درەومیدیا+سەرچاوەكان ڕۆژی 21 تشرینی دووەم، ڕۆژی جیهانی تەلەفیزیۆنە كە نەتەوەیەكگرتووەكان لەمانگی كانونی یەكەمی ساڵی 1996داو، لەكۆتایی كارەكانی كۆربەندی جیهانی تەلەفیزیۆن دەستنیشانیكرد. بەبۆچوونی نەتەوەیەكگرتووەكان، بڕیاردان لەسەر ئەو ڕۆژەو، تەرخانكردنی بۆ تەلەفیزیۆن "دانپێدانانە بە زیادبونی كاریگەریی لە دروستكردنی بڕیار لەڕێی سەرنجڕاكێشانی ڕایگشتی بۆ ئەو ململانێ‌و هەڕەشانەی كە ڕووبەڕووی ئاشتی و ئاسایش دەبنەوە، هەروەها ڕۆڵی چاوەڕوانكراوی تەلەفیزیۆن لە تەركیز خستنە سەر كۆمەڵێك پرسی تر، لەوانەش پرسی ئابوری‌و كۆمەڵایەتی". لە دایكبوونی فەڕمی تەلەفیزیۆن دەگەڕێتەوە بۆ 21 كانونی دووەمی ساڵی 1926، (فلادیمێر زۆریكین) زانای ئەمریكی بە ڕەچەڵەك ڕوسی بە "باوكی تەلەفیزیۆن" دادەنرێت، كە زۆرێك بە سندوقی سەیروسەمەرەكان وەسفیدەكات.  پەخشی تەلەفیزیۆنی لەساڵی 193دا دامەزراوەی ئێستگەی بەریتانیا"بی بی سی" یەكەم خزمەتگوزاری گشتی‌و، ڕێكخراوی پێشكەش كرد، كاتێك دەستیكرد بە پەخش لە كۆشكی (ئەلكسەندرا) لە شاری لەندەن.  لەساڵی 193شدا، كۆمپانیای ئێستگەی نەتەوەیی لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بۆ یەكەمجار پەخشی خۆی دەستپێكرد، یەكەم پرۆگرامیشی وێنەی جوڵاو بوو، یەكەم پەخشی تەلەفیزیۆنیش بەوێنەی ڕەنگاو ڕەنگ لەساڵی 1951دا بووە. دوای سەد ساڵ كاریگەرترینە تەلەفیزیۆن وەك یەكێك لە پڕبینەرترین‌و كاریگەرترین داهێنراوەكان، تەمەنی نزیك دەبێتەوە لە سەدەیەك، بەدرێژایی ئەو ماوەش چەندین قۆناغی بڕیوەو، ئەوانەی لەم كایەیەدا كاردەكەن لە كێبڕكێی بەردەومدابوون لەپێناو كۆكردنەوەی زۆرترین بینەر لەدەوری خۆیان بە تایبەت دوای ئەوەی میدیاو ڕیكلام بوونە دووكایەی گرنگی بازرگانی لە جیهان. وەك چۆن تەلەفیزیۆن خۆی بە سندوقی سەیرو سەمەرەكان وەسفدەكرێت، كۆمەڵێك داهێنانی سەیرو سەمەرەش لەم چەند ساڵەی دوایدا لە كایەی میدیادا سەریهەڵداوە،  وەك شارەزایانی ئەم بوارە دەڵێن، گەرمی كێبڕكێكردن لەسەر بینەرو ناوبانگ‌و سەرمایە، بازاڕی تێپەڕاندووەو، چۆتە سەر شاشەكان‌و میدیاكارەكانیشی كردۆتە بە بەشێك لە كەرەستەی ئەم ململانێیە. داهێنانێكی سەیرو سەمەرە لە داهێنانی بێوێنەدا، كەنالێكی تەلەفیزیۆنی لەوڵاتی (ئەلبانیا) لە هەوڵێكدا بۆ ڕاكێشانی بینەر سیاسەتێكی سەیر پیادە دەكات، كە پێشكەشەكردنی گەشتەكانی هەواڵە لەڕێی كچە بێژەری نیمچە ڕووتەوە. لەسایەی ئەو كێبڕكێ‌ توندەی بازاڕی ڕاگەیاندنی گرتۆتەوە، كە ناڵی (زیار تی ڤی) كە لەلایەن كەسێك بەناوی (عیسمەت دریشتی)وە خاوەنداری دەكرێت، پەنای بردۆتەبەر پێشكەشكردنی گەشتی هەواڵەكان لەڕێی كچە بێژەری نیمچە ڕووتەوە، كە تەلەفیزیۆنەكە بە "نزیكبونەوەی زیاتر لەڕاستییەكان" وەسفیدەكات.  خاوەنی كەناڵەكە دەڵێت" لە ئەلبانیا، بەرپرسە سیاسییەكان گەمە بە هەواڵەكان دەكەن، بۆیە بینەر پێویستی بە كەناڵێكە هەواڵ پێشكەش بكات وەك ئەوەی هەیەو ڕووتە".  جەختیشدەكات، بینەری كەناڵەكەی لەزیاد بوونی بەردەوامدایە، ڕەتیشدەكاتەوە ئەو كارە هیچ پاڵنەرێكی سێكسی لە پشتەوەبێت، بەڵكو ئەوە "كردارێكی ڕەمزییە"  بۆ پێشكەشەكردنی هەواڵ بە بارە ڕاستەقینەكەی‌و بانگەشەیەكی باشیشە لەهەمان كاتدا.   (گریتا هۆشای) تەمەن 24 ساڵ كە یەكێك بووە لە بێژەرەكان پێشئەوەی كەناڵەكە بەجێبهێڵێت‌و، ڕووبكاتە جیهانی ڕیكلام و فاشیۆن ئاماژەی بەوەكردووە " بۆ ماوەی پێنج ساڵ لە یەكێك لە كەناڵە لۆكاڵییەكان كارمكردووەو نەناسراوم، بەڵام دوای سێ‌ مانگ كاركردنم لەم كەناڵە بوومەتە ئەستێرە لە ئەلبانیا". ڕووتبونەوە كێشەی میدیا چارەسەر ناكات  (ئەلكسەندەر سیپا) سەرۆكی یەكێتی ڕۆژنامەنوسانی ئەلباینا دەڵێت" ڕووتبونەوە كێشەی كەناڵەكانی ڕاگەیاندن چارەسەرناكات كە شتێك پێشكەش بە بینەر دەكەن لەپێناو مانەوەو بوونی خۆیان". (ئەریول دیدای) تەمەن 22 ساڵ، كە خوێندكارە لەكولێژی ڕاگەیاندن لە زانكۆی (تیرانا) دەڵێت" هەموو خەڵك قسە لەبارەی جەستەی كچە بێژەرەكان دەكات، بەداخەوە كەش لەبارەی كوالیتی ئەو هەواڵانەی پێشكەش دەكرێن شتێك ناڵێت". (لیونارد ئولی) كە پسپۆڕی بواری ڕاگەیاندنە، ڕەتیدەكاتەوە هیچ بۆچونێكی لەسەر ئەمە هەبێت، تەنها ئەوە دەڵێت" بژاردەكان هەمە ڕەنگن، هەموو كەسێكیش ئازادە لە هەڵبژاردنی ئەوكەناڵەی دەیەوێت".    https://www.youtube.com/watch?v=qVpmi4j86Wg https://www.youtube.com/watch?v=-DNrpFtN0EU

راپۆرت: درەو میدیا  رێكخەرو ئەمیرو ئەمینداری (گۆڕان‌و كۆمەڵ‌و یەكگرتوو) پێشوەختە ئاگاداری كۆبونەوەكەی ماڵی عەممار حەكیم بوون لە بەغدادو نێچیرڤان بارزانییان كردووە بە نوێنەری خۆیان، دوو وەزیری كورد لە كابینەكەی عادل عەبدولمەهدی دوردەخرێنەوە، بەپێی یاسای هەڵوەشاندنەوەی ئیمتیازاتی دارایی بەرپرسانی، سەرۆك كۆمارو سەرۆكی حكومەت‌و سەرۆكی پەرلەمانی عێراق تەنیا (5) ئۆتۆمبیلیان پێدەدرێت، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وردەكاری زیاتر بڵاودەكاتەوە. كۆبونەوەكەی ماڵی حەكیم  رۆژی 18ی ئەم مانگە، سەركردەی لایەن‌و كوتلە سیاسییەكانی عێراق لە ماڵی عەممار حەكیم سەرۆكی رەوتی حیكمە لە بەغداد كۆبونەوە، لەدوای دەستپێكردنی خۆپیشاندانەكانەوە، ئەمە یەكەمجار بوو لەلایەنەكان لەسەر ئاستی باڵا پێكەوە كۆببنەوە. لەو كۆبونەوەیەدا دوو كەس وەكو نوێنەری كورد بەشداربوون، یەكێكیان نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان بوو، ئەوی تریان بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق بوو، نێچیرڤان بارزانی‌و بەرهەم ساڵح سەرباری پۆستە فەرمییەكەیان، وەكو نوێنەری پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەو كۆبونەوەیەدا بەشداربوون. بەشداری پێنەكردنی نوێنەرو سەركردەی لایەنە سیاسییەكانی تر لەو كۆبونەوەیەدا، هەندێك ناڕەزایەتی‌و گلەیی بەدوای خۆیدا هێنا، بەتایبەتیش لەكاتێكدا كە پێشبینی دەكرێت بڕیارەكانی ئەو كۆبونەوەیە رەنگدانەوەی لەسەر نەخشەی داهاتووی سیاسی عێراق هەبێت. هەندێك لەوانەی گلەیی‌و رەخنەیان هەبوو، پرسی یەكڕیزیی كوردیان لە هەولێرو بەغداد بەراورد دەكرد. نێچیرڤان بارزانی تەلەفۆنی بۆ كردن ! بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو میدیا)، سەركردەی سێ لایەنی سەرەكی هەرێمی كوردستان (بزوتنەوەی گۆڕان، كۆمەڵی ئیسلامی، یەكگرتووی ئیسلامی) پێشوەختە ئاگاداری كۆبونەوەكەیی ماڵی عەممار حەكیم بوون. سەرچاوەیەك لە سەرۆكایەتی هەرێم بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، بەر لە رۆشتنی بۆ بەغداد، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان لەبارەی كۆبونەوەكەی ماڵی عەممار حەكیم لەگەڵ هەریەكە لە عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان‌و عەلی باپیر ئەمیری كۆمەڵی ئیسلامی‌و سەلاحەدین بەهادین ئەمینداری گشتی یەكگرتووی ئیسلامی بەتەلەفۆن قسەی كردووە. سەرچاوەیەكە وتی:" لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا نێچرڤان بارزانی سەركردەی هەرسێ حزبەكەی ئاگاداریكردووە لەوەی كۆبونەوەكەی بەغداد تەنها بۆ كوتلە گەورەكانە، سەركردەی هەرسێ لایەن ئەویان وەكو نوێنەری خۆیان لەو كۆبونەوەیەدا قبوڵكردووە".    دوو وەزیری كورد دوردەخرێنەوە یەكێك لە تەوەرەكانی كۆبونەوەكەی ماڵی عەممار حەكیم رێككەوتن بوو لەسەر چۆنیەتی ئەو گۆڕانكارییە وزارییەی كە بڕیارە وەكو وەڵامدانەوە بۆ خواستەكانی خۆپیشاندەران لە كابینەی عادل عەبدولمەهدیدا بكرێت. (درەو میدیا) زانیویەتی، بڕیاردراوە گۆڕانكارییەكە (12) وەزیر بگرێتەوە‌و تاوەكو سەرەتای ساڵی داهاتوو جێبەجێ بكرێت. بەپێی رێككەوتنەكە، دوای لابردنی وەزیرەكان، پۆستە وزارییەكان بە كەسانی بێلایەن‌و تەكنۆكرات پڕدەكرێنەوە‌و نابێت هیچ یەكێك لە لایەنە بەشداربووەكان حكومەت كاندید بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكان پێشكەش بكەن. (درەو میدیا) زانیوەیتی، لەنێو ئەو (12) وەزیرەی حكومەتی عێراق كە بڕیارە تاوەكو رۆژی 1/1/2020 بگۆڕدرێن، (2) وەزیری كورد هەن، كە بریتین لە هەریەكە لە: •    فاروق ئەمین عوسمان- وەزیری دادی عێراق، لە پشكی یەكێتی •    بەنگین رێكانی- وەزیری ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن، لە پشكی پارتی بەڵام (فوئاد حسێن) وەزیری دارایی‌و جێگری سەرۆك وەزیران بۆ كاروباری دارایی لە شوێنی خۆی دەمێنێتەوە. 40 ملیار دینار دەگەڕێتەوە دوێنێ شەو پەرلەمانی عێراق تا بەرەبەیان لە كۆبونەوەدا بوو، دواجار "یاسای هەڵوەشاندنەوەی ئیمتیازاتە داراییەكانی بەرپرسان"و "یاسای خانەنشینی یەكگرتوو"ی پەسەندكرد. لەبارەی یاسای هەڵوەشاندنەوەی ئیمتیازاتە داراییەكانی بەرپرسانەوە، سەرچاوەیەكی ئاگادار بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، بەهۆی هەڵوەشاندنەوەی ئیمتیازاتەكانەوە بەنزیكەی (40 ملیار) دەگەڕێتەوە بۆ خەزێنەی دەوڵەت، بەوپێیەی تەواوی ئیمتیازات‌و دەرماڵەی بەردەستی بەرپرسان دەبڕێت‌و تەنانەت ئۆتۆمبێلی بەرپرسانیش دیاری دەكات بە جۆرێك: •    سێ سەرۆكەكەی عێراق (كۆمار، پەرلەمان، وەزیران) (5) ئۆتۆمبێلیان دەبێت •    جێگری سێ سەرۆكایەتییەكان (4) ئۆتۆمبێلیان دەبێت •    وەزیرەكان (3) ئۆتۆمبێلیان دەبێت •    بریكاری وەزیر‌و بەڕێوەبەرە گشتییەكان (2) ئۆتۆمبێلیان دەبێت    سەبارەت بە یاسای خانەنشییی یەكگرتوو، سەرچاوەكە وتی: دەرفەتێكی زۆرو هەلی كار دەڕەخسێنێت بەجۆرێك: •    لە ساڵی 2020دا (202 هەزار) هەلی كار دەڕەخسێنێت  •    لە ساڵی 2021دا (59 هەزار) هەلی كار دەڕەخسێنێت 

درەو میدیا:  بەپێی ئاماری ( رێكخراوی هەنگاو بۆ مافەكانی مرۆڤ) لە ماوەی ڕۆژانی شەممە و یەكشەممە لەكاتی خۆپێشاندانی خەڵك لە (14) شاری رۆژهەڵاتی كوردستان، لانیكەم( ٤٥ )هاووڵاتیی كورد بە تەقەی راستەوخۆی هێزە چەكدارەكانی ئێران گیانیان لەدەست داوە و زیاتر لە (٥٠٠ )كەس بریندار بوون.  بەپێی ئامارەكەی هەنگاو" ناسنامەی( ٢٠ )كەس لە گیانبەختكردوان بۆ هەنگاو روون بووەتەوە كە بەم شێوەی خوارەوەیە":  جوانڕۆ: ١٥ هاووڵاتی شەهید و 52 بریندار ١_ كاوە محەمەدی ٢_ حەمزە نەقدی ٣_ ئیبراهیم مورادی ٤_ عەزیز ٥_ موبین عەبدوڵڵاهی ٦_ جەبار تجارە ٧_ یونس هوشەنگی مەریوان :٨ هاووڵاتی شەهیدو 50 بریندار  ١- عوسمان نادری ٢_ مێهران تاك ٣_ شاهۆ وەلیدی ٤_ بێهروز مەلەكی ٥_ ئیدریس بێوارە ٦ _ دانیال ئوستواری كرمانشاه : ١٥ هاووڵاتی شەهیدو 20 بریندار ١_ محەمەد میرزایی ٢_ نادر بەیرانوەند ٣_ مزەفەر زەهیری بۆكان: ٥ هاووڵاتی شەهیدبوون ١_ هیوا ٢_ ئیدریس ٣_ شلێر دادوەند سەقز ١ هاووڵاتی شەهید و 25 بریندار ١_ مینا شێخی

درەو میدیا:  لە ماوەی 10 ساڵدا ( 2003 -2013) سەرەرای هاتنی پشكی 17%ی بودجە لە بەغداوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان بەبڕی ( 9ملیار و 714 ملیۆن) دۆلار نەوتی فرۆشتووە. كاروان گەزنەیی پەرلەمانتاری یەكێتی نیشتمانی كوردستان راپۆرتێكی لەسەر ( چۆنیەتی شەفافكردنی نەوت لە هەرێمی كوردستان) لە كۆبونەوەی رۆژی 13/11/2019 ی پەرلەمانی كوردستاندا ئاماژە بە دوو كێشەی سەرەكی دەكات لە كەرتی نەوت و غازی هەرێمی كوردستان:  یەكەم: ناڕونی لە جێبەجێكردنی گرێبەست و خستنەرووی داتاكان  دووەم: چۆنیەتی خەرجكردنی داهاتی نەوتی هەرێمی كوردستان بەپێی راپۆرتەكەی كاروان گەزنەیی كە لەپەرلەمانی كوردستان خوێندرایەوە، بڕی داهات و بەرهەمهێنانی بەسێ قۆناغدا تێپەڕیوە ئەوانیش: قۆناغی یەكەم: 2003 – 2007 كە ( 2 ملیۆن و 954 هەزارو 828 بەرمیل) بەرهەمهێنراوە وداهاتەكەی ( 2 ملیار و 85 ملیۆن و 668 هەزارو 139)دۆلار . قۆناغی دووەم: 2007 -2013 كە ( 272 ملیۆن و 546 هەزارو 911 بەرمیل) نەوت بەرهەمێنراوە و داهاتەكەی ( 9 ملیار و 714 ملیۆن و 331 هەزارو 861 ) دۆلار قۆناغی سێیەم: 2014 – 2018  ئەم قۆناغە نرخ و بڕی نەوت بەهۆی قەیرانی دارایی، هاتنی داعش، برینی بەشە بودجەی هەرێم لەلایەن بەغداوە زۆر كەمیكرد و داتاكانیش وەكو پێویست بەردەست نین. لەماوەی 2003 – 2013 هەرێمی كوردستان بە بڕی ( 11 ملیار 799 ملیۆن)دۆلار ئەمە سەرەرای ئەوەی مانگانە لە بەغداوە بڕی ( 1 ترلیۆن و 200 ملیار) دینار بۆ هەرێمی كوردستان هاتووە.  لە ماوەی ساڵی 2003 تەنها ( 395 هەزارو 945 ) بەرمیل نەوت بەرهەمهێنراوە بەڵام دوای 10 ساڵ و لە 2013 بەرز دەبێتەوە بۆ ( 78 ملیۆن و 463 هەزارو 580) بەرمیل نەوت، واتا لەماوەی 10 ساڵدا ئاستی بەرهەمهێنانی نەوت بۆ (200) جار زیادی كردووە، لە ئێستاشدا هەرێم رۆژانە ( 441 هەزار ) بەرمیل نەوت دەفرۆشێت كە مانگانە دەكاتە (13 ملیۆن و 230 هەزار) بەرمیل و ساڵانە دەكاتە (158 ملیۆن و 760 هەزار) بەرمیلی ساڵانە.  راپۆرتەكە ئاماژەی بەوەشكردووە كە لەدوای قەیرانی داراییەوە داهات و بڕی بەرهەمهێنراوی نەوت رون نەبووە بەڵام داهاتی حكومەتی هەرێم بەم شێوەیە بووە: -    2014 داهاتی هەرێم ( 2 ملیار و 870 ملیۆن ) دۆلار بووە -    2015 داهاتی هەرێم ( 9 ملیار و 576 ملیۆن و 758 هەزار ) دۆلار بووەو ( 5 ملیار و 243 ملیۆن و 793 هەزار) دۆلاری پارەی نەوت بووە  -    2016 داهاتی هەرێم ( 7 ملیار و 462 ملیۆن و 207 هەزار ) دۆلار بووەو ( 5 ملیار و 735 ملیۆن و 603 هەزار) دۆلاری پارەی نەوت بووە  -    2017 داهاتی هەرێم ( 9 ملیار و 57 ملیۆن و 407 هەزار ) دۆلار بووەو ( 7 ملیار و 729 ملیۆن و 116 هەزار) دۆلاری پارەی نەوت بووە  پاڵاوگەكان و بیرە نەوتییەكانی هەرێم -     198پاڵاوتگەی ناڕەسمی و نافەرمی           -    2 پاڵاوتگەی فەرمی بوونیان هەیە (بازیان و كەڵەك) -     ٢٦ كۆمپانیای بیانی -     ٤٥٧٦ كارمەندی نەوت -     ١٢٥ بیرە نەوت -    ٥٧ كێڵگەی نەوتی لە هەرێم تا ساڵی ٢٠١٤ هەبوون -    9 هەزار كارمەندی كۆمپانیا نەوتییەكان كە 7 هەزاری ناوخۆییە  76% هەنگاوەكانی شەفافیەتی نەوتی هەرێم یەكەم: ئەزموونی نەرویج -    ڕاستەوخۆ لەلایەن بانكی مەركەزییەوە بەڕێوەدەبردرێت -    فەسڵكردنە لە بەینی داهاتی نەوت و غەیرە نەوت -    دەتوانێت قەرز بدات بە دەوڵەت بۆ هەندێك بابەت و لەكاتی پێویستدا -    سندوقی وەبەرهێنانی نیشتیمانی -    ئەم سندوقە سەربە بانكی مەركەزی نەرویجە دووەم: ئەزموونی ئەلەسكا -    دروستكردنی هەستی بەرپرسیارێتی -    وەرگرتنەوەی هەمان بڕ یان كەمتر بە شێوەی باج -    دابەشكردنی نەوت بەسەر هاووڵاتییان بە شێوەی سەهم سێیەم:  ئەزموونی خۆماڵی -    چالاككردنی سندوقی داهاتی نەوت و گازی هەرێم یاسای ژمارە ٢٢ی ساڵی ٢٠٠٧ -    چالاككردی ئەجیزە ڕەقابییەكانی دەوڵەت -    كوردستان پەرلەمانی كوردستان و دیوانی چاودێری دارایی -    چاودێری فەرمی ناوخۆیی و دەرەكی- ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی https://www.youtube.com/watch?v=V8xFzxc0d6U&t=4784s            

بی بی سی فارسی/ یاسر میردامادی- توێژەری ئاینی وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت گرانبوون‌و بەرزبوونەوەی لەپڕی نرخی بەنزین لە ئێران، نەیاری كەم نەبوو، لە خەڵكی سەرشەقامەوە بۆ میدیا كۆمەڵایەتییەكان تاوەكو نوێنەرانی پەرلەمان لە هەردوو باڵە سیاسییەكە. ئەوەی لەناو ناڕەزایەتییەكان كەمتر بەرچاوكەوت، ناڕەزایەتی سێ كەس بوو لە مەرجەعەكانی نزیك لە حكومەت. (عەلەوی گورگانی)، (سافی گوڵپایەگانی)‌و (مەكارم شیرازی) هەریەكەیان لە بەیاننامەیەكدا، ناڕەزایەتییان دژ بە گرانبوونی بەنزین راگەیاند، ئایەتوڵڵا عەلەوی گورگانی بەشێوەیەكی ناڕوون داوایكرد "چاوبخشێندرێتەوە" بە بەرزكردنەوەی نرخی بەنزیندا، ئایەتوڵڵا مەكارم شیكارزی-ش بەشێوەی ناڕوون داوایكرد لەلایەن دەوڵەتەوە "وردبینی" زیاتر بۆ بابەتەكە بكرێت، بەڵام ئایەتوڵڵا سافی گوڵپایەگانی   (لەدایكبووی ساڵی 1397ی خورشیدی واتە 1919ی زاینی) كە بەتەمەنترین مەرجەعی شیعەیە‌و پێشترو لەسەردەمی ئایەتوڵڵا خومەینیدا سەرۆكی ئەنجومەنی پاراستنی دەستور بووە، بەشێوەیەكی راشكاوانە داوای "هەڵوەشاندنەوەی خێرای" ئەم بڕیارەی كرد لەلایەن ئەندامانی پەرلەمانەوە. لەوەدا كە هەندێك لە مەرجەعەكانی نزیك لە حكومەت ناڕازیبوون لە بڕیاری گرانبوونی نرخی بەنزین، لە حاڵێكدا كە وا دێتە بەرچاو تەنیا دەوڵەت رازامەندە بەم بڕیارە، لە پاڵ زیادبوونی ناڕەزایەتییە گشتییەكان لە شارە جیاوازەكان، هەروەها لە حاڵێكدا كە پەرلەمان بە ئاڕاستەی هەوڵدان بۆ هەڵوەشاندنەوەی یاسایی ئەو بڕیارە دەرۆیشت، ئایەتوڵڵا خامنەیی رابەری كۆماری ئیسلامی خۆی هاتە ناو گۆڕەپانەكە تاوەكو وەرەقەكە هەڵگێڕێتەوە. ئایەتوڵڵا خامنەیی، لە دواین قسەكردنیدا، هەوڵیدا بەرپرسیارێتی گرانبوونی نرخی بەنزین لە ئەستۆی خۆی دەربهێنێت‌و ئەوە بخاتە ئەستۆی سەرانی سێ سەرۆكایەتییە (سەرۆكایەتی كۆمار، سەرۆكایەتی پەرلەمان، سەرۆكایەتی دەسەڵاتی دادوەری- وەرگێڕ)، بەمشێوەیە رێگریكرد لە هەڵوەشاندنەوەی ئەو بڕیارە‌و رایگەیاند، لەوڕووەوە كە بڕیاری گرانكردنی نرخی بەنزین بڕیاری سەرانی سێ سەرۆكایەتییەكە بووە، بۆیە دەبێت جێبەجێ بكرێت. ئەمە لەكاتێكدایە كە بڕیاری سەرانی سێ سەرۆكایەتییەكە بۆ زیادكردنی نرخی بەنزین لە "ئەنجومەنی باڵای هەماهەنگی سەرۆكایەتییەكان" دەرچووە، كە نزیكەی ساڵ‌و نیوێك لەمەوپێش بە فەرمانی راستەوخۆی ئایەتوڵلا خامنەیی‌و سەرباری ناڕەزایەتی سەرۆك كۆمار دروستكراوە. بەبۆچوونی هەندێك لە رەخنەگران، دروستكردنی ئەم ئەنجومەنە لە بنەڕەتدا ناكۆكە لەگەڵ بنەمای "جیاكردنەوەی دەسەڵاتەكان لەیەكتر"، چونكە هەندێك لە دەسەڵاتەكانی پەرلەمان دەدات بە دوو سەرۆكایەتییەكەی ترو هاوكات وا لە دەسەڵاتی دادوەری دەكات بڕیاری لە كاروباری بواری جێبەجێكردن بدات. دوای هەڵوێستەكەی ئایەتوڵڵا خامنەیی لە بەرژەوەندی پێشنیازی گرانكردنی نرخی بەنزین، هەردوو باڵەكەی پەرلەمان (پارێزگاران و ریفۆرمخوازان- وەرگێڕ)، پێشنیازی خۆیان بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەو بڕیارە كشاندەوە. لەگەڵ ئەوەشدا، چەند كەسێك لە پەرلەمانتاران هەڕەشەی دەستلەكاركێشانەوەیان كرد. لەڕوانگەی پەرلەمانتارانی دەستلەكاركێشاوە، كاری ئەو ئەنجومەنەی كە تازە دروستكراوە، دەستوەردانە لە كاروباری پەرلەمان‌و چیتر پەرلەمان "پێشەنگ" نییە. ئەوەی لەم نێوەندەدا وون بوو، ناڕەزایەتی سێ كەس لە مەرجەعەكانی نزیك لە حكومەتە بوو دژ بە بڕیاری زیادكردنی نرخی بەنزین. ناڕەزایەتی ئەم سێ كەسە نەك تەنیا لە میدیا لۆكاڵییەكاندا كاردانەوەی زۆری لێنەكەوتەوە، ئایەتوڵڵا خامنەیی لە دواین وتاری خۆیدا كە لە پەراوێزی وانەی فەقیهەكاندا، تەنانەت ئاماژەیەكیشی بە ناڕەزایەتی ئەو فەقیهانە نەكرد. ناكۆكی فەقیهەكان لەگەڵ حكومەتی شۆڕشی ئێران پێشینەیەكی هەیە كە بەنزیكەیی هاوتەمەنە لەگەڵ خودی شۆڕشدا. لە ناكۆكی ئایەتوڵڵا شەریعەتمەدارییەوە، كە بە گرتن‌و دواتر چارەسەرنەكردنی پزیشكی‌و دواجاریش مردنی لە گرتوخانەدا كۆتای هات، تاوەكو ناكۆكی ئایەتوڵڵا مونتەزری یەكێك لە ئەندازیارانی سەرەكی شۆرشی 1979. بەدیاریكراوی ناكۆكی ئایەتوڵڵا مونتەزری بە كوشتارێكی بەرفراوانی زیندانیانی سیاسی لە هاوینی 1989‌و دورخستنەوەی ئەو لە پۆستی جێگری رابەرو لەكۆتایشدا زیندانیكردنی بۆ ماوەی پێنج ساڵ‌و نیو، كۆتایی هات. بەڵام ناكۆكی ئەو سێ فەقیهەی كە ناویان هێنراوە لەبارەی گرانبوونی نرخی بەنزین، بەهیچ جۆرێك لە شێوەی ناكۆكی فەقیهەكانی وەكو شەریعەتمەداری‌و مونتەزری نەبوو، دەتوانرێت پێشبینی ئەوە بكرێت ئەگەر ئەو سێ فەقیهە بیانزانیایە ئایەتوڵڵا خامنەیی رەزامەندی دەدات لەسەر گرانكردنی نرخی بەنزین، بە ئاشكرا دژایەتییان نەدەكرد، بەواتایەكی تر، ناڕەزایەتی ئاشكرای ئەوان نە ناكۆكییە لەگەڵ حكومەت كە ئەوەش دواجار ناكۆكییە لەگەڵ دەوڵەتدا، نە تەنانەت ناكۆكیشە لەگەڵ بنەماكانی ئێستای حكومەتدا، بەڵكو ناكۆكییە لەگەڵ یەكێك لە بڕیارەكان كە بەبۆچونی ئەوان بڕیاری حكومەتە، بەم حاڵەوە، وادێتە بەرچاو كە دەسەڵات تەنانەت پێشوازی لە ناڕەزایەتییەكی زۆر سنورداری فەقیهەكانیش ناكات. مەرجەعەكان‌و بەشێوەیەكی گشتی فەقیهەكان لە ئێران روبەڕووی بارودۆخێكی دژوار بونەتەوە، ئەوان هەركاتێك دەست بۆ بابەتێك دەبەن كە بەبۆچوونی خۆیان بابەتێكی "ئاینی"یە (وەكو ناڕەزایەتی دژی بەدحیجابی، ماستۆڕسواری ژنان، یاخود سازدانی كۆنگرەی شەمس‌و مەولەوی) رەخنەی ئەوەیان لێدەگیرێت كە بۆچی لەبارەی بارودۆخی سەختی ئابوری خەڵكەوە قسەناكەن، لەلایەكی ترەوە هەركاتێك كە لەبارەی بارودۆخی دژواری ئابوری خەڵكەوە قسە دەكەن‌و كاردانەوەیان هەیە، دەسەڵات لە باشترین حاڵدا گوێ بە كاردانەوەكانیان نادات. ناڕەزایەتی زۆرێك لە مەرجەعەكان (چ ئەوانەی نزیكن لە حكومەتەوە، چ ئەوانەی سەربەخۆن) لە نمونەی ناڕەزایەتی دژی بە قەرزی درێژخایەتی بانكیی، كە فەقیهەكان ئەمە بە "ریبا- سود" دەزانن‌و چەندینجار دژایەتی خۆیان بۆ راگەیاندووە، بەڵام ناڕەزایەتییەكەیان تاوەكو ئێستا نەبووە هۆی گۆڕینی مامەڵەی بانكیی. دەتوانرێت بوترێت لە نێوەندی گرانبوونی بەنزیندا، جارێكی تر ئیعتیباری فەقیهەكان "هەرزان" بووەوە.

گفتوگۆی رۆژنامەوانی: درەو میدیا عەلی كەریمى یەكێكە لەو چالاكە سیاسیانەی كە لەچەند دەیەی رابردوودا لەناو حزبەكانی رۆژهەڵات و باشوری كوردستان كارەكتەرێكی دیار بوو، وەك خۆی دەڵێت" لەیەك كاتدا پێشمەرگەی شۆڕشی دوو پارچەی كوردستان بووە"، ئەو سەبارەت بە خۆپیشاندانەكانی ئێران پێی وایە هۆكارەكە تەنها گرانبونی نرخی بەنزین نیە، دەیان قەیران و كێشەی تر پاڵنەری خۆپیشاندانەكانن، ئامۆژگاری هێزە كوردیەكانی رۆژهەڵات دەكات "لە ئێستادا و بەچەكەوە واریدی خۆپیشاندانەكان نەبن". لەم گفتوگۆ رۆژنامەنوسیەیدا لەگەڵ ( درەو میدیا) عەلی كەریمی دوایی پێشهاتی خۆپیشاندانەكانی ئێران و رۆژهەڵاتی كوردستان دەخاتە روو.  دەقی چاوپێكەوتنەكە   درەو میدیا: لە خۆپیشاندانەكاندا هەندێك درووشم دەوترێنەوە كە بەدوورن لە كرانبونی نرخی بەنزین، پرسیارەكە ئەوەیە هۆكاری خۆپیشاندانەكان تەنها گرانبونی نرخی بەنزینە یاخود هۆكاری دیكە ؟  عەلی كەریمی: راستیەكەی ئەوەیە كە بەرزبونەوەی سێ قاتی نرخی بەنزین كە نرخی دۆلارێك گەیشتوتە (15 هەزار) تمەن، كرێكارێك تا ئیوارە كاردەكات كیلۆیەك گۆشت ناكات، بەنزین مۆرەیەكی حەیاتیە بۆ خەڵك، ژمارەیەكی زۆری هاوڵاتیان ژیانیان لەسەر ئۆتۆمبێلی كرێ و گواستنەوەیە، گرانبونی نرخی بەنزین لەسەر هەموو ئەو قەیرانانەی تر، بیانوو هۆكار گەلێك بوون بۆ ئەوەی هاوڵاتیان لەماوەیەكی كەمی دوو سێ رۆژە خەڵكی بڕژێنە سەر شەقامەكان، دەسەڵاتدارانی ئێران لەبەر ناكۆكیەكانی خۆیان و دزی و گەندەڵیەكی لەرادەبەدەر، ئەو بەرزكردنەوەیەی نرخی بەنزین لای خەڵكی واكەوتەوە كە بەرپرسان دەیانەوێت دزی و راوور روت بكەن، بە ئاشكرا خۆپیشاندەران لە تارانی پایتەخت وتیان چیدیكە پارەی خۆمان بۆ( سوریا و یەمەن و حزبوڵا ) نانێرین. درەو میدیا: بۆچی بەرپرسانی ئێران پەنایان بۆبەرزكردنەوەی نرخی بەنزین برد، ئایا بە بەرزكردنەوەی نرخی بەنزین قەیرانی دارایی ئێران سوك دەكات؟ عەلی كەریمی: نەخێر، ئەوان پێیان وابووە زۆربوونی ئۆتۆمبیل كاریگەری ژینگەیی و تەندرووستی زۆر خراپی هەیەو پێویستە بە بەرزكردنەوەی نرخی بەنزین رێژەی بەكارهێنانی ئۆتۆمبیل كەمبكەنەوە، ئەمە كێشەیەكە رەگێكی مێژووی هەیە، بەڵام لەم كاتەدا كە ئەو بریارەیاندا بەرای من دەستێك هەبوو لەناو بەرپرسانی كۆماری ئیسلامی ئێران كە دەیانویست باڵەكەی تر بشكێنێت، ئەوەی دیكەش خامنەیی بوو كە پێی وابوو دەبێت ئەو هەم و جەنجاڵی و قەرەباڵغیەیەی ئۆتۆمبیل نەمێنێت، بەشێكیشی بۆ پاشەكەوتی كورتهێنانی بودجە بێت.  ئەو هەنگاوەیان بۆیە كرد كە لەتەپڵی سەری حەسەن روحانی سەرۆككۆماری ئێران بدەن، ئەوەیان بەروحانی كرد و روحانیش چوە داوەكەوەو ئێستاش دەیانەوێت هەمووی لەسەری روحانیدا بشكێننەوە، كە روحانی موستەهەقە. درەو میدیا: ئەم خۆپیشاندانانە چی كاریگەرییەكی لەسەر شەقامی كوردی هەبووە لە شاروشارۆچكەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان؟ عەلی كەریمی: لە راستیدا شەقامی كوردی لە رۆژهەڵاتی كوردستان زۆر دەمێكە چاوەڕەوانی ئەوەن، خەبات و قوربانیدانیان ئاوێتەی هەموو شارە گەورەكانی ئێران بێت، بەدرێژایی ئەو 40 ساڵە كورد لە پەراوێزدا بووەو هەرگیزاو هەرگیز، لەگەڵ كۆماری ئیسلامی دوانەی پێكەوە نەكوڵاوە، بۆیە كە خۆپیشاندان و ناڕەزایی دەبوو لە شەقامەكاندا كورد بەتەنها دەمانەوە، بەڵام ئەمجارە، بەڵام ئەمجارەیان شەقامی مەریوان و جوانڕۆو سنەو كەرماشان، ناڕەزایی خۆیان لەگەڵ شەقامی ئێرانی تێكەڵاوكرد، لەوەدا كارێكی زۆر عاقڵانەیانكرد، بەبێ ئەوەی كە فەرمان لە حزبێكی سیاسی یان لە ئۆپۆزسیۆنی دەرەوە وەرگرن دەستیان خۆش بێت. درەو میدیا: گرانبوونی نرخی بەنزین زیاتر كاریگەری لەسەر بارودۆخی شارەكوردییەكان درووست كردووە، یاخود شەقامی كوردی گرانبونی نرخی بەنزینیان لەگەڵ هەستی نەتەوایەتی تێكەڵكردووە؟ عەلی كەریمی: گرانبوونی نرخی بەنزین لە بیانویەك زیاتر نیە، گەلانی ئێران زۆر زۆر قەیران و نەهامەتی چێشتووە، بەتایبەت لەم چەند ساڵەی دواییدا، بەڵام میللەتی كورد جیاواز لە بەشەكانی تری ئێران لە چەوساندنەوەی ئابوریدایە لەچەوساندنەوەی نەتەوایەتیدایە، كە شارەكانی تەحریمە لە زۆر شت، كە بۆ شارە گەورەكانی ئێران كراوە بۆ شارە كوردییەكان نەكراوە، چی لەبواری ئابوری چی لەبواری خۆشگوزەرانیەوە، ئەوەی لە رۆژهەڵاتی كوردستان دەكرێت پەنگخواردنەوەی كۆمەڵێك كۆمەڵێك ویست و داخوازی 41 ساڵی رابردووە چی لەبواری نەتەوەیی و ئابورییە، كە كۆماری ئیسلامی ئێران ئیهانەی هەستی نەتەوایەتی گەلی كوردیان كردووە، هەر زیندان و ئەشكەنجەدان و فشاری زۆریان لە گەلی كورد كردووە لە رۆژهەڵاتی كوردستان، ئەمڕۆ كە هەلەكەیان قۆستۆتەوە. درەو میدیا: ئێوە لە نزیكەوە ئاگاداری رروداوەكانن، ئێستا بە كوێ گەیشتووە، بەتایبەت لە شارە كوردییەكان؟ عەلی كەریمی: من چەند لینكێكم هەیە لە شارەكانی كوردستان و راستیەكەی ئەوەیە زۆر بەگەرمی لە بۆكان خۆپیشاندان و ناڕەزایی دەستی پێكردووەو زۆربەی بانكەكانی ئەو شارە سوتێنراون، قایمقامی شاری جوانڕۆ لەلایەن خۆپیشاندەرانەوە گیرابوو، ژمارەیەك گەنجی خۆپیشاندەر شەهید بوون، شەهیدەكان باس لە 12 و 13 شەهید دەكەن بریندارەكان لەسەرو 50 وەیە، لە مەریوان شەهیدەكان گەیشتۆتە 9 كەس و بریندارەكان لە 50 تێپەڕیوە، ئەوەی كە داوو دەزگاكان دەسوتێنن ئەوەیە كلتۆرێكە هەر لەسەردەمی شاوە رقو توڕەیی خەڵك ماتێك دەستیان ناگاتە خودی دەسەڵات، تۆڵە لە كەرستەو ئامرازەكانی دەسەڵات تۆڵە دەكەنەوە، وەك بانكەكان و فەرمانگەكان، بە رەئی من ئەوە شتێكی سورشتیەو لە زۆربەی وڵاتانی جیهاندا روو دەدات، لەبیرمانە 41 ساڵ لەوەو پێش و زەمانی روخانی شا، خەڵكی هەر ئەو كارەیان دەكرد، ئەمڕۆكەش هەر ئەو كاە دەكەن.  درەو میدیا: خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكان لە شاری مهاباد چۆنە، هەست ناكرێت خۆپیشاندانەكان لەوشارە وەك شارەكانی دیكەی رۆژهەڵاتی كوردستان بێت؟ عەلی كەریمی: تا ئێستا هیچ روداوێك لە مهاباد روینەداوە، شاری مهاباد هەمیشە لەلایەن كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە بەسەری مارەكە دانراوە، بە ماكەی كوردایەتی داناوە، رەنگە ئەوە بێت بەهۆی ئەو رقەی كۆماری ئیسلامی ئێرانەوە لەو شارە خەڵكی ئەوشارە نەیانەوێت بیانویەك بدەنە دەست كۆماری ئیسلامی، چونكە رەنگە خەڵكی ئەو شارە قەتڵوعام بكات، لە سێ رۆژی رابردوو لە 57 شاری ئێران خۆپیشاندان و ناڕەزایی هەیە بەڵام لە هەمووان زیاتر لە مەریوان و لە جوانڕۆ خەڵكی شەهید بووە، لە هەموویان زیاتر لە مەریوان و جوانڕۆ و شارە كوردیەكاندا بریندار هەیە، ئەوە بەو مانایەیە كە كۆماری ئیسلامی ناوێرێت بەرامبەر خەڵكی شیراز و تەورێز و ئیسفەهان و شارە گەورەكانی ئێران، دێت تۆڵە خەڵكی كورد دەكاتەوە، هەموو بەرپرس و هێزە ئەمنیەكان و پۆلیس لە شارە كوردییەكان غەیرە كوردن، پاسداری فارس و عەجەمن، بۆیە ئەوان رقەوە فیشەك بەناوچاوانی هاوڵاتیانی كوردەوە نیشانەدەگرن، بەڵام لە شارەكانی دیكە قاچیان بێت یان دەستیان بێت، بەقینەوە تەقەیان لێناكەن، بۆیە ئەگەر شاری مهاباد وریا نەبێت كۆماری ئیسلامی تۆڵەو رقی هەمووی بەهاوڵاتیانی مهاباد دەڕێژیت.  درەو میدیا: رۆڵی حزبە كوردیەكانی ئێران چیەو چۆن مامەڵە لەگەڵ ئەو دۆخەدا دەكەن؟ عەلی كەریمی: من لەگەڵ زۆربەی حزبەكانی رۆژهەڵات راوێژو قسەم كردووە، ئەوان پێیان وایە كە دەبێت ئێستا ئەوان خۆیان بەدیار نەخەن، ئەوان پێیان وایە لە ئێستادا ئەگەر حزبەكان رێبەرایەتی و سەركردایەتی خۆپیشاندەران بكەن بیانوو دەدەن دەست كۆماری ئیسلامی ئێران، رەنگە لەوەدا من تەییدیان بكەم، لێبگەڕێن كە كۆمەڵانی خەڵكی رۆژهەڵات خۆیان رابەری خۆیان بەدەستەوە بگرن، وەك هەموو ئەو جوڵانەوانەی كە لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەیە لە تونس و یەمەن و سوریا و هتد,, دەستیان پێكردووە، زۆربەیان سەركردایەتیەكی دیاریكراویان نەبوو، بەڵكو لەناو شۆڕەكەدا سەركردایەتی درووست بووە، هیوادارین حزبەكانی رۆژهەڵاتی كوردستان جارێ بەچەكەوە واریدی هیچ شتێك نەبن، هەتا گرێدراوێكی باش بكەن لەگەڵ جوڵانەوە سەرتاسەریەكەی ئێران، بەیەكە بتوانن كاربكەن. درەو میدیا: هەست ناكەن شەقامی رۆژهەڵاتی كوردستان حزبەكانی كوردیەكانیان جێهێشتبێت؟  عەلی كەریمی: ئەو شەقامەی كە ئێمە 41 ساڵ پێش ئێستا جێمانهێشت، ئەورۆكانە ئەو شەقامە نیە، ئەو شەقامە ئێستا كۆمەڵێك بیروباوەڕی تازەی بەسەردا هاتووە، 41 ساڵ لەمەوبەر شەرم و گەنجێك ماركسی نەبێت كۆمۆنیست نەبێت، ئێمە دەیان رێكخراوی چەپ و كۆمۆنیستمان هێناو لە مهایاد بارەگاكان بۆ كردبوونەوە، ئەو كات ماركسی یان سۆسیالیست نەبای عەیب بوو، ئێستا گوارەكان هەمووی گۆڕاوە،وە خەڵك وابیرناكاتەوە. درەو میدیا: ئەنجامی ئەم خۆپیشاندان و ناڕەزاییانە بەكوێ دەگات و لەكوێدا دەوەستێت؟ عەلی كەریمی: جیاوازیەكی گەورە دەبینم لەگەڵ خۆپیشاندانەكانی سێ ساڵی پێشوو یاخود جوڵانەوەی سەوز كە 12 ساڵ پێش ئێستاكرا، كە كۆمەڵانی خەڵكو بەهەموو جۆرو دەستەیەكەوە تێكەڵاوبوون، تەنها نوقستانیەك ئەوەیە كە رۆڵی گەورەی ژنان نابینم، كەمتر ژنان دەبینم، چونكە شتەكە لەبەنزینەوە دەستی پێكردوو و بەنزینیش زیاتر كاری پیاوان بوو پیاوان هاتنە شەر شەقامی، بەرەئی من رەنگە ئیدامەی خۆیدا ژنانیش بێنە سەر شەقام، جیاوازیەكی گەورەش كە دەیبینم، خەڵكی شارە كوردیەكان هاتونەتە سەر شەقام ئەوەیە كە شۆڕە مەدەنیەكە تێكەڵاو بووە، زۆربەی، میدیا و كەناڵە نێو دەوڵەتیەكان چەندێك باسی شیرازو شارەگەورەكانی ئێران دەكەن، دوو هێندەباسی شارە كوردیەكان و جوانڕۆ و مەریوان و بۆكان دەكەن، ئەوەی گرنگە ئێمە بتوانین ئەو خۆپیشاندان و شۆڕە تێكەڵبكەین بە شارە گەورەكانی ئێران بەتایبەت تاران، جیاواز لە رابردوو رەهبەریەكی یەكگرتوو درووست بكرێت، لە ئێستادا ئەو هێزە كوردیانەی چەكیان هەیە بە چەكەوە خۆیان نیشان نەدەن، هەتا ئەو رۆژەدا پێویست دەكات و ئەو كاتیش دەبێت هێزێكی نیشتیمانی هەبێت، بەبێ هێزێكی نیشتیمانی، توشی كارەساتی گەورە دەبین وەكو باشوری كوردستان، وەك چۆن لەباشور توشی بووین.   

  گفتوگۆی رۆژنامەوانی: درەو میدیا چوار ساڵ جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق بوو، ئەوكات كە یەكێك لە پۆستە باڵاكانی كوردی لە بەغداد بەدەستەوە بوو، هاوشێوەی ئێستا عێراق بە شەپۆلێك خۆپیشاندان‌و ناڕەزایەتی قورسدا تێپەڕی، خۆپیشاندەران چوونە ناو گرنگترین دامەزراوەی عێراقەوە كە پەرلەمان بوو، یەكێك لە سەركردە گەنجەكانی بزوتنەوەی گۆڕانە، كە لەم چاوپێكەوتنەدا لەگەڵ (درەو میدیا) ئاشكرایدەكات ماوەی ساڵێكە هیچ پەیوەندییەكی حزبی‌و ئۆرگانی لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا نەماوە، ئەو (ئارام شێخ محەمەد)ە، لەم چاوپێكەوتنەدا دەیەوێت وەكو كەسێكی سەربەخۆ قسە لەسەر دۆخی عێراق بكات. دەقی گفتوگۆ رۆژنامەوانییەكە: درەو میدیا: ئێوە لەماوەی رابردوودا پۆستێكی باڵاتان لە عێراق هەبووە، خوێندنەوەتان چییە بۆ دواین پەرەسەندنەكانی عێراق، دۆخەكە بەرەو كوێ‌ هەنگاو دەنێت ؟ ئارام شێخ محەمەد: پێشهاتەكانی دۆخی عێراق لە گۆڕانكاری بەردەوامدان، قورسە پێشبینیەكی دیاركراوی بۆ بكرێت، بەڵام ئەوەی بوەتە فاكت‌و راستی ڕوون ئەوەیە، دۆخی سیاسی عێراق ناگەڕێتەوە بۆ پێش سەرهەڵدانی خۆپیشاندانەكان، كە لە سەرەتای مانگی ئۆكتۆبەری ئەمساڵەوە دەستیپێكردووە. پێناچێت خۆپیشاندەران بەدەستی بەتاڵ بگەڕێنەوە ماڵەكانیان‌و شەقامەكان چۆڵبكەن، پشتیوانیكردنی ئاشكرای مەرجەعییەتیش بۆ خۆپیشاندەران لە دواین بەیاننامەیدا، گۆڕێكی گەورەتر دەدات بە خۆپیشاندەران بۆ سوربون لەسەر داواكارییان‌و، چۆڵنەكردنی شەقام تا ئەوكاتەی هەنگاوی بەرجەستە لەسەر زەمینی سیاسی‌و ئابوری‌و كۆمەڵایەتی عێراق بەدیدەكەن، پێموایە خۆپیشاندانەكان لەپەرەسەندنی بەردەوامدا دەبن‌و رەنگە تا هەینی داهاتوو گۆڕانكارییەكان زۆر خێراتربن، سەرهەڵدانی خۆپیشاندانەكانیش لە ئێران رۆڵی دەبێت لە پەلەكردن‌و بڕیاردان لە كۆمەڵێك گۆڕانكاری لە ترسی دەرنەچوونی دۆخەكە لەژێر كۆنترۆڵی هێزە ئەمنییەكان‌و دروستبوونی ئاژاوەو پشێویی، كە ئەمە مەسەلەیەكە كەس خوازیاری نییەو لەبەرژوەندی گەلانی عێراقیشدا نییە. درەو میدیا: هەنگاوەكانی حكومەتی عێراق چۆن هەڵدەسەنگێن لە بواری چاكسازیدا؟ ئارام شێخ محەمەد: حكومەتەكەی دكتۆر عادل عەبدولمەهدی كۆمەڵێك بڕیاریداوە بەئاڕاستەی ئەنجامدانی چاكسازی، وێڕایی ئەوەی دەیان بەرپرسی عێراق راپێچی بەردەم دادگاكان كراوە بە تۆمەتی گەندەڵی‌و لیستەكەش درێژەو هێشتا زۆری تریش ماوە لەسەر بەهەدەردانی سامانی گشتی لێپێچینەوەیان لەگەڵ بكرێت، هەمواركردن كابینەی وزاری‌و گۆڕینی وەزیرەكانیش یەكێكی ترە لە هەنگاوەكان‌و رەنگە (7 بۆ 9) وەزیری ئەم كابینەیە بگۆڕدرێن، پەرلەمانی عێراقیش هەوڵەكانی چڕكردۆتەوە بۆ پەسەندكردنی ئەو یاسانەی حكومەت لەبەرژەوەندی خەڵكن، بەڵام بەداخەوە پێدەچێت كات درەنگ بێت‌و شەقامیش متمانەی بە زۆرێك لەهێزە سیاسییەكان نەمابێت، بۆیە تائێستا هەموو ئەو هەنگاوانە نەیتوانیوە قەناعەت بە خۆپیشاندەران بكەن‌و كۆتایی بەخۆپیشاندانەكان بهێنن. شتێكی تر كە پێویستە بیڵێم ئەوەیە، ئەم خۆپیشاندانانەی كە ئێستا لە عێراق‌و چەندین وڵاتی تری ناوچەكە سەریانهەڵداوە، ئەنجامن نەك هۆكار، كاردانەوەن پێش ئەوەی كاربن، ئەنجامی كەڵكەبونی ناعەدالەتی كۆمەڵایەتی‌و دابەشنەكردنی سامانی گشتییە بەسەر تاك‌و گروپە جیاوازەكانی ناو كۆمەڵگا بەشێوەیەكی یەكسان. ئەوەی لە عێراق رودەدات بەرهەمی كەڵەكەبونی كێشەی چەندین ساڵ‌و پەنگخواردنەوەی كۆمەڵێك دەردی ئابوری‌و كۆمەڵایەتییە، كە خراپی ئەدائی سیاسی‌و ئیدارەدانی نازانستیانە سەرچاوەی نەهامەتییەكانێتی.  درەو میدیا: بەڕای ئێوە بۆ دەربازبون لە ئاكامە خراپەكانی دۆخی ئێستای عێراق‌و رێگەگرتن لەئەگەری سەرهەڵدانی پشێوی، هێزە سیاسییەكانی عێراق بڕیاری چیبدەن؟ ئارام شێخ محەمەد: بەڕای من بۆ بەرگرتن لە سەركێشانی دۆخەكە بۆ پشێوی‌و ئاژاوە، كە وەك وتم لەبەرژەوەندی كەس نییە، هێزە سیاسییەكان كۆمەڵێك داواكاری سەرەكی خۆپیشاندەران هەیە هەوڵی دیراسەیەكی خێراو جدی بدەن‌و بڕیاری لەبارەوە بدەن، تا ئەو ئاپۆڕا گەورەیەی خەڵك لەسەر شەقام بێت‌و رۆژانە خۆپیشاندەر بكوژرێت‌و برینداربێت، دەرگاكان بەڕووی هەموو ئەگەرەكاندا كراوەیە، بۆ ئەوەی رێ لەمە بگیرێت، با هێزە سیاسییەكان بەپێی ئەو رێكارانەی دەستور دیاریكردووە لە هەنگاوی یەكەمدا بڕیاری قبوڵكردنی هەڵبژاردنی پێشوەخت بدەن، بەڕای من رەنگە ئەمە بەشدارییەكی بەرچاوی هەبێت لە خاوكردنەوەی توڕەیی شەقام، دەستكاریكردنی یاسای هەڵبژاردن‌و گۆڕینی كۆمیسۆنی هەڵبژاردنەكانیش هەنگاوی گرنگن لەم رووەوە، پێموایە پەرلەمانی عێراق هەنگاوەكانی بەم ئاڕاستەیە دەستیپێكردووەو ئەمە كارێكی باشە. درەو میدیا: ئەی لەبارەی داواكاری هەمواركردنەوەی دەستور؟ ئارام شێخ محەمەد: داواكاری گۆڕینی دەستور داواكارییەكی سیاسییە، خەڵكی هەلی كارو نان‌و ژیانێكی شەرەفمەندانەی ئەوێت، بەڕای من ئەم داواكارییە داواكاری كۆمەڵێك هێزی سیاسییەو لە داواكاری خەڵكیانەوە پێچاوە، ئەگەر حكومەتێكی رەشیدو خزمەتكاری خەڵك لە عێراق بوونی هەبێت، شەقام كێشەی دەستوری نییە، عێراق كێشەی دەستوری نییە، كێشەی ناعەدالەتی‌و گەورەبونی جیاوازی نێوان چینەكانی هەیە، ئەگەر كێشەیەك لە دەستوردا هەبێت، ئەوا ئەوەیە جێبەجێناكرێت‌و هێزە دەسەڵاتدارەكان پابەندنابن پێوەی، ئەگینا دەستوری عێراق یەكێكە لە دەستورە پێشكەوتوو و مەدەنییەكان لەسەر ئاستی ناوچەكە، پاشان دەستوری عێراق تەنها گریبەستێكی سیاسی‌و كۆمەڵایەتی نییە لەنێوان دەسەڵات‌و خەڵك، دەستوری عێراق كۆدو كلیلی پاراستنی مافی هاوڵاتیبوون‌و مافە نەتەوەیی‌و ئاینی‌و هەموو جیاوازییەكانە، هەر دەستكاریكردنێك لاسەنگی دروستبكات‌و دەنگی رەنگێك بەسەر رەنگەكانی تردا زاڵبكات، ئەوا هەموارەكە لەبری ئەوەی هەنگاوێك بێت بە ئاڕاستەی چاكسازی، زیانی گەورەتر دەدات. درەو میدیا: ئەمە رای بزوتنەوەی گۆڕانیشە كە پشتیوانی لە دەستكاریكردنی دەستور ناكات ؟ ئارام شێخ محەمەد: من ماوەی ساڵێكە هیچ پەیوەندییەكی حزبی‌و ئۆرگانیم لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندا نەماوەو وەك سیاسییەكی سەربەخۆ تەعبیر لە بۆچونەوەكانی خۆم دەكەم، نازانم ئەوان رایان چۆنەو چۆن بیر دەكەنەوە لەم مەسەلەیەدا، ئەتوانیت لە خۆیان بپرسیت.  

درەو میدیا:  عەلی سیستانی بینیی موقتەدا سەدری ڕەتكردۆتەوەو قسەی بە قاسم سولەیمانیش وتووە. ئاژانسی هەواڵی فەرەنسا لەزاری سەرچاوەیەكی نزیك لە عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەكانی عێراق ئاشكرایكردووە، بەم دواییە حكومەتی تاران هەوڵی داوە پەیامی ئەوە بگەیەنێتە مەرجەعییەت كە لەوتارەكەیدا  پشتیوانی لە حكومەتی ئێستای عێراق بكات و، داوا لە خۆپیشاندەران بكات  لە شەقامەكان بكشێنەوەو، دەرفەتێكی زەمەنی دیاریكراو  بدەن بە ئەنجامدانی چاكسازییەكان. بەوتەی سەرچاوەكە، سیستانی وەڵامی پەیامەكەی ڕەتكردۆتەوەو، تەنانەت ئامادەنەبووە وەریشیبگرێت، لە بەر ئەوەش ڕازینەبووە پێشوازی لە موقتەدا سەدر_یش بكات دوای گەڕانەوەی ڕاستەوخۆی لە ئێران، بۆ ئەوەی شەقام گومانی ئەوە نەكات كە پەیامی لە ئێرانییەكانەوە بۆ هێناوە.   فرانس پرێس لەزاری سەرچاوەكەوە ئاماژەی بەوەشداوە، مەرجەعییەت قسەی توندی بە شەخسیی بە قاسم سولەیمانی وتووە لە بارەی ڕۆڵی ئێران لە كێشەكانی عێراق، بێئەوەی وردەكاری زیاتر ئاشكرابكات.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت دوو پەرلەمانتاری بزوتنەوەی گۆڕان مەلا یاسین خاوەنی كۆمپانیای (بەڕێز) تۆمەتبار دەكەن بەوەی مۆڵەتی بۆ دروستكردنی پرۆژە وەرگرتووە، بەڵام پرۆژەكەی دروستنەكردووە‌و مۆڵەتەكەی فرۆشتوەتەوە، مەلا یاسین بە پرۆژەیەكی كۆمپانیای (وشە)ی نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەی گۆڕان وەڵامیان دەداتەوە‌و دەڵێ:" مۆڵەتی چیمەنتۆكە بەناوی كۆمپانیای وشەوە بوو، بۆ كۆمپانیای گاسن‌و  كاك فاروقی مەلا مستەفا تەواوی كردووە ؟". راپۆرتێك لەناو پەرلەماندا دوو پەرلەمانتاری بزوتنەوەی گۆڕان داوا لە پەرلەمانی كورستان دەكەن لیژنەیەكی لێكۆڵینەوە لەسەر پرۆژەكانی كۆمپانیای (بەڕێز) دروستبكات، كە كۆمپانیایەكی بواری وەبەرهێنانی خانوبەرەیە لە سلێمانی‌و (مەلا یاسین) خاوەندارێتی دەكات. هەردوو پەرلەمانتار (دابان محەمەد)‌و (عەلی حەمەساڵح) لە نوسراوێكدا كە رۆژی 6ی ئەم مانگە ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانیان كردووە‌و كۆپییەكی دەست (درەو میدیا) كەوتووە، لە (14) خاڵدا كۆمپانیای (بەڕێز) تۆمەتباردەكەن بە گەندەڵی‌و سپیكردنەوەی پارە. پەرلەمانتارەكان داوا لە سەرۆكایەتی پەرلەمان دەكەن، نوسراوەكەیان ئاڕاستەی دەستەی وەبەرهێنان بكات، تاوەكو ئەو دەستەیەك لێكۆڵینەوە لە كەیسەكە بكات. 25 هەزار یەكەی نیشتەجێبوون بەپێی ئەوەی لە نوسراوەكەدا باسكراوە، ساڵی 2006 كۆمپانیای (بەڕێز) مۆڵەتی ژمارە (1)ی پێدراوە بۆ دروستكردنی (25) هەزار یەكەی نیشتەجێبوون بۆ (10) پرۆژە، كە (5) پرۆژەیان لە سلێمانییە‌و بریتین لە پرۆژەكانی: •    گرین سیتی (لە نوسراوەكەدا بە هەڵە نوسراوە رۆژ سیتی) •    بڕوا سیتی •    لوبنان سیتی •    دیە سیتی •    پرۆژەی پێنجەم لە نوسراوەكەدا ناوی نەهاتووە لەگەڵ پێنج پرۆژەی نیشتەجێبوون لە (هەڵەبجە، كۆیە، دوكان، رانیە، چەمچەماڵ). راپۆرتەكە باسلەوەدەكات، هیچ یەكێك لەو پرۆژانە وەكو ئەوەی مۆڵەتی پێدراوە، تائێستا تەواو نەكراوە‌و بەشێكی فرۆشراوەتەوە، سەرباری ئەمە، ئەو خانوانەی لە پرۆژەكاندا كراون، زۆرینەیان بە ئاڕاستەیەكی خراپ‌و لە زیانی هاوڵاتیان گۆڕانكارییان تێدا كراوە، دەرگا‌و كاشی‌و بلۆك‌و كارەبا‌و پلیكانە گوڕدراون بە كەرەستەی خراپ‌و تەنانەت ژمارەی سویچ پلاكەكان لە خانوەكاندا كەمكراونەتەوە. فرۆشتنەوەی پرۆژە راپۆرتەكە كۆمپانیای (بەڕێز) تۆمەتباردەكات بە فرۆشتنەوەی چەند پرۆژەیەك بەبەهای چەندین ملیۆن دۆلار، لەمەشدا ئاماژە بە فرۆشتنی (دالیا سیتی) دەكات بە كۆمپانیای (نەجمەدین)، كە بەهای فرۆشتنەكە گەیشتووەتە (14 ملیۆن) دۆلار، هەروەها باس لە فرۆشتنەوەی چەند پرۆژەیەكی تر دەكات لەلایەن كۆمپانیای (بەڕێز)ەوە، لەوانە فرۆشتنی پرۆژەی (نۆژەن سیتی) لە دەربەندیخان (دوای 13 ساڵ هێشتا تەواونەكراوە)، پرۆژەی (لوبنان سیتی) لە سلێمانی. فرۆشتنی زەوی لەناو پرۆژەدا بەشێكی تری راپۆرتەكە، كۆمپانیای (بەڕێز) تۆمەتباردەكات بە فرۆشتنی زەوی لەناو ئەو پرۆژانەی كە كۆمپانیاكە بۆ دروستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون وەریگرتوون، واتە بەر لەوەی یەكەیان لەسەر دروستبكات ئەو زەوییانە فرۆشراون، راپۆرتەكە باسیلەوەكردووە، ئەم بابەتە پێشتر بەبەڵگەوە رەوانەی دەستەی وەبەرهێنان كراوە‌و لەم رووەشەوە ناوی پرۆژەی (میر سیتی) هێنراوە كە تێیدا كۆمپانیاكە زەوی فرۆشتووە بەر لەوەی خانوی لەسەر دروستبكات. راپۆرتەكە لە بەشێكی تردا دەڵێ: كۆمپانیای بەڕێز زەوی (روكن)‌و زەوی (بازرگانی)ی لە زۆربەی پرۆژەكانیدا فرۆشتووە، لەوانە لە پرۆژەی ئاسودە. هەر لەبارەی فرۆشتنی پرۆژەوە، باسلەوەكراوە، مەلا یاسین خاوەنی كۆمپانیای (بەڕێز) لە ناحیەی رزگاری گەرمیان مۆڵەتی دروستكردنی پرۆژەیەكی وەرگرتووە، بەڵام بەبێ دەستكاریكردن مۆڵەتەكەی فرۆشتوەتەوە بە كەسێكی ترو كەسی دووەمیش بەبێ دەستكاری شوێنی پرۆژەكەی لە ناحیەی رزگارییەوە گۆڕیوە بۆ قەزای كەلار لە باشترین شوێن كە بەهاكەی ملیۆنان دۆلارە. 70 ملیۆن دۆلار خزمەتگوزاریی پرسی خزمەتگوزاری ناو پرۆژەكان، یەكێكی ترە لەو تەوەرانەی كە راپۆرتەكە ئاماژەی بۆكردووە، لەوبارەیەوە دەڵێ:" دەبوو زیاتر لە 60 پرۆژەی خزمەتگوزاری لە قوتابخانەی سەرەتایی‌و ناوەندی‌و دایەنگە‌و باخچەی ساوایان، مزگەوت‌و نەخۆشخانە، كتێبخانە، بنكەی پۆلیس، بنكەی ئاگركوژێنەوە، شاری یاری، باخچە‌و پارك، بەتێچوونی نزیكەی 70 ملیۆن دۆلار دروستبكات، بەڵام بەشی هەرەزۆری ئەم پرۆژانە نەكراوە". راپۆرتەكە نمونەی بە پرۆژەی (گۆران سیتی) هێناوەتەوە‌و دەڵێ دەبوو لەم پرۆژەیەدا كۆمپانیای بەڕێز 14 پرۆژەی خزمەتگوزاری دروستبكات، بەڵام هیچی نەكردووە‌و تەنیا یەك قوتابخانە دروستكراوە، ئەو قوتابخانەیەك لەسەر بودجەی گشتی دروستكراوە. مەتروكە‌و یەكەی نیشتەجێبوون راپۆرتەكە كۆمپانیای بەڕێز تۆمەتبار دەكات بەوەی لە زۆربەی پرۆژەكاندا ناوچەی سەوزایی گۆڕیوە بۆ یەكەی نیشتەجێبوون‌و ئەوەش دووجار سەرپێچییە، جاری یەكەم دەبوو لەسەر ئەركی كۆمپانیا ئەو ناوچانە سەوز بكات، جاری دووەم سەرپێچی كردووە‌و ناوچەی سەوزایی فرۆشتووەتەوە. هەروەها تۆمەتباری دەكەن بەوەی هیچ یەكێك لە پرۆژەكانی لەسەر نەخشەی بنەڕەتی جێبەجێ نەكردووە‌و دەسكاری نەخشەكانی كردووە، لەمەش زیاتر بەشێكی زۆری زەوی مەتروكەی ناو پرۆژەكانی كردووە بە یەكەی نیشتەجێبوون‌و فرۆشتویەتی، كە لەڕووی ئەندازیارییەوی نەگونجاون‌و زیانیان بە بەشداربووان گەیاندووە. سپیكردنەوەی پارە راپۆرتی دوو پەرلەمانتارەكەی بزوتنەوەی گۆڕان، لە بەشێكی تردا كۆمپانیای بەڕێز تۆمەتبار دەكات بە "سپیكردنەوەی پارە"‌و دەڵێ:" ئەم وەبەرهێنەرە لەڕێگەی سپیكردنەوەی پارەو بەناوی دروستكردنی (900) خانوو بۆ كەسوكاری شەهیدان، بڕی (30 هەزار) تەن چیمەنتۆی لە تاسلوجە وەرگرتووە، لەكاتێكدا ئەم چیمەنتۆیە مەدعومە‌و بۆ هاوڵاتیانە، وەرگرتنی پارەكەش بە چەك، تەواو نایاساییە"، پەرلەمانتارەكان دەپرسن " ئەو 900 خانووەی شەهیدان لە چ پرۆژەیەكدایە ؟". سەرۆكی حكومەت گەندەڵی كردووە راپۆرتەكە سەرۆكی حكومەتی پێشووتری هەرێم‌و چەند بەرپرسێك تۆمەتبار دەكات بەوەی گەندەڵی گەورەیان بۆ كۆمپانیای (بەڕێز) كردووە، بەڵام ناوی سەرۆكی حكومەتی نەهێناوە، لەوەدا كە دەڵێ "سەرۆكی پێشووتری حكومەت"، دەردەكەوێت مەبەستی یەكێك لەو كارەكتەرانەی یەكێتی نیشتمانییە كە لە ماوەیەكدا سەرۆكایەتی حكومەتیان كردووە. پەرلەمانتارەكان دەڵێن:" لەكاتێكدا 50%ی خزمەتگوزارییەكانی ناو پرۆژەكان ئەركی كۆمپانیای بەڕێز بووە، لەڕێگەی گۆڕینی خزمەتگوزارییە حكومییەكان بۆ كەرتی تایبەت‌و زەوییە بازرگانییەكانی ناو پرۆژەكانەوە قەرەبووكرایەوە، بەشێكی خزمەتگوزارییەكان كراون بە مۆڵ‌و بینای بازرگانی، لەنمونەی قوتابخانەی (لیدەرسی) ناحكومی‌و كۆمەڵگای تەلەفزیۆنی (ستێرك) لە دیە سیتی". وەڵامی مەلا یاسین (درەو میدیا) بۆ بڵاوكردنەوەی ئەم راپۆرتە، پێشوەخت پەیوەندی بە مەلا یاسین خاوەنی كۆمپانیای (بەڕێز) كرد، ئەو ئاگاداری راپۆرتەكە نەبوو، وتی:" نە دەستەی وەبەرهێنەران‌و نە هیچ لایەنێك لەوبارەیەوە لەگەڵ ئێمە قسەی نەكردووە". مەلا یاسین رایگەیاند" ئەوان پەرلەمانتارن، هەقی خۆیانە بەدواداچون بكەن بۆ هەموو پرۆژەكان، هیوادارین بەدواداچون بكەن بۆ هەموو پرۆژەكانی دیكەش بەو پرۆژانەش كە پەیوەندی بەخۆیانەوە هەیە، مەبەستم ئەوەیە كاك عەلی حەمەساڵح‌و كاك دابان دەیان ناسین، هەردویكیان پەرلەمانتاری گۆڕانن، هیوادارین بەدواداچون بۆ ئەو كەسانەش بكەن كە سەربە بزوتنەوەی گۆڕانن، پەندێكی كوردی هەیە ئەڵێت" ئەوەی ماڵی لە شوشە بێت هەق نیە بەرد بگرێتە ماڵی خەڵكی". مەلا یاسین وتی:" ئەوانەی كە نزیكن لە بزوتنەوەی گۆڕانەوە لە سلێمانی‌و دەورەبەری سلێمانی پرۆژەیان هەیە، با بەدواداچون بۆ ئەوانیش بكەن". تۆمەتەكان رەتدەكاتەوە مەلا یاسین دەڵێ:" ئێمە وەك كۆمپانیای بەڕێز، سەرتاپای ئەو 14 خاڵە رەتدەكەینەوە، هەموو دوورە لە راستییەوە، ئێمە گرێبەستمان هەیە لەگەڵ حكومەتدا. مۆڵەتمان هەیە، دامودەزگا پەیوەندیدارەكانی حكومەت بەرپرسیارن لە چاودێریكردن‌و بەدواداچونی ئەم پرۆژانە، ئەمە جاری یەكەم نیە، هەر لەسەر داوای ئەم بەرێزانە بوو لیژنەیەكی باڵا لەسەر ئاستی ئەنجومەنی وەزیرانی كابینەی پێشوو پێكهێنرا، نزیكەی 6 مانگی خایاندو بەدواداچونیان كرد بۆ هەموو پرۆژەكان‌و بە 14 لاپەرە ئاڕاستەی ئەنجومەنی وەزیرانیان كرد، وەك وەبەرهێنەر ئێمە پارێزگاری لە مافی خۆمان دەكەین لەچوارچێوەی ئەو گرێبەست‌و مۆڵەتەی كە هەمانە. هیوادارین دەستەی وەبەرهێنان بەشێوەی دادپەروەرانە لیژنە دروستبكات، بۆ ئەوەی بەدواداچوونی ورد بكەن بۆ ئەو خاڵانەی كە ئەم بەڕێزانە نوسیویانە".  خاوەنی كۆمپانیای (بەڕێز) باسی لەوەكرد، ئەوان تاكە كۆمپانیان لە هەرێمی كوردستان كە خانوەكانیان بۆ خەڵكی فەقیرو هەژار بووە، چونكە لەهیچ پرۆژەیەكدا ڤێلاو خانوی گرانبەهایان دروست نەكردووە.  لەبارەی زەوی فرۆشتنەوە لەبارەی فرۆشتنی زەوی لەناو پرۆژەكانی نیشتەجێبووندا بەر لە دروستكردنی یەكەی نیشتەجێبوون لەسەریان، مەلا یاسین وتی:" پێشتر عەلی حەمەساڵح خۆی داوای كرد لێكۆڵینەوە بكرێت لەوەی ئێمە لە دوكان زەویمان فرۆشتووە، دەستەی وەبەرهێنان لیژنەیەكی باڵای پێكهێنا، لیژنەكە لەدوای چەند مانگێك ئەنجامەكەیان بڵاوكردەوە‌و رایگەیاند، بەهیچ جۆرێك كۆمپانیای بەڕێز زەوی نەفرۆشتووە".  لەبارەی فرۆشتنی مۆڵەتی پرۆژەوە مەلا یاسین لەبارەی فرۆشتنی مۆڵەتی پرۆژەوە بە كەسێكی تر، نمونەی بە پرۆژەیەك هێنایەوە كە دەوترێت خاوەندارێتییەكەی دەگەڕێتەوە بۆ كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا رێكخەری كۆچكردووی بزوتنەوەی گۆڕان. مەلا یاسین وتی:" كاك عەلی حەمەساڵح پێویستە خۆی پرسیار بكات، مۆڵەتی چیمەنتۆكە خۆ بەناوی كۆمپانیای وشەوە بوو، بۆ كۆمپانیای گاسن‌و  كاك فاروقی مەلا مستەفا تەواوی كردووە، 15%ی هی خۆیانە، ئەی بۆ خۆیان تەواویان نەكردو 30%ی هی خۆیان بێت، هەرچەندە من ئەوەی ئەوان بە نایاسایی نازانم، چونكە بەپێی یاسا رێكخراوە". لەم نمونەیەوە مەلا یاسین دەڵێت:" زۆر پرۆژەمان هەیە پێشتر بەناوی وەبەرهێنەرێكەوە دەرچووە، بەڵام وەبەرهێنەرێكی تر تەواوی كردووە".             

درەو میدیا: لەیەكەم هەنگاوی كۆنگرەی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە شاری كفری بەهۆی شەڕە تەقەوە دوو كەس برینداربوون، كە هۆكارەكەی بۆ درووستكردنی لیست و نەهاتنەوەی ناوەوە بووە.    ئەمڕۆ پرۆسەی كۆنفرانسی كۆمیتەكانی یەكێتی نیشتمانیی كوردستان لەسنوری مەڵبەندەكانی كەركوك و شارەزور و شەنگال و دهۆك و گەرمیان بەڕێوچوو، لە كۆمیتەیەكی قەزای كفری شەڕە تەقە درووست دەبێت، دوو كەس بریندار دەبن بەناوەكانی( فایەق ئەمین و سامان ئەحمەد) كە یەكێكیان كوڕی بەرپرسی كۆمیتەی یەكێتیە.   بەپێی زانیارییەكانی درەو میدیا، كە لەچەند سەرچاوەیەكەوە دەستی كەوتووە، بەیانی ئەمڕۆ موقەدەمێك بەناوی (ع) چۆتە كۆمیتەی كفری ناوی بۆ دەنگدان نەهاتۆتەوە، ئەویش داوای رونكردنەوەی كردووە، لەلایەن كۆمیتەوە پێیان راگەیاندووە كە ناوەكەی لە مەڵبەندی پێشمەرگەیە، بەڵام سەرچاوەیەك لە شاری كفریەوە بە ( درەو میدیا)ی راگەیاند: نەهاتنەوەی ناوی موقەدەم ( ع)، پەیوەندی بە باڵباڵێن و درووستكردنی لیستێكەوە هەبووە لە كۆمیتە بەناوی لیستی ( مام )، ئەوەش ناڕەزایی درووستكردووەو موقەدەم (ع ) پەیوەندی بە هاورێیەكیەوە دەكات بەناوی ( خ) ئەویش بەچەكەوە هاتووەو داوای كردووە هەڵبژاردن دوابخرێت هەتا كێشەكەی ( ع) چارەسەر دەكرێت، دوای چونە دەرەوەیk چەند كەسێك  قسە بە (خ) دەڵێن و شەڕە قسە لە نێوانیان درووست دەبێت و تەقە دەكرێت و ئەو دووكەسە بریندار دەبن.  بۆ رەوینەوەی كێشەكان سندوقی دەنگدانەكەیان بردۆتە مەڵبەندی گەرمیانی یەكێتی لە كەلار بۆ جیاكردنەوەی. 

راپۆرتی: درەو میدیا بەپێچەوانەی وتاری هەینی هەفتەی ڕابردوو، ئەم هەینیە لەبری حكومەتی عێراق، خۆپیشاندەران پێشوازییان لەبەیاننامەكەی عەلی سیستانی گەورە مەرجەعی باڵای شیعەكان كردو، لە گۆڕەپانە جیاوازەكانی خۆپیشاندان وەك مژدەی سەركەوتن بەسەر خۆپیشاندەراندا دابەشكرا، بەوپێیەی پەیامی جیاوازتری لەهەینییەكانی پێشوتر تیدابووە لەبەرژوەندی خۆپیشاندەران.   هەینی پێشتر حكومەتی عێراق بەگەرمی پێشوازی لەوتارەكەی سیستانی كرد، چونكە بە ئاشكرا ئەوەی لێدەخوێنرایەوە كە سیستانی گلۆپی سەوزی بۆ مانەوەی حكومەتەكەی عادل عەبدولمەهدی هەڵكردووە، هەر ئێوارەی ئەو هەینیەش عەبدولمەهدی لە بەیاننامەیەكی پاڵشتیدا بۆ وتارەكەی مەرجەعییەت كۆمەڵێك بڕیاری بە ئاڕاستەی ئەنجامدانی هەنگاوەكانی بۆ چاكسازی ڕاگەیاند. بەدوایدا دەنگۆی ڕێككەوتنێكی سیاسی لەنێوان هێزە شیعییەكان بە سەرپەرشتی ئێران بڵاوبۆوە بۆ مانەوەی حكومەتەكەی عەبدولمەهدی، دوای ئەوەی ناوی (محەمەد ڕەزا سیستانی) كوڕی عەلی سیستانی وەك یەكێك لەبەشداربوانی ئەوكۆبونەوەیە لە میدیا عێراقییەكان بڵاوبوەوە، مەرجەعیەت بێبەریبونی خۆی لەو مەسەلەیە ڕاگەیاند. هاتنە سەرخەتی ئەمریكاو داواكردنی بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت جارێكی تر دیمەنی سیاسی عێراقی ئاڵۆزكرد و بەشێك لە هێزە شیعییەكانی توڕەكرد، بیرۆكەی ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەختی لە عێراق وەك پرۆژەیەكی ئەمریكی تۆختركردەوە، بەڵام وتارەكەی ئەم هەینییەی سیستانی، ڕیسەكەی لە سەربازگەی پشتیوانیكردن لەمانەوەی عەبدولمەهدی كردەوە بەخوری و، دەرگای لەكارخستنی سەرلەنوێ‌ بەكراوەیی هێشتەوە. پەیامی تازە لەوتارەكەی ئەم هەینییەی سیستانی_دا كە لای شەقامی شیعی (خۆپیشاندەران)و حكومەتیش كە هێزە شیعییەكان باڵادەستن تێیدا بایەخی خۆی هەیە، سیستانی لە بەیاننامەكەیدا ئاماژەی بەوەداوە،  داواكاری خۆپیشاندەران بە تایبەت ئەوەی پەیوەستە بە دەستگیركردنی گەندەڵكارە گەورەكان جێبەجێنەكراوە، گومانی خۆشی پیشانداوە لەوەی ئەم هێزانە بتوانن داواكاری خۆپیشاندەران جێبەجێبكەن، وێڕای كۆمەڵێك پەیامی تر كە چاودێران ئەوەی لێدەخوێننەوە سیستانی متمانەی بەم حكومەت و نوخبە سیاسیە نەمابێت كە ئێستا جڵەوی دەسەڵاتیان لەدەستدایە بۆ باشكردنی گوزەرانی خەڵك و پاراستنی ئاسایش و ئۆقرەیی وڵات.   حزی دەعوەی عێراقی، حزبكەی نوری مالكی كە نزیكە لە ئێران و بۆچونی ئێرانیش لەم ڕوەوە ئاشكرایە كە بەتوندی پشتیوانی لەمانەوەی عەبدولمەهدی دەكات، لە بەیاننامەیەكدا ، ئامادەیی خۆی دەردەبڕێت بۆ ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پێشوەخت وەك پشتیوانییەك بۆ بەیاننامەكەی مەرجەعەیەت وەك ئەوەی لە بەیاننامەكەیاندا ئاماژیان پێداوە، ئەمە گۆڕانگارییەكی جەوهەرییە لە هەڵوێستی ئەم دۆستە تەقلیدییەی ئێران، وەك هەندێك دەڵێن ئەگەر بۆ نمایشی بازوی سیایش بێت، ئەوە دەگەیەنێ كە هەڵبژاردنی پێشوەخت لای هێزەكانی نزیك لە ئێران بۆتە ئەگەرێكی نزیك و چاوەڕەنكراو. سەڵاح عەرباوی بەڕێوەبەری نوسینگەی عەمار حەكیم سەرۆكی ڕەوتی حكیمەش لەتوتیتێكدا داوایكردووە"ئێستا نەك سبەینێ‌ پێویستە لەسەر پەرلەمان خۆی هەڵبوەشێنێتەوە بۆ ئەوەی هەڵبژاردنی پێشوەخت ئەنجامبدرێت، پێویستە لەسەر حكومەتیش دەست لەكاربكێشێتەوە بۆ ئەوەی ببێتە حكومەتی كاربەڕێكەر".  عەرباوی داواشی لە هێزە سیاسیەكان كردووە بگەڕێنەوە دواوە بۆ ئەوەی دەرفەت بۆ هێزی كۆمەڵایەتی نوێ بڕەخسێنن لەڕێی كێبڕكێی دیموكراتی بێگەردەوە. ئەوە لە كاتێكدایە موقتەدا سەدری ڕابەڕی ڕەوت سەدر كەخاوەنی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانیە، هاوكات حەیدەر عەبادی سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر_یش سەرسەختانە پشتیوانی لەهەڵبژاردنی پێشوەخت دەكەن، بەپێی  زانیارییەكانیش ئەیاد عەلاوی سەرۆك وەزیرانی پێشوتری عێراق لەگەڵ كۆمەڵێك هێزو كەسایەتی سیاسی سەرقاڵی پێكهێنانی بەرەیەكی نیشتمانی مەدەنیین كە پشتیوانی لە هەڵبژاردنی پێشوەخت و گۆڕینی یاسای هەڵبژاردن و كۆمیسۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دەكەن لە عێراق. ئەو هێزانەی تائێستا بێدەنگن و پێدەچێت تا دوا هەناسەش پشتیوانی لە بۆچونی ئێران و مانەوەی عەبدولمەهدی بكەن، لە شیعەكان هاوپەیمانی (فەتح) بەسەرۆكایەتی هادی عامری و هەندێكهێزی ترن، سونەكانیش دابەشبون و بەشێكیان پشتیوانی مانەوەی دەكەن و بەشێكیشیان لەگەڵ ڕۆیشتنیدان،  كورد لەمەدا ڕەنگە تاكە پێكهاتە بێت كە لەبری جارێك دووجار پشتیوانی مانەوەی عەبدولمەهدی دەكات، جارێك زۆرینە (یەكێتی و پارتی) لەبەرخاتری ئێران و جارێكیش تەواوی كوتلەكان لەبەر ئەوەی عادل عەبدولمەهدی نەرمترین سەرۆك وەزیران بووە لەگەڵ كوردا لەدوای  2003و عێراقی دوای سەدام حسێن.       

(درەو میدیا): دەوڵەتی حەسەن رۆحانی سەرۆک کۆماری ئیران بڕیاریدا بە بەرزکردنەوەی نرخی بەنزین، ئەم بڕیارە بەشێوەیەکی خێرا لە شەقام کاردانەوەی لێکەوتەوە، لە چەندین شار، شۆفێران دەستیان کرد بە گردبونەوەو وتنەوەی دروشمی ناڕەزایەتی. چەند زانیارییەک لەبارەی بارودۆخی ئێرانەوە: 🔴 لە ئێران دوو جۆر بەنزین هەیە لەڕووی نرخەوە، جۆرێکیان ئەو بەنزینەیە کە تاکسی و ئۆتۆمبیلی کرێ بە کارتی تایبەتی سوتەمەنی دەیکڕن، جۆرەکەی تر پێی دەوترێت بەنزینی ئازاد، واتە بەبێ کارت و بەنرخی بازرگانی دەفرۆشرێت. 🔴 ئەو بەنزینەی کە شۆفێران بە کارتی سوتەمەنی وەریاندەگرت و دەوڵەت پاڵپشتی نرخەکەی دەکرد، بەر لەم بڕیارە نرخی هەر لیترێکی (هەزار) تمەن بوو، واتە بە دۆلار نرخی هەر لیترێک نزیکەی (۱۲) سەنت بوو، بەڵام بەهۆی ئەم بڕیارە نوێیەوە نرخی هەر لیترێک بۆ (هەزارو ٥۰۰) تمەن بەرزبووەتەوە، واتە بۆ هەر لیترێک نزیکەی (٦) سەنت زیادی کردووە. 🔴 بەنزینی ئازاد لە ئێران بەر لەم بڕیارە نرخی هەر لیترێکی (هەزار) تمەن بوو، بە دۆلار واتە نرخی هەر لیترێک نزیکەی (۱۲) سەنت بوو، بەڵام دوای بڕیارەکە نرخی هەر لیترێکی بۆ (۳ هەزار) تمەن بەرزبووەتەوە، واتە بووە نرخی یەک لیتر گەیشتووەتە نزیکەی (۳٦) سەنت. 🔴 ئەو بەنزینەی کە دەوڵەت پاڵپشتی نرخەکەی دەکات ئێستا یەک لیتری بە نزیکەی (۱۸)سەنتە، ئەمە بەبەراورد بە نرخی هەر لیترێک بەنزین لە وڵاتانی ناوچەکە لەوانە عێراق و تورکیاو وڵاتانی تر، هێشتا هەرزانترین نرخە، بەڵام بەراوردکردنی نرخەکە بە داهاتی مانگانەی تاک و رێژەی بێکاری لە ئێران، زیادبونێکی کاریگەرە لەسەر ئاستی بژێوی. 🔴 ناڕەزایەتی دژی بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین لە چەندین شار دەستیپێکرد لەوانە لە شاری ورمێی رۆژهەڵاتی کوردستان، تارانی پایتەخت، زاهیدان، مەشهەد، شاری سیرجانی سەربە پارێزکای کرمان، ئەهواز، بەهبەهان، بیرجند، گچساران، ئەمیدیە، ماهشەهر، خوڕەمشەهرو چەندین شاری تر. 🔴 یەکێک لە دروشمە دیارەکانی خۆپیشاندەران دروشمێکە کە دەڵێ" بەنزین گرانتر بوو، هەژار هەژارتر بوو". 🔴 شێوازی دەربڕینی ناڕەزایەتی لەم سەرەتایەوە بریتییە لە کوژاندنەوەی ئۆتۆمبیل لەناو شەقامەکان و گرتنی رێگاکان، هێزە ئەمنییەکان رێگری لەم شێوازە ناڕەزایەتییە دەکەن، شێوازێکی تر کۆبونەوەیە لەناو بەنزینخانەکان و وتنەوەی دروشمە لە دژی بڕیارەکە، چەند حاڵەتێکی سوتاندنی پەمپی بەنزین لە بەنزینخانەکان تۆمارکراوە. 🔴 میدیای فەرمی ئێران بە هەواڵێک باسی لەوەکرد ناڕەزایەتی دژی نرخی نوێی بەنزین لە چەندین شار رویداوە، بەڵام دیمەنی ناڕەزایەتییەکان پەخش ناکات، لەبری ئەوە بەرپرسانی پەیوەندیدار بانگهێشت دەکات تا رونکردنەوەی زیاتر بدەن لەبارەی نرخە نوێیەکانەوە، بەرپرسان دەڵێن ئەم زیادکردنە چینێکی زۆری کەمدەرامەت لێی سودمەند دەبن، دڵنیایی دەدەن کە رێگەنادەن زیادکردنی نرخی بەنزین ببێتە هۆی زیادبوونی نرخی کرێی هاتوچۆ. 🔴 ئەوەی بڕیاری زیادکردنی نرخی داوە دوو دامەزراوەیە، یەکەم: ئەنجومەنی باڵای ئابوری ئێران، دووەم: کۆمپانیای نیشتمانی بەرهەمە نەوتییەکان. 🔴 حەسەن رۆحانی سەرۆکی وڵات بەڵێنیداوە ئەو داهاتە زیادەیەی کەبەهۆی زیادکردنی نرخی بەنزینەوە دەست دەوڵەت دەکەوێت، لە باشکردنی ژیان چینی هەژاری وڵاتدا خەرجی بکات. 🔴 یەکێک لەو بڕیارانەی کە هاوکات لەگەڵ گرانکردنی نرخی بەنزین دەرچووە ئەوەیە، رۆحانی بەڵێنیداوە بڕی (٥٥) هەزار تمەن بۆ (۲۰٥) هەزار تمەن بەو خێزانانە بدرێت کە ژمارەی ئەندامەکانیان لەنێوان (۱ بۆ ٥) کەسە، ئەمە جگە لەو کۆمەکەی کە دەوڵەت دەیدات و بە "یارانە" ناسراوە، سەرۆکی رێکخراوی پلاندانان و بودجە ئەمشەو رایگەیاند، لە ماوەی کەمتر لە (۱۰) رۆژد ئەو بڕە پارەیە دەخرێتە سەر حسابی ئەو خێزانانەی کە بڕیارەکە دەیانگرێتەوە، ئەمەش وەکو هەوڵێک بۆ هێورکردنەوەی شەقامی ناڕازیی. 🔴 هاوکات دەوڵەت بڕیاریداوە رێژەی دابەشکردانی بەنزین بە کارت کە نرخەکەی هەرزانترە زیادبکات. 🔴 دەنگۆی گرانکردنی نرخی بەنزین چەند رۆژێک بوو باسی گەرم بوو لە ئێران، بەڵام وەزیری نەوت لە لێدوانێکدا رەتیکردەوە نرخ زیاد بکرێت، ئەمە خەڵکی ئارامکردەوە، بۆیە راگەیاندنی بەرزکردنەوەی نرخ لە میدیای فەرمی هەواڵێکی کتوپڕو چاوەڕواننەکراو بوو. 🔴 جگە لە دروشم دژی بڕیاری بەرزبوونەوەی نرخی بەنزین، چەندین دروشمی سیاسی تێکەڵ بە ناڕەزایەتییەکان بوون، میدیای لایەنە ئۆپۆزسیۆنەکانی دەرەوەی سنور چەندین گرتەی ڤیدیۆییان بڵاوکردەوە کە لە هەندێکیاندا دروشمەکانی ناڕەزایەتییەکانی پێشتر دەوترێتەوە لەوانە دروشمەکانی "رۆحت شار رەزا شاە" و دروشمی "نە غەززە، نە لوبنان، گیانی بە فیدای ئێران".

درەو میدیا:  حكومەتی هەرێمی كوردستان بڕی (15 ملیار) دینار بۆ گەشەپێدانی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان تەرخاندەكات،كە بەرێژەی (34% بۆ هەولێرو 26% بۆ سلێمانی، 22% بۆ دهۆك ، 3% بۆ هەڵەبجە، 7.8% راپەڕین و 6%بۆ گەرمیان). بەپێی نووسراوێك كە سەرۆكایەتی دیوانی ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان ژمارە(9392) لەبەرواری 6/11/2019و  بۆ وەزارەتی دارایی نێردراوە،( 15 ملیار )دیناری بۆ بودجەی گەشەپێدانی پارێزگاكانی تەرخانكردووە، بەم شێوەیە بەسەر پارێزگاكاندا دابەشكراوە:.   -پارێزگای هەولێر: پێنج ملیار و 100 ملیۆن دینار  بەرێژەی 34% - پارێزگای سلێمانی: سێ ملیار و 930 ملیۆن دینا بەرێژەی  26% - پارێزگای دهۆك: سێ ملیار و 450 ملیۆن دینار بەرێژەی 22.6% - پارێزگای هەڵەبجە: 450 ملیۆن دینار بەرێژەی  3% - ئیدارەی راپەڕین: ملیارێك و 170 ملیۆن دینار بەرێژەی 7.8% - ئیدارەی گەرمیان: 900 ملیۆن دینار بەرێژەی 6% ئەو بڕە پارەیەی تەرخانكراوە رێژەی (56.6%)ی بۆ پارێزگاكانی هەولێرو دهۆكە كە (8 ملیارو 550 ملیۆن) دینارەو، رێژەی (43.4%)ی بۆ پارێزگاكانی سلێمانی و هەڵەبجەو ئیدارەكانی راپەڕین و گەرمیانە كە دەكاتە( 6 ملیارو 450 ملیۆن) دینار.    

درەو میدیا: لەبەرامبەر هەڵوێست وەرگرتنیان و مانگرتنیان، ئەمڕۆ هەریەك لە دادوەران (حەبیب حەمید و سیروان خدر) و داواکارانی گشتی (نزار حەسەن و بورھان ئەحمەد) سزادران و راژەكەیان گوازرایەوە بۆ شارەکانی ھەولێر و سلیمانی و ڕانیە.   دەقی ڕاگەیاندراوەکەیان: بەناوی خوای گەورەو میھرەبان ھەمووکەس و لایەک ئاگادارە، لە چەند ڕۆژی رابردوودا، چەند دادوەر و داواکارێکی گشتی مانمانگرتبوو نەک لەبەر مووچە و ئیمتیازات، بەڵکو لەپێناو جێبەجێکردنی یاسا و پرۆسەی چاکسازی، ئەوەندەی لەتوانا و ئیرادەماندا بوو درێغیمان نەکرد، وە ئومێد دەکەین ئەنجوومەنی دادوەری زوو یان درەنگ لە نیازپاکیمان بگات، وە ئێمە مەبەستمان تەنھا چاکسازی بوو لەو بوارەی کاری تێدا دەکەین، وەکو خەڵکی تر بێ دەنگ نەبووین، کە دەبوو سوپاسکراباین نەک وەرگرتنی سزا کە بە شانازی دەزانیین، چونکە چاکسازی باجیشی دەوێ. ئێمە نازانین بە چ زمانێک سوپاسگوزاری خەڵکی گەرمیان بین بۆ پەرۆشیان وە  بۆ ھاودەنگی و خەمخۆریان لەو چەندڕۆژەی کەمانمانگرتبوو زمانمان لاڵە لە ئاستی دڵسۆزیتان وەدڵخۆشین بەوەی کە خزم و کەس و دۆستی وەکو ئێوەمان ھەیە، وە ئێمە تەنھا شتێک خەمباری کردبین ئەوەیە کە نەمانتوانی وەکو پێویست خەون و خواستەکانی ئێوە لە چاکسازی بەدی بێنین. ئێمە ئێستا دوای چەندین ساڵی خزمەت گوازراوینەتەوە بۆ شارەکانی ھەولێر و سلیمانی و ڕانیە وەسزای ترمان وەرگرتووە لە دابەزاندنی پلەوپۆستەکانمان، داواکارین لە لیژنەی پەرلەمان لیکۆڵینەوەی ورد و جدی بکات لەڕەوشی دادوەری گەرمیان و داواکاری ئێمە لە چاکسازی بھێنێتە دی و ڕاستیەکان ئاشکرابکرێن. ئێمە ھەردوو داواکاری گشتی سوپاسی بەڕێزان وەزیری داد و سەرۆکی داواکاری گشتی دەکەین بۆ ھاوکاری و ھەوڵەکانیان بۆ چارەسەری گرفتەکان وەھەموومان سوپاسی سەرۆک و ئەندامانی پەرلەمان دەکەین، ھەوڵ و کۆشش و ئامادەبوونیان بەرزدەنرخێنین. وە بۆ میدیاکاران وکەناڵەکانی ڕاگەیاندن کەدەنگی ئێمەیان بەجوانی گەیاند، وەبۆ سەرجەم سەندیکاو چین و توێژەکان وە ماڵئاوایی لە خەڵکی گەرمیانی بەش مەینەت دەکەین کە جێیان دەھێڵین، بەڵام پەیمان لەگەڵ خواو خەڵکی دووپات دەکەینەوە کە ھەمیشە سەربازی حەق بین وە ئەمانەت پارێزی یاسابین. بمێنن بە خۆشی.

راپۆرت:فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف یەكەم ئەزمونی خۆی لە پۆستی سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان تاقیدەكاتەوە، رەخنەكانی ئۆپۆزسیۆن‌و خۆپیشاندانە زۆرەكانی زەمەنی سەرۆكایەتی حكومەت، مقاوەمەتی ئەوەیان تێدا دروستكردووە زیاتر بەرگە بگرێت، بەڵام ئاڵنگاری گەورەشی لەبەردەمدایە، دەیەوێت كێشەكانی ناوخۆ، بەغدادو دەرەوە سفربكاتەوە، دەستورو یەكخستی پێشمەرگە‌و دۆسیەی نەوت ئەو بابەتانەن كە لە چوار ساڵی سەرۆكایەتیدا گرەویان لەسەر دەكات.   150 رۆژ لە پۆستی سەرۆكایەتیدا 150 رۆژ تێپەڕێوە بەسەر وادەی سەرۆكایەتی نێچیرڤان بارزانیدا، بەپێی ستانداردی جیهانی ماوەی (100) رۆژ بەسە بە هەڵسەنگاندنی هەر كەسێك لە پۆستێكی حكومیدا، نێچیرڤان بارزانی بە زیادەوە دەرفەتی خۆی وەرگرتووە، بەڵام هێشتا نە پەرلەمانی كوردستان، نەك هیچ میدیایەك هەڵسەنگاندنیان بۆ ئەدای كاری ئەو لەدوای دەستبەكاربوونی ئەو نەكردووە. نێچیرڤان بارزانی رۆژی 10ی حوزەیرانی ئەمساڵ بۆیەكەمجار وەكو سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستبەكاربوو، ئەو دوای (17) ساڵ ئەزمون لە پۆستی سەرۆكایەتی حكومەت، پۆستی سەرۆكی هەرێمی وەرگرت، بۆیە باش شارەزای هاوكێشە ناوخۆییەكانی حزبەكەی‌و هاوكێشەی دەرەوەی حزبیش بوو. بارەگا.. یەكەم ئاڵنگاری یەكەم ئاڵنگاری كە دوای دەستبەكاربوونی وەكو سەرۆكی هەرێم روبەڕووی نێچیرڤان بارزانی بووەوە، بارەگا بوو، سەرۆكایەتی هەرێم كە ساڵی 2005 دروستكرا، لەدوای دروستبوونیەوە بارەگا سەرەكییەكەی لە سەری رەش بوو، مەسعود بارزانی كە ئۆكتۆبەری 2017 دوای 12 ساڵ دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی هەرێم بوو، بەڵام بارەگای سەرۆكایەتی هەرێمی لە سەری رەش رادەستی نێچیرڤان بارزانی برازای نەكرد، نێچیرڤان لەگەڵ دەستبەكاربوونیدا لە یەكەم هەنگاودا بیری لەوەكردەوە بارەگایەكی نوێ بۆ سەرۆكایەتی هەرێم دروستبكات. نێچیرڤان بارزانی بارەگای وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی گۆڕی بۆ بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم، لابردنی پۆستی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان لە كابینەی نوێی حكومەت بە سەرۆكایەتی مەسرور بارزانی، دەرفەتی بە نێچیرڤان بارزانی بەخشی سود لە بینا تەواونەكراوەكەی سامانە سروشتییەكان ببینێت‌و لە كێشەی بارەگا خۆی رزگار بكات. بە داگرتنی بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم لەسەر چیای رەش‌و هێنانی بۆ ناو شاری هەولێر، نێچیرڤان بارزانی خزمەتێكی گەورەی بە پرۆسەی دیموكراسی كرد، چونكە لە 12 ساڵی رابردوودا بارەگای سەرۆكایەتی لە سەری رەش ناوچەیەكی قەدەغەكراو بوو، لەو ساڵانەدا هیچ دیمەنێك لە مێژووی كورددا تۆمارنەكرا كە دەریخات خەڵك بۆ دەربڕینی ناڕەزایەتی لەبەردەم دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمدا كۆبونەتەوە، بەڵام ئێستا لە هەولێر خەڵك دەتوانن لە بەردەم بارەگای سەرۆكایەتیدا خۆپیشاندان بكەن‌و نیگەرانییەكانی خۆیان بە سەرۆكایەتی هەرێم رابگەیەنن، سەری رەش ئەوكات كە بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم بوو، ئێستاش كە بارەگای بارزانییە، بەدووری چەندین كیلۆمەتر كەس ناتوانێت لێی نزیك ببێتەوە.  گەڕاندنەوەی شكۆ بۆ جێگر ساڵی 2005 كاتێك سەرۆكایەتی هەرێم دروستكرا‌و لە پەرلەمانی كوردستان یاسای بۆ دەركرا، سەرۆكی هەرێم تەنیا یەك جێگری هەبوو، بەگوێرەی رێككەوتنی "ستراتیژی" نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان‌و یەكێتی نیشتمانی كوردستان، مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی پۆستی سەرۆكی هەرێمی وەرگرت، كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری ئێستای سكرتێری گشتی یەكێتی كە ئەوكات ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی بوو، پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێمی وەرگرت. 12 ساڵ بارزانی سەرۆكی هەرێم بوو، كۆسرەت رەسوڵیش جێگری سەرۆكی هەرێم بوو، بەڵام هیچ كاتێك كۆسرەت رەسوڵ وەكو جێگری سەرۆكی هەرێم نەبینرا، لە بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم لە سەری رەش كۆسرەت رەسوڵ شوێن یاخود ژوری تایبەت بەخۆی نەبوو، هەندێك لە سەرچاوە باڵاكان باسلەوە دەكەن، هەركاتێك كۆسرەت رەسوڵ ویستبێتی سەردانی سەری رەش بكات‌و بارزانی ببێنێت، پێشتر داوای لە پرۆتۆكۆڵی سەرۆكایەتی هەرێم كردووە كاتی مۆڵەت‌و كاتی دیداری لەگەڵ بارزانی بۆ دیاری بكەن، ئەمە لەكاتێكدا بووە ئەو بە فەرمی جێگری سەرۆكی هەرێم بووە، واتە جێگری بارزانی بووە. نێچیرڤان بارزانی لەگەڵ دەستبەكاربووندا لەبری یەك جێگری، دووچاری كێشەی دوو جێگری بووەوە، چونكە بەپێی هەمواری نوێی یاسای سەرۆكایەتی هەرێم دوو جێگر بۆ سەرۆكی هەرێم دیاریكرا، یەكێكیان لە یەكێتی (جەعفەر شێخ مستەفا)‌و ئەوی تری لە بزوتنەوەی گۆڕان (مستەفا سەید قادر). نێچیرڤان بارزانی لەدوای دەستبەكاربوونی لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، بەهۆی نەبوونی بارەگاوە لە ماڵەكەی خۆی دیدارە سیاسییەكانی ئەنجام دەدا، بەڵام دوای تەواوكردنی پرۆسەی نۆژەنكردنەوە‌و ئامادەكردنی بیناكەی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان، رۆژی 5ی تشرینی دووەمی ئەمساڵ بۆ یەكەمجار بینای نوێی سەرۆكایەتی هەرێم بەڕووی سەركردەی لایەنە سیاسییەكانی هەرێمدا كرایەوە، كاتێك سەرۆكی هەرێم بۆ تاوتوێكردنی دۆخی نوێی عێراق، لایەنە سیاسییەكان‌و سەرۆكایەتییەكانی تری هەرێمی بانگهێشتی بینا نوێیەكە كرد. لە بینای نوێی سەرۆكایەتی هەرێمدا بەپێچەوانەی سەردەمی سەرۆكایەتی بارزانی مامییەوە، نێچیرڤان بارزانی ژوری تایبەتی بە دوو جێگرەكەی ئامادەكردووە‌و بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، سەرباری ژووری تایبەت، جێگرەكانی سەرۆكی هەرێم واتە جەعفەر شێخ مستەفا‌و مستەفا سەید قادر ژمارەیەك كارمەند‌و راوێژكار بۆ خۆیان دادەمەزرێنن تاوەكو كاروباری ئۆفێسەكانیان راپەڕێنن. بەبەراورد بە بارزانی مامی، لەدوای دەستبەكاربوونیەوە، نێچیرڤان بارزانی زیاتر رێزی لە جێگرەكانی گرتووە، ئەو لە سەردانی ئەمدواییەدا بۆ بەغداد جێگرەكانی لەگەڵ خۆی بردبوو، كاتێكیش سەركردەی لایەنە سیاسییەكان سەردانی بارەگای سەرۆكایەتی هەرێمیان كرد، جێگرەكانی لەبەردەرگا پێشوازییان لە میوانەكانی سەرۆكایەتی هەرێم دەكرد، تەنانەت ئەمڕۆ مستەفا سەید قادر بەناوی سەرۆكایەتی هەرێمەوە قسەی كرد، ئەمە زەمەنی نێچیرڤان بارزانییە. نێچیرڤان بارزانی بەوە ناسراوە پۆشتەو پەرداخە‌و حەزی لە پرۆتۆكۆڵە بۆ خۆی‌و ئەو دامەزراوەیەی كە كاری تێدا دەكات، نەیارەكانی بە "دەستبڵاو" ناوی دەبەن، دۆستەكانشی بە "سەخی تەبیعەت"، بەمدواییە هۆشیار زێباری خاڵی باوكی نێچیرڤان بارزانی لە وەسفی سەخاوەتی نێچیرڤاندا وتی:" سفرەی نێچیرڤان بارزانی تایبەتەو لە جیهاندا بەناوبانگە". پارەو پاوەر نێچیرڤان بارزانی لە دایكەوە خەڵكی شاری سلێمانییە، شارێك لە دیرۆكەوە خەڵكەكەی بەوەناسراوە، كراوەترن بەڕووی رەخنەدا، شارەزان لە پلاری كۆمەڵایەتی‌و سیاسیدا، نێچیرڤان هەندێك لە تایبەتمەندییەكانی سلێمانی وەرگرتووە، ئەو تاكە ئەندامی بنەماڵەی بارزانییە كە بە ئاشكراو بێ ترس لە زۆرنی زەردا رەخنەی لێگیراوە، بەڵام لەپای رەخنەدا نە كەس تۆمەتباری دەكات بە كوشتنی رەخنەگران‌و نە خودی خۆشی لەسەر رەخنە كەسی داوە بە دادگا، بەڵام كوشتنی رۆژنامەنوسێك (سەردەشت عوسمان) لەسەردەمی دەسەڵاتی ئەودا لە پۆستی سەرۆك وەزیران، بووە بە نەنگیی بۆی. نێچیرڤان لەو سیاسەتمەدارانەیە كە باوەڕی بە هێز "پاوەر"ی پارە هەیە، ئەو قسەیەكی بەناوبانگی هەیە كە دەڵێ:" ئەوەی تائێستا لەگەڵ ئێمە نییە، نرخی خۆیمان پێنەداوە"، واتە ئەو باوەڕی وایە هەركەسێك نرخێكی ئابوری یاخود كۆمەڵایەتی هەیە‌و لە ئاستێكدا دەتوانێت بە پێدانی ئەو نرخە وای لێبكەین لەگەڵ تۆبێت. لە (17) ساڵی رابردوودا كە سەرۆكی حكومەت بووە، هەركەسێك لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی كاری كردبێت، دواجار بووە بە دۆستی نزیكی ئەو، نەیارەكانی زۆركەسیان نارد بۆ ئەنجومەنی وەزیران بۆ ئەوەی لەدژی رابوەستنەوە، بەڵام دواجار ئیسفەنجەكەی نێچیرڤان بارزانی هەڵیمژین. نێچیرڤان لەناوەوە لەناوخۆی هەرێمی كوردستان، لەدوای دەستبەكاربوونی وەكو سەرۆكی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی دووجار سەركردەی هێزە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستانی (بەوانەشەوە كە ئۆپۆزسیۆنن) لە سەرۆكایەتی هەرێم كۆكردوەتەوە، ئەمە هەوڵێكە كە پێشتر مەسعود بارزانی مامی تێدا سەركەوتوو نەبوو. بەڵام دوای 150 رۆژ سەرۆكایەتی، نێچیرڤان بارزانی هێشتا مەسعود بارزانی مامی تێنەپەڕاندووە لەوەدا كە سەرۆكایەتییەكەی هێشتا لە سنوری زۆنی زەرددا دەسوڕێتەوە‌و نەگەیشتوەتە زۆنی پەلكەزێڕینە. بەر لە دەستبەكاربوونی، كەسە نزیكەكانی باسیان لەوەدەكرد، نێچیرڤان بارزانی دەیەوێت دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم لەگەڵ سلێمانیدا ئاشتبكاتەوە، لەوچوارچێوەیەشدا ئۆفێسێكی سەرۆكایەتی هەرێم لە شاری سلێمانی دروستدەكات، بەڵام تاوەكو ئێستا نەك هەر ئەو ئۆفێسە نەكراوەتەوە، بەڵكو نێچیرڤان بارزانی سەردانی سلێمانیشی نەكردووە. یەكێكی تر لە بەربەستەكان لەبەردەم سەرۆكایەتییەكەی نێچیرڤان بارزانی، مەسعود بارزانی مامیەتی، بارزانی مام هاوكات لەگەڵ دەستبەرداربوون لە پۆستی سەرۆكی هەرێم، (بارەگای بارزانی) دروستكرد، بارەگایەك كە ئێستا خەریكە دەبێت بە بەدیلی بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم‌و رۆژانە پێشوازی لە شاندە بیانی‌و ناوخۆییەكان دەكات‌و هاوشێوەی پێشتر وەكو بارەگای سەرۆكایەتی هەرێم مامەڵە دەكات. نێچیرڤان بارزانی كە لەدوای ریفراندۆم‌و رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە، پارتی‌و بنەماڵەی بارزانی لە پەراوێزخستن رزگاركرد‌و جارێكی تر گەڕاندنیەوە بۆسەر گۆڕەپانە سیاسییەكە لە ناوچەكە، لەدوای دەستبەكاربونیشی وەكو سەرۆكی هەرێم دووجار سەردانی بەغدادی كردووە، ئەو نایەوێت دۆسیەی پەیوەندییەكان لەگەڵ بەغداد بەتەواوەتی رادەستی مەسرور بارزانی ئامۆزای بكات، دەیەوێت كلیلەكە هەر لای خۆی بێت. جگە لە دۆسیەی نەوت، چەند دۆسیەیەتی تر هەن كە لەنێوان دوو ئامۆزاكەدا جێناكۆكن، لەوانە دۆسیەی نەوت‌و دۆسیەی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمی كوردستان، كە بەپێی یاسا دامەزاوەیەكە سەربە سەرۆكایەتی هەرێمە. ئێستا دوو ئاڵنگاری گەورە لەبەردەم نێچیرڤان بارزانیدایە كە دەبێت لە چوار ساڵی سەرۆكایەتییەكەیدا بە دەستكەوتێكی زۆرەوە دەربازیان بكات: یەكەم: پرسی تێپەڕاندنی دەستوری هەرێمی كوردستان، دەستورێك كە لە زەمەنی سەرۆكایەتییەكەی مەسعود بارزانی مامیدا دوچاری گێرمە‌و كێشە هات‌و نەتوانرا بە ریفراندۆمێكی گشتیدا پەسەندبكرێت. دووەم: یەكخستی هێزی پێشمەرگەی كوردستان ئاڵنگارییەكی گەورەی بەردەم سەرۆكایەتییەكەی نێچیرڤانە، ئەو ئێستا بە حوكمی پۆستەكەی وەكو سەرۆكی هەرێم، هاوكات فەرماندەی گشتی هێزی پێشمەرگەی هەرێمیشە، هێزێك كە لە 28 ساڵی رابردوودا بەسەر دوو حزبدا دابەشبووە‌و تائێستا نەتوانراوە لەچوارچێوەی هێزێكی یەكگرتووی نیزامیدا رێكبخرێتەوە. نێچیرڤان لە دەرەوە نێچیرڤان بارزانی تەنیا لەناوخۆ بەدوای كۆكردنەوەی دۆست‌و پشتیواندا ناگەڕێ، ئەو لەماوەی 17 ساڵی سەرۆكایەتی حكومەتدا، زۆر دۆستیشی لە دەرەوەی سنور پەیداكردووە، رەنگە نزیكترینیان رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا بێت، توركەكان رۆڵی گەورەیان بینی لەوەی نێچیرڤان بارزانی لە هاوكێشەی ناوخۆیی پارتیدا بمێنێتەوە‌و ئاوت نەكرێت. (درەو میدیا) پێشتر و لە سەروبەندی كاندیدكردنی نێچیرڤان بارزانیدا بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم لەلایەن پارتییەوە لە راپۆرتێكدا ئاشكرایكرد، توركیا بە فەرمی پارتییان ئاگاداركردووە لەوەی لە دۆسیەی نەوتدا جگە لە نێچیرڤان بارزانی، ئامادەنین لەگەڵ هیچ كەسێكی ترد مامەڵەبكەن. ئەم پەیوەندییە بەهێزە لەگەڵ ئەردۆغان دەرفەتی بە نێچیرڤان بارزانی بەخشی هاوشێوەی مەسعود بارزانی مامی لەسەر ئاستی ناوچەیی رۆڵ بگێڕێت، بەرپرسێكی باڵای پارتی بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، لەگەڵ دەستبەكاربوونیدا وەكو سەرۆكی هەرێم، نێچیرڤان بارزانی سەردانی ئەردۆغانی كردووە‌و داوای لێكردووە دەستپێشخەرییەكی ئەو بۆ دەستپێكردنەوەی پرۆسەی ئاشتی لە توركیا لەگەڵ كورد قبوڵ بكات، ئەردۆغان دەستپێشخەرییەكەی قبوڵكردووە، نێچیرڤان بارزانی دەستیكردووە بۆ پەیوەندی لەگەڵ سەركردەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە) لە قەندیل، بەڵام رووداوی كوشتنی "دیپلۆماتكار"ەكەی توركیا لە ریستۆرانی "هۆقەباز" لە شاری هەولێر، هەوڵەكەی تێكداوە. لە مەراسیمی سوێندخواردنی نێچیرڤان بارزانی وەكو سەرۆكی هەرێم، دوو كەسایەتی كاریگەری ناوچەكە بەشداربوون، یەكێكیان مەولود چاوش ئۆغلۆ وەزیری دەرەوەی توركیا بوو، ئەوی تر (سامر سبهان) وەزیری دەوڵەتی سعودیە بوو بۆ كاروباری كەنداو، كەسایەتییەك كە هەندێك كەس بە (قاسم سلێمانی) سعودیە لە ناوچەكە وەسفی دەكەن. سەرباری ئەم پەیوەندییە بەهێزە لەگەڵ ئەردۆغان، نێچیرڤان بارزانی كە بوو بە سەرۆكی هەرێم لەبری دروستكردنی خەندەق لەنێوان سنوری باشورو رۆژئاوای كوردستان (وەكو ئەوەی مەسعود بارزانی مامی كردی)، ئەو جارێكی تر پەنای بۆ دیپلۆماسیەت بردەوە، هەرزوو لەڕێگەی سیاسەتی ئیسفەنجەكەوە مەزڵوم كۆبانێ فەرماندەی هێزەكانی سوریای دیموكراتی لەخۆی نزیككردەوە‌و لەنێوان رۆژئاوای كوردستان‌و ئەردۆغانی دۆستیدا سیاسەتی "نە شیش بسوتێ‌و نە كەباب"ی جێبەجێكرد، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لەدوای هێرشی سوپای توركیاوە بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، نێچیرڤان بارزانی جارێك سەردانی رۆژئاوای كردووە‌و لەگەڵ بەرپرسانی یەكینەكانی پاراستنی گەل (پەیەگە) گفتوگۆی كردووە، ئەمە سەرباری پەیوەندییە تەلەفۆنییە بەردەوامەكانی لەگەڵ بەرپرسانی رۆژئاوا، هەفتەی رابردووش مەزڵوم كۆبانێ-ی بانگهێشتی هەولێر كرد‌و دەنگۆ هەیە دەیەوێت پارتە سیاسییەكانی رۆژئاوای كوردستان كۆبكاتەوە لەچوارچێوەی رێككەوتن‌و ستراتیژیەتێكی نوێدا.   نێچیرڤان بارزانی كێیە ؟ * ناوی تەواوەتی: نێچیرڤان ئیدریس مستەفا بارزانی * 21ی  ئەیلولی ساڵی 1966 لە بارزان لەدایكبووە، دایكی كچی كەسایەتی ناسراوی سلێمانی (حەمەی ئەورەحمان ئاغا)یە * لە 1975 لەگەڵ بنەماڵەكەیدا ئاوارەی ئێران بوون * خوێندكاری  بەشی زانستە سیاسییەكان بووە لە زانكۆی تاران * لە 1989 بووەتە ئەندامی مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان * لە 1996 بووەتە جێگری سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان * لە 1999 بووەتە سەرۆك وەزیران (كابینەی چوارەم) * 2006 بووەتە سەرۆك وەزیران (كابینەی یەكگرتنەوە) * لە 2011 بۆ 2013 جارێكی دیكە بووەتەوە سەرۆك وەزیران * لە 2013 جارێكی دیكە پۆستی سەرۆك وەزیرانی پێدرایەوە تاوەكو 2018 * 3-12-2018 كرا بە كاندیدی پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێمی كوردستان * جێگری سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانە. * لەگەڵ نەبیلە مەسعود بارزانی ئامۆزای هاوسەرگیری كردووە‌و سێ‌ كوڕ‌و دوو كچی هەیە. * زمانەكانی كوردی، فارسی، ئینگلیزی بەباشی دەزانێت‌و دەشتوانێت بە زمانی عەرەبی قسەبكات.