.gif)
دڵشاد ئەنوەر . زۆربەی ئەوانەی لە بادینان دەستگیرکراون لایەنگری پەکەکەن ، یاخود کادیر و نزیکی پەکەکەن ، هەندێکیشیان خەڵکی سەربەخۆ و ئازادیخوازن. ئەسڵەن، پاساوی پارتی بۆ هێشتنەوەی دەستگیرکراوەکان لە زیندان دا ئەوەیە، گوایە خۆپیشاندانەکەی شیلادزێ پلانێکی گەورەتر بووە و هەوڵدراوە بۆ دهۆکیش بگوێزرێتەوە. واتە بەهەموو پێوەرەکان ، زیندانیەکان گەر بەشێکیان باجی بوێری و دلێری و ئازایەتی و وەستانەوە بەڕووی ستەم دا بدەن، ئەوا بەشێکی تریان باجی نزیکایەتی یاخود ئینتیمابوون بۆ پەکەکە دەدەن. سەیر لەوێدایە، هەرچی خەڵکی ئازادیخواز و سەربەخۆ هەیە هاتونەتە خەت و داوای ئازاد کردنی گیراوەکان دەکەن ، کەچی ئەم هێزە بێدەنگی هەڵبژاردووە! کاتێک لە سلێمانی بارەگاکانی تەڤگەر دادەخرێ ، پەرلەمانتاری گۆڕان دەرواتە نێو بارەگا گەمارۆ دراوەکانیان و هەڵوێست دەنوێنن، کاتێک لایەنگرانیان لە بادینان دەگیرێت ، پەرلەمانتارانی گۆران دەچنە زیندان بۆ لایان و داوای ئازاد کردنیان دەکەن . پرسیاری من ئەوەیە، ئەم هێزە یاخود تەڤگەر بۆبچوکترین شت ، هەفتا بۆ هەشتا کەسێک دێنێتە سەر جادە ، ئەی ئێستا کوان ؟ پەکەکە یاخود تەڤگەر خۆی پەرلەمانتاری لەبەغدا هەیە، لایەنگرەکانیان دەنگیان پێداوە تا نوێنەرایەتی راستەقینەیان بکات، ئەی لەکاتێکدا پەرلەمانتاری لایەنی تر لەسەریان دێتە جواب، ئەی نوێنەری خۆیان لە کوێ یە ؟ ئەی بۆ لە رێگەی پەرلەمانی عێراقەوە واژۆ کۆ ناکاتەوە و داوای هەڵوێست لە حکومەتی عێراق بکات لەبەرانبەر دەستگیرکردنی ژمارەیەک کوردی باشور ، کە داوای چونە دەرەەەی هێزی وڵاتێکی بێگانەیان کردووە ؟ ئەی کوا خۆ تەنها پەرلەمانتارەکەیان پێش بوونی بە پەرلەمانتار ، شەو و رۆژ لەسەر جادە دەیقیژاند ، ئەی ئێستا کە کاتی هاتنە دەنگیەتی ، لە کوێ یە ؟
گۆران قادر- ماستەر لە زانستە سیاسيیەکان لامەرکەزی ئیداری وەك شێوازێکی گرنگ لە شێوازەکانی ڕێکخستنی ئیداری هەژماردەکرێت وهەروەك چۆن بە بناغەیەکی پتەو بۆ حوکمڕانی عەقڵانی وڕەشید دادەنرێت، وهەروەها ئامرازێکیشە لە ئامرازەکانی چاکسازی ئیداری. لامەرکەزی ئیداری سیستەمێکە بەهۆیەوە هاوڵاتی لەهەر کۆمەڵگەیەکی لۆکاڵیدا دەتوانێت بەشدارییەکی کارا وڕاستەقینە بکات لە ئیدارەدانی کاروباری گشتی ناوچەکەی خۆیدا، ئەمەش بۆ زامنکردنی پێشکەشکردنی زۆرترین بڕ وبەرزترین ڕێژەی خزمەتگوزاری، جگە لە دڵنیابوون لە جێبەجێکردنی بنەمای لێهاتوویی ولێپرسینەوە. جێگەی زانینە کە گەشەپێدانێکی هاوسەنگی گشتگیر وبەردەوام، لە چوارچێوەی چەمکی فراوانی گەشەپێداندا، بەدی نایەت بەبێ جێبەجێکردنێکی ڕاست ودروست وواقیعیانەی بیرۆکەی لامەرکەزی ئیداری ودارایی، بەتایبەتی لە دۆخی هەڵنەسانی حکومەت (واتە ئەو حکومەتەی سەنتراڵیانە بیر دەکاتەوە ولە ئەنجامدا سەنتراڵیانە بڕیار دەدات وسەنتراڵیانەش بڕیارەکانی جێبەجێ دەکات) بە ئەرکەکانی یاخود بێ توانایی حکومەت لە جێبەجێکردنی ئەو ئەرك وبەرپرسیارێتیانەی دەکەونە ئەستۆی، وهەروەها پابەند نەبوون وجێبەجێنەکردن وپشتگوێ خستنی بەڵێنەکان ودابین نەکردنی پێداویستیەکانی کۆمەڵگە وهاوڵاتیان، وبەتایبەتی تریش لە باری زیادکردنی ژمارەی دانیشتوان لەلایەك، وخراپ بەکارهێنانی سەرچاوە سروشتی ومرۆییەکان لەلایەکی ترەوە. لامەرکەزی ئیداری خۆی دەبینێتەوە لە دابەشکردنی ئەرکە ئیدارییەکانی دەوڵەت لە نێوان حکومەت (لە پایتەخت) وئەنجومەنی لۆکاڵی هەڵبژێردراو لەلایەن هاوڵاتیانەوە بەپێی یاسا، وە یان دەستە وکەسایەتی مەعنەوی گشتی بە مەبەستی لە ئەستۆگرتنی بەشێك لەو ئەرکە ئیدارییانە، بێگومان ئەوانەی پەیوەندیان بە ناوچە (پارێزگا)کەوە هەیە، بە شێوەیەکی سەربەخۆ وبەشێوازێکی یاسایی لەژێر چاودێری حکومەتدا، وئەمەش بە مەبەستی سوککردنی باری شانی حکومەت وئاسانکاری کردن بۆ هێنانە پێشەوەی کەسانی لێهاتوو وە سودوەرگرتن لە شارەزایی ولێهاتووییەکانیان لە بە ئەنجام گەیاندنی ئەرکە ئیدارییەکاندا لە ماوەیەکی کورت وخێرادا، بە مەرجێك بارودۆخ وتواناکانی ئەو ناوچە (پارێزگا)یە بەهەند وەربگیرێت وڕەچاو بکرێت. لامەرکەزی ئیداری سێ ڕوکنی سەرەکی هەیە کە ئەوانیش بریتین لە : ١- بوونی بەرژەوەندی لۆکاڵی وگرنگیپێدانی تایبەت بەو ناوچە (پارێزگا)یە. ٢- بوونی ئەنجومەنی لۆکاڵی هەڵبژێردراو کە ڕاسپێردراو بن بۆ ئیدارەکردن وبەدیهێنانی ئەو بەرژەوەندییە لۆکاڵییانە (ناوخۆییانە)ی ئاماژەی پێدرا. ٣- بوونی چاودێریی حکومەت لەسەر ئە ئەنجومەنانە بۆ دڵنیابوون لە ئەنجامدانی ئەرکەکانیان بەشێوەیەك لە چوارچێوەی یاسا تایبەتەکان لەمبارەیەوە تێنەپەڕێت. لەمەوە دەردەکەوێت کە بیرۆکەی سەرەکی ودەسپێکی سروشتی دروستبوونی لامەرکەزی دانپێدانە بەوەی کە هەندێك بەرژەوەندی تایبەتە وسروشتێکی لۆکاڵی هەیە بەشێوەیەك بە ئاشکرا دەبینرێ کە کاریگەری ئەو بەرژەوەندییانە لەسەر کۆمەڵگە لۆکاڵیەکە زیاترە وەك لە کۆمەڵگەی نیشتمانی بە گشتی. بۆیە لە بەر ڕۆشنایی ئەم زانیارییانە باشتر ولەبارتر وایە کە لامەرکەزییەت لە هەرێمدا لەسەر ئاستی پارێزگاکان جێبەجێ بکرێت، وکاروباری بەڕێوەبردنی ئەو شوێنانە بەجێبهێڵرێت بۆ خەڵکی ناوچە (پارێزگا)کە خۆیان، چونکە ئەوان لە هەمووان زیاتر بە پەرۆشترن وزیاتریش سودمەند دەبن لەو بەرژەوەندی وپێداویستیانە، بۆیە زۆر باشتر دەبێت کە کاری بەدیهێنانی ئەو ئامانج وتێرکردنی خواستەکانی خۆیان بەجێبهێڵرێت بۆ خۆیان، وە لە ڕووی یاساییشەوە هەمواری پێویست بۆ یاسای ژمارە (٣)ی ساڵی (٢٠٠٩) بکرێت بەشێوەیەك کە دەستەبەری لامەرکەزی ئیداری ودارایی تەواو بکرێت بۆ پارێزگاکانی هەرێم، وهەروەها ڕەچاوی دروستبوونی پارێزگای نوێ بکرێت لە داهاتوودا.
فایەق مستەفا (لم يعد الصمت ممكنا) هەمیشە لەگفتو گۆ و لەنوسینیشدا هەوڵم داوە هەتا لەتوانادابێت ووشەی کوردی بەکار بێنم ،بەڵام پێم وایە ئەو دەستەواژەیەی سەرەوە زیاتر بەزمانی عەرەبی ئەتوانێ دەربڕی ئەو هەڵوێست و هەستە بێت لەئاست ئەو بابەتەی کەمەبەستمە بۆچوونی خۆم لەبارەیەوە بخەمەڕوو. * بزوتنەوەی گۆڕان گەورەترین هەڵە دەکات ئەگەر بیەوێت لەپێکهێنانی حکوومەتدا ببێتە کارتی فشاری دەستی پارتی لەبەرامبەر یەکێتی و هەموو پڕەنسیپەکانی بزوتنەوەکە بکاتە قوربانیی حەز و ئارەزوو و بەرژەوەندیە کەسیەکانی چەند کەسێکی بەرژەوەند خواز و پۆست پەرست و بیەوێت لەچوارچێوە و بەسوود وەرگرتن لە ململانێی ئەو دوو هێزە پێگەیەک بۆخۆی بەدەست بهێنێتەوە کەهۆکارگەلێک بوونە هۆی لەدەستدانی!! . * پارتی ئەگەر بیەوێت هەمان ئەزمونی ساڵی ٢٠١٤ دووبارە بکاتەوە بەپێکهێنانی حکوومەت بەبێ یەکێتی و پێی وابێ یەکێتی لەدوای ئەوە بەناچاریی مل کەچ ئەبێ و بەناچاریی بەشداریی حکوومەت دەکات و دەبێتە خاڵی لاواز بۆی هەڵەیەکی گەورە دەکات و بەبۆچونی من ئاسەوارەکانی کاردانەوەی یەکێتی لەوەها بارودۆخێکدا بەجۆرێک ئەبێت کەکاریگەریی بۆسەر بارودۆخی هەموو خەڵکی کوردستان دەبێت و ئەو کاتەش بەرپرسیارێتی ئەو بارودۆخە لەئەستۆی ئەوانە دەبێت کە یەکێتی ناچار بەوەها کاردانەوەیەک ئەکەن،بەڵێ ئەم بارودۆخە زۆر خراپە بەڵام لەمەش خراپتر هەیە!!! * گرنگە ئەوەمان لەبەرچاوبێت یەکێتی وێڕای خراپیی بارودۆخی ناوخۆیی لەپرۆسەی ململانێ لەگەڵ پارتی لەبابەتی هەڵبژاردنی سەرۆک کۆمارەوە پێی نایە قۆناغێکی ترەوە و خاڵی وەستاندنی بۆ ئەو زنجیرە سازشە دانا کە ماوەیەکی زۆربوو لەسەری بەردەوام بوو لەبەرامبەر پارتی (سەرەڕای بەرژەوەندی جۆرا و جۆری هاوبەش و لێک ئاڵاوی لەگەڵیدا). بۆیە پێویستە گۆڕان لەبەر ڕۆشنایی ئەو پڕەنسیپە بنەڕەتیانە هەنگاوبنێ کە بزوتنەوەکەی لەسەر پێکهات و قوربانیی زۆری لەپێناودا دراوە نەک ئەو پڕەنسیپانە بکرێنە قوربانی بەرژەوەندیە کەسیەکانی چەند کەسێکی هەلپەرست و پۆست و بەرەژەوەندیی خواز. ئەمە بەرپرسیارێتیەکی مێژویی هەستیارە!!!.
.gif)
لەتیف فاتیح فەرەج دڵنیام كاك ئاراس بە سنگی فراوانەوە ئەو سەرنجەم لێ وەردەگرێت و تێدەگات من چی دەڵێم ، هەڵبەت زۆریشم حەز دەكرد ئەم كورتە نوسینە لە سبەی دابەزێت ، لێ لە بەر ئەوەی ئێستا بابایەك بە سەر هاوڕێیانی سبەیەوە دانراوەو بیانووی هەیە هەندێ كەس لەوێ نووسینیان دابەزێت ، ناچاربووم لە شوێنی دیكەی دابەزێنم . لەم نوسینە كورتەدا لە سەر دوو خاڵ قسەدەكەم و هیچی تر ، كاك ئاراس دەڵێت " پارتی دیموكراتی كوردستان بە زۆربەی بەرنامە چاكسازیەكەی گۆڕان رازیەو كەمترین بەریەككەوتن و خاڵی ناكۆك هەبووە " من لام وایە ئەم ئومێدە زۆرە بە پارتی جۆرێك لە خەیاڵ پڵاوی پێوەیە، لەبەر ئەوە ی گۆڕان ئەزمونە پێشتری زۆر تاڵی لە تەك پارتیدا هەیە كاتێك پەیامی چوار ساڵی ئارامی بزوتنەوەی گۆڕان بە دەستی پارتی پەڕاش پەڕاش كراو هەڵوەشێنرایەوە ، ئەگەر وایە لەبری كاك ئاراسی وەلی و گۆڕان دەبێت پارتی ئەو قسەیە بكات و بەنووسراویش بڵاوی بكاتەوە كە بە زۆربەی بەرنامە چاكسازیەكەی گۆڕان رازیە ،هەرچەند ئومێد بەستن بەوەش ئەستەمە ، چونكە ئێستا گەمەكە گەمەی بەرژەوەندی و سەرقاڵكردنە . ئاراس وەلی باس لە نوسینەوەی دەستورێكی باش دەكات " جەخت لە نووسینەوەی دەستورێكی باش دەكەین " لە ساڵی 1992ەوەوە هەمیشە لەمپەرو بەربەست دەخرێتە بەردەم نوسینەوەی دەستور ،كاتی خۆی دكتۆر نوری تاڵەبانی و خەڵكی تریش ئامادەیی ئەوەیان دەر بڕی دەستورێكی باش ئامادە بكەن ، نەكرا نوسینەوەی دەستور مایەوە تا ئێستا ، سەدان وتار لە سەر دەستور نوسرا ، سەدان تەنزو رەخنە ، خۆم چەندین وتارم لە سەر دەستورو پرسی كەركوك نووسی ، وەك پڕۆژەو بەرنامە دامانە پارلەمان و لایەنەكان ، نەكراكاتێ گۆڕان لە پارلەمان و حكومەتا بوو هەوڵی زۆر درا دەستورەكە تەواو بكرێت دیسان وێرانكرا ، ئێستا ئەم ئومێدە لە پای چی ، ئاخۆ دنیاكە بەو جۆرە گۆڕاوە كە لە ئامادەیی مام جەلال و نەوشیروان مستەفادا شتناكرا ئێستا بكرێت كوردەكە دەڵێت " خوا بكەم ". من تەنها یەك شتم لە كاك ئاراسی وەلی دەوێت با داوا لە پارتی بكەن بەڵێن بدات پابەند بێت بە بەرنامە هاوبەشەكەوە نەك ئەوەی گۆڕان ، هەروەها ئەوەشی پێبڵێن كە نەگۆڕان و نەیەكێتی لێبوكی ئەو نین ، تا هەوڵی ئەوە بدات بیانكاتە ئەڵتەرناتیفی یەكتر بۆ تێكدانی پەیوەندی نێوان ئەو دوو لایەنە وەسەلام
.gif)
هیوا سەید سەلیم بودجەی ئەمساڵی عێراق هەموو رێوشوێنە یاسایەكانی لە پەرلەمان و تەنانەت لە حكومەتیش تێپەراند، لە نێو ئەو بودجەیەشدا پشكی هەرێمی كوردستان لە مووچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە بە روونی جێگای بۆ كراوەتەوە و بڕیاریشە لە مانگی یەكی 2019 بچێتە بواری جێبەجێكردن. ئەوەی ئەمجارەیان بۆ مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان لە میزانیەی ساڵ گرنگە، ئەوەیە كە بەغدا پرسی مووچەی ئەوانی نەبۆستۆتەوە بە پرسی نەوت و ئەو كێشانەی كە ساڵانێكە لە نێوانی حكومەتی ناوەند و هەرێمی كوردستاندا هەیە. دوای پەسندكردنی بودجەی ناوەند بەشێك لە پەرلەمانتارانی كورد لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق دەڵێن: بەغدا تۆپەكەی هەڵداوەتە گۆڕەپانی حكومەتی هەرێم، بۆیە واچاكە هەرێم پابەند بێت بەو خاڵانەی كە دەكەوێتە ئەستۆی بە تایبەت هەناردەكردنی ئەو بڕە نەوەتەی كە پێویستە حكومەتی هەرێم لە رێگای سۆمۆڕادەستی بەغدای بكات كە بریتیە لە 250 هەزار بەرمیل لە رۆژێكدا. جگە لەو داوایەی كە هەموولایەك لە هەرێمی دەكات، پرسێكی تریش بۆتە رۆژەڤی باسی لایەنە پەیوەندیدارەكان، ئەویش هەڵگرتنی دەسبەجێی پاشكەوتی مووچەیە لە لایەن حكومەتی هەرێمی كوردستان. شایانی باسە ئەو ژمارانەی كە سەبارەت بە داهاتی ئەمساڵ بڵاودەكرێنەوە بە تایبەت ئەو بڕە پارەیەی كە لە بەغداوە بۆ هەرێم دێت، هیچ بیانوێك لەبەردەم حكومەتی هەرێم ناهێڵێتەوە كە چیتر درێژە بە سیاسەتی پاشەكەوتی مووچە بدات، بەڵام لەگەڵ هەموو ئەو پێشەوەچوونانەش سەبارەت بە چارەسەری قەیرانی دارایی، هێشتا مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان هەر بە گومانن. مووچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بەهۆی ئەو ئەزموونە تاڵەیان لەگەل حكومەتی هەرێم گومان دەكەن كە حكومەت پاشەكەوتی مووچە هەڵگرێت و قەرزی رابردوویان بۆ بگێڕێتەوە، بۆیە لەسەر حكومەتی هەرێم پێویستە كە ئەو گومانانەی لای مووچەخۆران درووست بووە بڕەوێنێتەوە، وە لە ئێستاوە رێوشوێنی هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوت بگرێتەبەر. خۆ ئەگەر حكومەتی هەرێم بەو كارە هەلنەستێت و درێژە بە سیاسەتی زاڵمانەی پاشەكەوت بدات، یان لەژێر ناونیشانی تر درێژە بەو سیاسەتە بدات، دەبێت مووچەخۆرانی هەرێم ئەو زوڵمە قەبوول نەكەن و هەموو جۆرە فشارێكی خۆیان ئەنجام بدەن. جاران ئەگەر دەوترا با قووتی خەڵك نەخرێتە نێو ململانێ سیاسیەكانی نێوان هەرێم و بەغدا، ئەوا ئێستا بەغدا هەنگاوێكی باش هاتۆتە پێش و ململانێكان بەرەو چارەسەر دەچن، بە چارەسەر بوونی ئەو كێشەیەش هەرێم هیچ بیانوێكی نامێنێت، پارەیە هەیە، نەوتە نرخەكەی بەرزە، شەری داعش نەماوە، كە جاران ئەمانە بیانووبوون بۆ سەپاندنی پاشەكەوت بەسەر مووچەخۆران. بۆیە دەبێت بەرپرسانی هەرێم لەوە تێبگەن لە چەند ساڵی رابردوو خەڵكی كوردستان بە گشتی و مووچەخۆران بەتایبەتی قوربانی زۆری سیاسەتەچەوتەكانی ئەوانیان داوە،هەر ئەوەش وایكردووە خەڵك هەمیشە لە حكومەتی هەرێم بە گومان بێت، بۆیە كاتی ئەوە هاتووە ئەو گومانانەی لای مووچەخۆران درووست بووە ئەوان بیرەوێنەوە.
.gif)
د. ئیسماعیل نامیق هەمومان بیرمانە لەکاتی کێشەی سەرۆکایەتی هەرێمدا رەوانشاد نەوشیروان مستەفا ووتی: (( ئێمە سیستمێکی پەرلەمانیمان ئەوێ هاوشێوەی بەغداد )). ئاشکراشە پۆستی سەرۆکی کۆمار لەسیستمەکەی بەغدادا پۆستێکی تەشریفاتیە وئەرکەکەی بریتیە لەکۆبونەوە، میوانداریکردن، میوان بەڕێکردن، واژۆی رۆتینی لەسەر یاساکانی ئەنجومەنی نوێنەران ونوسراوەکانی ناوکۆشکی سەلام ولەکۆتاییدا وێنەگرتنی هەموو ئەوانە. ململانێ وشەڕی دوو ساڵی گۆڕان لەگەڵ پارتیدا وسەرەنجام دەرکردنی سەرۆکی پەرلەمان ووەزیرەکانی، هەمووی لەسەر ئەوە بوو ئێمە دەمانووت: پێویستە سەرَوکی هەرێم لەپەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت ودەسەڵاتی تەشریفاتی هەبێت ولەبەردەم پەرلەمانیشدا بەرپرسیار بێت، لەبەرامبەردا پارتی دەیووت: بۆئەوەی وڵاتێکی بەهێز بوونی هەبێت، پێویستە سەرۆکێکی بەهێز هەبێت، بۆ ئەوەی سەرۆکیش بەهێز بێت پێویستە راستەوخۆ لەناو خەڵکەوە هەڵبژێردرێت ودەسەڵاتی تەواو وراستەقینەی هەبێت. بەڵام لەئێستادا کەباسی ئەوە دەکرێـت پۆستی جێگری سەرۆکی هەرێم بدرێت بەگۆڕان، پرسیارە جدیەکان بریتین لە: 1) ئایا گۆڕان دەیەوێت سەرۆکی هەرێم هەموو ئەو دەسەڵاتە زۆر وزەوەندانەی ئێستای هەبێت؟ بەدڵنیایەوە نەخێر، چونکە رازیبون بەمە تەواو دژ دەوستێت لەگەڵ پرەنسیپی گۆڕان بۆ مامەڵەکردن لەتەک ئەم پرسەدا. هەرچەندە پارتی لەئێستادا و بۆ راگرتنی هاوسەنگی هێز لەنێوان جەمسەرەکانی بنەماڵەی بارزانیدا بەوە رازی دەبێت سەرۆکی هەرێم لەپەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت، بەڵام ئایا بەتەنها ئەمە بەسە؟ ئایا بەتەنها هەڵبژاردنی سەرۆکی هەرێم لەپەرلەمانەوە ولەبەر بارودۆخی ناوپارتی، مانای وایە داواکاریەکانی گۆڕان لەم پرسەدا لەبەر چاوگیراوە، وەکو پێشتر ئەندازیارانی پرۆژە یاسای درێژکردنەوەی هەڵپەساردنی دامەزراوەی سەرۆکایەتی هەرێم بانگەشەیان بۆ دەکرد؟ ئایا وەرگرتنی جێگری سەرۆکێکی لەوشێوەیە سیستمێکی پەرلەمانی هاوشێوەی بەغداد لەهەرێمدا جێگیر دەکات؟ ئایا ئەگەر نێچیرڤان بارزانی لەپەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت هیچ دەستەبەریەک هەیە بۆ ئەوەی پەرلەمان بتوانێت بانگهێشتی بکات ولێپرسینەوەی لەگەڵدا بکات؟ ئایا لەو ماوە درێژەی کە ناوبراو سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران بوو، پەرلەمان جگە لەمیوانداریکردن، چەند پرسیاری لێکرد وچەند جار بانگهێشتی کرد بۆ پرساندن؟ ئەی ئەم خولە کە پارتی خاوەنی 45 کورسیە وزۆر بەئاسانی دەتوانێت زۆرینەی رەها بۆ هەر بابەتێک دروست بکات، کێ جورئەت دەکات باسی لێپرسینەوە و پرساندن لە ناوبراو وئامۆزاکەشی بکات؟ 2) گریمان پارتی هەموو داواکاریەکانی گۆڕانی جێبەجێکرد ورازی بو بەکاراکردنەوەی یاسای سەرۆکایەتی هەرێم وهەموارکردنەوەی بەشێوەیەک سەرۆکی هەرێم لەپەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت ودەسەڵاتەکانیشی تەشریفاتی بن، ئایا داواکاری دەنگدەرەکانمان وخەونی گۆڕانخوازان بەوە بەدیدەهێنرێت کەجێگری سەرۆکی پۆستێکی تەشریفاتی وەربگرین؟ بەکورتی ئەمەوێت بڵێم، ئێمە پێشتر شەڕی ئەوەمان کردوە کە سیستمێکی پەرلەمانی باش لەهەرێمدا جێگیر بکرێت، هەموو قوربانیەکیشمان لەپێناویدا دا، واتە شەڕی ئێمە شەڕی سیستم بوو، نەک شەڕی کەس، چەندین جاریش ئەوەمان دووپاتکردۆتەوە گرنگ نیە کێ سەرۆکی هەرێم دەبێت، ئەوەی گرنگە سەرۆکێک بێت، خاوەن دەسەڵاتی تەشریفاتی بێت ولەپەرلەمانەوە هەڵبژێردرێت وپابەند بێت بەیاساکانەوە. بۆیە زۆر بەڕونی رایدەگەیەنم، رازیبوون بەجێگری سەرۆکێکی بەهێز دژ دەوەستێت لەگەڵ پرەنسیپ وگوتارەکانی پێشووی گۆڕاندا، وە رازیبوون بەجێگری سەرۆکێکی خاوەن دەسەڵاتی تەشریفاتی تەواو ناکۆکە لەتەک داواکاری وخەونی دەنگدەران وگۆڕانخوازاندا، کەواتە لەهەردوو بارەکەدا وەرنەگرتنی باشترە لەوەرگرتنی. هیوا دارم کەس گریمانە بەناوی رەوانشاد نەوشیروان مستەفاوە نەکات، بێت وپێمان بڵێت فڵان رۆژ وای ووت، یان ئەگەر خۆی بمابا وایدەکرد، ئەمانە هەمووی بیدعەو قسەهەڵبەستنە، بەڵام ئەگەر بەنووسین یان بەووتن رایەکی پێچەوانەی ئەمانەی هەیە ئاسایە بخرێتە روو جگە لەوە هیچ شتێک بەناوی رەوانشادەوە قبوڵکراو نیە. لەکۆتاییدا پێویستە ئاماژە بەراستیەکی تاڵ بکەم، ئەویش ئەمەیە: پارتی بەژمارە زۆر شتی بردۆتەوە، ئێمە بەژمارە هەندێک شتمان لەدەستداوە، ئەمە کۆتایی دنیا نیە ودەکرێت لەهەڵبژاردنی داهاتوودا ئێمە براوەو خاوەن ژمارەی زۆر وگەورە بین، بەڵام بەمەرجێک دەست بگرین بەگوتار وقەزیە جەوهەریەکان وپابەندبین بەپرەنسیپەکانمانەوە. نابێت لەژێر کاریگەری هیچ بیانوو بارودۆخێکدا دەستبەرداری قەزیە وگوتار وپرەنسیپەکانمان بین، لێنەگەڕێین هیچ هێزێکی تر شەڕی ئەوانەمان لێبەرێتەوە.
ئەبو کاروان گەر بەمیژووی تێکۆشانی حزبەکان و سە رجەم لایەنەکانی بزوتنەوەی ڕزگاریخوازی گەلەکەماندا بچینەوە، بەتایبەتی ئەوانەی لەشاخ ھێزی پێشمەرگەیان بووە، دەبێنرێ لەپاڵ ھەموو سەروەرییەکانیاندا چەندین ڕووداوی شە ڕی یەکتر کۆژی بوونەتەوە کە زیانی بەحزبەکان و بزوتنەوەکەمان و خۆدی ئە ندامان و پیشمەرگەی لایەنەکان کەوتووە، یەکێک لەڕووداوەکان شەڕی پارتی و حزبی شیوعی بووە لەساڵەکانی ١٩٧٣-١٩٧٤ کە لەو شەڕانەدا بەشێک لە کادر و پێشمەرگە بوونەتە قوربانی ئەو شەڕە نەگریسە کە لیرەدا کاتی باسکردنی ھۆکارەکانی نییە. ئەو ڕووداوانە لەساڵانی پێشترو دواتر دووبارەو سێ بارەبوونە تەوەو قوربانییەکانیان وەکو شەھید لەوەزارەتی شەھیدان تۆمار کراون، ئەوەش مافی ئاسایی خانەوادەکانییانە چونکە گەر ھەڵەی سیاسیش کرابێت ئەوا ھەڵەی نێو حزبە سیاسییەکانی بزووتنەوەکەمانە نەوەک ئەو کادرو پێشمەرگانەی کەشەھید بوونە ، بۆیە ناکریت و ڕەوا نییە کەخانەوادەی شەھێدانی حزبی شێوعی لە سنووری پاریزگای ھە ولێر و دھۆک مەحروم بکرین لە مافەکانیان . دیارە لێرەدا دەمەوی بەڕوون و ڕاشکاویی ڕایگەینم کە چۆن لەسنووری گەرمیانەوە تاکو قەڵادزی خانەوادەی ئەو شەھیدانە ھەموو مافەکانیان دابینکرا، ئەویش بەم شیوەییە :- لە ڕۆژی ٢٠٠٠/٤/٤ سە ردانی یادی به خێر بە ڕیز مام جلال-م کرد، جگە لەچەند پرسێکی تر داوای مافی شەھیدانی حەفتاکانم لێکردو لەوەڵامدا وتی ( پارتی قبوڵ ناکات) منیش ڕاستەخۆ پێموت 'بەشێکی زۆری شەھیدانی پارتی کەلەوە زارەت تۆمارکراون شە ھیدی شەڕی براکوژین و ئیتر بۆچی قبوڵناکەن؟' ، ئینجا پێموت' مام تائیستا لەھەرێمی کوردستان دوو حکومەت، دوو ئیدارە ھەیە و ئێوە لێرە بڕیار بدەن و لە ھەولیرێش لەگەل پارتی قسە دەکەین'. پاشان وەڵامێکی کورتمی دایەوە، منیش پێموت 'مام بۆچی شەھیدانی شەست و شەش شەھیدن و ئەوانەی حزبی شیوعی شە ھید نەبن؟' لە وەڵامدا بە سکرتیرەکەی وت پارچەیەک وەرەقەیەکم بۆ بێنن و ھەموویان بكرينە شەھید و مافەکانیان پێبدرێت مادام ابوکاروان ئە وندە ڕاستگۆ و جەریئە. دەقی نوسراوەکەی مام بۆ دەزگای شەھیدان لەخوارەوە بڵاودە کە ممە وە. لە کۆتاییداو لە ساڵیادی ڕۆژی شەھیدی شیوعیدا داوا لە سە رۆکی ئە نجومو نی وە زیران و پارتی دیموکراتی کوردستان ده كه م بریار بدە ن بۆ گیڕانە وە ی مافی خانە وادە ی ئە و شەھیدانە و چێتر بەردەوام نەبن بەرانبە ر ئەو غەدرەی لە خانەوادەی ئەو شەھیدانە دەکرێت و بۆچی دە بێت سەرجەم شەھیدانی برا کۆژی پارتی شە ھیدبن و ئەوانەی حزبی شیوعی شەھیدنەبن!
.gif)
د. هەردی مێد ئابوری سوڕانه‌وه یه‌كێكه له‌و چه‌مكانه‌ی له‌م ده‌یه‌ی دوایدا شوێن و پێگه‌یه‌كی گرنگی له زانسته كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كان به ده‌ستهێناوه. مه‌به‌ست له‌م چه‌مكه گوزارشت كردنه له ئابوریه‌ك كه ده‌یه‌وێت خاشاك، كاڵا و شمه‌كی فڕێدراو …سه‌ر له نوێ زیندوو بكاته‌وه و بیانخاته‌وه خزمه‌تی به‌كاربردن و جێگه‌ی سودی كۆمه‌ڵایه‌تی. له‌م یه‌ك دوو ده‌یه‌ی دوایی له خۆرئاوا، زۆرترین بابه‌ت و بڵاوكراوه له سه‌ر ئه‌م جۆره له ئابوری نوسراوه به شێوه‌یه‌ك كه ئه‌م فۆرمه له ئابوری توانیویه‌تی ببێته خودان گریمانه، مێتۆد، چه‌مك و زاراوه و گوزارشتی تایبه‌ت به خۆی. بۆ نمونه، ئه‌و كه‌سانه‌ی كه سه‌رقاڵی كۆكردنه‌وه‌ی خاشاك و شمه‌كه فڕێدراوه‌كانن به <هه‌ڵگره‌وه> ناویان ده‌بات و چالاكیه‌كانیشیان وه‌ك به‌شێك له ئابوری سوڕانه‌وه، هاوكات خزمه‌تكردن به ژینگه و پاراستنی له پیسبوون له قه‌ڵه‌م ده‌دات. لایه‌نگرانی ئابوری سوڕانه‌وه كاری هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی شمه‌كه فڕێدراوه‌كان، ریسكلاكردن و به‌كارهێنانه‌وه‌یان به هه‌وڵ و خه‌باتێكی گرنگ و به كه‌ڵك بۆ ژینگه و ئابوری ته‌ماشا ده‌كه‌ن. هه‌ر بۆیه، ورده ورده له زۆرێك له‌و وڵاتانه‌ی چالاكی هه‌ڵگرتنه‌وه و ریسكلاككردنی تێدایه هۆشیاری و گوتارێكی نوێ دروست ده‌بێت له به‌رژه‌وه‌ندی بكه‌ر و كاركه‌رانی ئه‌م بواره. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی ئابوری سوڕانه‌وه نه‌ك هه‌ر له ئه‌وروپا، به‌ڵكو له ئه‌فریقیا، رۆژهه‌ڵاتی ناوینش هێدی هێدی ده‌بێته سه‌كته‌رێكی چالاكی زیندوو و گرنگ. توركیا، میسر و چه‌نده‌ها وڵاتی دی ئه‌مڕۆ بونه‌ته خانه‌ی ئه‌م ئابوریه، به‌و پێیه‌ی بازاڕی تایبه‌ت، كارخانه‌ی تایبه‌ت، ده‌ستی كار، گوتار ژینگه‌یی… به ده‌وری ئه‌م فۆرمه له ئابوری تێیاندا دروست بووه. هاوكات، له زۆرێك له‌م وڵاتانه وێنا و روانگه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تیش له گۆڕاندان و خه‌ڵك به چاوێكی نزم و بێنرخه‌وه له‌و كه‌سانه ناڕوانن كه له‌م جواره سه‌كته‌رانه كار ده‌كه‌ن. به پێچه‌وانه‌وه، وه‌ك ژینگه‌پارێز و به بایه‌خ بۆ رزگاركردنی ژینگه و زه‌مینه‌ی شار له خاشاك هه‌ژماریان ده‌كه‌ن. له هه‌ندێ شوێنشدا، وه‌ك میسر بۆ نمونه، وه‌ك جێگره‌وه‌ی شاره‌وانی و ده‌وڵه‌ت له به‌رامبه‌ر ته‌حه‌دای زبڵ و خاشاك ته‌ماشا ده‌كرێن. مه‌به‌سته‌مه بڵێم گۆڕانێكی گرنگ له دیدی كۆمه‌ڵایه‌تی به‌رامبه‌ر به‌مان له ئارادایه. ئه‌م چالاكیه له هه‌رێمی كوردستانش به تایبه‌تی له ناوه‌ندی ساڵانی ١٩٩٠ كانه‌وه هه‌یه و به دیده‌كرێت. چالاكی هه‌ڵگرتنه‌وه‌ی قوتی، كاڵای پلاستیكی، فافۆن، مس، شوشه، تد له هه‌رێم به دوو قۆناغی جودادا تێپه‌ڕ ده‌بێت. له ١٩٩٠كانه‌وه تا ناوه‌ڕاستی ساڵانی ٢٠٠٠كان كۆی ئه‌م شمه‌ك و كاڵا كۆكراوانه ده‌برێنه ئێران و توركیا و له ناوه‌وه‌ی هه‌رێم نه بازاڕ، نه كارخانه، نه زانیاری پێویست به سودلێوه‌رگرتنه‌وه و ریسكلاكردنی نیه. وه‌لێ له دوای ئه‌م به‌رواره‌وه، هێدی هێدی بازاڕی تایبه‌ت، كارخانه و ورده بازرگان دروست ده‌بن به ده‌وری ئه‌م چالاكیه‌وه، هاوتا كولتوری ریسكلاكردنش ورده ورده خۆی به كوردستان ده‌كات و بڵاوده‌بێته‌وه. ئه‌مڕۆ، له زۆرێك له شار و شارۆچكه‌كانی كوردستان خه‌ڵكانێك سه‌رقاڵی كۆكردنه‌وه‌ی كاڵا و شمه‌كه فڕێدراوه‌كان و به ورده بازرگانه ناوخۆییه‌كانیان ده‌فرۆشنه‌وه، پاشان هه‌ر له كوردستانش هه‌وڵی ریسكلاكردنیان ده‌درێت. به‌ڵام، ئه‌مه به‌و مانایه‌ش نایات كه هێشتا ئه‌م شمه‌ك و كاڵایانه به بڕێكی زۆر نا‌برێنه ده‌ره‌وه‌ی كوردستان، به تایبه‌تی بۆ توركیا. سه‌ره‌ڕای زیادبوون و فراوانبوونی ئه‌م چالاكیه له هه‌رێم، زانیاریه به‌راییه‌كانم وا ده‌ریده‌خه‌ن كه هێشتا هۆشیاریه‌كی كۆمه‌ڵایه‌تی پێویست له به‌رامبه‌ر ئه‌م كاره به ته‌واوه‌تی دروست نه‌بووه و زۆرێك به كار و چالاكی نزم و بێنرخ له رووی كۆمه‌ڵایه‌تیه‌وه ته‌ماشای ده‌كه‌ن. به شێوه‌یه‌ك یه‌كێك له وانه‌ی ئه‌م كاره ده‌كات بۆی گێڕامه‌وه و ده‌ڵێت : <خه‌ڵك پێم ده‌ڵێین به‌م كاره‌وه به نیازی بچیت بۆ داوای ژن>. واته، هێشتا نه گوتارێكی ژینگه‌دۆستی و نه دیدێكی كۆمه‌ڵایه‌تی شه‌رعی به ده‌وری ئه‌م كاره‌وه دروست نه‌بوه، نه وه‌ك به‌شێكش له ئابوری سوڕانه‌وه ده‌ناسێنرێت. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی، ئه‌وه‌نده‌ی بزانم هێشتا هه‌ر خودیی ئابوری سورانه‌وه وه‌ك چه‌مك نه گه‌شتۆته هه‌رێم و هێشتا لێیبێئاگایان.
.gif)
كەمال محەمەد ئەگەر سەیرێكی شۆڕشی ڕۆشنبیری و فیكری ریشەیی و بەرفراوانی ئەوروپا بكەین ،بەر لەهەمو شتێك پێویستە بگوترێت كە پێشڕەوەكانی ئەو شۆڕشە زۆر باش ،ئایین و زانست و فەلسەفەو هونەرەكانی پێش خۆیان هەرس كردوە ،زۆر ئاشكرایە لەسەر بنەمای ئەم هەرس كردنە كۆمەكی خۆیان بۆ ئەو بوارە ئەنجامداوە ،هەروەها پێویستە ئەو راستییەش پەسەند بكرێت كە سەبارەت بە چۆنییەتی نزیكبونەوەی رۆشنبیرەكان لە حەقیقەتی كۆمەڵگای ئەوروپا كەمەودایەكی باشیان بریوەو لە بواری میتۆد و جێبەجێ كردنی دیموكراتی و ریفۆڕمی ڕۆشنگەرییەوە، لە ئەوروپای سەدەكانی ناوەراست پیاوانی ئاینی و كەنیسە هۆكاری ئەو دۆخە ناسەقامگیر و چینە بۆرژوازییە بون كاتێك لەگەڵ پیاوانی دەسەڵات وپاشاكاندا دەستیان هەبو لە جۆرێك لە خۆرافیات و كۆمەڵگایەكی دیماگۆژییانە ،بەڵام سەدەكانی دواتر لە ١٣ تاوەكو ١٨ كە بەسەردەمی رێنسانس ناسراوە بەهۆی ئەرك و بەرپرسیارێتی نوخبەیەك لە ڕۆشنیران و نوسەرانەوە توانی جوڵەیەكی نوێ بهێنێتە كایەوە تا سەدەی ١٩ كە بە سەردەمی رۆشنگەری و عاقڵمەندی هەژمار ئەكرێت .لە ئیتالیا ماكیاڤیلی روناكبیر و نوسەر لە تێزێكدا لە كتێبی میر بەداینەمۆی رۆشنگەری ئیتالی و پارێزەری پارچەبونی ئیتالی دێت ، شۆرشی رۆشنبیری دەستی پێ كرد،لە فەرەنسا و شۆڕشە یەك لە دوای یەكەكانی هەوڵ و ئەزمونەكانی گالیڵۆ و برۆنۆ و ئاراسمۆس و تۆماس مۆر ... هتد كەسایەتی و زانا هاوشێوەكانیان كاریگەری ئەوتۆیان هەبوە كە لە ناویاندا جان جاك ڕۆسۆ ئەبینرێت كەلە كتێبی پەیمانی كۆمەڵایەتی رۆسۆدا كە بە تێزی شۆڕشی ڕۆشنبیری دادەنرێت و وەك كتێبی ئینجیلی رۆشنگەری و عاقڵمەندی شۆرشەكانی فەرەنسا بەرز رائەگیرێت كە دواتر پروشكی ئەم شۆڕشە تا خۆرهەڵاتی ناوەراست دێت ،تا ئەو ڕادەی گەلانی ئەوروپا شانازی بە تێز و شۆڕشە ڕۆشنبیرییەكانی فەیلەسوف و نوسەرانیانەوە بكەن لێ ئێستاشدا ، لە هەرێمی كوردستانیش چەندین نوسەر و ڕۆشنبیر بونیان هەیە و هاتونەتە ئاراوە، بەڵام پرسیارەكە ئەوەیە ئایا ئەم چینە ڕۆشنبیرە لەكوێی كۆمەڵگا و سیسیتەمی سیاسی دەسەڵاتدارێتی و تەنانەت كایە كۆمەڵایەتییەكانیش توانیویانە جۆرێك لە ریفۆرم و ڕۆشنگەری بكەن و بتوانن كۆمەك بە راستینەی كۆمەڵگای ئەخلاقی و سیاسی بكەن ؟بەڵام كاتێك چینێك لەم ڕۆشنبیرو نوسەرانە پێگەو زانستیان و قەڵەمەكانیان بۆ دەسەڵات و سەرمایە بەكار هێناوە تا ئەو ڕادەیەی سەرمایەو دەسەڵاتیش زانست و نوخبەیەك لە رۆشنبیرەكانیان كردوە بە موڵكی خۆیان و كاریگەری ئەم هەڵوێستە پارادیمیانە لەسەر رۆشنبیری و بە تایبەت لەسەر كۆمەڵگاش وێرانكەر بوە ،ئەمەش كاتێك روئەدات ئەم چینە نوسەر و رۆشنبیرانەی كە سەربەدەسەڵاتن هەست بە هیچ ئەندێشەیەكی ئەخلاقی و رۆشنبیری بە مانا راستەقینەكەی ناكەن و هەمیشە ئەركییان جوانكردنی ناشریینیەكانی دەسەڵات بوە لە ڕێگەی دامەزراوە میدییایی و حیزبییەكانیانەوە، لە هەرێمی كوردستان حیزب دەستی بەسەر زانكۆ و ناوەندە زانستی و رۆشنبیرییەكان گرتوەو لە میانەی بیركردنەوە تەسكە حیزبییەكانیانەوە تەماشای سەرجەم دیاردەكانی زانست و رۆشنبیری ئەكرێت ،ئەمەش بەو واتایە دێت كە ئەو پارادایمە زانستیانە زۆر پێشتر لە زانستی سەردەم و كۆمەڵگاش داببرێن و ئەوانەشی كە تیایدا خەریكی زانست و مەعریفەن زیاتر لەناو دیدگای سەرمایەو دەسەڵاتی حیزبی دابێت بۆ ئەوەی رۆشنگەری و ریفۆرم نەبێتە بەرهەمی پەرەسەندنێكی رۆشنبیری وەها كە كۆمەڵگا لەئاستی شۆڕشدا بێت ،سەرەڕای ئەمانەش بەڵام نابێت تاكە تاكەی ئەو رۆشنبیرو قەڵەم بەدەستانەی دیكە بەرچاو نەگیرێت كە كەرامەتی رۆشنبیریی و دنیا بینی و پێگەكەیان پاراستوە و تاكە ئامانجیان بەرەوامكردنی هەبونی كۆمەڵگایەكی ڕۆشنبیر بوە لە پاراستن و گوزەرانیدا ، بەڵام بە هۆی ئەوەی كەم و ریزپەڕن و نەتوانراوە دەستگرتنە حیزبییەكان و دەسەڵات بەلاوە بنێین و جۆرێك لە شۆڕش بەرهەم بهێنن . بە درێژایی دەسەڵاتی جوت حیزب لە كوردستان لەرێگەی كڕینی نوخبەیەك لە نوسەران و رۆژنامەنوس و میدیاكار و رۆشنبیرەوە كۆمەڵگایەكی میدیاتیكیان بۆ خۆیان خوڵقاندوە و لە پێشخستنی پاوانەكانی فشار و چەوسانەوەی سەر كۆمەڵگا یارمەتیدەرێكی باشی هەردو حیزبی دەسەڵاتدار بون ئەمە ئەو خاڵەیە كە پێویستی دەركی پێ بكرێت كە زانست و پێنوسەكانیان بوە بە خودی دەسەڵات و لە ئامانجی دۆزینەوەو لێتوێژینەوەی پەیوەست بە راستینەی سیاسەت و كۆمەڵگا دابڕاون . لە دۆخێكی وەهادا لە هەرێمی كوردستان پێش هەمو شتێك ئەرك و بەرپرسیارێتی ڕۆشنبیران و نوسەرانە لە پێناو لەدەستنەدانی سەربەخۆیی ڕۆشنبیری و پاراستنی كەرامەتی خۆیانهەوڵی ڕۆشنبیری كۆمەڵگا بدەن و كارو خەبات و بۆچونەكانیان بە بەربەستكردن و وەستاندنی ئەم رەوشە بكەنە ئامانجی خۆیان و لە تەواوی هەوڵەكانیاندا هەم بەهەڵستكارێكی گرنگ بن و هەمیش پێنوس و رەخنەكانیان لە چوارچێوەی رەهەندی بەرخودان و بەگژداچونەوەی سیستەمە شكستخواردوەكەوە بێت ،ئەو كاتە تاكە تاكەی ئەو حەقیقەتە زێڕینانە ئەدۆزرێتەوە كە بە درێژایی دەسەڵات هەندێك لە نوسەرانی سەربەدەسەڵات ونیان كردوەو كەلێنی مەزن و هەڵدێریان خستۆتە نێوان دەسەڵات و كۆمەڵگای دیموكراتی عاقڵمەندەوە ،بۆ ئەوەی ناویان بە جوانی لە مێژوودا بمێنێتەوەو جێگای شانازی نەوەكانی داهاتووش بن
.gif)
كەمال رەئوف یەكێتی نیشتمانی گفتوگۆكان بەئاراستەی هەستانەوەی لەبەرامبەر پارتی دەبات بەرێوە. ناوەرۆكی گفتوگۆكان و پێداگری یەكێتی لەسەر گەرانەوەی هاوسەنگی و شەراكەتی راستەقینە، هەرچەندە ئیعترافێكی راشكاوانەی ئەو حزبەیە بە شكستی مامەڵەی پێشووی لەگەڵ پارتی، بەڵام ئەم دارەدارەی ئێستا دەیكات، پارتی توشی شۆك كردوە. پارتی بەنیاز بوو لەپێكهێنانی حكومەتی هەرێم، تۆڵەی 16ی ئۆكتۆبەرو شكستی وەرگرتنی پۆستی سەرۆككۆمار لەیەكێتی بكاتەوە، بەڵام بەپێچەوانەوە ئەوەی ئێستا وەك كارتی گوشار لەگفتوگۆكان بەدەست یەكێتییەوە هەر ئەو دوو خاڵەیە. پارتی دیموكرات چونكە بەهەڵە حساباتی زۆری لەسەر پرۆپارتییەكانی ناو یەكێتی كردبوو، هەروەها بەهۆی ئەوەی هەر لەسەرەتاوە بەهەڵە داشەكانی خۆی بۆ پێكهێنانی حكومەت و كارا كردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم جوڵاند، هەرچەندە لەدواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، جیاوازی نێوان كورسییەكانی پارتی و یەكێتی دوو هێندە زیاترە، كەچی لە گفتوگۆی پێكهێنانی حكومەت گیری بەدەست هاوپەیمانە دێرینەكەیەوە خواردوە و ناتوانێت بەئاسانی تەجاوزی بكات. هەڵەكانی ئیدارەو حوكمرانی كوردستان و دوركەوتنەوە و فراوان بوونی نێوان لایەنەكانی كوردستان، لۆژیكی گەرانەوەی بۆ بەغداد كردوەتە ئەمری واقیع، یەكخستنی تەعریفەی گورگی و رادەستكردنی حساباتی داهاتی فرۆكەخانەو سنورییەكان، مللدان بە رادەستكردنی نەوت بە عێراق و پشتبەستن بە پارەی بەغداد بۆ پێدانی موچە، ئەوانە بەشێك لەو شكۆیانە بوون كە پێشتر لایەنە دەسترۆیشتوەكان، شانازی نەتەوەیی و سیاسیان پێوە بەستبووەوە. ئێستا دوای زیاتر لە چوار مانگ هەڵبژاردن، شانازی ئەوەیە بتوانن پێكەوە حكومەت پێكبهێنن و كۆبوونەوەی پەرمان بكەن. شانازی ئەوەیە بتوانن لەگەڵ لایەنە عەرەبییەكان دانیشن و گفتوگۆ لەسەر كێشەكانیان بكەن، شانازی ئەوەیە لەناوچە كوردستانیە كێشە لەسەرەكان، هێزی پێشمەرگە چەند كیلۆمەترێك بەرنە پێشەوە بازگەی هاوبەش پێكبهێنن لەگەڵ هێزەكانی عێراق. پارتی تائێستا دەیەوێت سەبری ئەیوب پیشانی دارەدارەكەی یەكێتی بدات، ئەو تا ئەو خاڵە لەگەڵ یەكێتی دەچێتە پێشەوە، پارسەنگی حوكمرانیەكەی بۆ راگرێت، وەلی لە دوای 31 ئاب و گرتنەوەی هەولێر، پارتی بروای بەشەراكەتی هاوبەشی یەكێتی نەماوە، بۆیە ئێستا هەرێم گەراوەتەوە چوار گۆشەی یەكەم، یان دەبێ یەكێتی بەو بەشە رازی بێت كە پارتی بۆی دیاری دەكات، یان ئەوەتا دوو ئیدارەی لەبەردەرگایەو دەبێت پارتیش وەك ئەمری واقیع ئەو دۆخە تازەیە قبوڵ بكات.
.gif)
له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج تا ئێستا به‌شێك له گیراوه‌كانی دهۆك ، ئه‌وانه‌ی به گژ سته‌مكاری توركیادا چوونه‌وه ئازاد نه‌كراون ، ئازاد نه‌كردنی ئه‌وان به‌ر له‌وه‌ی بۆ هه‌ر كه‌س و لایه‌نێك مایه‌ی عه‌یبه‌و كێماسی بێت ، بۆ سه‌رۆكی حكومه‌ت كێماسیه ، سه‌رۆكی حكومه‌ت كه به پێی هه‌نگاوه‌كانی پێكهێنانی حكومه‌ت كه‌می ماوه تا ئه‌و شوێنه به جێبهێڵێت ، گه‌رچی ره‌نگه پۆستێكی باڵاتر وه‌ربگرێت ،له كۆتای ده‌سه‌ڵاته‌كه‌یدا گرتنی كۆمه‌ڵێك ئازادیخوازو چالاكوان بۆ ئه‌و نابێته مێژویه‌كی باش . هه‌واڵ و هه‌وڵی ئه‌وه‌ی ئازایخوازانی دهۆك له بری ئازادكردن ببرێن بۆ دێره‌لوك بۆ دادگای كردن جۆرێكه له ناشرینكردنی دادگاو ده‌سه‌ڵاتی دادوه‌ری له كوردستان و له‌مه‌شدا سه‌رۆكی حكومه‌ت ناكرێت بێده‌نگ بێت ، له كاتێكا ئه‌وانه‌ی گیراون هیچ تاوانێكی نیشتمانیان نه‌كردووه‌و داوای ئازادكردنی نیشتمانیان كردووه ده‌بوو له به‌رانبه‌ر ئه‌و كاره خه‌ڵاتكرابان . پێشتر ژماره‌یه‌كی زۆر له نوسه‌ر، رۆژنامه‌وان ، خه‌ڵكانی ئازادیخواز به به‌یاننامه‌یه‌ك داوای ئازادكردنی ئه‌و گیراوانه‌یان كرد، ده‌بوو سه‌رۆكی حكومه‌ت له گه‌ڵ بڵاوكردنه‌وه‌ی به‌یاننامه‌كه‌دا ئه‌وانی به‌ردابا ، لانی كه‌م بۆ رێزگرتن له وشه‌و قه‌ڵه‌م و ئازادی ، ئێستاش باشتره به‌ر له‌وه‌ی حكومه‌ت چێبێت ئه‌و كاره بكات و ئه‌و كۆمه‌ڵه خه‌ڵكه به بڕیارێك ئازاد بكات . له راستیدا له كوردستان و دهۆك و بادینان به تایبه‌ت ، رای گشتی به ئاسانی دروست نابێت و له‌مپه‌ری زۆرله‌به‌رده‌م دروستبوونیدا هه‌یه ، ده‌نا ده‌بوو ئیستا له ژێر فشاری رای گشتیدا ئه‌وان ئازاد كرابان ، به باوه‌ڕی من زه‌مینه ره‌خساندن بۆ دروستبوونی رای گشتی ده‌بێته روویه‌كی دیموكراسیانه‌ی ده‌سه‌ڵاتی كوردی . ده‌بوو سه‌رۆكی حكومه‌ت بۆ پاڵپشتی ده‌سه‌ڵات و هه‌نگاوه‌كانی له رابردودا زۆر پشتگیری رای گشتی و ئازادیخوازانی كردبا به‌مه‌ش ئه‌و به جۆرێكی تر ده‌چووه دیرۆكه‌وه . ناكرێت سه‌رۆكی حكومه‌ت به‌وه رازی بێت له به‌ر خاتری وڵاتێكی داگیركه‌ر هاوڵاتیه‌كانی بكرێنه زیندانه‌وه‌و ئازار بدرێن ،ئاخۆ كاتی ئه‌وه نیه چیرۆكی شالیت سه‌ربازه ئیسرائیلیه‌كه به بیر نێچیرڤان بارزانی بێنینه‌وه ، ئه‌وه‌ی ده‌وڵه‌ت له پێناویدا هه‌موو شتێكی كرد له كاتێكا ئه‌و سه‌رباز بوو ، ئایه توركیا رێگه به‌وه ده‌دا دوو هاوڵاتی تورك له‌سه‌ر ناڕه‌زای ده‌ربڕین له هه‌ولێر بگیرێن.
.gif)
دانا مەنمی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان له دوای وه‌فاتی تاڵه‌بانییه‌وه رۆلێكی لاوازی له‌ناومانۆڕی پرۆسه‌ی سیاسی له هه‌رێمی كوردستان و له‌عێراق هه‌یه و خاوه‌نی یه‌ك گوتارو یه‌كبڕیار نییه ، یه‌كێتی له هه‌رێمی كوردستاندا له‌ناو ناوه‌ندی بڕیارو و دیپلۆماسی هه‌ریمایه‌تی و نێوده‌وڵه‌تی دا هیچ ڕۆڵ و نوێنه‌رایه‌تییه‌كی نییه ، جگه له‌وه‌ی له ئه‌نجومه‌نی ئاسایشی هه‌ریمیش بێخه‌به‌ره‌و ناشزانێت داهاتی هه‌رێم چی لێده‌كرێت و چۆن خه‌رجده‌كرێن و له خزمه‌تی كێ دایه ! به‌ڵام باش ئاگاداره داهاتی ئه‌م هه‌رێمه له گیرفانی كێدایه ! سه‌رباری كێشه ناوخۆییه‌كانی یه‌كێتی كه دوای ٤٦ ساڵ هێشتا بێ سكرتێر ماوه‌ته‌وه‌و به‌هۆی ململانێی باڵه‌كانی ناوخۆوه نه‌یتوانیوه كۆنگره ببه‌ستێت و سكرتێرێكی نوێ بۆ خۆی هه‌ڵبژێریت و ماڵه گه‌وره له فره‌كویغای ڕزگار بكات! یه‌كێتی ئێستا هێزێكی پارچەپارچەی پڕ ناكۆكیی و پڕ ململانێ و ئیسك شكاندنی یه‌كتره‌و دوژمن به خۆخۆشكردنه ، ئه‌مه نه‌سیاسه‌ته نه قازانجی یه‌كێتیی نیشتیمانیش له‌وه‌دایه كه‌به‌م شێوه‌یه ململانێ ناوخۆییه‌كان به‌رده‌وام بێت ،سودو قازانجی شه‌خسی به‌رژه‌وه‌ندی یه‌كێتییه‌كانی له‌ناو یه‌كێتی دا كردووه‌ته قوربانی چه‌ند پشكێكی خاوه‌ن كۆمپانیا كه قازانجی زیاتر بۆ خاوه‌نباڵ و خاوه‌ن كۆمپانیاكان ده‌سته‌به‌ر ده‌كات دوور له به‌رپرسیاره‌تی ئه‌خلاقی و ئینسانی و سیاسی ، هه‌رچی باڵه‌كانی ناو یه‌كێتیشه وه‌كو داشه هاره گۆشت و خوێنی یه‌كێتییه‌كانیان مژیووه و خۆیان له‌به‌رپرسیاره‌تی مێژووی ئه‌خلاقی سیاسی حزبه‌كه‌یان دزیووه‌ته‌وه. تاڵه‌بانی ساڵی ۲۰۱۰ له كۆبونه‌وه‌یه‌كیدا له‌گه‌ڵ یه‌كێتی ژنانی حیزبه‌كه‌یدا گووتی :" موژده‌تان ده‌ده‌مێ له‌مه‌ودوا ژنان ڕۆڵیان له سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی دا ده‌بێت و به‌شداریش ده‌بن له ناوه‌ندی بڕیاردا ". ئه‌و قسه‌یه‌ی تاڵه‌بانی له كاتێكدا بوو كه ته‌ندروست بوو بۆخۆیشی له ژیاندا مابوو ،كه‌س له وجودی تاڵه‌بانیدا نه‌یتوانیوه كه‌سایه‌تی كاریزمایه‌تی تێپه‌رێنێت ،ئیستا یه‌كێتی ئه‌یه‌وێت بێ تاڵه‌بانی له شكڵدا داهێنانێكی وه‌كو ئه‌وه‌ی تاڵه‌بانی بكات ،به‌ڵام ده‌ستی نییه گۆچانه‌كه بگرێت و قاچیشی نییه هه‌نگاو به هه‌نگاو ئه‌و داهێنانه ئه‌نجام بدات ،چونكه هێشتا باڵه‌كان رێكنه‌كه‌وتون له‌سه‌ر ژنێك بۆ وه‌رگرتنی پۆستی سه‌رۆكی په‌رله‌مانی كوردستان ،ململانێی باڵه‌كانی ناوخۆی یه‌كێتی په‌یوه‌ندی ڕاسته‌وخۆی به كاندیدكردنی (رێواس قایه‌ق و بێگه‌رد تاڵه‌بانی) یه‌وه هه‌یه كه ئه‌مه شه‌ڕی چاره‌نووسی باڵه‌كانه له پێناو قازانج و مه‌سڵه‌حه‌تی شه‌خسی ،نه‌ك شه‌ڕی چاره‌نووسی یه‌كێتی له پێناو سودو قازانجی گشتی دا ، هه‌ربۆیه‌شه باڵه‌كان وه‌كو داشه هاره بیر له شكاندنی ده‌ستی یه‌كتر ده‌كه‌نه‌وه نه‌ك بیر له ده‌ستخستنه ناو ده‌ستی یه‌كتر ... هیزیش هه‌رله یه‌كگرتندایه . ململانێكانی ناوخۆی یه‌كیتی و ململانێكانی یه‌كێتی و گۆڕان له‌گه‌ڵ یه‌كتر بووه هۆی په‌راوێزخستنی ناوچه‌كه‌و جێنفوزی خۆیان و هه‌م یه‌كێتی و هه‌میش بزوتنه‌وه‌ی گۆران هه‌ڵگری ده‌ردێكن كه ده‌رمانه‌كه‌یشی له هه‌ناوی خۆیاندایه خۆیان ئه‌توانن تیماری برینه‌كانی خۆیان بكه‌ن ، بۆیه گرنگه یه‌كێتی و گۆران لێكتێگه‌یشتنی ده‌باشان زیندوو بكه‌نه‌وه‌و به‌ره‌یه‌كی یه‌كگرتوو پێكبهێنن، خۆئه‌گه‌رنا هه‌ژموونی پارتی دیموكرات به‌سه‌ر یه‌كێتی و گۆراندا زاڵ ده‌بێت و له‌وه زیاتر بچوكتر ده‌بنه‌وه ، ئه‌ركی گۆران و یه‌كێتی یه كه پرده رووخاوه‌كه‌ی نێوانیان بنیات بنێینه‌وه. بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له كابینه‌ی هه‌شته‌می حكومه‌تی هه‌رێمدا دووچاری پاشه‌كشه‌ی گه‌وره‌بوو،ته‌جروبه‌یه‌كی تاڵی له‌گه‌ڵ پارتی دیموكرات هه‌یه گرنگه ئه‌م هه‌ڵه‌یه دوباره نه‌كاته‌وه‌و گه‌وره‌تر له پۆست و پله بیر بكاته‌وه‌و داوای به‌شداری و شه‌راكه‌تی ڕاسته‌قینه له واقیعی حاڵـدا بكات ،هه‌رچه‌نده بزوتنه‌وه‌ی گۆران له دوای وه‌فاتی نه‌وشیروان مسته‌فا دامركایه‌وه و به‌هه‌مان ده‌ردی یه‌كێتی چوو و له هه‌ڵبژاردنه‌كانی ۱۲ـی ئایاری ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق و ۲۵ـی ئه‌یلولی په‌رله‌مانی كوردستانیشدا پاشه‌كشه‌یان كرد ، هەڵبژاردنه‌كانی ۱۲ـی ئایار مەتەڵێکی سیاسیی قووڵە و کۆمەڵێک دەرهاویشتەی سەیروسەمەرەی لێکەوتووەتەوە، لە بەغداد سۆپه‌رمانەکانی شەڕی داعش دۆڕان و ناڕازییەکانی شەقام بوونە براوەی هەڵبژاردن، بەڵام لە هەرێمی کوردستان پێچه‌وانه بوویه‌وه ئه‌و هێزانه‌ی کە خاوەن چەک وكێڵگه‌ی نه‌وت و خاك و خه‌ڵكیان فرۆشت و دژی ناڕەزایەتییەکانی شەقام داوا ڕه‌واكانی خه‌ڵك بوون،ئه‌و هێزانه‌ی خیانه‌تیان كردو خه‌ڵكیان برسی كرد، براوە بوون و هێزەکانی شەقام به‌ره‌ی خه‌لكیش توشی شکستی قووڵ بوون!
هاوكار حسێن رۆژ نیە هەر لەم فەیسبوکەوە چەندین ریکلام نەبینم لەبارەی چاپکردنی دواین "کتێبم". جا لەهەر شوێنێک کتێب بەو چەشنە و بەو کواڵێتیە نزمە پەڵەیدا، لەوێ وشکەساڵی مەعریفەیە. لەهەر شوێنێک زۆرینە دەستی دایە شیعر نوسین و کتێب نوسین، لەوێ زۆرترین بەتاڵە هەیە. بۆخۆم هەبونی کتێبم لە نان پێ گرنگترە، بەڵام کتێب نوسین ئیشی کێیە؟ ئاخر خەڵک دەزانم، خۆڵڕێژێک قسەی بازاڕی لەناو چەند لاپەڕەیەکدا هەڕشتوە و ناوی لێناوە کتێب. خاوەنی کتێب پێدەزانم، پێی بڵێن: تەبەقێک هێلکە بەکاڵی هەڵدەقوڕێنی یان کتێبەکەی خۆت دەخوێنیتەوە؟ دوورنیە بە بژاردەی یەکەم رازیبێت. یان کابرا شەش مانگ بۆ کرێکاری چووە بۆ ئێران، دوای گەڕانەوەی دەستیکردوە بە تەرجەمەکردنی فەلسەفەی هیگڵ و کارڵ مارکس. دوو هۆکاری سەرەکی شک دەبەم بۆ ئەمە: یەکەم، وەزارەتێک هەیە بەناوی رۆشنبیری، ئەوەی بەئیشی خۆی نازانێت ئەرکە رۆشنبیریەکەیەتی، لەژێر ناوی ئازادی رادەربڕیندا، رێگەیداوە بازاڕ پڕبکرێت لە وڕێنە. ئاخر ئازادی و بێسەروبەری هێڵێکی زۆر کاڵ جیایان دەکاتەوە، ئەگەر دەزگایەک نەبێت بۆ کۆنترۆڵکردنی کواڵێتی، ئەوا بەرۆژی روناک بێسەروبەریی دەتوانێت لاقەی ئازادیەکەت بۆ بکات، وەک ئەوەی ئێستا دەگوزەرێت. دووەم، جا هەر ئەوەندەی بێسەروبەریی ئیشی خۆیکرد، ئینجا سەرەی کاکی نوسەرە. ئەمیش دەستدەکات بەلاقەکردنی زمان، زانیاری، شعیر، وەرگێڕان، رۆمان، چیرۆک، ئیتیک، بەرپرسیارێتی.....هتد. چونکە لەبنەڕەتدا ئامانجەکەی نوسینی کتێب نیە، بەڵکو هەبونی کتێبە. واتا ئەویش دەیەوێت لەسەر بنەمای "ماڵی زیادە سەر ناشکێنێت"، وەک فڵان کتێبی هەبێت، جا چۆنە و چی تێدایە کێشەی خوێنەرە نەک هی نوسەر. لەکاتێکدا کتێب نوسینیش وەک پیشەی ئەندازیاری، پزیشکی، دارتاشی، وێنەکێشان و میوزیک، رەنجکێشان و خۆتەرخانکردن و بنکۆڵکردنی وردی گەرەکە، وەک چۆن چەند نوسەرێکیشمان هەن کە بەم رۆحیەتەوە خەریکن.
.gif)
سامانـی وەستا بەکـر بڕیارێکی درەنگ وەختی وەزارەتی ناوخۆ سەبارەت بە قەدەغەکردنی چەکی قورس و دەستکردپێکردنی ھەڵمەتی کۆکردنەوەی ئەو جۆرە چەکانە ھەروەک ئەوەی کە باوە شەقامی لە نێوان پشتگیر و دژ وە دەستخۆشیکەر و ڕەخنەگرا دابەش کردووە. خۆ ئەگەر لە بڕیارەکە ووردبیتەوە ھەست بە سیاسی بوونی ئەکرێ، ئاخر چەک ھەر چەکە و ھەمووشی بۆ کوشتنی مرۆڤەکان دروست کراون ئیتر قورس و سوک و گەورەو بچوک بەواتای چی!؟ نەبیستراوە مرۆڤێک بە فیشەکی دەمانچە گیان لەدەست نەیاو بەناچاری ئەبێ تۆپی پێوەنرێ! یان چەکی گەورە مەترسیدارترە لە سەرژیانی ھاوڵاتی لە چەکی بچوک! ئاخر ھێندەی مرۆڤەکان لەناو خێزان و خێڵ و کۆمەڵگەی جیھانی سێھەمدا ئەبنە قوربانی ڕق ق کینەو تۆڵەکردنەوەی ھەڵگرانی چەکی بچوک ڕوبعی ئەوە یان تا ئاستی دەگمەن بوون نەبوونەتە قوربانی چەکە گەورە و قورسەکان. لێرەوە ئەگەیتە ئەو بڕوایەی کە دەرکردنی جۆرە بڕیارێک لەم جۆرە لە وەزارەتی ناخۆوە ھەناسەیەکی سیاسی پێوە دیارە و خاترگرتنێکی زۆری تیابەدی ئەکرێ چونکوم تا ئێستاش لەکاتی ھەڵمەتی ھەڵبژاردنەکانا ھەردوو پارتی دەسەڵاتدار لەبری نامیلکەی بەڵێن و پەیمان و ڕێفۆرم بڵاوکردنەوە چەک دابەش ئەکەن بۆ کڕینی دەنگی عەشیرەت و خێڵ و بنەماڵەو کەسانی ناسراوی سەربازی و گەنجانی کاڵ فام. ئاخر چیتر لەوە ئاسانتر بوو کە بڕیارەکە گشتگیر بوایەو ھەموو جۆرە چەکێک و کۆی چەكھەڵگرانی بگرتایەتەوە و ڕێگەی بۆ ھیچ پاساو ڕوونکردنەوە و ئاسانکردنێک بۆ بەکارھێنانی ئەم داھێنانە مرۆڤ کوژە نەھێشتایەتەوە، ھەڵبەتە لە ڕۆژئاواش بە ھەندێ ھۆکاری پەسەندو قبوڵ کراو خەڵکانێکی زۆر کەم ھەن کە مۆڵەتی چەک ھەڵگرتنیان ھەیە بەڵام بە شاراوەی نەک بە ئاشکرا بە جۆرێک کە ببێتە تێکدانی زەوق و مەزاجی خەڵکی. لەڕاستیا خۆ ئەوەی کە یاساغ و خەتەرە و ھەڕەشەیە لەسەر ژیانی مرۆڤەکان تەنھا چەکی جۆراو جۆر نیە بەڵکو ئەوەی کە کێشەیە خودی بەکارھێنەرەکەو تێگەشتنێتی بۆ ھێزو ماف و ڕووبەڕووبوونەوەو گفتوگۆو ھەڵچوون و وەڵامدانەوەی ھێرشی زووبان و تێگەشتن و تێڕوانین لە شەرەف و خۆ بە خاوەنکردنی ڕەگەزی مێینەو چۆنیەتی دامرکانەوەی تووڕەی و قودرەتی خۆ کۆنتڕۆڵ کردن و دانبەخۆداگرت بە واتایەکی تر ئاستی تێگەشتوویی و بیرڕۆشنی و دنیابنی کەسی چەک ھەڵگر ھەڕەشە دروست ئەکات نەک خودی چەکەکە چونکە چەک ئامێرێکی مردووە و بەکارھێنەر بڕیاری جوڵەو کەوتنەکاری ئەدات. ئەگەر بە لۆژیک تەماشای بابەتەکە بکرێ ھەموو ماڵێک چەقۆو چەند لیترێک نەوت و شقارتەو چەرخ و گوێزان و کارەبای تیایە و لە بازاڕدا بە ئاسانی دەرمانی بەسەرچوو کڤالیتی نزم و ژەھراوی بوو دەستئەکوێ. دیاردەی گڕگرتن بەھۆی خراپی جۆری کڤالیتی نەوت و نەپاڵاوتنی بە شێوەیەک کە ھاوتای ستاندەرە جیھانیەکان بێت و خراپ بەکارھێنانی نەوت لەلایەن خودی مرۆڤەکان لەکاتی ھەڵچوون و ھەرەسدا. خراپی شەقامەکان و نەبوونی ھێما و یاساکانی ھاتووچۆو تیژڕەوی شۆفێرەکان و گوێنەدانی شۆفێر بە ژیانی خۆی و شۆفێران و خەڵکانی پیادەو ئاژەڵ و سروشت. ژەهراوی بوونی مێشکی تاکەکانی کۆمەڵگە بە خەبەری خراپ و دژ و ناڕاست و بێ بنەماو سەرچاوەی دیار و دوور لە ئتنیکی کاری ڕۆژنامەوانی کە ڕۆژانە لە مێدیای جیاجیاوە بڵاوئەکرێنەوە و کاریگەری نێگەتیڤ لەسەر ڕەفتارو هەڵس وکەوتی تاکەکانی کۆمەڵگە دروست ئەکەن و سەرەنجام خیتامێکی خراپی لێئەکەوێتەوە. بەکارهێنانی نازانستی و زیادەڕەوی کردن و بابەتی زۆرو بۆر لە تۆڕەکۆمەڵایەتیەکان کە ئەمەیان خودی مرۆڤەکان لێی بەرپرسیارن، ئاخر لە ڕاستیا ئەمڕۆ بەواتا تەقلیدیەکەی شتێک نەماوە بەناوی کۆمەڵگەوە بەڵکو ئەوەی هەیە (فەیس کۆمەڵ)ە، ئینستا و سناپ، توویت...هتد کاتێ مرۆڤەکان بە کلیکێک بلیتێکی ئەو دنیا بێ بنە ئەبڕن لەماوەی چەند خولەکێکا تەواو مەزاجی کەسەکان سەروبن ئەبێ ئەگەر خودی خۆت سنور بۆ بەکارهێنان دانەنێی. نزیکی ناوچە پیشەسازی و کارگە گەورەو بچوکە بەرھەم ھێنەکان و نەبوونی فیلتەر بۆ دوكەڵ کێشەکان و پانتایەکی ستاندارد لە سەوزای و کەمی درەخت و ڕێپێدان بە بەکارھێنانی ٪٩٠ زەوی بۆ دروستکردنی خانووبەرە ئەمانەو چەندین بابەتیتر کە نەک بە یاسا ڕێگری لێنەکراوە بەڵکو ئاسانکاریشی بۆ کراوە کە کۆی ھەموو ئەوانەی لەسەرەوە ناویان ھێنراوە ئەگەر ھێندەی چەک ڕاستەوخۆ ھەڕەشەنەبن لەسەر ژیانی مرۆڤەکان ئەوا لەماوەی درێژخایەنا ھێندەی چەک و زیاتریش ئەبنە ھەڕەشە. کەواتە وێڕای دەستخۆشێ لە وەزارەتی ناوخۆ بۆ ئەو بڕیارە زۆر درەنگ کەوتووەی بەڵام گرنگتر ئەوەیە کە حکومەت لەڕێی وەزارەتی ڕۆشنیری دەزگاکانی و پیشەسازی و بەڕیوبەرایەتی ھاوتوچۆ و ژینگە...ھتد ساڵانە چەندین جار ھەڵمەتی ھۆشیارکردنەوە بکات و زانیاری تەواو لەسەر خراپ بەکارھێنانی ھەریەک لەوانەی لەسەرەوە و چەندین بابەتی تریش بڵاوبکاتەوە چونکە کاتێک کۆمەڵگە ھۆشیاربێ چەکەکان خۆیان بێدەنگ و پەراوێز ئەبن. سامانی وەستا بەکر
هێمن مەحمود (بۆ ئەوانەی دەیانەوێت بزانن کەمپەکانی ئەڵمانیا چۆنە..؟) خۆکوشتنی گەنجێکی کوردی رۆژهەڵات بەناوی (فاروق ) لەدوو ڕۆژی رابووردوودا بو بەسەردێڕی زۆربەی راگەیاندنە کوردییەکان و هەواڵێکی ناخۆش و خەمناکبوو. بۆ ئەوانەی ئەزمونیان لەگەڵ کەمپەکانی پەنابەراندا نیە لە ئەوروپا بەگشتی و بەتایبەت کەمپەکانی ئەڵمانیا لەئێستادا، حەزدەکەم چەند سەرە قەڵەمێک بخەمە روو بەتایبەت لەئێستادا من خۆم (سێ مانگ) زیاترە لەکەمپێکدام و دیاریش نیە تا چەندێکی تر تیایدا دەمێنمەوە. سەرەتا هەر پەنابەرێک کە دێتە ئەڵمانیا خۆی تەسلیم دەکات، کاتی دەیخەنە کەمپێکەوە، کەمپەکان لە شارێکەوە بۆ شارێکی تر دەگۆڕێت، هەیانە تارادەیەک باشترەو هەشیانە باش نیە. کەمپەکان جۆرەها مرۆڤ و نەتەوەی تیایە، هاتوچۆکردن و چونەدەرەوە تیایاندا نیمچە ئازادە. کۆمەڵە باڵەخانەیەکە زۆرجار کوردو کورد، عەرەب و عەرەب، کوردو عەرەب، فارس و فارس، فارس و کورد پێکەوە لەژورێکدان، بەڵام چێشتخانەو تەوالێت وحەمام جەماعیە بۆ هەموو پەنابەرەکانە. هەفتانە بڕە پارەیەکی مەمرەو مەژیت پێدەدەن کە تا 34 یۆرۆ دەڕوات لەهەندێ کەمپدا. خواردنەکانیان ئەوروپییەو رۆژهەڵاتی وەکخۆمان حەزی لێناکەین. دوای مانەوە بۆ ماوەی 20 رۆژ تا 30 رۆڕ چاوپێکەوتنی کەیست لەگەڵ دەکرێت و دواتر بۆ کەمپێکی تر دەگوازرێیتەوە. لێرە لەم کەمپی دووەمە، تاڕادەیەک لەکەمپی یەکەم پاکوپوختەیەو کاروبارەکانیش ڕێک وپێک دەڕوات. لێرە ئەگەر پەنجه مۆری وڵاتێکی تری ئەوروپیت هەبێت لانی کەم 6 مانگ دەمێنیتەوەو دواتر دەتنێرنەوە بۆ ئەو وڵاتە (جگە لە پەنجە مۆری یۆنان کە تا 4 مانگ دەتهێڵنەوەو دواتر پەنجەمۆرەکە دەشکێت و دیپۆرت ناکرێیتەوە). لێرەش کوردو کورد گ، عەرەب و عەرەب، یان فارس و فارس یان بەتێکەڵاوی پێکەوەن، ئەفریقیەکانیش خۆیان پێکەوەن و لەژورەکاندا تێکەڵاوی سپی پێست ناکرێن. بڕی پارەی هەفتانەش هەر ئەو بڕەیە کە پێشوتر نوسیومە، خواردنیش تاڕادەیەک باشترە و سێ ژەمە خواردن دەدرێت، بەڵام لێرە تۆ دەتوانی خۆت خواردن بۆ خۆت دروستبکەیت. لێرە لەم کەمپەدا ئەوەی پەنابەران بێتاقەت دەکات دواکەوتنی وەڵامدانەوەی کەیسەکان و بونی پەنجە مۆرە، ئینجا لەهەموشی ناخۆشتر گواستنەوەیه بۆ گوندە دورە دەستەکان. بەشێکی زۆری پەنابەران دوای وەرگرتنی وەڵام یاخود شکاندنی پەنجە مۆرەکانیان دوردەخرێنەوە بۆ ئەو گوندو لادێیانەی کە زۆر دورن لەشارەکانە. زۆرینەی پەنابەران حەزدەکەن بخرێنە شارەکانەوە بۆ ئەوەی بتوانن کاربکەن، بەڵام کاتێک دوردەخرێنەوە بۆ گوندەکان ناتوانن بێنەوە شارەکان بە ئاسانی و کاربکەن بۆیە پەنابەرێکی زۆر دوای ئەوەی دەخرێنە گوندەکانەوە یان خۆیان دیپۆرتدەکەنەوە یان ئەڵمانیا جێدەهێڵن. گرفتێکی تری ئەم جۆرە کەمپانە ئەوەیە لەشارەکان دورن و لەشوێنی دورەدەستدان و مانەوە بۆماوەی 6 مانگ لەو شوێنانەدا پەنابەران توشی نائومێدی دەکات، ئەمە جگە لەوەی ڕۆژانەو بەدرێژایی 6مانگ تۆ چاوەڕوانی پۆستێکی بۆت بێت و تیایدا چارەنوسی دیاریکردبیت کە ئایا تۆ مافی مانەوەت هەیە لەئەڵمانیا یاخود نا..؟ ئەم چاوەڕوانیەش کوشندەترین کاتی کەمپەکانە و پەنابەر نائومێد دەکات. بەکورتیەکەی و بەکوردییەکی، مانەوە لەم کەمپانەدا توانا و تەحەمولێکی زۆری دەوێت، بەتایبەت بۆ کوردو عێراقی، چونکە ئێستا کوردو عێراقی و تارادەیەکیش کوردی رۆژهەڵات گەر کەیسی زۆر زۆر بەهێزت نەبێ مافی مانەوە وەرناگریت و یان دیپۆرت دەکرێیتەوە یاخود بۆ گوندێکی دوورە دەست دوردەخرێیتەوە بۆ چەند ساڵ..؟ مەگەر خودا خۆی بزانێت.
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
