راپۆرتی: محەمەد رەئوف – فازڵ حەمەرەفعەت بافڵ تاڵەبانی سەردانی كۆسرەت رەسوڵ عەلی كرد، رێككەوتنێكی نوێ كراوە، پۆستی سەرۆكی یەكێتی (چوار) جێگری دەبێت كە بریتین لە (بافڵ تاڵەبانی، لاهور شێخ جەنگی، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ، رەفعەت عەبدوڵا)، دەستەیەكی شەش كەسیی سەركردایەتی یەكێتی دەكەن لە شارەكان، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا زانیاری نوێ بڵاودەكاتەوە.   30 هەزار كەس بەشداری دەكەن ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان سازدانی كۆنگرەی بۆ (14) رۆژ دواخست، بڕیارە رۆژی 21ی ئەم مانگە كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی لە سلێمانی بەڕێوەبچێت.  پێشتر ئەنجومەنی سەركردایەتی رۆژی 7ی ئەم مانگەی بۆ سازدانی كۆنگرە دیاریكردبوو، بەڵام بەبیانوی تەواونەبوونی ئامادەكارییەكان، گۆڕانكاری لە وادەی بەڕێوەچوونی كۆنگرەكەدا كرد. كۆبونەوەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كە لە كەشوهەوایەكی پڕ لە دڵەڕاوكێ بەڕێوەچوو، كاتێك سەركردەكانی خزب لە ژورەوە تاوتوێی دواخستنی كۆنگرەیان دەكرد، سەدان كەس لە كادرو لایەنگرانی حزبەكەیان لە دەرەوە دژی دواخستنی كۆنگرە هوتافیان دەكێشا.  (درەو میدیا) زانیویەتی، بەشێك لە ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی لەگەڵ ئەوەبوون تاوەكو ئامادەكارییەكان بەستنی كۆنگرە تەواو نەبێت، كات بۆ سازدانی كۆنگرەكە دیاری نەكرێت، هەندێكی تر لەگەڵ ئەوەبوون 26ی ئەم مانگە دیاری بكرێت بۆ سازدانی كۆنگرە، بەڵام ئەم پێشنیازە بەهۆی پشووەكانی سەری ساڵەوە لەلایەن ئەندامانی سەركردایەتییەوە رەتكراوەتەوە، لە كۆتاییدا ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی بەزۆرینەی دەنگ رێككەوتوون لەسەر ئەوەی رۆژی 9ی ئەم مانگە كۆنفرانسی مەڵبەندەكان بەڕێوەبچێت كە دواین هەڵبژاردنی ناوخۆییە بەر لە كۆنگرە، رۆژی 21ی مانگیش كۆنگرە بەڕێوەبچێت. بەم بڕیارە سەركردایەتی كۆتایی بە مشتومڕەكان لەبارەی دواخستنی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی هێنا، كۆنگرەیەك كە دیارنییە ماڵی یەكێتی یەكدەخات یاخود زیاتر پەرتی دەكات‌و ئاڕاستەكان بەتەواوەتی لە یەكتر جیادەكاتەوە. چەتۆ ساڵح ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا) وتی:" یەكێتی لەدوای نائومێدی ئومێدی بەخشیەوە، یەكێتی حزبی دوای نائومێدیە، ئەوەمان تێپەڕاند یەكێتی ناتوانێت كۆنگرە ببەستێت، یەكێتی بڕیارە قورسەكەی داو وەڵامی خواستی جەماوەرەكەی دایەوە". پرۆسەی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی بەسەر سێ قۆناغدا دابەشبووە: قۆناغی یەكەم: كۆنفرانسی كۆمیتەكان كە (19 هەزار) كەس‌و (220) كۆمیتە بەشدارییان تێداكردووە. قۆناغی دووەم: كۆنفرانسی مەڵبەندەكانە كە رۆژی 9/12/2019 بەڕێوەدەچێت. قۆناغی سێیەم: بەڕێوەچوونی كۆنگرەیە لە رۆژی 21/12/2019. بە هەرسێ قۆناغەكە (30 هەزار) كەس لەو سێ پرۆسەیەدا بەشدار دەبن‌و  (هەزار) ئەندام دەچنە ناو كۆنگرەوە. رێككەوتنێكی نوێ دوای یەكلابونەوەی سازدانی كۆنگرە بەر لە كۆتایی ساڵی 2019، ئێستا سەركردەكانی یەكێتی لە پشتی پەردەوە زنجیرەیەك گفتوگۆی تریان لەبارەی رێككەوتن لەسەر ئامادەكردنی پەیكەرێكی نوێ بۆ حزبەكەیان، دەستپێكردووە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، دوێنێ شەو بافڵ تاڵەبانی كوڕە گەورەی جەلال تاڵەبانی سەردانی كۆسرەت رەسوڵ عەلی جێگری یەكەمی سكرتێری گشتی كردووەو هەردوولا لەسەر چەند خاڵێك رێككەوتوون.  كۆسرەت رەسوڵ عەلی دەستبەرداری پۆستی سەرۆكی یەكێتی بووە لە پەیكەری نوێی حزبدا، لەبری ئەوە قایل بووە پۆستی سەرۆكی قەوارەی یەكێتی وەرگرێت، كە پۆستێكە بۆ كۆنگرەی چوار داتاشراوە‌و تاڕادەیەك هاوشێوەی (ئەنجومەنی پاراستنی بەرژەوەندییەكانی رژێمە) لە ئێران كە دامەزراوەیەكی دەوڵەتییە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بافڵ تاڵەبانی كە چاوی لە وەرگرتنی پۆستی (سەرۆك)ی یەكێتییە، بە كۆسرەت رەسوڵی راگەیاندووە" بەرهەم ساڵح لەسەر ئەوان ئەژمار ناكرێت"، ئەمە پەرەسەندنێكی نوێیە لە كێشمەكێشەكانی ناوخۆی یەكێتی، پێشتر بافڵ تاڵەبانی‌و لاهور شێخ جەنگی لەوانە بوو بەشێوەیەكی سەرسەختانە لەبەرامبەر پارتی دیموكراتی كوردستان شەڕیان كرد لەپێناو جێگیركردنی بەرهەم ساڵح لە پۆستی سەرۆك كۆماری عێراقدا، لەو هەنگاوەشدا سەركەوتوو بوون، بەڵام پێدەچێت لە پرسی كۆنگرەی حزبدا ئیتر كارێكی ئەوتۆیان بە بەرهەم ساڵح نەمابێت، بەتایبەتیش دوای ئەوەی لە كۆنفرانسی كۆمیتەكاندا بۆیان دەركەوتووە پێگەی جەماوەرییان لەناو یەكێتیدا بەهێزە‌و خۆشیان دەتوانن لەم قۆناغەدا سەركردایەتی یەكێتییەكان بكەن، ئەوان كە پێشتر پەنایان بۆ بەرهەم ساڵح دەبرد، ترسیان هەبوو لەوەی لەم قۆناغەدا رەنگە وەكو پێویست لەلایەن جەماوەری یەكێتییەوە پێشوازییان لێنەكرێت‌و لەبەرامبەر كۆسرەت رەسوڵ توشی گلان ببن. سەرباری ئەمەش، هێشتا بەرهەم ساڵح چانسێكی تری ماوە بۆ ئەوەی پۆستی سەرۆكی یەكێتی وەرگرێت، كە ئەمەش هاوشێوەی سەرۆكی قەوارە، پۆستێكی نوێیە كە تایبەت بە دۆخی ئێستا یەكێتی داتاشراوە. پۆستی (سەرۆك) لەبری دەستەواژەی (سكرتێر) دانراوە، كە ئەمەی دووەمیان ماوەی (44) ساڵە هاوڕێی تەمەنی یەكێتی‌و فەرهەنگە سیاسییەكەیەتی. خواستی بافڵ تاڵەبانی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی یەكێتی گەیشتووتە ئاستێك، بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)  لە كۆبونەوەیەكدا وتویەتی:" بەرهەم ساڵ دەنێرینە بەغداد، خۆم دەبمە سەرۆك‌و كاروباری یەكێتی بەڕێوەدەبەم". لە هەموو حاڵەكاندا بافڵ تاڵەبانی سەرۆك بێت یاخود بەرهەم ساڵح، پۆستی سەرۆكی یەكێتی هاوشێوەی سكرتێرەكەی سەردەمی كۆچكردووە جەلال تاڵەبانی نابێت‌و دەسەڵاتی رەهای بەدەستەوە نابێت، بەتایبەتیش لەكاتێكدا سەرۆكی قەوارە كە كۆسرەت رەسوڵە، مافی "ڤیتۆكردن"ی بڕیارەكانی سەرۆكی هەبێت. پەیكەری نوێی یەكێتی هەموان كۆكن لەسەر ئەوەی یەكێتی بە پەیكەری ئێستایەوە بەڕێوەناچێت‌و دەبێت پەیكەرێكی نوێی بۆ دروستبكرێت كە گونجاو بێت لەگەڵ حزبێكی سەردەمیانە‌و چارەسەرێكیش بێت بۆ ناكۆكییە ناوخۆییەكان‌و خواستی زۆری جەمسەرەكان بۆ پۆست. (درەو میدیا) زانیویەتی لەناو یەكێتیدا چەند پرۆژەیەك ئامادەكراوە بۆ داڕشتنەوەی پەیكەری یەكێتی، بەڵام نوێترینیان ئەوەیە، یەكێتی دابەشبكرێت بەسەر سێ دامەزراوەی سەرەكیدا: دامەزراوەی یەكەم: سەرۆكی قەوارەی یەكێتی بەپێی ئەوەی سەرچاوەكان باسی لێوەدەكەن، سەرۆكی قەوارەی یەكێتی (ئەنجومەنی دانایان یاخود ئەنجومەنی بەرژەوەندی) كە هێشتا ناوەكەی بەتەواوی یەكلانەكراوەتەوە، بەو كەسە دەوترێت كە دەبێت بە پارێزەری قەوارەی یەكێتی‌و لەدابەشبوون دەیپارێزێت. بڕیارە كۆسرەت رەسوڵ پۆستی سەرۆكی قەوارەی یەكێتی وەربگرێت، هێشتا بەتەواوەتی دەسەڵاتەكانی ئەم پۆستە بڕیاری كۆتایی لێ نەدراوە، بەڵام باسلەوە دەكرێت سەرۆكی قەوارە راستەوخۆ لەلایەن ئەندامانی كۆنگرە هەڵدەبژێردرێت، بۆیە چەند دەسەڵاتێكی گرنگی دەبێت كە ئەمانەن: • توانای ڤیتۆكردنی بڕیاری دوو دامەزراوەكەی تر (سەركردایەتی‌و ئەنجومەنی بەڕێوەبردن)ی دەبێت. • توانای لابردنی سەرۆكی یەكێتی هەیە. • ژمارەیەك كەس لەگەڵ سەرۆكی قەوارەدا دەبن لە چوارچێوەی ئەنجومەنەكەدا، لەسەر ژمارەی ئەو كەسانەی لەو ئەنجومەنەدا دەبن هێشتا رێككەوتنی كۆتایی نەكراوە، دیارنییە سەرۆكی قەوارە (كۆسرەت رەسوڵ) خۆی دیارییان دەكات، یاخود كۆنگرە هەڵیاندەبژێرێت، هەندێك زانیاری هەن باسلەوە دەكەن، كە ئەندامانی ئەو ئەنجومەنە پێكدێن لە مەكتەب سیاسیەكانی پێشوو پێشمەرگە دیرین و كەسایەتیەكان پێكدێت.   دامەزراوەی دووەم: ئەنجومەنی جێبەجێكردن (مەكتەبی سیاسی)  ئەم دامەرزاوەیە دەبێت بە شوێنگرەوەی مەكتەبی سیاسی ئێستای یەكێتی، واتە دەستەواژەی مەكتەبی سیاسی چیتر لە فەرهەنگی یەكێتیدا نامێنێت. ئەنجومەنی جێبەجێكردن لەلایەن ئەنجومەنی سەركردایەتی هەڵبژێردراوی یەكێتییەوە ئەندامەكانی هەڵدەبژێردرێت، ئەركی جێبەجێكردن بڕیارو راسپاردەكانی سەركردایەتییە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، ئەندامانی ئەم ئەنجومەنە لە (11) كەس پێكدێن : •    شەش ئەندامیان سەركردایەتی شارەكان دەبن (هەولێر، سلێمانی، دهۆك، كەركوك، هەڵەبجە، گەرمیان).  •    چوار كەسیان دەبن بە جێگری سەرۆكی یەكێتی، كە هەریەكەیان بۆ بوارێكە لەوانە: - جێگری سەرۆك بۆ كاروباری ئەمنی - جێگری سەرۆك بۆ كاروباری ئابوری - جێگری سەرۆك بۆ كاروباری رێكخستن - جێگری سەرۆك بۆ كاروباری پەیوەندییەكان بۆ جێگرانی پۆستی جێگری سەرۆكی یەكێتی ئەم ناوانە باسدەكرێن كە پۆستەكان وەرگرن (بافڵ تاڵەبانی، لاهور شێخ جەنگی، رەفعەت عەبدوڵا، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ). پێشتر یەكێك لە مەرجەكانی بافڵ تاڵەبانی ئەوەبوو پۆستی سەرۆكی یەكێتی تەنیا یەك جێگری هەبێت‌و ئەو، پۆستەكە وەرگرێت، بافڵ تاڵەبانی لەم هەنگاوەدا چاوەی لەوە بوو بەرهەم ساڵح پۆستی سەرۆكی یەكێتی وەرگرێت، لەم حاڵەدا بەهۆی ئەوەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراقە، بۆ چەند ساڵی داهاتوو نایپەرژێتەسەر یەكێتی‌و ئەو (بافڵ) وەكو جێگر دەبێت بە سەرۆكی فیعلی یەكێتی، بەڵام ئەم خەونە لەناوخۆی یەكێتی‌و تەنانەت كەسە نزیكەكانیشیەوە بەدیاریكراوی لاهور شێخ جەنگی ئامۆزایەوە هەرزوو بەتاڵكرایەوە، تەنانەت بۆ روبەڕووبونەوەی ئەم سیناریۆیە، لە كۆبونەوەی مەكتەبی سیاسیدا لاهور شێخ جەنگی بە كۆسرەت رەسوڵی وتبوو:" منیش خۆم بۆ پۆستی سەرۆكی یەكێتی كاندید دەكەم".  •    بۆ پۆستی سەرۆكی یەكێتی تائێستا تەنها ناوی (بەرهەم ساڵح) دەهێنرێت‌و تا ئاستێك زۆربەی جەمسەرەكان لەسەری كۆكن، (درەو میدیا) زانیویەتی، بەرهەم ساڵح دیاریكراوە بۆ ئەوەی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی جێبەجێكردن بكات، ئەم پۆستە وەكو شوێنگرەوەی پۆستی سكرتێری گشتی دیاریكراوە، واتە بەپێی پەیكەرەكە، هاوشێوەی دەستەواژەی (مەكتەبی سیاسی)، بەڵام ئەمەش هێشتا مشتومڕی لەسەر ماوە‌و یەكلانەبوەتەوە.    دامەزراوەی سێیەم: سەركردایەتی یەكێتی بەپێی ئەو پەیكەرە نوێیەی كە ئامادەكراوەو تا ئێستا گفتوگۆی لەسەر دەكرێت بۆ ئەوەی لە كۆنگرەدا دەنگی لەسەر بدرێت، ئەنجومەنی ناوەند كە ئێستا رۆڵی پەرلەمانی حزب دەگێڕێت لەناو یەكێتیدا، لادەبرێت‌و لەبری ئەوە ئەنجومەنی سەركردایەتی رۆڵی پەرلەمان دەگێڕێت، بۆچوونی جیاواز لەبارەی ئەم دامەزراوەیەوە هەیە، هەندێك داوا دەكەن ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی ژمارەیان (101) كەس بێت، هەندێكی تر داوا دەكەن ژمارەیان (120) كەس بێت. ئەندامانی ئەنجومەنی سەركردایەتی دابەشدەبن بەسەر ئەنجومەنی بەرژەوەندییەكان‌و ئەنجومەنی جێبەجێكردن.   كۆنگرە چۆن بەڕێوەدەچێت ؟ بەپێی پەیڕەوی كارپێكراوی ئێستای یەكێتی، ئەندامانی كۆنگرەی چوارەمی یەكێك دەبێت لە (هەزار) كەس زیاتر نەبن، ئەندامانی كۆنگرەی چوار پێكدێن لە ئەندامانی: •    ئەنجومەنی ناوەند •    سەركردایەتی •     ئەندام مەكتەبەكان (بۆ هەر مەكتەبێك 5 ئەندام دیاریكراوە، ئەندامانی مەكتەب‌و دەزگاو ئۆرگانەكانی یەكێتی 268 كەسە، رێژەی 35%ی ئەمانە دەچنە ناو كۆنگرەوە) •    سەرباری ئەمانە، (100) كەسایەتی دیاری یەكێتی لەوانە پێشمەرگە سەرەتایی‌و دێرینەكان دەبن بە ئەندامی كۆنگرە، پڕكردنەوەی ئەم (100) كورسییەی ئەندامانی كۆنگرە، بەرێككەوتن دەبێت لەنێوان جەمسەرەكانی یەكێتی، ئەوەی دەمێنێتەوە لە كۆمیتە‌و مەڵبەندەكانەوە سەردەكەون، بڕیارە 9ی ئەم مانگە كۆنفرانسی كۆمیتەكان دەستپێبكات. بەپێی ئامادەكارییەكان، یەكەمین ئەركی ئەندامانی كۆنگرەی چوارەم لە رۆژی 21ی داهاتوو، ئەوەدەبێت سەرەتا بە دەنگدانی زۆرینە، ئەم پەیكەرە نوێیەی حزب پەسەند بكەن، دواتر بە هەر بەدەنگدان سەرۆكی قەوارە هەڵبژێرن، پاشان ئەندامانی سەركردایەتی هەڵدەبژێردرێن. سەركردایەتی نوێ دوای هەڵبژاردنی لەلایەن كۆنگرەوە، ئەنجومەنی جێبەجێكردن‌و سەرۆكی ئەنجومەنی جێبەجێكردن هەڵدەبژێرێت. ئەو زانیارییانەی لەم راپۆرتەدا باسكراون، پشتئەستورن بە چەندین سەرچاوەی باڵا لەناو یەكێتی‌و گوزارشت لە دۆخی ئێستا رێككەوتنی نێوان جەمسەرەكان دەكەن لەبارەی پەیكەری حزبەوە بۆ قۆناغی داهاتوو، رەنگە تا ساتی بەستنی كۆنگرەكە چەندین پێشنیازی تر بێنە ئاراوە، (درەو میدیا) هەوڵدەدات خوێنەرانی لە كۆنگرەی چوارەمی دووەم گەورە حزب لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستان ئاگاداربكاتەوە. یەكێتی‌و كۆنگرە رۆژی (21) ئەم مانگە یەكێتی نیشتمانی كوردستان كۆنگرە دەكات، ئەمە كۆنگرەی چوارەمی حزبە، یەكێتی ساڵی 1975 دامەزراوە، لە 44 ساڵ تەمەندا تەنیا (3) كۆنگرە‌و دوو پلینیۆمی كردووە. كۆنگرە بەردەوام لەناو یەكێتی نیشتمانیدا سەرچاوەی ترس‌و دابەشبوون‌و لێكترازانی نێوان هاوڕێ‌و هاوخەباتەكان بووە، كۆنگرەی ئەمجارەش بەدوور نییە لەو مەترسییانە. یەكێتی لە سازدانی كۆنگرەدا تەمەڵترین حزبی سیاسییە لە هەرێمی كوردستان، رەنگە هۆكارەكەی بۆ ئەوە بگەڕێتەوە ئەم حزبە هەر لەسەرەتاوە لە یەكگرتنی سێ ئاڕاستەو گروپی سیاسی جیاواز (كۆمەڵەی ماركسی لینینی كوردستان، ‏بزوتنەوەی سۆسیالیستی كوردستان، ‏هێڵی گشتی) دروستبووە‌و هەمیشە مەترسی هەبووە لە كۆنگرەدا پارسەنگ تێكبچێت‌و حزبەكە لەبەریەك هەڵوەشێتەوە، ئێستا ئەو ئاڕاستە سیاسییانە لەناو یەكێتیدا نەماون، ئاڕاستەی نوێ پەیدابوون كە زیاتر بزنس رۆڵی سەرەكی تێدا دەبینێت. بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی، كۆنگرە "بەرزترین دەسەڵاتە" لەناو حزبدا، كۆنگرە دەبێت (سێ ساڵ جارێك) سازبدرێت، بەڵام یەكێتی لە ساڵی 2010وە تاوەكو ئێستا كۆنگرەی نەبەستووە، واتە ماوەی (سێ) خولی لەسەریەك كۆنگرەی یەكێتی دواكەوتووە. نەخۆشكەوتن‌و دواتریش مردنی جەلال تاڵەبانی سكرتێری گشتی حزبەكە‌و كارەكتەری بەهێزو كۆكەرەوەی یەكێتی، پاڵنەری سەرەكی دواكەوتنی كۆنگرەكانی یەكێتی بوو، هەندێك لە یەكێتییەكان باس لە هۆكاری تریش دەكەن لە نمونەی قەیرانی دارایی‌و شەڕی "داعش"‌و دواتریش ریفراندۆم‌و تێكچونی بارودۆخی ناوچە جێناكۆكەكان.  

درەو میدیا: وەفدی دانوستانكاری هەرێمی كوردستان بە رەسمی رێككەوتنی لەگەڵ بەغداد سەبارەت بە پرسی نەوت و بودجە راگەیاند،  لە كۆنفراسێكی رۆژنامەوانیدا لەگەڵ وەفدی هەرێم بۆ بەغدا ئاوات شێخ جەناب وەزیری دارایی و ئابوری هەرێم رایگەیاند، توانیمان رێككەوتن لەسەر نەوت بكەین و رۆژانە (250 هەزار )بەرمیل نەوت رادەستی سۆمۆ دەكەین. هەروەها تونیمان لەبارەی قەرزەكان، بگەینە رێككەوتن لەگەڵ بەغداد. وەزیری دارایی ئاماژەی بەوەشكرد ئەگەر بەغداد پابەند بێت بە رێككەوتنەكەوە ئەوا كێشەی موچەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان نامێنێت، سەبارەت بە قەرزی موچەخۆرانی هەرێمیش وەزیری دارایی رایگەیاند"  حكومەتی هەرێمی كوردستان 8 مووچەی فەرمانبەران و 12 مووچەی خانەنشینان قەرزارە" سەبارەت بە بوونی شێخ باز سەرۆكی كار گروپ كە هیچ سیفەتێكی رەسمی نەبوو لە وەفدەكەی هەرێم، ئاواتی چێخ جەناب رایگەیاند" بوونی شێخ باز لە دانوستانەكاندا زۆر بەسود بوو، وەكو كەسێكی هونەری بۆ وەفدەكە زۆر زۆر  هاوكارربوو، خۆزگە ئێمە چەند كەسێكی وەك شێخ بازمان لەو ئاست و توانایەدا هەبووایە"  

درەو میدیا: ئەنجومەنی ناوەنی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان رایدەگەیەنێت " دەبێ كۆنگرە لەم مانگەدا ببەسترێت و نابێت بەهیچ شێوەیەك كۆنگرە بۆ ساڵی داهاتوو دوابخرێت" بڕیارە 7/12/2019 كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی بەرێوەبچێت و دەنگی دواخستنی كۆنگرە هەیە بۆ ساڵی داهاتوو لەوبارەیەوەو لە بەیاننامەیەكدا ئەنجومەنی ناوەندی یەكێتی رایدەگەیەنێت" ئەگەر لەبەر بەرژەوەندی بەرتەسكی شەخسی یان هەرهۆكارێكی دیكەی نامەشروع كۆنگرە بۆساڵی داهاتوو دوابخرێت ئەوا ئێمە وەك ئەنجومەنی ناوەندی بە هیچ شێوەیەك ناچینە ژێر باری ئەو بەرپرسیاریەتیە مێژووییە و رێز لە ئیرادەی یەكێتیەكان دەگرین "  دەقی بەیاننامەكەی ئەنجومەنی ناوەندی یەكێتی كــــــەس و كــــــــاری ســـــــەربەرزی شـــــەهـــیدان پێشــــمەرگــــە‌و فەرماندە قارەمانەكان هەڤاڵان و جەماوەری (ی.ن.ك) دوای بڕیاری ئەنجومەنی سەركردایەتی بۆ ئەنجامدانی كۆنگرەی چوارەم و ئامادەكاری لایەنە پەیوەندیدارەكان و ئەنجامدانی كۆنفرانسی كۆمیتەكان و مەكتەبەكانی یەكێتی بۆ خۆ ئامادەكردن بۆ كەرنەڤاڵی ئەنجامدانی كۆنگرە ، بۆیە هیچ پاساوێك نی یە بۆ دواخستنی كۆنفرانسی مەڵبەندەكان و سەرجەم كارە تەكنیكی و هونەری و لۆجستیەكان تەواوبووە و ئەنجومەنی ناوەندی لەسەر كۆی هەنگاوەكانی ئەنجامدانی كۆنگرەش بەم شێوەی خوارەوە هەڵوێستی نەگۆڕی خۆی دووپات دەكاتەوە:- 1. دەبێ لەسەرەتای هەفتەی ئایندەدا كۆنفرانسی مەڵبەندەكان بكرێت كە هەموو ئامادەكارییەكانی بۆكراوە. 2. دەبێ كۆنگرە لەم مانگەدا ببەسترێت و نابێت بەهیچ شێوەیەك كۆنگرە بۆ ساڵی داهاتوو دوابخرێت . 3. ئەگەر لەبەر بەرژەوەندی بەرتەسكی شەخسی یان هەرهۆكارێكی دیكەی نامەشروع كۆنگرە بۆساڵی داهاتوو دوابخرێت ئەوا ئێمە وەك ئەنجومەنی ناوەندی بە هیچ شێوەیەك ناچینە ژێر باری ئەو بەرپرسیاریەتیە مێژووییە و رێز لە ئیرادەی یەكێتیەكان دەگرین . 4. دەستخۆشی لە مەكتەبی هەڵبژاردن‌و لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەكەین كە بە شێوەیەكی دڵسۆزانەو سەركەوتوانە ئەركەكانی خۆیان جێبەجێ كردووە ، داوایان لێدەكەین بەردەوام بن لەسەر كارەكانی خۆیان. 5. ئەنجومەنی ناوەندی بەهەموو شێوەیەك گشت جۆرە لیستێكی داخراو رەت دەكاتەوە‌و لەگەڵ پرۆسەیەكی شەفاف‌و دێموكراسی داین . 6. ئەنجومەنی ناوەندی سوپاسی دڵسۆزی‌و پشودرێژی سەرجەم هەڤاڵان‌و ئۆرگانەكانی یەكێتی دەكات كە ڕوو لە ئەنجومەنی ناوەندی دەكەن‌و داوای هەڵوێست ‌و پشتگیریمان لێدەكەن . 7. بە ووردی چاودێری بەڕێوەچوونی كۆبونەوەی سەركردایەتی (ی.ن.ك) دەكەین‌و هیوادارین بڕێارێكی بەرپرسیارانە بدەن لەم ساتە هەستیار‌و مێژووییەدا و روحیانەتی سەرۆك (مام جەلال ) ‌و سەرجەم شەهیدانی گەلەكەمان شاد بكەن لەگەڵ رێزدا ...... ئــــــەنـــــجومـــەنی نــــــاوەنــــدی (ی.ن.ك)      

 (درەو میدیا): كەناڵێكی لوبنانی دەڵێت" لەدوای سەردانی ئەمدواییەی نێچیرڤان بارزانی‌و مەسرور بارزانی بۆ ئیماراتی عەرەبی، ئیمارات سێ فڕۆكە باری چەكی رەوانەی هەرێمی كوردستان كردووە". كەناڵی مەیادین كەناڵێكی عەرەبییە‌و بارەگا سەرەكییەكەی لە بەیروتی پایتەختی لوبنانە، لە زاری چەند سەرچاوەیەكی عێراقییەوە بڵاویكردەوە، (سێ) فڕۆكە كە باری چەكیان هەڵگرتووە، گەیشتونەتە هەرێمی كوردستان (فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر). كەناڵەكە باسلەوەدەكات، ئەو سێ بارە چەكە، دوای سەردانی ئەمدواییەی نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێم‌و مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی كوردستان بۆ ئیماراتی عەرەبی، بەبێ ئاگاداری حكومەتی بەغداد لە ئیماراتەوە رەوانەی هەرێم كراون. تەلەفزیۆنەكە دەڵێ:" بە ناردنی ئەو چەكانە ئیماراتی عەرەبی چووەتە ناو دۆزی كوردەوە لە عێراق، بەڵام دیارنییە ئەو چەكانە هەرێمی كوردستان بەكاریاندەهێنێت یاخود هێزەكانی سوریای دیموكرات (شەڕڤانانی كورد لە رۆژئاوای كوردستان)". هەر لە هەواڵەكەیدا، كەناڵە عەرەبییەكە ئاماژەی بە سەردانێكی دوێنێی ئەحمەد زەهراوی كونسوڵی گشتی ئیمارات لە هەولێر كردووە بۆلای مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، كە تێیدا هەردوولا باسیان لە دواین گۆڕانكارییە سیاسییەكانی عێراق‌و ناوچەكە كردووە‌و ئیمارات ئامادەیی خۆی نیشانداوە یارمەتی هەرێمی كوردستان بدات لە دۆسیەی ئاوارەكاندا. بۆ وەرگرتنی زانیاری لەبارەی زانیارییەكانی ئەو كەناڵە عەرەبییە، (درەو میدیا) چەندجارێك پەیوەندی بە جوتیار عادل وتەبێژی حكومەتی هەرێمی كوردسانەوە كرد، بەڵام وەڵامی پەیوەندییەكانی نەدایەوە.  

(درەو میدیا): ئاژانسی هەواڵی فەرەنسا لەزاری سەرچاوەیەکی ئاگاداری عێراقەوە ئاشکرایکرد، قاسم سلێمانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی سەربە سوپای پاسدارانی ئێران ئێستا لە شاری بەغدادە. بەپێی قسەی سەرچاوەکە، کە خۆی داوایکردووە ناوەکەی بڵاونەکرێتەوە، قاسمی سلێمانی یاخود وەکو بەرپرسانی کوردو عێراقی دەڵێن "حاجی قاسم" بەمەبەستی گفتوگۆ لەبارەی دانانی شوێنگرەوەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆک وەزیرانی دەستلەکارکێشاوەی عێراق گەیشتوەتە بەغداد. سەرچاوەکە باسی لەوەکردووە، محەمەد کەوسەرانی یەکێک لە رۆحانی و پیاوە ئاینییەکانی شیعە کە نوێنەری حزبۆڵای لوبنانە لە بەغداد، لەوانەیە کە لەم گەشتەیدا پشتیوانی لە قاسم سلێمانی دەکات و هەوڵدەدات لایەنە سیاسییەکانی عێراق والێبکات هەموویان پشتیوانی کاندیدی دڵخوازی ئێران بکەن بۆ شوێنگرتنەوەی عادل عەبدولمەهدی. چەند بابەتێک هەن کە ئاڵنگاری گەورن لەبەردەم ئەو کەسەی کە لەدوای عادل عەبدولمەهدی پۆستی سەرۆک وەزیران وەردەگرێت، لەوانە: 🔴 چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو سزایانەی کە ئەمریکا بەسەر ئێرانیدا سەپاندووە. 🔴 بودجەی ساڵی 2020 و چارەسەری دۆسیەی بودجەو نەوتی هەرێمی کوردستان. 🔴 پرسی هەمواری دەستور. 🔴 چۆنیەتی مامەڵەکردن لەگەڵ دۆسیەی ئەوانەی لە خۆپیشاندانەکانی ئەمدواییەدا کوژراون. لەدوای دەستلەکارکێشانەوەی عەبدولمەهدی، چەندین ناو وەکو کاندیدی جێگرەوە بڵاوکراونەتەوە، بەڵام سەرچاوەکان باسلەوە دەکەن تائێستا لایەنەکان لەسەر هیچ ناوێک یەکلانەبونەتەوە.

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت سیان لەو كەسانەی كە بزوتنەوەی گۆڕان بۆ وەرگرتنی پۆستی بریكاری وەزارەتەكان كاندیدی كردوون، چەند مانگێكی تر تەمەنیان دەگاتە (64 ساڵ)‌و بەپێی یاسا دەبێت خانەنشین بكرێن، ئەمە لەكاتێكدایە ئەو كەسانە هێشتا لەو پۆستانەدا دەستبەكارنەبوون كە بۆی كاندیدكراون، پرسی خانەنشینی پلەباڵاكان یەكێكە لە بابەتە بنەڕەتییەكانی ناو پرۆژەی چاكسازی حكومەت، كۆی موچەی ساڵێكی خانەنشینی پلە تایبەتەكان (60 ملیارو 900 ملیۆن) دینارە، ئەمە بارگرانی لەسەر بودجە دروستكردووە، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا زانیاری نوێ بڵاودەكاتەوە.  پلە باڵاكان‌و تەمەنی خانەنشینی  بەپێی یاسای ژمارە (36)ی ساڵی 2004ی خانەنشینی خاوەن وەزیفە باڵاكانی هەرێمی كوردستان، ئەوانەی پلەی وەزیفی باڵایان هەیە لە تەمەنی (65) ساڵیدا خانەنشین دەبن، ئێستا هەوڵێك هەیە بۆ ئەوەی لەو پرۆژەیاسا "چاكسازی"یەی كە رەوانەی پەرلەمان دەكرێت بۆ پەسەندكردن، تەمەنی خانەنشینی هاوشێوەی عێراقی لێبكرێت‌و لە (65) ساڵەوە كەمبكرێتەوە بۆ (60) ساڵ. بەگوێرەی یاساكە، جگە لە وەزیرو پەرلەمانتاران، هەندێك پۆستی تر هەن كە بە پلەی باڵا ئەژماردەكرێن، كە ئەمانەن:  •    بریكاری وەزارەت •    پارێزگار •    راوێژكار •    بەڕێوەبەری گشتی •    شارەزا •    سەرۆكی زانكۆكان‌و سەرۆكی هەیئەتی پەیمانگا هونەرییەكان‌و ئەندامانی هەیئەتی تەدریسی زانكۆو پەیمانگاكان، ئەوانەیان كە پلەی ئوستازیان هەیە •    خاوەن پلە تایبەتەكان •    سەرۆك‌و ئەندامانی كۆڕی زانیاری كورد پۆستە پڕنەكراوەكان كابینەی (نویەم)ی حكومەتی هەرێم كە مەسرور بارزانی سەرۆكایەتی دەكات، ماوەی نزیكەی (پێنج مانگ)ە دەستبەكاربووە، پۆستە وزارییەكان هەموویان پڕكراونەتەوە، بەڵام سەرۆكی دەستەكانی سەربە حكومەت كە هەندێكیان پلەی وەزیریان هەیە هێشتا هەموویان بە كەسانی نوێ پڕنەكراونەتەوە، سەرۆكایەتی (سێ) دەستەكە، كە بەر یەكێتی نیشتمانی كوردستان كەوتووە، هێشتا پڕنەكراونەتەوە‌و پارتی تێبینی لەسەر هەندێك لە كاندیدەكانی یەكێتی هەیە بۆ ئەو پۆستانە، سەرۆكایەتی هەندێك لە دەستەكانی تر وادەی یاساییان بەسەرچووە‌و هێشتا نوێ نەكراونەتەوە. لەكاتێكدا هێشتا دەستەكانی حكومەت بەتەواوەتی پڕنەكراونەتەوە، حزبەكان ناوی كاندیدی خۆیان بۆ پڕكردنەوەی پۆستی (بریكاری وەزارەتەكان) پێشكەشی سەرۆكی حكومەت كردووە، قۆناغی داهاتووش پڕكردنەوەی پۆستەكانی (بەڕێوەبەری گشتی)و (راوێژكارەكان)ە دەستپێدەكات. 20 پۆستی تر بەدیاریكراوی نازانرێت لە هەرێمی كوردستان چەند پۆستی بریكاری وەزارەت‌و راوێژكارو بەڕێوەبەری گشتی هەیە، (درەو میدیا) بۆ زانینی ژمارەی ئەو پۆستانەی كە تائێستا لە كابینەكەی مەسرور بارزانیدا پڕنەكراوەتەوە، پەیوەندی بە ژمارەیەك وەزیرو پەرلەمانتارەوە كرد، هیچیان بە دیاریكراوی ژمارەكانیان نەزانی. كابینەی نۆیەمی حكومەت لە (21) وەزارەت پێكدێت، لەكۆی ئەم وەزارەتانەدا نزیكەی (20) بریكاری وەزیری فیعلی هەیە، بەڵام لەپاڵ ئەمەدا دەیان پۆستی تر هەن كە پلەی (بریكار وەزیر)یان پێدراوە لەحاڵێكدا بە ئەركی بریكار وەزیر هەڵناسن‌و پێدانی ئەو نازناوە تەنیا بۆ بەرزكردنەوەی پلە وەزیفییەكەیانە، رەنگە ئەمە هۆكارەكە بێت كە زۆرێك لە پەرلەمانتارو وەزیرو تەنانەت ئەوانەشی ئەندامی لیژنەی دانوستانكاری حزبەكان بوون بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت، نازانن لە هەرێمی كوردستان بەشێوەیەكی گشتی چەند پۆستی (بریكار وەزیر) هەیە. سەبارەت بە ژمارەی پۆستەكانی (راوێژكار)‌و (بەڕێوەبەری گشتی)، هەندێك زانیاری نافەرمی باسلەوە دەكەن زیاتر لە (400) پۆستی بەڕێوەبەری گشتی‌و راوێژكار هەیە. بەشی دووەمی رێككەوتنەكە سەرەتاكانی مانگی رابردوو بزوتنەوەی گۆڕان ناوی (چوار) كاندیدی خۆی بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكانی (بریكاری وەزارەت) لە كابینەی نویەم ئاڕاستەی مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەت كرد، هەمان رۆژ پارتی دیموكراتی كوردستان ناوی (8) كاندیدی خۆی بۆ پڕكردنەوەی پۆستی بریكاری وەزارەتەكان راگەیاند، ئەمە جێبەجێكردنی بەشی دووەمی رێككەوتنی پێكهێنانی حكومەت لەنێوان حزبەكان سەبارەت بە دابەشكردنی كێكی دەسەڵات، بەڵام یەكێتی نیشتمانی هێشتا كاندیدەكانی خۆی بۆ پۆستی بریكاری وەزارەتەكان یەكلا نەكردوەتەوە. پارتی‌و گۆڕان پێكەوە (12) پۆستی بریكاری وەزیریان بردووە‌و كاندیدەكانیان بریتین لەمانە: كاندیدەكانی گۆڕان بۆ پۆستەكانی بریكاری وەزارەت * كامیل قەزاز- بریكاری وەزیری كارەبا * د. سەیوان عەلی- بۆ بریكاری وەزیری پەروەردە * مستەفا سەلیم- بۆ بریكاری وەزیری ناوخۆ * چالاك موهەندیس- بۆ بریكاری وەزیری شارەوانی   كاندیدەكانی پارتی بۆ پۆستەكانی بریكاری وەزارەت * سەربەست لەزگین- بریكاری وەزارەتی پێشمەرگە * رابەر سدیق- بریكاری وەزارەتی دارایی * سالار عوسمان- بریكاری وەزارەتی رۆشنبیری * زاگرۆس فەتاح- بریكاری وەزارەتی پلاندانان * بەرەڤان حەمدی- بریكاری وەزارەتی كاروباری شەهیدان‌و ئەنفالكراوان * د. محەممەد حەسەن- بریكاری وەزارەتی خوێندنی باڵا * زەكیە سەید ساڵح- بریكاری وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی * ئاگرین عەبدوڵا- بریكاری وەزارەتی ئاوەدانكردنەوەو نیشتەجێكردن پۆست‌و خانەنشینی حازم ئیسماعیل بەڕێوەبەری خانەنشینی هەرێمی كوردستان ئەمڕۆ قسەی كرد بۆ (كوردستان تیڤی) سەربە پارتی دیموكراتی كوردستان‌و وتی:" لە عێراق ئەوەی تەمەنی بگاتە 60 ساڵ خانەنشین دەكرێت، بەڵام تائێستا ئەو یاسایە لە هەرێمی كوردستان جێبەجێ ناكرێت". بەڕێوەبەری خانەنشینی هەرێمی كوردستان دەڵێ:" حكومەت داوایكردووە رای خۆمان دیاری بكەین لەبارەی پڕۆژەی چاكسازی، ئێمەش پێمان راگەیاندوون ئەگەر یاسای ژمارە (9)ی عێراق جێبەجێ بكرێت، زۆر باشە شەفافی و دادگەری‌ دێنێتە دی".  پرسی خانەنشینی‌و موچەی خانەنشینی پلە باڵاكان لە كابینەی (پێنجەم)ی حكومەتی هەرێمەوە باسی گەرمی میدیاكانە، ساڵ لەدوای ساڵ رەخنەكان لە موچەی خانەنشینی پلەباڵاكان‌و چۆنیەتی خانەنشینبوونیان زیادی كردووە. ساڵی 2018 لەژێر فشاری قەیرانی دارایی‌و پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەراندا، كابینەی هەشتەمی حكومەت كە نێچیرڤان بارزانی سەرۆكایەتی دەكرد، ناچاربوو چاوێك بە موچەی خانەنشینی پلەباڵاكاندا بخشێنێتەوە، ئەوەش لەوچوارچێوەی پرۆژەیاسای " چاكسازی لە خانەنشینی‌و موچەو دەرماڵەو بەخشین‌و ئیمتیازاتەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان-عێراق"، ئەم پرۆژەیاسایە لە پەرلەمان پەسەندكرا، دواتر بەهۆی ناڕەزایەتییەكانەوە هەڵوەشێندرایەوە‌و رادەستی كابینەی نۆیەم كرا، ئێستا حكومەتی هەرێم دەیەوێت بە هەندێك دەستكاری كەمەوە پرۆژەكە رەوانەی پەرلەمان بكاتەوە بەمەبەستی پەسەندكردن. دیارنییە پرسی موچەی خانەنشینی پلەباڵاكان چۆن چارەسەر دەكرێت، بەڵام ئەوەی كە دیارە، كابینەكەی مەسرور بارزانیش دوای سێ ساڵی تر كە وادە یاساییەكەی كۆتایی دێت، ژمایەكی تر بۆ لیستی خانەنشینی پلە باڵاكان زیاتر دەكات. بەپێی بەدواداچوونەكانی (درەو میدیا)، لەكۆی ئەو (چوار) كاندیدەی كە بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پڕكردنەوەی پۆستی بریكار وەزیرەكان پێشكەشی كردووە، (سێ) كەسیان دوای چەند مانگێك لە دەستبەكاربوون، تەمەنی یاسایی خانەنشینبوون تەواو دەكەن، چونكە دوانیان لەدایكبووی ساڵی (1957)‌و یەكێكیان لەدایكبووی (1956)ە‌و دەبێت بە موچەی پلە باڵاكان خانەنشین بكرێن‌و بزوتنەوەی گۆڕان (سێ) كەسی تر كاندید بكات بۆ پڕكردنەوەی شوێنەكانیان، كە ئەوانیش دواجار بە هەمان موچە خانەنشین دەبن. خۆ ئەگەر یاساكەش لە پەرلەمانی كوردستان هەموار بكرێت‌و تەمەنی خانەنشینی بۆ (60) ساڵ كەمبكرێتەوە، ئەوا بەر لە دەستبەكاربوونیان ئەو كەسانەی كە لەناو كابینەكەدا لەدایكبووی ساڵی (1959)ن، دەبێت خانەنشین بكرێن، بەڵام یاسای خانەنشینی هەرێم دەرفەتێكی هێشتوەتەوە‌و رێگە دەدات لە حاڵەتی "ئەوپەڕی زەرورەتدا" لەسەر داوای وەزیری پەیوەندیدار، ئەنجومەنی وەزیران بۆ ماوەی (3) ساڵ ئەو كەسانە لەسەر كارەكانیان بهێڵێتەوە‌و خانەنشینیان نەكات. كورتەیەكی مێژوویی لەكابینەی یەكەمی حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە تاوەكو پێش كابینەی هەشتەم، بەپێی زانیارییەكان: •    461 كەس بە پلەی وەزیرو بریكاری وەزیرو راوێژكار خانەنشین كراون •    هەزارو 98 كەس بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون كە (وەزیر- پەرلەمانتار- بریكاری وەزیر- بەڕێوەبەری گشتی- راوێژكار) دەگرێتەوە) •    كۆی موچەی ساڵێكی خانەنشینی پلە تایبەتەكان (60 ملیارو 900 ملیۆن) دینارە •    163 كەس بە پلەی وەزیر خانەنشینكراون، 96 كەسیش بە پلەی بریكاری وەزیر •    506 كەس بە پلەی بەڕێوەبەری گشتی خانەنشینكراون •    44 وەزیرو 60 بریكاری وەزیر‌و 260 بەڕێوەبەری گشتی‌و 75 راوێژكار بەپلەی تایبەت خانەنشینكراون‌و كە رۆژێك لە رۆژان لەو پلە وەزیفیەدا كاریان نەكردووە  

درەو میدیا: ئەمڕۆ بە نوێنەرایەتی زیاتر لە ١٨٥ رۆژنامەنووس و پەرلەمانتار و چالاكوانی مەدەنی و سەندیكا و رێكخراو، ژمارەیەك رۆژنامەنوس و پارێزەر و چالاكی مەدەنی سەردانی ئەنجومەنی دادوەرییان كردوو  بە ئامانجی جێبەجێكردنی یاسای كاری رۆژنامەنووسی و یاسای دەستخستنی زانیاری، نامەیەكیان رادەستی سەرۆكایەتی ئەنجوومەنی دادوەری ھەرێمی كوردستان كرد. نیاز عەبدوڵا یەكێك لەو رۆژنامەنوسانەی سەردانی ئەنجومەنی دادوەریكردووە لە پەیجی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەلایەتی فەیس بووك بڵاویكردۆتەوە" ئەمڕۆ، رێكخراوی ئازادبوون، سەندیكای رۆژنامەنووسانی كوردستان، سەنتەری میترۆ بۆ بەرگریكردن لە مافی رۆژنامەنووسان و بە ئامادەبوونی هەر یەك لە رۆژنامەنووس فەرمان رەشاد و پارێزەر گۆران دیبەگەیی، یاداشتێكی نووسراومان بە نوێنەرایەتی 186 ررۆژنامەنووس و یاساناس و رێكخراوی كۆمەڵی مەدەنی و پەرلەمانتاری عێراق و كوردستان، پێشكەش بە ئەنجوومەنی دادوەریكرد بە ئامانجی جێبەجێكردنی یاسای رۆژنامەگەری، لەلایەن دادوەر عەلی عەوڵا جێگری سەرۆكی ئەنجوومەنی دادوەری پێشوازیمان لێكراو لە كۆبوونەوەیەكدا بەیاننامەكەمان بە ناوبراو دا. دادوەر عەلی عەوڵا پێی راگەیاندین "بەیاننامەكە دەگەیەنمە سەرۆكی ئەنجوومەنی دادوەری بەو مەبەستەی بیخەینە بەرنامەی كۆبوونەوەكانمان و كاری لەسەر بكەین و وەڵامتان بدەینەوە". لە نامەكەدا ئەو رۆژنامەنوس و چالاك و پارێزەرانە رایدەگەیەنن" لەماوەی كەمتر لە مانگێكدا زیاتر لە 10 رۆژنامەنووس لەسەر ئەنجامدان و پیادەكردنی پیشەكەیان دەستگیركراون یان فەرمانی گرتنیان بۆ دەرچووە، لە كاتێكدا‌ ماددەی 9ی یاسای رۆژنامەگەری بە راشكاوی دەقی داوە لەسەر ئەوەی نابێت رۆژنامەنووس لەسەر پیشەكەی دەستگیربكرێت. ناكرێت بەرپرسانی هەرێم لە راپۆرت و بۆنه نێودەوڵەتییەكاندا شانازی بە دەستەبەركردنی ئازادی بۆ رۆژنامەنووسان بكەن لە رێی یاسای رۆژنامەگەرییەوە، بەڵام لە واقعدا بە یاساكانی دیكە مامەڵە لەگەڵ رۆژنامەنووسان بكەن" لە رێی یاداشتێكەوە كۆمەڵێك داواكارییان خستە بەردەم  ئەنجومەنی دادوەری: 1- گشتاندن بكرێت بۆ سەرجەم دادگاكان بە مەبەستی جێبەجێكردنی یاسای كاری رۆژنامەگەری هەرێمی كوردستان بەسەر رۆژنامەنووسان و دۆسییەكانیان لە دادگاكاندا. 2- پەنانەبردنی دادگاكان بۆ راگرتنی رۆژنامەنووسان لە كاتی لێكۆڵینەوە. 3- كار بە كۆنووسی واژووكراوی 17/2/2011 بكرێت. وێنەیەكی یاداشتەكەشیان ئاراستە كردووە بۆ هەریەك لە:  - سەرۆكایەتی پەرلەمانی كوردستان - سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان - سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێمی كوردستان - رێكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان - دەزگاكانی راگەیاندن - رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دەقی یاداشتەكە  به‌ڕێزان سه‌رۆك و ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌نی داده‌وه‌ری هه‌رێمی كوردستان فریای ئازادی رۆژنامه‌وانی و راده‌ربڕین بكه‌ون، یاسای رۆژنامه‌گه‌ری جێبه‌جێبكه‌ن، له‌م رووه‌وه‌ ئه‌ركێكی مێژوویی گه‌وره‌و گرنگ له‌ئه‌ستۆی ئێوه‌ و ئێمه‌شه‌. ئاشكرایه‌ ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری و دادگاكان زامنی پاراستنی جێبه‌جێكردنی یاساكان و وه‌رگرتنه‌وه‌ی مافه‌كانن بۆ هه‌مووان؛ به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێی سه‌رنج و تێبینیی جدییه‌، به‌شێك له‌ دادوه‌ران و دادگاكانی هه‌رێمی كوردستان به‌و ئاراسته‌یه‌ كارناكه‌ن و یاساكان وه‌ك خۆی جێبه‌جێ ناكه‌ن. دیارترین به‌ڵگه‌ش‌ كارنه‌كردنه‌ به‌ یاسای رێکخستنی کاری رۆژنامەوانی (ژماره‌ 35ی ساڵی 2007) و یاسای (ژماره‌ 11ی ساڵی 2013)ی مافی ده‌ستكه‌وتنی زانیاری له‌ هه‌رێمی كوردستان، کە تایبه‌تن به‌و دۆسیانه‌ی په‌یوه‌ندییان به‌ كاری رۆژنامه‌وانییەوە هه‌یه‌. له‌بری كارپێكردن به یاسا تایبه‌ته‌كانی بواری كاری رۆژنامه‌وانی و، پابه‌ندبوون به‌ كۆنووسی واژووكراوی 17/2/2011 له‌نێوان سه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجوومه‌نی دادوه‌ری و دادگاكانی تێهه‌ڵچوونه‌وه‌ی (هه‌ولێر، دهۆك،سلێمانی، گه‌رمیان) و سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسان و رۆژنامه‌نووسان، بەشێک لە داده‌وه‌ران یاسای ژماره‌ 6ی ساڵی 2008ی قه‌ده‌غه‌كردنی خراپ به‌كارهێنانی ئامێره‌كانی په‌یوه‌ندیكردنی هه‌رێمی كوردستان و یاسای ژماره‌ 111ی ساڵی 1969ی سزادانی عێراقی به‌سه‌ر رۆژنامه‌نووسان جێبه‌جێده‌كه‌ن، ئه‌مه‌ش جگه‌ له‌وه‌ی سه‌رپێچی یاساییه‌، هاوكات ده‌بێته‌ مایه‌ی به‌رته‌سككردنه‌وه‌ی ئازادی راده‌ربڕین و مه‌ترسی گه‌وره‌ی بۆسه‌ر كاری رۆژنامه‌وانی دروست كردووه‌. له‌ماوه‌ی كه‌متر له‌ مانگێكدا زیاتر له‌ 10 رۆژنامه‌نووس له‌سه‌ر ئه‌نجامدان و پیاده‌كردنی پیشه‌كه‌یان ده‌ستگیركراون یان فه‌رمانی گرتنیان بۆ ده‌رچووه‌، له‌ كاتێكدا‌ مادده‌ی 9ی یاسای رۆژنامه‌گه‌ری به‌ راشكاوی ده‌قی داوه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی نابێت رۆژنامه‌نووس له‌سه‌ر پیشه‌كه‌ی ده‌ستگیربكرێت. ناكرێت به‌رپرسانی هه‌رێم له‌ راپۆرت و بۆنه نێوده‌وڵه‌تییه‌كاندا شانازی به‌ ده‌سته‌به‌ركردنی ئازادی بۆ رۆژنامه‌نووسان بكه‌ن له‌ رێی یاسای رۆژنامه‌گه‌رییەوە، به‌ڵام له‌ واقعدا به‌ یاساكانی دیكه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌نووسان بكه‌ن. سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسانی كوردستان له‌ ساڵی 2018 رایگه‌یاند "له‌ماوه‌ی ته‌نیا 10ساڵدا له‌ هه‌رێمی كوردستان1440 رۆژنامه‌نووس پێشێلكارییان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌نجامدراوه‌ و پێنج رۆژنامه‌نووسیش تیرۆركراون." ئێمه‌ چاوه‌ڕوانمان ده‌كرد له‌بری هه‌راسانكردنی رۆژنامه‌نووسان له‌ رێگای دادگاوه‌، دادگا رۆڵی ببینیایه‌ له‌سزادانی یاسایی ئه‌وانه‌ی تێوه‌گلاون و تاوانبارن به‌ ئه‌نجامدانی پێشێلكاری له‌به‌رامبه‌ر رۆژنامه‌نووسان. بۆیه‌ ئێمه‌ وه‌ك كۆمه‌ڵێك له‌ رۆژنامه‌نووس، نووسه‌ر، پارێزه‌ر، په‌رله‌مانتار، رێكخراوی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی و سه‌ندیكا و مامۆستای زانكۆ، پێمان وایە په‌نابردنی دادگاكان بۆ یاسای قه‌ده‌غه‌كردنی خراپ به‌كارهێنانی ئامێره‌كانی په‌یوه‌ندیكردنی هه‌رێمی كوردستان و یاسای سزادانی عێراقی، جگە لەوەی کارێکی نایاساییە، بەوپێیەی راستەوخۆ پێچەوانەی بڕگەو ماددەکانی یاسای رێکخستنی کاری رۆژنامەگه‌رییه‌ کە لە پەرلەمانی کوردستانەوە دەرچووە، لەهەمان کاتدا هه‌نگاوێكی مه‌ترسیداریشه‌ به‌ ئاراسته‌ی به‌رته‌سككردنه‌وه‌ی ئازادی راده‌ربڕین و كاری رۆژنامه‌وانی. له‌ رێی ئه‌م یاداشته‌وه‌، داواكارین له‌ به‌ڕێزتان: 1- گشتاندن بكرێت بۆ سه‌رجه‌م دادگاكان، به‌ مه‌به‌ستی جێبه‌جێكردنی یاسای كاری رۆژنامه‌گه‌ری هه‌رێمی كوردستان به‌سه‌ر رۆژنامه‌نووسان و دۆسییه‌كانیان له‌ دادگاكان. 2- په‌نا نه‌بردنی دادگاكان بۆ راگرتنی رۆژنامه‌نووسان له‌ كاتی لێكۆڵینه‌وه‌. 3- كار به‌ كۆنووسی واژووكراوی 17/2/2011 بكرێت. له‌ كۆتاییدا رایده‌گه‌یه‌نین: چاوه‌ڕوانی وه‌ڵامی ئه‌رێنی سه‌رۆك و ئه‌ندامانی ئه‌نجوومه‌نی داده‌وه‌ری هه‌رێمی كوردستان-ین و، له‌م رووه‌وه‌ ئێوه‌ به‌ به‌كه‌رێكی سه‌ره‌كی و گرنگ ده‌زانین بۆ به‌رجه‌ستكردنی ئازادی كاری رۆژنامه‌گه‌ری له‌ هه‌رێمی كوردستان، بۆیه‌ تا گه‌یشتن به‌ مافه‌ یاسایی و ده‌ستوورییه‌كانمان به‌رده‌وام ده‌بین له‌سه‌ر كار و چالاكییه‌كانمان. وێنه‌یه‌ك بۆ: - سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانی كوردستان - سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان - سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان - وه‌زاره‌تی دادی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان - یه‌كێتی دادوه‌رانی هه‌رێمی كوردستان - رێكخراوی نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتووه‌كان - كونسوڵخانه‌ی وڵاتان له‌ عێراق و هه‌رێمی كوردستان - ده‌زگاكانی راگه‌یاندن - رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی ناو پیشه‌ یان شوێنی كار 1. نیاز عه‌بدوڵڵا رۆژنامه‌نووس- رێكخراوی ئازادبوون 2. كه‌مال ره‌ئوف سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی شارپرێس 3. كامیل عومه‌ر مامۆستای زانكۆ له‌به‌شی راگه‌یاندن 4. محه‌مه‌د ره‌ئوف سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی دره‌و میدیا 5. ئاسۆس هه‌ردی رۆژنامه‌نووس 6. ته‌حسین قادر رێكخراوی ئازادبوون 7. ئه‌نوه‌ر حسێن بازگر جێگری نه‌قیبی سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسانی كوردستان 8. ره‌حمان غه‌ریب سه‌نته‌ری میترۆ بۆ به‌رگریكردن له‌مافی رۆژنامه‌نووسان 9. كارزان فازڵ پارێزه‌ر- به‌ڕێوبه‌ری رێكخراوی DHRD 10. د.چۆمان هه‌ردی نووسه‌ر و مامۆستای زانكۆ 11. د.مه‌ریوان وریا قانع نووسه‌ر و مامۆستای زانكۆ 12. د.شێركۆ كرمانج نووسه‌ر و مامۆستای زانكۆ 13. ئاراس فه‌تاح نووسه‌ر 14. هیوا قادر نووسه‌ر 15. هۆشه‌نگ وه‌زیری نووسه‌ر 16. سه‌ردار هه‌ركی پارێزه‌ر 17. د.سه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان سه‌رۆكی ئینستتیوتی په‌ی بۆ په‌روه‌رده‌ و گه‌شه‌پێدان 18. به‌ڵێن ساڵح رادیۆی ده‌نگی ئه‌مریكا 19. سمكۆ عه‌بدولكه‌ریم سكرتێری لقی هه‌ولێری سه‌ندیكای رۆژنامه‌نووسانی كوردستان 20. په‌یمان عیزه‌دین پارێزه‌ر 21. رێڤینگ یاسین پارێزه‌ر 22. نه‌جیبه‌ مه‌حمود راگه‌یه‌ندكار 23. مه‌سعود عه‌بدولخالق ده‌زگای ستانده‌ر 24. شوان محه‌مه‌د سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی سپی میدیا 25. تارق فاتح خاوه‌ن ئمتیاز و سه‌رنووسه‌ری رۆژنامه‌ی هاوڵاتی 26. سیروان ره‌شید سه‌رنووسه‌ری رۆژنامه‌ی زه‌مه‌ن 27. سیروان غه‌ریب سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی وێستگه نیوز 28. هاوكار قادر قه‌ره‌داخی رادیۆ نه‌وا ‌ 29. ئه‌حمه‌د میره‌ سه‌رنووسه‌ری گۆڤاری لڤین 30. سه‌لام عومه‌ر سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی كه‌ركوك ناو 31. هێمن باقر سه‌رنووسه‌ری ماڵپه‌ڕی دیپلۆماتیك مه‌گه‌زین 32. یاسین ته‌ها محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس 33. شۆخان ئه‌حمه‌د پارێزه‌ر و چالاكوانی مه‌ده‌نی 34. لاڤه‌ كورده‌ رۆژنامه‌نووس-رایه‌ڵه‌ی نێوده‌وڵه‌تی ژنانی رادیۆو ته‌له‌فزیۆن 35. كامه‌ران عوسمان رێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی CPT 36. رێبوار ئه‌وڕه‌حمان كه‌ناڵی NRT TV 37. هاوكار قه‌ره‌داخی رادیۆ نه‌وا 38. ئازاد عوسمان به‌ڕێوبه‌ری رادیۆی ده‌نگ 39. فه‌رمان ره‌شاد به‌ڕێوبه‌ری رێكخراوی ستۆپ بۆ دژه‌ گه‌نده‌ڵی 40. ئه‌حمه‌د حاجی ره‌شید ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 41. سه‌ركه‌وت شه‌مسه‌دین ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 42. هوشیار عه‌بدوڵڵا ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 43. رێبوار ته‌ها مسته‌فا ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 44. كاوه‌ محه‌مه‌د ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 45. د.موسه‌ننا ئه‌مین ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 46. ئاره‌زوو مه‌حمود ئه‌ندامی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 47. سروه‌ عه‌بدولواحید په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 48. زانا رۆستایی پارێزه‌ر-په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 49. نه‌وزارد ره‌سوڵ په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 50. مه‌حمود ره‌زا ئه‌مین نووسه‌ر-په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 51. ئه‌مین به‌كر په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 52. تانیا گلی خیلانی په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 53. شوان داوودی راوێژكاری سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عێراق وپه‌رله‌مانتاری خولی پێشوو 54. رێزان شێخ دلێر په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق 55. ئازاد چالاك نووسه‌ر-په‌رله‌مانتاری خولی پێشووی په‌رله‌مانی عێراق 56. شیرین ئه‌مین ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 57. ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 58. كاوه‌ عه‌بدولقادر ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 59. عه‌لی حه‌مه‌ ساڵح ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 60. عه‌باس فه‌تاح ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 61. راهی ره‌هبه‌ر ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان 62. كه‌ریم به‌حری په‌رله‌مانتاری خولی دووه‌می په‌رله‌مانی كوردستان 63. گه‌شه‌ دارا حه‌فید په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 64. سه‌رهه‌نگ فه‌ره‌ج په‌رله‌مانتاری خولی سێیه‌می په‌رله‌مانی كوردستان 65. د.شێركۆ حه‌مه‌ئه‌مین په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 66. په‌روا عه‌لی په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 67. دڵشاد حوسێن په‌رله‌مانتاری خولی سێیه‌می په‌رله‌مانی كوردستان 68. رازاو مه‌حمود فه‌ره‌ج مافناس-په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 69. كاردۆ محه‌مه‌د په‌رله‌مانتاری خولی سێیه‌می په‌رله‌مانی كوردستان 70. زانا عه‌بدولڕه‌حمان په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 71. مه‌حمود حاجی عومه‌ر په‌رله‌مانتاری خولی چواره‌می په‌رله‌مانی كوردستان 72. ئارام جه‌مال سه‌رۆكی په‌یمانگای كوردی بۆ هه‌ڵبژاردن 73. د.ره‌عد ره‌فعه‌ت ‌ده‌زگای ستانده‌ر-مامۆستای زانكۆ 74. ئاسۆ جه‌بار رادیۆی ده‌نگی ئه‌مریكا 75. رێبین ره‌سوڵ ئیسماعیل نووسه‌ر و لیكۆڵه‌ر 76. فه‌رهاد چۆمانی نووسه‌ر 77. به‌شدار عوسمان رۆژنامه‌نووس 78. به‌هزاد موحسن نووسه‌ر 79. فه‌رمان محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس 80. سه‌رتیپ وه‌یسی رۆژنامه‌نووس 81. كه‌مال چۆمانی نووسه‌ر و لێكۆڵه‌ر 82. هیوا مه‌لا قادر ئاماده‌كار و پێشكه‌شكار له‌ كه‌ناڵی ئاسمانی سپێده‌ 83. سه‌رگوڵ قه‌ره‌داخی پارێزه‌ری راوێژكار 84. عه‌بدولحه‌مید زێباری رۆژنامه‌نووس- كه‌ناڵی ئاسمانی الحرە 85. د.موحسن ئه‌دیب نووسه‌ر و مامۆستا له‌ زانكۆی هه‌ڵه‌بجه‌ 86. ئاوات محه‌مه‌د پیروه‌یس نووسه‌ر 87. هونه‌ر تۆفیق نووسه‌ر 88. شنۆ عوسمان رۆژنامه‌نووس- كه‌ناڵی BMC 89. ئارا ئیبراهیم جێگری سه‌رنووسه‌ری رۆژنامه‌ی هاووڵاتی 90. فازڵ حه‌مه‌ڕه‌فعه‌ت ئه‌ندامی ده‌سته‌ی نووسه‌رانی ماڵپه‌ڕی دره‌و میدیا 91. د. هێرش ره‌سوڵ نووسه‌ر و مامۆستای زانكۆ له‌به‌شی راگه‌یاندن 92. په‌ریان ئه‌حمه‌د زه‌رده‌شت سه‌نته‌ری میترۆ بۆ به‌رگریكردن له‌ رۆژنامه‌نووسان 93. رووناك حه‌سه‌نی رێكخراوی نێوده‌وڵه‌تی CPT 94. كامه‌ران محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس 95. رێبین فه‌تاح رۆژنامه‌نووس 96. بیلال سه‌عید رۆژنامه‌نووس 97. عه‌بدۆ رۆستایی رۆژنامه‌نووس 98. پێشه‌وا چۆمانی به‌ڕێوبه‌ری ناوه‌ندی كه‌لتوری چۆمان 99. جوتیار قادر سه‌رپه‌رشتیاری گرووپی جۆرناڵ 100. بابان جه‌عفه‌ر ئینستتیوتی په‌ی بۆ په‌روه‌رده‌ و گه‌شه‌پێدان 101. ئومێد قه‌ره‌داخی نووسه‌ر و مامۆستای زانكۆ 102. فه‌ره‌یدوون حه‌سه‌ن رێكخراوی ئازادبوون 103. حه‌كیم محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس- كه‌ناڵی ئاسمانی په‌یام 104. سه‌رتیپ عه‌لی سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكارانی كوردستان 105. كاوێز مه‌لا په‌روێز رۆژنامه‌نووس 106. هانا چۆمانی په‌یامنێر 107. شاناز حه‌سه‌ن رۆژنامه‌نووس- رۆژنامه‌ی هاووڵاتی 108. ئاواره‌ حه‌مید رۆژنامه‌نووس 109. ته‌ها عه‌بدوڵڵا رۆژنامه‌ی كوردستانی نوێ 110. ئارام قه‌ره‌داخی رۆژنامه‌نووس 111. گۆران دیبه‌گه‌یی پارێزه‌ر 112. هاوڕێ كرێكار پارێزه‌ر 113. رێبین سه‌باح عه‌بدولڵا پارێزه‌ر 114. خه‌تاب عومه‌ر پارێزه‌ر 115. شنا فایق رۆژنامه‌نووس- رۆژنیوز 116. رووناك ره‌فیق میدیاكار 117. بینایی شۆڕش رادیۆ نه‌وا 118. سه‌ڵاح خدر رۆژنامه‌نووس 119. شاڵاو محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس 120. سه‌عید عه‌بدوڵڵا هه‌واڵنێر-رادیۆ نه‌وا 121. مه‌عروف مه‌جید كه‌ناڵی ئاسمانی په‌یام 122. سازان تۆفیق رۆژنامه‌نووس-سپی میدیا 123. محه‌مه‌د حه‌سه‌ن رۆژنامه‌نووس- رادیۆ نه‌وا 124. خالید سلێمان رۆژنامه‌نووس 125. ئه‌میر گۆران رۆژنامه‌نووس 126. ئومێد محه‌مه‌د به‌ڕێوبه‌ری نووسینگه‌ی كه‌ناڵی NRT له ‌به‌غداد 127. د.حه‌یده‌ر له‌شكری مامۆستای زانكۆ 128. د.محه‌مه‌د عه‌لی مامۆستای زانكۆ 129. د.سه‌عید كاكه‌یی چالاكوانی سیاسی 130. د.هه‌و‌راس شوانی مامۆستای زانكۆ 131. كاوه‌ ته‌یب جه‌لال مامۆستای زانكۆ 132. مه‌هدی ئه‌بوبه‌كر مامۆستای زانكۆ 133. په‌رێز حه‌مه‌ ساڵح رۆژنامه‌نووس 134. ئالان به‌رزنجی رێكخراوی ئازادبوون 135. هێرش ره‌شید ئه‌مین رۆژنامه‌نووس- ماڵپه‌ڕی شار پرێس 136. دیار ساڵح رادیۆ نه‌وا 137. ئامانج وه‌رتی رۆژنامه‌نووس 138. جیهاد محه‌مه‌د رێكخراوی ئازادبوون 139. پشتیوان جه‌مال رۆژنامه‌نووس 140. بڕوا ستار رۆژنامه‌نووس 141. بێستوون ژاڵه‌یی رۆژنامه‌نووس 142. ئارام هادی رۆژنامه‌نووس 143. هه‌ڵشۆ عه‌بدولفه‌تاح كاكه‌ چالاكوانی مه‌ده‌نی 144. دلێر عه‌بدولخالق رۆژنامه‌نووس 145. زیاد كه‌ریم رۆژنامه‌نووس و راگه‌یه‌ندكار 146. فه‌رمان عه‌بدولڕه‌حمان رۆژنامه‌نووس 147. عه‌زیز ره‌ئوف رێكخراوی ئازادبوون 148. عه‌بدولڕه‌حمان ئه‌بوبه‌كر رۆژنامه‌نووس 149. دڵسۆز زه‌نگه‌نه‌ رێكخراوی دابین بۆ گه‌شه‌پێدانی دیموكراسی و مافی مرۆڤ 150. فه‌رمان سادق رۆژنامه‌نووس 151. دلۆڤان به‌رواری پارێزه‌ر و رۆژنامه‌نووس 152. ستران عه‌بدوڵڵا رۆژنامه‌نووس 153. سه‌ید ئه‌كره‌م خالید نووسه‌ر 154. ترێ مه‌حمود رۆژنامه‌نووس 155. ئه‌یهان سه‌عید رۆژنامه‌نووس 156. كیسرا ئه‌حمه‌د رۆژنامه‌نووس 157. سه‌نگه‌ر ره‌سوڵ نووسه‌ر و لێكۆڵه‌ر 158. فاتح سه‌نگاوی نووسه‌ر و توێژه‌ر 159. سه‌ڵاح ره‌شید نووسه‌ر چالاكی سیاسی 160. ئیدریس سیوه‌یلی لێكۆڵه‌ر 161. عه‌دنان كۆچه‌ر لێكۆڵه‌ر 162. شیروان شه‌میرانی نووسه‌ر و لێكۆڵه‌ر 163. ئه‌حمه‌د حه‌مید رادیۆی ده‌نگ 164. سۆران حسێن رۆژنامه‌نووس-رۆژنیوز 165. محه‌مه‌د ره‌حیم رادیۆی ده‌نگ 166. زریان محه‌مه‌ رۆژنامه‌ی نه‌وژین 167. عه‌بدولكه‌ریم ئه‌حمه‌د رۆژنامه‌نووس 168. رێناس ساڵح رۆژنامه‌ی نه‌وژین 169. محه‌مه‌د مه‌حمود رادیۆی ده‌نگ 170. سازان محه‌مه‌د رۆژنامه‌ی نه‌وژین 171. زۆسك حه‌مه‌د په‌یامنێر 172. كارزان عه‌زیز چالاكوانی مه‌ده‌نی 173. مسته‌فا شێخ محه‌مه‌د رۆژنامه‌نووس 174. په‌یام محه‌مه‌د تاهیر مافناس 175. دانا عومه‌ر رۆژنامه‌نووس-رۆژنیوز 176. كارزان عه‌لی مه‌جید رۆژنامه‌نووس 177. به‌ختیار عومه‌ر رادیۆی ده‌نگ 178. هێمن عه‌زیز مامۆستای زانكۆ و سه‌رۆكی رێكخراوی دیدگا 179. كاروان سالار رۆژنامه‌نووس 180. به‌رهه‌م له‌تیف رۆژنامه‌نووس– رۆژنیوز 181. هیوا به‌رزنجی رۆژنامه‌نووس 182. چیا نوری رۆژبه‌یانی رۆژنامه‌نووس-كه‌ناڵی ئاسمانی په‌یام 183. فه‌همی نه‌بی رۆژنامه‌نووس 184. هیوا عومه‌ر رۆژنامه‌نووس 185. په‌ری تاهیر رۆژنامه‌نووس 186. محه‌مه‌د گۆران نووسه‌ر

راپۆرت: محەمەد رەئوف "توركیا دەیەوێت كۆبانێ وەكو كەرتی غەززە لێبكات‌و دایبڕیت لە هەموو شارەكانی تری رۆژئاوای كوردستان، سوپای سوریا خائینە، هەر كە سوپای توركیا هات، رادەكات، چەتەكانی سەربە توركیا قەتڵوعامی خەڵك دەكەن، سوپای روسیا خەڵك ناپارێزێت، رێگەش نادات شەڕڤانان بەرگری لە خەڵكەكە بكەن" ئەمە چیرۆكی ئەم رۆژانەی شەڕە لە رۆژئاوای كوردستان لە زاری گەنجێكی خۆبەخشەوە كە خەڵكی شاری سلێمانییە، كە لەندەنەوە گەڕاوەتەوە‌و نزیكەی مانگێكە چوەتە رۆژئاوای كوردستان. لە سلێمانییەوە بۆ كۆبانێ مانگێك لەمەوبەر بەدیاریكراوی دوای دەستپێكردنی هەڵمەتی سەربازی سوپای توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، لەگەڵ ژمارەیەك لە رۆژنامەنوسانی هاوپەیشەم هەروەها هونەرمەندان‌و چالاكانی سیاسی، لە شەقامی سەهۆڵەكەی شاری سلێمانی خۆپیشاندانێكمان بەناوی خۆپیشاندانی "گروپی دەنگی نیشتمان" سازكرد، بەدەم وتنەوەی دروشمی پشتیوانی بۆ رۆژئاوا دەرۆیشتین، ئەوكاتەی من مایكەكەم بەدەستەوە گرتبوو، گەنجێكی رەشتاڵە چەند جارێك لێم نزیكبووەوە، داوای لێدەكردم هانی گەنجان بدەم بۆ ئەوەی لە باشورەوە بچن بۆ رۆژئاوای كوردستان‌و لەدژی توركیا شەڕ بكەن، بەڵام من پابەندبووم بەو دروشمانەی كە پێشتر  لە "گروپی دەنگی نیشتمان" ئامادەكرابوون‌و نەمتوانی دروشمی تر بۆ خۆپیشاندانەكە زیادبكەم كە پێشتر لەناو بەرنامەی كاردا دانەنرابێت. گەنجە رەشتاڵەكە چەندجارێك هاتەوە‌و بەگوێماندا چرپاندی، كاتێك زانی هیچ دروشمێكی نوێ زیادناكرێت، ئیتر بە یەكجاری ون بوو و جارێكی تر نەمبینییەوە. دوای زیاتر لە مانگێك، لەڕێگەی تۆڕی كۆمەڵایەتییەوە نامەیەكم پێگەیشت، تەنیا بەبینینی وێنەی سەر پرۆفایلەكەی، بیرم كەوتەوە ئەوەی نامەكەی ناردووە، هەمان ئەو گەنجە رەشتاڵەیەیە كە لە رۆژی خۆپیشاندانەكەدا لێم نزیكبووەوە، بەڵام ئەو چیتر لە شاری سلێمانی نەمابوو، لە رۆژئاوای كوردستانەوە وەكو شەڕڤانێك قسەی لەگەڵ كردم. ئەو گەنجە (مەهدی محێدین)ە، كە خۆی بە "مەهدی كوردستانی" بە (درەو میدیا) ناساند، تەمەنی (39) ساڵەو ماوەی (18) ساڵ لە بەریتانیا ژیاوە. وەكو خۆی باسی دەكات، مەهدی سەرەتای مانگی رابردوو (تشرینی دووەمی 2019) وەك خۆبەخش چوەتە رۆژئاوای كوردستان، لەبارەی گەشتەكەیەوە بۆی گێڕامەوە، سەرەتا بە تاكسییەك لە سلێمانییەوە چووەتە كەركوك، لەوێشەوە بە تاكسییەكی تر بۆ موسڵ، لە موسڵیشەوە بۆ شەنگال، لە شەنگالەوە بۆ شارۆچكەی (خانەسۆر) لە سنوری نێوان باشورو رۆژئاوای كوردستان. مەهدی لە خانەسۆرەوە راستەوخۆ چووە بۆ قامیشلۆ، لەوێوە شەڕڤانانی رۆژئاوای كوردستان بەرێگای تەلتەمرو حەسەكە بۆ رەققەوە رەوانەی (عەین عیسا)یان كردووە، لەوێشەوە چووەتە كۆبانێ، ئێستا ئەو لە گوندێكی نزیك شاری جەرابلوسە لە رۆژئاوای كۆبانێ بەناوی گوندی (قۆشڵی موختار). ئامانجەكە كۆبانێیە  "توركیا دەیەوێت لەڕێگەی كۆنترۆڵكردنی شارۆچكەی (عەین عیسا)ەوە ناوقەدبڕی بكات‌و تەوقی كۆبانی بدات" مەهدی كوردستانی وای وت. بەپێی گێڕانەوەی مەهدی " ئێستا مەترسی گەورە لەسەر كۆبانێیە، هێزەكانی توركیاو چەتەكانی (هێزە چەكدارە هاوپەیمانەكانی) تا نزیكی عەین عیسا هاتوون، بە نزیكەی (3 كم). مەهدی كە ئێستا لە بەرەكانی شەڕدایە دژ بە توركیا، دەڵێ:" من نزیكەی شەش شەوە لێرەم، بە شارۆچكەی عەین عیسادا تێپەڕیم، بەردەوام دەنگی تۆپ‌و هاوەن دەهات، من بە رەقەدا تێپەڕیم، نزیكەی 4 كیلۆمەترمان مابوو بگەینە عەین عیسا، لە بازگەكە پێیان وتین بەناو عەین عیسادا مەڕۆن تەقەی تێدایە، خەڵكەكەی چۆڵی كردووە، دووژمن بەتەمایە داگیری بكات‌و تەنها (3كم) لە شارەكەوە دوورە، ئێمە بە گوێمان نەكردن، بەناو عەین عیسادا تێپەڕین، بۆمان دەركەوت بارودۆخەكە زۆر مەترسیدارە، خەڵكەكەی هەمووی چۆڵیكردووە، ئێستا عەین عیسا لەژێر دەستی هێزە كوردییەكاندایە، بەڵام بەتەواوی چۆڵە". توركیا بە پلانی ورد دەیەوێت كۆبانی چۆڵبكات لە خەڵكەكەی‌و پاشان داگیری بكات، مەهدی كوردستانی پێیوایە توركیا دەیەوێت "تۆڵەی ئەو سەروەرییە لە كۆبانی بكاتەوە كە ساڵی 2015دا توانی لوتی داعش بشكێنێت". رێگای نێودەوڵەتی (M4) بەناو شارۆچكەی عەین عیسادا تێپەر دەبێت، بەپێی قسەی مەهدی " ئەگەر شارۆچكەی عەین عیسا داگیر بكرێت، ئیتر بەتەواوی ئەو رێگایە دەگیرێت"، هەرچەندە لەئێستادا كۆبانی لە قامیشلۆ دابڕاوە، رێگەیەكی تر هەیە لە كۆبانێوە بۆ رەقە، لەوێوە بۆ حەسەكە‌و بۆ قامیشلۆ، بەڵام ئەو رێگەیەی كە لە قامیشلۆوە دەڕەوات بۆ كۆبانی، هەمووی كەوتوەتەدەست "چەتەكان‌و سوپای توركیا".  "ناوچەی (تەلتەمر) كە نزیكە لە حەسەكەوە، تا بەرەو قامیشلۆ زۆربەی ئەو ناوچانە داگیراوە، توركیاو هێزە هاوپەیمانەكانی زۆربەی شەقامە سەرەكییەكانیان گرتووە، ئامانجی توركیا سەرەتا گرتنی شەقامە سەرەكییەكانە بۆ دابڕانی نێوان شارەكان". كەرتی غەززە لە كۆبانێ شاری كۆبانی كەمتر لەیەك كیلۆمەتر لە سنوری توركیا دوورە، مەهدی كوردستانی هەمیشە دووبارەی دەكردەوە كە " بارودۆخی كۆبانی زۆر زۆر مەترسیدارە" مەترسیەكەی سەر كۆبانی بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە " توركیا دەیەوێت وەك كەرتی غەزەی فەلەستینی لێبكات‌و بەتەواوی دایبڕێت لە شارەكانی دیكەی كوردستان، توركیا دەیەوێت لە عەین عیساوە بەتەواوی پشتی كۆبانی بگرێت‌و تەوقی بكات، ئێستا توركیا هاتوەتە قوڵایەكی زۆرەوە دەیەوێت بەتەواوی كۆبانی دایبڕێت لە شارەكانی تر". توركیا لە رۆژئاوای كوردستان  9ی ئۆكتۆبەری 2019، توركیا ئۆپەرسیۆنێكی سەربازی بەناوی "كانیاوی ئاشتی" بۆسەر رۆژئاوای كوردستان دەستپێكرد، لەدوای دەستپێكردنی هێرشەكەوە، دووجار ئاگربەستی نێودەوڵەتی راگەیەندرا جاری یەكەم رێككەوتنی (توركیا– ئەمریكا)، جاری دووەم (توركیا– روسیا)، بەڵام بەوتەی بەرپرسانی هێزەكانی سوریای دیموكرات (هەسەدە)، سوپای توركیا‌و چەكدارە سورییە هاوپەیمانەكانی، شەڕیان رانەگرتووەو بەردەوامن لە هێرش‌و داگیركارییەكانیان بۆسەر ناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان. بەگوێرەی گێڕانەوەی مەهدی "تا ئێستا توركیاو چەتەكانی (گرێسپی‌و سەرێكانی)و بەشێك لە گوندەكانی ئەو ناوچانەیان بەتەواوی داگیركردووە، واتا (ناوچەی نێوان قامیشلۆ- كۆبانی لە سنوری توركیا بە قوڵی (32 كم)و پانی نزیكەی (100 كم)".  پێشتر (درەو میدیا) لە راپۆرتێكی شیكاریدا ئاماژەی بە پلانی یەكەمی توركیا كرد لە داگیركردنی بەشێكی خاكی رۆژئاوای كوردستان كە بریتییە لە:  • پلانی یەكەمی توركیا داگیركردنی ناوچەی نێوان گرێ سپی‌و سەرێ كانی-یە، توركیا دەیەوێت لەم ناوچەیە ئەو عەرەبە ئاوارانەی سوریا جێگیر بكات كە ئێستا لەناو كەمپەكانی توركیادان، ئەمە مەترسی گەورەی كوردو كۆمەڵگەی نێودەوڵەتییە كە دەڵێن ئەردۆغان دەیەوێت دیمۆگرافیای ناوچەكە بگۆڕێت.  • بڕینی رێگای سەرەكی نێوان كانتۆنی كۆبانی‌و كانتۆنی جەزیرە‌و دابڕینی ئەو دوو كانتۆنە لە یەكتر، بەتایبەتیش بڕینی رێگای سەرەكی نێوان شارەكانی (قامیشلۆ– كۆبانی)، ئێستا سوپای توركیا لە چەند ناوچەیەك ئەو  رێگەیەی كۆنترۆڵكردووە.  • گرێ سپی: دەكەوێتە سنوری توركیاو سەربە پارێزگای رەقەیە، 100 كیلۆمەتر لە سەنتەری پارێزگای رەقەوە دوورە، زۆرینەی دانیشتوانەكەی عەرەبن، توركمان‌و كوردو ئەرمەنی تێدا دەژین، زۆرینەی دانیشتوانەكەی بە كشتوكاڵ‌و بازرگانییەوە سەرقاڵن. سوپای توركیا سەرەنجی گەورەی لەسەر ئەم شارەیە، دەیەوێت بەشێكی زۆری عەرەبە ئاوارەكان لەو ناوچەیە نیشتەجێ بكات، لەئێستادا ئەو شارە لەژێر كۆنترۆڵی توركیا هێزە هاوپەیمانەكانیەتی. • سەرێكانی: دەكەوێتە سنوری نێوان سوریاو توركیا، سەربە پارێزگای حەسەكەیە، 85 كیلۆمەتر لە حەسەكەوە دوورە، دەكەویێتە رۆژئاوای قامیشلۆوەو لە شاری قامیشلۆوە 90 كیلۆمەتر دورە، دەكەوێتە سەر رووباری خاپور، ناوچەیەكی شارستانی كۆنە، عەرەب‌و كوردو ئێزدی‌و مەسیحی‌و ئەرمەنی‌و توركمانی تێدا دەژی. بەشەو دەیگرن، بەرۆژ چۆڵی دەكەن ! ئێستا شەڕو روبەروبنەوەی بەردەوام لەنێوان هێزەكانی یەكەینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە)و توركیادا بەردەوامە، مەهدی كوردستانی دەڵێ:" هەركات هێزەكانی یەپەگە هێرش بۆسەر چەتەكانی توركیا دەكەن، ئەوان خۆیان ناگرن و رادەكەن، شەوی رابردوو سێ گوندیان داگیركردبوو، هێزەكانی یەپەگە بەزوویی لەدەستیان دەرهێنان‌و رایانكرد، بەڵام كە رۆژ دەبێتەوە ناچارن ئەو گوندانە چۆڵبكەن، چونكە فڕۆكەی توركیا بۆردومان دەكەن.. هێزە كوردیەكان شەكەتن بەدەست فڕۆكەی بێفڕۆكەوانەوە كەئەوان پێی دەڵێن (كەشف)، بۆیە لەشەودا ئەو گوندانە ئازاددەكەن، بەڵام كە رۆژ بووەوە چۆڵی دەكەن". ئێستا لە دوو ناوچە شەڕ هەیە لە (تەلتەمر ، عەین عیسا) كە عەین عیسا كە 20 كم لە كۆبانیەوە دوورە، تەلتەمریش لە حەسەكەوە نزیكە، مەهدی باسلەوەدەكات" هێزە كوردییەكان خاوەنی ورەیەكی بەرزن، بەڵام بەراستی بێچەكن، پێشتر پشتیان بە رۆكێتی میلان بەستبوو، بەڵام ئێستا ئەمریكا ئەوەی راگرتووە، ئێستا تەنها فەرەنسا هاوكارییان دەكات، بەڵام بە چەكی بچوك، وەك ئاڕ بی جی‌و كڵاشینكۆف" "سوپای سوریا خائینە" 14ی ئۆكتۆبەری ئەمساڵ، دوای نزیكەی هەفتەیەك لە هێرش‌و پەلاماری توركیا بۆسەر رۆژئاوای كوردستان، (هەسەدە) رێككەوتنی لەگەڵ رژێمی سوریا راگەیاند بۆ پاراستنی سنوری رۆژئاوای كوردستان، بەپێی رێككەوتنەكە "سوپای سوریا دەگەڕێتەوە ناوچە سنوورییەكان، ئەمەش بۆ رێگریكردن لە پێشڕەوییەكانی سوپای توركیا" بەڵام گەڕانەوەی سوپای سوریا بۆ ناوچە سنورییەكان‌و ناوچەی شەڕ هیچ كاریگەرییەكی لەسەر لەشكركێشییەكانی توركیا نەبوو. سەبارەت بە بوون‌و جوڵەی هێزەكانی سوپای سوریا لە رۆژئاوای كوردستان، مەهدی كوردستانی پێیوتم" هێزەكانی سوریا هەموویان خائینن، یەك تەقە ناكەن، لە هەر ناوچەیەك تەقە بكرێت هێزەكانی سوریا رادەكەن، هێزەكانی یەپەگە شوێنیان دەگرنەوە"، واتە دواجار رژێمەكەی ئەسەد شەڕەكەی هەر بۆ كورد خۆی جێهێشتووە. سەبارەت بە هێزەكانی روسیاش كە بەپێی رێككەوتنی نێوان (توركیا– روسیا) دەورییەی هاوبەشی هێزەكانی توركیا – روسیا لە ناوچە سنورییەكان چالاكییان دەبێت، بەپێی گیڕانەوەی مەهدی" سێ شەو پێش ئێستا هێزە كوردییەكان وتیان دەچینە سەر ئەو گوندە كە چەتەكان كاری خراپ تێدا دەكەن‌و كەوتونەتە قەتڵ‌و عامی خەڵكەكە، روسیا ئینزاری كردن كە نابێت هێرش بكەن، فەرماندەی هێزەكەی  روسیا بە فەرماندەی هێزە كوردییەكانی ووت بچنە ئەو گوندە لێتان دەدەین، روسیا نەك هەر خەڵكەكە ناپارێزێت، رێگەنادات هێزە كوردییەكان خەڵكەكەش بپارێزن". لەبارەی ناوچەی ئارامەوە  بەپێی قسەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆكی توركیا، ئامانجی توركیا لە ئۆپەراسیۆنەكە، دورخستنەوەی مەترسییەكانی "تیرۆر"و دروستكردنی "ناوچەی ئارام"ە بە قوڵایی (32) كیلۆمەترو درێژی نزیكەی (500) كیلۆمەتر لەناوچەكەدا، ئەو قوڵایەی كە دانراوە، تەواوی شارە كوردییەكانی رۆژئاوای كوردستان دەگرێتەوە، ئەمە بەپێی ئەو نەخشەیەی كە ئەردۆغان لە نەتەوە یەكگرتووەكان خستیەڕوو. ناوچەی ئارام لە سنوری رۆژئاوای كوردستان‌و توركیا، كە یەكێكە لە پلانەكانی رەجەب تەیب ئەردۆغان خۆی دەبینێتەوە لە: • ئەو ناوچە سنورییەی كە ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای دیموكراتدایە بە سەرۆكایەتی شەڕڤانانی كورد (یەكینەكانی پاراستنی گەل- یەپەگە) درێژییەكەی 480 كیلۆمەترەو لە روباری فوراتەوە لە خۆرئاواوە دەستپێدەكات تاوەكو سنوری عێراق لە رۆژهەڵات.    • پلانی توركیا بۆ ئێستا داگیركردنی سنوری نێوان شاری سەرێكانی‌و گرێ سپی- یە، كە درێژییەكەی 120 - 100 كیلۆمەترە، ئەویش دوای كشانەوەی  هێزەكانی ئەمریكا لەم ناوچەیە، لە هەنگاو و پلانی یەكەمدا توركیا ئەم دوو ناوچەیەی داگیركرد، بەمە توركیا لەلایەك رێگای نێوان كۆبانێ‌و جەزیرە دەبڕێت، لەلایەكی تر بەپێی پلانەكە توركیا خەڵكی عەرەبی سوننە لەو ناوچەیە نیشتەجێ دەكات، كە ژمارەیان نزیكەی (2 ملیۆن) كەسە‌و لە كەمپەكانی توركیا نیشتەجێن. پشتێنەی ئەمنی‌و گۆڕینی دیموگرافی ناوچەكە نوێ نیە، پێشتر لەسەردەمی حافز ئەسەدی سەرۆك كۆماری پێشووی سوریادا (1971- 2000)، حەفتاكانی سەدەی رابردوو تەعریبێكی بەرنامەبۆدارێژراوی لە ناوچە كوردییەكان دەستپێكردووە، زیاتر لە (500) گوندی ناوچەكەی تەعریب كرد، تەنانەت ناوچی ناوچەكانیشی وەرگێڕا بۆسەر زمانی عەرەبی، بۆ نمونە: • ناوی (كۆبانی)ی گۆڕی بۆ "عین العرب" • ناوی (سەرێ كانی) گۆڕی بۆ "رەئس العین" • ناوی (دێرك)ی گۆڕی بۆ "مالكیە" • ناوی (گرێ سپی) گۆڕی بۆ "تەلئەبیەز" شەڕی نەوت  دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا، چەندجارێك لەڕێگەی تویت‌و لێدوانەكانیەوە وتی:" نەوتەكە لەژێر دەستی خۆماندایە"، لەدوای بڕیاری كشانەوەی هێزەكان ئەمریكا لە رۆژئاوای كوردستان، دواتر بەشێك لە هێزەكانی ئەمریكا بۆ پارێزگاری لە بیرە نەوتییەكانی رۆژئاوای كوردستان گەڕانەوە بۆ سنورەكە، ئێستا هێزەكانی ئەمریكا تەنها لەو ناوچانەدا ماون كە بیری نەوتی تێدایەو پارێزگاریی لە نەوتەكە دەكەن.  •    یەدەكی نەوت لە رۆژئاوای كوردستان بە (3 ملیارو 150 ملیۆن) بەرمیل نەوت دەخەمڵێندرێت. •    بیرە نەوتەكانی بریتین لە (رمێلان‌و سوەیداو مالیكییە)  •    كێڵگە نەوتەكانی ئەو ناوچەیە توانای بەرهەمهێنانی (200 هەزار) بەرمیل نەوتیان هەیە لە رۆژێكدا. •    ناوچەكە (هەزارو 322) بیرە نەوتی تێدایە. •    25 بیری گاز لە ناوچەكەدا هەیە.    

درەو میدیا:  لێپرسراوی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی رایدەگەیەنێت" ئەنجامدانی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی حەتمیەو هیچ تەفسیرێك هەڵناگرێ، بەڵام بەهۆی كاتەوە پێدەچێت تەنها چەند رۆژێك لەوادەی دیاریكراوی خۆی كۆنگرە دوا بكەوێت. ئەو لێدوانەی رز رزگار عەلی، ئەمڕۆ  لە میانی پێشوازی لە ژمارەیەك لە ئەندامانی ئەنجومەنی ناوەندی هات كەسەردانی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتیان كردووە،  رزگار عەلی راشیگەیاندووە كە" سەرجەم ئەندام و كادیرانی یەكێتی دڵنیادەكەینەوە كە بە كۆنگرەیەكی سەركەوتوەوە دەچنە ساڵی نوێوە." سەبارەت بە كۆنفرانسی مەڵبەندەكان كە بڕیاربوو شەممەی رابردوو بەڕێوە بچێت و دواخرا بۆ كاتێكی نادیار، لێپرسراوی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی ئاماژەی بەوەشكرد" بەپێی ئەو بەرنامەی كە دامانڕشتوە كۆنفرانسی مەڵبەندەكان لە كاتی بڕیارلێدراودا ئەنجام دەدرێت كە پرۆسەیەكی گرنگ و زیاتر لە چوار هەزار كەس دەنگدەر و 1438 كەسیش كاندیدە و هەموو رێكارەكانمان گرتوەتە بەر كە پرۆسەكە بەو پەری شەفافییەتەوە بەرێوەبچێت"  

درەو میدیا:  "هەموو ئەوانەی خەم‌و داڵغەیان لای باری لاری خەڵكە‌و، بە ئومێدی ژیانێكی باشترەوە دەژین، دەبێت سەرمەشقی پرۆژەی هەستانەوەبن" ئەمە بۆچونی قادری حاجی عەلیە كە لە نوسینێكدا بەناوی (چۆن لەم دۆخە تێبگەین؟)  بۆچونی خۆی لەسەر بارودۆخی ئەمرۆی كوردستان خستۆتە روو،  ئاماژە بەوە دەكات" هەرێمی كوردستان لەم قۆناغەدا جگە لەنوزەیەكی لاواز، (نا)و دەنگی ئۆپۆزسیۆنی تێدا نابیسترێت، ئۆپۆزسیۆنە دەنگ بەرزەكەی جاران بەدەستی خۆی ئینتحاری سیاسی كردو، كۆتایی بە قۆناغێكی گرنگ لەچاوەڕانیی دونیایەكی باشتر هێنا"  بۆ دەربازبوون لەم بارودۆخەی ئێستاى هەرێمی كوردستان قادری حاجی عەلی ئاماژە بەوە دەكات" بۆ ئەوەی بە هەموومان بتوانین سنورێك بۆ ئەم بەدبەختی‌و بێكەسییە دابنێین كە بە ئاشكرا بەبەرەی خەڵكەوە دیارە، پێویستە بەدوای ڕێگەچارەیەكدا بگەڕێین كە ئەركی مێژوویی هەموومان لەم قۆناغەدا دیاریبكات" قادری حاجی عەلی پێشنیازی ئۆپۆزسیۆنێكی راستەقینە دەكات " یەكێك لەڕێگا گونجاوەكان لەم قۆناغەدا ئەوەیە، لە دەرەوەی ئەم پەرلەمان‌و حكومەت‌و حیزبانە، خەڵكی كوردستان خۆی ئۆپۆزسیۆنێكی ڕاستەقینە دروستبكات، بەهەر ئامرازێك لەو ئامرازانەی شیاوە خەباتی خۆی بكات‌و، لەچوارچێوەیەكدا ئەگەر حزب‌و ڕێكخراوی سیاسیش نەبێت بەهەماهەنگی و كاری جەماعی خۆی ڕێكبخات" پوختەی وتارەكەی قادری حاجی عەلی ( چۆن لەم قۆناغە تێبگەین):   -    لای ئێمە حزب (بەتایبەتیش حزبەكانی دەسەڵات) بۆتە یەكێك لە ناشرینترین ناونیشانە سیاسییەكان، خەڵك وەك سەرچاوەی هەموو نەهامەتییەكان‌و بەدبەختییەكانی ژیانی خۆی تەماشای دەكات، چونكە لەبری ئامرازێك بێت بۆ گەیشتن بە ئامانجەكانی خەڵك، حزب خۆی بۆتە ئامانج -     ئێستا هەر بنەماڵەو گروپێك خاوەنی حزبی خۆیانن، كە لەڕووكەشدا هەڵگری كۆمەڵێك دروشم‌و چەمك‌و ناونیشانی گشتین، بەڵام لە جەوهەردا بوونەتە كۆمپانیای پشكداری‌و كارتێلی بازرگانی كە هەزاران فرسەخ لەخەمە گشتییەكان دووركەوتونەتەوە -    لەم سنورەدا حزب ئەمانەشی تێپەڕاندووەو، ڕۆچووەتە ناو تێكشاندن‌و، بێئەرزشكردنی زۆرێك لە بەها كۆمەڵاتییەكانیشەوە.   -     لەواقیعدا ڕووبەری جیاوازیی نێوان زۆربەی حزبەكانی كوردستان ئەوەندە بچوكبووەتەوە، ناو و ناونیشان نەبێت جیاوازییەكی ئەوتۆ بەدیناكرێت. -    ئەمڕۆ لەهەموو كات زیاتر حزبەكانی كوردستان، زۆرنەیان بەشدار‌و بەرپرسیارن لە دروستكردنی ئەم دۆخە خراپە‌و سڵ ناكەنەوە لە وێرانكردنی هەموو شتێ‌ بە بەها ڕەمزی‌و مەعنەوییەكانیشەوە، لەسەرو هەموشییانەوە كوشتنی متمانەی خەڵك، هەر ئەوەشە وایكردووە ڕەوڕەوەی ڕۆیشتن بەرەو بنەماڵەبوونی سیستەم‌و، بەسوڵتانیكردنی دەسەڵات، بەخێراییەكی ترسناك هەنگاو بنێت. -    زۆربەی حزبەكان موڵكی خێزان‌و بنەماڵەی سەركردەكانن، بوونەتە كۆمپانیای زەبەلاح‌و دەستكەوتی گەورە بۆ خاوەنەكانیان وەدەست دەخەن، لەشكرێك دەستسپی‌و بێبەهرەش، لەگەڵ رێزم بۆ خەڵكە پاك و تێكۆشەرەكانیان،  لەسەرەوە بۆ خوارەوە بوونەتە بەردەست‌و بەشدار لەو ناهەقییانەی لەخەڵك دەكرێ‌و زەمیینەكەیان بۆ خۆشدەكەن.   -     ژیانی سیاسی لەكوردستان بەجۆرێك بەر نەفرەت كەتووە، كاتێك بە كەسێك بلێی حزبییە، وەك ئەوە وایە توانج‌و پلاری لێبدەیت، كە ئەمەش بەرهەمی خراپەكاری حزبە دەسەڵاتدارەكانی كوردستانە -    ئایا دەكرێ ئەمە خاڵی كۆتایی‌و تەسلیمبوون بێت بەو واقیعە تاریك‌و سەپاوە؟ ئەكرێت لەم دۆخی كەوتنەدا كە لە پرسەیەكی نیشتمانیی گەورە دەچێت، زۆرینەی خەڵكی ناڕازی لەناو خەم‌و، ئازارەكانی خۆیدا بێ ئاسۆو نەبوونی دەروویەك بتلێتەوە؟.        - قۆناغی زۆر لەمە تاریكترو كەوتنی زۆر لە ئێستا سەخترمان بینیوە، هەستانەوە لە گلان ئیرادەیەكی بەهێزو لەخۆ بردووی ئەوێت، كاری دەستەجەمعی‌و متمانە بەخۆبوونی گەرەكە، هەركات توانیمان ئەم ڕۆحە بچێنین‌و ئەو متمانەیە دروستبكەین، لەبری خۆخواردنەوەو تلدان‌و نائومێدی، چاومان لە ئایندەیەكی باشتر دەبێت.  - هەموو ئەوانەی خەم‌و داڵغەیان لای باری لاری خەڵكە‌و، بە ئومێدی ژیانێكی باشترەوە دەژین، دەبێت سەرمەشقی پرۆژەی هەستانەوەبن، ڕۆشنبیران ئەركێكی مێژوویی‌و گەورەیان لەسەرشانە لە ئاڕاستەكردنی دۆخەكە بەرەو ئاقارێكی دروست  - هەرێمی كوردستان لەم قۆناغەدا جگە لەنوزەیەكی لاواز، (نا)و دەنگی ئۆپۆزسیۆنی تێدا نابیسترێت، ئۆپۆزسیۆنە دەنگ بەرزەكەی جاران بەدەستی خۆی ئینتحاری سیاسی كردو، كۆتایی بە قۆناغێكی گرنگ لەچاوەڕانیی دونیایەكی باشتر هێنا.  - یەكێك لەڕێگا گونجاوەكان لەم قۆناغەدا ئەوەیە، لە دەرەوەی ئەم پەرلەمان‌و حكومەت‌و حیزبانە، خەڵكی كوردستان خۆی ئۆپۆزسیۆنێكی ڕاستەقینە دروستبكات، بەهەر ئامرازێك لەو ئامرازانەی شیاوە خەباتی خۆی بكات‌و، لەچوارچێوەیەكدا ئەگەر حزب‌و ڕێكخراوی سیاسیش نەبێت بەهەماهەنگی و كاری جەماعی خۆی ڕێكبخات    -    بۆ ئەوەی نرخ بۆ ئۆپۆزسیۆن بگەڕێنینەوە، دەبێت بەدوور بگیرێت لەهەموو بەشداریكردنێكی ئەم حزبانە یان  ڕازیبوون بە بە بون بە پەراوێزێك لە بەشداریدا، بەرامبەر بە تەسلیمكردنی ئیرادەو توانەوە لەناو دەسەڵاتدا. دەبێت چاوەكان بەتەنها لەسەر بەدەستهێنانی دەسەڵات یان باڵادەستی بێت بەسەر دەسەڵاتدا، ، ئەوەش لەسەر بنەمای بەرنامەیەكی سیاسی گونجاوو تۆكمەو تەریب بەداواكانی خەڵك، كە عەدالەت‌و چاكسازی ڕیشەیی بكاتە دروشمی سەرەكی خۆی. -     خۆ بەدوورگرتنە لەكۆكردنەوە یان رێگادان بە خۆتێخزاندنی خەڵكانی هەلپەرست‌و، هەڵپەكەر بۆ پۆست‌و پارەو دەسەڵات، چونكە دەبنە هۆی كاریگەری بۆ سازش و تەسلیم بون، ئەمەش دەكاتە ئاوابوونی خۆری ئەو مۆدیلە لە سیاسی زۆر بڵێش  كە ساڵانێكە دونیای ئێمەی پڕكردووە لە قسەی بێكردار -    گرنگە ڕێگەنەدرێت جارێكی تر دەمووچاوی ناشرین سیمای جوانی ئۆپۆزسیۆن تێكبدات، ئەمە هەنگاوێكی گرنگیشە بۆ ئاشتكردنەوەی خەڵكی ناڕازیی لەگەڵ سیاسەت، لەسەرو ئەمانەشەوە، گرنگە ڕێگری جدی بكرێت لە دروستبونی بنەماڵەی سیاسی بازرگانی ترو، حەقیقەتی ئەم بنەماڵە خاوەن حزب‌و دەسەڵاتانەی كوردستانیش ڕوونبكرێتەوە، كە مایەی ڕووتانەوەو، هەژاركەوتن‌و، دەردەكانی تری هاوڵاتیانی كوردستانن.  -    بایكۆتكردنی زیاتر لە 60%ی هاوڵاتیان لە هەڵبژاردنەكاندا، هێمایەكی ئومێد بەخشەو ئەو راستییەش دەسەلمێنێ، كە بێزاری خەڵكی كوردستان لەم دەسەڵات و حزبانە گەیشتۆتە ئاستێكی وا كە پێویستی بە هاوكاری و هەماهەنگی هەموو توێژەكانە بۆ گۆڕانكاری.      دەقی وتارەكەی قادری حاجی عەلی 

راپۆرتی: سەرتیپ وەیسی كەریم  قسه‌كردن و شیكاری له‌سه‌ر كۆنگره‌ی چواره‌می یه‌كێتیی قوڕسه‌و ئاسان نییه‌، چونكه‌ رووداوه‌ ناوخۆییه‌كانی ئه‌و حزبه‌ به‌ خوله‌ك و كاتژمێر گۆڕانكاریان به‌سه‌ر دادێت، به‌رده‌وامیش كۆبوونه‌وه‌و گفتووگۆ له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌نجامده‌درێت. ئه‌وه‌ی تاوه‌كو ئێستا روون و ئاشكرایه‌، خه‌ریكه‌ دواخستنی كۆنگره‌ی چواره‌می یه‌كێتیی ده‌بێته‌ ناچاری، ئه‌مه‌ش به‌هۆی كۆمه‌ڵێك هۆكار، یه‌كێك له‌وانه‌ بوونی سێ كاندیده‌ بۆ سكرتێری ئه‌و حزبه‌ كه‌ ئه‌وانیش بریتین له‌ ( به‌رهه‌م ساڵح و باڤڵ تاڵه‌بانی و لاهور شێخ جه‌نگی)، كه‌ ده‌وترێت ئه‌و دوانه‌ی كۆتایی خۆ كاندیدكردنیان بۆ پۆستی سكرتێر، وه‌كو كارتێك به‌كارده‌هێنن، تاوه‌كو لانیكه‌م ببنه‌ كه‌سی دووه‌م له‌ دوای به‌رهه‌م ساڵح. نه‌وه‌كانی مام جه‌لال و شێخ جه‌نگی و ئیبراهیم ئه‌حمه‌د، له‌ نێو بنه‌ماڵه‌كه‌یان شه‌ر له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كه‌ن ببنه‌ سكرتێری ئه‌و حزبه‌، یاخود كه‌سی دووه‌می حزب به‌بێ ركابه‌ر، له‌ دژی هه‌موو ته‌سكیه‌و دانانێكی بێ هه‌ڵبژاردنن بۆ پۆستی سكرتێر( به‌رهه‌م ساڵح ئه‌وه‌ی ده‌وێت). شانازو مه‌لا به‌ختیاریش جگه‌ له‌وه‌ی ده‌یانه‌وێ له‌سه‌ره‌وه‌ی هه‌یكه‌لی حزب بن، هه‌موو شتێكیش ده‌كه‌ن، تاوه‌كو به‌رهه‌م ساڵح نه‌بێته‌ سكرتێر. لیژنه‌یه‌ك له‌ لایه‌ن مه‌كته‌بی سیاسی كه‌ پێكهاتوون له‌ ( ئه‌رسه‌لان بایز، ره‌فعه‌ت عبدوڵا، دلێری سه‌ید مه‌جید، عیماد ئه‌حمه‌د ) پێكهێنراوه‌، به‌ ئامانجی ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی چه‌ند كاتژمێرێكی كه‌م له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م باڵه‌كانی نێو یه‌كێتیی كۆببنه‌وه‌و بگه‌نه‌ رێككه‌وتن له‌سه‌ر په‌یكه‌ری حزب و گه‌یشتن به‌ ته‌وافوق له‌سه‌ر پۆستی سكرتێرو جێگر. ئێستا یه‌كێتیی له‌به‌رده‌م دوو ئه‌گه‌ردایه‌، یه‌كێكیان دواخستنی كۆنگره‌یه‌ بۆ ماوه‌ی چه‌ند ڕۆژێك تاوه‌كو رێككه‌وتن ده‌كرێت و ئاماده‌كارییه‌كانی كۆنگره‌ ته‌واوده‌بن، دوومیان دووباره‌ دواخستنی كۆنگره‌یه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی درێژو دوای ئاساسیبوونه‌وه‌ی بارودۆخی عێراق، كه‌ ئه‌وه‌ی دووه‌میان ئه‌گه‌ری زیاتری هه‌یه‌. بیانوی دۆڕانی باڵێكی یه‌كێتیی له‌ كۆنفراسی كۆمیته‌كان بۆ دواخستنی كۆنگره‌ راست نییه‌، چونكه‌ ئه‌ندامانی ده‌رچووی كۆمیته‌كان یه‌ك له‌سه‌ر چواری ئه‌ندامانی كۆنفراسی مه‌ڵبه‌نده‌كان پێكده‌هێنن، جگه‌ له‌وه‌ش ئه‌و ئه‌ندامانه‌ ده‌چنه‌وه‌ ناو كێبڕكێی كۆنفراسی مه‌ڵبه‌نده‌كان، زۆرینه‌یان بۆ كۆنگره‌ سه‌رناكه‌ون. ئه‌و ئه‌ندامانه‌ی كۆمیته‌كان به‌راورد به‌ ئه‌ندامامی مه‌ڵبه‌ند و ئۆڕگانه‌كان زۆر كه‌من، بۆ نموونه‌ له‌ پارێزگای هه‌ولێر 170 كه‌س له‌ كۆمیته‌كانه‌وه‌ سه‌ركه‌وتوون بۆ كۆنفراسی مه‌ڵبه‌ند، به‌ڵام له‌ كۆنفراسی مه‌ڵبه‌ند نزیكه‌ی 600 كه‌س مافی ده‌نگدانی هه‌یه‌و 150 كه‌س خۆی كاندید كردووه‌، ته‌نها 44 كه‌س ده‌چێته‌ كۆنگره‌، به‌پێی پێشبیینییه‌كانیش له‌سه‌دا 10ی ئه‌ندامانی كۆمیته‌ ده‌توانن بچنه‌ كۆنگره‌، ئه‌م نموونه‌یه‌ بۆ هه‌موو پارێزگاكان راسته‌. كێشه‌یه‌كی دیكه‌ی دواخستنی كۆنگره‌ په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌، تاوه‌كو ئێستا باڵه‌كان نازانن ژماره‌ی ئه‌ندامانی كۆنگره‌یان چه‌نده‌ بۆئه‌وه‌ی بچنه‌ نێو دانوستاندن له‌گه‌ڵ یه‌كتر، هه‌ر باڵه‌و به‌پێی قه‌باره‌ی خۆی داواكارییه‌كانی بچه‌سپێنێت. ره‌نگه‌ گه‌یشتنی باڵی ماڵی مام جه‌لال و كۆسره‌ت ره‌سول به‌ ته‌وافوق ئه‌گه‌ری ئه‌نجامدانی كۆنگره‌ زیاد بكات، له‌به‌رئه‌وه‌ی یه‌كێك له‌ سیناریۆیه‌كان ( له‌ كۆی ئه‌و سیناریۆیانه‌ی ده‌خرێنه‌ ڕوو) ئه‌وه‌یه‌ به‌رهه‌م ساڵح بكرێته‌ سكرتێری گشتیی، باڤڵ تاڵه‌بانی و شاڵاویش بكرێنه‌ جێگری سكرتێر. باڤڵ تاڵه‌بانی ئه‌وه‌ی قبوڵ نییه‌، ئه‌گه‌ر پۆستی سكرتێری نه‌درێتێ ده‌یه‌وێ به‌بێ ده‌نگدان به‌ ته‌نها بكرێته‌ جێگری سكرتێر، لاهوریش هه‌مان شتی ده‌وێت، به‌ڵام ماڵی كۆسره‌ت ره‌سوڵیش ئه‌مه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌و ده‌یانه‌وێ له‌گه‌ڵ ماڵی مام جه‌لال هه‌مان پۆستیان پێبدرێت. ئه‌م سیناریۆیه‌ی باسده‌كرێت، كه‌ شاڵاو باڤڵ بكرێنه‌ جێگری سكرتێر، به‌ربه‌ستی دیكه‌ی له‌به‌رده‌مه‌ یه‌كێك له‌و به‌ربه‌ستانه‌ش لاهور شێخ جه‌نگییه‌، ناوبراو قبوڵی نییه‌، چونكه‌ ئه‌و له‌م كۆنگره‌یه‌ له‌ ناو باڵه‌كانی یه‌كێتیی له‌ هه‌مووان تۆكمه‌تره‌و به‌ باشترین شێوه‌ خۆی ئاماده‌كردووه‌، له‌ دوای ئه‌ویش كۆسره‌ت ره‌سوڵ و گروپی كه‌ركووكییه‌كانه‌. ئه‌گه‌ر یه‌كێتی له‌سه‌ر ئه‌م سیناریۆیه‌ سه‌ره‌وه‌ رێكبكه‌ون و جۆرێك له‌ هاوسه‌نگی له‌ نێوان ماڵی مام جه‌لال و كۆسره‌ت بێته‌دی، هه‌رچه‌نده‌ باس له‌ ژماره‌ی دیكه‌ ده‌كرێت، به‌ڵام ئه‌وه‌شخراوه‌ته‌روو 101 كه‌س هه‌ڵبژێردرێن له‌و رێژه‌یه‌ك به‌شێكیان ببنه‌ ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی و به‌شێكی دیكه‌ مه‌كته‌بی سیاسی، به‌شه‌ زۆره‌كه‌ش ئه‌نجومه‌نێكی راوێژكاری به‌سه‌رۆكایه‌تی كۆسره‌ت ره‌سوڵ دروستبكرێت له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ی ئاوت ده‌كرێن. له‌ هه‌موو ئه‌و سیناریۆیانه‌ی ده‌خرێنه‌روو، پێویسته‌ كوتله‌كانی دیكه‌ رازیبكرێن، له‌وانه‌ش گروپی كه‌ركووكییه‌كان و باڵی جافه‌كان و هه‌ریه‌ك له‌ (حاكم قادرو شێخ جه‌حفه‌رو مه‌حمود سه‌نگاوی و ئه‌رسه‌لان بایزو عیماد ئه‌حمه‌د و سه‌عدی پیره‌و چه‌ندین كه‌سی دیكه‌)، چونكه‌ ئه‌مانه‌ به‌ هیچ شێوه‌یه‌ك قبوڵیان نییه‌ ئاوت بكرێن، كاری زۆریشیان كردووه‌و، ناوه‌ ناوه‌ش هه‌ڕه‌شه‌ ده‌نێرن، بۆیه‌ كه‌س ناتوانێت وا به‌ ئاسانی وه‌ده‌ریان بنێت و ده‌سه‌ڵاتیان كه‌مبكاته‌وه‌.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف بەشێك لە ئەندامانی لیژنەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن مرەكەبی دەنگدانیان تاقیكردوەتەوە، دواتر مرەكەبەكە بە كلێنسی تەڕو فاس بە ئاسانی لێكراوەتەوە، بەڵام هەر بەو مرەكەبە پرۆسەكە ئەنجامدرا، (چاپخانەی ژیان) داوای لێبوردنی كردووە لەوەی ناتوانێ سەلامەتی كاغەزی دەنگدان دابین بكات، بەڵام كۆمسیۆن كارەكەی هەر بەو كۆمپانیایە داوە، ئەمە بەشێكە لە راپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی لەبارەی كارەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم لە هەڵبژاردنە پەرلەمانییەكەی ساڵی رابردووی هەرێمی كوردستاندا. (درەو میدیا) بە چەند بەشێك راپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی لەبارەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی بڵاودەكاتەوە، ئەم بەشە تایبەتە بە چەند گرێبەستێكی كۆمسیۆن كە چاودێری دارایی گومانی هەیە گەندەڵییان تێدا كرابێت، لە بەشی سێیەمی ئەم زنجیرە راپۆرتەدا وردەكاری چەند گرێبەستێكی تری كۆمسیۆن ئاشكرا دەكرێت. راپۆرتێكی نهێنی (درەو میدیا) دەقی راپۆرتێكی "نهێنی" دیوانی چاودێری دارایی هەرێمی كوردستانی لەبارەی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن‌و راپرسی دەستكەوتووە، كە وردبینی بۆ داهات‌و خەرجییەكانی دەستەكە دەكات لە ماوەی رابردوودا. ئەو راپۆرتە، فەرمانگەی وردبینی پارێزگای هەولێری دیوانی چاودێری دارایی ئامادەی كردووە، فەرمانگەكە لەسەر فەرمانی دیوانی چاودێری دارایی، لیژنەیەكی تایبەتی پێكهێناوە‌و لە رۆژی (14 بۆ 23)ی مانگی ئایاری ئەمساڵدا دەستیكردووە بە وردبینیكردن بۆ كارەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم لەڕووی (كارگێڕی‌و دارایی- یاسای)یەوە، ئەوەش وەكو لە راپۆرتەكەدا هاتوو لەسەر بنەمای "یاساو رێنماییە داراییەكان- پێوەرو نەریتە ژمێریارییە پەیڕەوكراوەكان".  دوای تەواوكردنی وردبینییەكەی، فەرمانگەی وردبینی هەولێری دیوانی چاودێری دارایی لە رۆژی 6ی ئەم مانگە راپۆرتی كۆتایی خۆی ئاڕاستەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی كردووە تاوەكو وەڵامی خۆی بداتەوە‌و دۆسیەكە بۆ بڕیاردانی كۆتایی دابخرێت. (درەو میدیا) بە چەند بەشێك وردبینییەكانی دیوانی چاودێری دارایی لەسەر كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم بڵاودەكاتەوە. بەشی دووەم لەم بەشەدا، ژمارەیەك گرێبەست دەخرێنەڕوو كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی لەماوەی رابردوودا لەگەڵ كۆمپانیاكان ئیمزای كردوون‌و چاودێری دارایی گومانی هەیە لەسەریان‌و تێبینی زۆری لەبارەوە تۆماركردوون. گرێبەستی چاپكردنی فۆرمەكانی دەنگدان راپۆرتی دیوانی چاودێری دارایی باس لە بەڵگەنامەیەكی خەرجكردن دەكات كە مێژووەكەی دەگەڕێتەوە بۆ (4/12/2018)، ئەم پسوڵەیە تایبەتە بە چاپكردنی فۆرمی دەنگدان. بەپێی بەڵگەنامەكە، كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی گرێبەستێكی لەگەڵ (چاپخانەی ژیان) كردووە بۆ چاپكردنی فۆرمی دەنگدان بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، بەهای گرێبەستەكە (75 ملیۆن‌و 900 هەزار) دینار بووە، دوای وردبینیكردن چاودێری دارایی ئەم تێبینییانەی تۆماركردووە: •    سەرەڕای ئەوەی چاپخانەی ژیان داوای لێبوردنی كردووە بە چاپكردنی فۆرمەكانی ئەنجامی دەنگدان، كە ناتوانێ سەلامەتی كاغەزەكە دابین بكات، لەبەرئەوەی گوایە ئەم كاغەزە لەبازاڕ بەردەستە، هەرچەندە لیژنەی خستنەڕوو (عرچ) پێشنیازی كردووە بە پێدانی ئەم كارە بە (چاپخانەی هاوسەر)، تێبینی كرا بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی كۆمسیاران، كارەكە بە (چاپخانەی ژیان) سپێردراوە. •    (چاپخانەی ژیان) خستنەڕوو (عرچ)ی پێشكەش نەكردووە، بەپێی یاداشتی گرێبەستەكان‌و لیژنەی خستنەڕوو و یاداشتی ژمێریاری، چاپخانەی ژیان ئەمەی لە یاداشتەكەی خۆیدا رونكردوەتەوە كە دەرخستەی نەهێناوە، كۆمسیۆنیش فەرمانیداوە لەسەر دەرخستەی پاپخانەیەكی تر  دەرخستە بۆ چاپخانەی ژیان بكرێت، بۆیە ناكرێت لەسەر بنەمای خستنەڕووی چاپخانەیەكی تر  كە (چاپخانەی هاوسەر)ە، كارەكە بدرێت بە چاپخانەیەكی تر، ئەمەش پێچەوانەی رێنماییە داراییەكانە‌و بنچینەی كێبركێ نامێنێت لە خستنەڕوودا. •    بەڵگەنامەی خەرجكردن بە ژمارە (٠٤٤٧٢٠٥/٥١) لە (2/8/2018) تایبەت بە خەرجی پەڕەی دەنگدان بەگوژمەی (258 ملیۆن‌و 300 هەزار) دینار بۆ چاپخانەی ژیان، تێبینی كرا بەپێی یاداشتی لیژنەی ئامادەكردنی پەڕەی دەنگدان بەشێوەی راسپاردن (احالە) بانگهێشتكراوە بەر لە خەمڵاندن هەرچەندە پێویستە خەمڵاندن بكرێت پێش بانگهێشتكردن. گرێبەستی پاككردنەوەی باڵەخانەی ئۆفێس یەكێكی تر لەو گرێبەستانەی تری كۆمسیۆنی هەڵبژاردن كە چاودێری دارایی تێبینی هەبووە لەسەری، گرێبەستی (پاكردنەوەی باڵەخانەی ئۆفێسی كۆمسیۆن)ە لە هەولێر. گرێبەستەكە لەنێوان كۆمسیۆنی هەڵبژاردن وەكو لایەنی یەكەم‌و كۆمپانیای (ناوباخ) وەكو لایەنی دووەمدا كراوە، گوژمەی گرێبەستەكە (2 ملیۆن) دیناری مانگانەیە، لەبارەی ئەم گرێبەستەوە، چاودێری دارایی ئەم تێبینیانەی خستوەتەڕوو: •    گرێبەستەكە ژمارەی هەیە كە ژمارە (101)ە، بەڵام رێكەوتی دیارینەكراوە لە سەرەوەی گرێبەستەكە. •    لە 31/12/2017 كۆتایی بە گرێبەستی پێشوو هاتووە‌و نوێ نەكراوەتەوە تا 13/8/2018 شایستە داراییەكانیان بۆ خەرجكراوە، لە 1/1/2018 تاوەكو ئێستا ئەم گرێبەستە بەردەوامە بەبێ نوێكردنەوەی، هەرچەندە ساڵی 2019ش بەرەو تەواوبونە. •    ئەم كۆمپانیایە لەدوای دەستپێكردن‌و جێبەجێكردنی كارەكانی بۆ ماوەی (9) مانگ، ئینجا گرێبەستەكەیان بۆ واژۆ كراوە، واتە گرێبەست لەدوای ئەنجامدانی كارەكان واژۆ كراوە. گرێبەستی كەرەستەی دەنگدان یەكێك لەو گرێبەستانەی تر كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم ئیمزای كردووە‌و چاودێری دارایی گومانی هەیە لەسەری، گرێبەستی (دابینكردنی كەرەستەی دەنگدان)ە بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە لە 30ی ئەیلولی 2018دا بەڕێوەچوو. ئەم گرێبەستە لەنێوان كۆمسیۆنی هەڵبژاردن وەكو لایەنی یەكەم‌و كۆمپانیای (تۆرۆس ئینێرجی) لە سلێمانی وەكو لایەنی دووەم ئیمزاكراوە پاڵپشت بە بڕیارێكی كارگێڕی لە (26/7/2018)، گوژمەی گرێبەستەكە (980 ملیۆن) دینار بووە. لەبارەی ئەم گرێبەستەشەوە، چاودێری دارایی ئەم تێبینییانەی خستوەتەڕوو: •    ژمارەی گرێبەست (22)ە، بەڵام لەسەرەوەی گرێبەستەكە رێكەوت دیارنەكراوە. •    سێ كۆمپانیا تەندەریان پێشكەشكردووە، بۆ ئەم پرۆسە (دارا پرێنتینگ- تۆرۆس ئینێرجی- گرێی رەش)، یەكەمجار ئەم كارە بۆ كۆمپانیای (دارا پرێنتینگ) دەرچووە، لەبەرئەوەی بە كەمترین نرخ بووە، تێبینی كرا خاڵی چوارەمی ئەم گرێبەستە هەروەك لە راپۆرتەكانی لیژنەی بەدواداچوون‌و هونەری‌و راپۆرتی بەشی لۆجستی هاتووە وەكو خۆی جێبەجێ نەكراوە، بۆ نمونە: 1-    كڵۆمی پاراستنی پلاستیك بەهیچ شێوەیەك گونجاو و ئامن نییە‌و ستۆكە‌و بەدەست دەشكێت‌و بۆ بەكارهێنان گونجاو نیە. 2-    كیسی ئامنی 2A زۆر بەئاسانی دەكرێتەوە، بەبێ دڕان، ئەمەش گونجاو نییە بەپێی تایبەتمەندی هونەری. 3-    پێنوسی (ماكر) پاش بەكارهێنانی بۆ ماوەیەك لەسەر زەرفی (3A و 2A) بە پەنجە لێخشاندن دەسڕێتەوە. 4-    داوای هەڵگری باجات بەپێی موا سەفاتی هونەری نییە، كە پێویست بوو ئارمی كۆمسیۆن بە رەنگاوڕەنگی لەسەر چاپبكرێت، بەڵام هیچ ئارمێكی لەسەر نەبوو. 5-    بەشێك لە ئەندامانی لیژنە مرەكەبی دەنگدانیان تاقیكردوەتەوە دواتر مرەكەبەكە بە كلێنسی تەڕو فاس بە ئاسانی لێكراوەتەوە‌و دوای كاتژمێرێك شوێنەواری نامێنێت. 6-    ماوەی جیێبەجێكردنی گرێبەست هەروەك لە گرێبەستەكە ئاماژەی پێ كراوە، دەستپێدەكات لە (26/7/2018) تاوەكو (13/9/2018). 7-    خگاب چمان (بارمتەی گرەنتی) بەڕێژەی (10%)ی بڕی گرێبەستەكەیە، كە دەكاتە (9 ملیۆن‌و 800 هەزار) دینار، تێبینی كرا ئاماژە بەم بارمتەیە دراوە، بەڵام ژمارەو ناوی بانكەكە بەبەتاڵی بەجێهێڵدراوە، ئەمەش وادەگەیەنێت گرێبەستەكە واژۆكراوە بەر لە هێنانی بارمتەی گرەنتی كە لە بانكی (BBAC) (بیروت بلاد العربیە)/ فرع السلیمانیە ژمارە (18370017LG) وەرگیراوە. 8-    تێبینی كرا ئەم گرێبەستە دوو لایەنی یەكەم‌و دوو لایەنی دووەمی هەیە واتا ناڕوونییەك هەیە لە دیاریكردنی لایەنەكان، لەسەرەتای گرێبەستەكە دوو لایەن دیاریكراوە‌و لە خاڵی (17)ی گرێبەستەكە دوو لایەنی تر دیاریكراوە‌و لە واژۆ كردن دوو لایەنی تر واژۆیان كردووە. 9-    وێنەی بارمتەی گرەنتی (خگاب الچمان) لەلایەن بەشی كەمكردنەوەی گرێبەستەكان هەڵگیرابوو، لەبەشی ژمێریاری نەبوو. 10-    بەپێی راپۆرتی لیژنەی بژاردنی كەموكورتییەكانی كەرەستەی هەڵبژاردن، كە بە فەرمانی كارگێڕی ژمارە (1541) لە 31/10/2018 پێكهێنراوە: •    مرەكەبی رۆژی دەنگدان نەتوانراوە بەشێوەیەكی هونەری لە وڵاتی بەرهەمهێن پشكنینی بۆ بكرێت كە بەپێی گرێبەستەكە دەبوو لە تاقیگەیەكی بێلایەن پشكنینی بۆ بكرێت. •    لیژنەی بەدواداچوون بەهیچ شێوەیەك سەردانی وڵاتی بەرهەمهێنی نەكردووە، هەرچەندە دەبوو بەپێی گرێبەستەكە سەردانی بكردایە، بەپێی بڕگەی (6)ی پاشكۆی ژمارە (1)ی گرێبەستەكان، سەرجەم تێچووی سەردانكردنی ئەم لیژنەیە لەئەستۆی كۆمپانیاكەدایە، بۆیە دەبێت ئەو بڕە پارەیە كە بۆ ئەم مەبەستە دیاریكرابوو لە كۆمپانیاكە ببڕێت لەگەڵ سزای پابەندنەبوون بە بڕگەی گرێبەستەكە. •    بەپێی گرێبەستەكە دەبوایە لە (13/9/2018) كەرەستەكان بگەیشتایەتە كۆگای نیشتمانی كۆمسیۆن، بەڵام كەرەستەكان لە (22/9/2018) لە كۆمسیۆن وەرگیراوە، بەمەش ماوەی (9) رۆژ دواكەوتووە‌و بەپێی ئەو هاوكێشەیە بێت كە لە گرێبەستەكەدا هاتووە سزای دواكەوتنەكە بۆ ماوەی (9) رۆژ دەكاتە بڕی (17 ملیۆن‌و 640 هەزار) دینار. •    دەردەكەوێت رەسمی پولی دارایی دوای ئەنجامدانی گرێبەستەكە وەرگیراوە، پولی دارایی بە بڕی (196 هەزار) دینار دانراوە. •    نرخی پێبژاردن بۆ كەموكوڕییەكان لەسەر نرخی خەمڵاندن كراوە. •    گرێبەستەكە واژۆی بەرپرسی گرێبەستەكانی لەسەر نییە لەگەڵ پەسەندكردنی بەڕێوەبەرایەتی یاسایی‌و هەروەها ژمێریاریی. لەبارەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسییەوە  كۆمسیۆنی هەڵبژاردن‌و راپرسی هەرێم یەكێكە لەو دەستانەی كە سەربە پەرلەمانی كوردستانە، دەستەكە بەپێی یاسایەك دروستكراوە كە پێی دەوترێت یاسای ژمارەی (4)ی كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردن‌و راپرسی‌و لە رۆژی 23ی تەموزی 2014 پەسەندكراوە، بەڵام پێدانی متمانە بە ئەندامانی دەستەكە لە پەرلەمان‌و دەستبەكاربوونی فەرمی كۆمسیۆنەكە سەرەتاكەی دەگەڕێتەوە بۆ رۆژی 3ی كانونی یەكەمی 2014. ئەم كۆمسیۆنە ماوەی (5) ساڵ زیاترە دەستبەكاربووە، لەم ماوەیەدا تەنیا دوو ئەركی تایبەت بە خۆی ئەنجامداوە كە ئەوانیش بریتین لە: یەكەم: بەڕێوەبردنی پرۆسەی ریفراندۆمی سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان لە رۆژی 25ی ئەیلولی 2017دا. دووەم: بەڕێوەبردنی پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە 30ی ئەیلولی 2018دا. تا كاتی دروستكردنی ئەم كۆمسیۆنە، هەرێم كوردستان خاوەنی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی تایبەت بەخۆی نەبوو، ئۆفێسی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنەكانی عێراق لە شارەكانی هەرێم سەرپەرشتی ئەو هەڵبژاردانانەیان دەكرد كە تایبەت بوون بە هەرێمی كوردستانەوە، واتە هەڵبژاردنی سەرتاسەری نەبوون لە عێراقدا. ئەم كۆمسیۆنە لە یاساكەیدا وەكو دەستەیەكی "سەربەخۆ" ناوی هێنراوە، بەڵام ئەندامەكانی لەسەر بنەمای پشكێنەی حزبی دانراون‌و لە پەرلەمانی كوردستان متمانەیان پێدراوە‌و پێكهاتوون لە (9) ئەندام، بەمشێوەیە: •    هەندرێن محەمەد- سەرۆكی كۆمسیۆن، سەربە پارتی دیموكراتی كوردستانە •    رێزان حەمەڕەشید- سەرۆكی فەرمانگەی كارگێڕی هەڵبژاردن، سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە •    سلێمان مستەفا- جێگری سەرۆكی كۆمسیۆن، سەربە یەكێتی نیشتمانی كوردستانە •    شیروان زرار- وتەبێژی كۆمسیۆن، سەربە كۆمەڵی ئیسلامییە •    ئیسماعیل حەمەعەلی- كۆمسیار، سەربە یەكگرتووی ئیسلامییە •    عەبدولسەمەد خدر- كۆمسیار، سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە •    جوتیار عادل- كۆمسیار، سەربە پارتییە (ئێستا وتەبێژی فەرمی حكومەتی هەرێمە) •    نەهرۆ سەلیم حەننا- كۆمسیار، پشكی پێكهاتەكانە‌و سەربە یەكێتییە •    سەباح عەبدوڵا- كۆمسیار، سەربە پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ خوێندنەوەی بەشی یەكەم ئەم زنجیرە راپۆرتە كلیل لەسەر ئەم نوسینە ی خوارەوە بكە: پارەی ریفراندۆمەكە هێشتا پاكتاونەكراوە    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت  بەرهەم ساڵح لانی كەم بۆ ماوەی (45) رۆژی تر هەم سەرۆك كۆمارو هەم سەرۆك وەزیرانی عێراق دەبێت، عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق دەستلەردەكێشێتەوە، لایەنەكان دەیانەوێت كەسێكی نوێ لە شوێنەكەی بۆ پێكهێنانی حكومەت كاندید بكەن، بەڵام شەقامی ناڕازی باسی هەڵبژاردنی پێشوەختە دەكات، لەم بارودۆخە كە چارەنوسی رێككەوتنی نەوت‌و بودجەی نێوان هەرێم‌و بەغداد بە نادیاری ماوەتەوە، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا وردەكاری زیاتر بڵاودەكاتەوە. دەستی لەكاركێشایەوە دواجار عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەژێر فشار شەقام‌و مەرجەعیەتی باڵای ئاینیی نەجەفدا، بڕیاریدا دەستلەكاربكێشێتەوە.  عەبدولمەهدی لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند، وەكو وەڵامدانەوەی بۆ بانگەوازی وتاری هەینی ئەمڕۆی مەرجەعیەتی باڵا، بە نوسراوێكی فەرمی داوای دەستلەكاركێشانەوەم لە سەرۆكایەتی حكومەتی ئێستا پێشكەشی پەرلەمان دەكەن. ساڵێك لەمەوبەر كاتێك دوای بەڕێوەچوونی هەڵبژاردنی پەرلەمانیی، هەوڵی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت دەدرا، موقتەدا سەدرو هادی عامری گەیشتنە بنبەست‌و نەیانتوانی كورسی پێویست كۆبكەنەوە بۆ ئەوەی خۆیان كەسێك لەخۆیان بۆ پۆستی سەرۆك  وەزیران كاندید بكەن، بەناچاری پەنایان بۆ كەسێك لە دەرەوەی لیستەكانی خۆیان برد، ئەو كەسە عادل عەبدولمەهدی یەكێك لە سەركردەكانی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی عێراق بوو، كە ماوەیەك بوو لە كاری حزبایەتی دوركەوتبووەوە. عەبدولمەهدی كە هیچ لیست‌و كورسییەكی لە پەرلەمان نەبوو، وەكو كاندیدی تەوافوقی، بە پاڵپشتی كورسییەكانی سەدرو عامری كە زۆرینەی پەرلەمان بوون، لە پەرلەمانەوە وەكو سەرۆك وەزیران هەڵبژێردرا، بەڵام ئێستا ئیتر ئەو پشتیوانییەی لەدەستداوە. دەستور چی دەڵێ ؟ دیارنییە پەرلەمان كەی دەستلەكاركیشانەوەكەی عادل عەبدولمەهدی پەسەند دەكات، بەڵام بە پەسەندكردنی، ئیتر بەپێی ماددەی (81) لەوكاتەوە هەموو دەسەڵاتەكانی سەرۆك وەزیران دەكەوێتە دەست سەرۆك كۆمارەوە‌و حكومەت دەبێت بە حكومەتێكی كاربەڕێكەر. لە دەستوری عێراقدا باسی دەستلەكاركێشانەوەی سەرۆك وەزیران نەكراوە، بەڵكو باس لە "چۆڵبوونی شوێنەكە"ی كراوە. بەگوێڕەی بڕگەی (یەكەم) لە ماددەی (81)ی دەستور:" سەرۆك كۆمار بە ئەركی سەرۆك وەزیران هەڵدەستێت، لەحاڵی چۆڵبوونی پۆستەكەدا لەبەر هەر هۆكارێك بێت". لە بڕگەی (دووەم)ی ماددەی (81)ی دەستوردا هاتووە" ئەگەر حاڵەتی بڕگەی یەكەم بەدیهات (واتە پۆستی سەرۆك وەزیران چۆڵبوو)، سەرۆك كۆمار هەڵدەستێت بە كاندیدكردنی كەسێكی تر بۆ پێكهێنانی كابینەی حكومەت لەماوەیەكدا كە لە (15) رۆژ زیاتر نەبێت. لەدوای دیاریكردنی كاندیدێكی نوێ بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە لایەن سەرۆك كۆمارەوە، ئیتر ماددەی (76)ی دەستور كارا دەبێت‌و رێوشوێنەكان بەپێی دەستور بەمشێوەیە بەڕێوەدەچن: •    دوای دیاریكردنی لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، كاندیدە راسپێردراوەكە لەماوەیەكدا كە لە (30) رۆژ زیاتر نەبێت، پێكهاتەی كابینەكەی (وەزیرەكان) دیاریدەكات. •    دوای دیاریكردنی كاندیدی وەزارەتەكان، كاندیدی راسپێردراو ناوی (وەزیرەكان)‌و (بەرنامەی حكومەتەكەی) دەخاتە بەردەم پەرلەمان بەمەبەستی پەسەندكردنی، پەرلەمان بە زۆرینەی رەها (50+1) دەنگ بە وەزیرەكان دەدات (هەر كاندیدێك وەزارەتەكان بە جیاجیا دەنگدانیان بۆ دەكرێت)، هەروەها پەرلەمان بە هەمان رێژەی زۆرینەی رەها بەرنامەی حكومەت پەسەند دەكات، دوای ئەمانە، ئیتر كابینەكە بە كابینەیەكی شەرعی‌و دەستوری ئەژماردەكرێت‌و دەستبەكاردەبێت. •    خۆ ئەگەر كاندیدە راسپێدراوەكە، كابینەكەی متمانە لە پەرلەمان وەرنەگرت، ئەوكات سەرۆك كۆمار كەسێكی تر رادەسپێرێت بە پێكهێنانی كابینەی نوێ. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بۆچونی زاڵ لە ئێستادا ئەوەیە، عێراق نەكەوێتە بۆشایی یاسایی زۆرەوە، بەشێوەیەكی خێرا كاندیدێك بۆ پێكهێنانی حكومەت دیاری بكرێت‌و لەوادەی دەستوری دیاریكراودا لە پەرلەمان متمانە وەرگرێت، بۆیە لایەنەكان لە ئێستاوە بەدوای دانانی كاندیدی شوێنگرەوەی عادل عەبدولمەهدیدا دەگەڕێن. ئەگەر شەقامی ناڕازی عێراق قایل بێت بە بژاردەی پێكهێنانی كابینەیەكی نوێ بەبێ سازدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە، ئەوا تاوەكو (45) رۆژی تر حكومەت لە عێراق كاربەڕێكەر دەبێت‌و بەرهەم ساڵح سەرۆكایەتی دەكات، بەڵام دوای ئەوە كابینەیەكی نوێ پێكدێت. بژاردەیەكی تر بژاردەی دووەم ئەوەیە، شەقامی ناڕازی سوربێت لەسەر داواكارییەكانی بۆ ئەنجامدانی "هەڵبژاردنی پێشوەختە"، لەم حاڵەتە بارودۆخێكی سیاسی عێراق دەكەوێتە ناو تونیلێكەوە كە وەكو دەوترێت ئەوسەری دیار نییە، چونكە سازدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە بەپێی ئەوەی خۆپیشاندەران داوای دەكەن، سەرەتا پێویستی بە پەسەندكردنی یاسایەكی نوێی هەڵبژاردنە لە پەرلەمان، هەروەها دیاریكردنی كۆمسیۆنێكی نوێی هەڵبژاردن، ئەمەش بابەتێكی كە مشتومڕی زۆری لەسەرەو رەنگە كاتێكی زیاتر بخایەنێت. ئێستا پرۆژەیاسایەكی نوێی هەڵبژاردن‌و كۆمسیۆنی هەڵبژاردن لە پەرلەمانی عێراقە، خوێندنەوەی یەكەم‌و دووەم بۆ پرۆژەیاساكان كراوە، بەڵام دەنگدانی لەسەر نەكراوە‌و پەرلەمانتاران دەڵێن پێویستی بەوەیە گفتوگۆی زیاتری لەسەر بكرێت. ئەگەر بارودۆخەكە بۆ سازدانی هەڵبژاردنی پێشوەختە سەربكێشێت، بارودۆخەكە سەختر دەبێت‌و بەپێی دەستوری عێراق بۆ سازادانی هەڵبژاردنی پێشوەخت دەبێت جگە لە حكومەت، پەرلەمانیش هەڵوەشێتەوە. ماددەی (64)ی دەستوری عێراق بەمشێوەیە رێوشوێنی سازدانی هەڵبژاردنی پێشوەختەی دیاریكردووە: یەكەم: داواكارییەك پێشكەش بكرێت بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان، كێ دەتوانێت دوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بكات ؟ بەپێی دەستور تەنیا دوو لایەن دەتوانن داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بكەن بەمشێوەیە: •    یەك لەسەر سێی ئەندامانی پەرلەمان داواكارییەك پێشكەشی سەرۆكی سەرۆكی پەرلەمان بكەن‌و تێیدا داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بكەن، واتە لە كۆی (329) ئەندامی پەرلەمان (110) كەسیان ئیمزا لەسەر داواكاری هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بكەن. •    یاخود سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران بە رەزامەندی سەرۆك كۆمار واتە داوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان بكات (ئەگەر سەرۆك وەزیران دەستلەكاربكێشێتەوە، ئەم بژاردەیە ئیتر كاری پێناكرێت).  بەگوێرەی ئەوەی دەستور دیاریكردووە، پەرلەمان بە زۆرینەی رەها (50+1)ی دەنگی ئەندامەكانی هەڵدەوەشێتەوە، واتە لە كۆی (329) ئەندام (165) ئەندام دەنگی (بەڵێ) بدات بۆ هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان. دووەم: ئەگەر رێوشوێنەكانی خاڵی یەكەم جێبەجێبوون‌و پەرلەمان هەڵوەشێندرایەوە، ئەوكات سەرۆك كۆمار بانگهێشتی سازدانی هەڵبژاردنی گشتی لە وڵاتدا دەكات، بانگهێشتكردن بۆ سازادانی هەڵبژاردن لەلایەن سەرۆك كۆمارەوە نابێت لە (60) رۆژ زیاتر بخایەنێت لەدوای هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمانەوە، لە حاڵەتی هەڵوەشانەوەی پەرلەماندا، حكومەت دەبێت بە حكومەتێكی "دەستلەكاركێشاوە"‌و تەنیا كاروبارەكان بەڕێوەدەبات، واتە دەبێت بە  "حكومەتی كاربەڕێكەر". چارەنوسی كورد لەدوای عەبدولمەهدی چەند رۆژی رابردوو، حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆتایی رێككەوتنێكی نوێ لەبارەی نەوت‌و بودجەوە لەگەڵ حكومەتی عێراق نزیكبووەوە. بەپێی ئەو رێككەوتنە كە تائێستا ئیمزای كۆتایی لەسەر نەكراوە‌و بڕیارە (یەكشەممە)ی داهاتوو ئیمزا بكرێت، حكومەتی هەرێم قایل بوو بەوەی رۆژانە بڕی (250 هەزار) بەرمیل نەوت رادەستی كۆمپانیای سۆمۆ كە كۆمپانیای نیشتمانی بەبازاڕكردنی نەوتی عێراقە، لەبەرامبەر ئەمەدا حكومەتەكەی عەبدولمەهددی قایل بوو بەوەی مانگانە بڕی (یەك ترلیۆن) دینار بودجە بە هەرێم بدات. عەبدولمەهدی دەستلەكاردەكێشێتەوە، دیارنییە چارەنوسی رێككەوتنەكەی نێوان هەرێم‌و بەغداد بەكوێ دەگات، فەرمانبەرانی هەرێم دوودڵن‌و نازانن چارەنوسی موچەكانیان چی بەسەردێت، بەڵام ئەگەر پرۆژە بودجەی ساڵی 2020 ئامادەنەكرێت‌و لە پەرلەمان پەسەندنەكرێت، هەر كابینەیەكی نوێش لە عێراق دەستبەكارببێت یاخود حكومەتی كاربەڕێكەر ئیشوكارەكان بەڕێوەببات، هەر كار بە رێككەوتنی پرۆژە بودجەی 2019 دەكات، واتە حكومەتی عێراق هەر بەردەوام دەبێت لە ناردنی بڕە پارەی تایبەت بە موچەی فەرمانبەران كە مانگانە (453) ملیار دینار، بەردەوام دەبێت‌و هیچ كێشەیەكی بۆ دروست نابێت. بەڵام بەشێوەیەكی گشتی چارەنوسی رێككەوتنەكە نادیارە‌و مەرج نییە، ئەو كەسەی لە شوێنی عادل عەبدولمەهدی دەستبەكاردەبێت، هەمان رێككەوتن پەسەند بكات. لەبارەی قەیرانی عێراقەوە عادل عەبدولمەهدی ماوەی ساڵێكە پۆستی سەرۆك وەزیرانی وەرگرتووە، بەڵام بەرپرسیارێتی كێشەو گرفتی زیاتر لە 16 ساڵی رابردووی دوای روخانی رژێمی پێشووی عێراق‌و كێشە كۆنەكانی تری پێدا هەڵواسراوە، كێشەگەڵێك كە چارەسەركردنیان كاتی زۆری دەوێت. عەبدولمەهدی ساڵێك لەمەوبەر كاتێك پۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراقی وەرگرت، دۆخی عێراق بەمشێوەیە بوو: •    ساڵی 2003 هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بە سەرۆكایەتی ئەمریكا رژێمی بەعسی روخاند، بەهۆی ئەو جەنگەوە ژێرخانی ئابوری عێراق وێران بوو، دووبارە بونیادنانەوەی ژێرخان پێویستی بە (60 ملیار) دۆلار هەبوو. • چیرۆكی قەرزەكان لەدوای كۆتایهاتنی جەنگی عێراق- ئێران دەستیپێكرد، عێراق بە (80 ملیار) دۆلار قەرزەوە لەو جەنگە هاتەدەرەوە. • ساڵی 2003 قەرزەكانی عێراق گەیشتە نزیكەی (120 ملیار) دۆلار، ئەمە بەر لە پاكتاوكردنی قەرزەكان لەگەڵ هەندێك لە وڵاتان، ئەوەش بەپێدانی قەرزە بنەڕەتییەكە بەبێ سودی قەرزەكان، ئەمە بە هەماهەنگی بوو لەگەڵ نەتەوە یەكگرتووەكان‌و سندوقی دراوی نێودەوڵەتی. • ساڵی 2014 عێراق روبەڕووی قەیرانی دارایی بووەوە، هاوكات یەك لەسەر سێی روبەری خاكەكەی كەوتە دەست چەكدارانی رێكخراوی "داعش"، ئەمەش ناچاریكرد پەنا بۆ قەرزی بیانی‌و ناوخۆیی ببات بۆ پڕكردنەوەی ئەو كورتهێنانەی كە لە بودجەدا رویدا هەروەها بۆ دابینكردنی خەرجییەكانی جەنگ. • ئێستا بەپێی قسەی سندوقی دراوی نێودەوڵەتی ریژەی قەرزەكانی عێراق گەیشتووەتە (85 ملیارو 300 ملیۆن) دۆلار، كە مافی دارایی كۆمپانیا بیانییەكانی بواری وزە‌و پارەی تایبەت بە كڕینی كارەبا‌و غاز لە ئێران لە خۆدەگرێت. • قەرزی ناوخۆیی حكومەتی عێراق (40 ملیار) دۆلارە، كە زۆرینەی ئەم قەرزەش قەرزی بانكی ناوەندی‌و سێ بانكە حكومییەكەی ترە (رافیدەین- رەشید، بانكی بازرگانی)، هەروەها دەستەی خانەنشینی نیشتمانی. • ئێستا عێراق نزیكەی (41 ملیار) دۆلار قەرزاری وڵاتانی كەنداوە، كە رژێمی پێشوو ئەم پارانەی قەرزكردووە، لەگەڵ (9 ملیار) دۆلاری قەرزی وڵاتانی ئەندامی یانەی پاریس. • قەرزەكانی عێراق گەیشتووەتە ئاستی هێڵی سور، چونكە قەرزەكان گەیشتووتە 55%ی كۆی گشتی داهاتی ناوخۆیی. • قەرزی دەرەكی كوەیت رێژەكەی نزیكەی (107 ملیار) دۆلار بوو، عێراق زۆربەی ئەو قەرزەی گێڕاوەتەوە‌و ئێستا تەنیا بڕی (4 ملیار‌و 600 ملیۆن) دۆلاری ماوە، قەرزەكەی وڵاتانی یانەی پاریس-یش تاوەكو ئەمساڵ تەنیا (نیو ملیۆن) دۆلاری گەڕێندراوەتەوە. • لە ساڵی 2003وە حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق بڕی زیاتر لە (40 ملیار) دۆلاری لە كەرتی كارەبادا خەرجكردووە، بەبێ ئەوەی كێشەی كارەبا چارەسەر بوبێت. • ئێستا ئێران لەڕێگەی چوار هێڵەوە بڕی (هەزارو 300) مێگاوات كارەبا بە عێراق دەدات. • عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق وتی:" بودجەی عێراق لە ساڵی 2003وە تاوەكو ئێستا 850 ملیار دۆلار بووە، 450 ملیار دۆلاری لە گەندەڵیدا بە هەدەر چووە". • بەپێی ئاماری وەزارەتی پلاندانان ژمارەی فەرمانبەرانی دەوڵەت ئێستا (3 ملیۆن‌و 500 هەزار) كەسە، ئەم ژمارەیە سێ هێندەی ئەو رێژە فەرمانبەرەیە كە فەرمانگەكانی دەوڵەتی پێویستیان پێیەتی. • (3  ملیۆن) هاوڵاتی عێراقی لە كۆمەڵگە‌و گەڕەكە هەژارنشینەكان‌و ناوچە هەڕەمەكییەكانی نیشتەجێبووندا دەژین. • لە وەرزی خوێندنی 2017-2018 لە قۆناغی سەرەتایدا نزیكەی (یەك ملیۆن) قوتابی دەرنەچوون. • زیاتر لە (131 هەزار) منداڵ تائێستا پەیوەندییان بە خوێندنی سەرەتاییەوە نەكردووە، رێژەی (47%)یان نەگەیشتونەتە قۆناغی ناوەندی. • (5 ملیۆن‌و 100 هەزار) منداڵی عێراقی پێویستیان بە یارمەتی تەندروستی‌و چارەسەر هەیە. • عێراق لەسەرووی لیستی ئەو وڵاتانەوەیە كە گەندەڵییان زۆرە، ئەمە بەپێی پێوانەی رێكخراوی شەفافیەتی نێودەوڵەتی، بەپێی راپۆرتی ئاژانسی پلۆمبێگ عێراق لە دەرەوەی لیستی ئەو وڵاتانەدایە كە داهێنانیان هەبووە. •    كۆنگرەی نێودەوڵەتی داڤۆس لە كۆی 140 وڵات كە لەڕووی كوالیتی خوێندنەوە پلەبەندیی بۆكردوون، عێراقی خستوەتە دەرەوەی لیستەكە.

درەو میدیا:  عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق لە بەیاننامەیەكی كوردتدا دوای وتاری هەینی ئەمڕۆ رایگەیاند، دەستلەكاردەكێشێتەوە‌و دەستلەكاركێشانەوەكەی پێشكەشی پەرلەمان دەكات. لە بەیاننامەكەیدا دەڵێ: • گوێبیستی وتارەكەی ئەمڕۆی مەرجەعیەتی باڵای ئاینیی بووم. • وەكو وەڵامدانەوەیەك بۆ بانگەوازەكەی مەرجەعیەت، نوسراوێكی فەرمی بۆ پەرلەمان بەرزەدەكەمەوە‌و تێیدا داوای دەستلەكاركێشانەوەم لە سەرۆكایەتی حكومەتی ئێستا دەكەم بۆ ئەوەی پەرلەمان پێداچوونەوە بە بژاردەكانیدا بكات. • هەموان دەزانن من پێشتریش ئەم بژاردەیەم (بژاردەی پێداچوونەوەی پەرلەمان بە بژاردەكانیدا) بەشێوەیەكی ئاشكرا لە یاداشتە فەرمییەكاندا پێشنیاز كردووە. • خودا عێراق‌و خەڵكەكەی بپارێزێت، مەرجەعیەتی باڵا بپارێزێت كە چراو چەترە بۆ هەموومان.   دەقی راگەیێندراوی عەبدولمەهدی    به‌ناوی خوای گه‌وره‌ و میهره‌بان   ئه‌مڕۆ 29-11-2019 به‌ پەرۆشییەوە‌ گوێم له‌ گوتاری هه‌ینیی مه‌رجه‌عییه‌تی باڵای ئایینی گرت، كه‌ تێیدا باسی له‌وه‌كرد " سه‌رباری ئه‌و دۆخه‌ گرژییه‌ی وڵات پێیدا تێده‌په‌ڕێت به‌تایبه‌تی له‌ماوه‌ی ئه‌م دوو مانگه‌ی رابردوودا كه‌ كه‌مته‌رخه‌می روونی لێكه‌وتووه‌ته‌وه‌ له‌ مامه‌ڵه‌كردنی لایه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان له‌گه‌ڵ پێشهاته‌كان، هه‌روه‌ها بۆ پاراستنی مافه‌كان و رێگریكردن له‌ خوێنڕشتن، بانگهێشتی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌ران ده‌كه‌ین كه‌ حكومه‌تی هه‌نووكه‌یی تێیدا هه‌ڵقوڵاوه‌، له‌مباره‌یه‌وه‌ چاو بگێڕێت به‌ بژارده‌كانی و بۆ به‌رژه‌وه‌ندی عێراق و پارێزگاریكردنی له‌ خوێنی رۆڵه‌كانی ره‌فتار بكات و نه‌خزێته‌ نیو گێژاوه‌ی تووندوتیژی و پشێوی و كاره‌ساتبارییه‌وه‌". منیش به‌مه‌به‌ستی به‌ده‌مه‌وه‌هاتنی ئه‌م بانگهێشته‌ و بۆ ئاسانكاریكردن و خێراییكردن له‌ جێبه‌جێكردنی له‌ نزیكترین كاتدا، نووسراوی فه‌رمیی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌م له‌ سه‌رۆكایه‌تیی حكومه‌تی ئێستا بۆ به‌ڕێز ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌ران به‌رز ده‌كه‌مه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌نجوومه‌نی نوێنەران چاو به‌ بژارده‌كانیدا بگێڕێت. له‌كاتێكدا هه‌موو كه‌س ده‌زانێت، من پێشتر ئه‌م بژارده‌یه‌م بۆ به‌رژه‌وه‌ندی گه‌ل و نیشتمان، به‌شێوه‌یه‌كی راشكاوانه‌ پێشنیاز كردبوو. له‌ یاداشتنامه‌ فه‌رمییه‌كانیشدا تۆمارکراوە‌.    خوای گه‌وره‌ عێراق و خه‌ڵكه‌كه‌ی بپارێزێت و مه‌رجه‌عییه‌تی باڵای ئایینیش بپارێزێت و وه‌ك رووناكییه‌ك و چه‌ترێك بۆ سه‌ر هه‌موومان بهێڵێته‌وه‌. خوا پشتیوانمان بێت.   عادل عه‌بدولمه‌هدی  سه‌رۆكی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران 29-11-2019

درەو میدیا: عەلی سیستانی مەرجەعی باڵای شیعەكانی عێراق، داوای لە پەرلەمانی عێراق كرد وەك چۆن متمانەی بە حكومەتداوە ئاواش چاو بە بڕیارەكەیدا بخشێنێتەوە. عەبدولمەهدی كەربەلایی، نوێنەری مەرجەعی باڵای شیعەكانی عێراق ئەمڕۆ هەینی پەیامی عەلی سیستانی خوێندەوە و ڕایگەیاند، "پەرلەمانی عێراق بەرپرسیارێتی دەكەوێتە ئەستۆ بۆ چاوپێداخشاندنەوە بەبژاردەكانی مامەڵەكردن لەگەڵ حكومەتی عێراق". بەو پێیەش سیستانی تۆپەكە خستە گۆڕەپانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقەوە بۆ سەندنەوەی متمانە لە كابینەكەی عادل عەبدولمەهدی. سیستانی ئاماژەی بەچەند خاڵێك كردووە لەوانە:  🔹 پشتیوانی لە خۆپیشاندەرانی عێراق دەكەین 🔹 پەرلەمانی عێراق خۆی متمانەی بە حكومەتداوە دەبێت پێداچونەوە بە بڕیارەكانیدا بكات  🔹نابێت عێراق بگەڕێتەوە سەردەمی دیكتاتۆری  🔹 لایەنە پەیوەندیدارەكان نەیانتوانیوە داواكاری خۆپیشاندەران جێبەجێبكەن 🔹 پێویستە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پەلە بكات لە هەمواری یاسای هەڵبژاردنەكان 🔹 ئامادەكاری بكرێت بۆ هەڵبژاردنێكی پاكو بێگەرد كە ئەنجامەكەی جێگەی باوەڕی گەلانی عێراق بێت