵام كاتێك دەستكەوتنی ڤیزا بە گرەنتی لەسەدا سەد دەبێت، بەهۆی بوونی پەیوەندی  لە نێوان قاچاخیی و فەرمانبەری كونسوڵگەریی, نرخەكەی لە 12 هەزار دۆلار تێپەڕدەكات". " دیاردەیە لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و خۆرهەڵاتی ئەوروپا" گۆڤاری دێرشپیگڵ دەڵێت ئەم جۆرە پێشێلكاریی و گەندەڵییانە تەنها لە كونسوڵگەری ئەڵمانیا لە هەولێر روویان نەداوە و ئاماژەی بۆ ئەوەكردووە كە كونسوڵگەری و باڵیۆزخانەكانی ئەڵمانیا لە دەرەوە بە تایبەت لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و خۆرهەڵاتی ئەوروپا بەردەوام بە شێوەیەكی رێكخراو رووبەڕووی لێكۆڵینەوە دەبنەوە دەربارەی گەندەڵی و قاچاخچێتی لە پێدانی ڤیزادا، دەشڵێت خاڵی لاوازی باڵیۆزخانەكانی ئەڵمانیا لە دەرەوە بە زۆری فەرمانبەرە ناوخۆییەكانە كە بە بەراورد بە هاوتا ئەڵمانییەكانیان موچەیەكی كەمتر وەردەگرن. تەنهاش جیاوازی موچە نییە كە پاڵ بەو فەرمانبەرانەوە دەنێت ئەو كارە بكەن،  بەڵكو لێكۆڵەرێكی پسپۆر لە حاڵەتەكانی گەندەڵی لە تیمە دیپلۆماتییەكانی ئەڵمانیا لە دەرەوە, كە قسەی بۆ گۆڤارەكە كردووە ئەو كارە بۆ " جیاوازی رۆشنبیریی" دەگەڕێنێتەوە لە ئاماژەیدا بۆ دیاردەی بەرتیل وەرگرتن كە لە وڵاتانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و خۆرهەڵاتی ئەوروپا بەربڵاوە. چۆن پرۆژەی " ساختەكاری" یەكە دەكرێت ؟ چۆن فەرمانبەرانی تری كونسوڵگەری و باڵیۆزخانەكان ئاگاداری ئەم وردكارییە نابن؟ ، دێر شپیگڵ دەڵێت ئەوانەی كە دەستكاری داواكارییەكانی پێدانی ڤیزا دەكەن، زانیاری هەڵە داخڵی نێو سیستمی پێدانی ڤیزا دەكەن لە كونسوڵگەریی، خاڵە لاوازە زۆرەكانی سیستمی كۆنترۆڵكردن دەقۆزنەوە ، چونكە بوونی ژمارەیەكی زۆری داواكاری ئەركی سەرشانی فەرمانبەرەكان قورس دەكات و لە باشترین حاڵەتدا فەرمانبەرەكان تەنها پشكنینێكی روكەش بۆ داواكارییەكان دەكەن, بەوتەی دێر شپیگڵ. وەك نمونەیەك لەسەر ئەوە  دێر شپیگڵ ئەو رووداوەی گێڕاوەتەوە كە بەسەر هاوڵاتی سوریی " رەشید م." دا هاتووە كە لە چوارچێوەی پرۆگرامی تایبەت بە ئاوارە سورییەكان داواكاری بۆ وەرگرتنی ڤیزا پێشكەشكردووە و چەند ویلایەتێكی ئەڵمانیا پێشكەشیدەكەن، یەكێك لە مەرجەكانی قبوڵكردن بوونی كەسێكە لە ئەڵمانیا كە بەڵێنی ئەوە بدات خەرجی ئەو كەسە دابینبكات كە داواكاری پێشكەشكردووە، بەڵام لە حاڵەتەكەی رەشیددا  وەك دێر شپیگڵ ئاشكرایكردووە، لەبری ناوی كەفیل ناوی كۆمپانیایەك نوسراوە كە خزمەتگوزاری پۆستی ئەلیكترۆنیی پێشكەشدەكات، جگە لەوەش رەزامەندی پێشوەخت ساختەكراوە كە پێویستە فەرمانگەی بیانییەكان لە ئەڵمانیا دەریبكات و رەشید ڤیزای بەدەستهێناوە. هێشتا گومانلێكراوەكان بەردەوامن لە كارەكانیان سەرەڕای ئەوەی كە بازنەی گومانلێكراوەكان لەو دۆسیەیە زۆر بچوكە، بەڵام وەك گۆڤارە ئەڵمانییەكە ئاماژەیپێداوە هێشتا " هیچ رێوشوێنێكی تۆمەتباركردن " لە دژیان نەگیراوەتەبەر، هەرچەندە نزیكەی ساڵێك بەسەر ئەو پێشێلكارییانەی كونسوڵگەری هەولێری ئەڵمانیا تێپەڕیووە كە كانونی یەكەمی ساڵی  رابردووە. گۆڤارەكە ئاشكراشیكردووە هێشتا ئەو فەرمانبەرە ناوخۆییانەی كە لەو دۆسیەدا تێوەگلاون بەردەوامن لە كارەكانیان لە كونسوڵگەریی، سەرەڕای ئەوەی كە وەزارەتی دەرەوە رایگەیاند ماوەی ساڵێكە ئاگاداری ئەو پێشێلكاریانەیە و رێوشوێنی پێویستی سیستماتیكی بۆ رێگەگرتن لەو جۆرە رووداوانە گرتوەتبەر. هۆگر كە هێشتا بەدوای رێگەیەكدا دەگەڕێت كۆچ بكات بۆ ئەڵمانیا دەڵێت ئەوەی وادەكات كە پەنا بۆ قاچاخچییەكان نەبەم بۆ رۆیشتنم بۆ ئەڵمانیا ئەوەیە كە رێگەی سەلامەتتر هەیە و دەشڵێت:" ئەگەر بزانم رێگای یاسایی و سەلامەت هەیە بۆ گەیشتن بە ئەڵمانیا دوای دوو ساڵی تریش ئەوا ئارام دەگرم و پەنا بۆ قاچاخچییەكان نابەم". بەڵام سامان بەوتەی خۆی كە ئاماژە بۆ " راستییەكی تاڵ" دەكات دەڵێت:" ئەگەر دۆخەكە هەر وەك خۆی بمێنێتەوە ئەوا پەنابەری تەنها بۆ دەوڵەمەندەكان دەبێت و نەهامەتی هەژارانیش بەردەوام دەبێت".