راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت سبەینێ 6/11/2018 دانیشتنی یەكەم كۆبونەوەی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت، بەهۆی ئەوەی تائێستا هەرێمی كوردستان دەستوری نییە، رێوشوێنەكانی بەڕێوەچوونی ئەو كۆبونەوەیە بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان بەڕێوەدەچێت كە رۆژی 17/7ی ئەمساڵ پەسەندكرا. یەكەم كۆبونەوە چۆن بەڕێوەدەچێت؟ بەپێی ماددەی (3)ی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان " پەرلەمان یەكەم دانیشتنی خۆی لەسەر بانگهێشتی سەرۆكی هەرێم، لەماوەی (10) رۆژدا، لە رێكەوتنی پەسەندكردنی ئەنجامەكانی كۆتایی هەڵبژاردن دەبەستێت، لەكاتی ئاڕاستەنەكردنی بانگهێشتنامەكەدا، پەرلەمان بەشێوەیەكی ئاسایی لەكاتژمێر (12)ی دوای نیوەڕۆی رۆژی دوای ماوەی ئاماژە پێدراو، كۆدەبێتەوە". واتە بەپێی پەیڕەوەكە مافی بانگهێشتكردنی پەرلەمان بۆ سازدانی یەكەم دانیشتنی خولی نوێ لەدەستی سەرۆكی هەرێمدایە، بەهۆی هەڵپەساردنی دەزگای سەرۆكایەتی هەرێم بە یاسایەك، ئەنجومەنی دادوەری لەبری سەرۆكی هەرێم رۆژی یەكشەممە بانگهێشتی پەرلەمانتارانی كرد بۆ سازدانی یەكەم دانیشتنی خولی نوێ، چونكە بەپێی یاسای هەڵپەساردنی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم دەسەڵاتی بانگهێشتكردنی بۆ یەكەم دانیشتنی پەرلەمان دراوە بۆ دەسەڵاتی دادوەری. دەسەڵاتی بانگهێشتكردن بۆ سازدانی یەكەم دانیشتنی پەرلەمان دەسەڵاتێكی تەشریفاتییە، چونكە بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان، ئەگەر سەرۆكی هەرێم یاخود دەسەڵاتی دادوەری كە ئێستا ئەو دەسەڵاتەی وەرگرتووە، بانگهێشتی دانیشتنی پەرلەمانیش نەكات، ئەوا پەرلەمان بەبێ بانگهێشتكردن دەتوانێت رۆژێك دوای ئەو وادەیەی كە بۆی دیاریكردووە كۆبونەوەی خۆی گرێبدات. هەموو كۆبونەوەكانی پەرلەمانی كوردستان بە دانیشتنی یەكەمیشەوە پێویستی بە (نیساب)ی یاسایی هەیە، واتە لە كۆی (111) پەرلەمانتار دەبێت (56) پەرلەمانتار ئامادەی ساتی كردنەوەی دانیشتەكە بن. سەرباری ئەوەی ژمارەیەك لایەنی سیاسی بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تائێستا نیگەرانن لە ئەنجامەكانی پرۆسەی هەڵبژاردن، بەڵام هیچ لایەنێك ئاماژەی بەوە نەكردووە كە سبەینێ بەشداری یەكەم دانیشتنی پەرلەمان ناكات. بەهۆی ئەوەی پارتی دیموكراتی كوردستان‌و هاوپەیمانەكانی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان زۆرینەن، پێشبنی ناكرێت سبەینێ هیچ كێشەیەكی یاسایی بۆ بەڕێوەچوونی دانیشتنی پەرلەمان دروست ببێت. كێ سەرۆكایەتی یەكەم دانیشتن دەكات؟ بەگوێرەی بڕگەكانی ماددەی (11)ی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان" پەرلەمان دانیشتنی یەكەمی خۆی بە سەرۆكایەتی بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی ئامادەبوو، دەبەستێت" كە پێشی دەوترێت (رئیس السن) واتە (پیرە سەرۆك). بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی ئامادەبوو لەلایەن سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی پەرلەمانەوە بانگهێشتدەكرێت‌و دەبێتە سەرۆكی یەكەم دانیشتنی خولی نوێی پەرلەمان. ئەركی پیرە سەرۆك بریتییە لە: •    بەڕێوەبردنی دانیشتنی یەكەم •    ئەنجامدانی هەڵبژاردنی دەستەی سەرۆكایەتی پیرە سەرۆك كێیە؟ بەگوێرەی ئەو ئەنجامانەی كە كۆمسیۆن هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێمی كوردستان بڵاویكردەوە، بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی خولی نوێی پەرلەمان كاندیدێكی لیستی پارتی دیموكراتی كوردستانە بە ناوی (رێڤنگ محەمەد محەمەد عەلی)، كە لەدایكبووی (7/1/1951)ی قەزای ئامێدی سەربە پارێزگای دهۆكە. رێڤنگ محەمەد كە بە "رێڤنگ هروری"ناسراوە، بە (13 هەزارو 312) دەنگ سەركەوتووە بۆ پەرلەمان. پیرە سەرۆك خاوەنی بڕوانامەی بەكالۆریۆسە لە هونەرداو پێشتر بەرپرسی رێكخراوی خێرخوازی بارزانی بووە‌ لە دهۆك و دواین كاری حزبیشی كارگێڕی لقی یەكی پارتی بووە. لەیەكەم دانیشتندا چی دەكرێت؟ بەپێی ماددەی (12)ی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی كوردستان لەیەكەم دانیشتنی خولی نوێدا كارەكان بەمشێوەیە بەڕێوەدەچن: •    سەرۆكی یەكەم دانیشتن لەبەردەم پەرلەماندا سوێندی یاسایی دەخوات •    كاندیدە هەڵبژێردراوەكان لەبەردەم پەرلەماندا سوێندی یاسایی دەخۆن •    سوێندخواردنی سەرۆكی یەكەم دانیشتن‌و كاندیدە هەڵبژێردراوەكان بەمشێوەیە دەبێت: " بەخودای گەورە سوێند دەخۆم، كە بەرژەوەندی گەلی كوردستان‌و یەكێتی خاك‌و گەل‌و شكۆو ماف‌و ئازادییەكانی هاوڵاتیان‌و سامانی گشتیی بپارێزم‌و ئەركی ئەندامێتی بەراستیی‌و دڵسۆزییەوە جێبەجێ بكەم". •    هەر كاندیدێكی هەڵبژێردراو بەناوەڕۆكی دەقی ئەو سوێندە یاساییەوە پابەند نەبێ دەبێت سوێندەكەی دووبارە بكاتەوە •    لە رێكەوتی سوێندخواردنی یاساییەوە، كاندیدی هەڵبژێردراو دەبێتە ئەندام‌و بە دەستبەكار ئەژماردەكرێت‌و گشت مافێكی ئەندامێتی دەبێت‌و هەموو ئەركەكانی ئەندامێتی دەكەوێتەئەستۆ •    ئەگەر كاندیدێكی هەڵبژێردراو بەبێ پاساوی رەوا، لەدانیشتنی یەكەمەوە بۆ ماوەی (30) رۆژ سوێندی نەخوارد، مافی سوێندخواردنی یاسایی نامێنێت، واتە ئەندامێتی لەدەستدەدات دەستەی سەرۆكایەتی چۆن هەڵدەبژێردرێت؟ بەهۆی ئەوەی تائێستا هیچ رێككەوتنێكی كۆتایی لەبارەی دابەشكردنی پۆستەكانەوە لەنێوان لایەنە بەشدارەكانی هەڵبژاردن نەكراوە، دانیشتنی سبەینێی پەرلەمانی كوردستان بەكراوەیی دەهێڵریًَتەوە‌و تێیدا دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان هەڵنابژێردرێت كە پێكدێت لە: •    سەرۆكی پەرلەمان •    جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان •    جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمان بەڵام بەگوێرەی ماددەی (14)ی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان، پەرلەمان بەزۆرینەی رەهای ژمارەی ئەندامان‌و بەدەنگدانی نهێنی‌و راستەوخۆ دەستەی سەرۆكایەتی نوێی پەرلەمان بەم رێكارانە هەڵدەبژێرێت: •    سەرۆكی یەكەم دانیشتن (پیرە سەرۆك) دەرگای خۆپاڵاوتن بۆ پۆستەكانی دەستەی سەرۆكایەتی دەكاتەوە •    داوا لە پاڵێوراوان دەكات، خۆپاڵاوتنیان رابگەیەنن‌و دواتر دەرگای خۆپاڵاوتن دادەخات‌و پرۆسەی هەڵبژاردن دەستپێدەكات •    بەپێی پیتەكانی (ئەلفبێ) داوا لە ئەندامان دەكات بۆ پۆستەكانی دەستەی سەرۆكایەتی، بەجیا دەنگ بۆ پاڵێوراوەكان بدەن •    ئەندام ناوی پاڵێوراوی خوازیاری خۆی بۆ هەریەك لە پۆستەكان لەسەر پسوڵەیەكی تایبەت بەو هەڵبژاردنە دەنوسێت‌و بەدەستی خۆی دەیخاتە ناو سندوقی تایبەت بەو پۆستە •    سەرۆكی یەكەم دانیشتن كۆتایهاتنی پرۆسەی هەڵبژاردن رادەگەیەنێت‌و داوا لە دوو لاوترین ئەندام دەكات بۆ جیاكردنەوەی دەنگەكان بەسەرپەرەشتی خۆی •    ئەگەر ژمارەی دەنگەكانی دوو ركابەر یان زیاتر، بۆ هەریەك لە پۆستەكان یەكسان بوو، پرۆسەی دەنگدان دووبارە دەكرێتەوە، ئەگەر دیسان ژمارەی دەنگەكان یەكسان بوو، بەتیروپشك پۆستەكە بۆ یەكێك لە پاڵێوراوەكان یەكلادەكرێتەوە •    ئەگەر بۆ هەریەك لە پۆستەكان تەنیا یەك پاڵێوراوی بێ ركابەر هەبوو، سەرۆكی یەكەم دانیشتن راستەوخۆ بە ناوهێنان، پاڵێوراوەكە بۆ پۆستەكە بە سەركەوتوو رادەگەیەنێت •    سەرۆكی یەكەم دانیشتن ئەنجامی دەنگدان بۆ ئەندامان ئاشكرادەكات‌و داوا لە دەستەی سەرۆكایەتی هەڵبژێردراو دەكات بچنە جێگای تەرخانكراوی خۆیان لێرەدا ئیتر كاری پیرە سەرۆك كۆتایی دێت‌و كۆتایی بە یەكەم كۆبونەوەی پەرلەمانیش دێت، تەنانە ئەگەر ئەو كۆبونەوەیە ماوەی چەندین مانگیش بخایەنێت.

( درەو میدیا): بەپێی راگەیەنراوێكی (گۆشەی ئابوری ژوری توێژینەوەی بزوتنەوەی گۆڕان) كە ئەنوەر كەریم ئامادەی كردووە  لە مانگی ئۆكتۆبەردا هەرێمی كوردستان هەرێمی كوردستان  لە ڕێگای بۆریەوە (12.950.000) دوانزە ملیۆن و نۆسەدو پەنجا هەزار بەرمیلی ناردوە بە بۆری بۆ بەندەری  جەیهانی توركی كە رۆژانە دەكاتە (417.741  ) 417 هەزار و 741 بەرمیل. راگەیەنراوەكە ئاماژەی بەوەكردووە كە نرخی بەرمیلێكی نەوت لە مانگی ئۆكتۆبەردا 76 دۆلار بووەو هەرێمی كوردستان بە 10 دۆلار كەمتر لە جیهان فرۆشتویەتی بۆ یە نرخی بەرمیلێك نەوتی هەرێم بە 66 دۆلار فرۆشراوە، بەو پێیەش داهاتی مانگی ئۆكتۆبەر هەرێمی كوردستان( 854.700.00 )هەشت سەدو پەنجاو چوار ملیۆن و حەوت سەد هەزار دۆلار بووە. دەقی راگەیەنراوەكە  

راپۆرتی: ئارام مەحمود  وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی و پەیامنێری ئاژانسی هەواڵی فەرەنسی ڕایانگەیاند، ئۆتۆمبیلە سەربازییەكانی سوپای (ئەمریكا) لەڕێی گەڕان بەناوچە سنورییەكانی باكوری خۆرهەڵاتی (سوریا) و نزیك سنوری (توركیا)، چاودێری دۆخی ئەمنی ناوچەكە دەكەن، ئەوەش دوای هێرشەكانی چەند ڕۆژی ڕابردوی سوپای (توركیا) دێت بۆ سەر ئەو ناوچانە.      ناوچە سنورییەكانی باكوری خۆرهەڵاتی سوریا (خۆرئاوای كوردستان) كەلەژێر دەستی (هێزەكانی سوریای دیموكرات)دایە و لەلایەن ئەمریكاوە پشتیوانی دەكرێت، بەشێوەیەكی بەردەوام لەدۆخێكی ئاڵۆزدایە ئەوەش بەهۆی هەڕەشە بەردەوامەكانی (ئەنكەرە) بەئەنجامدانی هێرشی سەربازی و بۆردومانكردنی ئەو ناوچانە و پەلارماردانی (یەكینەكانی پاراستنی گەل) كە بە بڕبڕەی پشتی (هێزەكانی سوریای دیموكرات) دادەنرێت. ئاژانسی هەواڵی فەرەنسی بڵاویكردۆتەوە، پەیامنێرەكەی لەناوچەی (دەرباسییە)ی هاوسنوری (توركیا) كەدووترین خاڵی پارێزگای (حەسەكەیە)ە، "مەفرەزەیەكی سوپای (ئەمریكا)ی بینیوە، كە پێكهاتبون لە سێ‌ (ئۆمبیلی گولەنەبڕ) و ژمارەیەك سەربازی (ئەمریكی)یان تیادابووە، كە بەرگی سوپای (ئەمریكا)یان لەبەردابووە و ئاڵای ئەو وڵاتەش بە بەسەر ئۆتۆمبیلەكانەوە بووە.  هاوكات (شۆن ڕاین) وتەبێژی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی گەڕانی مەفرزە سەربازییەكانی سوپای (ئەمریكا)ی  لەو ناوچانە بەشێوەیەكی نا ڕێكخراو  بۆ ئاژانسی هەواڵی فەرەنسی تەئكیدكردۆتەوە كە پەیوەیستە بە پێشهاتە مەیدانییەكان لەو ناوچانە. بەگوێرەی سەرچاوەكە، لەڕۆژی هەینی ڕابردوەوە ئەوە دووەم مەرفرەزەی سوپای ئەمریكایە كە لەو ناوچەیە دەگەڕێت و چاودێری دۆخەكە دەكات.  (مستەفا بالی) وتەبێژی هێزەكانی سوریای دیموكرات بەئاژانسەكەی ڕاگەیاندووە، بڕیارە گەڕانی یەكەكانی  سوپای ئەمریكا بەدرێژایی ئەوسنورە بێت  تا دەگاتە شاری (سەرێ‌ كانی) كە (50) كیلۆمەتر لە خۆرئاوای (دەرباسییە) دوورە، تەئكیدیشی كردوە" گەڕانی سوپای ئەمریكا لەو ناوچانە ڕاستەوخۆ پەیوەستە بەهەڕەشەكانی توركیا و ئامانجی گەیاندنی ئەو پەیامەیە بەتوركیا كە دەست لەدوژمنكارییەكانی هەڵبگرێت".  بەهۆی بۆردومانەكانی ئەم دواییەی سوپای (توركیا)  بۆ سەر ناوچە سنورییەكانی هەردوو شاری (كۆبانی و گرێ‌ سپی) چوار شەڕڤانی (یەكینەكانی پاراستنی گەل)كوژران. حكومەتی (ئەنكەرە)بەشێوەیەكی بەردەوام هەڕەشەی ئەنجامدانی پرۆسەی سەربازی دەكات دژی (هێزەكانی سوریای دیموكرات) لەشاری (منبج) و ناچەكانی تر، دوای داگیركردنی شاری (عفرین) بەهاوكاری گروپە چەكدارە توندەڕەوە سورییەكانی هاوپمانی، كە زۆرینەی دانیشتوانەكەی كوردن.   لەكاردانەوەی هێرشەكانی ئەمدواییەی سوپای (توركیا)، سەرەتای ئەم هەفتەیە (هێزەكانی سوریای دیموكرات) پرۆسە سەربازییەكانیان دژ بە ڕێكخراوی (داعش) بەشێوەیەكی كاتی ڕاگرت و ڕایانگەیاند، گەر حكومەتی توركیا بەردەوامبێت لەسەر پەلامارەكانی، ئەوا بەشێوەیەكی هەمیشەیی پرۆسە سەربازییەكاینان دژ بە(داعش) ڕادەگرن، وەك دروستكردنی جۆرێك لەفشار لەسەر ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا تا سنورێك بۆ پەلامارەكانی (توركیا) دابنێت. 

( درەو میدیا):  لە راگەیەنراوێكدا ئەبوكاروان تاكە پەرلەمانتاری حزبی شیوعی لە خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان ئەو پارەیە رەت دەكاتەوە كە لە كۆتایی خولەكەدا دەدرێت بە پەرلەمانتاران . ئەبو كاروان لە  راگەیەنراوەكەی ئاماژەی بەوە كردووە" بڕیارمداوە كە ئەو بڕە پارەیەی كە 48 ملیۆن دینارەو بە پێی یاسا بە هەموو پەرلەمانتارانی خولی چوارەم دەدرێت و پێشتریش بە ئەندامانی خولەكانی تر و وەزیر و پلە باڵاكان دراوە، وەرم نەگرتووەو وەریناگرم" دەقی راگەیەنراوەكەی ئەبو كاروان  بۆ /رای گشتی رێزو سڵاو بەهەموان ڕادەگەینم، كە بریارم داوە كە ئەو بڕە پارەیەی كە ٤٨ملیون دینارە و بەپێی یاسا بە ھەموو  پەرلەمانتارانی خولی چوارەم دەدریت و پێشتریش بە ئە ندامانی خولەكانی تر و وەزیروو پلەباڵاكان دراوە، وەرم نە گرتووە و وەریناگرم . ئە وە ش لەروانگە ی ھەستكردنە وە بە خراپی دۆخی ئابوری بە شێكی زوری ھاوڵاتیانە وە كە من لە ماوە ی ڕابوددودا نوینە رایە تیم كردوون . له گەل ڕیزدا  ابوكاروان/ پە رلەمانتاری خولی پێشوو فراكسیونی ئازادی(٢٠١٨/١١/٥)  

راپۆرت: محەمەد رەئوف – فازل حەمەرەفعەت وەزیرەكانی كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان بەهەمان پلەو موچەو ئیمتیازی پەرلەمانتاران خانەنشین دەبن‌و ئەوانیش شەش موچە پێكەوە وەردەگرن لەگەڵ دوو پاسەوان و ئۆتۆمبیلێك. 33 وەزیر كۆی وەزیرەكان حكومەتی هەرێمی كوردستان بە سەرۆك وەزیرانیشەوە بەپێی سایتی فەرمی حكومەت (23) كەسن، لەگەڵ سەرۆكی (10) دەستەو فەرمانگەی سەربە حكومەت كە پلەی وەزیریان هەیە، واتە بەكۆی گشتی (33) كەس لە كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێم بە پلەی وزیر خانەنشین دەبن.  موچەی وەزیر چەندە؟ كۆی موچە‌و دەرماڵەی هەر وەزیرێك پێش خانەنشینبوون (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە، ئەمە جگە لەو نەسریەی كە لەبەردەستیدایە. خانەنشینی وەزیرەكان  هەر وەزیرێك بە بڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەكرێت، كۆی گشتی پارەی خانەنشینی یەك مانگی وەزیرەكان (214 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار لە داهاتی گشتی دەبات. وەزیرەكانیش هاوشێوەی پەرلەمانتار‌و فەرمانبەرانی ئاسایی بەپێی یاسا دوای خانەنشینبوون موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرن، موچەی شەش مانگی خانەنشینی هەر وەزیرێك (49 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە، كۆی ئەو شەش موچەیەی  كە وەزیرەكان دوای خانەنشینبوون وەریدەگرن (ملیارێك‌و  623 ملیۆن‌و 600 هەزار) دینار لە داهاتی گشتی دەبات. ئەگەرچی چاوەڕەوان دەكرێت بەشیك لە وەزیرەكانی كابینەی هەشت جارێكی تر لە پۆستە وزارییەكانی كابینەی نۆدا بمێننەوە، بەڵام (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا بە گریمانە هەموویان ئەژمار كردووە. پشكی حزبەكان لە كابینەی هەشتەمدا  •    پارتی دیموكراتی كوردستان-  13 وەزیرو پلەی وەزیرو سەرۆك وەزیران •    یەكێتی نیشتمانی كوردستان-     7 وەزیرو پلەی وەزیر  •     بزوتنەوەی گۆڕان-  5 وەزیر و پلەی وەزیر •    یەكگرتووی ئیسلامی- 4 وەزیرو پلەی وەزیر •    كۆمەڵی ئیسلامی-  3 وەزیرو پلەی وەزیر  •    شیوعی- 1 بە پلەی وەزیر پێكهاتەی كابینەی هەشتەم كابینەی هەشتەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان رۆژی 18/6/2014 لەلایەن پەرلەمانی كوردستانەوە متمانەی پێدرا، كابینەكە لەم كەسانە پێكهاتووە. •    سەرۆك وەزیران-    نێچیرڤان ئیدریس بارزانی •    جێگری سەرۆك وەزیران-    قوباد تاڵەبانی •    وەزارەتی كشتوكاڵ‌و سەرچاوەكانی ئاو-     عەبدولسەتار مەجید  •    وەزارەتی رۆشنبیری‌و لاوان- خالید عەبدولڕەحمان ئەحمەد •    وەزارەتی پەروەردە-    پشتیوان سادق عەبدوڵا  •    وەزارەتی كارەبا-    سەڵاحەددین بابەكر محەمەد •    وەزارەتی ئەوقاف‌و كاروباری ئایینی-    كەمال موسلیم سەعید •    وەزارەتی دارایی‌و ئابووری-    رێباز محەمەد عبدالله محەمەد •    وەزارەتی تەندروستی-    رێكەوت حەمە ڕەشید كەریم محەمەد •    وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی-    یوسف سەمەد لوتفوللا (یوسف گۆران) •    وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن-    دەرباز كۆسرەت رەسوڵ •    وەزارەتی داد-     سینان عەبدولخالق ئەحمەد چەلەبی  •    وەزارەتی ناوخۆ-    عبدالكریم سوڵتان عەبدوڵا (كەریم سنجاری) •    وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی-    محەممەد قادر هاودیانی •    وەزارەتی كاروباری شەهیدان‌و ئەنفالكراوان-    مەحمود ساڵح حەمە كەریم  •    وەزارەتی شارەوانی‌و گەشتوگوزار-    نەورۆز مەولوود محەمەد  •    وەزارەتی سامانە سروشتییەكان    - عەبدوڵا عەبدولڕەحمان (ئاشتی هەورامی) •    وەزارەتی كاروباری پێشمەرگە-     مستەفا قادر (مستەفای سەید قادر)  •    وەزارەتی پلاندانان-    عەلی عوسمان حاجی بەدری سندی •    وەزارەتی بازرگانی‌و پیشەسازی-    ساماڵ سەردار مەحمود •    وەزارەتی گواستنەوەو گەیاندن-    جونسون سیاوش ئەیۆ •    وەزیری هەرێم بۆ كاروباری پەرلەمان-     مەولود موراد محیەدین (مەولود باوە موراد) •    وەزیری هەرێم  بۆ كاروباری ژینگە-    عەبدولڕەحمان عەبدولڕەحیم  •    سەرۆكی دیوانی سەرۆكایەتی هەرێم-    فواد حوسین •    فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوە-    فەلاح مستەفا  •    فەرمانگەی میدیاو زانیاری/ وتەبێژی حكومەت-     سەفین دزەیی •    سەرۆكی دیوانی ئەنجومەنی وەزیران-     نێچیرڤان ئەحمەد •    سكرتێری ئەنجومەنی وەزیران-     ئامانج رەحیم •    دەستەی وەبەرهێنان- رێبوار خەلیل •    فەرمانگەی هەماهەنگی‌و بەدواداچوون-    نوری عوسمان  •    دەستەی گشتی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم-    نەسرەددین سەعید سندی •    ئەنجومەنی باڵای كاروباری خانمان-    پەخشان زەنگەنە •    دەزگای گشتی كاروباری مین-    سیراج جیهاد كورتەیەكی مێژوویی لەكابینەی یەكەمی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە تاوەكو كابینەی هەشتەم كە چەند رۆژی داهاتوو وادەكەی تەواو دەبێت بەپێی زانیاریەكان: •    461 كەس بە پلەی وەزیرو بریكاری وەزیرو راوێژكار خانەنشین كراون •    هەزارو 98 كەس بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون كە (وەزیر- پەرلەمانتار- بریكاری وەزیر- بەڕێوەبەری گشتی- راوێژكار) دەگرێتەوە •    كۆی موچەی ساڵێكی خانەنشینی پلە تایبەتەكان (60 ملیارو 900 ملیۆن) دینارە •    163 كەس بە پلەی وەزیر خانەنشینكراون، 96 كەسیش بە پلەی بریكاری وەزیر •    506 كەس بە پلەی بەڕێوەبەری گشتی خانەنشینكراون •    44 وەزیرو 60 بریكاری وەزیر‌و 260  بەرێوەبەری  گشتی‌و 75 راوێژكار بەپلەی تایبەت  خانەنشینكراون‌و لەو پلەش نەبوون

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت – محەمەد رەئوف ئەوانەی ناڕەزایەتییان دەربڕی لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە دژ بە یاسای چاكسازی لە موچەی خانەنشینی پەرلەمانتاران، بەو ناڕەزایەتییە لەبری ئەوەی خانەنشینی پەرلەمانتاران كەمبكەنەوە، بەپێچەوانەوە خانەنشینییەكەیان بۆ زیادیكردن، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وەڵامی ئەم پرسیارە دەداتەوە. رۆژی 30/12/2017 ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان پرۆژەیاسایەكی بەناوی "چاكسازی لە خانەنشینی‌و مووچە‌و دەرماڵە‌و بەخشین‌و ئیمتیازانەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان"ی پەسەندكرد‌و رەوانەی پەرلەمانی كوردستانی كرد. ئەم یاسایە بۆ رێكخستنەوەی موچەی خانەنشینی پلە تایبەتەكان بوو، كە چەند ساڵێك بوو لە شەقام ناڕەزایەتی دروستكردبوو، ناردنی ئەو پرۆژەیاسایە وەكو هەڵدانی "تۆپێكی ئاگرین" بوو لەلایەن حكومەتەوە بۆ ناو پەرلەمان. دوو مەرج ئەو پرۆژەیاسایەی كە حكومەت ناردی بۆ پەرلەمان لەسەر بنەمای یاسای خانەنشینی پلە باڵاكانی عێراق داڕێژرابوو، كە تێیدا دوو مەرجی بنەڕەتی دانرابوو بۆ خانەنشینبوون، كە ئەمانەن: مەرجی یەكەم: تەمەن بەپێی ئەم بنەمایە پلە تایبەتەكان لەناویاندا پەرلەمانتار دەبێت تەمەنی لە (50) ساڵ كەمتر نەبێت، بەپێچەوانەوە موچەی خانەنشینی نایگرێتەوە. مەرجی دووەم: خزمەت بەپێی بنەمایەكی تری ئەو پرۆژەیەی كە حكومەت بۆ پەرلەمانی ناردبوو، لەپاڵ ئەوەی دەبوو پەرلەمانتار تەمەنی (50) ساڵ بێت، هاوكات دەبوو ماوەی (15) ساڵ خزمەتی وەزیفی هەبێت، ئەگەر نا موچەی خانەنشینی نایدەگرتەوە. پرۆژەیاساكە بەوشێوەیە گەیشتە پەرلەمانی كوردستان، فراكسیۆنەكان راوبۆچونی جیاوازیان هەبوو، جیاوازییەكان لەسەر سێ ماددە بوون لەناو پرۆژەیاساكەدا، بەڵام چەقی ناكۆكییەكە لە ماددەی (3)دا كۆبوەوە. ماددەی (3) چی دەڵێ؟ ئەم ماددەیە داوای دەكرد یاسای خانەنشینی عێراق بكرێتە بنەما بۆ خانەنشینی پلە تایبەتەكان لە هەرێم، واتە هەر پەرلەمانتار یان پلە باڵایەك كە تەمەنی لە (50) ساڵ كەمتر بێت‌و ماوەی (15) ساڵ خزمەتی نەبێت، خانەنشین نەكرێت، بەڵام زۆرینەی ئەندامانی پەرلەمان لەگەڵ ئەم بنەمایەدا نەبوون‌و داوایانكرد مەرجی تەمەن بۆ خوار (50) ساڵ كەمبكرێتەوە. پەرلەمان یاساكەی پەسەندكرد رۆژی 28/2ی ئەمساڵ دواجار پەرلەمانی كوردستان كۆبونەوەی كرد بەمەبەستی پەسەندكردنی پرۆژەیاسای "چاكسازی لە خانەنشینی‌و مووچە‌و دەرماڵە‌و بەخشین‌و ئیمتیازانەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان". كۆبونەوەكە داخراو بوو، واتە بەشێوەی راستەوخۆ لە میدیاكانەوە پەخشنەكرا، رێباز حەملان وەزیری دارایی و ئابوری‌و كەریم شنگالی وەزیری ناوخۆو وەزیری پێشمەرگە بە وەكالەت‌و سەرۆكی دەستەی دەسپاكی‌و سەرۆكی دیوانی چاودێریی دارایی بەشدارییان لە كۆبونەوەكەدا كرد. دوای گفتوگۆیەكی زۆر، پەرلەمانی كوردستان بەزۆرینەی دەنگ یاساكەی پەسەندكرد. ڤیدیۆكە بڵاوكرایەوە! چەند رۆژێك دوای پەسەندكردنی یاساكە، لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان هێرشی توند بۆ سەر پەرلەمان‌و پەرلەمانتاران دەستیپێكرد، خاڵی سەرەكی هێرش‌و رەخنەكانیش كورت كرایەوە لەو موچەیەی كە پەرلەمانتار بەپێی یاساكە وەكو خانەنشینی پێی دەدرێت. فشاری زۆری تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان ژمارەیەك لە پەرلەمانتار‌و فراكسیۆنەكانی ناچاركرد، رونكردنەوە لەبارەی یاسا پەسەندكراوەكە بڵاوبكەنەوە، هەندێك لە فراكسیۆنەكان بێبەری خۆیان لەو ماددەیە راگەیاند كە مافی وەرگرتنی موچەی خانەنشینی بەو كەسانە دەدات كە تەمەنیان لە خواروو (50) ساڵییەوەیە، لەبەرامبەر ئەم قسانەدا، جەعفەر ئیمینكی جێگری سەرۆكی پەرلەمان‌و بێگەرد تاڵەبانی سكرتێری پەرلەمان ڤیدیۆی دانیشتنەكە‌و دانگدانی پەرلەمانتارانیان بڵاوكردەوە.  بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆەكەش جارێكی تر كێشەی دروستكردەوە، هەندێك لە فراكسیۆنەكان وتیان ئەوەی بڵاوكراوەتەوە ڤیدیۆی دەنگدانی كۆتاییە لەسەر یاساكە، بەڵام ئەوان لەو بڕگەیەدا كە تایبەت بووە لە موچەی پەرلەمانتاران دەنگیان نەداوە. مەرجی تەمەن چۆن هەموار كرا؟ دوای مشتومڕێكی زۆر لەناو فراكسیۆنەكان، دواجار بەزۆرینەی دەنگ ئەو بڕگەیەی كە تایبەت بوو بە تەمەن لە پرۆژە یاساكە لابراو بەپێی ئەو گۆڕانكارییەی كە كرا، رێگەدرا هەموو پلە باڵایەك لەناویاندا پەرلەمانتاران بەبێ لەبەرچاوگرتنی تەمەن موچەی خانەنشینی وەربگرن، بەڵام وەرگرتنە موچەكە بەشێوەی هەڕەمەكی نەبوو، بەڵكو بەشێوەیەك دانرا هەر پەرلەمانتارێك بەمجۆرە خانەنشین بكرێت: •    رێژەی 25%ی كۆی موچەكەی •    رێژەی 2.5%ی كۆی گشتی موچەكەی بۆ هەر ساڵێكی خزمەت •    بۆ بڕوانامەكان بەمشێوەیە موچەی خانەنشینی دانرا: رێژەی (1%) كۆی موچە‌و دەرماڵە بۆ بڕوانامەی ناوەندی، رێژەی (2%) بۆ بڕوانامەی ئامادەیی، رێژەی (4%) بۆ بڕوانامەی دیبلۆم، رێژەی (6%) بۆ بڕوانامەی بەكالۆریۆس، (8%) بۆ بڕوانامەی دیبلۆمی باڵا‌و ماستەر، (10%) بۆ بڕوانامەی دكتۆرا  یاساكە راگیرا كاتژمێر 11ی پێشنیوەڕۆی رۆژی 4/3/2018 سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان لەژێر فشاری شەقام كارپێكردنی یاساكەی راگرت‌و جارێكی تر گەڕاندیەوە بۆ ناو پەرلەمان. جەعفەر ئیمینكی جێگری سەرۆكی پەرلەمان‌و بێگەرد تاڵەبانی سكرتێری پەرلەمان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا گەڕاندنەوەی یاساكەیان بۆ ناو پەرلەمان راگەیاند، ئەمەش پشتئەستور بەو دەسەڵاتانەی سەرۆكی هەرێمی كوردستان كە بەپێی یاسای هەڵپەساردنی سەرۆكایەتی هەرێم دران بە سەرۆكایەتی پەرلەمان، واتە مافی پەسەندكردنی یاساكان دوای دەرچونیان. بەمشێوەیە ئەو یاسایە دوای تێپەڕاندنی قۆناغەكانی جارێكی تر بووەوە بە پرۆژەیاسا لە خولی چوارەمەوە رادەستی خولی پێنجەمی پەرلەمان كرا كە بڕیارە چەند رۆژی داهاتوو دەستبەكارببێت، دیار نییە لە خولی نوێدا فراكسیۆنەكان چۆن كێشەكانی ناو ئەو یاسایە چارەسەر دەكەن. كێ بەرپرسە؟  بەپێی ئەو یاسایەی كە پەرلەمان پەسەندیكرد، پەرلەمانتارێكی گەنج كە تەمەنی (30) ساڵ بێت‌و تەنیا خزمەتی چوار ساڵی پەرلەمانی هەبێت‌و بڕوانامەی بەكالۆریۆسی هەبێت، موچەی خانەنشینییەكەی دەبوو بە نزیكەی (3 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار. بەڵام دوای راگرتنی كاركردن بەو یاسایە، پەرلەمان گەڕایەوە بۆ یاسای هەمواركراوی (خانەنشینی ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان) كە بەپێی ئەو یاسایە هەر پەرلەمانتارێك دوای خانەنشینبوون بەبێ لەبەرچاوگرتنی مەرجی تەمەن‌و خزمەت رێژەی (80%)ی كۆی موچە‌و دەرماڵەكەی پێدەدرێت، واتە هەمان ئەو پەرلەمانتارە گەنجەی كە بەپێی یاساكەی پێشتر موچەی خانەنشینی مانگانەی نزیكەی (3 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بوو، بەهۆی ئەو ناڕەزایەتییانەی كە دروستبوو، لەبری ئەوەی موچەكەی كەمببێتەوە، موچەكەی بۆ دوو هێندە زیادی كرد و بووە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار. رەنگە هۆكاری سەرەكی ئەو شەپۆلی ناڕەزایەتییەی لەكاتی پەسەندكردنی یاساكەدا لە شەقام‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان دروستبوو، نەبوونی رێبەرانی ڕا (القادە الرای) ی گونجا‌و و میدیای بێلایەن بێت كە نەتوانرا وەكو پێویست لێكەوتەكانی راگرتنی كاركردن بەو یاسایە‌و سود‌و زیانەكانی بۆ خەڵك روون بكرێتەوە. خەرجی پەرلەمانتاران لە بودجەی گشتی! ئێستا‌و دوای راگرتنی یاساكەی پپَشتر، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان كە هەفتەی داهاتوو خولەكەی تەواو دەبێت، مانگانە بەبڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەبێت‌و شەش موچەی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت. بەپێی یاسای خانەنشینی، هەر پەرلەمانتارێك كە خولەكەی تەواو دەبێت، خانەنشین دەكرێت‌و دوای خانەنشینبوون، موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت، ئەمە بۆ هەموو فەرمانبەرێكی ئاسایی دەوڵەتیش بەهەمان شێوەیە. موچەی هەر پەرلەمانتارێكی كوردستان پێش خانەنشینبوون بڕی (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە كە دەكاتە (6 هەزارو 800) دۆلار، بە زمانی بازاڕی دراو لە كوردستان واتە (68 گەڵا). دوای تەواوبوونی خولەكەیان، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان بەبڕی (80%)ی موچەكانیان خانەنشین دەبێت، كە مانگانە دەكاتە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بۆ هەریەكەیان. (13) پەرلەمانتاری خولی چوارەم لە لایەنە سیاسییەكان جارێكی تر هەڵبژێردراونەتەوە بۆ خولی پێنجەم، بەوپێیەش لە خولی چوارەمدا تەنیا (98) پەرلەمانتار موچەی خانەنشینی وەردەگرن. كۆی گشتی موچەی مانگانەی ئەو (98) پەرلەمانتارەی كە خانەنشین دەبن (637 ملیۆن) دینارە. كۆی گشتی موچەی شەش مانگی خانەنشینی كە بەسەریەكەوە بە (98) پەرلەمانتاری خولی چوارەم دەدرێت دەگاتە (4 ملیار‌و 821 ملیۆن‌و 600 هەزار) دینار.  

( درەو میدیا): لە راگەیەنراوێكدا وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكاری تر لە زانكۆكانی هەرێمی كوردستان بەپێی ئەنجامی سكاڵاكانیان رادەگەیەنێت، هەروەها (٤٠٩١) خوێدكاری دیكەش كە داوای شوێن گۆڕینیان كردبوو بەپێی داواكارییەكانیان شوێنەكانیان بۆ گۆڕاوە. عەباس ئەكرەم وتەبێژی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی رایگەیاند دوای ئەوەی لە پێناو بەرژەوەندی گشتی و، ڕەخساندنی دەرفەتی زیاتر بۆ دەرچوانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی، پلانی وەرگرتن لە زانكۆ و پەیمانگەكان بۆ ساڵی خوێندنی (2018-2019) زیاد كراو دەرگای پێشكەشكردنی سكاڵا بۆ دەرچووانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی كرایەوە، لە ئێستادا وەزارەتەكەمان ئەنجامی سكاڵاكان رادەگەیەنێت كە بەم شێوەیەی خورارەوەیە: لەئەنجامی پێشكەشكردنی سكاڵادا (١٩٨٥٤) دەرچووی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی بەهەردوو خول سكاڵایان تۆماركردووە. لەو ژمارەیەدا (١٥٧٦٣) خوێندكار ئەوانەن كەناویان لەهیچ شوێنێك نەهاتبۆوە، (٤٠٩١) خوێندكاری دیكەش كە داوای گۆڕینی شوێنیان كردبوو شوێنەكانیان بۆ گۆڕدراوە. وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكاری تر لە زانكۆ و پەیمانگەكان، كە پێشتر ناویان لە هیچ شوێن دەرنەچووبوو بەپێی ئەنجامی سكاڵاكان ناویان لەم شوێنانە گەڕاوەتەوە كە خۆیان داواكارییان بۆی پێشكەش كردبوو. لەم ژمارەیەدا (٦٧٤) خوێندكار لە دەرچووانی خولی یەكەمن. ئەنجامدانی شوێن گۆڕین بۆ (٤٠٩١) خوێندكار كە داوی شوێن گۆڕینیان كردبوو، بۆیە بەپێی داواكارییەكانیان شوێن گۆڕینیان بۆ كراوە. لە ئێستادا كۆی گشتی وەرگیراوان بۆ ساڵی خوێندنی (٢٠١٨-٢٠١٩) بریتییە لە (٤٣٤٢٦) چل و سێ هەزار و چوار سەدو بیست و شەش وەرگیراوی خولی یەكەم و دووەمی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی. لە وەرگرتنی (١٥٧٦٣) خوێندكار بڕیاری وەزارەت بۆ جیاوازی كەمترین كۆنمرەی وەرگرتن لەنێوان خولی یەكەم و خولی دووەم كە لە (٣) نمرە تێپەڕی نەبێت رەچاوكراوە.  دەرچووانی قۆناخی دوانزەی ئامادەیی دەرچووانی خولی یەكەم و خولی دووەم ئەوانەی سكاڵایان تۆماركردووە دەتوانن سەعات 9ی سەرلەبەیانی رۆژی یەكشەممەوە ڕێكەوتی (4/11/2018) بەهەمان وشەی تێپەڕ و وشەی نهێنی (پاسۆرد و یوزەرنەیم) ئەنجامی وەرگرتیان لە زانكۆو پەیمانگەكان لە وێبسایتی (www.regayzanko.com) بەشێوەی ئۆنلاین وەربگرنەوە. وەرگیراوان لەزانكۆ و پەیمانگەكان پێویستە دوای وەرگرتنەوەی ئەنجامەكان پەیوەندی بە بەش و كۆلێژەكان بكەن بۆ خۆتۆماركردن و مامەڵەكانیان بۆ دەستكردن بە پرۆسەی خوێندن.  عەباس ئەكرەم وتەبێژی وەزارەتی خوێندنی باڵا و توێژینەوەی زانستی جەختی لەسەر ئەوە كردووە وەك چۆن لەماوەی رابردوو دەرچوانی پۆلی دوانزەی ئامادەیمان دڵنیاكردەوە، كە ستافی وەزارەت لە هەوڵەكانی بەردەوام دەبێت بۆ فەراهەمكردنی دەرفەتی خوێندن و چارەسەركردنی هەموو ئەو بابەتانەی كە پەیوەندارن بە وەرگرتنی قوتابیان و خوێندكاران لە زانكۆكان، لە ئێستاشدا ‌خەمخۆری و پەرۆشیی وەزارەت وەك لایەنی سەرەكی ئەم پرۆسەیە بۆ دەرچووان بە تەواوی روونبۆتەوە  

ڕاپۆرت: ئارام مەحمود (دۆناڵد ترەمپ) سەرۆكی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا ئامادەكاری دەكات بۆ گێڕانەوەی سەرجەم سزا ئەمریكییەكان بەسەر (تاران)دا، كە پێشتر بەپێی ڕێككەوتنی ئەتۆمی لەساڵی 2015دا لەسەری هەڵگرتبوو. كۆشكی سپی دەڵێت" قورسترین سزا بەسەر ئێراندا دەسەپێنرێت، كە كەرتەكانی وزەو گواستنەوەو بانكەكانی ئێرانی كردوەتە ئامانج"، بەڵام ویلایەتە یەكگرتوەكانی ڕێگەیداوە بە (8) دەوڵەت نەوتی ئێران هاوردە بكەن. لەمانگی ئایاری ئەمساڵدا (دۆناڵد ترەمپ) ڕێككەوتنی ئەتۆمی نێوان ئێران‌و وڵاتانی (5+1) بە "شەرمەزاریی لەجەوهەركەیدا" وەسفكرد. ترەمپ دوێنێ‌ هەینی لەتویتێكدا ڕایگەیاند" سزاكان بەڕێوەن" وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو سزایانەی بڕیارە ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو بەسەر (ئێران)دا بیسەپێنێت.  ویلایەتە یەكگرتوەكانی ئەمریكا لەدوای كشانەوەی تاكلایەنە لەڕێككەوتنە ئەتۆمییەكە قۆناغ بەقۆناغ دەستیكرد بەگێڕانەوەی سزاكانی سەر ئێران، كە بەڕای شرۆڤەكاران ئەم هەنگاوە گەورەترینە، چونكە سێكتەرە سەرەكییەكانی ئابوری ئێران دەكاتە ئامانج. وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران دەڵێت" ئێران هەست بەنیگەرانی ناكات لەبەرامبەر گێڕانەوەی سزاكان".  ڕێككەوتنی ئەتۆمی ئێران‌و هێزە نێودەوڵەتییەكانی لەساڵی 2015، تایبەت بوو بە كەمكردنەوەی سزاكان لەسەر (ئێران) لەبەرامبەر سنورداركردنی چالاكییە ئەتۆمییەكانی تاران. لەكاتی خۆیدا (باراك ئۆباما) سەرۆكی پێشووی ئەمریكا بەرگری لەڕێككەوتنەكە كردو ڕایگەیاند"ڕێگە لە ئێران دەگرێت چەكە ئەتۆمییەكانی پێشبخات".  ئەو وڵاتانەی لێبوردنی مەرجداریان بۆ كراوە (بەریتانیاو فەرەنساو ئەڵمانیاو ڕوسیاو چین) كە لایەنی بەشدارن لە ڕێككەوتنەكەی ساڵی 2015، دوای كشانەوەی تاكلایەنەی ئەمریكا، پاپەندبونی خۆیان بەڕێككەوتنەكە دووپاتكردەوە.  ترەمپ پێیوایە، مەرجەكانی ڕێككەوتنەكە قبوڵكراونین‌و ڕێگە لە ئێران ناگرن پرۆگرامی موشەكە بالستییەكانی پێشنەخات‌و دەستوەردان نەكات لە كاروباری وڵاتانی ناوچەكە. ئەو ڕێوشوێنانە چین دەگیرێنەبەر؟ ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو (5)تشرینی دووەم، سزاكانی ئەمریكا دەچنە بواری جێبەجێكردنەوە، كە بریتین ئەم بوارانە دەگرێتەوە: •    پرۆسەی گواستنەوەو دروستكردنی كەشتی •    دارایی •    وزە   ناوی زیاتر (700) كەس‌و قەوارەو كەشتی‌و فڕۆكە لە لیستی سزاكانی ئەمریكادان لەناویاندا: •    بانكە گەورەكان •    هەناردەكارانی نەوت •    كۆمپانیاكانی گواستنەوە ئەمە دووەم گەڕی سزاكانە كە (ترەمپ) لەمانگی ئایاری ڕابردوەوە دەیسەپێنێت بەسەر(تاران)دا. (مایك پۆمپیۆ) وەزیری دەرەوەی ئەمریكا ڕایگەیاند" سزاكان ئامانجی گۆڕینی بنەڕەتی ڕەفتاری ئێرانە". (12) داواشی دەستنیشانكردووە كە پێویستە ئێران وەڵامیان بداتەوەبۆ هەڵگرتنی سزاكانی سەری،  كە دیارترینیان بریتین لە: * وازهێنان لە پشتیوانی تیرۆر * وازهێنان لە دەستوەردانی سەربازی لە سوریا * راگرتنی پرۆگرامی پێشخستنی موشەكە ئەتۆمی‌و بالستییەكان بەشێوەیەكی تەواوەتی ئەو جیاكارییانە چین لە سزاكاندا كراون؟ سزاكان ئەو وڵاتانەش دەگرێتەوە كە مامەڵە لەگەڵ ئێران دەكەن، بەڵام وەك وەزیری دەرەوەی ئەمریكا دەڵێت" ئەو وڵاتانەی ناتوانن دەستبەجێ‌ هاوردەكردنی نەوتی ئێران ڕابگرن، لێخۆشبوونی مەرجداریان بۆ كراوە كە سەرەتا بڕی هاوردەكرن كەمبكەنەوەو دواتر بەشێوەیەكی تەواوەتی ڕابگرن". هاوپەیمانەكانی ئەمریكا (ئیتاڵیاو هیندو ژاپۆن‌و كۆریای باشور) لەنێو ئەو وڵاتانەدان كە نەوتی ئێران هاوردە دەكەن‌و لێخۆشبوونی مەرجداریان بۆ كراوە، بەپێی ڕاپۆرتێكی (ئاژانسی ئەسۆشیەیتد پرێس)، (توركیا) یەكێكی ترە لەو وڵاتانەی كە ئەمریكا ئاسانكاری بۆ كردووە. ئێران چۆن وەڵامی دایەوە؟ (بەهرام قاسمی) وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئێران بە تەلەفیزیۆنی فەرمی وڵاتەكەی ڕاگەیاند" ئێران تواناو شارەزایی ئیدارەدانی كاروباری ئابوری وڵاتی هەیە". ئاماژەی بەوەشكردووە" ئەمریكا ناتوانێت ئامانجە ئابورییەكانی لەڕێی ئەم سزایانەوە بەدیبهێنێت‌و بەدڵنیایی هیچ ئەگەرێكی بەدەستهێنانی ئامانجی سیاسیش لەڕێی ئەم سزایانەوە بەدیناهێنێت".  سەرچاوەی زانیارییەكان: بی بی سی  

راپۆرتی: ئارام مەحمود – محەمەد رەئوف دوای پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لەلایەن (ئەنجومەنی دادوەری)، پارتی دیموكراتی كوردستان پێش ڕاسپاردنی كاندیدەكەی لەلایەن سەرۆكی نوێی پەرلەمان كوردستان وەك براوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكان، هەنگاوەكانی بۆ لەتكردنی كێكی حكومەت دەستپێدەكات، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش وێستگەی یەكەمی گفتوگۆكانیەتی، بەڵام پێناچێت بەهەمان شێوەی كابینەكانی ڕابردو "نازی هەڵبگرێ و پۆستی بۆ هەڵڕێژێت"، ڕەنگە ئەمەش تەنها پەیوەست نەبێت بەو جیاوازییە گەورەیەی لەكورسیەكانیاندا هەیە (45 بە 21)، بەڵكو یەكێتی بۆ پارتی، ڕەنگە وەك "هاوڕێیەكی ناچاری لێهاتبێت".  عارف تەیفور سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لەسلێمانی و هەڵەبجە دەڵێت"وەك پارتی كێشەمان نابێت لەتەواوكردنی نیساب، بەڵام پێویستمان بەیەكێتی نیشتمانی كوردستان هەیە، بەبێ‌ یەكێتی ناتوانین حكومەت ئیدارە بدەین". پارتی بەشدار ی دەوێت نەك شەریك وێڕایی زەروریەتی ئامادەبونی یەكێتی لەحكومەتی داهاتودا، وەك ئەوەی ئەو بەرپرسەی پارتی تەئكیدی لێدەكات، بەڵام قسەكانی دواتری كە لەكۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانی هاوبەشدا لەگەڵ (قادر حەمەجان)ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی كردنی، پێداگریكردنە لەسەر تێپەڕاندنی بنەمای پەنجا بەپەنجا و سازان و تەوافوقاتی سیاسی جاران، عارف تەیفور لەوبارەیەوە دەڵێت "تائێستا ڕامانوایە لەسەر ئیستحقاقی هەڵبژاردن حكومەتی ئایندە پێكبهێنین، وەكو پەرلەمانی عێراق خاڵ دابنێین و لەسەر بنەمای ئەو خاڵەپۆستەكان دابەشبكرێت".  لەدوای ئەو ململانێ توندەی لەسەر پۆستەكانی بەغداد (سەرۆك كۆمار و وەزیرەكان) لەنێوانیاندا سەریهەڵداو پۆستی سەرۆك كۆمار بەزۆرینەی دەنگی پەرلەمانتارانی عێراق لەبەرژوەندی یەكێتی یەكلاكرایەوە، پارتی، یەكێتی بەتێكدانی تەوافوق تۆمەتباركرد، لەوكاتەوە زۆرێك لەبەرپرسانی پارتی باس لەكۆتایهاتنی زەمەنی پەنجا بەپەنجا و تەواقوقاتی سیاسی  دەكەن و دەڵێن لەسەربنەمای ئەوكورسیانەی یەكێتی بەدەستهێناوە مامەڵەی لەگەڵ دەكەن، وەك هەندێكیش دەڵێن، بۆ پارتی "ڕۆژی هەق و حسابە" و " پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم دەرفەتێكی گرنگە تا تۆڵەی بەغداد لەهەولێر لەیەكێتی بكاتەوە". یەكێتی شەراكەتی ڕاستەقینەی دەوێت هەڵوێستی ڕەسمی یەكێتی بەئاڕاستەی هێوركردنەوەی پارتی و تەئكیدكردنە لە زەرورەتی پێكەوەبونیان وەك دوو هێزی سەرەكی لەقۆناغی ئایندەدا، یەكێتی بەنیازی "شەراكەتێكی ڕاستەقینەیە"، شەراكەتێك كە لەڕابردودا وەك زۆرێك لەبەرپرسانی یەكێتی خۆیان بە"لاسەنگ" وەسفیان كردووە، لەكاتێكدا لەپێگەیەكی بەهێزتریشدابون لەئێستا و پارتیش هەمیشە خۆی بە مەغدور پیشانداوە، پرسیارەكە ئەوەیە، ئاخۆ بەشداری یەكێتی لەحكومەتی ئایندە چۆن بێت؟ ئەگەر پارتی خۆی بۆ تۆڵكردنەوە ئامادەكربێت و یەكێتیش بەپێگەیەكی لاوازتر لەجاران بچێتەوە بۆ هەولێر، لایەنی كەم بەپێی جیاوازی كورسیەكان كە دوو هێندە زیاترەو پارتی دەیكاتە بنەمای پێكهێنانی حكومەت.  حكومەتی داهاتووی هەرێم چۆن دەبێت بەپێی لێدوانی بەرپرسانی پارتی حكومەتی داهاتووی هەرێم هاوشێوەی رابردوو نابێت پارتی دەڵێت حكومەتی داهاتوو :. -    بنكە فراوان نابێت -    حكومەتی پەنجا بە پەنجاش نابێت -    بەپێی ئیستحقاقی هەڵبژاردن دەبێت -    بەبێ یەكێتیش پێكی ناهێنین هاوڕێی نیوە ڕێگامان ناوێت   پەیامەكەی پارتی كە لەڕێی (عارف تەیفور)ەوە گەیاندویەتی "بێمەنیەتیەكی" گەورەی پێوەدیارە، كاتێك دەڵێت"كێشەمان نابێت لەتەواوكردنی نیساب"  بەدیاریكراوی لەگەڵ یەكێتی نیە، بەڵكو بۆ تەواوی هێزەكانی تریشە، هەر ئەوەش نیە بەڵكو بەڕاشكاوی پێیاندەڵێت"لەحكومەتی بنكەفراوان زەرەرمان كرد و بوە هۆی ئەوەی ئێمە و یەكێتی بەتەنیا بمێنینەوە"، ئەو بەرپرسەی پارتی لەگەڵ ئەوەی هێزەكانی تر (بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵی ئیسلامی و یەكگرتووی ئیسلامی) بەهاوڕێی نیوەڕێگا و بەرگەنەگرتنی بەرپرسیارێتی وەسفدەكات، لەگەڵ ئەوەشدا دەرگایان لەسەر داناخات و دەڵێت" هەرلایەنێك بەشداربێت لەگەڵمان، دەبێت پەیمانبدات و نەفەسی درێژبێت لەگەڵمان و لەنیوەی ڕێگا بەجێمان نەهێڵێت". پێشتریش ئەحمەد كانی بەرپرسی پەیوەندیەكانی پارتی رایگەیاندبوو" ئەو لایەنانەی كە دەچنە ناو حكومەت نابێت لە ناڵیش بدەن و لە بزماریش, بەرۆژ لە حكومەتدا بن و بەشەویش ئۆپۆزسیۆن" بزوتنەوەی گۆڕان مەیلی حكومەتی هەیە  بزوتنەوەی گۆڕان كە سێیەم هێزی هەرێمی كوردستانە، وادەردەكەوێت مەیلی بەشداری حكومەتی هەبێت، هەرچەندە بەشێوەیەكی ڕەسمی ئەوخواستەی یەكلانەكردۆتەوەو لەهەمان كاتیشدا شەقامی گۆڕان دژی چونە حكومەتە.  (جەلال جەوهەر) ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزووتنەوەی گۆڕان لەلێدوانێكدا بۆ شارپرێس رایگەیاندوە" تائێستا ئەو پرسە لەناو بزووتنەوەی گۆڕان بەكراوەیی ماوەتەوەو هیچ بڕیارێكی لەبارەوە نەدراوە و لەچەند رۆژی داهاتوو كۆبوونەوەی جڤاتی نیشتمانی ئەنجامدەدرێت‌و لەو كۆبوونەوەیەش بڕیاری یەكلاكەرەوە دەدرێت". ئەوە لەكاتێكدایە (نزار مەحمود) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان، بەڕۆژنامەی ئاژانسی وتووە" جڤاتی نیشیتمانی دەسەڵاتی داوە بەخانەی ڕاپەڕاندن لەسەر چۆنیەتی بەشداریكردن لەحكومەتی هەرێم و عێراق، ئەگەر پرۆژە چاكسازییەكەی ئێمە كاری پێبكرێت حەزدەكەین لەناو حكومەتدابین وپێویستمان بەگەرەنتیە".  پێشتریش (دانا عەبدولكەریم) ئەندامی جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان بەڕوداوی ڕاگەیاندبوو، "بۆ بەشداریكردنیان لەحكومەت پێویستە گەرەنتی جێبەجێكردنی پرۆژەكەیان پێبدرێت". كۆمەڵی ئیسلامی حەزی لێیەتی كۆمەڵی ئیسلامی لە ڕۆژی 23 مانگی ڕابردودا ئەنجوومەنی سەركردایەتیی ئەو حزبە لەڕاگەیەندراوێكدا ڕایگەیاند"سەبارەت بە بەشداریی كردن یان نەكردنی كۆمەڵی ئیسلامیی لە كابینەی داهاتووی حكوومەتی هەرێمی كوردستان، لەكاتی خۆیدا هەڵوێستی خۆی لەوبارەیەوە ڕادەگەیەنێت". بەپێی لێدوانی هەندێك لەبەرپرسەكانیشی بێت، پێدەچێت كۆمەڵ خواستی هەبێت بۆ بەشداریكردن لەكابینەی نوێ و ڕەنگە چاوەڕوانی هەڵوێستی ڕەسمی بزوتنەوەی گۆڕان بكات. هەرچەندە دەوترێت كۆمەڵی ئیسلامی پێش پرۆژەی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی 2018 پەیوەندیەكانی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان ئاساییكردۆتەوە. نەوەی نوێ و یەكگرتوو ئۆپۆزسیۆنن نەوەی نوێ كە پێنجەم هێزە لەسەر ئاستی كوردستان، چاوەڕواندەكرا بایكۆتی پرۆسەی سیاسی بكات وەك پێشتر خۆیان ئاماژەیان پێكرد، بەڵام لەچەند ڕۆژی ڕابردودا بڕیاریدا"وەك  ئۆپۆزسیۆنێكی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت". یەكگرتوی ئیسلامیش كە لەڕیزیەندی شەشەمدایە، وەك یەكەم هێزی كوردستان،  دوای كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی، حزبەكە بریاری دا" وەك ئۆپۆزسیۆن درێژە دەدات بە خەباتی سیاسی و پەرلەمانی خۆی".  

راپۆرتی: محەمەد رەئوف – فازل حەمە رەفعەت (درەو میدیا) لە چەندین سەرچاوەی جیاوازەوە زانیاری ورد‌و نوێ لەبارەی ئەو شەوە دەستكەوتووە كە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی تێدا راگەیەندرا، لەم راپۆرتەدا بەبێ ناوهێنان‌و ئاشكراكردنی سەرچاوەكان، وردەكاری ئەو زانیارییانە بۆ خوێنەران بڵاودەكاتەوە. سەرەتای گومانەكە كاتژمێر (5:00)ی ئێوارە رۆژی 21ی ئۆكتۆبەر، كۆمسیارانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێمی كوردستان چاوەڕوانی كۆبونەوەیەك بوون بۆ ئەوەی بڕیار لەسەر سكاڵا‌و ئەو سندوقانەی دەنگدان بدەن كە قردێلەی سوریان لێدرا بوو، واتە گومانی ساختەكاری گەورەیان لەسەر بوو. كۆبونەوەكە لەكاتی دیاریكراوی خۆیدا نەكرا، بەفەرمانی سەرۆكی كۆمسیۆن (هەندرێن محەمەد) كە سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانە، كۆبونەوەكە بۆ ماوەی نیو كاتژمێر دواخرا، ئەمە گومانی لای هەندێك لە ئەندامانی كۆمسیۆن دروستكرد، لەو كاتانەدا بە ئاشكرا هەست بەوەدەكرا لە دەرەوە فشارەكان لەسەر كۆمسیۆن زیاتر دەبن، بەڵام هەرگیز بیر لەوە نەدەكرایەوە پارتی‌و یەكێتی لە ژێر پەردەوە سەرقاڵی رێككەوتن بن لەبارەی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن. پارتی یارییەكەی بردەوە لە كۆی (9) كەس لە ئەندامانی كۆمسیۆن، (4) كەسیان كە كۆمسیاری سەربە (بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی‌و یەكگرتووی ئیسلامی) بوون، داوایان دەكرد سكاڵاكان سندوقە سورەكان بەجۆرێك یەكلابكرێنەوە كە تێیدا (تەنها دەنگی ئەو لایەنانە بسوتێنرێن كە تۆمەتبارن بە ساختەكاری لە پرۆسەی هەڵبژاردن). فشاری كۆمسیارەكانی (گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو) كاریگەری بەهێزی دروستكرد، كۆمسیارانی پارتی رازی بوون بە داوای كۆمسیارانی ئەو سێ لایەنە بۆ سوتاندنی دەنگی ئەو سندوقانەی كە قردێلەی سوریان لێدرابوو، بەتایبەتیش سوتاندنی دەنگەكانی پارتی‌و یەكێتی لەو سندوقانەدا كە گومانی ساختەكارییان لەسەر بوو. بەڵام كۆمسیارانی یەكێتی بەتەواوەتی ئەو داواكارییەیان رەتدەكردەوە، چونكە ئەگەر بەوشێوەیە سندوقە سورەكان یەكلابكرایەتەوە، كورسییەكی پارتی دەچوو بۆ بزوتنەوەی گۆڕان‌و كورسییەكی یەكێتیش كەمدەبووەوە دەچوو بۆ نەوەی نوێ. یەكێتی زۆر توند بوو لەسەر رەتكردنەوەی ئەو میكانیزمەو كەمكردنەوەی كورسییەكانی، كاتێك كۆمسیارانی یەكێتی زانیان كۆمسیارانی پارتی رازین بەوشێوەیە سندوقەكان یەكلابكرێنەوە، پەیوەندیان بە سەركردایەتی خۆیانەوە كردو كەوتنە گفتوگۆو دانوستان لەگەڵ پارتی (رەنگە پشتیوانییەكەی پارتی بۆ داوای كۆمسیارانی سێ لایەنەكە تەنیا بۆ ئەوە بوبێت یەكێتی ناچار بە گفتوگۆ بكات). پارتی‌و یەكێتی لەسەر چی رێككەوتن؟ لەسەر داوای یەكێتی، كۆبونەوە لە پشتی پەردەوە لەنێوان پارتی‌و یەكێتی لەسەر ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەستیپێكرد، هەر ئەمەش هۆكارەكە بوو لەسەر داوای سەرۆكی كۆمسیۆن كۆبونەوەكە بۆ ماوەی نیوكاتیژمێر دواخرا. پارتی‌و یەكێتی رێككەوتن لەسەر ئەوەی بەشێك لەو سندوقانەی كە  قردێلەی سوریان لێدرابوو لەگەڵ ئەو سندوقانەی كە سكاڵایان لەسەر بوو، دەنگەكانی ناویان بسوتێنرێت، واتە تەواوی دەنگی هەموو لایەنەكان لەو سندوقانەدا، بەجۆرێك هیچ كاریگەرییەك لەسەر ئەنجامی كورسیەكانی هەردوولا دروستنەكات، پارتی‌و یەكێتی دوای ریككەوتن كۆمسیارانی خۆیان لە كۆمسیۆن ئاگاداردەكەنەوە لە رێككەوتنەكە، لەو كاتەدا كۆمسیارانی گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو دەچنە لای سەرۆكی كۆمسیۆن‌و پێی رادەیەگەیەنن" كاتی كۆبونەوەیە بۆ یەكلاكردنەوەی ئەو سندوقانە" كە ئەنجامی رێژەی 15%ی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە، بەڵام سەرۆكی كۆمسیۆن پێیان دەڵێ" كۆبونەوە لەسەر ئەو مەسەلەیە ناكەن‌و پرسی ئەو سندوقانەیان یەكلاكردوەتەوەو هەمووی دەسوتێنن". دوای قسەكەی سەرۆكی كۆمسیۆن، كۆمسیارانی (گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو) بە توڕەییەوە دێنە درەوەو ئەوكاتە دەزانن كە یەكێتی‌و پارتی رێكەوتوون، بۆیە بەیاننامەیەكی ناڕەزایی دەنوسن‌و لە دێڕیكیدا ئاماژە بەوە دەكەن "كاتژمێر 11 شەو بە پەلەو بەبێ هیچ گفتوگۆیەك لەسەری، خشتەیەكی ئامادەكراوی پێشوەختە خرایە دەنگدان‌و بەزۆرینە تێپەڕێنرا". چوار كۆمسیار كە دوانیان سەربە گۆڕان‌و یەكێكیان سەربە كۆمەڵ‌و ئەوی تر سەربە یەكگرتوو بوو، ئەنجامەكەیان رەتكردەوەو بارەگای كۆمسیۆنیان لە شاری هەولێر جێهێشت. كۆمسیارەكانی ئەو سێ لایەنە ئەوەی لەسەریان بوو لە كاركردن‌و  هەڵوێستوەرگرتن كردیان، بەڵام ئەوەی جێگەی سەرەنج بوو حزبەكانیان بەوشێوەیە پشتیوانیان لێنەكردن‌و بەدواداچوونیان نەكردو جدی نەبوون لەوەی بەدوای هەڵوێستە جدیەكانی كۆمسیارەكانیاندا بچن. زێرەڤانی لەبەردەم كۆمسیۆندا! لەگەڵ نزیكبوونەوە ساتی راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، هێزێكی زۆری زێرەڤانی لە دەوروبەرو ناو بینای كۆمسیۆن بڵاوبونەوە‌و  باری نائاسایی ئەمنی لە كۆمسیۆن گیرایەبەر، هۆكاری هاتنی ئەم هێزە ترس بوو لەوەی چوار كۆمسیارە ناڕازییەكە كۆنگرەی رۆژنامەوانی تایبەت بە راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردن تێكبدەن. هەندێك لە كاندیدەكان قوربانییاندا! لەو ماوە كورتەی كە رێككەوتن كراو بڕیار لەسەر سوتانی دەنگی سندوقە سورەكان درا كە (119 هەزارو 617) دەنگ بوو، دەنگی زۆربەی كاندیدەكانیش لەگەڵ دەنگی لیستەكانیاندا سوتێنرا، بەڵام ئەمە هیچ گۆڕانكارییەكی لە دەنگی كاندیدەكان دروستنەكرد، چونكە بەو ماوە كەمە فریای پێداچونەوەی ناوی هەموو كاندیدەكان نەكەوتن، ناوی كاندیدەكان هەر لە ئەنجامی 85%ی ئەنجامەكان دەرهێنرا كە پێشتر جیاكرابوەوە، لەكۆتایدا سوتاندنی ئەو (119 هەزارو 617) دەنگە كە دەبوو گۆڕانكاری لە ناوی كاندیدە سەركەوتووەكاندا بكات، گۆڕانكاری دروستنەكرد‌و ژمارەیەك كاندید لە هەموو لایەنەكان بوونە قوربانی ئەم مامەڵەیەی پارتی‌و یەكێتی‌و سەرنەكەوتن بۆ پەرلەمان.  

( درەو میدیا): جوڵانەوەی نەوەی نوێ  ڕاگەیاندراوێكی  بڵاوكردەوەو دووپاتی كردووە بەشداری حكومەتێك ناكات كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و بڕیاریاندا وەكو هێزێكی ئۆپۆزیسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشدار بێت. ئەنجومەنی باڵای جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە دوای كۆبونەوەیان راگەیەنراوێكیان بڵاوكردۆتەوە و دەڵێن" بە هیچ شێوەیەك بەشداری حكومەتێك ناكەین كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و ئەو بابەتە قابیلی موناقەشە نییە لای جوڵانەوەكە. ئەنجومەنی باڵا بڕیاریانداوە" فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت"   دەقی ڕاگەیاندراوەكەی ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ ئەمڕۆ ٣١/١٠/٢٠١٨ ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ كۆبوونەوەی ئاسایی خۆی ئەنجامدا بە بێ بەشداری سەرۆكی جوڵانەوەكە. تەوەری سەرەكی كۆبوونەوەكە بریتی بوو لە دواهەڵوێستی نەوەی نوێ سەبارەت بە ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و شێوازی خەباتی پارلەمانی جوڵانەوەكە، هەروەها دیدی نەوەی نوێ سەبارەت بە گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومەتی هەرێم و گفتوگۆ سەبارەت بە پێكهێنانی حكومەتی عێراق و هەڵوێستی نەوەی نوێ. لە تەوەری یەكەمی گفتوگۆكاندا ئەنجومەنی باڵا تەئكیدی كردەوە كە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان بە هیچ شێوەیەك گوزارشت لە دەنگی ڕاستەقینەی دەنگدەرانی هەرێم ناكات و پارتی و یەكێتی جارێكی تر بە شێوازی سیستماتیك ئەنجامەكانیان لە بەرژەوەندی خۆیان تەزویر كرد. بەمەش بۆ جارێكی تر خەباتی پەرلەمانیان لە كوردستان لەكەدار كرد، لەگەڵ ئەوەی سەرنج و ڕەخنەی جدیمان لەسەر هەڵبژاردنەكان و ئەنجامەكانی هەیە، بەڵام ئەنجومەنی باڵا لەسەر بنەمای ئەو ڕاوێژ و ڕاپرسیانەی لەناو خۆبەخشانی نەوەی نوێ كراون و هەروەها سەرنج و پێشنیاری دیپلۆمات و كۆمەڵگای نێو دەوڵەتی  لەگەڵ بە هەند وەرگرتنی پێشنیاری خەلكانی تری دەرەوەی جوڵانەوەكە، ئەنجومەنی باڵا بریاریدا كە فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بەشداربێت. سەبارەت بە بەشداری كردن لە حكومەتی ئایندەی كوردستان، ئەنجومەنی باڵا تەئكیدی كردەوە كە وەك چۆن لە كاتی بانگەشەدا بەڵێنمان بە دەنگدەران دا كە یان دەچینە لوتكەی دەسەڵات یان ئۆپۆزسیۆن، ئەوا تەئكید كرایەوە كە بە هیچ شێوەیەك نەوەی نوێ بەشداری حكومەتێك ناكات كە یەكێتی و پارتی سەركردایەتی بكەن و ئەو بابەتە قابیلی موناقەشە نییە لای جوڵانەوەكە. هاوتەریب لەگەڵ خەباتی ئۆپۆزسیۆن بوون لە پارلەمانی كوردستان، لە پارلەمانی بەغداد فراكسیۆنی نەوەی نوێ وەك هێزێكی ئۆپۆزسیۆنی چالاك دەمێنێتەوە و لەسەر بنەمای بەرنامەی سیاسی جوڵانەوەكە كاردەكات كە چوارساڵی داهاتوو كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغداد لە كێشەی پارە و دەستكەوت ئیمتیازاتی حیزبی و بنەماڵەییەوە بگۆڕێت بۆ كێشەی راستەقینە و دەستوری و هەوڵ بدرێت ئەو كێشانە چارەسەر بكرێن.

(درەو میدیا):  هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان كە هەفتەی داهاتوو خولەكەی تەواو دەبێت، مانگانە بەبڕی (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار خانەنشین دەبێت‌و شەش موچەی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت. بەپێی یاسای خانەنشینی، هەر پەرلەمانتارێك كە خولەكەی تەواو دەبێت، خانەنشین دەكرێت‌و دوای خانەنشینبوون، موچەی شەش مانگی خانەنشینی بەسەریەكەوە وەردەگرێت، ئەمە بۆ هەموو فەرمانبەرێكی ئاسایی دەوڵەتیش بەهەمان شێوەیە. موچەی هەر پەرلەمانتارێكی كوردستان پێش خانەنشینبوون بڕی (8 ملیۆن‌و 200 هەزار) دینارە كە دەكاتە (6 هەزارو 800) دۆلار، بە زمانی بازاڕی دراو لە كوردستان واتە (68 گەڵا). دوای تەواوبوونی خولەكەیان، هەر پەرلەمانتارێكی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستان بەبڕی (80%)ی موچەكانیان خانەنشین دەبێت، كە مانگانە دەكاتە (6 ملیۆن‌و 500 هەزار) دینار بۆ هەریەكەیان. (13) پەرلەمانتاری خولی چوارەم لە لایەنە سیاسییەكان جارێكی تر هەڵبژێردراونەتەوە بۆ خولی پێنجەم، بەوپێیەش لە خولی چوارەمدا تەنیا (98) پەرلەمانتار موچەی خانەنشینی وەردەگرن. كۆی گشتی موچەی مانگانەی ئەو (98) پەرلەمانتارەی كە خانەنشین دەبن (637,000,000) شەش سەدو سی و حەوت ملیۆن دینارە. كۆی گشتی موچەی شەش مانگی خانەنشینی كە بەسەریەكەوە بە (98) پەرلەمانتاری خولی چوارەم دەدرێت دەگاتە (4,821,600,000) چوار ملیار و هەشت سەد و بیست و یەك ملیۆن و شەش سەد هەزار دینار.     

راپۆرتی: فازڵ حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف  خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان بە فۆرمی نوێ‌و شێوازێكی جیاوازتر لە خولەكانی پێشوو بەڕێوەدەچێت، بەوپێیەی لە خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا رێژەی 45%ی كورسییەكان ( كورسییە گشتییەكان كە 100 كورسییە) بەدەست پارتی دیموكراتی كوردستانەوەیە‌و بەم رێژەیە پارتی بەئاسانی دەتوانێت هەموو ئەو پرۆژە یاسایانە تێپەڕێنێت كە خۆی دەیەوێت. نیساب لای پارتییە! لە نیوەی دووەمی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا (خولی ئێستا كە چەند رۆژی داهاتوو كۆتایی دێت)، پارتی رێگری لە سەرۆكی پەرلەمان كردو بۆ ماوی نزیكەی دوو ساڵ پەرلەمانی پەكخست، ئەمە دەكرێت وەكو هەنگاوێكی پارتی تەماشابكرێت بەئاڕاستەی كۆنترۆڵكردنی تەواوەتی پەرلەمان، لە خولی پێنجەمدا پارتی بە ژمارەی كورسی پەرلەمان كۆنترۆڵ دەكات‌و بەو زۆرینەیەی كە دەستەبەری كردووە، بەبێ داخستنی دەرگاكە، پەرلەمان دەخاتە ژێر هەژمونی خۆیەوە. پارتی لە پەرلەمانی نوێدا بەتەنیا خۆی (45) كورسی هەیە كە دەكاتە رێژەی 45%ی كۆی كورسییە گشتییەكان، سەرباری ئەمە لە (11) كورسییەكەی كۆتای كەمینەكان، (9) ئەندامیان بۆ پشتیوانیكردن لە پارتی‌و پرۆژەكانی یەكلابونەتەوە، ئەمە جگە (2) كورسی حزبی سۆسیالیست دیموكراتی كوردستان‌و حزبی شیوعی كە دەكرێت پارتی لەكاتی پێویستدا رایانبكێشێتە بەرەكەی خۆیەوە، بە كۆكردنەوەی ئەم كورسییانە پێكەوە، پارتی لە خولی نوێی پەرلەماندا دەتوانێت بەئاسانی بۆ هەموو دانیشتنێك نیسابی یاسایی تەواوبكات كە (56) كورسییەو هیچ پێویستییەكی بە (یەكێتی نیشتمانی كوردستان- بزوتنەوەی گۆڕان- نەوەی نوێ- كۆمەڵی ئیسلامی- یەكگرتووی ئیسلامی) نییە كە ئەم لایەنانە پێكەوە (53) كورسییان هەیە لە پەرلەمانی نوێدا. لایەنەكانی تر چی دەكەن؟ لە نیوەی یەكەمی خولی چوارەمی پەرلەمانی كوردستاندا هێزە ئۆپۆزسیۆنەكانی پێشتر كۆنترۆڵی تەواوەتی پەرلەمانیان لەدەستدابوو، پۆستەكانی (سەرۆكی پەرلەمان، سكرتێری پەرلەمان، سەرۆكی دیوان و دەیان بەرپرس‌و راوێژكارو بەرپرسی بەشەكان) بەدەست نەیارە سیاسییەكانی ئەوكاتی پارتییەوە بوو، ئەمە وایكردبوو یەكێتی نیشتیمانیش زۆرجار بەلای ئەم بەرەیەدا بشكێتەوە، ئەمەش بە روونی لە پرۆژەیاسای هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێمدا دەركەوت‌و پارتی لە بوارەكەدا بەتەنیا مایەوەو بەناچاری پەنای برد بۆ رێگریكردن پەكخستنی پەرلەمان بۆ ماوەی نزیكەی دوو ساڵ. لە پەرلەمانی نوێدا دۆخەكە زۆر گۆڕاوە، ئەو هێزانە (بزوتنەوەی گۆڕان- كۆمەڵی ئیسلامی- یەكگرتووی ئیسلامی) بونەتە كەمینە‌و تەنانەت بۆ كۆبونەوە‌و یەكدەنگیشیان ناتوانن جارێكی تر پارتی بخەنەوە دۆخی رۆژانی گفتوگۆكردن لەسەر هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێم. لە خولی چوارەمدا ئەو سێ لایەنە پێكەوە (40) كورسییان هەبوو، بەڵام لە خولی نوێدا بە هەرسێكیانەوە (24) كورسییان هەیە، واتا ژمارەی كورسییەكانی ئەم بەرەیە بەبەراورد بە خولی چوارەم (16) كورسی كەمیكردووە. خۆ ئەگەر جوڵانەوەی (نەوەی نوێ)ش بچێتە پاڵ بەرەی سێ لایەنەكە ژمارەی كورسییەكانی ئەم بەرەیە دەبێت بە (32) كورسی‌و هێشتا ناگاتەوە بۆ (40) كورسییەكەی جاران. ئەمە لەكاتێكدایە لەپاڵ دابەزینی ژمارەی كورسییەكانیان، پێشبینی ناكرێت ئەم چوار لایەنە (گۆڕان- نەوەی نوێ- كۆمەڵی ئیسلامی- یەكگرتووی ئیسلامی) بتوانن لە پەرلەمانی نوێدا پێكەوە كاری هاوبەش بكەن‌و فراكسیۆنێكی تۆكمە دروستبكەن، ئاماژەكان بۆ ئەوە دەچن لەم خولەدا پەرلەمانتارانی ئەو چوارلایەنە دابەش ببن بەسەر كەمپی پارتی‌و یەكێتیدا، بەتایبەتیش ئەگەر هەندێك لەم حزبانە بەشداری لە كابینەی حكومەتدا بكەن. ئەوەی تائێستا دەبینرێت (یەكگرتووی ئیسلامی‌و جوڵانەوەی نەوەی نوێ) یەكلابونەتەوە كە بەشداری حكومەت ناكەن، بەڵام ئارەزویەك بۆ بەشداری لە كابینەی نوێی حكومەت دەبینرێت لەلایەن هەریەكە لە (بزوتنەوەی گۆڕان‌و كۆمەڵی ئیسلامی)یەوە، لە حاڵی بەشداربونی هەریەكێك لەم دوو لەلایەنە لە حكومەت، درزێك دەكەوێتە ناو بەرەی ئۆپۆزسیۆنی جارانەوە، چونكە بەشداریكردن لە حكومەت بە چەندین مەرجی پارتییەوە بەستراوەتەوە وەكو براوەی یەكەمی هەڵبژاردن. دۆخی یەكێتی چۆن دەبێت؟ ئەگەرچی بەبەراورد بە خولی چوارەم، لە خولی نوێی پەرلەمانی كوردستاندا ژمارەی كورسییەكانی یەكێتی نیشتمانی لە (18) كورسییەوە بۆ (21) كورسی زیادیكردووە، بەڵام بەم زیادكردنەش هێشتا یەكێتی نەگەیشتوەتە رێژەی نیوەی كورسییەكانی پارتی. پارتی جیاواز لەگەڵ هێزەكانی تر مامەڵە لەگەڵ یەكێتی دەكات، ئەمەش بەهۆی پێگەی یەكێتی‌و ئەو زۆنەی كە لەژێر كۆنترۆڵیدایە، لەڕووی كردارییەوە هەرگیز پارتی ناتوانێت بەبێ یەكێتی كابینەی حكومەت پێكبهێنێت، بەڵام یەكێتیش ناتوانێت بەبێ رەزامەندی‌و ئاگاداری پارتی هیچ پرۆژەیاسایەك لە پەرلەمان‌و حكومەت تێپەڕێنێت، پێناچێت جارێكی تر یەكێتی بتوانێت هاوسەنگی هێز بپارێزێت‌و سەنگی خۆی لە حكومەت‌و پرۆسەی سیاسی هەرێمدا دەستبكەوێتەوە. دابەشكردنی كێكەكە بەشێك لە بەرپرسانی پارتی لەبەرامبەر سەركێشییەكەی یەكێتی دژ بە پارتی لە وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار دەڵێن" پارتی بەقەد قەبارەی كورسییەكانی، پشك لە حكومەت‌و پەرلەمانی نوێی هەرێم بە یەكێتی دەدات"، هەندێكی تریان دەڵێن " سەرۆكی حكومەت‌و پەرلەمان بۆ پارتی دەبێت‌و هەر هێزێكیش دەیەوێت بەشدار بێت ئەتوانێت جێگرەكانی ئەو دوو پۆستە وەربگرێت"، بەڵام رەنگە لە كۆتایدا پارتی مل بۆ ئەوە بدات یەكێك لە پۆستەكان (سەرۆكی حكومەت یان سەرۆكی پەرلەمان) بە یەكێتی بدات، چونكە یەكێتی پێیوایە ئەوكات سێ پۆستی سەرەكی لە كوردستان لەدەستی پارتیدا دەبێت (سەرۆكایەتی حكومەت‌و سەرۆكایەتی پەرلەمان)، هاوكات سەرۆكایەتی هەرێمیش هەر لەدەستی پارتیدا دەمێنێتەوە، چونكە دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم بەجۆرێك دابەشكراون زۆربەی دراوە بە سەرۆك وەزیران‌و خۆ ئەگەر پارتی لە خولی نوێدا سەرۆكایەتی پەرلەمانیش ببات، ئەوا بەو بەشەی تری دەسەڵاتەكانی سەرۆكی هەرێم دەبات كە بەپێی یاسا دراوە بە سەرۆكایەتی پەرلەمان. (درەو میدیا) پێشبینی دەكات لە كۆتایدا سیناریۆی نزیك بۆ دابەشكردننی پۆستەكان بەمشێوەیە بێت: * پۆستی سەرۆكی حكومەت بۆ پارتی  * پۆستی سەرۆكی پەرلەمانی بۆ یەكێتی * پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت بۆ یەكێتی *  پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری دارایی بۆ گۆڕان (ئەگەر گۆڕان بەشداری لە حكومەت بكات)  * پۆستی جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمان بۆ پارتی  * پۆستی جێگری دووەمی سەرۆكی پەرلەمان بۆ كەمینەكان (مەسیحیەكان) بەپێی ئەم دابەشكارییە، لایەنەكانی دەرەوەی پارتی‌و یەكێتی هیچ دەسەڵاتێكی ئەوتۆیان لە پەرلەمانی نوێدا نابێت‌و لە هەموو حاڵەتێكدا پێناچێت هیچ پۆستێكیان لە سەرۆكایەتی پەرلەماندا دەستبكەوێت. پارتی چی دەوێت لە پەرلەمانی نوێ؟ پێدەچێت پارتی پلان‌و ئەجێندای وردی هەبێت بۆ خولی نوێی پەرلەمان، گرنگترین بابەت بۆ پارتی لە پەرلەمانی نوێدا ئامادەكردنی دەستورێكە بۆ هەرێمی كوردستان كە تێیدا چارەسەری كێشەی سەرۆكایەتییەكەی مەسعود بارزانی كرابێت، بەتایبەتیش دوای ئەوەی لە خولی چوارەمدا بەیاسایەك چارەسەری كێشەی سەرۆكایەتی هەرێم رادەستی خولی پێنجەم كرا. بەتێپەراندنی دەستوری هەرێمی كوردستان پارتی بەو زۆرینەیەی كە لەناو پەرلەمانی نوێدا هەیەتی، دەتوانێت زامنی (8) سەرۆكایەتی تر بۆ مەسعود بارزانی سەرۆكی حزبەكەی بكات، چونكە ئەستەمە لایەنەكانی تر بتوانن لە دەستوردا لەبارەی ئەو بڕگەیەوە كە تایبەتە بە كانددیدی سەرۆكی هەرێم (اپر رجعی) دابنێن‌و بەوە رێگری لە گەڕانەوەی بارزانی بكەن بۆ پۆستی سەرۆكایەتی هەرێم‌و ئەو ساڵانەی لەسەر ئەژمار بكەن كە پێشتر سەرۆك بووە، بەوپێیەش بە تێپەراندنی دەستور، ماوەی سەرۆكایەتی مەسعود بارزانی سفر دەكرێتەوە. یەكێكی تر لە ئەجێنداكانی پارتی بۆ خولی نوێی پەرلەمان، پارێزگاریكردنە لە دەسەڵاتەكان لە دەستی سەرۆكی حكومەتدا كە (نێچیرڤان بارزانی)یە، لەمەش زیاتر رەنگە پارتی كۆتایی بەو لامەركەزیەتە كەمەش بهێنێت كە ئەنجومەنی پارێزگاكان هەیانە، لە هەمانكاتدا پەرلەمانیش بەشێوەیەك لێبكات كە لەبەرامبەر حكومەتدا هیچ سەنگ‌و بەهایەكی ئەوتۆی نەمێنێت. دواین كارتی پارتی دواین كارت كە پارتی لە پەرلەمانی نوێدا لە دەستی نەیارە سیاسییەكانی جارانی خۆی سەندوەتەوە، شەڕە قسە‌و فەرتەنەی ناو هۆڵی پەرلەمانە‌و نیشاندانی توانا‌و هێزە لەبەردەم میدیاكاندا، پارتی بۆ ئەم خولەی پەرلەمان ژمارەیەك لەو كاندیدانەی خۆی سەرخستووە كە میدیاكارن یاخود ئەو كادیرانەی حزبن كە لە میدیاكانەوە بە زمانی توند‌و گفتوگۆی شەڕئامێز بەرگری لە حزبەكەیان دەكەن. ئەگەر لە خولی چوارەمدا ئەم رۆڵە میدیاییە كە زیاتر لە شۆكردنێك ئەچێت بۆ راكێشانی سەرەنجی شەقام لەدەستی بزوتنەوەی گۆڕاندا بوبێت، لە خولی نوێی پەرلەماندا نوێنەرەكانی پارتی دەبن بە سوارچاكی گۆڕەپانی شەڕەكانی ناو پەرلەمان.   هەموو ئەم خوێندنەوانە بۆ دۆخی پەرلەمانی نوێی كوردستان وا دەكات، خولی پێنجەم ببێت بە "بەهەشتی" پارتییەكان‌و سێبەری كارەكانی ئەم خولەی پەرلەمان تا چەندین ساڵی داهاتوو بەسەر هەرێمی كوردستانەوە بمێنێتەوە.

( درەو میدیا):  هاوپەیمانی دیموكراسی و دادپەروەری دەڵێت، هاوپەیمانییەكەیان موڵكی هاودیدانیانە نەك هیچ كەس و گروپێك تا چارەنوسی یەكلابكەنەوە. هاوپەیمانی دیموكراسی و دادپەروەری لەڕونكردنەوەیەكدا كە وێنەیەكی بۆ "درەومیدیا" نێردراوە ڕایدەگەیەنێت، چەند ڕۆژێكە لە میدیاكانەوە بە مەبەست و ئامانجی شەخسی و سیاسی باس لە  هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی دەكرێت، لە كاتێكدا هاوپەیمانی دیموكراسی و دادپەروەری پرۆژەیەكی سیاسی مەدەنیە و خاوەنداریەكەی دەگەڕێتەوە بۆ هاودیدانی هاوپەیمانی و موڵكی هیچ كەسێك یان كەسیاتی و گروپێك نیە تا بتوانن تاكلایەنە بڕیار لە چارەنوسی بدەن.   ڕوونکردنەوەیەك بۆ ڕای گشتی چەند ڕۆژێکە لە میدیاکانەوە بە مەبەست و ئامانجی شەخسی و سیاسی باس لە هەڵوەشاندنەوەی هاوپەیمانی دەکرێت، لە کاتێکدا هاوپەیمانی دیموکراسی و  دادپەروەری پرۆژەیەکی سیاسی مەدەنیە و خاوەنداریەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هاودیدانی هاوپەیمانی و موڵکی هیچ کەسێك یان کەسیاتی و گروپێك نیە تا بتوانن تاكلایەنە بڕیار لە چارەنوسی بدەن. ئەو هەواڵانەش باس لە هەڵوەشانەوەی دەکەن ڕای شەخسین نەك هاوپەیمانی، بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی هاوپەیمانی کە لە مادەی (بیست وپێنج) دا بەڕوونی لە خاڵی یەکەمدا ئاماژەی پێ کردوە و دەڵێ ( هاوپەیمانی دەتوانێت خۆی هەڵبوەشێنێتەوە بەدەنگی سێ لەسەر چواری ئەندامانی کۆنگرەی گشتی) بۆیە هەر دەنگۆیەك لەو بارەیەوە ڕاو بۆچونی شەخسیە و ئەو هاودیدانەی بڕیاری بەردەوامیان داوە دەتوانن بڕیار لەسەر چارەنوسی هاوپەیمانیەکەیان بدەن نەك هیچ کەسێکی تر.  هاوپەیمانی دیموکراسی و دادپەروەری ٣١/١٠/٢٠١٨

( درەو میدیا):  لە بڕیارێكدا ئەنجومەنی دادوەری هەرێمی كوردستان ئەنجامی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستانی پەسەند كرد ، لە بڕیارەكەی ئەنجوومەنی دادوەریدا نووسراوە: "دەستەی دادوەری هەڵبژاردنەكانی هەرێمی كوردستانی رۆژی 30/10/2018 بە سەرۆكایەتی، جێگری سەرۆك، دادوەر عەلی عەوڵا ئەحمەد و ئەندامێتی جێگری سەرۆك، دادوەر عەبدوڵڵا عەلی ئەحمەد شەرەفانی و دادوەر محەمەد مستەفا مەحمود، بەناوی گەلەوە ئەم بڕیارەیان دەركردووە". هەروەها لە بڕیارەكەدا هاتووە: "پاش وردبینی سەرجەم تانەكانی سەر ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان - عێراق لە 30/9/2018، كە لەلایەن هێز و كیانە سیاسییەكانی بەشداری هەڵبژاردنەكە پێشكەشكرابوو، دادگا وردبینی لە ناوی سەركەوتووەكان و ئەو سكاڵایانە كرد كە لەسەریان هەبوو، دەستەی دادوەری ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەسەند كرد لەسەر ئاستی كیانەكان و كاندیدەكان كە لە سێ رۆژنامەی ناوخۆیی، لەلایەن ئەنجوومەنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راگەیاندنی كۆمسیۆن بڵاوكرابوونەوەو دەستەی دادوەری بە رێككەوتن لە 30/10/2018 پەسەندی كرد" كاتژمێر 12ی ئەمشەو كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی راگەیاندو  ئاماژەی بەوەكرد كە 96 بنكەی دەنگدان كە دەكاتە ( 119117 ) هەزار دەنگ پووچەڵكرانەوە، كە  لە دهۆك 11 بنكە، لە سلێمانی 27 بنكە و هەولێر 59 بنكە پووچەڵكراونەتەوە. دەنگ و كورسی لایەنەكان بەم شێوەیەیە:. پارتی دیموكراتی كوردستان:          686،070 دەنگ-  45  كورسی یەكێتی نیشتمانی كوردستان:           319،912 دەنگ-  21  كورسی بزووتنەوەی گــۆڕان:                  186،903 دەنگ- 12  كورسی جوڵانەوەی نەوەی نوێ:               127،115  دەنگ-  8   كورسی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان:         109،494 دەنگ-  7  كورسی هاوپەیمانی بەرەو ئیسڵاح:           79،434 دەنگ -   5  كورسی هاوپەیمانی سەردەم:                 15،581   دەنگ  -  1  كورسی لیستی ئازادی:                       8،063    دەنگ   - 1 كورسی كورسی پێكهاتەكان: - ھاوپەیمانی یەكێتی نەتەوەیی: 3 كورسی - گەشەپێدانی توركمانی:        2 كورسی            - چاكسازی توركمانی:         1  كورسی - لیستی میللەت:                1 كورسی - بەرەی توركمانی:            1 كورسی - لیستی رافیدەین:              1 كورسی - ئەنجوومەنی گەلی كلدانی سریانی ئاشووری، 1 كورسی - قەوارەی تاكی ئەرمەن: 1 كورسی هاوكات دەنگی  بەشێك لە سەرۆكی لیستەكان بەم شێوەیە بووە:.  * قوباد تاڵەبانی، یەكێتی: 182 هەزار و 551 دەنگ * شاسوار عەبدولواحید، نەوەی نوێ: 106 هەزار و 289 دەنگ * عەلی حەمە ساڵح، گۆڕان: 91 هەزار و 934 دەنگ هێمن هەورامی، پارتی: 47 هەزار و 436 دەنگ * سۆران عومەر، كۆمەڵی ئیسلامی: 42 هەزار و 459 دەنگ * شێركۆ جەودەت، بەرەو ئیسڵاح: 11 هەزار و 70 دەنگ ناوی كاندیدە دەرچووەكانی پارتی: 1. هێمن هەورامی: 47،436  2. هێڤیدار ئەحمەد: 32،322 3. جەلال پەرێشان: 30،444 4. سەروان محەممەد هەركی: 24،286 5. پێشەوا هەورامانی: 24،125 6. بەهجەت عەلی سپینداری: 23،636 7. سەباح مەحموود زێباری: 16،272 8. شەعبان عەلی شەعبان: 15،347 9. رزگار عیسا سوار: 13،940  10. رێڤینگ محەممەد هرووری: 13،312  11. حیكمەت محەممەد ئەبو زێد: 12،972  12. ئومێد خۆشناو: 12،536 13. شوان كەریم: 11،942 14. عەبدولسەلام دۆڵەمەڕی: 11،930 15. بژار خالید عەبدوڵڵا: 11،366  16. رێبوار بابكەیی: 10،352 17. وەیسی سەعید: 10،309 18. موحسین حوسێن، 9،342 19. د. ڤالا فەرید: 8،548 20. سەفین ئاغا گەردی: 8،467 21. مەم ئەسكەندەر مەم ئەسكەندەر: 8،435 22. ئەرشەد حوسێن لۆلانی: 8،426  23. زانا مەلا خالید: 7،962 24. ئیحسان محەممەد: 7،707 25. بەهمەن عەبدوڵڵا: 7،552 26. بەختیار شوكری سلێمان: 7،548 27. جیهاد حەسەن: 7،544 28. سەعید مستەفا: 7،441 29. خەدیجە عومەر: 6،882 30. ئیدریس ئیسماعیل: 6،860 31. نزار مەلا عەبدولغەفار: 6،731 32. چیا حەمید: 6،702 33. تاهر محەممەد: 6،666 34. هەدیە موراد: 6،273 35. جوان یونس: 5،990 36. لیز فەلەكەدین كاكەیی: 5،978 37. رۆژان ئیبراهیم: 5،947 38. لەیلا عەبدولجەبار: 5،873، 39. نەجات شەعبان: 4،560 40. سەوسەن محەممەد: 4،555 41. گوڵیزار رەشید: 4،532 42. گەلاوێژ عوبێد عوسمان: 4،489 43. ژیان تاهر ئەحمەد: 4،078 44. حەسیبە سەعید: 3،962 45. گولستان باقی: 3،551 ناوی كاندیدە دەرچووەكانی یەكێتی: 1. قوباد تاڵەبانی، 182،551 2. بێگەر تاڵەبانی، 8،097  3. رێواس فایەق ، 5،982  4. شنۆ ئەشقی 5،534 5. رۆژان محەممەد 5،296 6. جەمال حەوێز 3،900 7. زیاد جەبار 3،783  8. عوسمان كەریم 3،765 9. سەركۆ ئازاد 3،560  10. هەژان حەسەن 3،358 11. عەباس فەتاح 3،079 12. فەیسەڵ عەباس 2،909 13. لوقمان حەمەد 2،721  14. هێرش حەسەن 2،695 15. هاوڕێ بەنا 2،602 16. شەمۆل میرە 2،558 17. بالامبۆ محەممەد 2،476 18. كاروان عەبدولڕەحمان 2،434 19. زیكرا ئەحمەد 2،277 20. عەبدولناسر ئەحمەد 2،216 21. سەلمە فاتح 1،719 ناوی كاندیدە دەرچووەكانی گۆڕان: 1. عەلی حەمە ساڵح، 91،934 2. شیرین ئەمین، 13،919 3. گۆران عومەر 7،675 4. شایان عەسكەری  3،378 5. یاسین خزر 3،205 6. رزگار محەممەد 3،157 7. ئاشنا عەبدوڵڵا 3،121 8. جەلال محەمەد 2،803 9. شاخەوان رەئووف 2،782 10. دابان محەممەد 2،283 11. بەڵێن ئیسماعیل 1،268 12. گولیستان سەعید 825 ناوی كاندیدە دەرچووەكانی نەوەی نوێ: 1. شاسوار عەبدولواحید، 106،289 2. كازم فارووق، 2،207 3. كاوە عەبدولقادر 1،694 4. دیاری ئەنوەر 1،393  5. سیپان سالم 1،355 6. مەم بورهان 1،147 7. موژدە محەممەد 1،080 8. شادی نەوزاد 561 ناوی كاندیدە دەرچووەكانی كۆمەڵ: 1. سۆران عومەر، 42،459 2. عەبدولستار مەجید، 19،143 3. عوسمان كانی كوردەیی 10،862 4. هەورامان گەچێنەیی 4،179 5. موسلیم عەبدوڵڵا 4،072 6. بەدریە سیوەیلی 1325 7. شوكریە سمایل 955 ناوی كاندیدە دەرچووەكانی بەرەو ئیسڵاح: 1. د. شێركۆ جەودەت: 11،070 دەنگ 2. ئیسماعیل سگێری: 9،983 دەنگ 3. ئەبوبەكر هەڵەدنی: 6،292 دەنگ 4. سەرچنار ئەحمەد: 2،084 دەنگ 5. هەلەز ئەحمەد: 1،230 دەنگ ناوی كاندیدی دەرچووی لیستی سەردەم:  1. عەبدوڵڵا مەحموود، 7،774  ناوی كاندیدی دەرچووی لیستی ئازادی:  1. محێدین حەسەن، 1،222 كۆتاكان: ھاوپەیمانی یەكێتی نەتەوەیی: 3 كورسی رومیو حوزیران 3،252 جەنان جەبار 1599 روبینە ئویلمك 815 - گەشەپێدانی توركمانی: 2 كورسی  محەممەد سەعدەدین 2،187 سارە دڵشاد، 194 - چاكسازی توركمانی: 1 كورسی مونا نەبی، 2،236 - لیستی میللەت: 1 كورسی ئازاد ئەكرەم، 346 - بەرەی توركمانی: 1 كورسی ئایدن مەعرووف، 866 - لیستی رافیدەین: 1 كورسی فەرید یەعقوب 869 - ئەنجوومەنی گەلی كلدانی سریانی ئاشووری، 1 كورسی كلارا عودیشو 678 - قەوارەی تاكی ئەرمەن: 1 كورسی فاهیك كەمال، 615 دەنگ