( درەو میدیا):  ئەفسەرێك لە بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی بەرگری و  فریاكەوتنی سلێمانی دەڵێت، بەڕێوبەرەكەی پێ ڕاگەیاندووە، نابێت لەم هێزە بمێنێتەوە چونكە هێزی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە.  نەقیب (دڵشاد مەلا شكور) ئەفسەر لە بەڕێوەبەرایەتی گشتی پۆلیسی بەرگری و فریاكەوتنی سلێمانی كە سەربە وەزارەتی ناوخۆی حكومەتی هەرێمە بە "درەو میدیا"ی ڕایگەیاند: لە سەروبەندی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا،  لیوا (كاكەمەند) بەڕێوەبەری گشتی بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی بەرگری و فریاكەوتنی سلێمانی بانگهێشتی كردووەو پێی ڕاگەیاندووە، كە جێگەی لەناو هێزەكەیاندا نابێتەوە بەوپێیەی ئەو هێزە موڵكی یەكێتییەو ئەویش لایەنگری بزوتنەوەی گۆڕانە، بۆیە بڕیاریانداوە بیگوازنەوە.  دڵشاد وتیشی: بە بەڕێوبەرەكەمم وت "من بە هیچ شێوەیەك لەناو هێزەكەمان بانگەشەم بۆ گۆڕان نەكردووە، بەڵام ئەو هەر سوربوو لەسەر سزادان‌و دوورخستنەوەم، كە ئەمە بۆ دەیەم جارە یەكێتی لەسەر لایەنداریكردنم بۆ بزوتنەوەی گۆڕان سزای سیاسییم دەدات".  ئەو ئەفسەری وەزارەتی ناوخۆ ئەوەشی بە "درەو میدیا" ڕاگەیاند: داوایكردووە بۆ بەڕێوبەرایەتی هاتوچۆی سلێمانی بیگوازنەوە، بەوپێیەی پێشتر لەوێوە وەك سزای سیاسی بۆ بەڕێوبەرایەتی فریاكەوتن گوازراوەتەوە، بەڵام دوێنی دووشەممە لەلایەن بەڕێوبەری گشتی فریاكەوتنی سلێمانیەوە ئاگاداركراوەتەوە، كە بۆ یەكەی پاسەوانییەكان گوازراوەتەوە، هۆكاری گواستنەوەشی بۆ یەكە گەڕاندەوە بۆئەوەی، تا مووچەكەی ببێت بەنیوەی ئەو مووچەیەی پێشتر وەریگرتووە. (دڵشاد مەلا شكور فەرمان) چوار براو دایكی ئەنفالەو باوكیشی شەهیدە و  خۆشی یەكێكە لە ڕزگاربوانی تاوانی ئەنفال، لە ساڵی 1992وە پەیوەندی بەهێزی پێشمەرگەی كورستانەوە كردووە.   

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت ئایا مەسعود بارزانی بەڵێنەكەی پێش ریفراندۆم جێبەجێدەكات كاتێك وتی" ئەگەر ریفراندۆم سەرینەگرت، بڵێن ئەم كابرایە شێت بووە، سواری سەری خۆی بووە، هەمووی خەتای ئەو بووە، ئەو وەختە من حازرم بۆ ئەم مەسەلەیە سەرم لەسەری دابنێم". بارزانی دوای ریفراندۆم سەری جەستەی رزگاركرد، بەڵام دیار نییە سەرە سیاسییەكەی چی بەسەردێت، ئایا خانەنشین دەبێت، یان بەردەوام دەبێت‌و جارێكی ترو بەشێوازێكی تر دەگەڕێتەوە بۆسەر گۆڕەپانە سیاسییەكە. رێبوار كەریم وەلی، كە نوسەرو رۆژنامەنوسێكی نزیكە لە نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی ئەمڕۆ لە وتارێكدا لە ماڵپەڕی "رووداو" چەند زانیارییەكی نوێی لەبارەی بنەماڵەی بارزانییەوە ئاشكراكردووە. بەپێی قسەی ئەو نوسەرە، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی چیتر هیچ پۆستێك وەرناگرێت‌و دەكێشتەوە‌و وەكو مەرجەعێكی پارتی دەمێنێتەوە. ئەگەر ئەم زانیارییە راست بێت، رەنگە ئەمە لەلایەك جێبەجێكردنی بەڵێنەكەی پێش ریفراندۆم بێت‌و لەلایەكی تر بارزانی بیەوێت بەپێچەوانەی سەركردەی حزبەكانی ترەوە بەر لە مردنی، چاودێری گواستنەوەی دەسەڵات بكات لەناو ئەندامانی بنەماڵەكەی بەبێ دروستبوونی كێشە‌و لێكترازان، بەتایبەتیش لەكاتێكدا نزیكەی 30 ساڵە لەدوای كۆچی دوایی ئیدریس بارزانییەوە، ئەو كێشەیە بەردەوام هەڕەشە بووە لەسەر لێكهەڵوەشانی بنەماڵەی بارزانی‌و دواجاریش پارتی دیموكراتی كوردستان. هەفتەی رابردوو مەسعود بارزانی سەردانی بەغدادی كرد‌و دواتریش بەرەو وڵاتانی كەنداوی عەرەبی گەشتیكرد، لەدوای ریفراندۆمەوە ئەمە یەكەمجاربوو بارزانی گەشت بكات، مەسرور بارزانی كوڕی لەم گەشتەدا هاوڕێیەتی دەكات، وەكو رێبوار كەریم وەلی دەڵێت ئامانج لە بردنی مەسرو بارزانی بۆ بەغداد‌و وڵاتانی كەنداو " ناساندنی ئایندەی حوكمڕان‌و خاوەن بڕیارەكانی هەرێمی كوردستان بە حزب‌و لایەنە سیاسییەكانی بەغداو نەجەف" بووە، واتە بارزانی باوك رێخۆشكەری دەكات بۆ گواستنەوەی دەسەڵات بۆ بارزانی كوڕ. كاری داهاتووی بارزانی باوك مەسعود بارزانی بە رادەستكردنی دەسەڵات بە كوڕەكەی، دەرگای گەڕانەوەی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم لەسەر خۆی دادەخات، ئەمە رەنگە بەشێك لە نیگەرانی نەیارە سیاسییەكانی پارتی كاڵبكاتەوە، بەتایبەتی بزوتنەوەی گۆڕان كە لە چوار ساڵی رابردوودا باجی كورسییەكەی بارزانی دا، بەڵام بەواتای نەهێشتنی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم نییە، چونكە ئەو دامەزراوەیە پارسەنگ دەبێت بۆ راگرتنی ململانێی نێوان دوو ئامۆزاكە (مەسرور بارزانی‌و نێچیرڤان بارزانی) لە داهاتوودا. نەوشیروان مستەفا لە یاداشتەكانی خۆیدا لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی سەرۆكایەتی هەرێمەوە باس لە ململانێی ناو بنەماڵەی بارزانی دەكات‌و دەڵێ: "ئێمە داوامان كردبو ئەگەر بارزانی بۆ ماوەی 4 ساڵ ببێتە سەرۆكی هەرێم، جێگری هەبێ‌و، سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیرانی كوردستان بدرێ بە یەكێتی. بارزانی وتویەتی ئەوە كێشە ئەخاتە ناو خێزانەكەمانەوە من ئامادە نیم لەسەر لاشەی نێچیروان ببمە سەرۆكی هەرێم"، واتە بارزانی هەر لە سەرەتاوە داوای پۆستی سەرۆك وەزیرانی كردووە بۆ نێچیرڤان بارزانی لە پاڵ پۆستی سەرۆكی هەرێم بۆ خۆی، بۆ داهاتووش لە حاڵی كشانەوەیدا بۆ مەسرور بارزانی كوڕی، پێویستییەكی زیاتری بە هەردوو پۆستەكە دەبێت بۆ راگرتنی یەكگرتوویی بنەماڵەكەی‌و رێگریكردن لە دروستبوونی ناكۆكی لەنێوان كوڕ‌و برازاكەیدا. نەوشیروان مستەفا لە یاداشتەكەیدا باسلەوەدەكات، جەلال تاڵەبانی سكرتێری كۆچكردووی یەكێتی نیشتمانی لەبەرامبەر وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق پۆستی سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆك وەزیرانی رادەستی پارتی كردووە، ئایا بزوتنەوەی گۆڕان كە دواین پرۆژەی سیاسی نەوشیروان مستەفایە هەروەها یەكێتی نیشتمانی كە تائێستا بەفەرمی جەلال تاڵەبانی سكرتێریەتی بۆ ئەم قۆناغە نوێیە لەبەرامبەر چیدا ئەو دوو پۆستە گرنگە بۆ پارتی بەجێدەهێڵن؟ مانگی تەموزی ئەمساڵ پەرلەمانی كوردستان پرۆژەیاسایەكی بزوتنەوەی گۆڕانی پەسەندكرد، بەپێی ئەو یاسایە دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم هەڵپەسێردرا، چارەسەری كێشەی سەرۆكایەتی هەرێمیشی سپارد بە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان. بەپێی نوسینەكەی رێبوار كەریم وەلی، پارتی ئێستا دەیەوێت جارێكی تر دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم زیندوو بكاتەوە، ئەمەش لەڕێگەی پەرلەمانی كوردستانەوە كە پارتی تێیدا زۆرینەیە، بۆ ئەمەش نوسەر ئاماژەی بە ماوەیەكی زەمەنی دیاریكراو كردووە كە (شەش مانگ بۆ ساڵێك)ە. ئەگەر بارزانی لە پۆستی سەرۆكی هەرێمی بكشێتەوە، بۆ قۆناغی داهاتوو تەنیا وەكو سەرۆكی پارتی دەمێنێتەوە‌و كاری سەرەكی دەبێت بە راگرتنی باڵانسی دەسەڵات لەنێوان كوڕ‌و برازاكەی، تا ئەوكاتەی بەتەواوەتی لە گۆڕەپانی سیاسی دەكشێتەوە‌و دەسەڵاتی حزب رادەستی نەوەی دووەمی مستەفا بارزانی دەكات. چوار بژاردە رێبوار كەریم وەلی لە نوسینەكەیدا باسی لە چوار بژاردە كردووە كە بەوتەی ئەو پارتی لە چەند رۆژی داهاتوودا بڕیار لەسەر یەكێكیان دەدات: بژاردەی یەكەم: نێچیرڤان بارزانی تا چوار ساڵی دیكە سەرۆكایەتیی حكومەت بكات‌و لەو چوار ساڵەدا پۆستی سەرۆكی هەرێم بێ دیاریكردنی سەقفی زەمەنی كارا بكرێتەوە. بژاردەی دووەم: تا كاراكردنەوەی پۆستی سەرۆكی هەرێم لە دەرەوەی نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانی (كە بەربژێری پارتی دەبێت بۆ پێكهێنانی حكومەت)، كەسێكی دیكە سەرۆكایەتیی حكومەت بكات و، دوای كاراكردنەوەكەش مەسرور بارزانی ببێتە سەرۆكی حكومەت‌و نێچیرڤان بارزانیش ببێتە سەرۆكی هەرێمی كوردستان. بژاردەی سێیەم: نێچیرڤان بارزانی كابینەی حكومەت پێكبێنێت، هەركاتێك پۆستەكە كارا كرایەوە، ئەوكاتە ئەو دەست لەكاربكێشێتەوەو مەسرور بارزانی بێتە جێگەی ئەو. ئەو بژارەیە لەبەر ئەوەی كە حكومەتەكە وەك حكومەتێكی كاتی سەیرنەكرێت‌و مەسرور بارزانیش ئازاد بێت لە پێكهێنانی كابینەی نۆیەم، كەمێك لاوازە. بژاردەی چوارەم: كە پێدەچێ لە هەموویان بەهێزتر بێت، ئەوەیە مەسرور بارزانی رابسپێردرێت بۆ پێكهێنانی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و نێچیرڤان بارزانیش سەرۆكایەتی شاندی دانوستانكاری پارتی بكات‌و چوارچێوەی دانوستاندنەكان بۆ كاراكردنەوەی سەرۆكایەتیی هەرێم فراوان بكات. بەپێی ئەم زانیارییانە بێت، رەنگە مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم بكات، پێشتریش چەند بەرپرسێكی پارتی باسیان لە هاتنەپێشەوەی مەسرور بارزانی كردووە، ئەگەر ئەم نەخشەیە بچێتە بواری جێبەجێكردن، كۆتایی بە 17 ساڵ لە حوكمڕانی نێچیرڤان بارزانی دێت لە پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم. رەنگە ئەمە هۆكارە سەرەكییەكە بێت كە ماوەیەكە بەرپرسانی پارتی باس لە پەسەندكردنی دەستورو گۆڕینی سیستمی حوكمڕانی هەرێم بۆ سیستمی سەرۆكایەتی دەكەن، چونكە لە حاڵی دەستبەكاربوونی مەسرور بارزانیدا لە پۆستی سەرۆك وەزیران، دەبێت نێچیرڤان بارزانی پۆستی سەرۆكی هەرێم وەربگرێت.    

(درەو میدیا): ئەمریكا و هێزەكانی سوریای دیموكرات " هەسەدە"  یاداشتێكی لێكتێگەیشتنیان بۆ مەشقپێكردنی 30 هەزار شەڕڤانی هێزەكانی سوریای دیموكرات ئیمزاكرد، بە ئامانجی بەهێزكردنی تواناكانی ئەو هێزە بۆ پارێزگاریكردن لە رۆژئاوای كوردستان و باكوری سوریا لە هەر دەستدرێژییەك. فەرماندەیەكی مەیدانی  یەكینەكانی پاراستی گەل " یەپەگە" لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی شەرقولئەوسەت وتی:" لە دەقی یاداشتەكەدا جەختكراوەتەوە لەسەر مەشقپێكردنی 30 هەزار شەڕڤان بۆ بەهێزكردن و پەرەپێدانی توانا سەربازییەكانیان بۆ ماوەی یەك ساڵ و دوای ئەوە دێنە ریزی هێزەكانی هەسەدە كە ژمارەیان گەیشتوەتە 60 هەزار شەڕڤان بۆ پاراستنی سنورەكان و ئەو شارانەی كە رزگاردەكرێن لە هەر دەستدرێژییەك". فەرماندەكەی یەپەگە كە هێزی سەرەكی نێو هێزەكانی سوریای دیموكراتە ئاشكراشیكرد سوپای ئەمریكا سێ‌ خاڵی چاودێری لە گرێ سپی و دوو خاڵی لە كۆبانێ‌ دانەوە بە ئامانجی پاراستنی هێڵی دواوەی هێزەكانی سوریای دیموكرات كە تاكە هاوپەیمانی واشنتۆنە لەسەر خاك لە شەڕی دژ بە داعشدا. بەوتەی ئەو فەرماندەیەی یەپەگە لێتێگەیشتنەكە بۆ مەشقپێكردنی 30 هەزار شەڕڤان بۆ ماوەی ساڵێكە و ئەگەری ئەوەش هەیە كۆتایی 2019 نوێبكرێتەوە. بڕیاریشە هێزەكانی ئەمریكا هاوشێوەی گرێ سپی و كۆبانێ‌، خاڵی چاودێری لە سەرێ‌ كانی و عامودە و دربێسییە لەسەر سنوری توركیا دابنێت، ئەوەش لە چوارچێوەی پلانی سەربازی و دیپلۆماتی سترانیژی ئەمریكا كە ئامانج لێی بریتیە لە نەهێشتنی داعش و رێگەگرتن لە سەرهەڵدانەوەی، دەركردنی ئێران لە سوریا و گوشاركردن بە ئاراستەی چارەسەری سیاسی دۆخی سوریا.

گفتوگۆی رۆژنامەوانی: (درەو میدیا)  دژی بەشداریكردنی بزوتنەوەی گۆڕانە لەحكومەت، لەگەڵ ئەوەشدا نییە گۆڕان ببێت بە ئۆپۆزسیۆن بەشێوازەكەی جاران، ئەو بەشوێن رێگەی سێیەمدا دەگەڕێت، بێئومێدە لەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی لەكابینەی نوێی حكومەتدا چاكسازی بكەن، ئەو عەبدوڵای كوێخا موبارەك ئەندامی پێشووی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕانە كە لەسەروبەندی هەڵبژاردنی ئەمدواییەی پەرلەمانی كوردستان داوای لە خەڵك كرد بایكۆتی پرۆسەكە بكەن‌و بەشداری تێدا نەكەن، لەم دیدارە رۆژنامەوانییەدا لەگەڵ (درەو میدیا) عەبدوڵای كوێخا موبارەك وەڵامی چەند پرسیارێك دەداتەوە لەبارەی دۆخی بزوتنەوەكەی‌و پرۆسەی پێكهێنانی حكومەت‌و ئایندەی سیاسی هەرێمی كوردستان. دەقی دیدارە رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: لە یەكەم هەنگاوی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، وەفدی پارتی دیموكراتی كوردستان بانگهێشتی بزوتنەوەی گۆڕانی كرد بۆ بەشداربوون لە حكومەت، بۆچونی ئێوە لەسەر بەشداربوونی گۆڕان لە حكومەت چۆنە ؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: رەئی خۆم كورت‌و پۆخت ئەوەیە گۆڕان هەر نابێ بەشدار بێت، كابینەی پێشووش نەدەبوو بەشداربوایە، ئێمە بەڕوونی نەمانتوانی خەڵكی تێبگەیەنین كە چیدەكەین‌و چیمان پێدەكرێت، چیمان لە پارتی و یەكێتی ئەوێ، دەبوو ئەوكاتە بەڕوونی‌و راشكاوی خەڵكمان تێبگەیەندایە كە هێزێكین‌و فۆرمێكی نوێین هاتووینە، یەكەم هەنگاو ئەمانەوێت ئەم دەسەڵاتە چاك بێت، كە چاك بوو بۆ ئەوەی بتوانین بەیەكەوە حوكمڕانی‌و شەراكەت بكەین، ئەگەر بۆمان چاكنەكرا هەوڵبدەین ئەو دوو لایەنە دەسەڵاتدارە لە دەسەڵات لابدەین‌و خۆمان بچینە دەسەڵات‌و بتوانین خزمەتگوزاری‌و چاكسازی بكەین، بەڵام ئێمە هەتاكو ئەم كاتە نەتوانیومانە ئەم دەسەڵاتە لابەرین لەسەر حوكم‌و خۆمان دەسەڵاتێكی باش‌و تەندروست بێنینە ئاراوە، وە نە هیچ هەنگاوێكی باشیشیان ناوە تا بچین شەریكیان بین. لەسەرەتدا ئێمە خەڵكمان وشیاركردووەو تێمانگەیاندن كە ئەم دوو دەسەڵاتە گەندەڵن‌و سەروەت‌و سامان بەهەدەر دەدەن‌و وڵات وێران دەكەن، لەپڕ بەبێ ئەوەی یەكێتی‌و پارتی لابەرین‌و هیچ گۆڕانكارییەك بكەین، خەڵكەكەمان جێهێشت‌و چوین بوینە شەریكیان، ئەمەش لەلای خەڵكی ئەو مەسجە ئەگەیەنێت كە ئێمە هەوڵی جێكردنەوەی خۆمانداوە، نەك هەوڵی چاكسازی لەم وڵاتەدا، بۆیە من بە هەڵەیەی دەزانم شەریكیان بین. درەو میدیا: ئێوە لە ماوەی هەشت ساڵی رابردوو هەردوو ئەزمونەكەتان تاقیكردوەتەوە، چوار ساڵی ئۆپۆزسیۆن‌و چوار ساڵی دەسەڵات، ئێستا تۆ رەخنەت لەوەیە گۆڕان نەچێتە ناو حكومەت، ئێوە ئۆپۆزسیۆنیشتان تاقیكردۆتەوە، پێشنیازی ئێوە چیە؟ چی رێگەیەكی تر هەیە بۆ ئەوەی بتوانن چاكسازی بكەن؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: ئێستا بەرچاو روون نیم كە گۆڕان لەم كاتەدا چی بكات، بەڵام لە هەموو حاڵەتێكدا شەراكەتكردنی دوو لایەنی دەسەڵات كە ئێمە هەشت ساڵە پێیان ئەڵێن گەندەڵ، پێیان ئەڵێن ستەمكار، پێیان ئەڵێن بەهەدەردەری داهاتی ئەم وڵاتە، دزو هەموو شتێكیان پێ ئەڵێن، نابێت شەریكیان بین، ئەبێت رێگایەكی تر بدۆزرێتەوە، هەر جۆرە رێگایەك بێت ئەگەر لەسەر شەقام بمێنینەوە هەر نابێت شەریكیان بین.  عەبدوڵای كوێخا موبارەك: رەئی خۆم كورت‌و پۆخت ئەوەیە گۆڕان هەر نابێ بەشدار بێت، كابینەی پێشووش نەدەبوو بەشداربوایە درەو میدیا: واتا تۆ بەدیلی بەشداریكردن لە حكومەت بە ئۆپۆزسیۆنبوونیش نابینیت، ناتەوێت گۆڕان ئۆپۆزسیۆن بێ؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: من ناڵێم ئۆپۆزسیۆن باش نیە، لە هەموو حاڵەتێكدا ئۆپۆزسیۆن بوونی هەبێت باشە، وڵاتی بێ ئۆپۆزسیۆن وەك مردووی لێدێت، چاودێری نامێنێت، لەبەرئەوەی لە ئۆپۆزسیۆندا نەمانتوانی خەڵك تێبكەیەنین كە چیمان ئەوێت‌و چی ئەكەین، بەڵام ئەگەر هەر ئۆپۆزسیۆنبوون هەبێت ئەتوانین رێگایەك هەر بدۆزینەوە، بەڵام كە تۆ بویتە شەریكی ئەو دەسەڵاتەی كە تۆ پێت وتووە دزو گەندەڵ، هیچ نامێنێتەوە. درەو میدیا: واتە ئێوە بەم دۆخەی ئێستاوە چوونی گۆڕان بۆناو حكومەت‌و شەریكایەتی لەگەڵ یەكێتی‌و پارتی بە ئینتیحاری سیاسی دەزان؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: ئێمە زۆرجار گلەیی لەخەڵكی دەكەین‌و دەڵێن ئێوە بۆ دووبارەو سێبارە دەنگ بە پارتی‌و یەكێتی دەدەنەوە، ئێمە پێشڕەویتان دەكەین‌و ئەو نادادی‌و گەندەڵییە بوەستێنین، ئێستا خەڵكیش بە ئێمە دەڵێن ئێوە بۆ شەریكیان دەبنەوە، ئەوان هیچ چاك نەبوونە تا ئێوە شەریكیان ببنەوە، ئەمە لەلایەنی مافی خەڵكەوە، لەلایەكی تریشەوە ئێمە وەزیرمان دەركرا، پەرلەمان داخرا، هیچ شكۆیەك نەمایەوە، بۆیە لە هەردوو لایەنەكەوە ناكرێت ئێمە لەگەڵ پارتی‌و یەكێتی شەریك بین. درەو میدیا: ئەگەر هەیە لە چوار ساڵی داهاتوودا هەندێك گۆڕانكاری بكرێت، بۆچی ناكرێت گۆڕان دەستبار بێت لەو بارودۆخەدا، پێشبینیت بۆ چوار ساڵی داهاتوو چیە، پێتوایە بەڵێنەكانیان دەبەنەسەر؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: بڕوام نیە ئەو دوو هێزە دەسەڵاتدارە گۆڕانكاری بكەن، هەموو هەوڵ‌و فشارێكی نێودەوڵەتیش تەنها لەپێناو بەرژەوەندی خۆیانە، هەرچەند بڕوام وایە لەترسی خەڵك‌و بۆ رووكەش رەنگە هەندێك شت بكەن كە 10%ی مافی خەڵك بێت، بەڵام بڕوام بەوە نیە بۆ گۆڕانكاری‌و چاكسازی هەنگاوەی گەورە بهاون.   درەو میدیا: پێتان وایە شێوازی كابینەی نوێی حكومەت جیاواز بێت لە كابینەكانی پێشوو؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: بەهۆی ئەو بودجەیەی كە لە بەغداوە بڕیارە بنێردرێت پێدەچێت كەمێك لە بواری موچەو بودجەوە باش بێت، بەڵام باوەڕناكەم شتی گەورە بكرێت، پێدەچێت جارێكی تر بودجە لە بەغداوە بۆ هەرێم رێگری بۆ دروستببێتەوە، چونكە ئێستا شەڕێكی زۆر سەخت هەیە لەنێوان یەكێتی‌و پارتی‌و لەناو پارتیش ناكۆكی هەیەو پارتیش وەك یەكێتی بوەتە باڵ باڵێن، من سەردانەكەی مەسعود بارزانی بۆ بەغداد بۆ ململانێ‌و ناكۆكی شەخسی نێوان یەكێتی‌و پارتی لەلایەك، لەلایەكی تریش بۆ مەسەلەی ناكۆكی ناوخۆیان دەگێڕمەوە، بەتایبەت لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی ناكۆكن لەسەر سیاسەتی نەوتی هەرێم، رەنگە جارێكی تر ئەم ململانێیانە ببێتە هۆی ئەوەی تەگەرە بخرێتەوە بەردەم بەشە بودجەی هەرێم لە بەغدا، كە هیوادارم وانەبێت. عەبدوڵای كوێخا موبارەك: خۆشگوزەرانی بۆ هاوڵاتیان لە مەبدەئی ئەم دەسەڵاتەی هەرێم (یەكێتی‌و پارتی)دا هەر نیە.    درەو میدیا: ئەو سەردانەی مەسعود بارزانی بۆ بەغداد چی كاریگەریەكی دەبێت بۆ بارودۆخی سیاسی‌و ئابوری هەرێم؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: باوەڕناكەم كاریگەری هەبێت، ئەگەر بەپێی ناوەڕۆكی سەردانەكەی بێت كە باس دەكرێت بۆ ملشكاندنی یەكتری بێت، سازشكردن لەسەر كۆمەڵێك پرسی ئابوری‌و نیشتیمانی‌و نەتەوەیی، لەپێناو زیاتر خۆبردنە پێشەوەدا، هیچ گرنگییەكی ئەوتۆی نابێت لەلایەن حكومەتی عێراقەوە.  درەو میدیا: لەسەر پرسی نەوت‌و داهاتی نەوت هیچ گۆڕانكاریەك درووست بووە ؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: هیچ گۆڕانكارییەك لە بواری نەوتدا نەبووە، هیچ شەفافیەتێك لە بواری نەوتدا نیە، بگرە ئێستا ئاڵۆزترە، لە چەند ساڵی رابردوودا كۆمەڵێك هەوڵی رۆژنامەنووسان‌و نوسەران‌و چالاكان‌و كۆمەڵك خەڵكی ئازادیخواز، كۆمەڵێك زانیاریمان وەردەگرت، ئەگەر بۆشمان كۆنترۆڵ نەكرایە، ئێستا ئەو زانیاریانەش نەما، كێ هەیە زانیاری‌و رونكردنەوە بدات لەسەر داهاتی نەوت‌و شەفافیەتی نەوت. درەو میدیا: بەبۆچونی ئێوە پارتی‌و یەكێتی چۆن مامەڵە لەگەڵ دۆسیەی نەوتدا دەكەن، بەتایبەتی لەو ناوچەیەی كە ئێوە نیشتەجێن نەوتێكی زۆر هەیە؟  عەبدوڵای كوێخا موبارەك: خۆشگوزەرانی بۆ هاوڵاتیان لە مەبدەئی ئەم دەسەڵاتەی هەرێم (یەكێتی‌و پارتی)دا هەر نیە، هەریەكەیان نەوت بۆ خۆشگوزەرانی حزبەكەی خۆی بەكاردەهێنێت، لەناو خۆشیاندا كێشەیان هەیە، وای لێهاتووە جاران نەوت بە بۆری دەدزرا، ئێستا لەلابەلاوە ئەشكێنرێت‌و بەتەنكەر ئەدزرێت، لەخۆشیان دەدزن، ئەوان دزی لە میللەت ئەكەن‌و لەناو خۆشیاندا دزی لەیەكتر دەكەن. درەو میدیا: پێشتر ئێوە بانگەشەی بایكۆتی هەڵبژاردنتان كرد، ئەم هەڵوێستە لەوەوە بوو كە باوەڕات وابوو ساختەكاری  دەكرێت، یان باوەڕت بە خەباتی پەرلەمانی نەماوە؟  عەبدوڵای كوێخا موبارەك: مەسەلەی تەزویرات ئەوە قەناعەتێكی سەد دەر سەد بوو كە تەزویر دەكرێت، مەسەلەی خەباتی پەرلەمانیش من بەڕاستی مەبەستە حەقیقییەكەم ئەمانە بەناوی ئۆپۆزسیۆن‌و میدیای ئازادو نوسەرو رۆژنامەنووس شەعیەتێكیان وەرگرتووە لەم وڵاتەدا، ئێستا تۆ ناتوانیت بە كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی‌و جیهان بڵێیت ئەمانە دیكتاتۆرن، لەبەر ئەوەی دەڵێن ئۆپۆزسیۆن هەیە، میدیای ئازاد هەیە، ئیتر ئەمانە بۆچی دیكتاتۆرن، ئەگەر ئێمە بایكۆتی هەڵبژاردنمان بكردایە، وەك ناڕەزایی‌و پەیامێك بەهەموو وڵاتان كە ئێمە وەكو گەلی كوردستان لەگەڵ ئەم هێزو دەسەڵاتەدا نین‌و ئەمانە گورگ‌و مافیان‌و ئەمانە ستەممان لێدەكەن، كە سەر سندوقەكان چۆڵ بوایەو ئەو رۆژە وەك رۆژێكی (منع التجول ) بوایە، دڵنیام لەوەی چەندین وڵات دەهاتە سەر خەت، بەڵام كە ئێمە هەموو پرۆسەكەیان لەگەڵدا ئەبەینەڕێوە، لەو سەرەوە پێیان دەڵێین دزو تەرزویر چی كەس بڕوامان پێناكات، بۆیە كەس بڕوامان پێناكات. درەو میدیا: ئێستا ئێوە لە بنەڕەتەوە باوەڕتان بە خەباتی پەرلەمانی هەیە یان نا؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: لە بنەڕەتەوە باوەڕم پێیەتی، بەو هێوایەم هەر رۆژێك بێت بچێتەوە سەر ئەو رێچكەیەی كە بە خەباتی پەرلەمانی ململانێی مەدەنی‌و  خزمەتگوزاری، نەك بە ململانێی ملشكاندن گۆڕانكاری بكرێت، بەڵام لە سیاسەتی یەكێتی‌و پارتیدا ئەم پرۆسەیە دوورە، ئەگەر بڵێم بڕوام پێی نیە، بڕوام بە سیاسەتی یەكێتی‌و پارتی نیە. درەو میدیا: كێن ئەوانەی پەرلەمانیان بێ ئەهمیەت كردووە؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: ئەوەی لەبەر دەرگایە كە نەهێڵیت دزی بكرێت لاوازەو ئەوەی دزییەكە دەكات بەهێزە، بۆیە ئەوە بەرارود ناكرێت، بەڵێ كارەكتەرەكانی ئێمە خەڵكی لاواز بوون خەڵكی بەرژەوەندیخوازی تێدابووە، بەڵام زۆر جیاوازن لەگەڵ ئەوانەی یەكێتی‌و پارتی، من ئیعراف بەوە دەكەم كە كارەكتەرەكانی ئێمە نەمانتوانیوە بە فیلتەرو سانسۆری باشدا بڕۆن‌و خەڵكی لێهاتوو بن، بەڵام نابێ بە یەكێتی‌و پارتی بەراورد بكرێن. درەو میدیا: ئێوە زیاتر وێنایەكی سەربازیتان هەیە، پێتانوایە گۆڕانكاری بە خەباتی شەقام‌و پەرلەمان دەكرێت یان بەڕێگەی سەربازی؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: با راستگۆبم لەگەڵتدا خەباتی شەقام‌و مانگرتن‌و خۆپیشاندان هەنگاوێكی باش بوون بۆ گۆڕانكاری، بەڵام ئێمە وەك بزوتنەوەی گۆڕان بەشێك بووین لەوەی خەڵكمان نائومێدكرد، بۆمان نەكرا، سیاسەتمان هەڵەو ناڕوون بوو تا ئێستا، بۆیە ئێستا زۆر قورسە، بەڵام ئەتوانرێت قۆناغێكی تریش هەوڵی بۆ بدرێت ئەگەر هەر نەكرا، ئەو هەموو دونیای پێشكەوتووەو دەوترێت مافی مرۆڤ ‌و دیموكراسی، ئەی بۆ هێزی چەكداریان هەیە، دیارە بۆ حاڵەتی بنبەستە، من پێموایە هەنگاوێكی تریش بنرێت، بەڵام لەوە بەولاوە دەگەینە بنبەست‌و بیر لەڕێگای تر بكاتەوە. درەو میدیا: تۆ لەگەڵ ئەوەی بزوتنەوەی گۆڕان هێزی چەكداری هەبێت؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: من لەگەڵ ئەوەدا نیم هەر حزبەو هێزی چەكداری خۆی هەبێت، ئەگەر بیەوێت وەك یەكەی 70و 80 بێت، من لەگەڵی نیم، ئەگەر بیەوێت هێزێكی نیشتیمانی بێت یان كاریگەری هەبێت لەسەر وەزارەتی پێشمەرگە‌و بەهێزی بكات‌و لە چنگی یەكێتی‌و پارتی دەریبكات، نەك بۆ چنگی خۆی، بۆ پاراستنی خاك‌و خەڵك من سەد لەسەد لەگەڵیم. درەو میدیا: واتە مانەوەی یەكێتی‌و پارتی بەهۆی لاوازی بەرامبەرەكانیەتی؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: من پێموایە لە لاوازی ئێمەوەیە، ئەگەرنا یەكێتی‌و پارتی كارگەیشتبووە ئەوەی تەواو پەلەپڕۆزێیان پێكەوتبوو، من نمونەیەكتان بۆ بگێڕمەوە، كاتی خۆی لە سەروەختی  خۆپیشاندانەكانی 17ی شوباتدا پەیامێكی مەسعود بارزانی بە كاك شۆرش حاجیدا گەیەنراوەتە كاك نەوشیروان، لە پەیامەكەدا بە كاك نەوشیروان دەڵێت ئەگەر ئێوە راپەڕین بكەن لەم وڵاتەداو تەشەنە بكات، چی لە (عائیلەی بارزانی ئەكەن)، ئەوەندە ترسی لێنیشتووە لەسەری رەشەوە هەوڵی ئەوەی بووە، ویستویەتی بزانێت چارەنووسی خانەوادەكەی چی بەسەر دێت، واتا بەتەما نەبوونە لەم وڵاتەدا بتوانن دابنیشن، بەڵام ئەوان وردە وردە توانیان لەگەڵ بارودۆخەكەدا رابێن، توانیان خەڵك فریو بدەن، ئێمە نەمانتوانی خەڵك وشیار بكەینەوە، نەمانتوانی پێشڕەوی خەڵك بكەین. درەو میدیا: بەو هێزو توانایەی ئەوكاتەوە‌و بارودۆخی ئێستا، ئومێدی گۆڕانكاری زیاتر بووە یان كەمتر؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: ناكرێت خەڵكی نائومێد بكرێت، ئەتوانرێت كار بكرێت، بەڵام بەو میكانیزمەی ئێستای بزوتنەوەی گۆڕان كە خۆم وەك هەڵسوڕاوی بزوتنەوەی گۆڕان دەبینم، بە هەڵەی ئەزانم، ئەبێ خەڵكانێكی بەتوانا بتوانن میكانیزمێكی گونجاوتر بدۆزنەوە.  درەو میدیا: ئێستا سێ هێز بەفەرمی رایانگەیاندووە دەبنە ئۆپۆزسیۆن (نەوەی نوێ، یەكگرتوو، شیوعی)، چاوەڕەوانی چییان لێدەكەیت؟ عەبدوڵای كوێخا موبارەك: من نامەوێت دژی هیچ لایەنێك قسە بكەم كە مەبەستی گۆڕانكاری‌و چاكسازی بێت لەم وڵاتەدا، ئەوان دەڵێن ئۆپۆزسیۆنین، كە ئۆپۆزسیۆن بن، واتا هەڵی چاكسازی دەدەن، بەڵام ئومێدم نیە بەوشێوەیە، ئێمە ئەو خەڵكە هەشت ساڵ هات بزوتنەوەی گۆڕانی دروستكرد بە هەوڵی خۆی‌و گیرفانی خۆی‌و ماندوبوونی خۆی، ئێستا ئەم بڕوات ببێتە شەریكی پارتی‌و یەكێتی بچێتە حكومەتەوەو هێزێكی تازە بێتەوە خەڵك پشتیوانی ناكات ئۆمیدی پێی نابێت.   

( درەو میدیا): ئامارەكانی توندوتیژی دژی ژنان بەردەوام روو لە زیادبونە، ئەگەر بەراوردی نێوان دوو ساڵ وەربگیرێت دەردەكەوێت لە ساڵی 2016 دا 32 ژن كوژراون و 66 ژن خۆیان كوشتووە، بەڵام لە 2017 دا 42 ژن كوژراون و 67 ژن خۆیان كوشتووە، لە هەمانکاتدا لە 2016 دا 79 ژن خۆیان سوتاندووە، بەڵام لە 2017 دا ژمارەكە 106 ژن بەرزبوتەوە.  ئەمە لە كاتێكدایە بەپێی ئاماری  ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان لە ماوەی 7 ساڵدا واتا لە ساڵەكانی ٢٠١٠ تا ٢٠١٧ لە ھەرێمی كوردستان ٨٠٧ ژن كوژراون و خۆیان كوشتووە. بەمشێوەیە: لە ( ٢٠١٠ دا  ١٠٥ ژن كوژراون یان خۆیان كوژی) لە ( ٢٠١١ دا ٩٦) و لە ( ٢٠١٢  دا 83 ) و لە ( ٢٠١٣ دا  ٨٦) و لە ( ٢٠١٤ دا ٨٢) و لە ( ٢٠١٥ دا  ١١٩) و لە ( ٢٠١٦ دا  ١٢٥) و لە( ٢٠١٧ دا  ١١٢) لە ( ٢٠١٨ دا  ١٠٤) ژن كوژراون و خۆیان كوشتووە.  

راپۆرت: ئارام محمود – محەمەد رەئوف بارزانی، كە لەلایەن زۆرێك لە هێزە عێراقییەكان‌و تەنانەت شەقامی عەرەبی عێراقیشەوە، بە پیاوێكی "نەتەوەپەرست‌و جوداخواز" وەسفدەكرا، پەرۆش بوو بۆ ئەوەی لەگەڵ چونیدا بۆ بەغداد ئەو تۆمەتانە لەسەر خۆی لابەرێت یان هیچ نەبێت كاڵیان بكاتەوە، جارێك بە ڕوخسارو جارێكیش بەگوفتار. لە ڕووخساردا، بارزانی هەنگاوەكانی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ بەرپرسانی بەغدادو هێزو لایەنە عێراقییەكان بەوردی دەستنیشانكردبوو، ئەو هێندە پەرۆش بوو بۆ كۆتایهێنان بە كێشەكان‌و تێپەڕاندنی قۆناغی ڕابردوو، تەنانەت حسابی بۆ ئەوەش كردبوو كە هیچ جۆرە هەستیارەییەكی نەتەوەیی لای هێزو لایەنەكان تەنانەت شەقامی عێراقیش دروستنەكات، بۆ ئەوەش جلە كوردییەكانی فڕێداو، بەجلێكەوە دەركەوت كە زۆر بەكەمی دەیپۆشێت. لە گوفتار‌و ڕوئیاشیدا بۆ ئەم قۆناغە نوێیە، بەوردی دەستەواوژەكانی هەڵبژاردبوو، بەتایبەت كاتێك بەڕوون‌و ڕاشكاوی وتی" ئامانجی سەردانەكەی بۆ بەغداد ئەوەیە، دەیەوێت پەیامێك بۆ ناوخۆ و دەرەوەی بنێرێت بەوەی ئامادەن پشتیوانی ئەو دەرەفەتە نوێیە بكەن كە لە عێراق بۆیان ڕەخسێنراوە"، هاوكات ئاماژەی بەوەشدا "دەمانەوێت هەڵەكانی ڕابردوو ڕاستبكەینەوە" كە مەبەستی ڕاستكردنەوەی ئەو هەڵە دوو جەمسەرانەیە لەلایەن بەغداو هەولێرەوە كراون، بەوەش ناڕاستەوخۆ دانینا بەوەی خۆشی بەشێك بووە لە هەڵەكان، گەرچی دەستنیشانی ئەوەی نەكرد هەڵەكان چین‌و لەكوێدابوون.    بارزانی بۆ دەگەڕێتەوە بەغداد؟ پێدەچێت بارزانی لەم قۆناغەدا سیاسەتی "سفركردنەوەی كێشەكان" لەگەڵ هێزو لایەنە عێراقییەكان پەیڕەوبكات، وەك سیاسییەك مامەڵە لەگەڵ ئەو واقیعە سەپاوە  بكات كە هەیە، هەرچەندە هەوڵەكەی بارزانی بۆ دروستكردنی "دەوڵەت" كارەسات‌و پرسەیەكی نیشتمانی گەورەی بەدوای خۆیدا هێناو، كورد نیوەی خاكەكەی لە كوردستانی عێراق لەدەستدا، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا ئەوانەی بڕوایان بەو هەنگاوەی بارزانی_یە، پاساوی ئەوەیان بەدەستەوەیە بڵێن"بارزانی هەوڵی خۆیدا ئەو واقیعە بگۆرێت، بەڵام هەوڵەكانی بەر كۆمەڵێك بەربەست كەوت، كە زۆرینەی دەركی بوون‌و بەشێكی ناوخۆیی بوون". ڕەنگە دیوێكی تری ئەم تەسلیمبونەی بارزانی بەو واقیعە سەپاوەی كە هەیە، بێئومێد بونی بێت لە بەرەی ناوخۆیی، بەتایبەت شەریكە دێرینەكەی (یەكێتی نیشتمانی كوردستان) كە لەچەندین بۆنەی جیاوازو بەیاننامەو چاوپێكەوتنی تەلەفیزیۆنیدا بەشێك لە سەركردەكانی بە "خیانەت"كردن‌و ڕادەستكردنی كەركوك تۆمەتبار كردووە، وێڕای ئەوەی لە ساتەوەختی دابەشكردنی پۆستەكانیش لە عێراق بەتایبەت پۆستی سەرۆك كۆمار، بارزانی بۆی ڕونبووەوە كە پێگەی خۆی‌و پارتەكەی بە بەراورد بە ڕابردوو، بەشێوەیەكی گەورە لاوازبووەو ئەو هێزو مەكانەتەی جارانی نەماوە. وەبەرهێنان لە سەركەوتنەكان دەكات دوای شكستی ڕیفراندۆم‌و لەدەستدانی نیوەی خاكی كوردستان، حزبەكەی بارزانی دوو سەركەوتنی گەورەی لە هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی عێراق لە (12)ئایارو هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە (30) ئەیلولی ئەمساڵ تۆماركرد، بۆ ئەوەی هەردوو سەركەوتنەكە جێی خۆی بگرێت‌و، جارێكی پارتی وەك حزب‌و بارزانیش وەكو شەخس بكاتەوە بەسەنتەری بڕیاردان لە هەرێمی كوردستان و بەغداد، پێویستییەكی گرنگی بە ئاساییكردنەوەی دۆخەكە‌و هەڵدانەوەی لاپەڕەیەكی نوێ لەپەیوەندی سیاسی هەیە لەگەڵ تەواوی هێزو لایەنە عێراقییەكان، كە ئەوەش وێڕایی ئەوەی دەرفەتی گەڕانەوەو پێگەیەكی بەهێز لە بەغداد بۆ مسۆگەر دەكات، دەرفەتی ڕەخساندنی پەیوەندییەكی پتەویش لەنێوان حكومەتی هەرێم‌و بەغداد دەخولقێنێت كە پارتەكەی بارزانی بۆ چوارساڵی داهاتوو بڕیاردەری یەكەمە تێیدا، بەتایبەت كە چەندین دۆسیەی هەڵپەسێردراو لەنێوانیاندا بەچارەسەرنەكراوی مانەتەوە، لەسەرو هەموشیانەوە مەسەلەی نەوت‌و بودجە كە ڕۆڵی گەورەی دەبێت لە ڕەوینەوەی زۆرێك لە كێشەكانی هەرێمی كوردستان‌و تۆماركردنی وەك سەركەوتنێكی گەورە بۆ بارزانی‌و حزبەكەی.   بارزانی پەیوەندییەكانی دەرەوە پاكدەكاتەوە  یان ناوخۆ ؟ زۆرێك لەوانەی ڕەخنە لە سەردانەكەی بارزانی دەگرن بۆ بەغداد دەڵێن، بەرژەوەندی حزبی‌و پێگەی شەخسی خۆی بارزانی كێشكردووە بۆ بەغداد، پێشیانوایە، دەبوو بارزانی بەهەمان ئەو ڕۆحییەت‌و پەرۆشییەی هەوڵی بۆ ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان هەیەتی لەگەڵ هێزو لایەنە عێراقییەكان‌و، لەدەرگای هەموان دەدات بەبێ‌ جیاوازی تەنانەت بەسەركردەكانی حەشدی شەعبیشەوە، بەهەمان ڕۆحییەتەوە هەوڵی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكان‌و كۆتاییهێنان بەكێشەكانی بدایە لەگەڵ هێزە كوردستانییەكان‌و ڕێكخستنەوەی ناوماڵی كورد كە لەخراپترین دۆخیدایە،  بەوپێیەی ئەگەر خۆی‌و حزبەكەی  هۆكاری سەرەكی نەبن لە تێكدانیدا، ئەوا لایەنێكی سەرەكی كێشەكانن، وێڕایی ئەوەی پتەوكردنی بەرەی ناوخۆیی كوردستان كاریگەری گەورەی دەبێت لەسەر سەنگ‌و پێگەی كورد لە بەغداد. لەگەڵ ئەوەشدا سەردانەكەی بارزانی بەدەر نییە لەخاڵی ئیجابی، بەتایبەت ئەگەر ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغدادو چاسەرەكردنی بەشێك لە كێشە‌و ناكۆكییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغدادی بەدوادابێت، چونكە بەئەزمون سەلماوە هەر كاتێك ناكۆكییەكانی نێوان بەرپرسانی هەرێم‌و بەرپرسانی بەغداد توندبوبێتەوە، خەڵكی كوردستان باجەكەی داوە.   

(درەو میدیا): یەكەم گەڕی دانوستانەكان بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت تەواوبوو، هێشتا گەڕی دووەم دەستیپێنەكردووە، لە گەڕی یەكەمدا پارتی دیموكراتی كوردستان كە براوەی یەكەمی هەڵبژاردنە كۆمەڵی ئیسلامی پشتگوێ خست، ئەمە لەكاتێكدابوو لەدوای یەكێتی نیشتمانی‌و بزوتنەوەی گۆڕان تەنیا كۆمەڵی ئیسلامی چاوی لە بەشداریكردن بوو لە حكومەت‌و زۆرینەی لایەنەكانی تر (جوڵانەوەی نەوەی نوێ- یەكگرتووی ئیسلامی- حزبی شیوعی) پێشوەختە بایكۆتی بەشداریكردنیان كرد لە حكومەت. سۆران عومەر پەرلەمانتاری خولی نوێی پەرلەمانی كوردستان لە فراكسۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لەم گفتوگۆ رۆژنامەوانییە كورتەدا وەڵامی چەند پرسیارێكی (درەو میدیا) دەداتەوە لەبارەی پرسی بەشداربوونی كۆمەڵ لە كابینەی نوێی حكومەت. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم دەكات یان نا، ئەگەر بەشدار نابێت بۆچی بە راشكاوی ئەمە بۆ رایگشتی راناگەیەنێت‌و نابێت بە ئۆپۆزسیۆن؟ سۆران عومەر: كۆمەڵی ئیسلامی بڕیاری پێشوەختەی نەداوە، هێشتا لایەنی براوەی یەكەم سەردانی نەكردووە تاكو پرسی بەشداری‌و بەشدارینەكردنی بخرێتەبەردەست، هەركات داوای لێكرا بەشداری بكات، ئەوكاتە كۆمەڵی ئیسلامی بەرنامەو مەرجی خۆی هەیەو لە كۆبونەوەی گشتیدا كۆمەڵ ئەو پرسە یەكلایی دەكاتەوە، بەندە وەك ڕای كەسی خۆم پێم باش نیە كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری وەها حكومەتێك بكات. درەو میدیا: ئێوە نوسیوتانە كابینەی هەشتەم‌و نۆیەم هیچ جیازییەكیان نیە، كە جیاوازیەكی نیە ئێوە بۆ جێتانهێشت، بۆچی هەوڵ بۆ بەشداریكردن دەدەن؟  سۆران عومەر: بەدڵنیاییەوە كابینەی هەشتەم‌و نۆیەم جیاوازی نیە، كۆمەڵ هیچ هەوڵێكی بۆ بەشداری حكومەت نیە. درەو میدیا: ئەگەر بەتەمای چونە حكومەت نین بۆچی بە رونی رایناگەیەنن و نابنە ئۆپۆزسیۆن؟ سۆران عومەر: ئەم پرسە بەم نزیكانە یەكلایی دەبێتەوە لەلای كۆمەڵی ئیسلامی، ئێمە لەهەر شوێنێك بین خاوەن بەرنامەو بیروڕای خۆمانین بەچاك دەڵێن چاك و بەخراپ دەڵێین خراپ، بێدەنگ نابین لە گەندەڵی و نادادی، هیچیش بێدەنگمان ناكات. درەو میدیا: پارتی بەڕوونی لە زاری بەرپرسانیەوە چەندین مەرج‌و كۆتوبەند دادەنێت بۆ لایەنانەی دەچنە حكومەتەوە، ئێوە بەو مەرجانە رازی دەبن؟ مەرجی بێدەنگبوونی پەرلەمانتاران، مەرجی ئەوەی نابێت پێیەكتان لە حكومەت‌و پێیەكەی ترتان لە ئۆپۆزسیۆن؟  سۆران عومەر: هەر كەس بەمەرجی لایەنی براوە ڕازی بێت بۆ چونە حكومەت، ئەوە خۆی دەكوژێ لەبەرامبەر جەماوەردا، پەرلەمانتار محامی حكومەت نیە چاودێری حكومەت دەكات‌و نوێنەری خەڵكە سوێندی خواردووە كارەكەی بەدڵسۆزی ئەنجام بدات، ئەگەر لەگەندەڵی‌و یاساشكێنی بێدەنگ بوو بەهۆی بەشداری لە حكومەت، ئەوە خیانەتی لە پیشەی پەرلەمانتاری‌و دەنگدەرەكانی كردووە، ئەوانە ئەمە بە قاچێك لە حكومەت‌و ئۆپۆزسیۆن بزانن هەڵەیە. درەو میدیا: كۆنتاكت و رێككەوتنتان لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان هەیە، دەوترێت بەڵێنتان داوە بەبێ یەكدی نەچنە حكومەتەوە؟  سۆران عومەر: لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان هیچ ڕێككەوتنێكی نوسراومان نییە، بەڵام لەسەر پرسی داخوازی خەڵك پێكەوەكاركردنی هاوبەشمان لە چەندین قۆناغی سەختدا هەبووەو یەكمان جێنەهێشتووە، ئێستەش گۆڕان بچێتە حكومەت هەڵەی ڕابردووی دوبارە دەكاتەوە، چاوەڕوانیشمان لێیان ئەوەیە پێكەوە بمێنینەوە‌و یەكدی جێنەهێڵین. درەو میدیا: خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان چۆن دەبینن، راشكاوانە ئەم خولەو خولی رابردوو كامیان بە ئەكتیڤترو باشتر دێتە بەرچاوتان؟  سۆران عومەر: خولی چوارەم بۆ یەكەمجار بوو دوو كەس لە دەستەی سەرۆكایەتی لە پارتی‌و یەكێتی نەبێت، ئەوە وایكرد ئەو خولە لەوكاتانەی لەكاردابوو تەواو جیاواز بێ، بۆیە سەرۆكایەتی گرنگە ئەگەر تەنها لە یەكێتی‌و پارتی بێ، دەتوانن ڕێگر بن لەكاری پەرلەمانتاران، لە چاودێری‌و پرسیارو پرساندنی وەزیرو سەرۆك وەزیران‌و حكومەت، وا دەبینرێ لایەنێك بە بەرنامە هەوڵی بێ هەیبەتكردنی پەرلەمان بدات، ئومێدەكەم پەرلەمانتاران ئەركی خۆیان بەجێبهێنن، بیریان بێ بەچی بەڵێنێك دەنگیان هێناوە.  

( درەو میدیا): هێزەكانی ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان و باكوری سوریا چەند خاڵێكی چاودێری لەسەر سنوری سوریا و توركیا دادەنێن و ئەوەش ناڕەزایەتی توركیا لێدەكەوێتەوە. چوارشەممەی رابردوو جەیمس ماتیس وەزیری بەرگری ئەمریكان رایگەیاند واشنتۆن دەیەوێت چەند خاڵێكی چاودێری سەربازی بە درێژاریی سنوری باكوری سوریا دابنێت بۆ كەمكردنەوەی ئاڵۆزی نێوان توركیا و هێزە كوردییەكانی هاوپەیمانی واشنتۆن لە شەڕی دژ بە رێكخراوی داعش. هەرچەندە ماتیس جەختیكردەوە كە بە هەمانگی لەگەڵ توركیا ئەو بڕیارە دەدرێت، بەڵام خڵوسی ئاكار وەزیری بەرگری توركیا ئیدانەی دانانی ئەو خاڵە سەربازییانەی كرد و رایگەیاند ئەوە هەوڵێكە بۆ پاراستنی " میلیشیا كوردییەكان". ئاكار داواشی لە واشنتۆن كرد هاوكارییەكانی بۆ یەكینەكانی پاراستی گەل " یەپەگە" رابگرێت و ئاماژەی بەوەشدا كە دانانی خاڵی چاودێری هیچ سودێكی نابێت و ئەنكەرە دوودڵ نابێت لە گرتنبەری رێوشوێنی  پێویست لە سنورەكانی بۆ رووبەڕووبوونەوەی هەر هەڕەشەیەك.

( درەو میدیا):  یەكێتی نیشتمانی كوردستان بڕیاریداوە كۆمەڵێك گۆڕانكاریی بكات لە پۆستە حزبیەكانیدا. ( درەو میدیا) لە سەرچاوەیەكەوە زانیویەتی  كە یەكێتی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ لە بەرپرسی مەڵبەندی هەولێرەوە دەكاتە بەرپرسی مەكتەبی رێكخستنی یەكێتی، رەفعەت عەبدوڵا بەرپرسی مەكتەبی رێكخستنی یەكێتی دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندی كەركوكی یەكێتی، بورهان سەعید سۆفی لە بەرپرسی مەڵبەندی كۆیەوە دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندی هەولێرو عوسمان بانیمارانی دەكاتە بەرپرسی مەڵبەندنی كۆیە. 

راپۆرتی: درەو میدیا ڕەنگە دوای ئەنجامدانی دوو هەڵبژاردنی یەك لەدوای یەك لە هەرێمی كوردستان‌و عێراق، یەكێك لە ڕووداوە گرنگەكانی ساڵی 2018 بەر لەئاوابونی، سەردانەكەی (مەسعود بارزانی) سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان بێت بۆ (بەغداد)، كە ساڵێک پێش ئێستا پێیوابوو "تروسكایەك نەماوە بۆ تەوافوق‌و پێكەوە ژیان"‌و كاتی ئەوە هاتوو وەك دوو "جیران" بژین.  گەڕانەوەی ناچاری  میدیاكانی پارتی سەردانەكەی بارزانیان بەجۆرێك ڕووماڵكرد كە (بەغداد) لە پێگەو قورسایی بارزانی تێدەگات وەك یاریزانی یەكەمی سەر گۆڕەپانی سیاسی كوردستان، پێگەیەك كە ناكرێت بەهەند وەرنەگیرێت‌و، قابیلی پەراوێخستن بێت. ئەگەر ئەمە ئاستێكی زۆر ڕاستیشی تیادابێت، تەنها قسەكردنە لەسەر دیوێكی، دیوەكەی تری پەیوەستە بەخواستی بەهێزی بارزانی بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی لەگەڵ (بەغداد)و، ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی لەگەڵ هێزە عێراقییەكان بەتایبەت هێزە (شیعەكان)، چونكە لە كۆتایی ڕێگەكەدا بارزانی گەیشتە ئەو بڕوایەی  كە بردنەوەی هەڵبژاردن‌و، بەدەستهێنانی (25) كورسی لە پەرلەمانی عێراق بەس نیە بۆ گەڕانەوەی ئەو پێگەیەی پێشتر لە پرۆسەی سیاسی عێراق هەیبوو. بارزانی ئەو پێگەیەی جارانی لەدەستدا  لە هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراقدا، كاتێك كاندیدە "شەخسیەكەی" بارزانی بەرامبەر بەكاندیدەكەی یەكێتی دۆڕاندی، وێڕایی دروستبونی مەترسی لەسەر پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كە پشكی پارتی بوو، دوو هۆشداری گرنگ بوون بۆ ئەو زیانە گەورەیەی بەر پێگەی بارزانی وەكو شەخس‌و، پارتی وەكو حزبێكی دیار كەوتووە لەعێراق‌و، ئەو پەیامەی پێگەیاندن خەریكە گۆڕانكارییە گەورەكان لەدەرەوەی ئیرادەو خواستی ئەوان ئەنجامدەدرێت. دەستپێكردنی دانوستانەكانی (پارتی ‌و یەكێتی) بەشێوەی تاكلایەنە لەگەڵ (عادل عەبدولمەهدی)‌و هێزە عێراقییەكان، گورزێكی تر بوو لەپێگەی بارزانی درا، وێڕای ئەوەی ئەو وێنەی بەتەواوی تەڵختركرد كە لەڕابردوودا بۆ بارزانی دەكێشرا بەوەی  بڕیاردەری یەكەمی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و (بەغداد)ە، هیچ ڕۆڵێکیشی نەبوو لە دیاریكردنی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەپێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو.  بەرهەم ساڵح مەترسی جدییە  بەهێزبوونی پێگەی (بەرهەم ساڵح) لە ناوخۆی عێراق‌و لە ئاستی هەرێمایەتیش دیوێكی تری گەڕانەوەی بارزانییە بۆ بەغدا، مەقبولیەتی (بەرهەم ساڵح) لەلایەن هێزە عێراقییەكانەوە، بارزانی بەتەواوی نیگەرانكرد، بەتایبەتی دوای ئەوەی بەهەموو هێزو تواناو ئەو پەیوەندییە دەیان ساڵانەی هەیبوو، نەیتوانی بەهەرم ساڵح دووربخاتەوە، ئەوەش گەیاندییە ئەو ڕاستیەی چۆڵكردنی (بەغداد) تاسەر ، نەك هەر زیان بەحزبەكەی دەگەیەنێت، بەڵكو بەدیلیش بۆ خۆی دروستدەكات.      ململانێ ناوخۆییەكانی پارتی سەرچاوەیەكی ئاگادار لە (بەغداد) بە (درەومیدیا)وت، بەپێچەوانەی خولەكانی ڕابردوو، پارتی ئەمجارە خاوەنی تیمێكی لاوازو بێ ئەزموونە لە پەرلەمانی عێراق، سەرەتای ئەو لاوازییەشی لە شكستهێنانی  دانوستانی هەڵبژاردنی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقدا دەركەوت، كە لە خولی یەكەمدا نەیتوانی دەنگی (50+1) بهێنێت‌و ڕكابەرەكانی تێپەڕێنێت، دواتر بەدەستوەردانی ڕاستەوخۆی بارزانی‌و هەوڵەكانی (هادی عامری) پارتی توانی ئەو پۆستە وەربگرێت لە (بەغداد). خالێكی تر، بەهۆی توندبونەوەی ململانێی باڵی نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانی لەلایەك‌و ململانێی بادینی‌و سۆرانی لەلایەكی تر، فراكسیۆنی پارتی لە (بەغداد) توشی ناكۆكی قوڵبووە، "ئەمە وەك سەرچاوەكە ئاماژەی پێدا". وتیشی:"لە كاتی دانانی جێگری سەرۆكی دووەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراقدا باڵی بادینییەكان خۆیان بەشیاوی ئەو پۆستە زانیوە‌و، ئامادەنەبوون لۆبی بۆ (بەشیر حەداد)، هاوكات لە دانانی ئەندامانی لیژنەكانیشدا، باڵی بادینییەكان دەستیانگرتووە بەسەر لیژنە گرنگەكان دا‌و، سۆرانییەكان پەراوێزخراون".  هەر بەهۆی ململانێكانەوە، تا ئێستا پارتی بە فەرمی سەرۆكی فراكسیۆنی دیارینەكردووە، باڵی نێچیرڤان بارزانی، (هەدار بارزانی) وەك كەسی متمانە پێكراوی خۆیان دیاریكردووە، باڵی (مەسرور بارزانی)یش، (ڤیان سەبری) وەك سەرۆكی فراكسیۆن دەناسێنن.   فشاری ئەمریكا لەسەر هەولێر بەغداد لەدوای پێكهێنانی حكومەتی عێراق، بە فشاری ئەمریكا ڕێككەوتنی كاتی لەنێوان هەرێم‌و بەغداد واژوكرا بۆ هەناردەكردنی نەوتی كەركوك، وەك ئامادەكارییەك بۆ پڕكردنەوەی بۆشایی نەوتی ئێران، كە ڕێككەوتنەكە سەردەكێشێت بۆ كۆنتڕڵكردنی تەواوی دۆسییەی نەوتی هەرێم‌و كەركوك لەلایەن عێراقەوە. خاڵێکی تر، پرسی كۆنتڕۆڵكردنی خاڵی سنوریی (ئیبراهیم خەلیل)‌و ڕادەستكردنی گومرگەكەیەتی بە حكومەتی فیدراڵ، ئەوەش هێندەی تر فشارەكانی لەسەر بارزانی چڕتر كردوەتەوە. فەرشی سور بۆ پیاوێكی بریندار لەگەڵ ئەوەی "فەرشی سور" لە میدیاكانی پارتی باڵی كێشا بەسەر ناوەرۆكی كۆبونەوەكانی بارزانی لە(بەغداد)‌و دەرەنجامەكانی، بەڵام بەدرێژایی (10) ساڵی ڕابردوو كە بارزانی سەرۆكی هەرێم بووە، هێندەی ئەمجارە بەگەرمی پێشوازی لێنەكراوە، ڕەنگە لایەنە عێراقییەكان بەم پێشوازییە ویستبێتیان ئەو پەیامە بە بارزانی بگەیەنن، كە دەستبەردابونی لە گوتاری جیابونەوە دەتوانێ‌ ئەو بكاتە یاریزانێكی كاریگەر‌و ئەم پێشوازییەش بۆ سارێژكردنی برینی ڕیفراندۆم‌و كەوتنی كەركوكە، بارزانی خۆشی بەڕوونی گوزراشتی لەمە كرد كاتێك وتی"دەمانەوێت هەڵەكانی ڕابردوو ڕاستبكەینەوە". سەدر چی بارزانی وت... شیعەكان چی دەڵێن؟ هەر لە چوارچێوەی ئەو زانیارییانەی سەرچاوەكەی "درەومیدیا" ئاشكرایكردوون، لە كۆبونەوەكەی نێوان (موقتەدا سەدرو مەسعود بارزانی)دا، سەدر بە بارزانی وتووە، چیتر گەلەكەت مەخەرە مەترسییەوەو مەبە بە بەشێك لە ململانێی نێودەوڵەتی، ئەوكات خۆی ئامادەیە بەرگری لە گەلی كورد بكات. سەرچاوەكە لە زاری بەرپرسانی هاوپەیمانی (سائیرون)و (فەتح)ەوە، ئەوەشی وت، هیچ ڕێككەتنێكیان لەگەڵ بارزانی سەبارەت بە كێشەی كەركوك‌و پشكی هەرێم نەكردووە تەنیا ئەوە نەبێت ویستویانە"پەیامێك بە بارزانی بدەن كە بەغداد ڕێزی پێگەی ئەو دەگرێت، بەمەرجێ‌ دەستبەرداری پرسی جیابونەوەبێت". 

راپۆرت: نامیق رەسوڵ بەدەستهێنانی (25) كورسی پەرلەمانی عێراق‌و (45) كورسی پەرلەمانی كوردستان، پارتی دیموكراتی كوردستانی والێكردەوە خۆی بە حاكمی رەهای هەرێمی كوردستان بزانێت‌و بێ گوێدانە سەنگ‌و قورسایی‌و تێڕوانینی لایەنەكانی تر، كار دەكات  بۆئەوەی هەموو بەرنامەو ستراتیژو تێڕوانینەكانی خۆی بۆ چۆنیەتی بەڕێوەبردنی هەرێم‌و سیستمە حكومڕانییەكەی جێبەجێبكات. پارتی لە یەكەمین هەنگاویدا دوای پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، ئەگەرچی (50+1)ی كورسییەكانی پەرلەمانی بەدەستنەهێناوە، بەڵام وەك گەورەترین فراكسیۆنی ناو پەرلەمانی كوردستان، دانوستانی لەگەڵ لایەنەكاندا دەستپێكردووە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‌و لای خۆشیەوە چەندین مەرجی بۆ ئەو لایەنانە داناوە كە دەیەوێت بەشداریان پێبكات لە حكومەتدا، ئەگەرچی ئەو لایەنانە بەوتەی خۆیان نایانەوێت "بەشدار"ی حكومەت بن، بەڵكو دەیانەوێت "هاوبەش" بن لە حكومەت‌و بڕیاری سیاسی‌و بەڕێوەبردنی هەرێمدا. لە چەند رۆژی رابردوودا، بەرپرسانی پارتی چەندین مەرجیان لەسەر بەشداریپێكردنی حزبەكانی تر لە حكومەتدا راگەیاندووە، كە دواهەمینیان قسەكەی ئاراس حەسۆ میرخان، ئەندامی سەركردایەتی پارتییە كە دەڵێ" پارتی زۆر بەلایەوە گرنگ نییە كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری حكومەت بكات". پارتی سیستمی سەرۆكایەتی دەچەسپێنێت نوێترین لێدوانی بەرپرسانی پارتی لێدوانێكی عەلی عەونی ئەندامی سەركردایەتی پارتییە سەبارەت بە پۆستی سەرۆكی هەرێم‌و دەستورو سیستمی بەڕێوەبردنی هەرێم، كە رەنگە ئەمەیان مەترسیدارترین لێدوان بێت‌و نیازی تەواوەتی پارتی بۆ داهاتووی هەرێم‌و سیستمە سیاسییەكەی ئاشكرادەكات. عەونی لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی (ئاژانس) وتویەتی:" پێویست ناكات پۆستی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ لایەنەكاندا باس بكەینەوە، بەڵكو ئێمە لەم خولەدا پڕۆژەی دەستورو یاسای سەرۆكایەتیی هەرێم دەبەینەوە پەرلەمان‌و ئەكتیڤی دەكەینەوە". عەونی زۆر بێ باكانە لە هەڵوێستی حزبەكانی تر دەربارەی ئەو پرسە قسەدەكات‌و دەڵێ:" پرۆژەی دەستورو هەرچیی یاسایە، كە لە خولەكانی تردا ڕێگریی لێ دەكرا، لەم خولەدا كە پارتی تێیدا زۆرینەیە دەتوانێت بە‌ئاسانی تێپەڕێنرێت". ئەگەرچی لە رابردوودا پارتی دیموكراتی كوردستان لە وەڵامدانەوەی لایەنەكانی تری هەرێمدا جەختی لەسەر ئەوە دەكردەوە كە سیستمی سیاسی هەرێمی كوردستان پەرلەمانییە، بەڵام ئەو ئەندامەی سەركردایەتی پارتی زۆر راشكاوانە ئەمجارە ویستی پارتی بۆ چەسپاندنی  سیستمی سەرۆكایەتی دەردەبڕێت‌و دەڵێ:" ئێمە وەكو پارتی لەگەڵ ئەوەداین سیستمی حكومڕانی لە هەرێم سەرۆكایەتی بێت‌و سەرۆكی هەرێم دەسەڵاتی زیاتری پێ بدرێت، پاشان دوای ئەوەی یاساكەمان ئەكتیڤ كردەوەو هەرێمی كوردستان بوو بە خاوەن دەستوری خۆی، ئینجا هەڵبژاردن لەناو خەڵكدا دەكەین". كێشەی سەرۆكی هەرێم ساڵی 2005 كاتێك جەلال تاڵەبانی سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بە سەرۆك كۆماری عێراق هەڵبژێردرا، حكومەتی هەرێمی كوردستانی دوای قۆناغی دوو ئیدارەیی یەكی گرتەوە‌و لەچوارچێوەی  رێككەوتنێكدا لەنێوان یەكێتی‌و پارتی كە دواتر بە "رێككەوتنی ستراتیژی" ناسرا، لەبەرامبەر پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقدا، پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بە پارتی دیموكراتی كوردستان دراو مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی لە پەرلەمانی كوردستانەوە وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان هەڵبژێردرا. دوای تەواوبوونی ویلایەتی سەرۆكی هەرێم لە 2009دا یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان هەمواركرایەوەو ئەمجارەیان مەسعود بارزانی بە دەنگدانی راستەوخۆ لەلایەن دەنگدەرانی هەرێمی كوردستانەوە بۆ چوار ساڵی تر بە سەرۆكی هەرێم هەڵبژێردرا. لەگەڵ تەواوبوونی خولی دووەمی سەرۆكایەتی بارزانی، كێشەی پۆستی سەرۆكی هەرێم تەقیەوەو پارتی‌و یەكێتی لە پەرلەمانەوە سەرەڕای ناڕەزایەتی ئۆپۆزسیۆن، ماوەی سەرۆكایەتی بارزانیان بۆ دوو ساڵ درێژكردەوە، ئەگەرچی لە یاسای درێژكردنەوەی ماوەی سەرۆكی هەرێمدا جەختلەسەر ئەوە كراوەتەوە كە ئەم ماوەیە " یارای درێژكردنەوە نییە"، بەڵام دواترو بەبڕیاری دەسەڵاتی دادوەری دوو ساڵی تر ماوەی سەرۆكایەتی بۆ مەسعود بارزانی درێژكرایەوە، بە پاساوی ئەوەی بەهۆی شەڕی "داعش"ەوە دۆخی هەرێم بە جۆرێكە ناتوانرێت هەڵبژاردن بكرێت. داخستنی پەرلەمان‌و دەركردنی وەزیرەكان لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا، كە سەرۆكایەتی بەدەست بزوتنەوەی گۆڕانەوە بوو، گۆڕان بەشدار بوو لە كابینەی حكومەت، پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ پارتی هەبوو، لەم كاتەدا ماوەی دوو ساڵی خولی درێژكراوەی سەرۆكی هەرێم كۆتایی هات، بزوتنەوەی گۆڕان، یەكێتی، یەكگرتووی ئیسلامی‌و كۆمەڵی ئیسلامیی پرۆژەیاسایان بۆ هەمواركردنەوەی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم پێشكەشكرد، و سەرەڕای هەوڵ‌و گوشاری زۆری پارتی بۆ رێگریكردن لە تێپەڕینی ئەو پرۆژە یاسایانە، حزبەكان سوربوون لەسەر هەمواركردنەوەی‌و خوێندنەوەی یەكەم بۆ پرۆژەیاساكە كراو، كاتێك هاتە سەرئەوەی خوێندنەوەی دووەم بۆ یاساكە بكرێت، سەرەرٍای گوشاری زۆری پارتی‌و دانوستانی زۆری لایەنەكان، یوسف محەمەد سەرۆكی پەرلەمان لە بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوونەوەی پەرلەمانی بۆ پەسەندكردنی پرۆژە یاساكە دەستپێكرد، بەڵام بەهۆی تەواونەبوونی نیسابی یاساییەوە، كۆبوونەوەكە بێ‌ ئاكام بوو. پارتی لە كاردانەوەیدا بەرامبەر ئەو هەنگاوە، دەرگای پەرلەمانی كوردستانی داخست‌و جامی توڕەیی خۆی بەسەر گۆڕاندا رشت‌و وەزیرەكانی گۆڕانی لە حكومەت دەركردو رێگەی بە سەرۆكی پەرلەمان نەدا بگەڕێتەوە بۆ هەولێر. گۆڕان‌و یاسای سەرۆكایەتی هەرێم لە دوای ئەنجامدانی ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017‌و هێرشی هێزەكانی حكومەتی ناوەندی بۆسەر كەركوك‌و ناوچە كێشەلەسەرەكان، مەسعود بارزانی دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێم بوو، پەرلەمانی كوردستان كە بۆ ریفراندۆم كارا كرابووەوە، تەمموزی ئەمساڵ بە پرۆژەیاسایەكی بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی، دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی هەڵپەساردو دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێمی دابەشكرد بەسەر (سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران- سەرۆكایەتی پەرلەمان- دەسەڵاتی دادوەری)، گۆڕان بەو هەنگاوە رووبەڕووی رەخنەی لایەنگرانی خۆی‌و حزبەكانی تر بووەوە، بەڵام ئەوانەی كە لە پشت نوسینەوەی ئەو پرۆژەیاسایەو تێپەڕاندنییەوە بوون، بەدیاریكراویش عەلی حەمەساڵح پەرلەمانتاری فراكسیۆنی گۆڕان جەختیاندەكردەوە كە كێشەی سەرۆكایەتی هەرێمیان چارەسەركردووەو لە خولی نوێی پەرلەماندا بەتەواوەتی ئەو پرسە چارەسەردەكەن، بەڵام ئێستا كە بزوتنەوەی گۆڕان (12) كورسی لە پەرلەماندا هەیەو پارتی خاوەنی (45) كورسییە، یان وەك عەلی عەونی راگەیاندووە "زۆرینەی پەرلەمانن"، پارتی بەویستی خۆی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی ئەكتیڤ دەكاتەوە. دەستوری هەرێم لە ساڵی 1992ەوە دوای یەكەمین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان چەندین هەوڵ هەبووە بۆئەوەی دەستورێك بۆ هەرێمی كوردستان بنوسرێتەوە، ئەمەش بەمەبەستی جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكانی لە یەكتری‌و دیاریكردنی سیستمی سیاسی هەرێم، بەڵام بەهۆی ناكۆكی لایەنەكان لەسەر سیستمی سیاسی هەرێم لەنێوان سیستمی (سەرۆكایەتی یان پەرلەمانی یان تێكەڵ)، نەتوانراوە دەستور پەسەند بكرێت. ساڵی 2009 لە كۆتایی ئەو خولەی پەرلەماندا، پارتی‌و یەكێتی پرۆژە دەستورێكیان بۆ هەرێم نوسیەوەو لە كۆتاییەكانی ئەو خولەدا لەلایەن پەرلەمانەوە پەسەندكرا. پرۆژەكە لە (122) ماددە پێكهاتبوو، لە 24ی ئابی 2009 لەلایەن خولی سێیەمی پەرلەمانەوە لەكۆی (97) ئەندامی ئامادەبوو (96) دەنگی هێناوە پەسەندكرا، هەر ئەو كات بڕیاردرا بخرێتە راپرسییەوە، ئەم بڕیارەی پەرلەمان لەكاتێكدا بوو ماوەی یاسایی خولی سێیەم كۆتایی هاتبوو، بەوپێیەی لە تەمموزی 2009 هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەچوو بوو، بەڵام هێشتا پەرلەمانتارە نوێیەكان دەستبەكار نەبووبوون. كاتێك ئەو ساڵە بەرەیەكی بەهێزی ئۆپۆزسیۆن لە پەرلەمانی كوردستان پێكهات (35 كورسی لە كۆی 111 كورسی) دەنگی ناڕەزایی دژی دەستورەكە بەرز بووەوەو رێگەیان نەدا بخرێتە راپرسی جەماوەرییەوە. 17ی ئازاری 2011‌و یەك مانگ دوای زنجیرە خۆپیشاندانە ناڕەزاییەكانی هەرێمی كوردستان كە بە خۆپپشاندانەكانی 17 شوبات‌و رۆژانی دوایی ناسراوە، پەرلەمانی كوردستان بڕیاری‌ ژمارە (2)ی‌ ئەو ساڵەی پەسەندكرد، كە لە (10) ماددەو (35) خاڵ پێكهاتووە، یەكێك لە بڕیارەكانی بریتی بوو لە "گەڕاندنەوەی دەستور بوو بۆ پەرلەمان بەمەبەستی هەمواركردنەوەو دروستكردنی كۆدەنگی سیاسی‌‌و سازانی نیشتمانی لەسەری"، بەڵام دواجار دەستور نەگەڕێندرایەوە پەرلەمان. دەستورێكی نوێ لە خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا كە بزوتنەوەی گۆڕان سەرۆكایەتی دەكرد، لیژنەیەكی نوێ بۆ نوسینەوەی دەستورێكی نوێ بۆ هەرێمی كوردستان پێكهێنرا . لیژنەی نوسینەوەی دەستور بەپێی یاسای ژمارە (4)ی ساڵی 2015 پێكهێنراو ماوەی (3) مانگی هەبوو بۆ كاركردن، لەو ماوەیەدا لیژنەكە توانی سێ‌ دەروازەو (74) ماددە بنوسێتەوە، بەڵام دواجار لە پرسی دەسەڵاتەكان‌و لە 20ی ئابی ساڵی ڕابردوودا بەهۆی ململانێ سیاسییەكانەوە پرۆژەی دەستور پەكیكەوت‌و دوای پەكخستنی پەرلەمانیش كاری ئەو لیژنەیە راگیراو نەتوانرا نوسینەوەی دەستورەكە تەواو بكرێت. پارتی چۆن دەستورێكی دەوێت؟ بەردەوام لە پرسی نوسینەوەی دەستورێكدا بۆ هەرێم، ناكۆكی لەنێوان پارتی دیموكراتی كوردستان لەلایەك‌و حزبەكاتی تر لەلایەكی تر هەبووە، پارتی هەمیشە مەیلی بەلای ئەوەدابووە سیستمی حوكمڕانی هەرێم "سەرۆكایەتی" بێت‌و "سەرۆك لەلایەن خەڵكەوە هەڵبژێردرێت"‌و "دەسەڵاتێكی زۆری هەبێت"، بەڵام بەپێچەوانەوە حزبەكانی تر بە گشتی بەدیاریكراویش (بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتمانی) لەگەڵ چەسپاندنی سیستمی "پەرلەمانی"دا بوون بۆ هەرێم، هاوشێوەی سیستمی حوكمڕانی عێراق. رۆژی 24ی ئەیلولی 2012 نەوشیروان مستەفاو مام جەلال وەك رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان‌و سكرتێری گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆبونەوە كە دواتر ناوی لێنرا كۆبونەوەكەی "دەباشان"، لە بەشێكی راگەیەندراوی ئەو كۆبونەوەیەدا هاتبوو" لە كۆبوونەوەكەدا چەندین بابەتی پەیوەست بە هەرێمی كوردستان بیروڕایان لەبارەوە ئاڵوگۆڕكرا، بەتایبەت مەسەلەی دەستوری كوردستان‌و گەڕاندنەوەی بۆ پەرلەمان‌و هەمواركردنی، كە هەردوولا لەسەر گەڕاندنەوەو هەمواركردنی هاوڕابوون، بەشێوەیەك كە تەوافوقی هەموو لایەنەكانی لەسەربێت‌و سیستمی سیاسی كوردستان لەگەڵ بنەمای سیستمی سیاسی عێراق، كە لە دەستوری عێراقدا پەسەندكراوە، بگونجێنرێن‌و بكرێن بە سیستمی پەرلەمانی". ئێستا كە پارتی جەخت لەسەر نوسینەوەی دەستورو چەسپاندنی سیستمی "سەرۆكایەتی" دەكات، خاوەنی (45) كورسی پەرلەمانەو سەرباری ئەوەش دەنگی نوێنەری پێكهاتەكان‌و چەند حزبێكی تریشی مسۆگەر كردووە، لەبەرامبەردا بزوتنەوەی گۆڕان‌و یەكێتی نیشتمانی كە بەنیازن لە كابینەی نوێی حكومەتدا لەگەڵ پارتی بەشداربن، هیچ كاردانەوەیەكیان بەرامبەر ئەم هەڵوێستەی پارتی نەبووە، تەنها ئەوە نەبێت سەعدی ئەحمەد پیری وتەبێژی یەكێتی لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی "ئاژانس" وتویەتی:" نابێت دەستوری هەرێم پێچەوانەی دەستوری عێراق بێت". رەنگە بێدەنگی‌و وەڵامنەدانەوەی ئەم هەڵوێستەی پارتی بەرامبەر بەدەستورو سیستمی سەرۆكایەتی لەلایەن گۆڕان‌و حزبەكانی ترەوە، پەیوەندی بە دانوستانەكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتەوە هەبێت‌و ئەو لایەنانە نەیانەوێت بەهۆی دژە لێدوانەوە پەیوەندییەكانیان لەگەڵ پارتی ئاڵۆز بكەن، بەڵام ئەو پرسیارە دەمێنێتەوە بۆ كاتی پەسەندكردنی دەستور‌و ئەوكات یەكلا دەبێتەوە ئەوانەی دوێنێ شەڕیان لەسەر سیستمی پەرلەمانی دەكرد، سبەینێ لەبەردەم سیستمی سەرۆكایەتی پارتیدا چۆك دادەدەن یاخود نا.  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف رۆژی 25ی ئەیلولی ساڵی رابردوو كاتێك خەڵكی هەرێمی كوردستان بەشدارییان لە پرۆسەی ریفراندۆم دەكرد، وێنەیەكی مەسعود بارزانی سەرۆكی ئەوكاتی هەرێم بڵاوبووەوە كە سێوێك لەتدەكات، ئەمە وەكو ئاماژەیەك بۆ لەتبوونی عێراق‌و جیابونەوەی هەرێمی كوردستان لێكدرایەوە، دوای نزیكەی ساڵێك‌و دوو مانگ لە "لەتكردنی سێوەكە"، بارزانی دەگەڕێتەوە بۆ بەغداد. بڕیارە بەمزوانە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان سەردانی بەغداد بكات، لەدوای ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017وە ئەمە یەكەمجارە بارزانی سەردانی بەغداد بكات. سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لە ناوەڕۆكدا چەندین پەیام‌و خوێندنەوەی جیاوازی هەڵگرتووە، لە پلەی یەكەمدا شكستی تەواوەتی پرۆسەی ریفراندۆم‌و هەوڵی جیابونەوەیە لە عێراق، كە بارزانی رۆژگارێك سەرۆكایەتی ئەو هەوڵەی دەكرد. تا ساتی نوسینی ئەم راپۆرتە پارتی دیموكراتی كوردستان‌و نوسینگەی سەرۆكی ئەو حزبە بەفەرمی هیچ زانیارییەكیان لەبارەی هۆكاری سەردانەكەی بارزانی بۆ بەغداد ئاشكرانەكردووە، بەڵام بەپێی قسەی سەرچاوە ئاگادارەكان، دوای سەردانەكەی بۆ بەغداد، بارزانی بە گەشتێك بەرەو وڵاتانی كەنداو بەرێدەكەوێت، رەنگە بارزانی لەم گەشتەیدا هەوڵی راستكردنەوەی پەیوەندییە عەرەبییەكانی بدات، كە لەدوای ریفراندۆمەوە كێشەی تێكەوت. بارزانی بۆچی دەچێت بۆ بەغداد؟ سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لەكاتێكدایە ئێستا حزبەكەی وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان سەرقاڵی دانوستانە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، هەروەها لە بەغدادش هێشتا ژمارەیەك پۆستی وزاری كابینەكەی عادل عەبدولمەهدی پڕنەكراونەتەوە، یەكێك لەو پۆستانە پشكی كوردە‌و یەكێتی دەیەوێت ئەو پۆستە ببات‌و پارتیش بە پشكی خۆی دەزانێت. هەندێك لە میدیاكانی عێراق هەواڵی سەردانی چاوەڕوانكراوی بارزانیان بۆ بەغداد بڵاوكردوەتەوە، سایتی "سۆمەریە نیوز" لەزاری سەرچاوەیەكی سیاسی بەرپرسەوە ئاشكرایكردووە" لە سەردانەكەیدا بۆ بەغداد، بارزانی دۆخی سیاسی‌و پێكهێنانی كابینەی حكومەت تاوتوێدەكات ‌و سەردانەكەی بەئامانجی راگەیاندنی پشتیوانییە بۆ حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی". بەپێی زانیارییەك كە لە سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، پرسی كەركوك یەكێك دەبێت لە تەوەرە سەرەكییەكانی گفتوگۆكانی بارزانی لە بەغدادو بارزانی داوای ئاساییكردنەوەی دۆخی كەركوك دەكات. دواین پەیامی بارزانی بەرلە گەشتەكەی ؟ دواین دەركەوتنی مەسعود بارزانی بەر لە گەشتە چاوەڕوانكراوەكەی بۆ بەغداد، كۆبونەوەیەكی بوو لەگەڵ فراكسیۆنی حزبەكەی لە پەرلەمانی كوردستان. بەپێی هەواڵێك كە سایتی فەرمی پارتی بڵاویكردوەتەوە، لەو كۆبونەوەیەدا بارزانی لەبارەی پەیوەندییەكانی هەرێم‌و بەغداد وتویەتی " هیوادارم نیازپاكیی تەواو هەبێت لە پرۆسەی سیاسیی عێراق لەمەڕ پابەندبوون بە هەرسێ پرەنسیپی شەراكەت لە حوكمڕانی‌و تەوافوق لە یاسادانان‌و تەوازون لە دامودەزگای حكومی". لەبارەی كەركوك‌و ناوچە كێشەلەسەرەكانیشەوە بارزانی ئاماژەی بەوەكردووە" ئەو بارودۆخەو سەپاندنی ئەو واقیعە سەربازییەی ئێستا لەو ناوچانە هەیە، پێویستە كۆتایی بێت‌و بەردەوامبوونی قابیلی قبوڵ نییە". بارزانی لە بەغداد كێ دەبینێت ؟ بەپێی قسەی سەرچاوەكان، لە سەردانەكەیدا بۆ بەغداد، بارزانی لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق‌و محەمەد حەلبوسی سەرۆكی پەرلەمان‌و سەرۆكی ژمارەیەك لە كوتلە سیاسییەكانی عێراق دەكەوێت. بەپێی قسەی سەرچاوەكەی سایتی "سۆمەریە نیوز"، بارزانی لە بەغداد لەگەڵ بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقیش كۆدەبێتەوە، بەڵام بەلەبەرچاوگرتنی ئەو ئاڵۆزییەی كە لەنێوان پارتی‌و یەكێتی بەتایبەتیش لەنێوان بەرهەم ساڵح‌و بارزانی لەبارەی هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمار دروستبووە، چاوەڕوان ناكرێت كۆشكی سەلام یەكێك بێت لە وێستگەكانی گەشتەكەی بارزانی بۆ بەغداد. زانیاری هەیە كە لەدوای هەڵبژاردنی بەرهەم ساڵحەوە وەكو سەرۆك كۆمار، بەرپرسانی پارتی لە چەندین كۆبوونەوەی داخراودا باسیان لەوە كردووە، رێگەنادەن بەرهەم ساڵح سەردانی هەولێر بكات، هەندێك لە میدیاكانی نزیك لە پارتی بەرهەم ساڵح بە نوێنەری یەكێتی لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق ناودەبەن، نەك نوێنەری خەڵكی هەرێمی كوردستان. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بەرهەم ساڵح ئێوارەی ئەمڕۆ بە گەشتێك بەرەو ئیتالیا بەرێدەكەوێت، رەنگە چونەدەرەوەی بەرهەم ساڵح هاوكات لەگەڵ سەردانی بارزانی بۆ بەغداد بەمەبەستی پەردەپۆشكردنی ئەو ناكۆكییانە بێت, كە لەنێوان هەردوولا لەبەردەم میدیاكانی عێراقدا، بەتایبەتی ئەگەر بارزانی ئامادەنەبوو سەردانی بەرهەم ساڵح بكات. بارزانی‌و بەغداد ؟ مێژووی مەسعود بارزانی‌و بەغداد نوێ نییە، بارزانی سەرباری ئەوەی كە بانگەشەی جیابونەوەی لە عێراق دەكرد‌و ئەو بانگەشەیەی لە پرۆسەی ریفراندۆمدا خستەبواری جێبەجێكردن، هیچ كاتێك بەتەواوەتی دەستبەرداری بەغداد نەبووە وەكو پایتەختی عێراق. ئەو تەنانەت لە رۆژانی ریفراندۆمیشدا بارەگا سەرەكییەكەی خۆی لە ناوچەی سەوز لە بەغداد دانەخست. لەدوای روخانی رژێمی پێشووی عێراقەوە، بارزانی یەكێك لەو سەركردە سیاسییانەی كورد بوو كە بۆ بەشداریكردن لە بونیادنانەوەی عێراقی نوێ چووە‌و بەغداد‌و بەشداری لە ئەنجومەنی حوكمدا كرد‌و جارێكیش سەرۆكایەتی ئەو ئەنجومەنەی كرد. دواین سەردانی بارزانی بۆ بەغداد لە رۆژی 29-9-2016دا بوو، واتە بە دیاریكراوی ساڵێك پێش بەڕێوەچوونی ریفراندۆم، سەردانی ئەوكاتی بارزانی بە پلەی یەكەم بۆ تاوتوێكردنی پرسی دەستپێكردنی پرۆسەی ئازادكردنی موسڵ بوو لە دەستی چەكدارانی رێكخراوی "داعش"، دوای سێ ساڵ ئەوە یەكەمجار بوو بارزانی سەردانی بەغدادی كرد. كێشەكانی نێوان بەغداد‌و هەولێر لەنێوان هەولێرو بەغداد ژمارەیەك كێشەی هەڵپەسێردراو هەن كە تائێستا چارەسەرنەكراون، لەوانە پرسی دەرهێنان‌و فرۆشتنی نەوت، موچەی فەرمانبەران‌و پێشمەرگە، ناوچە كێشەلەسەرەكان، شەراكەت‌و هاوسەنگی لە بەڕێوەبردندا. لە كابینەی نوری مالیكیدا، ئاڵۆزی پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغداد گەیشتە لوتكە‌و بەغداد موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی راگرت، ئەم كێشەیە لە كابینەی حەیدەر عەبادیدا بە چارەسەرنەكراوی مایەوە‌و چەندین گرفتی تریشی هاتەسەر بەتایبەتی دوای ریفراندۆم‌و رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەر. مەسعود بارزانی چاوی لەوەیە لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراق بەشێك لەو كێشانە چارەسەربكات، بەتایبەتیش لەكاتێكدا عەبدولمەهدی بە یەكێك لە دۆستەكانی كورد لە عێراق تەماشادەكرێت. جگە لە دۆستایەتی‌و نزیكیی عەبدولمەهدی، حكومەتی هەرێم‌و بەغداد لەژێر گوشاری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیدان بۆ چارەسەركردنی كێشەكانیان.

ڕاپۆرتی: ئارام مەحمود پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان، پەراوەی حوكمڕانیان لە باشوری كوردستان بە "بیدعەی" پەنجا پەنجا دەستپێكرد، لەو كاتەدا وتیان ئەمە " لەپێناو پاراستنی ڕیزەكانی جەماوەری كوردستان‌و بۆ پاراستنی سومعەی میللەتەكەمان‌و لەپێناو بەرەو پێشبردنی خەباتی گەلی كوردستان"ە، بەڵام لە پشتی ئەم "منەتە" گەورەیەی بەسەر خەڵكی كوردستاندا كردیان،  ڕاستییەكی حاشا هەڵنەگر خۆی شاردبۆوە كە ئەویش "كەسیان ئامادەنەبون سازش بۆ ئەوەی تریان بكەن"‌و، بەردی بناغەی دەسەڵاتێكی دیموكراسی دابڕێژن‌و، زۆرینە ببێت بە حوكمڕان، كەمینەش ئۆپۆزسیۆن بوون هەڵبژێرێت. پەنجا بە پەنجا لێرەوە دەستیپیكرد   بەپێی ئەو  ڕێككەوتنە سیاسیەی لە ساڵی (1992) لە نێوان پارتی‌و یەكێتی كرا "ئەنجومەنی نیشتمانی" (پەرلەمان)‌و، "ئەنجومەنی بەڕێوەربردن" (حكومەت)یان، بەیەكسانی لەنێوان خۆیاندا دابەشكرد، سەرۆكی (ئەنجومەنی نیشتمانی) درا بە پارتی‌و جێگرەكەی بۆ یەكێتی، سەرۆكی (ئەنجومەنی بەڕێوەبەردن)یش بۆ یەكێتی‌و، جێگرەكەی بۆ پارتی. وێڕایی ئەو ڕێككەوتنە سیاسیە، ئاكامی "یەكتر قبوڵنەكردن" ساڵانێكی دوورو درێژی شەڕو نەهامەتی و قاتوقڕی و ماڵوێرانی بەدوای خۆیدا هێنا، لەدوای ڕوخانی ڕژێمی بەعس‌و دروستبونی بەرژوەندی تازەو زەمینێكی نوێی سیاسەتكردن، یەكێتی‌و پارتی گەڕێكی تریان لە ئیدارەدانی هاوبەش پێكەوە دەستپێكرد. بەرژوەندی گەورەتر یەكیخستنەوە دروستبونی بەرژوەندی گەورەتر لەوەی لە هەرێمی كوردستان، هاندیدان بۆ یەك خستنەوەی هەردوو ئیدارەی سلێمانی‌و هەولێر، گەرچی بەشێوەیەكی ڕوكەشیش بوو، چونكە هەر لەبەغداوە بەشە بودجەی هەرێمی كوردستان بە دوو فرۆكەی جیاواز دەهات بۆ هەولێر‌و سلێمانی، پێكهێنانی كابینەی "یەكگرتوو"ی حكومەتی هەرێمی كوردستانیش لەساڵی 2005دا بەرهەمی ئەم زەمینە تازەیە بوو كە لە عێراق هاتەگۆڕێ‌.  دیسان بەهۆی غیابی متمانە لە نێوانیاندا، پارتی‌و یەكێتی لەساڵی(2007)دا، ڕێككەوتنی "ستراتیژی"یان ئیمزاكرد، كە بەڕێككەوتنی دابەشكردنی پۆست‌و ئیمتیازاتەكان لە هەرێمی كوردستان‌و بەغداد ناسرا، لەسەر ئەو بنەمایەش دابەشكارییەكی نوێ‌ كرا بۆ پۆست‌و ئیمتیازاتەكان، سەرۆك كۆماری عێراق بۆ یەكێتی نیشتمانی كوردستان‌و، سەرۆكی هەرێمیش بوو بە پشكی پارتی دیموكراتی كوردستان.   پارتی‌و یەكێتی بەردەوام  پێكەوبونیان بە زەرورەت‌و هۆكاری سەرەكی دەستكەوتەكان زانیوە، بەردەوام ئەوەشیان داوە بەگوێی خەڵكدا كە حوكمڕانی تەنها بەوان دەكرێت. پاساوەكانی پارتی‌و یەكێتی بۆ دابەشكردنی دەسەڵات:  •    زامنی یەكڕیزی خەڵك‌و پاراستنی ئەزمونی هەرێمی كوردستان. •     زامنی پاراستنی دەستكەوتەكانی كورد لەبەغداد. •    زامنی پاراستنی یەكگرتووی خاك‌و حكومەتی یەكگرتووی  هەرێمی كوردستان. •    سەرهەڵنەدانەوەی شەڕی ناوخۆ . ئەوە لەكاتێكدایە، زۆرێك لەم بنەمایانە لەسەر زەمین زیاتر لە چوارچێوەی دروشم‌و بانگەشەدا ماوەنەتەوەو، ئەوەی بە واقیع چەسپاوە، پێكهاتن بووە لەسەر دابەشكردنی پۆست‌و ئیمتیازاتەكان، چی لەسەر ئاستی عێراق بێت یان ناوخۆی هەرێمی كوردستان.   بەدرێژایی 27 ساڵی ڕابردوو (5) هەڵبژاردنی پەرلەمان لەهەرێمی كوردستان بەڕێوەچوو: •    ساڵی 1992 یەكێتی‌و پارتی بە دوولیستی جیا بەشداری هەلبژاردنیان كرد. •    ساڵی 2005  یەكێتی‌و پارتی بەیەك لیست بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. •    ساڵ 2009  یەكێتی‌و پارتی بەیەك لیست بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. •    ساڵی 2013 یەكێتی‌و پارتی بەدوو لیستی بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. •    ساڵی 2018 یەكێتی‌و پارتی بەدوو لیستی بەشداری هەڵبژاردنیان كردووە. یەكێتی نیشتمانی كوردستان تەنها لەخولی یەكەمی هەڵبژاردنەكان لەساڵی (1992) سەرۆكی حكومەت، (سەرۆكی ئەنجومەنی بەڕێوەبردن)ی لابووە، لەگەڵ دوو ساڵی كابینەی حەوتەم، لەوە بترازێت، پارتی دیموكراتی كوردستان بەردەوام سەرۆكی حكومەتی هەرێمی لەدەستدابووەو دەسەڵاتداری فیعلی كوردستان بووە، بەڵام یەكێتی_ش، هاوبەشێكی بەردەوامی بووەو لەتەواوی ئەو حكومەتانەی پێكەوەبون یان شەریكیان هەبووبێت، یەكێتی شەریكی سەرەكی‌و پارسەنگی تەواوكردنی هەنگاوەكانی پارتی بووە، گەرچی هەندێك جار نیگەرانی لەپشكی خۆی دەبڕیوە لە حكومەت، بەڵام وەك هەندێك لە بەرپرسەكانیانی ئەم دوو حزبە دەڵێن،  پێكەوە بوونی پارتی‌و یەكێتی هاوشێوەی "زەواجی كاسلۆلیكیە" و جیابونەوەی  تیادانیە، لەوەش زیاتر پێكەوە بونیان بەزامنی مانەوەی خاكی هەرێمی كوردستان بە یەكگرتووی دەزانن. قۆناغی لاسەنگی‌و داڕشتنەوەی پەیوەندییەكان  لەدوای نەخۆشكەوتنی یەكێتی‌و "سیاسەتكردن" لەسنوری پارێزگای سلێمانی‌و دروستبونی هێزی نوێ‌، تایەكی تەرازوەكە بەتەواوی كەوت بەلای  پارتیدا، بەتایبەت لە دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە ئەو حزبە دووهێندەی یەكێتی زیاتر كورسی پەرلەمانی بەدەستهێنا، بەوەش ئەم پێكەوە بوونەی (پارتی‌و یەكێتی) پێناسەیەكی تازەی بۆ دەكرێت. وێڕایی جیاوازی كورسیەكانیشیان، دروستبونی زیاد لە كێشەیەكی سیاسی لە نێوانیاندا بەتایبەت لەبەغداد، جیاوازی‌و ناكۆكییەكانی تۆختركردونەتەوە، بەرپرسانی پارتی لەزیاد لە بۆنەیەكدا ئاماژەی بە كۆتایهاتنی قۆناغی ڕابردوو ‌و،  دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێ لەحوكمڕانی دەكەن، كە هەر لایەنەو بەپێی "سەنگ‌و قورسایی" خۆی بەشداری دەكات لەحكومەتدا. پرسیارەكە ئەوەیە، ئایا گۆڕانكاری هاوكێشەی هێز، جیابونەوەی ئەم "زەواجە كاسۆلیكییە" بەدوای خۆیدا دەهێنێت؟ یان "یەكگرتویی" خاكی باشوری كوردستان دەخاتە مەترسیەوە؟ یان شەراكەت‌و بەرژوەندی‌و پێكەوبونی چەند ساڵەی پارتی‌و یەكێتی بەكورسی ناخەمڵێنرێت، وێڕایی كاریگەری هێزە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەكان كە مەترسی و بایەخی ژمارە یەكیان پاراستنی سەقامیگرییە لەهەرێمی كوردستان.   

( درەو میدیا): لەسەردانی وەزیری دەرەوەی توركیا بۆ بەغداد، پرسی كردنەوەی ئاسمانی توركیا بە ڕووی گەشتە ئاسمانیيەكانی فڕۆكەخانەی سلێمانی باسی لێوەكراوەو بەڵێندراوە، سەرەتای مانگی داهاتوو توركیا گەمارۆی سەر فڕۆكەخانەی سلێمانی هەڵبگرێت. بەپێی زانیاریيەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق و مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا لە رۆژی 11/10/2018، یەكێك لە تەوەرەكان پرسی هەڵگرتنی گەمارۆی توركیا بوو بە ڕووی فڕۆكەخانەی سلێمانی، مەولود چاوش ئۆغڵۆ رایگەیاندووە، داخستنی  ئاسمانی توركیا بەڕووی گەشتی فڕۆكەخانەی سلێمانی تا رۆژی 5/12/2018 ەو هەوڵدەدەن ماوەكەی درێژ نەكەنەوە، لەبەرامبەردا چەند ئەركێك دەكەوێتە سەر شانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە بۆ توركیا جێبەجێی بكات. (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە زانیاری دەستكەوتووە، توركیا بەفەرمی داوای لە یەكێتی نیشتمانی كردووە سزای ئەو سەركردانەی حزبەكەی بدات كە مانگی رابردوو بەشدارییان لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان (كەنەكە)دا كردووە. رۆژی 26ی مانگی رابردوو، سێ سەركردەو كادری دیاری یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە پێكهاتبوو لە (ئارێز عەبدوڵا- سالار مەحمود- بڵێسە جەبار فەرمان) چونە هۆڵەندا‌و بەشدارییان كرد لە كۆنگرەی نەتەوەیی كوردستان‌و تێیدا وتارێكیان بە ناوی یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە خوێندەوە. ئەم بەشداریكردنە‌ ناڕەزایەتی توركیای لێكەوتوەتەوە، بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)،  رۆژی 4ی ئەم مانگە هاكان كاراچای كونسوڵی گشتی توركیا لە هەولێر لە سەردانەكەیدا بۆ دەباشان‌و كۆبونەوەی لەگەڵ بافڵ تاڵەبانی جەختی لەسەر ئەو هەڵوێستەی توركیا كردوەتەوە. ئەگە یەكێتی داواكاریيەكانی توركیا جێبەجێبكات، چاوەڕەوان دەكرێت رۆژی 5/12/2018 توركیا ئاسمانی خۆی بە ڕووی فرۆكەخانەی سلێمانیدا بكاتەوە. رۆژی 29ی ئەیلولی 2017 بە بڕیاری بەغدا سەرجەم گەشتە نێودەوڵەتییەكانی فڕۆكەخانەكانی هەولێرو سلێمانی راگیرا، ئەوەش دوای ئەنجامدانی ریفراندۆم لە هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان لە 25ی هەمان مانگدا، بەڵام ڕۆژی 15ی ئازاری 2018، حكومەتی عێراق بڕیاریدا گەمارۆی سەر فڕۆكەخانەكانی هەرێم هەڵبگرێت، بەڵام توركیا لە زاری بینالی یەڵدرم سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی توركیا رایگەیاند" گەشتە ئاسمانییەكانمان بۆ فڕۆكەخانەی هەولێر دەستپێدەكەینەوە، بەڵام فڕۆكەخانەی سلێمانی لە دەرەوەی ئەم بڕیارەمان دەبێت"، پێشتریش مەولود چاوش ئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا ئاماژەی بەوەدابوو " لە هەندێك شوێنی (باكووری عیراق)، هاوئاهەنگیی لەگەڵ پەكەكە دەكرێت بۆنموونە لە سلێمانی". 

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ چوار ساڵی داهاتوو تەنیا نەخشەی حكومەت دانانێت، بەڵكو دەیەوێت خۆشی ئەندازیاری ئۆپۆزسیۆن بێت، ئاماژەكان بۆ ئەوەدەچن پارتی بە دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی دەیەوێت چوار ساڵی داهاتوو ئۆپۆزسیۆنی هەرێمی كوردستان ئیسلامییەكان زاڵ بن بەسەریدا، بۆ ئەوەی بەئاسانی لەرێگەی یاسای تیرۆرەوە جموجوڵە سیاسییەكانیان لە شەقام كۆنترۆڵبكات. سەرەتای ئەم هەفتەیە پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن یەكەم هەنگاوی بە ئاڕاستەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت هەڵگرت. وەفدێكی پارتی لە هەولێرەوە گەیشتە سلێمانی‌و لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستان‌و بزوتنەوەی گۆڕان كۆبوەوە، وەفدەكە جگە لە یەكێتی‌و گۆڕان لەگەڵ هیچ حزبێكی تر كۆبونەوەی نەكرد، ئەوە لەكاتێكدایە كۆمەڵی ئیسلامی چاوی لە بەشداریكردنە لە كابینە نوێیەكەدا‌و پێشتر لەوبارەیەوە لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان گفتوگۆی كردووە. پارتی نایەوێت كۆمەڵ بەشداربێت ئاراس حەسۆ میرخان ئەندامی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ سایتی (باسنیوز)ی سەربە پارتی رایگەیاند" لە ئەولەویەتی ئێمەدا نییە كۆمەڵی ئیسلامی بەشداری لە حكومەتی داهاتووی هەرێمی كوردستاندا بكات، تەنیا ئەو دوو لایەنە لە ئەولەویەتی پارتین كە ڕۆژی یەكەم سەردانمان كردن“. لەماوەی تەنیا چوار رۆژی رابردوودا ئەمە دووەم پەیامە كە پارتی بە كۆمەڵی ئیسلامی دەدات‌و ئاگاداری دەكات لەوەی بەشێك نابێت لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بەڵام كۆمەڵی ئیسلامی تائێستا هەر چاوەڕوانی كێكەكەی حكومەت دەكات‌و بە فەرمی هەڵوێستی خۆی رانەگەیاندووە. بۆچی نایەوێت كۆمەڵ بەشداری بكات ؟ زیاد لە هۆكارێك هەیە كە وای لە پارتی دیموكراتی كوردستان وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن كردووە هەوڵی دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی بدات لە كابینەی نوێی حكومەت، لەوانە: •    هێشتنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی لە دەرەوەی حكومەت بۆ پارتی بایەخێكی ستراتیژی دەبێت، چونكە پارتی دەیەوێت ئۆپۆزسیۆنێك دروستبكات كە رەوتە ئیسلامییەكان زاڵ بن بەسەریدا، ئەم جۆرە ئۆپۆزسیۆنە بۆ پارتی لەبارترە‌و دەتوانێت هەم لەسەر ئاستی ناوخۆ بەتایبەتی دوای پەسەندكردنی یاسای تیرۆر بەمدواییە، هەم لەسەر ئاستی عێراق‌و وڵاتانی دەرەوە كاری لەسەر بكات‌و لە بەرنامە‌و جموجوڵە سیاسییەكانی بدات، واتە ئەمجارە پارتی نەك خۆی حكومەت پێكدەهێنێت، دەیەوێت هەر خۆشی ئۆپۆزسیۆن دیاری بكات‌و نەخشەی روبەڕوبونەوەشی بۆ داهاتوو ئامادەكردووە. •    یەكلابونەوەی كۆمەڵی ئیسلامی بۆ پشتیوانیكردن لە سیاسەتەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەماوەی چوار ساڵی رابردوودا یەكێكە لەو هۆكارانەی كە وایكردووە پارتی لەكابینەی نوێدا كۆمەڵ دوربخاتەوە، پارتی بە راكێشانی گۆڕان بۆ ناو حكومەت‌و هێشتنەوەی كۆمەڵ لە ئۆپۆزسیۆن دەیەوێت كۆتایی بە زەواجی كاسۆلیكی نێوان گۆڕان‌و كۆمەڵ بهێنێت. •    پارتی نایەوێت كابینەی نوێ حكومەتی بنكە فراوان بێت، هاوكات ناشیەوێت حكومەتی "جوتحزبی" بێت‌و پۆستەكان بەشێوەی 50+50 لەگەڵ یەكێتی دابەشبكات، بۆیە لە باشترین حاڵدا پارتی دەیەوێت حكومەتێكی "ترۆیكا" دروستبكات، واتە تەنیا سێ لایەن تێیدا بەشداربن (پارتی- یەكێتی- گۆڕان)، ئەمەش هۆكارێكی ترە بۆ دورخستنەوەی كۆمەڵی ئیسلامی لە حكومەت. •    كشانەوەی وەزیرەكانی كۆمەڵی ئیسلامی لە كابینەی هەشتی حكومەت لە دواساتەكانی تەمەنی كابینەكەدا، ئەو هەنگاوەی پارتی توڕەكرد، پارتی نایەوێت لەكابینەی نوێدا دوچاری هەمان كێشە ببێتەوە، هاوكات لەڕێگەی دورخستنەوەی كۆمەڵیشەوە پەیامێك بەسەركردەكانی ئەو حزبە دەدات كە تۆڵەی كشانەوەكەیان لێدەكاتەوە. ئۆپۆزسیۆنی نوێ چۆن دەبێت؟ بەرەی ئۆپۆزسیۆنی نوێی هەرێمی كوردستان پێكدێت لە سێ حزب (جوڵانەوەی نەوەی نوێ- یەكگرتووی ئیسلامی- حزبی شیوعی)، ئەم سێ لایەنە بەرلەوەی پارتی دەست بە دانوستان بكات بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێ، خۆیان كشانەوە‌و بەرەی ئۆپۆزسیۆنبوونیان بۆ چوار ساڵی داهاتوو هەڵبژارد، كۆمەڵی ئیسلامیش ئەگەر لە دواین ساتەكاندا پەیوەندی بەم بەرەیەوە بكات، بەناچارییە، چونكە تائێستا چاوی لەوەیە پارتی بەشداری حكومەتی پێبكات. ئەگەر كۆمەڵی ئیسلامیش بێتە ریزەكەوە، بەرەی ئۆپۆزسیۆن بەهەمویانەوە لە پەرلەمانی كوردستان (21) كورسییان دەبێت، ئەم رێژەیەش كاریگەرییەكی ئەوتۆی نابێت‌و ناتوانێت رێگری لە تێپەڕبوونی ئەو یاسایانە بكات كە دڵخوازی پارتی دیموكراتی كوردستانن، بەتایبەتی لە پرسێكی گرنگی وەكو دەستوری هەرێم كە گرنگترین ئاڵنگاری بەردەم لایەنە ئۆپۆزسیۆنەكانە لە چوار ساڵی داهاتوودا. یەكێك لە ئاستەنگەكانی بەردەم ئۆپۆزسیۆنی نوێی هەرێمی كوردستان هەماهەنگی‌و كاری هاوبەشە، چونكە پێناچێت كۆمەڵی ئیسلامی ئەو هەماهەنگییە لەگەڵ نەوەی نوێدا بكات كە پێشتر لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕان كردویەتی، بەتایبەتی لەكاتێكدا هاوپەیمانی نێوان كۆمەڵ‌و گۆڕان بناغەكەی لەلایەن ئەمیرو رێكخەری هەردوو حزبەكەوە دانرابوو، كە تێكشاندنی ئاسان نەبوو. سەرباری ئەمە، لەدواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان‌و بەشداربونیان بەجیا لە پرۆسەكەدا، جۆرێك لە هەستیاری لەنێوان یەكگرتووی ئیسلامی‌و كۆمەڵی ئیسلامی دروستكردووە، كە رەنگە كاركردنیان پێكەوە دوچاری گرێوگۆڵ ببێت.