.gif)
راپۆرتی رۆژنامەوانی: نیاز عه‌بدوڵڵا به‌ڕێوبه‌ری ناحییه‌ی سیده‌كان ئیحسان چه‌له‌بی له مانگی ئازاری 2018 رایگه‌یاند "لە تشرینی دووەمی ٢٠١٧وە تورکیا ھێزی زیاتری ھێناوەتە دەشتی بەرازگرو خاڵی سنووری سەربازی نوێی دروستكردووه‌و، دەوڵەتی تورکیا بەقوڵایی ١٥ کیلۆمەتر لەناو خاکی ھەرێم لەماوەی ١١ی ئازاری ئەم ساڵه‌وه بنكه‌ی سه‌ربازی دامه‌زراندووه". به‌ڵام ته‌نیا دوای پێپه‌ڕبوونی سێ مانگ به‌سه‌ر قسه‌كانی چه‌له‌بی، وه‌زیری ناوخۆی توركیا سلێمان سۆیلۆ له2ی حوزه‌یران وتی "سەربازانی سوپای تورکیا 27 کیلۆمەتر چوونەتەناو خاکی هەرێمی کوردستان، ئێستاش نزیکن لەچیای قەندیل و پێشڕەوی دەکەن، پێشتر وتمان بەهەر رێگەیەک بێت دەچینە قەندیل ئەوەتا ئەمڕۆ ئێمە نزیکی قەندیلین". مێژووی به‌زاندنی خاكی هه‌رێمی كوردستان له‌لایه‌ن ده‌وڵه‌تی توركیا، ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌ره‌تای ساڵانی نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی رابردوو و قۆناغی شه‌ڕی ناوخۆی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان، به‌ڵام به‌‌درێژایی 27ساڵی رابردوو هێنده‌ی ئێستا سوپای توركیا به‌و مه‌ودای قوڵاییه نه‌هاتۆته ناو خاكی هه‌رێم و به‌وچڕییه بۆردوومانی گوندنشینانی نه‌كردووه. له 16ی ئازار ھێزەکانی پاراستنی گەل- ھ.پ.گ زانیاریارییان له‌باره‌ی هاتنی سوپای توركیا بۆ ناوچه‌ی برادۆست خسته‌ڕوو و رایانگه‌یاند "تورکیا ھێزی زیاتری کۆکردۆتەوە بۆ داگیرکردنی ناوچەیەکی گەورەی کوردستان". چوار مانگ پێش ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنه‌كانی 12ی ئایاری عێراق، ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغان له‌ڕێگای وتاره‌كانییه‌وه هه‌ڕه‌شه‌ی هێرشكردنه سه‌ر شنگال و قه‌ندیلی كرد بهڕێككهوتنی دوولایه‌نه‌ی نێوان حكومه‌ته‌كه‌ی وعێراق بۆ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی پارتی كرێكارانی كوردستان-په‌كه‌كه له‌دوای ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنه‌كان، به‌ڵام عێراق هه‌ر جۆره رێككه‌وتنێكی هاوشێوه‌ی ره‌تكرده‌وه. جه‌میل خدر عه‌بدال به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌كێتی نیشتیمانی به‌هۆی بوونی یه‌كه سه‌ربازییه‌كانی سوپای ئه‌مریكاو سوپای عێراق ئه‌وه‌ی به‌دوورزانی توركیا له‌كاتی بوونی هێزه‌كانی له‌نزیك قه‌ندیل، له‌م كاته‌دا هێرش بكاته سه‌ر شنگال و به (دره‌و میدیا)ی وت "چۆن له‌مه‌نبه‌ج بوونی ئه‌مریكی و فه‌ره‌نسییه‌كان وه‌ڵامێكه بۆ هێرشه‌كانی توركیاو مه‌ترسییه‌كان له‌سه‌ر رۆژئاوای كوردستان، لێره‌ش بوونی ئه‌مریكییه‌كان و سوپای عێراق هه‌مان په‌یامه". كرمانج عیزه‌ت قایمقامی قه‌زای سۆران له‌دوای هاتنی سه‌ربازانی سوپای توركیا له‌ڕۆژی 1ی حوزه‌یران بۆ گوندی به‌رمیزه‌ی سه‌ر به‌ناحییه‌ی سیده‌كانی قه‌زای سۆران و به‌ربانگكردن له‌گه‌ڵ دانیشتوانی گونده‌كه، به رادیۆ نه‌وای وت "ماوه‌ی چه‌ند مانگێكه سوپای توركیا به‌قوڵایی 15 كیلۆمه‌تر هاتوونه‌ته ناوخاكی هه‌رێم و له‌به‌رزاییه‌كانی پشت گوندی به‌رمیزه جێگیربوون كه 500 مه‌تر له‌گوندنشینان دوورن". سوپای توركیا له‌ناوچه‌ی برادۆست كه‌ماوه‌ی هه‌شت مانگه تیایدا كاربۆ دروستكردنی بنكه سه‌ربازییه نوێیه‌كانی ده‌كات، ناوچه‌یه‌كی شاخاوییه‌و به‌هۆی سروشتییه‌وه به‌بوونی بێستان و ره‌زو باخ و به‌خێوكردنی هه‌نگ ناسراوه، ده‌كه‌وێته سێ گۆشه‌ی سنووری نێوان توركیاو ئێران و عێراق. له‌سنووری ناحییه‌ی سیده‌كانی سه‌ر به‌قه‌زای سۆرانی پارێزگای هه‌ولێره، سنووره‌كه‌ی "درێژده‌بێته‌وه له گه‌لی عه‌لی به‌گه‌وه بۆ رۆژهه‌ڵاتی كوردستان به‌ره‌و هێڵی شه‌هیدان له‌شه‌مزینان، به‌دیوی رۆژهه‌ڵاتی كوردستان له‌كێله‌شین و به‌دیوی باكووری كوردستان له‌مه‌رزی زیت-ه‌وه باشووری كوردستان به‌یه‌كه‌وه ده‌به‌ستێته‌وه". به‌هۆی شوێنی جوگرافییه‌وه هه‌ر هێزێكی سه‌ربازی له‌وێ باڵا ده‌ست بێت، ده‌توانێت سێ گۆشه‌ی سنووری نێوان عێراق و ئێران و توكیا كۆنتڕۆڵ بكات، كه ئامانجی حكومه‌تی توركیایه له‌ئێستادا. رەجەب تەیب ئەردۆغان به‌بیانووی بوونی په‌كه‌كه ئه‌و له‌شكركێشییه بۆسه‌ر باشووری كوردستان ئه‌نجام ده‌دات، بۆیه له‌ماوه‌ی گفتوگۆیه‌كی له‌گه‌ڵ كه‌ناڵه‌كانی وڵاته‌كه‌ی وتی "پێویستمان بە مۆڵەت نییە لە کەسەوە" ئەگەر "جوڵەیەک هەبێت دەستبەجێ دەچین، جا لە باکووری سوریا بێت یان لەباکووری عێراق". لهمانگی ئازاری ئه‌م ساڵ میدیا فه‌رمییه‌كانی حكومه‌تی توركیا بڵاویانكرده‌وه له‌ڕێگای بنكه‌یه‌كی فڕۆكه‌وانییه‌وه له چیای كۆلیتار كه ده‌كه‌وێته سنووری ناحییه‌ی قه‌سرێی سه‌ر به قه‌زای چۆمان، چاودێری سنووره‌كان و جموجۆڵه‌كانی په‌كه‌كه ده‌كه‌ن به‌مه‌ودای 23 كیلۆمه‌تر. به‌رپرسێكی یه‌كێتی نیشتیمانیش له ناوچه‌ی برادۆست، كه نه‌یویست ناوی ئاشكرا بكرێت به (دره‌و میدیا)ی وت "له هه‌نگاوی دانانی بنكه‌ی فڕۆكه بێ فڕۆكه‌وانه‌كه‌ی توركیا له چیای كۆلیتار، پێشتر به‌هاوكاری حیزبی باڵاده‌ستی ناوچه‌كه رێگای چیاكه بۆ سوپای توركیا به شۆفه‌ڵ و ئامرازه‌كان پاككرانه‌وه تا سوپاكه بتوانن بنكه‌كه‌یان له‌وێ جێگیربكه‌ن، له‌كاتی پێویستیش ئه‌و هێزه هاوكاری و رێنوێنی سوپای توركیا ده‌كات له‌ناچه‌كه‌و چه‌ندجارێك سه‌ربازانی تورك له‌چیاكه بیندراون". به‌ڵام رێناس جانۆ ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له‌فراكسیۆنی پارتی دیموكرات هه‌ر هاوكارییه‌كی پارتی بۆ حكومه‌تی توركیا دژ به په‌كه‌كه ره‌تكرده‌وه‌و به رادیۆ نه‌وای وت "پارتی ناچێته ناو هیچ رێككه‌وتنێكه‌وه دژ به پارتی كرێكارن بێت، ئه‌وه‌ی توركیا له هه‌رێمی كوردستان ده‌یكات داگیركارییه". له‌دوای رووداوی هاتنی سوپای توركیا بۆ گوندی به‌رمیزه، سه‌رحه‌د وارتۆ وته‌بێژی كۆما جڤاكێن كوردستان- كه‌جه‌كه ره‌خنه‌ی له‌سیاسه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان گرت و وتی "سیاسەتی حكومەتی هه‌رێم هەمان سیاسەتی پارتییە لەبەرامبەر هاتنی سوپای توركیا". سه‌رحه‌د وارتۆ پارتی به‌هاوكاریكردنی توركیا تۆمه‌تباركردو وتی "لەشکرکێشی سوپای تورکیا بۆ باشووری كوردستان بەهاوکاریی هەندێک هێزی نێودەوڵەتی و هه‌رێمی و بێدەنگی و بێهەڵوێستی هەندێک هێزی کوردی ئەنجام دەدرێت" كه ئامانج لێی "هێرشکردنە سەر گەریلاکانی پارتی كرێكارانه له قه‌ندیل". دوای رووداوی هاتنی سوپای توركیا بۆناو گوندی به‌رمیزه كه دانیشتوانی زیاتر له 200 خێزانن، جگه له‌هه‌ڵوێستی چه‌ند حیزبێك هیچ هه‌ڵوێستێكی فه‌رمی حكومه‌تی عێراق و حكومه‌تی هه‌رێمی به‌دوادا نه‌هات به‌تایبه‌ت پارتی دیموكرات كه فه‌رمانڕه‌وایی ئه‌و ناوچانه له‌ژێر باڵاده‌ستی حیزبی ئه‌ودایه. حكومه‌تی عێراق له‌كاتی هاتنی سوپای توركیا بۆ ناحییه‌ی به‌عشیقه‌ی سه‌ر به‌پارێزگای موسڵ له‌ساڵی 2015، دژ به‌هاتنی سوپا له12ی كانونی یه‌كه‌می ئه‌و ساڵه ناڕه‌زایی فه‌رمی ئاراسته‌ی ئه‌نجوومه‌نی ئاسایشی نێوده‌وڵه‌تی كرد، به‌ڵام له‌بابه‌تی ئیستای له‌شكركێشی توركیا بۆناو خاكی هه‌رێم هیچ هه‌ڵوێستێكی فه‌رمی نییه. ئه‌وكات حه‌یده‌ر عه‌بادی سه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق وتی "بوونی هێزه سه‌ربازییه‌كانی توركیا له‌ناو خاكی عێراق پێشێلكاری سه‌روه‌ری خاكی عێراقه له‌لایه‌ن توركیاوه". ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانیش له‌به‌رامبه‌ردا وتی "ئه‌و هێزانه ماوه‌یه‌كی زۆره بهڕێككهوتنی پێشوه‌خته له‌گه‌ڵ هه‌رێم له‌باكوور هه‌ن". ئه‌وكاتیش پارتی دیموكرات تۆمه‌تباركرا به‌كردنه‌وه‌ی ده‌روازه سنووره‌كان بۆ سوپای تۆركیا تابه‌ره‌و به‌عشیقه به‌سوپاوه بڕۆن، بۆیه مه‌سعود بارزانی هاته وه‌ڵام و وتی "ئه‌و هێزانه به‌ڕێككه‌وتن له‌گه‌ڵ هه‌رێم بۆ راهێنانی سه‌ربازی هه‌ن و هه‌رێم به‌رپرسه‌و رێگا نادات به‌پێشێلكردنی سه‌روه‌ری خاكی عێراق". به‌پێچه‌وانه‌ی هه‌ڵوێستی مه‌سعود بارزانی له‌چوونی سوپای توركیا بۆ به‌عشیقه، سه‌ره‌ڕای بینینی چه‌ندین باڵیۆزو كونسوڵ و شاندی وڵاتان له‌ماوه‌ی ئه‌م هه‌فته‌یه‌كدا، به‌ڵام له‌هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كدا بارزانی ناڕه‌زایی خۆی و حیزبه‌كه‌ی دژ به‌زیادبوونی سوپاو بوونی سه‌ربازانی توركیا له‌ناوچه‌ی باڵاده‌ستی فه‌رمانڕه‌وایی حیزبه‌كه‌ی ده‌رنه‌بڕیوه. موختاری گوندی به‌رمیزه عه‌بدولڕه‌زاق ئه‌حمه‌د به رادیۆی ده‌نگی ئه‌مریكای راگه‌یاند "سوپای توركیا 20 كیلۆمەتر هاتۆتە ناو خاكی هەرێم و ناكشێتەوە بارەگای له‌هه‌موو ئه‌و ناوچانە داناوه". روونیكرده‌وه ئه‌وان وه‌كو خه‌ڵكی ناوچه‌كه له‌به‌ر سوپای توركیا ژیانیان نه‌ماوه‌و شەڕی توركیایان پێ ناكرێت. وتیشی "تاحكومەتی هەرێم و حكومەتی عێراق تەداخول نەكه‌ن باوەڕ ناكەین ئەوان بكشێنەوە، چونكه پشتەوەی گوندەكەمان هەمووی لەدەست توركیایەو پێشتر پەكەكەی لێبووە، بەڵام ئێستا لەوێ نین". بۆردوومانه‌كانی سوپای توركیا له‌به‌ره‌به‌یانی 22ی ئازار له‌گوندەكانی ماونان و وەسان و سەركان-ی سه‌ر به قه‌زای چۆمان بووه هۆی شه‌هیدكردنی چوار هاووڵاتی مه‌ده‌نی، كه دواتر به‌پێی وته‌ی خێزانی شه‌هیده‌كان راپۆرتی پزیشكی هۆكاری شه‌هیدكردنیان گۆڕاوه بۆ رووداوی ته‌قینه‌وه‌ی مین. رۆژانی 5و6ی نیسان توركیا ناوچه‌كانی ئامێدی و سیده‌كان و شێلادزێی به‌چڕی بۆردوومانكرد و بریندار و شه‌هیدی لێكه‌وته‌وه، ئه‌وكات به‌رپرسانی ئیدرای ناوچه‌كه رایانگه‌یاند "زیاتر له 100خێزان ئاواره بوون و نزیكه‌ی 20 گوندیش چۆڵكراون". فه‌ره‌ج رێكانی به‌رپرسی كۆمیته‌ی یه‌كێتی نیشتیمانی له شیلادزێ ئه‌وكات به (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "سوپای توركیا هێزه‌كانی له‌ناوچه‌ی شیلادزێ له‌شوێنێكه‌وه بۆ شوێنێكی تر ده‌گوازێته‌وه‌و ده‌بابه ده‌هێنێت و موده‌ڕه‌عه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه، سه‌ربازه‌كانیشی به‌پاس دێن و ئاڵوگۆڕیان پێده‌كرێت، نازانین ژماره‌ی سه‌ربازو ده‌بابه‌كانیان چه‌ندن به‌ڵام رۆژانه زیاترده‌بن و له‌بۆردوومانه‌كانیش گوندنشینان به‌ئامانج ده‌كرێن". بێده‌نگی حكومه‌تی هه‌رێم له‌هاتنه ناوه‌وه‌ی سوپای توركیا به‌ره‌و شاره‌كانی هه‌رێم له‌كاتێكدایه، ساڵی 2003 په‌رله‌مانی كوردستان بڕیاری ژماره 37ی تایبه‌ت به‌ده‌رچوونی سوپای توركیای له‌ناو خاكی هه‌رێمی كوردستان ده‌ركردووه. رێكخراوی ئینه‌ف بۆ به‌رگریگرن له‌ئازادی رۆژنامه‌وانی و مافه‌كانی مرۆڤ، بۆجێبه‌جێكردنی بڕیاری ژماری 37ی 2003ی په‌رله‌مان و داواكردن له‌حكومه‌ت تا "فه‌رمان به‌رده‌ركردنی ئه‌وهێزه داگیركاره‌ی ده‌وڵه‌تی توركیا" بكات، لهمانگی ئازاری ئه‌م ساڵ 10هه‌زار و 400 واژووی كۆكرده‌وه‌و پێشكه‌ش به‌په‌رله‌مان و ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیرانی كرد. هێمن مامه‌ند سه‌رۆكی رێكخراوه‌كه به(دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "واژووه‌كانمان پێشكه‌ش كردووه، به‌ڵام ئه‌وان تائیستا هه‌ڵوێستێكی كرده‌ییان نه‌بووه، بۆیه له‌ڕۆژانی داهاتوو رێگای فشاری تر ده‌گرینه‌به‌ر". جگه له‌داواكاری 13په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی كوردستان له1ی حوزه‌یران بۆبه‌ستنی دانیشتنێكی نائاسایی له‌په‌رله‌مانی كوردستان سه‌باره‌ت به‌هاتنی سوپای توركیاو جێبه‌جێكردنی بڕیاری ژماره 37، رۆژی4ی حوزه‌یران "به‌ره‌ی رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی داگیركاری توركیا" راگه‌یه‌ندراوێكیان بڵاوكرده‌وه‌و وتیان "ده‌وڵه‌تی توركیا پرۆسه‌ی داگیركردنی شاراوه‌و ناڕاسته‌وخۆی باشووری گه‌یانده پرۆسه‌یه‌كی ئاشكرا".
(درەو میدیا): وەزیری دەرەوەی توركیا ڕایدەگەیەنێت، لەلایەن چەند گروپێكی ناو یەكێتی و بزوتنەوەی گۆڕانەوە پشتیوانی پەكەكە كراوە و بەوهۆیەوە توانیویانە دابەزنە ناو شاری سلێمانی، دەشڵێت، توركیا و ئەمریكا و بەغدا و هەولێر، دژی پەكەكەن. بە گوێرەی هەواڵێكی ئاژانسی ئەنادۆڵی توركیی، مەولود چاوش ئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیا لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا ئاشكرایكردووە، وەزیرێكی حكومەتی هەرێمی هەرێمی كوردستان كە سەر بە پارتەكەی تاڵەبانی بووە، پێی ڕایگەیاندووە، گروپێك لەناو حزبەكەی (یەكێتی نیشتمانی كوردستان)، پشتیوانیان لە پەكەكە (پارتی كرێكارانی كوردستان) كردووە، كە وەك چاوش ئۆغڵۆ لەزاری وەزیرەكەی (یەكێتی)یەوە، وتویوتی، كە ئەوان دژی بوون و ئێستا باجی ئەو هاوكارییانە دەدەن. ئۆغلۆ لەزاری وەزیرەكەی (یەكێتی)یەوە، ئەوەشی وتوە، پەكەكە ڕێنمایی دەداتە سەركردایەتی حزبەكەی ئێمە (یەكێتی) و ئێستا هەڕەشەیان لێدەكات، وەزیری دەرەوەی توركیا جەختی لەوەشكردوە، لەلایەن چەند گروپێكی ناو یەكێتی و بزوتنەوەی گۆڕانەوە پشتیوانی پەكەكە كراوە و بەوهۆیەوە توانیویانە دابەزنە ناو شاری سلێمانی. سەبارەت بە دۆخی (مەنبەج)یش، ئۆغڵۆ ڕایگەیاندوە، هەماهەنگییەكان چوارقۆڵی دەبن و توركیا و ئەمریكا و بەغدا و هەولێر پێكەوە دژی پەكەكەن.
(درەو میدیا): یەكینەكانی پاراستی گەل " یەپەگە" رایدەگەیەنێت راوێژكارە سەربازییەكانیان لە مەنبەج دەكشێننەوە، ئەوەش دوای رۆژێك دێت لە راگەیاندنی رێككەوتنی توركیا و ئەمریكا لەسەر نەخشەرێگایەك بۆ بەڕێوەبردنی شاری مەنبەجی باكوری سوریا. لە ڕاگەیەندراوێكدا فەرماندەیی گشتیی یەكینەكانی پاراستنی گەل “یەپەگە” ئاشكرایكرد: " لە چوارچێوەی ستراتژیی گشتیی یەپەگە بۆ شەڕی دژ بە تیرۆر و داعش، ئەنجومەنی سەربازیی مەنبەج داوای هاوكاری لێ كردین، تا پێكەوە شارەكە لە چەتەكانی داعش ڕزگار بكەین. ئەو داوا كارییە بەفەرمی لە سەرەتای ساڵی ٢٠١٦دا ئاڕاستەی ئێمە كرا. ئێمەش وەك یەپەگە، لە سەر بنەمای ئەو داخوازییە لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانانی نێودەوڵەتی ڕێككەوتین و ئۆپەراسیۆنی ڕزگاركردنی مەنبەجمان لە ڕۆژی ١ی حوزەیرانی ساڵی ٢٠١٦دا دەست پێكرد، كە پاشان ماوەی دوو مانگی خایەند و دەرەنجام سەركەوتنی بەدوادا هات و تیرۆریستانی داعش لە شارەكە وەدەرنران و بەشێكی زۆری گوندەكانی دەوروبەری مەنبەجیش پاككرانەوە. بە گشتی بەرخۆدان تا ڕۆژی ١٥ی ئابی ٢٠١٦ بەردەوام بوو و لەو ڕێككەوتەدا بە ڕاگەیەندراوێك جاڕی سەركەوتنی ئۆپەراسیۆنەكە درا". یەپەگە ڕاشیگەیاندووە: " پاش ئەوەی مەنبەج ڕزگار كرا، ئارامی و ئاسایش بۆ ناوچەكە گەڕێندرایەوە، لە ڕێككەوتی ١٦ی مانگی ١١ی ٢٠١٦دا، وەك ئیدارەی سەربازی و مەدەنی شارەكە و دەروبەریمان ڕادەستی هێزەكانی ئەنجومەنی سەربازیی مەنبەج كرد و هێزەكانمان كشاندەوە و بەفەرمیش ئەو كشانەوەیەمان ڕاگەیاند و بۆ ئەوەش مەراسیمی سەربازییمان ڕكخست و بەشێوەیەكی زیندوو لە تەلەفزیۆنەكانەوە بڵاوكرایەوە". یەپەگە ئاشكراشیكردوە: " لەسەر داوای ئەنجومەنی سەربازیی مەنبەج، چەندین گروپ لە فەرماندەكانی یەپەگە وەك ڕاوێژكار لە شارەكە و دەوروبەری مانەوە. ئەو گروپانە كاریان پەروەردە و ڕاوێژی سەربازی بوو بە هێزەكانی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج. هەڵبەتە ئەوەش لە ژێر چاودێریی هێزەكانی هاوپەیمانانی نێودەوڵەتی ئەنجام درا." فەرماندەیی گشتیی یەكینەكانی پاراستنی گەل - یەپەگە، ئەوەشی خستووەتە ڕوو: " ئێستاش پاش ۲ ساڵ ئەنجومەنی سەربازیی منبج گەیشتووەتە ئاستێك كە دەتوانێت خۆی بەرێوەبەرێت و پەروەردە بكات، بۆیە فەرماندەیی گشتیی یەپەگە ئیدی بە پێویستی نابینێت ڕاوێژكارەكانی لە منبج بمێنەوە و بڕیاری كشانەوەیانی داوە." لە كۆتایی ڕاگەیەندراوەكەیدا یەپەگە دەستنیشانی كردوە: " ئێمە وەك هێزەكانی یەپەگە بۆ ڕایگشتی مەنبەج دووپاتی دەكەینەوە، بۆ ڕزگاركردن و ئازادكردنی هاوڵاتیانمان و پاراستنیان لە چەتەكانی داعش، بە تێكۆشان و فیداكارییەوە ئەركی سەر شانمانە بەجێ دەهێنین و لەسەرییشی بەردەوام دەبێن تا ئەو كاتەی بە تەواوەتی كۆتایی بە تیرۆرستان دەهێنین و ئاسایش و ئارامی یەكجارەكی بۆ هەموو ناوچە ڕزگاركراوەكان دابین دەكەین".
.gif)
درەو میدیا: لەدوای هەڵبژاردنی 12ی ئایاری 2018 و دەرئەنجامەكانی كاریگەری لەسەر حزبەكان درووست كردووەو لە پێناو خۆ رێكخستنەوەو ئامادەكاری بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، كۆمەڵێك گۆڕانكاری ناوخۆیی دەكەن. یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەیەوێت گۆڕانكاری لە مەڵبەند و دامەزراوەكانی حزبەكەدا بكات و لە دواهەمین كۆبوونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتیدا تاوتوێی ئەو گۆڕانكاریانە كراوە و بەڵام بڕیاری كۆتایی لەسەریان نەدراوە. بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا" گۆڕانكارییەكانی یەكێتی بەمشێوەیەیە: • رابەری سەید ئیبراهیم لە بەرپرسی مەڵبەندی كۆیەوە دەگوازرێتەوە و دەكرێتە لێپرسراو یاخود سەرپەرشتیاری مەكتەبی راگەیاندنی یەكێتی كە ئێستا ئەو مەكتەبە لەلایەن قادر عەزیز ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی بەڕێوەدەبرێت و بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتیش دەبێت ئەو كەسەی بەرپرسی مەكتەبی راگەیاندن وەردەگرێت ئەندامی مەكتەبی سیاسی بێت، بۆیە پێ دەچێت رابەری سەید برایم بكرێتە جێگری لێپرسراوی مەكتەبی راگەیاندن. * عوسمان بانی مارانی وەک لێپرسراوی مەڵبەندی کۆیە دەستنیشانکراوە • عەبدولڕەزاق فەیلی دەكرێتە بەرپرسی كاروباری مەكتەبی سیاسی یەكێتی. • سامان گەرمیانی دەكرێتە بەرپرسی مەڵبەندی گەرمیانی یەكێتی. • هەڵۆ پێنجوێنی بۆ بەرپرسی مەڵبەندی شارەزوور • سیروان كوێخا نەجم بۆ بەرپرسی مەڵبەندی چەمچەماڵ • بەرزان ئەحمەد كوردە بۆ شوێنی د. جوان ئیحسان سەرۆكی بۆردی لاوان و رێكخراوە ناحكومییەكان. زانیارییەكان ئاماژە بەوەشدەكەن كە پارتی دیموكراتی كوردستانیش سەرقاڵی ئاڵوگۆڕی پۆستە حیزبیەكانی دەڤەری سلێمانی – هەڵەبجەیە. زانیارییەكان ئاماژە بە گۆڕینی ئەدهەم بارزانی بەرپرسی ئەنجومەنی سەركردایەتی ئەو حزبە دەكەن لە سلێمانی و هەڵەبجە بەڵام هێشتا زانیارییەكان پشتراست نەكراونەتەوە، هاوكات سەعید ئاغا بەرپرسی لقی 4 ی سلێمانی پارتی بە ئالان حەمە سەعید ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی سلێمانی دەگۆڕێت و فازل بەشارەتی بەرپرسی لقی هەڵەبجەی پارتیش دەگۆڕدرێت بە بەسام عەلی كادری پێشكەوتووی پارتی . بەپێی زانیاریەكانی درەو میدیا هەریەك لە هاوپەیمانی بۆ دیموكراتی و دادپەروەری و بزووتنەوەی گۆڕان و یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان گۆڕانكاری لە پۆستە حزبیەكانیان دەكەن. هاوپەیمانی بڕیارە لە گۆڕانكاری پۆستی دەڤەرەكان و دامەزراوەی هەڵبژاردن و راگەناندنەكەیدا بكات، بڕیارە بزووتنەوەی گۆڕانیش لە گۆڕانكاری لە بەرپرسی هەندێك لە ژوورەكان و باژێروانەكان دەكات و بەتایبەتیش شیخ هیمداد بەرپرسی ژوری پەیوەندیە سیاسیەكانی بزوتنەوەی گۆڕان دەستی لە كاركێشاوەتەوەو شوێنەكەی پڕدەكرێتەوە. یەكگرتووی ئیسلامی كوردستانیش گۆڕانكاری لە هەندێك لە پۆستەكانیدا دەكات بە تایبەتیش قسە لەسەر ئاڵوگۆڕی پۆستەكانی بەرپرسی مەڵبەندەكانی چەمچەماڵ و رانیەو گەرمیاندا دەكرێت.
درەو میدیا: سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان پێشنیازی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق بۆ مەسعود بارزانی دەكات و ئەویش ڕەتیدەكاتەوە. ڕۆژنامەی حەیاتی چاپی لەندەن لە ژمارەی ئەمڕۆیدا و لەزاری دوو سەركردەی باڵای پارتیەوە كە ناوەكانی ئاشكرانەكردون، بڵاویكردوەتەوە، لە كۆبونەوەی ئەم دواییەی سەركردایەتی حزبەكەیاندا، پێشنیازی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقیان بۆ مەسعود بارزانی سەرۆكی حزبەكەیان كردوە، بەڵام ناوبراو ڕەتیكردوەتەوە. ئەو دوو سەركردەیەی پارتی هۆكاری ڕەتكردنەوەی پۆستی سەرۆك كۆماریان لەلایەن بارزانیەوە بۆ ئەوە گەڕاندوەتەوە، ناوبراو ئامانجی بەدەستهێنانی مافەكانی گەلی كوردە نەك گەڕان بەدوای پۆستدا. پێشنیازكردنی ئەو پۆستە لە كاتێكدایە، بەپێی دابەشكارییەكانی نێوان یەكێتی و پارتی لە هەرێمی كوردستان و عێراق، لە ماوەی سێ خولی ڕابردوو كە 12 ساڵ دەكات، پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق لای یەكێتی نیشتمانی كوردستان بووە و پۆستی سەرۆكی هەرێمیش لە دەستی پارتی دیموكراتی كوردستاندا بووە. لە دوای هەڵبژاردنەكانی 12ی ئایاری ڕابردووی پەرلەمانی عێراق بەرپرسانی پارتی لە چەندین بۆنەی جیاوازدا خواستی حزبەكەیان بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق نەشاردوەتەوە و بە مافی خۆیانی دەزانن، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش بەردەوام جەخت لەوەدەكات كە ئەو پۆستە بە ماف و ئیستحقاقی خۆی دەزانێت و بۆ وەرگرتنی پۆستەكەش زیاد لە كاندیدێكی هەیە.
(درەو میدیا): مەولود چاوش ئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیا ئەمڕۆ سێشەممە رایگەیاند بە گوێرەی نەخشەرێگاكەی كە ئەنكەرە و واشنتۆن رێككەوتنیان لەسەركردووە چەكدارەكانی یەكینەكانی پاراستی گەل " یەپەگە" لە كاتی بەجێهێشتنی مەنبەجدا ئەمریکا چەكەکانیان لێ وەردەگرێتەوە. چاوش ئۆغڵۆ لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەنووسان لە شاری ئەنتالیای باشووری توركیا وتی:" جێبەجێكردنی ئەو نەخشەرێگایەی لەگەڵ مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا لە واشنتۆن پەسەندمانكرد، لە ماوەی 10 رۆژدا دەستپێدەكات و لە ماوەی شەش مانگدا جێبەجێ دەكرێت و پێویستیشە ئەو نمونەیە لە داهاتوودا لە رەققە و كۆبانێ و ناوچەكانی تری ژێر دەسەڵاتی یەپەگە جێبەجێ بكرێت." وەزیری دەرەوەی توركیا راشیگەیاند ئەمریكا بەڵێنی نەداوە یەكینەكانی پاراستی گەل وەك رێكخراوێكی تیرۆریستی بناسێنێت و ئاشكراشیكرد، هاوكاری و هەماهەنگی توركیا و ئەمریكا لە مەنبەج جێگەی كاری هاوبەشی توركیا و روسیا لە سوریا ناگرێتەوە.
(درەو میدیا): دادگای فیدراڵی عێراق هۆكاری پەسەندنەكردنی ناوی كاندیدە دەرچووەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراق ئاشكرادەكات و رایدەگەیەنێت تائێستا ناوی كاندیدەكانی بەدەست نەگەیشتووە. ئیساس ساموك وتەبێژی دادگای فیدراڵی لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریە نیوز" وتی :" ناوی براوەكانی بۆ ئەندامێتی ئەنجومەنی نوێنەران هەتا ئێستا نەگەیشتوەتە دادگای فیدراڵی." ساموك وتیشی:" هەر كاتێك لیستی ناوەكان لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە گەیشتە دادگای فیدراڵی دوای یەكلایكردنەوەی تانە و سكاڵاكان لە دەستەی دادوەری دادگای تەمیزی فیدراڵی، ئەو كاتە دوای وردبینكردنی دادگای فیدراڵی پەسەندی دەكات."
.gif)
ماوەیەكە رۆژنامەی ئاوێنە بە قۆناغێكی سەختی داراییدا تێپەردەبێت و چیتر رۆژنامەكە ناتوانێت درێژەی بە كاكردن بدات و بە شێوەیەكی كاتی رادەگیرێت. رۆژنامەی ئاوێنە پاش 12 ساڵ بەردەوام بون و بڵاوكردنەوەی 927 ژمارەی 20 لاپەڕەیی، بەهۆی قەیرانی داراییەوە ناتوانێت بەردەوام بێت‌و بەشێوەیەكی كاتی رادەگیرێت. رۆژنامەكە بڵاویكردوەتەوە، لەماوەی چوار ساڵی رابردودا كە ئاوێنە بەقەیرانێكی سەختی داراییدا تێپەڕیوە، چەندان پێشنیاری هاوكاری كردن‌و پێدانی پارەی زۆری بەشێوەی ژێر بەژێر‌و شاراوە رەتكردوەتەوەو راگرتنی رۆژنامەكەی لەتەسلیم كردنی بەلایەن‌و بەرپرسانی سیاسی پێباشتر بوە. ئاوێنە وەك میدیایەكی تەواو سەربەخۆ نەیویستوە زمانحاڵی هیچ دەسەڵاتێكی سیاسی و هیچ دەسەڵاتێكی سەرمایە و بازرگانی بێت و لە چاویلكەی بەرژەوەندی ئەوانەوە لە روداوەكان بڕوانێ و بەپێی خواستی ئەوان روماڵیان بكات. لە ئەمڕۆشەوە ئاوێنە بەپێی گرێبەستێك كە لەگەڵ كونسوڵخانەی گشتی ئەمەریكا لە هەولێر ئەنجامیداوە، 8 ژمارەی 8 لاپەڕەیی تایبەت بە هەڵبژاردنەكانی عێراق و كوردستان بڵاودەكاتەوە. لە كاتێكیشدا كە رۆژنامەی ئاوێنە رادەگیرێت، ماڵپەڕی ئاوێنە بەردەوام دەبێ و هەوڵدەدات لە ئایندەیەكی نزیكدا بە دیزاینێكی نوێ و بەشێوازی كاركردنێكی نوێوە، بەرهەمەكانی پێشكەش بكات.
.gif)
(درەو میدیا): " ئەوانەی دوێنێ دژی سەدام حوسێن شەڕیان دەكرد بۆ ئازادیی كوردان، ئەمڕۆ خۆیان كوردان دەچەوسێننەوە. كوردانی ئازادیخواز دەكوژن. رۆژنامەنوسان دەكوژن. شەڕی ناوخۆیان كردوە و كەس سزانەدرا، كورد لێیان خۆش بو بەو مەرجەی دەست بۆ خوێنی كورد نەبەنەوە، بەڵام دەیان خۆپیشاندەریان كردە قوربانیی و چوار رۆژنامەنوسیان كوشتن. لە ریفراندۆمدا ئەوەی رەخنەی گرت بە خائینیان دانا" ئەمە بەشێك بوو لە وتاری رۆژنامەنووس كەمال چۆمانی كە لەپەرلەمانی ئەوروپا و لە كۆنفرانسی سییەمین ساڵەی خەڵاتی ساخارۆف پێشكەشی كرد. كەمال چۆمانی لە پەیجی تایبەتی خۆی سەبارەت بە وتارەكەی لە پەرلەمانی ئەوروپا نوسیویەتی" رۆژی ٤ و ٥ی حوزەیران لە كۆنفڕەنسی سییەمین ساڵەی خەڵاتی ساخرۆف بەشدار بوم كە تێیدا لەبارەی رەوشی ئازادیی رادەربڕین و ئازادیی سیاسیی و بارودۆخی سیاسیی لە هەرێمی كوردستان قسەمكرد، لە كۆنفڕەنسێكی وادا، دەرفەتی ئەوەم پێدرا نەك هەر دۆخی دژواری ئازادیی قسەكردن و ئازادیی سیاسیی لە هەرێمدا باسبكەم، بەڵكو باسی ئەو هەڕەشە و فشارانەشم كرد كە لەسەر خۆشم بونە. چۆمانی ئاماژە بەوەش دەكات" ئەمەم كردە دەستپێكی باسكردنی ئەو پێشێلكارییانەی بەرانبەر رۆژنامەنوسان و ئازادیخوازان و ئازادیی سیاسیی دەكرێت، تا دەگاتە تەزویری ئینتیخابات و كۆنترۆڵكردنی نەوت و تەقەكردن لە بارەگای حیزبی ئۆپۆزسیۆن. باسم لە میلیشیا و ئاسایشی حیزبی كرد. بە نمونە باسم لەوە كرد چۆن رۆژنامەنوسێك لەسەر تەنزێكی سیاسیی تیرۆركرا. چۆن دوای دوای لە خۆپیشاندان داواكانی گەل نەبیستران و رۆژنامەنوسان لێیان درا و خۆپیشاندەران كوژران و بریندار كران. بێگومان باسی داخستنی پارلەمان و خۆسەپاندن و ویستی تاكڕەوییانەم كرد: دەقی نوسینەكەی كەمال چۆمانی لە پارلەمانی ئەوڕوپا باسی چیم كرد؟ رۆژی ٤ و ٥ی حوزەیران لە كۆنفڕەنسی سییەمین ساڵەی خەڵاتی ساخرۆف بەشدار بوم كە تێیدا لەبارەی رەوشی ئازادیی رادەربڕین و ئازادیی سیاسیی و بارودۆخی سیاسیی لە هەرێمی كوردستان قسەمكرد. لە كۆنفڕەنسێكی وا دا، دەرفەتی ئەوەم پێدرا نەك هەر دۆخی دژواری ئازادیی قسەكردن و ئازادیی سیاسیی لە هەرێمدا باسبكەم، بەڵكو باسی ئەو هەڕەشە و فشارانەشم كرد كە لەسەر خۆشم بونە. لە ماوەی ١٠-١٥ دەقیقەدا، دەبێت زۆر كورت قسەبكەیت. بۆ منیش كورت قسەكردن زەحمەتە بەتایبەت كاتێك بە زمانی داییك قسەناكەیت و یەك دونیا شتیشت لە هەگبە دایە دەتەوێت بەو ئامادەبوانەی بگەیەنی كە زۆربەیان ئەندام پارلەمانی ئەوڕوپا، چالاكانی داكۆكیكردن لە ئازادیی و دیموكراسیی و مافی مرۆڤ، وەرگرانی خەڵاتی ساخرۆفن لە ٣٠ ساڵی رابردودا. بە كورتی گوتم لە مێژودا، كورد خەباتێكی دورودرێژی بۆ ئازادیی كردوە. لە پێناو ئەو خەباتە بۆ ئازادیی و دیموكراسییدا، روبەڕوی جێنۆساید و قەتڵوعام بۆتەوە. ئەو خەباتە ئێستاش بەردەوامە؛ لە ئێران كوردان مافیان نییە و رامین پەناهی چاوەڕیی مەرگ دەكات. لە توركیا بەربژێری سەرۆكایەتیی هەدەپە لە زیندانە. لە سوریا بەشار ئەسەد بەر لە هەر نەتەوەیەك قەتڵوعامی كوردی كرد. بەڵام لە هەرێمی كوردستاندا، لە ١٩٩١ دۆخەكە گۆڕاوە. لە ٢٠٠٣ەوە بەڕەسمیی لەلایەن عێڕاق و كۆمەڵگای نێودەوڵەتییەوە دان بە فیدراڵیی هەرێمی كوردستان نراوە. بەڵام تراژیدیاكە ئەوەیە، ئەوانەی دوێنێ دژی سەدام حوسێن شەڕیان دەكرد بۆ ئازادیی كوردان، ئەمڕۆ خۆیان كوردان دەچەوسێننەوە. كوردانی ئازادیخواز دەكوژن. رۆژنامەنوسان دەكوژن. شەڕی ناوخۆیان كردوە و كەس سزانەدرا، كورد لێیان خۆش بو بەو مەرجەی دەست بۆ خوێنی كورد نەبەنەوە، بەڵام دەیان خۆپیشاندەریان كردە قوربانیی و چوار رۆژنامەنوسیان كوشتن. لە ریفراندۆمدا ئەوەی رەخنەی گرت بە خائینیان دانا. ئەمەم كردە دەستپێكی باسكردنی ئەو پێشێلكارییانەی بەرانبەر رۆژنامەنوسان و ئازادیخوازان و ئازادیی سیاسیی دەكرێت، تا دەگاتە تەزویری ئینتیخابات و كۆنترۆڵكردنی نەوت و تەقەكردن لە بارەگای حیزبی ئۆپۆزسیۆن. باسم لە میلیشیا و ئاسایشی حیزبی كرد. بە نمونە باسم لەوە كرد چۆن رۆژنامەنوسێك لەسەر تەنزێكی سیاسیی تیرۆركرا. چۆن دوای دوای لە خۆپیشاندان داواكانی گەل نەبیستران و رۆژنامەنوسان لێیان درا و خۆپیشاندەران كوژران و بریندار كران. بێگومان باسی داخستنی پارلەمان و خۆسەپاندن و ویستی تاكڕەوییانەم كرد. ئەركی ئازادیخوازان و دیموكراسیخوازانە لە هەركوێیەك بن، روی راستەقینەی ئەوانە نیشانبدرێت كە مافەكانی ئینسان پێشێلدەكەن و ئازادییەكان بەرتەسكدەكەنەوە و روبەڕوی ئازادیی سیاسیی دەبنەوە و ریفۆرم ئەنجامنادەن. من لە دامەزراوەی هامبۆڕگ بۆ داكۆكیكردن لە ئازادیی سیاسیی بۆ ماوەیەك دەمێنمەوە، ئەوە بە ئەركی خۆم دەزانم تا پێم دەكرێت دەنگی كپكراوی ناوخۆ بە دونیا بگەیەنم. باسم لەو ئالنگارییانە كرد كە لەپێش هەرێمی كوردستانن تا هەڵبژاردنی داهاتوی هەرێمی كوردستان كە ئەگەر هێزە میلیشیاكانی حیزب بەنیشتیمانیی و بەدامەزراوەیی نەكرێن، مەترسیی لەسەر هەرێمی كوردستان زیاتر دەبن. داواشم كرد یەكێتیی ئەوڕوپا فشارەكانی بۆ ئەو مەبەستە زیاتر بكات و لە هەڵبژاردنی داهاتوشدا هەوڵبدات هەڵبژاردن پاك و ئازاد بێت تا خەونی دیموكراسیی چیتر نەدزرێت.
.gif)
" خه‌ڵكی شەنگال و ئێزیدییه‌كان زۆر خۆشحاڵن كه ئه‌مریكییه‌كان هاتوونه‌ته شنگال و له‌وێ جێگیربن" ئەمە وتەی جه‌میل خدر عه‌بدال به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان له شەنگالە. رۆژی 1ی حوزه‌یران یه‌كه‌یه‌كی سه‌ربازی سوپای ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا به یاوه‌ری سوپای عێراق له لوتكه‌ی چل مێرای چیای شەنگال جێگیربوو، هاتنی هێزه ئه‌مریكییه‌كه به دوای خۆیدا لێكدانه‌وه‌ی سیاسی و سه‌ربازی جیاوازی بۆ كرا. جه‌میل خدر عه‌بداڵ به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان له شنگال دەڵێت هێزێكی ئه‌مریكی له ستراتیژیییترین شوێنی ناوچه‌ی شەنگال جێگیربوون، تائێستا دڵنیانین له مانه‌وه‌ی درێژخایه‌نی هێزه‌كه. به‌ڵام داعش له ناوچه‌كه ماوه به تایبه‌ت له به‌عاج و جزیره، زانیارییه‌كانیش ئه‌وه‌ن كه هه‌ڵمه‌ت ده‌ست پێكراوه، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته فڕۆكه بۆردوومانی پاشماوه‌كانی ده‌كات له رۆژئاوای كوردستان و له دیوی عێراق. هه‌ماهه‌نگیش له نێوان سوپای سوریای دیموكرات-هه‌ده‌سه و سوپای عێراق به هاوكاری ئه‌مریكییه‌كانه و تا ئوم زێدان ناوچه‌ی به‌عاج له سنوری نێوان رۆژئاوا و عێراق بچنه خواره‌وه و هه‌موو ناوچه‌كه پاكده‌كه‌نه‌وه. پلانه‌كه وایه دواتر سوپای عێراق تۆكمه بكه‌ن و جێگیری بكه‌ن و رێگا به تیرۆریسته‌كان نه‌ده‌ن له نێوان هه‌ردوو سنوور هاتوچۆ بكه‌ن و دۆخی ئه‌منی بشێوێنن. لەبارەی ئەوەی بوونی ئه‌مریكا چ په‌یامێكی سیاسی و سه‌ربازییه هەیە، جه‌میل خدر عه‌بدال پێی وایە چۆن له مه‌نبه‌ج بوونی ئه‌مریكی و فه‌ره‌نسییه‌كان وه‌ڵامێكه بۆ هێرشه‌كانی توركیا و مه‌ترسییه‌كان له‌سه‌ر رۆژئاوای كوردستان، لێره‌ش بوونی ئه‌مریكییه‌كان و سوپای عێراق هه‌مان په‌یامه. دەشڵێت: هه‌رچه‌نده ئه‌وه‌ش نازانین ئه‌و جێگیربوونه‌ی ئه‌مریكییه‌كان كاتییه یان درێژخایه‌ن، به‌ڵام خه‌ڵكی شنگال و ئێزدییه‌كان زۆر خۆشحاڵن كه ئه‌مریكییه‌كان هاتوونه‌ته شەنگال و له‌وێ جێگیربن.
.jpg)
(درەو میدیا): مەلود چاوەش ئۆغڵۆ وەزیری دەرەوەی توركیا لە واشنتۆن لەگەڵ هاوتا ئەمریكییەكەی مایك پۆمپیۆ كۆبووەوە و دوای كۆبوونەوەكەش لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا رایانگەیاند لەسەر نەخشەرێگایەك بۆ بەڕێوەبردنی شاری مەنبەج لە رۆژئاوای كوردستان رێككەوتون. بەیاننامەكە ئاماژەی بەوەشداوە كە چاوەش ئۆغڵۆ و پۆمیۆ باسیان لە هاوكاری هەردوو وڵات كردووە لە سوریا و هەنگاوەكانی كە پێویستە هەردوولا بیگرنەبەر بۆ سەقامگیری و ئاسایش لە مەنبەج. ئاشكراشیكردووە كە هەردوو وەزیری رێككەوتن لەسەر ئەوەی كۆبوونەوەی زیاتر بكەن بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی نێوان. لەماوەی رابردوودا ئاژانسی ئەنادۆڵی توركیا قۆناغەكانی ئەو نەخشە رێگایەی تایبەت بە مەنبەجی بڵاوكردەوە كە ئەمڕۆ دووشەممە وەزیرانی دەرەوەی توركیا و ئەمریكا رێككەوتنیان لەسەر كردووە و قۆناغی یەكەمی نەخشتەرێگاكە خۆی لە دوورخستنەوەی هێزەكانی سوپای دیموكرات و پەیەگە و پەژەدا دەبینێتەوە لە خۆرئاوای فورات لە ماوەی یەك مانگدا. لە قۆناغی دووەمدا سوپای توركیا و هەواڵگری توركیا و ئەمریكا دوای 45 رۆژ لە كۆبوونەوەی 4ی حوەزیران ئەركی چاودێریكردنی مەنبەج دەگرنە ئەستۆ. لە قۆناغی سێیەمیشدا لە ماوەی 60 رۆژ دوای 4ی حوەزیران ئیدارەیەكی خۆجێی بۆ بەڕێوەبردنی شاركە پێدەهێنرێت و هەردوو ئەنجومەن خۆجێی و سەربازی شارەكە بەڕێوەبردنی شارەكە و ئاسایشی بەڕێوەدەبەن.
(درەو میدیا): "هێزەكانمان پێشڕەوی گەورەیان كردووە لەناوچەی خواكورك" ئەمە قسەی سلێمان سۆیلۆ وەزیری ناوخۆی توركیایە. لە دیدارێكدا لەگەڵ رۆژنامەنوسانی ئاژانسی ئەنادۆڵی وڵاتەكەی، سلێمان سۆیلۆ وتی: چیای قەندیل بوەتە پەناگەی پەكەكە. وەزیری ناوخۆی توركیا رایگەیاند" قەندیل ئامانجێكی دورمەودا نییە بەلای ئەوانەوە، هێزەكانی توركیا لە ناوچەی خواكورك پێشڕەوی گەورەیان كردووە و قەندیل دەكەن بە ناوچەیەكی ئارام بۆ ئاسایشی توركیا". قسەكانی وەزیری ناوخۆی توركیا هاوكاتە لەگەڵ جموجوڵە ئاشكراكانی سوپای توركیا لە ناوچەی سیدەكانی سەربە پارێزگای هەولێر، كە لە هەرێمی كوردستان شەپۆلێك ناڕەزایەتی بەدوای خۆیدا هێنا.
(درەو میدیا): چەند رۆژێكە كەمبونەوەی ئاستی ئاوی رووباری دیجلە خەڵكی عێراق نیگەران كردووە، سەرچاوەی كەمبونەوەی ئاوی روبارەكە دەگەڕێتەوە بۆ بەكارخستنی بەنداوی ئەلیسۆ لە باكوری كوردستان. دەسەڵاتدارانی عێراق دڵنیاییان بە خەڵكدا بۆ ئەمساڵ سەرچاوەی ئاوی خواردنەوە پارێزراوە و هیچ هەڕەشەیەكی لەسەر نییە، بەڵام وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكان ئاماژەی بەوەكرد زیانەكانی بەكاركەوتنی بەنداوی ئەلیسۆ لە وەرزی داهاتوودا قورستر دەبێت. بەنداوی ئەلیسۆ ساڵی 2006 لەلایەن حكومەتی توركیاوە لە باكوری كوردستان لەسەر روباری دیجلە دروستكرا، بەنداوەكە بەرزییەكەی (135) مەترەو پانییەكەی (1.820) مەترە، خەرجی دروستكردنی ئەم بەنداوە لەسەر حكومەتی توركیا (ملیارێك و 700 ملیۆن) دۆلار كەوتووە. هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی گلدانەوەی ئاو لە بەنداوی ئەلیسۆ، ئێرانیش لایخۆیەوە ئاوی زێی بچوكی گرتەوە كە دەڕژێتە هەرێمی كوردستانەوە. بەكارخستنی بەنداوی ئەلیسۆ لەكاتێكدایە یەك لەسەر دووی ئاوی روباری دیجلە پشت بەو ئاوە دەبەستێت كە لە خاكی باكوری كوردستانەوە هەڵدەقوڵێت. بەگوێرەی زانیارییەكان تەنیا لەماوەی ساڵی رابردودا پشكی ئاوی عێراق لە روبارەكانی دیجلە و فورات بە رێژەی 50% كەمیكردووە، لە هەشتاكانی سەدەی رابردوشەوە پشكی ئاوی عێراق بەرێژەی 80% كەمیكردووە. عێراق زیاتر لە (3 ملیار) مەتر سێجا روبەری هەیە بۆ ئەمباركردنی ئاو، بەشێوەیەكی گشتیش رێژەی 50%ی ئاو لە عێراق لەلایەن وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانەوە بۆ زەوییە كشتوكاڵییەكان تەرخانكراوە و بەو بڕەش لە ئاو دەتوانرێت (600 هەزار) دۆنم بەروبومی كشتوكاڵی و زیاتر لە (ملیۆنێك) دۆنم زەوی بێستان ئاودێری بكرێت، بەڵام بەهۆی قەیرانی ئاوەوە ئێستا (یەك ملیۆن) دۆنم زەوی كشتوكاڵی كەوتوەتە دەرەوەی پلانی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانەوە. بە شێوەیەكی گشتی ئاو لە عێراق بەمشێوەیە دابەشبووە بەسەر كەرتەكاندا: • كشتوكاڵ: 75% • كاروباری ماڵەوە: 8% • پیشەسازی: 2.5% • هۆڕ و زۆنگاوەکان: 12% • حەوزەكانی بەخێوكردنی ماسی: 2.5% حكومەتی عێراق بەم چوار رێگایە دەیەوێ روبەڕوی وشكەساڵی ببێتەوە: • رێنماییكردن لەبارەی بەكارهێنانی ئاوەوە • داخستنی ژمارەیەك لە وێستگەكانی شتنی ئۆتۆمبیل • داخستنی حەوزە نایاساییەكانی بەخێوكردنی ماسی • كۆتاییهێنانی بە زیادەڕۆیی پارێزگان لە پشكی ئاودا سەرچاوەی زانیارییەكان: سۆمەریەنیوز
.gif)
(درەو میدیا): چەند رۆژێكە كەمبونەوەی ئاستی ئاوی رووباری دیجلە خەڵكی عێراق نیگەران كردووە، سەرچاوەی كەمبونەوەی ئاوی روبارەكە دەگەڕێتەوە بۆ بەكارخستنی بەنداوی ئەلیسۆ لە باكوری كوردستان. دەسەڵاتدارانی عێراق دڵنیاییان بە خەڵكدا بۆ ئەمساڵ سەرچاوەی ئاوی خواردنەوە پارێزراوە و هیچ هەڕەشەیەكی لەسەر نییە، بەڵام وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكان ئاماژەی بەوەكرد زیانەكانی بەكاركەوتنی بەنداوی ئەلیسۆ لە وەرزی داهاتوودا قورستر دەبێت. بەنداوی ئەلیسۆ ساڵی 2006 لەلایەن حكومەتی توركیاوە لە باكوری كوردستان لەسەر روباری دیجلە دروستكرا، بەنداوەكە بەرزییەكەی (135) مەترە و پانییەكەی (1.820) مەترە، خەرجی بونیادنانی ئەم بەنداوە لەسەر حكومەتی توركیا (ملیارێك و 700 ملیۆن) دۆلار كەوتووە. هاوكات لەگەڵ دەستپێكردنی گلدانەوەی ئاو لە بەنداوی ئەلیسۆ، ئێرانیش لایخۆیەوە ئاوی زێی بچوكی گرتەوە كە دەڕژێتە هەرێمی كوردستانەوە. بەگەڕخستنی بەنداوی ئەلیسۆ لە كاتێكدایە یەك لەسەر دووی ئاوی روباری دیجلە پشت بەو ئاوە دەبەستێت كە لە خاكی باكوری كوردستانەوە هەڵدەقوڵێت. بە گوێرەی زانیارییەكان تەنیا لەماوەی ساڵی رابردودا پشكی ئاوی عێراق لە روبارەكانی دیجلە و فورات بە رێژەی 50% كەمیكردووە، لە هەشتاكانی سەدەی رابردووشەوە پشكی ئاوی عێراق بەرێژەی 80% كەمیكردووە. عێراق زیاتر لە (3 ملیار) مەتر سێجا روبەری هەیە بۆ گلدانەوەی ئاو، بەشێوەیەكی گشتیش رێژەی 50%ی ئاو لە عێراق لەلایەن وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانەوە بۆ زەوییە كشتوكاڵییەكان تەرخانكراوە و بەو بڕەش لە ئاو دەتوانرێت (600 هەزار) دۆنم بەروبومی كشتوكاڵی و زیاتر لە (ملیۆنێك) دۆنم زەوی بێستان ئاودێری بكرێت، بەڵام بەهۆی قەیرانی ئاوەوە ئێستا (یەك ملیۆن) دۆنم زەوی كشتوكاڵی كەوتوەتە دەرەوەی پلانی وەزارەتی سەرچاوە ئاوییەكانەوە. بەشێوەیەكی گشتی ئاو لە عێراق بەمشێوەیە دابەشبووە بەسەر كەرتەكاندا: • كشتوكاڵ: 75% • كاروباری ماڵەوە: 8% • پیشەسازی: 2.5% • هۆڕەكان: 12% • حەوزەكانی بەخێوكردنی ماسی: 2.5% حكومەتی عێراق بەم چوار رێگایە دەیەوێ روبەڕوی وشكەساڵی ببێتەوە: • رێنمایكردن لەبارەی بەكارهێنانی ئاوەوە • داخستنی ژمارەیەك لە وێستگەكانی شتنی ئۆتۆمبیل • داخستنی حەوزە نایاساییەكانی بەخێوكردنی ماسی • كۆتایهێنانی بە زیادەڕۆیی پارێزگان لە پشكی ئاودا سەرچاوەی زانیارییەكان: سۆمەریەنیوز
وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ پێدەچێت لە چەند رۆژی داهاتوودا حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق و سەرۆكی هاوپەیمانی " النصر" بژاردەكانی بۆ مانەوە لە حزبی دەعوەی ئیسلامیی یان كشانەوە لێی یەكلابكاتەوە، كە بژاردەی دووەمیان مەرجی چەند قەوارەیەكی ترە بۆ پشتگیریكردنی لە بەدەستهێنانەوەی پۆستی سەرۆك وەزیران، یەكێك لەو قەوارانەش " سائرون" ە بە سەرۆكایەتی موقتەدا سەدر كە باوەڕی وایە پۆستی سەرۆك وەزیران ماوەی 12 ساڵە لە لایەن حزبی دەعوەوە قۆرغكراوە و پێویستە بدرێتە قەوارەیەكی تری شیعە. تا ئێوارەی شەممە سەركردەكانی حزبی دەعوە سێ كۆبوونەوەی چڕیان كردووە بۆ تاوتوێكردنی رزگاركردنی حزبەكە لە لێكترازان و جیابوونەوەیەكی تر، كە لەوانەیە ئەگەر رووبدات فراوانتر بێت لەوەی ساڵی 2006 كاتێك بەهۆی ناكۆكیی لەسەر پۆستی سەرۆك وەزیران باڵێك لەلایەن ئیبراهیم جەعفەری وەزیری ئێستای دەرەوەی عێراق لە دایكبووە، و باڵێكی تریش بە سەرۆكایەتی نوری مالیكی، و ئێستاش چوونە دەرەوەی حەیدەر عەبادی و دەستلەكاركێشانەوەی لە حزبی دەعوە چەندین كەسی تری ناو حزبەكە لەگەڵ خۆیدا دەبات كە ژمارەیان كەم نیە. سەركردەكانی حزبی دەعوە بیرۆكەیەكیان خستوەتەڕوو، كە یەكێك لە ئەندامە دیارەكانی بە چارەسەرێكی مامناوەندی دادەنێت بۆ ئەوەی حزب لە پارچە پارچە بوون بپارێزرێت، بیرۆكەكەش ئەوەیە كە مەكتەبی سیاسی حزبی دەعوە لێكترازانی هەر ئەندامێكی رابگەیەنێت كە پۆستی سەرۆك وەزیران وەردەگرێت، ئەم بیرۆكەیە سەرەڕای گفتوگۆكردن لەسەری بەڵام مایەی رەزامەندی سەركردەكانی دەعوە نەبووە، و ئەندامێكی مەكتەبی سیاسی دەعوە بە بیرۆكەیەكی سادە و ساكار وەسفیكرد، هەندێك ئەندامی تریش داوایانكردووە گفتوگۆی بەشداری حزب لە حكومەت هەڵبپەسێردرێت بۆ پاراستنی یەكگرتوویی حزب، ئەوەش بە لای چەند ئەندامێكی ترەوە بەڵگەیە لەسەر هەڵپە بۆ پۆستەكان بكەن و دەستبەرداری بیروباوەڕەكانی حزب بن. لەلایەكی ترەوە كەسانی نزیك لە حەیدەر عەبادی جەختدەكەنەوە كە عەبادی بەنیاز نیە لە حزبی دەعوە جیاببێتەوە و بە ئاشكراش ئەوەی راگەیاندووە، بەڵام لە پشتی پەردەوە هیوخوازە لەو سەركردانەی دووربكەوێتەوە كە دەزانێت پرۆسەكەی سیاسییان لە عێراقدا تێكداوە و قەبارەی گەندەڵی داراییان بە باشی دەزانێت كە بووەتە هۆی تێكدانی سیستمی ئابووری وڵات. كەسێكی نزیكی عەبادی كە قسەی بۆ رۆژنامەی " العربی الجدید" ی قەتەری كردووە دەڵێت:" ئەگەر عەبادی لە حزبی دەعوە بكشێتەوە ئەوا بە واتای ئەوە دێت كە چەترێك نابێت بیپارێزێت." ئاماژەیبەوەشدا كە " ئیبراهیم جەعفەری وەزیری ئێستای دەرەوەی عێراق كە لە حزبی دەعوە چووە دەرەوە هەموو پشتیوانی و پارێزگارییەكی لەدەستدا كە پێشتر خۆی پێ پتەودەكرد و ئێستا ئەو بە شێوەیەكی نیمچە تەواوەتی لە دەرەوەی پرۆسەی سیاسییە و عەبادیش ئەمە باش دەزانێت." لایخۆشیەوە سەعد مەتڵەبی سەركردە لە هاوپەیمانی دەوڵەی یاسا كە نوری مالیكی سەرۆكایەتی دەكات ئاشكرایكرد لەگەڵ حزبەكانی هاوپەیمانیدا گەیشتونەتە رێككەوتن بۆ پێكهێنانی گەورەترین كوتلە و پێكهێنانی حكومەتی زۆرینە. مەتڵەبی روونیشیكردەوە كە " هاوپەیمانی نەسر كە حەیدەر عەبادی سەرۆكایەتی دەكات هەتائێستا لە سائرونەوە نزیكە." بە رای مەتڵەبی دواكەوتنی راگەیاندنی هاوپەیمانێتی حزبەكان بۆئەوە دەگەڕێتەوە كە هێشتا چاوەڕوانی پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن دەكەن لەلایەن دادگای فیدراڵیەوە، " دوای پەسەندكردنی ئەنجامەكان هاوپەیمانێتی كردن دەستپێدەكات بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق و ئێمەش رۆڵێكی بەرچاومان تێیدا دەبێت." سەعد مەتڵەبی لە لێدوانێكیدا بۆ رۆژنامەی " العربی الجدید" ئاشكراشیكرد " هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا هاوپەیمانی نێی دۆزیوەتەوە كە لە كوتلە جیاوازەكانی كورد و سوننە و شیعەیە بۆ پێكهێنانی حكومەتی زۆرینە، چونكە ئەو زۆرینەیەی هەوڵی بەدیهێنانی دەدەین بەبێ بووندی هەموو پێكهاتەكانی عێراق بەدی نایات" زیاتر وتیشی:" هاوپەیمانی نەسر و عەبادی زیاتر مەیلیان بەلای سائروندایە بۆ پێكهێنانی گەورەترین كوتلە، بەڵام سائرون كە موقتەدا سەدر سەرۆكایەتی دەكات مەرجی بۆ پشتیوانیكردن لە عەبادی ئەوەیە كە لە حزبی دەعوە بێتە دەرەوە و بە فەرمی دەستلەكاربكێشێتەوە لەو حزبە، بەو هەنگاوەش عەبادی خولی دووەكی سەرۆكایەتی بەدەستدەهێنێت كە هەوڵی بۆ دەدات، بەڵام ئەگەر عەبادی لە حزبی دەعوە بچێتە دەرەوە، كێ لە كێشە سیاسییەكان دەیپارێزێت؟ بە دەرچوونی پارێزگاریكردن لێی بەدەستدەدات." راشیگەیاند :"عەبادی لە شەستەكانی سەدەی رابردوەوە وەك بانگخوازێك لە حزبی دەعوە دانراوە و هەتا ئێستا نازانین هەڵوێستی لەسەر بڕیاری دەستلەكاركێشانەوە لە حزبی دەعوە چییە، من بە دووری دەزانم لە دەعوە بچێتە دەرەوە، بەڵام رەنگە موفاجەئە رووبدات، لەوانەیە رەونەقی دەسەڵات پاڵ بە عەبادییەوە بنێت بڕیاری دەستلەركێشانەوە بدات". موحسن كینانی ئەندامی هاوپەیمانی سائرونیش دەڵێت:" مانەوەی عەبادی لە چوارچێوەی حزبی دەعوەدا بەواتای ئەوە دێت كە كاریگەری حزبی لەسەر دەمێنێتەوە، بەوەش هیچ شتێكمان بۆ هاوڵاتیان نەكرد، ئەو حزبەی لە ماوەی 12 ساڵی رابردوودا عێراقی بەرەو شكست برد، لە ساڵانی داهاتووشدا خێر و چاكەی بۆ ناهێنێت". جەختیشیكردەوە كە :" دەرچوونی عەبادی لە حزب خێری بۆ خۆی و بۆ عێراقییەكان دەبێت و یارمەتیدەری دەبێت بۆئەوەی خولی دووەمی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران بەدەستبهێنێت".
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
