(درەو میديا):  بەهۆی سەردانێكی بۆ شاری عەفرین رۆژئاوای كوردستان مەلا سامان سەنگاوی لەكارەكەی دورخرایەوە. لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو میدیا)، مەلا سامان سەنگاوی رایگەیاند" تەواو بێزاریان كردووم دەیان جار تەلەفۆنم بۆ دەكەن لەسەر هەڵوێستەكانم، دواجار بەرێوەبەری ئەوقافی كەركوك كە ئێستا لە هەولێر دادەنیشێت، پێی وتم بۆچی چویت بۆ عەفرین و ئاگاداركردنەوەی سورت بۆ هاتۆتەوە". مەلا سامان وتی: ئێستا پێی راگەیاندم كە دوو رۆژی داهاتوو بەتەواوی موچەكەت دەبڕێت و فەسڵ دەكرێت، ئەم بڕیار و گێچەڵانە پەیوەندی بە هەڵوێستەكانمەوە هەیە، بەتایبەتیش لەدوای چوونم بۆ عەفرین بەتەواوی بیانوم پێدەگرن.  مەلا سامان سەنگاوی لە نوسینێكیشیدا لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك نوسیویەتی" بەداخەوە بۆ مدیری وقفی سونی كەركوك كە سەر بە یەكێتییە بەفیتی پارتی فەسڵی‌ كردم، موچەكەی بڕیم بەم مانگی ڕەمەزانە، لەسەر چونم بۆعەفرین و بەرگریكردن لە كوردی ڕۆژئاوا بەڕاستی تا ئێستا نەمزانیووە كوردایەتی لە كوردستان، ئاوها قەدەغەیە، ئاخ ئاخ خوایە گیان ئەم ناحەقیە قەبوڵ نەكەیت خوای ئەو منداڵە نەخۆشەم بتان گرێ".

(درەومیدیا): وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا رۆژی سێشەممە راپۆرتی ساڵانەی دەربارەی دۆخی ئازادی ئاین لە جیهاندا بڵاوكردەوە، راپۆرتەكە هاوكات بوو لەگەڵ 70 یەمین ساڵیادی جاڕنامەی مافەكانی مرۆڤی نەتەوە یەكگرتووەكانەوە. مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا وتی: " ئازادی ئایتی مافێكی مرۆیی جیهانییە و ویلایەتە یەكگرتووەكان وەك تەماشاكەر نابێت و پاڵپشتی هەموو تاكێك دەكات هەوڵی ئازادی دەدات.  راپۆرتەكەی وەزارەتی دەرەوە پشتی بەو زانیارییە سەرەتاییانە بەستووە كە باڵیۆزخانەكانی ئەمریكا لەسەرتاسەری جیهاندا كۆیانكردووەتەوە لە حكومەتە خۆجێیەتییەكان و گروپە ئاینی و رێكخراوی ناوحكومییەكان و رۆژنامەنوسان و چاودێرانی مافەكانی مرۆڤ و كەسانی ئەكادیمی و كەسی تر. ئەمەش بەشێكە لەو راپۆرتە دەربارەی چەند وڵاتێكی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست و باكوری ئەفریقا: سعودیە حكوتی سعودیە بەردەوامە لە رێگەگرن لە و كەسانەی موسوڵمان نین، تا پەیڕوی ئاینەكەی خۆیان بكەن، راپۆرتەكە لەسەر زاری چەند سەرچاوەیەكی كۆمەڵی مەدەنیی و میدیاكانی ئەمریكاوە گواستویەتییەوە كە ژمارەیەكە زۆر لە كەسانی ناموسوڵمان و بیانی و موسوڵمانی سعودیە كە سروتە و رەفتارە ئاینییەكانیان لەگەڵ بنەمی رەسمی سعودیەدا یەكناگرێتەوە، ناچارن دوور لەچاوی دەسەڵاتداران پەیڕوی ئاینی خۆیان بكەن و بەردەوام رووبەڕووی جیاكاری و دەستگیركردن وتەنگ پێ هەڵچنین دەبنەوە و هەتا دەگاتە ئاستی دەركردنیان لەو وڵاتە بۆئەوانەی هاوڵاتی سعودیە نین. و هێشتا سعودیە جگە لە مزگەوت رێگە بە كردنەوە و بونیادنانی هیچ پەرستگایەكی تر نادات. بەحرەین حكومەت بەردەوامە لە لێپرسینەوە و دەستگیركردن و دەستبەسەركردنی شێخەكانی شیعە و پەیڕەوكاران و سیاسەتمەدارانی ئۆپۆزسیۆن، راپۆرتەكە ئاماژەی بە كەیسی شێخ عیسا ئەلقاسم دیارترین سەركردەی شیعەكانی بەحرەین داوە، هەروەها لەسەر زاری چەند هاوڵاتییەكی شیعەمەزهەبی بەحرەینەوە گواستویەتیەوە كە جیاكارییەكی بەردەوان لەدژیان پەیڕەودەكرێت لە دامەزراندن لە فەرمانگەكانی حكومەت و پەروەردە و سیستمی دادوەریدا. هەروەها راپۆرتەكە باسی لە بەردەوامی تۆمەتباركردنی ئۆپۆزسیۆنە شیعەكان لە تیرۆر كردووە، و بە وتەی گروپێكی ئاینی ناموسوڵمانیش، حكومەتی مەنامە دەستی وەرنەداوەتە مەراسیمی ئاینییەكانیان و كاریكردووە بۆ لێبوردەیی بەرامبەر دابونەریت و بیروباوەڕی كەمایەتیە ئاینییەكان. عێراق دەستور ئازادی ئاین و بیروباوەڕی بۆ موسوڵمانان و مەسحییەكان و ئێزدییەكان و سابیئە مەنداشییەكان گەرەنتی كردووە، بەڵام ئەم مافە دەستورییە پەیڕەوكارانی ئاینەكانی تر یان مولحیدەكان ناگرێتەوە و یاسە پەیڕەوكردنی ئاینی بەهایی یاساغكردووە. راپۆرتەكە ئاماژەی بەو زانیاریانەش كردووە كە باس لە وەدەكەن كە هێزەكانی عێراق یان میلیشیا شیعەكان و هاوكارەكانیان كەسانی دەستگیركراویان كوشتووە بەهۆی ئەوەی كە سوننەن، رێكخراوە ناحكومییەكانیش باس لەوەدەكەن كە دەسەڵاتداران یاسای بنبڕكردنی تیرۆر بەكاردەهێنن بۆ دەستگیركردنی خەڵك لە دەرەوەی یاسا. بە گوێرەی راپۆرتەكە، مەسیحییەكان و ئێزدییەكان باسیان لەوە كردووە كە ژنانی مەسیحیی لە خاڵەكانی پشكنینی حەشدی شەعبی لە نەینەوا رووبەڕووی تەنگ پێهەڵچنین بوونەتەوە، هەروەها وتوشیانە كە حكومەتی ناوەندیی هانی گۆڕینی دیمۆگرافیا دەدات لە رێگەی ئەوەی زەویی و یەكەی نیشتەجێبوون لە ناوچە مەسیحیەكان دەدات بە شیعەكان. ئێران چەندین سەرچاوە باسیان لەوەكرد ئەو موسوڵمانانەی كە شیعەمەزهەب نین هەروەها شوێنكەوتوانی ئاینەكانی تر جگە لە ئیسلام بەتایبەتی بەهائییەكان روبەڕووی هەڵاواردن و فشار دەبنەوە، خاوەن كارەكانیش بەردەوام ڕوبەڕووی فشاری كۆمەڵایەتی دەبنەوە بۆ ئەوەی خەڵكانی بەهائی لای خۆیان وەرنەگرن، بەهائیییەكان باس لەوەدەكەن روداوەكانی تێكدان و سوكایەتیكردن بە گۆڕستانەكانیان لە زیادبوندان. وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە راپۆرتەكەیدا دەڵێ" زانیاری هەیە سەركوتكارییەكی نەخشەبۆداڕێژاو هەیە بۆ سەركوتكردنی خەڵك". میسر قیبتییەكان باسیان لە جیاكاری دەسەڵاتداران كرد لەبەرامبەریان بەتایبەتی لە ناوچە گوندنشینەكاندا. راپۆرتەكە باس لەوەدەكات حكومەت بنیادنانەوەی 78 كلێسای تەواو كردووە كە بەهۆی كردەوە توندوتیژییەكانەوە لە 2013دا زیانیان پێگەیشتووە یاخود روخاون. بۆیەكەمجار دەسەڵاتداران مۆڵەتی هاوسەرگیری بەهائیییەكانیان دەركردووە بەبێ ئەوەی لەسەر پێناسەكانیان ئاماژە بە لایەنی ئاینییان بكرێت. حكومەت بەردەوامە لە هەوڵەكان بۆ پارێزگاریكردن لە كەلەپوری جولەكەكانی میسر. جەزائیر راپۆرتەكە باسی لەوەكردووە دەسەڵاتدارانی جەزائیر لێكۆڵینەوەیان لەگەڵ سەدان كەس لە خەڵكی سەربە تائیفەی ئەحمەدیە كردووە و لە ژمارەیەك لە شارەكان دەیان كەسیان لێ دەستگیركردوون، ئەمەش بەهۆی ئەوەی سروتە ئاینییەكانی خۆیان جێبەجێكردووە. ئاماژە بەوە دەكات، نوێنەرانی وەزارەتی كاروباری ئاینی لەناویاندا وەزیر بەردەوامن لەسەر لێدوان و هۆشداریدان لە "كاریگەری بڵاوبونەوەی ئاینە بیانییەكان"ی وەكو سەلەفیەت و وەهابیەت و شیعەگەری و ئەحمەدیە. مانگی نیسان سەرۆكی دەستەی ئەركان داوای لە هاوڵاتیان كرد" وڵات لە شیعە و ئەحمەدی بپارێزن"، هاوكات ئەنجومەنی ئیسلامی بیروباوەڕی ئەحمەدی بە باوەڕێكی دور لە ئیسلام راگەیاند. لەبارەی مەسیحییەكانیشەوە، راپۆرتەكە ئاماژە بەوە دەكات دەسەڵاتداران كڵێسایەكیان لە شاری وەهران داخستووە و هەوڵ بۆ داخستنی كڵێساكانی تر دەدەن، كۆمەڵە مەسیحییەكان باسلەوەدەكەن روبەڕوی ئاستەنگی ئیداری زۆر دەبنەوە بەهۆی ئەوەی دەسەڵاتداران دانیان پێدا نانێن. راپۆرتەكە ئاماژە بەوەدەكات، تەنانەت دوای ئەوەش كە سەرۆك بڕیارێكی دەركرد بۆ سوككردنی حوكمەكەی، دەسەڵاتداران بەردەوامن لەسەر دەستگیركردنی هاوڵاتییەك كە بووە بە مەسیحی و بەوە تۆمەتبار دەكرێت سوكایەتی بە پێغەمبەری ئیسلام كردووە، حوكمی پێنج ساڵ زیندانیش بەسەر كەسێكی تردا سەپێندرا بەهۆی بڵاوكردنەوەی نوسین لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك كە دەوترێت سوكایەتی بە ئیسلام كردووە، بەڵام دواتر لەچوارچێوەی لێبوردنێكی گشتیدا ئازادكرا.   

(درەو میدیا): "خۆپیشاندەرانی كەركوك رێگری دەكەن لە گواستنەوەی سندوقەكانی دەنگدان بۆ بەغداد" ئەمە قسەی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقە. لە بەیاننامەیەكدا ریاز بەدران سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردنەكان لە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن رایگەیاند، ئەمڕۆ ئۆفێسی هەڵبژاردنەكانیان لە كەركوك ئاگاداركردووە سندوقەكانی دەنگدان لە ناوچە جیاوازەكانی كەركوك رەوانەی بەغداد بكرێت. سەرۆكی فەرمانگەی هەڵبژاردنەكان ئاماژەی بەوەكرد، ئیدارەی ئۆفێسی كەركوكی كۆمسیۆن داوای لێبوردنی كردووە لە ناردنی سندوقەكان بۆ بەغداد، چونكە ژمارەیەك گروپ كە سەربە چەند لایەنێكی سیاسین دەستیان بەسەر سندوقەكاندا گرتووە. باسی لەوەشكرد، بەپێی نوسراوی دەزگای دژە تیرۆری سەربە فەرماندەیی ئۆپەراسیۆنی تایبەت، سەختە بتوانرێت سندوقەكانی دەنگدانی كەركوك بگوزرێتەوە. كەركوك یەكێكە لەو پارێزگایانەی كە لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراقدا نیگەرانی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن تێیدا دروستبووە، توركمان و عەرەبەكان یەكێتی نیشتیمانی كوردستان تۆمەتبار دەكەن بە ساختەكاری.  

(درەو میدیا): پەرلەمانی عێراق ئەمڕۆ خوێندنەوەی یەكەمی بۆ پرۆژە یاسای هەمواری سێیەمی یاسای ژمارە 45ی ساڵی 2013ی  هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران كرد و بڕیارە دوای خوێندنەوەی دووەمی پرۆژە یاساكە دەنگی لەسەر بدرێت و بۆ ئەم هەڵبژاردنەش كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو كاری پێبكرێت. ئەمەش دەقی خاڵەكانی پرۆژە یاساكەیە: مادەی 1 :  مادەی (38) ی یاسای ژمارە 45ی ساڵی 2013ی هەڵبژاردنی  ئەنجومەنی نوێنەران هەمواردەكرێتەوە بەمشێوەیە دەخوێنرێتەوە:  كۆمسیۆنی بالای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان پابەند دەكرێت بە سەرپەرشتی ئەنجومەنی باڵای دادوەری و ئامادەبوونی بریكاری قەوارە سیاسییەكان و نوێنەرانی نەتەوە یەكگرتووەكان، دەنگی هەموو بنكەكانی دەنگدان لە عێراق بەدەست جیابكاتەوە و ئەژماریان بكات. مادەی 2: ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی دەرەوە و دەنگدانی مەرجدار  لە كەمپەكانی ئاوارەكان و جوڵەی دانیشتوانی پارێزگاكانی ( ئەنبار، سەلاحەدین، نەینەوا، دیالە) هەڵدەوەشێنرێتەوە، جگە لە دەنگی كەمینەكان كە سیستمی كۆتا دەیانگرێتەوە. مادەی 3: حوكمەكانی ئەم یاسایە لەسەر هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقی ساڵی 2018 جێبەجێ دەبێت. مادەی 4 : ئەم یاسایە لە مێژووی دەنگدان لەسەریەوە جێبەجێ دەكرێت.          

( درەو میدیا): هەفتەی رابردوو گروپی كاری توركیا – ئەمریكا بۆ تاوتوێكردنی شارۆچەكەی مەنبەج لە رۆژئاوای كوردستان كۆبوونەوە، بە گوێرەی میدیاكانی توركیا، ئەمریكا و توركیا لەسەر دۆخی شاری مەنبەج گەیشتونەتە رێككەوتن و نەخشەرێگەیەكیان داناوە بۆ بەڕێوەبردنی مەنبەج و دوورخستنەوە هێزەكانی رۆژئاوای كوردستان و بڕیاریشە چواری حوەزیرانی داهاتوو، وەزیرانی دەرەوەی ئەمریكا و توركیا لە واشنتۆن بە رەسمی رێككەوتنەكە رابگەیەنن. وتەبێژی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەجیش رەتیدەكاتەوە ئەمریكا و توركیا لەسەر چارەنوسی مەنبەج رێككەوتبن و دەڵێت وەفدێكی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا پشتیوانی خۆیان بۆ ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج دووپاتكردوەتەوە. قۆناغەكانی رێككەوتنەكە بە گوێرەی هەواڵێكی ئاژانسی ئەنادۆڵی توركیی ئەمریكا و توركیا لەسەر نەخشە رێگایەك دەربارەی شاری مەنبەج رێككەوتون،  قۆناغی یەكەمی نەخشتەرێگاكە خۆی لە دوورخستنەوەی هێزەكانی  سوپای دیموكرات و  پەیەگە و پەژەدا خۆی دەبینێتەوە لە خۆرئاوای فورات لە ماوەی یەك مانگدا. ئەنادۆڵی ئاشكراشیكردووە  رێككەوتنی كۆتایی ئەو نەخشەرێگایە رۆژی چواری حوەزیرانی داهاتوو لە میانی كۆبوونەوەی مەولود چاوەشئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیا و مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە واشنتۆن رادەگەیەنرێت و جێبەجێكردنیشی دوای هەمان كۆبوونەوە دەستپێدەكات. ئاژانسی ئەنادۆڵ دەڵێت دوای دەرچوونی هێزەكانی رۆژئاوای كوردستان لە مەنبەج و عەین عیسا، لە قۆناغی دووەمدا سوپای توركیا و هەواڵگری توركیا و ئەمریكا دوای 45 رۆژ لە كۆبوونەوەی 4ی حوەزیران ئەركی چاودێریكردنی مەنبەج دەگرنە ئەستۆ. لە قۆناغی سێیەمیشدا لە ماوەی 60 رۆژ دوای 4ی حوەزیران ئیدارەیەكی خۆجێی بۆ بەڕێوەبردنی شاركە پێدەهێنرێت و هەردوو ئەنجومەن خۆجێی و سەربازی شارەكە بەڕێوەبردنی شارەكە و ئاسایشی بەڕێوەدەبەن. یەپەگە: نەكشاوینەتەوە شەڕڤان دەروێش وتەبێژی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج رایگەیاند بەجێهێشتنی مەنبەج دوورە لە راستییەوە و هەندێم لایەن هەوڵدەدەن بە رێگەی بڵاوكردنەوەی هەواڵی درۆ و ناڕاستەوە ئاسایش و سەقامگیری مەنبەج بە ئامانج بگرن. شەڕڤان دەروێش لە لێدوانێكیدا بۆ " هاوار نیوز" رەتیكردەوە هێزەكانی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج شارەكیان چۆڵكردبێت بۆئەوەی سوپای توركیا جێگەیان بگرێتەوە، وتیشی:" هەماهەنگی نێوان ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج و هێزەكانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەردەوامە." وتەبێژی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج راشیگەیاند ئاگاداری كۆبوونەوەكەی هاوپەیمانان و توركیا و جەختیشیكردەوە كە هەردوولا لەسەر چارەنوسی مەنبەج نەگەیشتونەتە رێككەوتن و رۆژی 29ی ئایار وەفدێكی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا سەردانی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەجیان كردووە و پشتیوانی خۆیان بۆ ئەنجومەنەكە دووپاتكردوەتەوە. ئەمریكا  روونكردنەوە دەدات بە پێچەوانەی توركیاوە، وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا، هێزەت ناوێرت رەتیكردەوە واشنتۆن و ئەنكەرە لەسەر چارەنوسی مەنبەج گەیشتبنە رێككەوتن. هێزەر ناوێرت، وتەبێژی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكا لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا وتی: "رێكەوتنێكمان لەگەڵ توركیا نییە، پێشووتر رامانگەیاندووە كە كۆبوونەوە ھەبووە لەسەر نەخشە رێگەیەك لەنێوان ھەردوولا، بۆئەوەی بگەنە چارەسەر بەردەوام دەبین، بۆ گفتوگۆكردن لەسەر ئەو كێشەیە و كێشەكانی دیكەی سووریا و كێشە ھاوبەشەكانیش تا نەخشە رێگەك دروست بێت لەسەر مەنبج و ناچەكانی دیكە. لەسەر ئەو كێشەیەش وەزیری دەرەوەی لە مانگی  حوەزەیران پێشوازی لە ھاوتا توركیەكەی دەكات".    

( درەو میدیا) وتەبێژی فەرمی پارتی دیموكراتی كوردستاند رایدەگەیەنێت بڕیاری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە بە تەنیا ئەنجامەكانی هەرێمی كوردستان و كەركوك هەڵدەوەشێنێتەوە رەتدەكەنەوە و بە بڕیارێكی سیاسی دەزانن. لە راگەیەنراوێكدا كە كۆپییەكی بەدەست " درەو میدیا" گەیشتووە، مەحمود محەمەد وتەبێژی فەرمی پارتی دیموكراتی كوردستان دەڵێت:" دوابەدوای راگەیاندنی ئەنجامەكانی پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، نیگەرانی و گومان لەو ئەنجامانە بڵاوبۆوە، ئێمەش وەكو پارتی دیموكراتی كوردستان بە شێوەیەكی فەرمی لە بەیاننامەی مەكتەبی سیاسییماندا رامانگەیاند كە لە ئەنجامەكان گومانمان هەیە و غەدرێكی زۆریش لە پارتی كراوە، بۆیە بۆ رەواندنەوەی كۆی گومان و نارەزاییەتییەكانی لایەنەكان بە باشی دەزانین كۆمیسیونی باڵای سەربەخۆیی هەڵبژاردنەكان لە چوارچێوەی یاسادا كاری پێویست ئەنجام بدات." هەروەها دەشڵێت:" ئێستاش بابەتی دەرئەنجامەكان بووەتە ئاڵۆزییەكی زۆری راگەیاندنەكان و هەر كەس و لایەنێك بە شێوازێك شرۆڤەی دەكات و بەئاقارێكدا قسەی لەسەر دەكا، بۆیە و لە روانگەی هەست بە بەرپرسیارییەتی و بە خەمەوە بوونی پاراستنی سەقامگیری و رەواندنەوەی گومانەكان، هەر بڕیارێك بدرێت بە رێگای یاسایی بۆ ژماردنەوەی دەنگەكان بەدەست و بۆ مەبەستی گێڕانەوەی متمانەی لایەنە سیاسییەكان و دەنگدەران، ئێمە بە باشی دەزانین و تەئیدی دەكەین." لە بەشێكی تری راگەیەنراوەكەدا مەحمود محەمەد دەڵێت:" بڕیاری ئەنوومەنی نوێنەرانی عێراق كە بە تەنیا دەرئەنجامەكانی هەرێمی كوردستان و كەركوك ئیلغا دەكاتەوە، رەتدەكەینەوە و بە بڕیارێكی سیاسی دەزانین."    

وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ فرێدی بلوم جوتیارێكی ئەفریقای باشوورە و هەموو تەمەنی لەسەردەمی رژێمی پاكتاوی رەگەزیدا لە كێڵگە و وەرشەیەكدا بەسەربردووە و بەمزوانە ناوی بەوەك بەتەمەنترین پیاو لە جیهاندا تۆماردەكرێت، سەرەڕای ئەوەی چەندین ساڵە دەستبەرداری خواردنەوەی مەی و خواردنەوە كحولییەكان بووە، بەڵام هێشتا بەردەوامە لە جگەرەكێشان. فرێدی دەڵێت:" هەموو رۆژێك دوو یان سێ‌ جگەرە دەكێشم، بەدەستی خۆم جگەرەكان دەپێچمەوە، ئارەزووم بۆ جگەرەكێشان بەهێزە، هەندێكجار دەڵێم وازی لێدەهێنم، بەڵام دواتر بۆم دەردەكەوێت كە درۆ لەگەڵ خۆمدا دەكەم، شتێك لە دڵمایە پاڵمپێوەدەنێت كە جگەرەبكێشم، جگەرەیەك دەپێچمەوە، لۆمەی شەیتان دەكەم، ئەو زۆر بەهێزە". ناوبانگ و سەردانی وەزیرەكان یەكەم شت كە سەرنجت ڕادەكێشێت كاتێك ئەم پیاوە دەبینیت كە تەمەنی 100 ساڵی تێپەڕاندووە، باشی باری تەندروستی جەستەیەتی، ئەو باڵایەكی بەرز و جەستەیەكی پتەوی هەیە و بەبێ‌ گۆچان دەڕوات، هەرچەندە هێواشە لە رۆیشتندا، بەڵام هیچ كەموڕییەكی جەستەیی نییە جگە لەوەی تۆزێك گوێی گرانە. فرێدی هەشتی ئایاری رابردوو تەمەنی بوو 114 ساڵ و بە بەتەمەنترین مرۆڤی جیهان دادەنرێت، هەرچەندە بە رەسمی ئەوە لە كتێبیی گینس بۆ ژمارە پێوانییەكان تۆمارنەكراوە و  پێشتر بە تەمەنترین كەس نازناوی ژنێك بوو بەناوی ڤیۆلیت مۆ براون، بەڵام 15ی ئەیلولی 2017 لە تەمەنی 117 ساڵیدا كۆچی دواییكرد و ئێستا دامەزراوەی گینیس رێوشوێنی دەستپێكردووە بۆ دیاریكردنی بەتەمەترین كەس لە جیهاندا. فرێدی نهێنی درێژیی تەمەنی ناشرێتەوە و دەڵێت :" هیچ نهێنییەك نییە، تەنها خوای گەورە نەبێت، هەموو هێزێك لە دەستی ئەودایەن من هیچ شتێكم نییە، دەكرێت لەهەر ساتێكدا بكەم و هەڵنەستمەوە، بەڵام ئەو پشتیوانمە." فرێدی بەدەنگێكە بەرز و بە زمانی ئەفریكانز دەڵێت:" هەست بە تەندروستییەكی باش دەكەم، دڵم بەهێزە، تەنها لاقەكانم بێهێزبوون، ئێستا وەك رابردوو ناتوانم بڕۆم." ئێستا فرێدی بووە بە یەكێك لە پیاوە بەناوبانگەكان، خەڵێكی زۆر سەردانی ماڵە سادەكەی دەكەن  لە شاری كیپ تاون، لەنێوشیاندا وەزیرەكانی حكومەت، ئەو زۆر بەم بایەخپێدانە دڵخۆشە و لە ساڵیادی لە دایكبوونیدا كۆمپانیایەكی بازرگانی كێكی لەدایبكوونی پێشكەشكردووە. كاركردن تا 80 ساڵی جانیتای هاوسەری كە 29 ساڵ لە فرێدی تەمەنی كەمترە، و ماوەی 48 ساڵە لەگەڵیدا دەژی دەڵێت :" فرێدی تەندروستییەكی زۆر باشی هەیە و  چەندین ساڵە تەنها یەكجار چووەتە نەخۆشخانە ئەویش بۆ چارەسەری كێشەیەك لە ئەژنۆكانیدا ". جانیتا دەشڵێت چەندین كەس گومانیان بە تەمەنی فرێدی هاوسەری بردووە، كاتێك داوای ناسنامەیان لێكردووە، بەڵام برازایەكی چووە خۆرهەڵاتی لەندەن و بڕوانامەی لەدایكبوونی بۆ دەرهێنا و پێشكەشی فەرمانگەكانی كرد." وتەبێژی دامەزراوەی كاروباری كۆمەڵایەتی كیپ تاون سیهلی گۆبیز دەڵێت:" حكومەت ناسنامەی بۆ فرێدی دەركرد كە رۆژی هەشتی ئایاری ساڵی 1904 لەدایكبووە." بەبێ‌ گۆچان دەڕوات فرێدی لە تەمەنێكی زوودا گوندەكەی ئەدیلاییدی بەجێهێشتووە و چووە بۆ شاری كیپ تاون، خوێندنەوەی نوسینی نەزانیوە، چونكە لە هەموو تەمەنیدا نەچووەتە قوتابخانە، بەڵام كاتێك بیری منداڵی دەكاتەوە دەڵێت:" حەزم دەكرد زوو لەماڵ بچەمە دەرەوە بۆئەوەی چۆلەكە راوبكەم، هەستم بە شانازی دەكرد، كاتێك لە راو دەگەڕامەوە وچەندین نێچیرم بە پشتوێنەكەمەوە هەڵدەواسی." فرێدی سەرەتا یەكەمین كاری لە كێڵگەیەكدا دەستدەكەوێت و پاشان دەچێتە كۆمپانیایەكی ناوخۆی بۆ بواری بیناسازی بەناوی " فیبراكیت" بۆ دروستكردنی دیوار" لە هەموو شاردا دیوارمان دروستدەكرد، ماوەیەكی زۆر لەو كۆمپانیایە كارم كرد هەتا لە تەمەنی 80 ساڵێدا خانەنیشین بووم." فرێدی لە كیپ تاون لە ناوچەی دیلفت دەژی كە تاوان و گروپی مافیا زۆر تێیدا بڵاوە، بە بڕوای ئەو ژیان لەو چەندین ساڵەی ئەو تێیدا ژیاوە زۆر گۆڕاوە :" ژیان زۆر ئارامتر بوو لە رابردوودا، كاتێكی جوان بوو، تاوانی دزی و كوشتن نەبوو، هیچ كەسێك رووبەڕووی ئازاردان نەدەبوەوە، ئەو شتانەی هەرگیز نەبوون، دەتنوانی بە درێژایی رۆژ لەسەر جێگەكەت بخەویت و كاتێكیش بە ئاگادەهاتیتەوە كەلوپەلەكانت وەك خۆیان بوون و كەس لێیان نزیك نەدەبوەوە." فرێدی هیچ شتێك دەربارەی گۆڕانكاری سیاسی كە لە ئەفریقای باشوور روویدا و رژێمی هەڵاواردنی رەگەزی لە یاد نییە و دەڵێت:" من لە كێڵگەدا كارمدەكرد، كاتم نەبوو بۆئەوەی بایەخ بە شتێكی تر بدەم، شتێكی كەممان لە بارەی سیاسەتەوە دەبیست." ئەمە وەك حاڵەتێكی نامۆ دەردەمەوێت، بەڵام ئەم حدۆخی هەموو ئەو كەسانەبووە كە وەك فرێدی كاریان كردووە، ئەوان زۆربەیان نەخوێندەوار بوون، ژیانیان هەر بریتی بووە لە كاركردن و لە جیهانی دەرەوە دابڕاون، و كرێكارە رەشپێستەكان لە دۆخێكی زۆر قورسدا لە كێڵگەی سپی پێستەكان كاریان دەكرد، و رێگەیان نەدەدرا سەرقاڵ بن بە سیاسەتەوە و بچنە نێو سەندیكاكانەوە. " تەلەفزیۆنی بێ‌ كەڵك" هاوسەرەكەی فرێدی دەڵێت، خواردنێكی دیاریكراو ناخوات، هەموو ژەمێك حەزی لە گۆشتە، بەڵام رێژیەكی زۆر سەوزەش دەخوات. بەوتەی هاوسەرەكەی هێشتا فرێدی دەتوانێت خۆی پۆشاكەكان  بگۆڕێت، بەڵام لەپێكی پێڵاو كەمێك زەحمەتە بۆی و هەندێكجاریش لە ریش تاشیندا پێویستی بەهاوكاری نەوەكەی هەیە. فرێدی لەماوەی كاركردنیدا كاتژمێر چوار و نیوی بەیانی لە خەو هەڵساوە، بەڵام ئێستا درەنگ هەڵدەستێت و كارێكی ئەوتۆ ناكات لە ماڵەوە و دەڵێت:" ناتوانم هیچ شتێك بكەم، ناتوانم بەسەر پەیژە و قادرمەدا سەربكەوم، بۆخۆم دادەنیشم، و هیچ كاتم بۆ تەلەفزۆنی بێ‌ كەڵك نییە." فرێدی لەجیاتی سەیركردنی تەلەفزیۆن، لەدەرەوەی ماڵەكەی دادەنیشێت و جگەرەیەكی تر دەپێچێتەوە و جارێكی تر شەیتان فریوی دەداتەوە. سەرچاوە: بی بی سی  

(درەو میدیا): رۆژی دوو شەممە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەنگیدا لەسەر بڕیارێك كە دەڵێ" دەبێت لانی كەم رێژەی 10%ی دەنگەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار جارێكی تر ئەژماربكرێنەوە و ئەنجامی هەڵبژاردنی دەرەوەی وڵاتیش هەڵوەشێندرێتەوە. ئەم هەنگاوەی ئەنجومەنی نوێنەران لەناوەندی سیاسی عێراقدا مشتومڕی دروستكرد، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەندی هەیە بە ئاستی گونجاوی ئەو بڕیارە لەگەڵ دەستوردا هەروەها پرسیار دەكرێت لەبارەی ئەوەی ئاخۆ پەرلەمان مافی هەیە بڕیارێكی چارەنوسسسازی لەوشێوەیە دەربكات لەكاتێكدا ویلایەتەكەی لە تەواوبوندایە. شارەزایان تێڕوانینی جیاوازیان هەیە لەسەر ئەم بابەتە: بوشرا عوبێدی كە پسپۆڕێكی یاساییە لە لێدوانێكدا بۆ سایتی (الحرە) دەڵێ" دەستوری عێراق مافی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی بە پەرلەمان نەداوە.. یاسای عێراقی میكانیزمی رونی داناوە بۆ تانەدان لە ئەنجامەكان، كە خۆی دەبینێتەوە لەوەی كۆمەڵێك دادوەر لە ناو كۆمسیۆنی هەڵبژاردن هەڵدەستن بە تەماشاكردنی تانەكان، ئەگەر هاتوو گومانەكان لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن بەردەوام بوو پەنا بۆ دادگای باڵا فیدراڵی دەبرێت". بەپێی ئەو ئەنجامانەی كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق بڵاویكردەوە، رێژەی 70%ی پەرلەمانتارانی خولی ئێستای پەرلەمان كە خۆیان كاندیدكردوەتەوە، دەرنەچوون بۆ ویلایەتی دووەم. لەوبارەیەوە بوشرا عوبێدی ئاماژە بەوەدەكات"زۆرینەی هەرەزۆری ئەو پەرلەمانتارانەی كە ئامادەی دانیشتنەكەی رۆژی دوو شەممە بوون پەرلەمانتارە دۆڕاوەكان بوون، ئەمەش ئەو بڕیارە جێناكۆكە دەردەخات كە داویانە". رۆژی پێنج شەممەی رابردوو حكومەتی عێراق پێكهێنانی لیژنەیەكی باڵای راگەیاند بۆ لێكۆڵینەوە لە دەنگۆكانی رودانی ساختەكاری لە ئەنجامی هەڵبژاردندا. رۆژی دوو شەممە لیژنەكە بەشێوەیەكی كردەیی دەستی بەكاركرد و لێپرسراوانی باڵای كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی بانگهێشتكرد و داوای لێكردن زانیاری بدەن لەبارەی دەنگدەران لە دەرەوەی وڵات و تایبەتمەندی هونەری ئەو ئامێرانەی كە لە پرۆسەی دەنگداندا كۆمسیۆن پشتی پێبەستوون. تاریق حەرب كە پسپۆڕێكی ناسراوی عێراقییە دەڵێ" بەپێی ئەو زانیارییانەی كە لای من هەن لیژنەی لێكۆڵینەوە لەماوەی لانی كەم چوار رۆژی داهاتوودا ئەنجامی لێكۆڵینەوەكانی رادەگەیەنێت بەمەبەستی یەكلاكردنەوەی ئەو مشتومڕەی لەبارەی دەنگۆی ساختەكاری و یاریكردن بە ئەنجامی هەڵبژاردن دروستبووە". تاریق حەرب وتی: بڕیاری پەرلەمان بۆ دووبارە جیاكردنەوە و ئەژماركردنەوەی رێژەی 10%ی دەنگەكان، شتێكە دەكرێت روبدات، چونكە وەكو وردبینیكردن و پشكنین و دڵنیابوونە لە دروستی ئەنجامەكان و پێچەوانەی یاسا نییە. بەڵام تاریق حەرب لەڕووی دەستورییەوە هاوڕایە لەگەڵ بوشرا عوبێدی سەبارەت بە پرسی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردن و دەڵێ" دەستور دەسەڵاتی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنی بە پەرلەمان نەداوە". رۆژی 12ی ئایار هەڵبژاردنی پەرلەمانی بۆ خولی چوارەمی ئەنجومەنی نوێنەران بەڕێوەچوو، ژمارەیەك لە لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان و عێراق نیگەرانن لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكە و دەڵێن ساختەكاری بەرفراوان لە پرۆسەكەدا كراوە، بەتایبەتی لە شارەكانی سلێمانی و كەركوك و بابل و دەنگدانی دەرەوە و ئاوارەكان.  

( درەو میدیا): ئەمڕۆ چوارشەممە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆبوونەوە نائاساییەكەی دەستپێكردەوە و خوێندنەوەی یەكەمی بۆ پرۆژە یاسای هەمواری یاسای هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی نوێنەران كرد. بە گوێرەی بەیاننامەیەك كە فەرمانگەی راگەیاندنی ئەنجومەنی نوێنەران بڵاویكردوەتەوە، لە دەستپێكی كۆبوونەوەكەدا سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمان جەختیكردوەتەوە كە پەرلەمانی مافی خۆیەتی دانیشتنی نائاسایی بكات بە گوێرەی ئەو دەسەڵاتانەی بە سەرۆكایەتی پەرلەمان بەخشراون، ئاماژەیبەوەشدا كە دانیشتنە نائاساییە بۆ راستكردنەوەی پرۆسەی هەڵبژاردن و هەڵەكانییەتی. لە دانیشتنەكەی ئەمڕۆدا خوێندنەوەی یاسا بۆ پرۆژە یاسای هەمواری سێییەكی یاسای هەڵبژاردنەكانی ئەنجومەنی نوێنەرانی ژمارە 45ی ساڵی 2013 كرا كە لەلایەن لیژنەی یاساییەوە پێشكەكراوە بە رەچاوكردنی ئەو پێشێلكارییە یاسایی و تەكنیكییانەی لە پرۆژەی هەڵبژاردنی رۆژی 12ی ئایاری 2018 رویانداوە و بۆ پارێزگاریكردنیش لە پرۆسەی دیموكراتی كە گەرەنتی متمانەبوون بە خاوێنی هەڵبژاردنەكان و دادپەروەریی بكات و بۆئەوەی كۆمسیۆن بتوانێت دەنگەكان بەدەستی جیابكاتەەوە ئەژماریان بكات. دواتر بڕیاردرا دانیشتنەكە بەكرایەوەیی بهێڵدرێتەوە و رۆژی شەممەی داهاتوو 2ی حوەزیران دەستپێبكاتەوە.  

(درەو میدیا):  بەپێی دوو بەڵگەنامە كە دەست " درەو میدیا" كەوتووە و کە لە دوو کاتی جیادا ئاراستەی رێكخەری گشتی و خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕانی كردووە، عوسمانی حاجی مەحمود ئەندامی خانەی راپەراندن و سكرتێری كاروباری باژێرەكان، داوایکردووە بەهۆی ئەوەی كە مەسعود حەیدەر پابەندی بنەماكانی بزوتنەوەی گۆڕان نەبووە بۆیە پێویستە لە ریزەكانی بزوتنەوەی گۆڕان دەربكرێت.   لە بەڵگەنامەی یەكەمدا كە لە رۆژی 3/7/2018 ئاراستەی رێكخەری گشتی  و خانەی راپەراندنی بزوتنەوەی گۆڕانی كردووە عوسمانی حاجی مەحمود رایگەیاندووە" بەهۆی بەشداریكردنی لە كۆبوونەوەی هەردوو لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق و كوردستان ، پێشنیاز بۆ بەرێزتان دەكەم، توندترین سزای پەرلەمانتار مەسعود حەیدەر  بدرێت كە بریتیە لە دەركردنی لە ئەندامی فراكسیۆن و ئەندامی بزووتنەوەكە، بەشدارو پشتیوانی بڕیاری بزوتنەوەی گۆڕان دەبم" دواتر و لە بەڵگەنامەی دووەمدا كە لە رۆژی 28/5/2018  ئاراستەی رێكخەری گشتی  وخانەی راپەراندنی  بزوتنەوەی گۆڕانی كردووە عوسمانی حاجی مەحمود نوسیویەتی"  دوای ئەوەی پەرلەمانتار ( مەسعود حەیدەر رۆستەم) لە هەردوو كۆبوونەوەی 24-26/5/2018 ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەشداری نەكردووە، ئەمەش پێچەوانەی بریارو هەڵوێستی بزوتنەوەی گۆڕان و فراكسیۆنەكەیەتی لە پەرلەمانی عێراق بۆیە پێشنیاز دەكەم سزا بدرێت بە دەركردن لە ریزەكانی بزووتنەوەی گۆڕان" بەپێی ئەو دوو بەڵگەنامەیە بێت، دەركردنی پەرلەمانتار مەسعود حەیدەر  لە بزووتنەوەی گۆڕان لەسەر داوای  عوسمانی حاجی مەحمود بووە، بۆیە لە شەوی 28/5/2018 لە رونكردنەویەكدا خانەی راپەراندنی بزووتنەوەی گۆڕان بە كۆی دەنگ پەرلەمانتار مەسعود حەیدەری لە ریزەكانی بزووتنەوەی گۆڕان دەركرد، لەبەرامبەر دەركردنیدا، لە رونكردەوەیەكیدا مەسعود حەیدەر رایگەیاندووە، كە ئەو "پێش ٤٠ ڕۆژ لەو بڕیارە دەستی لەكاركێشاوەتەوە بەڵام لەلایەن بزوتنەوەكەوە پەسەند نەكراوە".

(درەو میدیا):  بەپێی نوسراوێكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان  كە بۆ  لیژنە باڵاكەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقی ناردووە، لە 10 پارێزگای عێراق 954 وێستگەی دەنگدانی هەڵوەشاندەوە لەگەڵ 67 وێستگەی دەنگدانی دەرەوەی وڵات  كە كۆی گشتی دەكاتە 1021 وێستگە. لەو ژمارەیە ( 80 وێستگەی لە پارێزگای هەولێر و 96 بنكە لە پارێزگای سلێمانی و 224 بنكەی پارێزگای دهۆكی ) تێدایە كە دەكاتە ( 400 وێستگە) هاوكات پارێزگای كەركوك 186 وێستگەو نەینەوا 195 وێستگەو سەڵاحەدین 47 وێستگەو دیالە  2 وێستگە ئەنبار 101 وێستگەی هەڵوەشاوەتەوە.  هاوكات 67 وێستگەی دەنگدانی دەرەوە كە ( 10 وێستگەی ئەڵمانیا و 22 وێستگەی ئەردەن و 31 وێستگەی ئەمریكاو 2 وێستگەی سوید و 1 وێستگەی بەریتانیا و 1 وێستگەی توركیا)ی هەڵوەشاندەوە.     

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت هێشتا قەیرانی ئەنجامی هەڵبژاردن و گومانەكانی ساختەكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن تەواو نەبووە، قەیرانێكی نوێ بەرۆكی عێراقی گرت. لە سەرەتای مانگی رەمەزانەوە دۆخی كارەبای نیشتیمانی لە شارەكانی باشور و ناوەڕاستی عێراق زۆر خراپ بووە، بەجۆرێك رۆژانە (15) كاتژمێر كارەبا نادرێت بە هاوڵاتیان، ئەمە نیگەرانییەكی مەترسیداری لە شەقامی عێراقیدا دروستكردووە. هەندێك دەڵێن كەمبوونەوەی كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبا سزای دەسەڵاتدارانە بۆ هاوڵاتیانی عێراقی كە لە هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایاردا بەبەراورد بە هەڵبژاردنەكانی رابردوو كەمترین ئاستی بەشداریكردنیان هەبوو لە پرۆسەكەدا. ئەوەی نیگەرانییەكانی زیاتر كردووە ئەوەیە وەزارەتی كارەبا لە هەموو وەزارەتەكانی تر زیاتر بودجەی بۆ دابینكراوە، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا لەدوای 2003 وە نەیتوانیوە كێشەی كارەبا چارەسەر بكات. پچڕانی تەزوی كارەبا لە شارەكانی بەغدادی پایتەخت و دیالە و نەجەف و بابل و بەسرەو كەربەلا لەكاتێكدایە شەپۆلێكی گەرما ناوچەكەی گرتوەتەوە و هاوكات مانگی رەمەزانە و خەڵك بەرۆژوو دەبن. بەغدادی پایتەخت كە ئێستا بێ كارەبایە، بەر لە 100 ساڵ لەمەوپێش و بەدیاریكراوی لە ساڵی 1917دا لەلایەن ئەندازیارێكی ئینگلیزەوە روناككراوەتەوە و بۆیەكەمجار بە وزەی كارەبا ئاشنا بووە. قەیرانی كارەبا لە عێراقی دوای سەدامدا بووتە قەیرانێكی هەمیشەیی، داڕمانی ئەم كەرتە لە جەنگی ساڵی 2013دا زیانێكی زۆری بە ژێرخانی كارەبا گەیاند. دەسەڵاتی مەدەنی ئەمریكا لە عێراق هەوڵی زۆریدا كەرتی كارەبا هەڵسێنێتەوە، بەڵام هەوڵەكانی بێئەنجام بوون. بەپێی راپۆرتە فەرمییەكان لە دوای روخانی رژێمی سەدامەوە لە 14 ساڵی رابردودا نزیكەی (41 ملیار) دۆلار بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی كەرتی كارەبا خەرجكراوە، بەڵام هێشتا خەڵك بێ كارەبان.  كەرتی كارەبا لە عێراق كە وەزارەتی كارەبا بەڕێوەی دەبات یەكێك لەو كەرتانەی كە زۆرترین قسەوباسی گەندەڵی لەسەرە. بەرپرسانی وەزارەتی كارەبای عێراق هۆكاری سەرهەڵدانەوەی قەیرانی كارەبا بۆ بوونی كێشەیەك لەو هێڵەدا دەگێڕنەوە كە كارەبا لە ئێرانەوە بۆ عێراق دەگوازێتەوە، ئێستا ئەو كێشەیە چارەسەركراوە، بەڵام هێشتا كاتژمێرەكانی پێدانی كارەبا بە هاوڵاتیان وەكو پێشتری لێنەهاتوەتەوە. هەندێك سەرچاوە باسلەوەدەكەن، بەهۆی قەرزەوە ئێران هەناردەی كارەبای بۆ عێراق راگرتووە. بەپێی قسەی ماجدە تەمیمی ئەندامی لیژنەی دارایی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق" كۆی گشتی ئاستی وەبەرهێنانی كارەبا لە عێراق دەگاتە 10 هەزار و 900 میگاوات، ئەمە لەكاتێكدایە عێراق دەبێت 10 هەزار میگاواتی تر بەرهەم بهێنێت بۆ پڕكردنەوەی پێداویستی كارەبا". كێشەی سەرەكی كەرتی كارەبا لە عێراق خۆی دەبینێتەوە لە خراپی بەڕێوەبردن و گەندەڵی لە گرێبەستەكان و بەهەدەردانی وزە و نەبوونی هەماهەنگی تەواو لەنێوان هەردوو وەزارەتی كارەبا و وەزارەتی نەوتدا. نیگەرانییەكان لە خراپی دۆخی كارەبا لە چەند رۆژی رابردودا سەریانكێشا بۆ خۆپیشاندانی شەوانە لە چەند شارێكی عێراق. لەدواین كاردانەوەكانی خراپی دۆخی كارەبادا، عەلی داینی سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای دیالە هۆشداریدا لە "تەقینەوەیەكی جەماوەری گەورە" لە پارێزگاكەیان بەهۆی خراپتربوونی دۆخی كارەبا لەماوەی 48 كاتژمێری رابردوودا.  لەنوێترین لێدوانیدا حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق رایگەیاند، چەند یەكەیەكی بەرهەمهێنانی كارەبا دەكەونە كارو دۆخی كارەبا باشتر دەبێت.

(درەو میدیا) وەكو یەكەمین میدیای عێراقی دەقی بڕیارەكەی دوێنێی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردن و ئەنجامەكانی بڵاودەكاتەوە: دەقی بڕیاری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لەبارەی هەڵبژاردنەوە: ئەنجومەنی نوێنەران لە دانیشتنی نائاسایی خۆی لە وەرزی دووەمی یاسادانان/ ساڵی چوارەم/ خولی سێیەم كە 28ی ئایاری 2018 بەڕێوەچوو، بەپشتبەستن بە ماددەی (59/دووەم)ی دەستور، دەقی ئەم بڕیارەی دەركرد. (بەپشتبەستن بە مادەكانی (25) و (102) و (38)ی یەكەمی دەستور، هەروەها مادەی (2) یاسای كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان ژمارە (11)ی هەمواركراوی ساڵی 2017و پشتبەستن بەوەی بۆ دادگای باڵای فیدراڵی رۆشتووە، بەجۆرێك بگونجێت لەگەڵ ئازادی دەنگدەر لە هەڵبژاردنی نوێنەری خۆی بۆ ئەنجومەنی نوێنەران بەوپێیەی لە مافە دەستورییەكانی تاكی عێراقییە، هەروەها لەسەر بنەمای ئەو دیكۆمێنت و بەڵگانەی كە لەلایەن قەوارە سیاسییەكان و پەرلەمانتاران و دامەزراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنییەوە خراوەنەتەڕوو، هەروەها ئەوەی لە راپۆرتی نەتەوە یەكگرتووەكاندا هاتووە و ئەو راپۆرتە هونەرییانەی دراون بە دەزگا تایبەتمەندەكانی وەكو دەزگای چاودێری دارایی و دەزگای هەواڵگری و دەزگای ئاسایشی نیشتیمانی، پێویست دەكات رێوشوێنی نوێ بگیرێتەبەر بۆ پاراستنی پرۆسەی دیموكراتی لە عێراق، بۆ ئەوەی متمانە بە خاوێنی و دادپەروەی پرۆسەی هەڵبژاردن بپارێزرێت، بڕیاریدا لایەنە پەیوەندیدارەكان هەریەكەیان بەگوێرەی تایبەتمەندی خۆی، ئەو ئامرازانە بگرێتەبەر كە گەرەنتی گێڕانەوەی متمانە دەكەن بۆ جێبەجێكردنی پرۆسەی هەڵبژاردن بەشێوازێكی دادپەروەرانە و خاوێن، لەناویاندا: یەكەم: هەڵوەشاندنەوەی هەڵبژاردنی دەرەوە و هەڵبژاردنی دەنگدانی مەرجدار لە كەمپی ئاوارەكانی پارێزگای ئەنبار، سەلاحەدین، نەینەوا، دیالە، بەڵگەیان لەسەر هەیە كە ئیرادەی دەنگدەران ساختەكراوە و پێشێلكاری گەورە رویداوە لە رەوتی رێوشوێنەكانی هەڵبژاردن تایبەت بە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی 2018، جگە لە دەنگی كەمینەكان كە سیستمی كۆتا دەیانگرێتەوە. دووەم: جیاكردنەوە و ئەژماركردنی دەنگەكان بۆ لانی كەمی (10%)ی سندوقەكانی دەنگدان لە بنكەكانی دەنگدان، ئەگەر سەلمێندرا رێژەی (25%)ی ئەو دەنگانەی ئەژماردەكرێنەوە بەشێوەی دەستی ناكۆكن لەگەڵ ئەنجامی ئامێری خێراكردنی ئەنجامەكان، ئەو ئەنجامانە هەڵدەوەشێندرێنەوە كە لەسەر بنەمای ئامێرەكە دانراون و بۆ هەموو سندوقەكانی دەنگدان پشت بە ژماردنی دەستی دەبەسترێت. سێیەم: وێنەی ئەلیكترۆنی و وێنەی رووناكی كارتەكانی دەنگدان و ئەنجامە نێردراوەكان لەرێگەی مانگی دەستكردەوە بۆ سێرڤەری سەرۆكی كۆمسیۆن و ئەو ئەنجامانەی كە لە تالی سەنتەر هەن بۆ ئاستی كاندید لە هەر وێستگەیەك، بەشێوەیەكی خێرا دەدرێن بە قەوارە سیاسییەكان. چوارەم: دووبارەكردنەوەی ئەژماركردنی دەنگەكان بەشێوەی دەستی لەو وێستگانەی پارێزگای كەركوك كە تێیاندا (ئێس دی ڕام) گۆڕدراوە هەروەها لەو وێستگانەی كە ئەنجامەكان تێیاندا هەڵوەشێندراوەتەوە. پێنجەم: دڵنیابوونەوەی لە پرۆسەی هاوتابوونی ئەو تۆمارانەی كە بەشێوەی ئەلیكترۆنی نێردراون، ئەوەش لەڕێگەی ئەژماركردنەوەی چەند سندوقێكەوە (فلاش) و (ئێس دی كارد) لەبەردەم بریكاری قەوارە سیاسییەكان بەشێوەیەكی شەفاف. شەشەم: ئەوەی لەسەری سەلمێندرا تێوەگلاوە لە زیانگەیاندن بە دادپەروەری و خاوێنی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان، رەوانەی لایەنە پەیوەندیدارەكان بكرێت لەنێویاندا دادگا، بەمەبەستی لێپرسینەوە و سزادانیان. حەوتەم: هەموو ئەو بەراییانەی كە لەبەردەستدان رەوانەی داواكاری گشتی و دەستەی نەزاهە بكرێن، پێویستە لەسەر ئەو لایەنانە بەو ئەركانە هەستن كە یاسا بەركارەكان پێویستیان كردووە لەسەریان، بەمەبەستی پاراستنی بەرژەوەندی گشتی. هەشتەم: لیژنەی بەدواداچوونی راستییەكان بەردەوام دەبێت لەسەر كارەكانی و پەلەدەكات لە پێشكەشكردنی ئەو ئەنجام و پێشنیازانە بە ئەنجومەنی نوێنەران، كە پێیدەگات. نۆیەم: پاڵپشتیكردنی كارەكانی لیژنەی باڵای پێكهێنراو لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە تایبەت بە وردبینیكردن لە بەڵگە و دیكۆمێنتەكان لەبارەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی ئەمدواییەوە. دەیەم: هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامەكان لە پارێزگاكانی كەركوك و هەرێم كە بەڵگەی ساختەكردنی ئیرادەی دەنگدەران و رودانی پێشێلكاری گەورەیان لەسەرە لە رەوتی رێوشوێنەكانی تایبەت بە هەڵبژاردن. یانزەهەم: هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی دەرەوە كە پرۆسەی ساختەكارییان تێدا سەلمێندراوە هەروەها دەنگدانی مەرجداری لە هەموو پارێزگاكان جگە لە نەینەوا و جوڵانی دانیشتوان لە سەلاحەدین و ئەنبار و لەناونەبردنی هەر بەراییەك كە پەیوەندیدار بێت بە هەڵبژاردنەكانی ناوخۆ و دەرەوە. دكتۆر سەلیم جبوری سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران رەجەب/1439 كۆچی ئایاری/ 2018ی زاینی        

راپۆرتی: نیاز عه‌بدوڵڵا   كۆمسیۆنی باڵای هه‌ڵبژاردن و راپرسی هه‌رێمی كوردستان بۆ ئاسانكاری تۆماری قه‌واره‌ سیاسییه‌كان و وه‌رگرتنی بارمته‌ی دارایی ده‌سه‌ڵات به‌ ئۆفیسی پارێزگاكان ده‌به‌خشێت و، به‌ڕێوبه‌ری گشتی راگه‌یاندن و په‌یوه‌ندییه‌كان له‌ كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردنی هه‌رێمیش وتی تائیستا "هیچ قه‌واره‌یه‌كی سیاسی بۆ هه‌ڵبژاردنی 30ی ئه‌یلول تۆمار نه‌كراوه‌". بڕیاره‌ 30ی ئه‌یلولی ئه‌م ساڵ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان به‌ڕێوه‌ بچێت، بۆئه‌م مه‌به‌سته‌ش له‌ 27ی ئایار تا 7ی حوزه‌یران بۆ تۆماركردنی لیست و قه‌واره‌ سیاسییه‌كان دیاریكراوه‌. به‌ڵام به‌پێی زانیارییه‌كانی شۆرش حه‌سه‌ن به‌ڕێوبه‌ری گشتی راگه‌یاندن و په‌یوه‌ندییه‌كان له‌ كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن و راپرسی هه‌رێم بۆ (دره‌و میدیا) تائیستا "هیچ قه‌واره‌یه‌كی سیاسی بۆ هه‌ڵبژاردنی 30ی ئه‌یلول تۆمار نه‌كراوه و،‌ ته‌نیا بۆ پرسیار و راوێژكردن و چۆنییه‌تی تۆماركردن و وه‌رگرتنی ئه‌و فۆڕمانه‌ی كه‌ پێویسته‌ سه‌ردانی كۆمسیۆن كراوه‌". سه‌باره‌ت به‌ هۆكاری تۆمارنه‌كردنی قه‌واره‌ سیاسییه‌كانیش وتی "وه‌كو جۆرێك له‌ نه‌ریتی لێهاتووه‌ زۆر جار قه‌واره‌ سیاسییه‌كان له‌ رۆژانی كۆتایی ده‌كه‌ونه‌ ئه‌وه‌ی كه مامه‌ڵه‌كانیان بهێنن بۆ خۆتۆماركردن". كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن له‌ رێگای ماڵپه‌ڕی فه‌رمی خۆیه‌وه‌ ئه‌و پێنج فۆڕمه‌ی بڵاوكردۆته‌وه‌ كه‌ ده‌بێت قه‌واره‌ سیاسییه‌كان بۆ خۆ تۆماركردن زانیارییه‌كانی پڕ بكه‌نه‌وه‌.  شۆڕش حه‌سه‌ن باسی له‌و ئاسانكاریانه‌ كرد كه‌ كۆمسیۆن خستوویه‌تییه‌ خزمه‌ت قه‌واره‌ سیاسییه‌كان و وتی "بۆ جیبه‌جێ كردنی رێكاره‌ یاساییه‌كان ئاسانكاری ته‌واومان كردووه‌، جاری پێشوو بۆ پرۆسه‌ی ریفراندۆم ته‌نیا پشت به‌ ئۆفیسی نیشتیمانی ده‌به‌سترا بۆ خۆ تۆماركردن به‌ڵام ئێستا قه‌واره‌كان ده‌توانن له‌ ئۆفیسی پارێزگاكان له‌ سلێمانی و دهۆك و هه‌ڵه‌بجه‌ خۆیان تۆمار بكه‌ن".  به‌پێی په‌یڕه‌وی ئه‌نجوومه‌نی كۆمسیاران ده‌بێت هه‌ر قه‌واره‌یه‌كی سیاسی بڕێك بارمته‌ی دارایی بداته‌ كۆمسیۆن تا له‌ كاتی ئه‌گه‌ری سه‌رپێچیكردن و ده‌رچوونێك له‌ رێنماییه‌كانی بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن، كۆمسیۆن بتوانێت وه‌ك پێبژاردنی سزای دارایی له‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ وه‌ربگرێت. له‌ باره‌ی دیاریكردنی بڕی بارمته‌ی دارایی دیاریكراو له‌ هه‌ڵبژاردنی خولی پێنجه‌می په‌رله‌مانی كوردستان به‌ڕێوبه‌ری گشتی راگه‌یاندن و په‌یوه‌ندییه‌كانی كۆمسیۆن وتی "بڕه‌كه‌ له‌ 10 ده‌ست پێده‌كات، بۆ قه‌واره‌ی كه‌مینه‌كانی وه‌ك توركمان و كلد و ئاشوور 25 ملیۆن دیناره‌ به‌ڵام‌ بۆ قه‌واره‌ سیاسییه‌كانی تر 50 ملیۆن دیناره، ئه‌و بارمته‌یه‌ش وه‌كو ئه‌مانه‌تێكه‌ له‌لای كۆمسیۆن ده‌مێنێته‌وه‌ تا دوای پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردن، ئه‌گه‌ر ئه‌و حیزبه‌ سیاسیانه‌ له‌ بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن هیچ سه‌رپێچییه‌كیان نه‌كردبوو و پێبژاردنێكیان نه‌بوو پاره‌كه‌یان بۆ ده‌گه‌ڕێنینه‌وه" بۆ پێدانی بارمته‌كه‌ش به‌ كۆمسیۆن قه‌واره‌ سیاسییه‌كان جگه‌ له‌ ئۆفیسی نیشتیمانی ده‌توانن له‌ رێگای ئۆفیسی پارێزگاكانه‌وه‌ بڕی بارمته‌كه‌ بگه‌یه‌نن.  كۆمسیۆنی هه‌ڵبژاردن و راپرسی هه‌رێمی كوردستان له‌ دوای قۆناغی یه‌كه‌می تۆماری قه‌واره‌ سیاسییه‌كان، ماوه‌ی سێ رۆژی له‌ 18 بۆ 20ی حوزه‌یران دیاریكردووه‌ بۆ تۆماری هاوپه‌یمانییه‌ سیاسیه‌كان. ماوه‌ی 23 رۆژی ته‌رخانكردووه له‌ 3 تا 25 ته‌مموز بۆ تۆماركردنی ناوی پاڵێوراوان رێكاره‌ یاسیاییه‌كانیان. ‌به‌ڵام بۆ نوێكردنه‌وه‌ی تۆماری ده‌نگده‌ران 1تا 30 ته‌مموزی دیاریكردووه‌، ئه‌و به‌ڕێوبه‌ره‌ گشتییه‌ی كۆمسیۆن وتی "له‌و ماوه‌یه‌دا هاووڵاتییان ده‌توانن سه‌ردانی بنكه‌ لاوه‌كییه‌كان بكه‌ن بۆ گواستنه‌ی ناوه‌كانیان و خۆ تۆماركردن و، ماوه‌ی شه‌ش مانگه‌ كار بۆ تۆمارێكی تایبه‌ت‌ به‌ كۆمسیۆنی هه‌رێم ده‌كه‌ین، ته‌‌نیا ماوه‌ته‌وه‌ ئه‌نجوومه‌نی كۆمسیاران په‌سندی بكه‌ن كه‌ پشتبه‌ستووه‌ به‌ پسوله‌ی خۆراك و داتاكانی وه‌زاره‌تی بازرگانی چونكه‌ به‌پێی یاسا ده‌بێ ئه‌و تۆماره‌ پشتبه‌ستووبێت به‌ پسوله‌ی خۆراك، به‌ڵام وردبینی تیاداده‌كرێت و ته‌واو جیاوازه‌ له‌ تۆماری ده‌نگده‌رانی عێراق". بۆ جێبه‌جێكردنی ئه‌نجامدانی قۆناغه‌كانی پرۆسه‌ی هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان و پێداویستییه‌ ماددییه‌كان، ئه‌و به‌رپرسه‌ی كۆمسیۆن به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "تائیستا 10 ملیار دینارمان له‌ حكومه‌ت وه‌رگرتووه‌ و خراوه‌ته‌ سه‌ر حیسابی كۆمسیۆن، چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین بڕه‌كانی تریشمان له‌ ماوه‌كانی داهاتوو بۆ بخرێته‌ سه‌ر حیسابی كۆمسیۆن، ئێمه‌ دامه‌زراندنی فه‌رمانبه‌ری سه‌ر سندووق و فه‌رمانگه‌ لاوه‌كییكانیشمان هه‌یه‌، كۆمه‌ڵێك رێكار و قۆناغی تر ماون پێویسته‌ جێبه‌جێی بكه‌ین".  

(درەو میدیا): موقتەدا سەدر رابەری رەوتی سەدر و هاوپەیمانی " سائرون" سەردانی كوەیت دەكات. نوسینگەی تایبەتی سەدر لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند ئەمڕۆ سێشەممە موقتەدا سەدر بە سەردانێك نەجەفی بەرەو كوەیت بەجێهێشتووە. راشیگەیاند سەدر بە فەرمی بانگهێشت كراوە بۆئەوەی سەردانی كوەیت بكات و سەردانەكە بۆ پتەوتركردنی پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵاتە.