(درەو میدیا): ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق راگەیانرا، بەڵام هێشتا لەلایەن دادگای فیدراڵییەوە پەسەندنەكراون، بەڵام لە بەغدا ماراسۆنی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت و دابەشكردنی پۆستە سیادییەكان لە نێوان هەر سێ‌ پێكهاتەی " شیعە، سوننە، كورد" دەستیپێكردووە. ئێستا وەفدێكی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لە بەغدان و بەجیا كۆبوونەوە و دانوستانیان لەگەڵ لایەنە براوەكانی هەڵبژاردنەكە دەستپێكردووە. چاودێرێكی سیاسی ئاشكرایكرد كە كێبركێ لەسەر پۆستی سەرۆك كۆماری نوێی عێراق كە خاوەن دەسەڵاتێكی رەمزی و تەشریفاتییە لە نێوان كورد بەگشتی و یەكێتی و پارتی بە تایبەتی دەستیپێكردووە و خەمیس خەنجەریی كەسایەتی سوننەش كە دوای 15 ساڵ دوێنێ‌ چوارشەممە گەڕایەوە بەغدا، بە پشتیوانی و داواكاری توركیا چووتە ناو كێبركێی بەدەستهێنانی پۆستی سەرۆكی كۆمار. واسق هاشمی چاودێری سیاسی عێراقی لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریە نیوز" وتی " لە ناو ماڵی كورددا كێشە لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار هەیەن پارتی دیموكراتی كوردستان كاندیدی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار هەیە كە هۆشیار زێبارییە، لە كاتێكدا یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش د. بەره ساڵحی كاندیدكردووە بۆ ئەو پۆستە و كاردەكات بۆ ئەوەی لە رێگەی برێت مەكگۆرك و ئەو كەسایەتیانەی تر كە سەردانی هەرێم دەكەن بیچەسپێنێت." ئەو چاودێرە دەشڵێت:" سەرۆكی ئێستاش فوئاد مەعسوم هەرچەندە كە پێشتر رایگەیانددووە خۆی بۆ ئەو پۆستە كاندید ناكاتەوە، بەڵام باوەڕم وایە كە دەتوانێت رۆڵی یەكلاكەرەوە ببینێت لە چارەسەركردنی كێشەكەدا و خۆی كاندید بكاتەوە بۆئەوەی گەرەنتی لەدەستنەچوونی ئەو پۆستە بكات." بەوتەی ئەو چاودێری جگە لە كێبركێی پارتی و یەكێتی لەسەر پۆستی سەرۆك كۆمار، لایەنی سێیەمیش هاتوەتە ناو كێبركێكەوە و چەند لایەنێكی سوننەش داوای پۆستی سەرۆك كۆمار دەكەن. بە بۆچوونی هاشمی گەڕانەوەی خەمیس خەنجەر كەسایەتی سوننە دوای 15 ساڵ بۆ بەغدا رەنگە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار بێت بە فشاری توركیا، چونكە خەنجەر بەشداری هەڵبژاردنی نەكردوووە و ناتوانرێت بۆ سەرۆكی پەرلەمان كاندیدبكرێت. بەرای هاشمی ئەگەر پۆستی سەرۆك كۆمار نەدرێتە خەنجەر، ئەوا كێشە و ناكۆكی و دووبەرەكی لە نێو ماڵی سوننەدا روودەكات كە خۆی لە بنەڕەتدا دابەشبووە. دوێنێ‌ چوارشەممە خەمیس خەنجەر  دوای 15 ساڵ گەڕایەوە بەغدا و لەگەڵ سەلیم جبوری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق كۆبوەوە، خەنجە سەرەتا بڕیاربوو لە هاوپەیمانێتییەكەی ئوسامە نوجێفی بەشداری هەڵبژاردنەكان بكات، بەڵام دواتر كشایەوە. دەربارەی كاندیدكردنی هۆشیاری زێباری وەزیری پێشووی دارایی عێراق كە لەلایەن پەرلەمانەوە متمانەی لێ سەندرایەوە، عەبدولباری زێباری ئەندامی خولی پێشووی فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی عێراق ئاشكرایكرد هیچ لێكتێگەیشتنێك لە نێوان پارتی و یەكێتیدا نییە بۆ كاندیدكردنی هۆشیاری زێباری بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار و جەختیشیكردەوە كە ئەو پۆستە مافی یەكێتییە و یەكێتی لە رێگەی كۆبوونەوەی مەكتەبی سیاسی یەكێتییەوە كاندید بۆ پۆستەكە دیاریدەكات.    

ئامادەکردنی: نامیق رەسوڵ بردنەوەی جامی جیهانی تۆپی پێ بێ‌ گومان هیوا و ئومێد و ویستی هەموو یاریزانێكی تۆپی پێیە لەسەرتاسەری جیهاندا، ئەوەش بەهۆی ئەوەی هەر یاریزانێك ئەو جامە گرانبەها و بەناوبانگە بەرزبكاتەوە، دەبێتە خاوەنی پێگەیەك لە هەموو ژیانیدا. یاریەكانی جامی جیهانی تۆپی پێی " مۆندیال" هەر چوار ساڵێك بەڕێوەدەچێت و عاشقانی ئەو یاریە چاوەڕوانن كێ‌ ئەو نازناوە بەدەستدەهێنێت، كە 32 باشترین هەڵبژاردەی جیهان كێبركێی بەدەستهێنانی دەكەن. لە رابردوودا یاریزانانی تۆپی پێ هەموو هەوڵێكیان دەخستەگەڕ بۆ ئەوەی بگەنە یارییەكانی كۆتایی مۆندیال لە پێناوی بەرزكردنەوەی ناوی خۆیان وڵاتەكەیان، بەڵام لەگەڵ بەرەوپێشچوونی یارییەكە و تێكەڵاوبووونی لەگەڵ جیهانی دارایی و بزنسدا ئامانجەكانی تیپەكان زیاتربوون، وبە تەنها دەركەوتن و بەشداریكردن لە پاڵەوانێتییەكەدا بە واتای دەستكەوتنی دەستكەوتێكی مادی زۆر دێت. 21 ەمین پاڵەوانێتی جامی جیهانی بە چاودێری یەكێتی نێودەوڵەتی تۆپی پێ " فیفا" رۆژی 14ی حوزەیرانی داهاتوو لە روسیا دەستپێدەكات و تا 15ی تەموز بەردەوام دەبێت. لەم راپۆرتەدا ئەو خەڵاتە داراییانە دەخەینەڕوو كە فیفا بۆ ئەو 32 هەڵبژاردەیەكی دیاریكردووە كە بەشداری مۆندیالی روسیا دەكەن، كە بەراورد بە مۆندیالی 2014 بڕی خەڵاتەكان زیاتر كراون. خەڵاتە داراییەكانی جامی جیهانی 2018 و چۆنێتی دابەشكردنی تشرینی یەكەمی رابردوو یەكێتی تۆپی پێی نێودەوڵەتی " فیفا" رایگەیاند بڕی 400 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی تەرخانكردووە بۆ خەڵاتە داراییەكانی ئەو 32 هەڵبژاردەیەكی بەشداری مۆندیالی روسیا دەكەن و بەمشێوەیە دابەشدەكرێت: •    هەر هەڵبژاردەیەكی تۆپی پێ كە بەشداری خولی كۆمەڵەكانی پاڵەوانێتییەكە دەكات بڕی 9.5 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی وەردەگرێت، 1.5 ملیۆن دۆلار تێچووی خۆئامادەكردنە بۆ پاڵەوانێتییەكە و 8 ملیۆن دۆلاریش بۆ بەشداریكردنیەتی لە گەڕی یەكەمی پاڵەوانێتییەكە، ئەم بڕە پارەیەش بە سەركەوتن بۆ خولەكانی داهاتوو زیادەكات. •    هەر هەڵبژاردەیەك بگاتە قۆناغی 16ی پاڵەوانێتییەكە 12 ملیۆن دۆلاری ئەمریكی وەردەگرێت. •    هەر هەڵبژاردەیەك گەیشتە قۆناغی چارەكی كۆتایی 16 ملیۆن دۆلاری تر وەردەگرێت. •    ئەو دوو هەڵبژاردەیەكی لە چوار گۆشەی زێڕینی پاڵەوانێتییەكە دەكرێنە دەرەوە، یاری پلەی سێیەم و چوارەم دەكەن و ئەو هەڵبژاردەیەی پلەی سێیەم بەدەستدەهێنێت 24 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت و هەڵبژاردەی پلە چواریش 22 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت. •    ئەو دوو هەڵبژاردەیەی دەگەنە یاری كۆتایی بڕی 66 ملیۆن دۆلاریان بۆ تەرخانكراوە، ئەو هەڵبژاردەی جامەكە دەباتەوە 38 ملیۆن دۆلار وەردەگرێت و هەڵبژاردەی دووەمیش 28 ملیۆن دۆلاری پێ دەدرێت.      

(درەو میدیا): خراپی پەیوەندی نێوان لایەنە سیاسییەكانی سلێمانی لە پەیوەندی سیاسییەوە پەڕییەوە بۆ پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكانیش. هێشتا تارمایی نیگەرانییەكان لە ئەنجامی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی 12ی ئایار نەڕەویوەتەوە، ئەم بارودۆخە ئاڵۆزەی پەیوەندی سیاسی نێوان لایەنە سیاسییەكان بەتەواوەتی لە مەراسیمی بەخاكسپاردنی عادل موراد سەرۆكی ئەنجومەنی ناوەندی یەكێتی نیشتیمانی و یەكێك لە دامەزرێنەرانی ئەو حزبە بەدی كرا. ئەمڕۆ تەرمی عادل موراد لە ئەڵمانیاوە گەڕێندرایەوە بۆ سلێمانی و لە مەراسیمێكدا لە گردی (سەلیم بەگ) بەخاكسپێردرا. ئەوەی جێگەی تێبینی بوو، سەركردەی هیچ یەكێك لە لایەنە سیاسییە ركابەرەكانی یەكێتی لە مەراسیمەكەدا نەبینران بەتایبەتی سەركردەكانی (بزوتنەوەی گۆڕان و هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری)، كە مێژویەكی هاوبەشی كاركردنیان لەناو یەكێتی نیشتیمانی هەیە. تەنانەت سەركردەكانی پارتی دیموكراتی كوردستانیش لە مەراسیمەكەدا نەبینران، رەنگە ئەمە هۆكارەكەی بۆ رەخنە بەردەوام و توندەكانی عادل موراد لە پارتی بگەڕێتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بەشدارینەكردنی سەركردەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لە مەراسیمی هێنانەوە و بەخاكسپاردنی تەرمی عادل موراددا پەیوەندی بە رووداوەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایار و هێرشی سەر گردی زەرگەتەوە هەیە. ساردبونەوەی پەیوەندی كۆمەڵایەتی نێوان سەركردەكانی یەكێتی و گۆڕان لە مەراسیمی ساڵیادی كۆچی نەوشیروان مستەفا بەدی كرا كە 19ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هۆكاری نائامادەگی سەركردەكانی یەكێتی لە ساڵیادی كۆچی دوایی نەوشیروان بەهۆی خۆپاراستنیان بووە لە توڕەیی جەماوەری گۆڕان لە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن و زانیاریش هەیە سەركردەكانی گۆڕان ئاگاداریان كردوون پێیان باش نییە بەشداری ساڵیادەكە بكەن. جگە لە بەرهەم ساڵح سەرۆكی هاوپەیمانی بۆ دیموكراستی و دادپەروەری و سەركردەكانی بزوتنەوەی گۆڕان كە مێژوویەكی هاوبەشی خەباتی شاخ و شاریان لەگەڵ یەكێتی هەیە، هیچ یەكێك لە سەركردەكانی كۆمەڵی ئیسلامی و یەكگرتووی ئیسلامیش لە مەراسیمی هێنانەوە و بەخاكسپاردنی تەرمی عادل موراددا نەبینران.  

(درەو میدیا): لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا شیروان زرار وتەبێژی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان رایگەیاند، كۆمسیۆن بریاریداوە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە لە 30ی ئەیلولی داهاتوو بەرێوەدەچێت، بە سیستمی ئەلكترۆنی ئەنجامنادرێت و بە سیستمی پێشوو بەڕێوەدەچێت، واتە دەنگەكان بە دەست ئەژمار دەكرێن. شیروان زرار ئاماژەی بەوەشدا: هەموو هەوڵێك دەدەین بۆ رێگری لە ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكەدا، دەمانەوێت هەڵبژاردنێكی جیاواز لە هەڵبژاردنی عێراق ئەنجامبدەین و هەڵەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق دووبارە ناكەینەوە. 

(درەو میدیا):  مەلا بەختیار.. ئەو پیاوەی تاوەكو 25ی ئەیلول یەكێك بوو لە سەركردە دیارەكانی بەرەی ریفراندۆم و جیابونەوەی لە عێراق، ئێستا هەوڵی گەیشتن بە كورسی سەرۆك كۆماری عێراق دەدات. گەیشتن بە كورسی سەرۆك كۆمار رەنگە بۆ مەلا بەختیار دواین وێستگەی سیاسی بێت، بەتایبەتی لەكاتێكدا دۆخی ناوخۆیی حزبەكەی (یەكێتی نیشتمانی كوردستان) رۆژ لەدوای رۆژ ئاڵۆزتر دەبێت. لە كاتی نوسینی ئەم راپۆرتەدا مەلا بەختیار سەرۆكایەتی وەفدی یەكێتی نیشتمانی دەكات لە بەغداد، ئەو وەفدەی كە سەرەتا بڕیار بوو فوئاد مەعسوم سەرۆكایەتی بكات و دواتر سەرۆكایەتییەكەی گۆڕدرا بۆ مەلا بەختیار. مەلا بەختیار بەمدواییە لە لێدوانێكدا ئاماژەی بەناوی خۆی كرد وەكو كاندید بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆماری نوێی عێراق، ئەوەش كاتێك بوو كە وتی:"باڵیۆزی ئەمەریكا داوای لێكردم ببمە سەرۆك كۆماری عێراق، بەڵام رەتمكردەوە". هەوڵی مەلا بەختیار بۆ رۆشتن بەرەو بەغداد تازە نییە، بەر لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو، دەنگۆی ئەوە هەبوو كورد ئەمجارە لە بری پۆستی سەرۆك كۆمار پۆستی سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران (پەرلەمان)ی عێراق وەرگرێت، ئەوكات مەلا بەختیار وەكو ئامادەكارییەك بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە ویستی لەسەر قەزای خانەقین خۆی بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق كاندید بكات و فۆرمی كاندیدبونیشی وەرگرت، بەڵام دواتر و پاش دڵنیابوون لەوەی كورد پۆستی سەرۆك كۆمار وەردەگرێتەوە، لە كاندیدبونەكەی كشایەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەئێستادا لە ناوەندی سیاسی یەكێتی نیشتیمانی و پارتی دیموكراتی كوردستاندا باس لە سێ كەس دەكرێت بۆ وەگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار، ئەو كەسانەش بریتین لە هەریەكە لە (لەتیف رەشید- هۆشیار زێباری- مەلا بەختیار). یەكێتی نیشتمانی كوردستان پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق بە پشكی خۆی دەزانێت، بەڵام بەرپرسانی پارتی چەندجارێك و لە چەند لێدوانێكی جیاوازدا ئەوەیان رەتكردەوە. پۆستی سەرۆك كۆمار پێشتر لەچوارچێوەی رێككەوتنێك لەنێوان یەكێتی و پارتی درا بە یەكێتی، ئەوەش لەبەرامبەر وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەلایەن مەسعود بارزانییەوە، ئێستا ئەو رێككەوتنە كۆتایی هاتووە، چیتر نە جەلال تاڵەبانی لەژیاندا ماوە و نە مەسعود بارزانیشی لە پۆستی سەرۆكی هەرێمدا ماوەتەوە. بەپێی هەندێك زانیاری، ماڵباتی جەلال تاڵەبانی خوازیارن لەتیف رەشید هاوسەری شاناز ئیبراهیم ئەحمەدی خوشكی هیرۆ ئیبراهیم ئەحمەد پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق كاندید بكەن، بەڵام رەنگە هەوڵەكەیان سەركەوتوو نەبێت، بەتایبەتی لەكاتێكدا كە پارتی دژی كاندیدكردنی لەتیف رەشیدە، ئەوەش بەهۆی رەخنە بەردەوامەكانی شاناز ئیبراهیم ئەحمەدی هاوسەری لە پارتی و بنەماڵەی بارزانی. هەڵوێستی پارتی دژی كاندیدبونی لەتیف رەشید رەنگە وابكات دواجار بازەكە بەسەر شانی مەلا بەختیارەوە بنیشێتەوە، ئەگەرچی بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) مەلا بەختیار دڵخوازی ئێرانییەكان نییە. كێ دەتوانێت ببێت بە سەرۆك كۆمار بەپێی ماددەی (73)ی دەستوری عێراق، ئەو كەسەی كە دەبێت بە سەرۆك كۆماری عێراق دەبێت (4) مەرجی تێدا بێت، هیچ یەكێك لە مەرجەكان ئاماژەی بە (بڕوانامەی زانستی) نەكردووە، بەڵام لە یاسای ژمارە (8)ی ساڵی 2012ی تایبەت بە كاندیدبوون بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار، لە بڕگەی چوارەمی مادەی یەكەمدا دەڵێ" كاندید بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار نابێت بڕوانامەی خوێندنی لە بەكالۆریۆس كەمتر بێت و دەبێت ئەو بڕوانامەیە لەلایەن وەزارەتی خوێندنی باڵاو توێژینەوەی زانستی عێراقەوە پەسەندكرابێت".  بەڵام بەپێی زانیارییەكان مەلا بەختیار بڕوانامەی زانكۆی نیە، بۆیە رەنگە ئەم یاسایە ببێتە بەربەست لەبەردەم هەوڵەكان بۆ گەیشتن بە كورسییەكەی مام جەلال لە بەغداد. كاندیدەكانی تر كێن ؟ جگە لە بڕوانامە، چەند كەسێكی تر كە هەوڵی گەیشتن بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار دەدەن، رەنگە دواجار ببنە بەربەست لەبەردەم هەوڵەكانی مەلا بەختیار. پێشتر (درەو میدیا) ئاشكرایكرد، برێت مەكگۆرك نوێنەری تایبەتی سەرۆكی ئەمریكا لە هاوپەیمانی نێودەوڵەتی پێشنیازی كردووە بۆ بەرهەم ساڵح سەرۆكی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری خۆی بۆ پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق كاندید بكات. (درەو میدیا) زانیویەتی، مەكگۆرك پرسی كاندیدكردنی بەرهەم ساڵحی بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار بە یەكێتی گەیاندووە و لەبەرامبەردا یەكێتی چەند مەرجێكیان هەبووە بۆ پشتیوانیكردن لە بەرهەم ساڵح، یەكێك لە مەرجەكان ئەوە بووە حزبەكەی هەڵوەشێنێتەوە و بگەڕێتەوە بۆ ناو یەكێتی، مەرجی دووەمیش ئەوە بوو كە بەرهەم ساڵح چووە بەغداد دەستوەردان لە كاروباری ناوخۆی یەكێتی نەكات. سەرباری ئەم هەوڵە نوێیە، بەرهەم ساڵح یەكێكە لەو كەسایەتییە سیاسیانەی هەرێمی كوردستان كە پێشتریش چاوی لە پۆستی سەرۆك كۆمار بووە، تەنانەت ئەو ساڵی 2014 یەكێك بوو لە كاندیدەكان لە ناوخۆی یەكێتی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك كۆمار، بەڵام سەركەوتوو نەبوو لە گەیشتن بەو پۆستە. لەدوای روخانی رژێمی پێشووی عێراقەوە، بەپێی رێككەوتنێكی سیاسی نەنوسراو، سێ پۆستە باڵاكەی عێراق بەمشێوەیە بەسەر پێكهاتەكاندا دابەشكراوە (سەرۆك كۆمار بۆ كورد- سەرۆكی پەرلەمان بۆ سوننە- سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران بۆ شیعە). سێ خولی رابردووی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق لەناو كورددا بۆ یەكێتی نیشتیمانی بووە، جەلال تاڵەبانی دوو خول سەرۆك بوو، فوئاد مەعسومیش خولێكە سەرۆكایەتی دەكات، سەرباری هەوڵەكانی مەلا بەختیار، بەڵام هێشتا بە تەواوەتی رون نەبووەتەوە ئاخۆ دواجار كێ لەسەر كورسی پۆستی سەرۆك كۆماری داهاتووی عێراق دادەنیشێت؟.  

( درەو میدیا) : كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان پێشوازی لە لیژنەیەكی ئەنجومەنی نوێنەران نەكات كە بۆ لێكۆڵینەوە لە پێشێلكارییەكانی هەڵبژاردن پێكهێنراوە. عادل نوری وتەبێژی لیژنەی نەزاهەی پەرلەمانی عێراق و ئەندامی لیژنەی بەدواداچوونی راستیەكانی تایبەت بە پێشلێكارییەكانی هەڵبژاردن رایگەیاند لیژنەیەكیان سەردانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی كردووە، بەڵام پێشوازیان لێنەكراوە. عادل نوری لە لێدوانێكیدا بۆ سایتی " سۆمەریە نیوز" وتی :" لە پەرلەمانی عێراق لیژنەیەك بۆ بەدواداچوونی ئەو پێشێلكارییانە پێكهێنرا كە لە هەڵبژاردندا روویاندا و لیژنەكە لە ئەندامانی لیژنەی یاسایی و نەزاهە و كۆچ پێكهێنرا و دوو رۆژە پەیوەندی دەكەین بە كۆمسیۆنەوە، بەڵام وەڵاممان نادەنەوە و ئەوەش وایكرد ئەمڕۆ چوارشەممە پێنج پەرلەمانتار بچینە كۆمسیۆن بۆئەوەی نوسراوێكیان دەربارەی كاری لیژنەكە رادەست بكەن." عادل نوری لە بەشێكی تری لێدوانەكەیدا وتی:" رێگەمان نەدرا بچینە ناو كۆمسیۆن، ئەنجومەنی كۆمسیاران كۆبونەوەیەكیان كرد و بڕیاریاندا بەهیچ شێوەیەك مامەڵەمان لەگەڵدا نەكەن و رێگەش نادەن هیچ كەسیچك لە كۆمسیۆن پەیوەندیمان لەگەڵدا بكات هەروەها شەڕە قسە و پاڵپێوەنانیش لە نێوانماندا دروست بوو." وتەبێژەكەی لیژنەی نەزاهەی پەرلەمانی عێراق بە پێویسیشتی زانی پەرلەمان لە دانیشتنە ناساییەكەی سبەینێیدا میوانداری كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكان بكات، بەهۆی ئەوەی كۆمسیۆن دژی هەموو بەهاكانی شەفافیەت و پەیمان و ئەو سوێندەش هەڵگەڕاونەتەوە كە لە كاتی پێكهێنانیندا لەبەردەم پەرلەمان خواردیان.  

راپۆرتی شیكاریی: فازل حەمەڕەفعەت سەردەمێك سەرۆكی میلیشیا و ئێستا داوای پێكهێنانی حكومەتی تەكنۆكرات دەكات، ئەمە چیرۆكی ژیانی موقتەدا سەدرە، ئەو پیاوەی كە لە دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانیدا بوو بە ژمارە (یەك) لە عێراق و بە جۆرێك ئەوەی چاوی لە كورسی سەرۆك وەزیرانی نوێی عێراقە دەبێت بە ژێر عەباكەی سەدرا گوزەربكات. موقتەدا سەدر كێیە ؟ 12ی ئابی 1973 لە شاری نەجەف لەدایكبووە، چوارەمین كوڕی (محەمەد محەمەدسادق سەدر)ە، ئەو پیاوەی كە لەسەردەمی خۆیدا بەشێوەیەكی ئاشكرا رەخنەی توندی لە سەددام حسێن و حزبی بەعس دەگرت. موقتەدا سەدر سێ برای هەیە بەناوەكانی (موستەفا- موئمیل- مورتەزا)، بەڵام ئێستا تەنیا (مورتەزا) لە ژیاندا ماوە، موقتەدا هاوسەرگیری لەگەڵ كچی مامی خۆی كردووە، واتە كچی (محەمەد باقر سەدر)ی دامەزرێنەری حزبی دەعوەی ئیسلامی كە لەلایەن سەددام حسێنەوە كوژرا، سەدر منداڵی نییە. موقتەدا لە حەوزەی عیلمی نەجەف لەژێر دەستی باوكی و (محەمەد كەڵانتەر و محەمەد جەواهیری) خوێندویەتی و لەو سەردەمەی كە باوكی لەژیاندا بووە سەرپەرشتی زانكۆی ئاینی سەدری كردووە و بەرپرسیارێتی لیژنەی حقوقی شەرعی گرتوەتە ئەستۆ كە سەربە نوسینگەكەی باوكی بووە هەروەها چاودێری پرۆسەی لەچاپدانی كتێبەكانی كردووە و هاوكات سەرنوسەری گۆڤاری (الهدی) بووە. لە دوای راپەڕینی (شەعبانیە)ی شیعەكان لەدژی رژێمی سەددام لە ساڵی 1991، موقتەدا لەگەڵ باوك و براكانیدا دەستگیركراوە، پاش تیرۆركردنی سەید محەمەد سەدری باوكی، سەركردایەتی جوڵانەوەیەكی یاخیبوانەی كردووە لەدژی رژێمی بەعس، جوڵانەوەكەی ژمارەیەك هێرشی لەدژی هێزەكانی رژێمی بەعس ئەنجامدا، ئەو جوڵانەوەیە دواتر ناوی لێنرا "راپەڕینی 1999". موقتەدا لەڕووی خوێندنی ئاینییەوە پلەی (حجە الاسلام) لە حەوزەی عیلمی قوم بەدەستهێناوە و ئێستا دەخوێنێت بۆئەوەی بە پلەی (المجتهد) بگات. سەدر دوای روخانی رژێم لەدوای روخانی رژێمی پێشووی عێراق لەلایەن ئەمریكا و هاوپەیمانەكانییەوە لە ساڵی 2003، ناوی موقتەدا درەوشایەوە، ئەوەش كاتێك بوو دژایەتی بونی سوپای ئەمریكای كرد لە عێراق. لەو ساڵانەدا موقتەدا هاوشێوەی باوكی وتاری نوێژی هەینی مزگەوتی كوفەی كردبوو بە مینبەری دژایەتیكردنی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق، لە یەكێك لە وتارەكانیدا لەو مزگەوتە موقتەدا هەواڵی پێكهێنانی سوپای (مەهدی) راگەیاند و لە ساڵی 2004دا چووە شەڕی چەكدارییەوە لەگەڵ هێزەكانی ئەمریكا. سەرەتای تەقینەوەی شەڕی لایەنگرانی سەدر لەگەڵ سوپای ئەمریكا ئەو كاتەبوو كە پۆل َبریمەر حاكمی مەدەنی ئەمریكا لە عێراق فەرمانیدا بە داخستنی رۆژنامەی (الحوزە)ی سەربە سەدر، ئەو بڕیارە نیگەرانی لێكەوتەوە و لایەنگرانی سەدر خۆپیشاندانیان كرد، هێزەكانی هاوپەیمانان بە چەك روبەڕوی خۆپیشاندانەكان بوونەوە. سوپای (مەهدی) كە موقتەدا سەرۆكایەتی دەكرد لە شارەكانی نەجەف و كوت و چەندین ناوچەی تری عێراق چووە شەڕەوە لەگەڵ هێزەكانی ئەمریكا، سوپای مەهدی تۆمەتبار دەكرێت بەوەی سەرپەرشتی پرۆسەی رفاندن و ئەشكەنجەدان و  كوشتنی سەدان كەسی كردووە لە ماوەی ساڵانی 2006-2007 كە شەڕی تائیفی لە عێراق گەیشتە لوتكە. هەر لەو ساڵانەدا بوو ئەمریكییەكان فەرمانی دەستگیركردنیان بۆ موقتەدا سەدر دەركرد، بەوهۆیەوە موقتەدا رووی لە ئێران كرد و ماوەیەك لەبەرچاو وون بوو. سەدر جارێكی تر گەڕایەوە بۆ عێراق و لە ئابی 2008 دا فەرمانیدا بە هەڵوەشاندنەوەی سوپای مەهدی، ئەمەش دوای هەڵمەتێكی سەربازی هات كە نوری مالیكی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق لەدژی سوپای مەهدی دەستیپێكرد و هەڵمەتەكە لە مانگی ئازاری 2008دا لە بەسرە كۆتایی هات. موقتەدا سوپای مەهدی هەڵوەشاندەوە، بەڵام لەجێگای ئەو هێزێكی بەناوی (لیوای یوم الموعود) بۆ شەڕكردن لەدژی ئەمریكییەكان پێكهێنا، ئەو هێزە لەماوەی ساڵانی 2009-2010-2011 هەندێك شەڕی چەكداری لەگەڵ هێزەكانی ئەمریكا كرد. سەرباری ئەو شەڕانەی كە مالیكی لەدژی سوپای مەهدی كردی، بەڵام دواتر موقتەدا ئاشتیی لەگەڵ مالیكی كرد و هۆكاریش بوو بۆ ئەوەی ساڵی 2010 جارێكی تر مالیكی لەسەر كورسی سەرۆك وەزیرانی عێراق دابنیشێتەوە. سەرلەنوێ پەیوەندییەكانی مالیكی و سەدر تێكچوو، ئەوەش كاتێك ساڵی 2013 موقتەدا فەرمانی بەلایەنگرانیدا پشتیوانی لە خۆپیشاندانی سوننەكانی پارێزگای ئەنبار بكەن لەدژی حكومەتی مالیكی بەوپێیەی خۆپیشاندانەكان ئاشتیانەن. كوژرانی خوئی موقتەدا تۆمەتباردەكرێت بە تێوەگلان لە تیرۆركردنی (عەبدولمەجید خوئی) یەكێك لە زانایانی ئاینی شیعە و سەرۆكی دامەزراوەی خێرخوازی (خوئی) لە لەندەن، كە لە رۆژی 10ی نیسانی 2003 لەناو مەزارگەی ئیمام عەلی لە شاری نەجەف كوژرا. ئەوكات یەكێك لە دادوەرەكانی عێراق لەسەر كوشتنی خوئی فەرمانی دەستگیركردنی بۆ موقتەدا دەركرد، بەڵام خێزانی زانا تیرۆركراوەكە فەرمانەكەیان رەتكردەوە و لەوكاتەوە بێدەنگییان لە دۆسیەكە كردووە، كەسە نزیكەكانی موقتەدا دەڵێن ئەوەی رویداوە تەنیا تەڵەیەك بووە بۆ راوكردنی سەدر. سەدر و ئەمریكا و ئێران و سعودیە موقتەدا تەنیا لە ناوخۆی عێراق نەبوو بە ژمارەیەكی قورس، ئەو لەسەر ئاستی دەرەوەش جموجوڵە سیاسییەكانی چڕكردەوە، ئەمدواییانە هەوڵیدا بە یەك دووری لەنێوان ئێران و ئەمریكا راوەستێت وەكو دوو جەمسەری دژ بەیەك لە ناوچەكەدا. سەدر ساڵی رابردوو داوای لە حكومەتی عێراق كرد هێزەكانی حەشدی شەعبی هەڵبوەشێنێتەوە كە دەوترێت هێزێكە لەلایەن ئێرانییەكانەوە پشتیوانی دەكرێت. سەدر لەبارەی قەیرانی سوریاشەوە قسەی خۆی كرد، ئەو داوای لە بەشار ئەسەد كرد " بڕیارێكی مێژویی پاڵەوانانە" بدات بۆ دەستهەڵگرتن لە دەسەڵات و پاراستنی وڵاتەكەی لە خوێنڕشتنی زیاتر. سەدر بەپێچەوانەی رێبەرانی تری شیعە لە عێراق بەشێوەیەكی فەرمی دژایەتی خۆی بۆ دەستوەردانی ئێران لە كاروباری عێراق راگەیاند و هاوكات سەردانی سعودیە و ئیماراتی عەرەبی كرد وەكو دوو نەیاری سەرسەختی ئێران لە ناوچەكە. موقتەدا و شەڕی گەندەڵی بەمدواییەش سەدر بەتەواوەتی بوو بە سەركردەیەكی جەماوەری لە عێراق، بەتایبەتی دوای ئەوەی لایەنگرەكانی رژاندە سەر شەقامەكانی بەغدادی پایتەخت و شارەكانی تری عێراق لەدژی گەندەڵی. سەدر لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا بەروبومی هەوڵەكانی بۆ دژایەتی گەندەڵی و چاكسازیكردن چنییەوە و بوو بە ژمارەی (یەك) لەڕوی ئەو دەنگانەی كە لە هەڵبژاردنەكەدا بەدەستیهێنا. ئێستا ماڵی سەدر بووە بە سەرەڕیگای ئەو كاروانە سیاسییانەی كە دەیانەوێت لە كابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا رۆڵ و پشكیان هەبێت. سەدر و كورد سەدر خۆی لە شەڕی مافەكانی كورد پاراستووە، بەڵام لەكاتی ریفراندۆمی 25ی ئەیلولی هەرێمی كوردستاندا  رایگەیاند پشتیوانی لە سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان ناكات و كورد هاوبەشە لە عێراقدا و داواشی لە حكومەتی عێراق كرد فڕۆكەخانەكان و دەرواز سنورییەكان كۆنترۆڵ بكات. لە نوێترین هەڵوێستیشیدا دەربارەی كێشەكانی هەرێمی كوردستان و بەغدا سەدر لە كۆبوونەوەیدا لەگەڵ وەفدی پارتی رایگەیاندووە حكومەتی نوێی عێراق بەو ئاراستەیە كاردەكات كە كێشەكانی نێوان هەرێم و بەغدا چارەسەربكات.

(درەو میدیا): پەرلەمانی عێراق پرسی پابەندكردنی كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنەكان بە جیاكردنەوە و ژماردنەوەی دەنگەكان بەدەست و هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان تاتوێ دەكات. ئەسكەندەر وتوت ئەندامی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، لە لێدوانێكی ڕۆژنامەوانیدا ئاشكرایكردوە" ئەگەر لە كۆبونەوەی سبەینێدا پەرلەماندا نیسابی یاسایی تەواوبكات، پرسی هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن تاتوێ دەكەن". ئەسكەندەر وتوت رایگەیاند، پەرلەمان مافی یاسایی و دەستوری هەیە بۆ ڕاستكردنەوەی پرۆسەی دیموكراتی و ڕێگریكردن لە ساختەكاری و یاریكردن بە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن. ئاماژەی بەوەشكرد، یەكێكی تر لە بژاردەكان تێپەڕاندنی بڕیارێكە كە كۆمیسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان ناچار دەكات بە جیاكردنەوەو ژماردنەوەی دەنگەكان بەدەست، بەمەبەستی وردبینیكردن لە ڕاست و دروستی ئەنجامەكان. باسلەوەشدەكات" ناكرێت حزبێكی وەك پارتی دیموكراتی كوردستان لە پارێزگای نەینەوا 7 كورسی پەرلەمان بەدەستبهێنێت بەبێ‌ ئەنجامدانی ساختەكاری و فشار دروستكردن لەسەر ئاوارەكانی نیشتەجێی ئەو ناوچانانە".  

( درەو میدیا) : ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پەیوەندی بە موقتەدا سەدرەوە دەكات كە هاوپەیمانێتییەكەی " سائرون" پلەی یەكەمی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا بەدەستهێناوە. زیا ئەسەدی یاریدەدەری موقتەدا سەدر لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی " رۆیتەرز " رایگەیاند ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لە رێگەی چەند نێوەندگیرێكەوە پەیوەندی كردووە بە ئەندامانی هاوپەیمانی سائرون  كە سەدر پشتیوانی لێدەكات. ئەسەدی وتیشی گتوگۆی راستەوخۆیان لەگەڵ ئەمریكییەكان نییە، بەڵام لە رێگەی چەند نێوەندگیرێكەوە ئەمریكییەكانی كەناڵی پەیوەندییان لەگەڵ ئەندامانی هاوپەیمانی" سائرون" كردووەتەوە. بەوتەی ئەو یاریدەدەرەی موقتەدا سەدر ئەمریكییەكان پرسیاریان كردووە دەربارەی هەڵوێستی رەوتی سەدر كاتێك دەسەڵات دەگرێتەدەست و ئایا باڵە سەربازییەكەی " سوپای مەهدی" دادەمەزرێنێتەوە؟. موقتەدا سەدر خۆی سەرۆكایەی هیچ پۆستێكی حكومیی ناكات، بەڵام رۆڵێكی سەرەكی دەگێڕێت لە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراقدا.  

( دره‌و میدیا): ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ئه‌ندامانی ئاگاداركرده‌وه‌ سبه‌ی پێنج شه‌ممه‌ به‌شداری دانیشتنی نائاسایی ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ بن تایبه‌ت به‌ ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كان. ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان له‌ ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌كدا دووه‌م بانگهێشتنی ئاماده‌بوونی بۆ كۆبوونه‌وه‌ی نائاسایی ئاراسته‌ی په‌رله‌مانتاران كرد و داواكراوه‌ سبه‌ی 24ی ئایار كاتژمێر 4ی ئێواره‌ په‌رله‌مانتاران له‌ هۆڵی كۆبوونه‌وه‌ی په‌رله‌مان ئاماده‌ بن بۆ تاوتوێكردنی ئه‌نجامی هه‌ڵبژاردنه‌كانی 12ی ئایار.  ئه‌شواق جاف په‌رله‌مانتار له‌ فراكسیۆنی پارتی دیموكراتی كوردستان له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران رایگه‌یاند، ئه‌وان وه‌ك پارتی تائێستا بڕیاریان له‌باره‌ی به‌شداریكردنی كۆبوونه‌وه‌كه‌ نه‌داوه‌.   پێشتر ئه‌حمه‌د حاجی ره‌شید سه‌رۆكی فراكسیۆنی كۆمه‌ڵی ئیسلامی له‌ ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌ران له‌باره‌ی دوایین هه‌وڵی هێزه‌ سیاسییه‌ جیاوازه‌كانی عێراق له‌ ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌ران بۆ ره‌تكردنه‌وه‌ی ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "كات كراوه‌یه‌ بۆ هه‌موو جۆره‌ دانیشتنێك، 20ی ئایار پرۆژه‌ یاسایه‌ك له‌ لیژنه‌ی یاسایی گفتوگۆی له‌سه‌ر كراوه‌ كه‌ پرۆژه‌یه‌كه‌ بۆ قبوڵ نه‌كردنی ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن، پرۆژه‌كه‌ش نێردراوه‌ بۆ سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن". به‌پێی خولی گرێدراوی چوار ساڵه‌ی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق ، له‌ خولی سێیه‌مدا تا 1ی ته‌ممووزی 2018 په‌رله‌مان‌ مافی یاسایی گرێدانی دانیشتنه‌ یاساییه‌كانی خۆی هه‌یه‌.  رۆژی 19ی ئایار بڕیاربوو دانیشتنی نائاسایی په‌رله‌مان ئه‌نجام بدرێت، به‌ڵام به‌هۆی ته‌واو نه‌بوونی رێژه‌ی یاسایی كۆبوونه‌وه‌كه‌ ئه‌نجامنه‌درا و دانیشتنه‌كه‌ گۆڕا بۆ گفتوگۆی نێوان په‌رله‌مانتاران و شه‌ش خاڵ ئاراسته‌ی كۆمسیۆنی باڵای سه‌ربه‌خۆی هه‌ڵبژاردنه‌كانی عێراق كرا.

ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ " شنەبای بەسرە" ئەو یەختە گرانبەهایەیە  كە سەددام حسێن ساڵی 1981 دروستیكرد و هەرگیز  گەشتی پێنەكرد، ئێستا كراوەتە هۆتێلێك بۆ ئەو كەسانەی لە دەریادا رێنمایی كەشتییەكان دەكان بۆ هاتن و چوون لە بەندەری بەسرە. یەختەكەی سەددام درێژییەكەی 82 مەترە و  جێگەیەكی نوستنی شاهانە و پەردەی حەریر تایبەت بە سەدامی تێدایە لەگەڵ گەرماوێكی ئاڵتونیی و كورسییەكی تایبەت بە سەر چاككردن. ئەم یەختە تایبەتەی سەددام حسێن ماوەی 30 ساڵ بووە لە دەرەوەی عێراق بوو، تا دواتر حكومەتی عێراق لە شەڕێكی دادوەرییدا و 2010 بەدەستیهێناوە. بەشێكی یەختەكە تایبەتە بە سەددام حسێنە كە پێكهاتووە لە ژووری نانخواردن و نوستن، هەروەها 17 ژووری میوان و 18 شوێنی مانەوەی تیمەی یەختەكە و كلینیكی تێدایە. بەوتەی لێپرسراوانی عێراق یەختی " شنەبای بەسرە" لە كاتی شەڕی عێراق – ئێراندا لە دانیمارك دروستكراوە و پاشان گواستراوەتەوە بۆ سعودیە بۆئەوەی لە هێرشە ئاسمانییەكانی ئەو كاتە بۆسەر بەسرە پارێزراو بێت. دوای داگیركردنی كوەیت لەلایەن عێراقەوە ، سعودیە یەختەكەی رادەستی ئوردن كرد، حكومەتی عێراقی دوای 2003 بەدواداچوونی كرد بۆ هێناوەوەی و یەختەكەی لە سەیرانگای نیس لە فەرەنسا دۆزییەوە و بە بڕیارێكی دادگا گەڕاندییەوە بۆ بەسرە. حكومەتی عێراق هەوڵیدا ئەم یەختە بفرۆشێت و 30 ملیۆن دۆلاری لەسەر داناوە، بەڵام نەیتوانی كڕیارێكی بۆ بدۆزێتەوە و لە دوو ساڵی داهاتوودا لەلایەن زانكۆی بەسرەوە بۆ گەشتكردنی توێژەران بۆ توێژینەی ژیانی نێو دەریا بەكاردەهێنرا. عەبدولزەهرە عەبدولمەهدی ساڵح كاپتنی یەختەكە لە لێدوانێكیدا بۆ ئاژانسی رۆیتەرز وتی:" لە رووی تەكنیكییەوە بزوێنەرەكانی یەختی شنەبای بەسرە زۆر باشە، دوانیان كاردەكەن، هەروەها موەلیدەكانیشی كاردەكەن و تەنها پێویستی بەوە هەیە بەشێوەیەكی وەرزی چاكسازی تێدا بكرێت." ئێستا دەسەڵاتدارانی عێراق بڕیاریانداوە یەختی" شنەبای بەسرە" بە شێوەیەكی هەمیشەیی لەنزیك بەسرە لەنگەر بگرێت و وەك هۆتێلێك بەكاربهێنرێت بۆ شوێنی مانەوەی ئەو كەسانەی لە بەندەری بەسرە رۆڵیان رێنماییدانە بە كەشتییەكان كە ژمارەیەكی زۆریان دوور لە ناوچەكە دەژین." ئەنمار سافی وتەبێژی رەسمی دەستەی بەندەرەكانی عێراقیش لەو بارەیەوە دەڵێت:" ئێستا بەندەرەكان پێویستیان بەوەیە كە یەختەكە ببێتە وێستگەی پشوودانی رێنماییكەرە دەریاییەكان  لە دەریادا."

( درەو میدیا): سەردانی وەفدی پارتی  دیموكراتی كوردستان و  و یەكێتی نیشتمانی كوردستان و نەوی نوێ بۆ بەغداد و بەریز وەستانیان بۆ کۆبوونەوە لەگەڵ موقتەدا سەدر و سەركردەكانی دیكە، كاردانەوەی لە شەقامی كوردیدا لێدەکەوێتەوە، بەتایبەتیش وێنەی شان ماچكردن و نوشتانەوە بۆ موقتەدا سەدر لەلایەن ( خەسرەو گۆران ) سەرۆكی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان، هەندێك بە كڕوزانەوەی سیاسی و هەندێك دەڵێن خۆ نەچەمێنن، ناوی دەنێن. رێبوار سیوەیلی نوسەر و روناكبیر لە نوسینێكدا بەناوی ( دەك داڕزێی بۆخۆت و چەمانەوەت!) بە چەند خاڵێك وێنای خۆی بۆ ئەو وێنەیە دەكات و دەنوسێت:.  1. شەرمەزارییش بۆ ئەوەی پاساوت بۆ دەهێنێتەوە و ئەوەش كە پشتگیریت دەكات و ئەوەش كە لێت خۆش دەبێت.. 2. هیچ شتێك هێندەی ئەم دیمەنە دزێوانەی كورد ئەو زوڵمە بەدەروونیبووەم بیر ناخاتەوە كە كەسایەتیی كوردی كردوەتە زەلیلی جەللادەكانی, كە ئەوەش لە ناهشیاریی و نەبوونی یادوەرییەوە هاتووە. 3. سیاسیی ئێمە تا ئێستا ماچی جەژنە پیرۆزە و تەوقەی دیپلۆماسی لێكجیاناكاتەوە. تا ئێستا سەرۆكی حكومەتی ئێمە لە بەرامبەر عەبادی دانانیشێت و لە تەنیشتییەوە هەردوو قاچی جووت دەكات و وەك قوتابی عاقڵ دادەنیشێت. 4. خاوەن بیردۆزەكەی پارتییش : (مەنتیقی هێز و هێزی مەنتیق) هەر وایكرد و گوت؛ یا نەجمەتولحەدەس! ئەعتەز و بیعێراقییەتی! 5. ئەم وێنەیە و ئەو گوتەیەی (میرانی)، هەمان هەستی هاوبەش كۆیان دەكاتەوە: ئێمە لە ئاستی فەخامەتی ئێوەدا خۆمان بە نیوە مرۆڤ و نیوە پیاو و خەسیو دەزانین. 6. گەلۆ، پیاوی خەسیو وڵاتی پێ بەڕێوەناچێت و ناشبێتە نوێنەری كێشە نەتەوایەتییەكانت. د. كەمال سەید قادریش لە نوسینێكی تەنز ئامێزدا دەنوسێت: دەخیلتم سەماحەتی سەدر بیكە خاتری جەدت، دەخیلەك ئێمە كردمان تۆ نەیكەی لە ژێر عەباكەت قەبوڵمانكەوە .... خوارد ڕیفراندۆم كابوس بو دوژمنانی ئیسلام و عێراق پێ یان كردین، كە گەڕامەوەش دەكەومە گیانی ئەم كوردانەی دژ بە عێراقی یەكگرتون ... خاتر اللە یا سید انی كردی لایعرف. هونەرمەند خالید رەشید لە نوسینێكی كورتدا لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی نبەناوی ( ماف نادرێت بەلكو دەسەندرێت) نوسیویەتی ( گەر بۆ سەركردەیەكی كورد یا باوك و دایكی شەهیدیك یا هەر تاكیكی دلسۆزی كورد وا بكەن كەس هەققی نیە رەخنە بگریت . كورد گەر بە كۆیلە نەكرابێت گەر دەستكاری مێشكی نەكرابیت گەرسەروەری و غروری كوردبوون و مرۆڤ بونی لی نەسەندرابیت چۆن دەتوانیت بەم جۆرە بۆ بێگانەیەك ئاوا خۆی و دەنگدەرانی بسوتینیت ،ئاخر سبەی چۆن دەتوانیت سەر بەرزكەیتەوە؟ گەر ئەمیش ستەمی لی كردیت بەرامبەری رابوەستیت ؟ بۆ تەشكیلكردنی حكومەت چون یا بۆ زیارەتی خدری زیندە؟ برام ئەویش وەكوو ئیوە خەریكی سیاسەتە و سەرۆكی لیستێكە و خۆی هەلبژاردووە ). دەوترێت كورد بەوە ناسراوە هەمیشە لە ئاستی بێگانەدا خۆی دەچەمێنێتەوە و لە ئاستی ناوخۆشدا لوتبەرز، ئێستا ناو ماڵێكی كورد لەو پەڕی لێكترازاوی و پەرش و بڵاویدایە، لایەنەكان ئامادەنین ناو ماڵی خۆیان رێكبخەنەوە و سەردانی بارەگاكانی یەكدی بكەن،  بەڵام ئامادەن 400 كم ببڕن و بچنە بەغداد بۆ ئەوەی سەردانی ماڵی سەدر و حەكیم و عەلاوی و مالكی و عەبادی و عامری بكەن. 

درەو میدیا:  لە نێوان هەڵبژاردنی 2010 بۆ 2018 ی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق ( پارتی دیموكراتی كوردستان دەنگەكانی  7.94% زیادی كردووە ، یەكێتی نیشتیمانی كوردستان 5.93% كەمیكردووە، بزوتنەوەی گۆڕان 52.63% كەمیكردووە، یەكگرتووی ئیسلامی 54.12% كەمیكردووە، كۆمەڵی ئیسلامی 36.38% كەمیكردووە)  ئیسماعیل خورماڵی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان، لە نوسینێكدا بەناوی (بۆچی هەڵبژاردنی 2018 جیاواز بوو؟)  ئاماژە بەوە دەكات، لەساڵی 1992 تا 2014 لەكوردستان 10 هەڵبژاردن كراوە، دەنگی سەرجەم پارتەكان گۆڕانكاریەكی زۆر كەمی بەخۆوە بینیوە، كە كەم و زیادی كردنی دەنگەكان لەنێوان (1% تا 12%) بووە. جگە لە دەنگی یەكێتی نیشتمانی كە بەهۆی جیابوونەوەی بزوتنەوەی گۆڕانەوە زۆر كەمیكرد. بەڵام كۆی دەنگی گۆڕان و یەكێتی پێكەوە هەر نزیك بووە لەو ڕێژەیە. واتە لە خراپترین حاڵەتدا حیزبەكان 12% دەنگیان لە دەستداوە كە ئەم حاڵەتەش دەگمەنە.  بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 هەندێ حیزب زیاتر لە 50% دەنگەكانیان لەدەستداوە. لەكاتێكدا هەندێ حیزب دەنگی زیادی كردووە، هەندێكیش بەڕێژەیەكی كەم دابەزیوە...  

درەو میدیا:   هاوكات لەگەڵ سەردانی وەفدی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ بەغداد، شاسوار عەبدولواحید بە هاورێیەتی سروە عەبدولواحید لە شاری بەغدا لەگەڵ موقتەدا سەدر كۆبووەوە و ڕایگەیاند، موقتەدا سەدر پێشوازی لە بەشداریی جوڵانەوەی نەوەی نوی كردووە لە حكومەتدا. شاسوار عەبدولواحید سەرۆكی جوڵانەوەی نەوەی نوێ بە كەناڵی ئێن ئاڕتی راگەیاندووە ئەوەی بەلایانەوە گرنگە ئەوەیە ئەو پێوەرە باوانە بشكێت كە تەنیا چەند حزبێك بەناوی هەموو كورد یان سوننە سان شیعەوە قسە بكەن. وتیشی، لەگەڵ موقتەدا سەدر باسیان لەوە كردووە كە پێویستە حكومەتی داهاتوو بۆ خزمەتكردنی سەرجەم گەلی عێراق بێت بەسەرجەم پێكهاتەكانەوە نەك چەند حزبێكی سیاسیی.  

(درەو میدیا): لە خولی نوێی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا ژن و مێردێك لە تەنیشت یەكترییەوە دادەنیشن. یەكێك لە دیاردە ناباوەكانی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایار، دەرچونی ژن و مێردێكە كە هەردووكیان لەسەر یەك لیست و لە دوو پارێزگای جیاواز خۆیان كاندیدكردبوو. پیاوەكە ناوی (حسێن زوهیری)یە كاندیدی ژمارە یەكە لەسەر لیستی فەتحی هادی عامری كە لە پارێزگای دیالە خۆی كاندیدكرد و سەركەوت بۆ پەرلەمان، هاوسەرەكەشی ناوی (ئیمان رەشید عوبێدی)یە كاندیدی ژمارە 20 لەسەر هەمان لیست لە پارێزگای بەغداد سەركەوت بۆ پەرلەمان. هەواڵی سەركەوتنی ئەو دوو هاوسەرە بۆ پەرلەمان، لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق چەندین كۆمێنتی گاڵتەئامێزی لەسەر نوسراوە، بەتایبەتی لەبارەی پەیوەندی خێزانی ئەو ژن و پیاوە و كاریگەریی لەسەر كارەكانیان لە پەرلەمان. كەسێك لەسەر وێنەی ئەو ژن و پیاوە نوسیویەتی" ئەگەر پیاوەكە لە ماڵەوە هاوسەرەكەی بێزار بكات، هاوسەرەكەی لە پەرلەمان لێپرسینەوەی لێدەكات". ساڵی 2011 حاڵەتێكی لەمشێوەیە لە میسر تۆماركراو بۆیەكەمجار لە مێژووی ئەو وڵاتەدا ژن و پیاوێك پێكەوە گەیشتنە پەرلەمان.