كەمال جۆمانی  لە ماوەی حوکمڕانیی نێچیرڤان بارزانییدا، هەرێمی کوردستانی عێڕاق توشی دەیان و سەدان قەیران بۆتەوە، بارزانیی حکومەت بەجێدەهێڵێت لەگەڵ دەیان قەیرانی چارەسەرنەکراو. بارزانیی و جێگرەکەی قوباد تاڵەبانیی، لە ماوەی پێنج ساڵی رابردودا یەک کێشەی جدییان چارەسەرنەکردوە، بەڵام هۆکاری دەیان قەیرانی چارەسەرنەکراون. هەمو کێشەکانیش دەگێڕنەوە بۆ هاتنی ئاوارە و پەنابەری زۆر، دابەزینی نرخی نەوت، بڕینی بودجە لەلایەن حکومەتی ناوەندیی و شەڕی داعش. کاتێک حەیدەر ئەل-عەبادیی حکومەتی لە نوری ئەل-مالیکیی وەرگرت، دۆخی سیاسیی، ئابوریی و عەسکەریی و ئەمنیی عێڕاق لە هەرێمی کوردستان خراپتر بو باشتر نەبو، بەڵام ئەل-عەبادیی توانی عێڕاقێکی شکستخواردوی دۆڕاو و داگیرکراو لەلایەن داعش، بگێڕێتەوە سەر خۆیی. توانی ملبداتە بەر زۆر لە کێشەکانی عێڕاق و عێڕاق لە شکستی تەواوەتیی رزگاربکات. ئەگەر ئەل-مالیکیی وەک سەرۆک وەزیران بمابایەوە، ئەگەری هەبو کێشەکانی عێڕاق لە ئێستادا سێ ئەوەندە بوان.  ئێستا بارزانیی سەرۆکایەتیی حکومەت جێدەهێڵێت و تاڵەبانیی وەک جێگری مەسڕوڕ بارزانیی بەردەوام دەبێت.  بەگوێرەی هەفتەنامەی وشەی سەر بە پارتیی، لە سێ ساڵی رابردودا تەنها لە زانکۆکانی کوردستان ٨٨،٥٨٥ خوێندکار دەرچونە. لەو ژمارەیە، تەنها ٩٤٦٠ دەرچو کاریان دۆزیوەتەوە. واتا نزیکەی ٨٠ هەزار تەنها دەرچوی بێکار لە ماوەی ئەو سێ ساڵەدا هەیە.  قەیرانی بێکاریی یەکێکە لە قەیرانە گەورەکان. خۆشبەختیی ئێمە ئەوەیە هێشتا کۆمەڵگایەکمان هەیە خێزان هاوکاریی یەکتر دەکات، ئەگەرنا بێماڵ/هۆملێس لە کوردستان دەبوە دیاردەیەکی گەورە، رێژەی تاوان دەیان هێندە بەرزدەبوەوە، کێشە کۆمەڵایەتیی و ئەمنییەکان زۆر زیاتر دەبون. بارزانی و تاڵەبانی تەنها پاساو بۆ شکستەکانیان دەهێننەوە، وەک ئێمەش گلەیی لە دۆخی قەیراناویی دەکەن. تەنانەت مێرولەش حیسابی زستان دەکات و پاشەکەوت دەکات، کەچی بارزانیی و تاڵەبانیی بیریان نەبو حکومەت دەبێت پاشەکەوتێکی هەبێت بۆ رۆژی تەنگانە. بە هۆی ئاوارە و پەناهەندەکانەوە دۆخی کوردستان خراپ نەبو، بەڵکو ئاوارە و پەناهەندەکان خێر و بەرەکەت بون بۆ کوردستان بۆ راکێشانی فەندی نێودەوڵەتیی و عێڕاقیی، ئەمە جگە لەوەی زۆر لە دەوڵەمەندانی عێڕاق هاتنە کوردستان و بزنسیان دەستپێکرد و پارەی زۆر هاتە ناو بازاڕی کوردستان. شەڕی داعش دیسان وای کرد کۆمەڵگای نێودەوڵەتیی هاوکاریی کوردستان بکات نەک شەڕەکە ببێتە هۆی دروستبونی قەیران.  ئەوەی هەیە لە کوردستاندا قەیرانی ئیدارە و عەقڵە، قەیرانی دەوڵەتداریی و حکومڕانییە، قەیرانی گەندەڵییە. ئەوە دابەزینی نرخی نەوت و شەڕی داعش و ئاوارە و پەنابەرەکان نەبو هەرێمی توشی قەیران کرد، ئەوە چەتەگەرایی ئابوریی و دارایی حکومەتی هەرێم و یەکێتیی و پارتیی بو، ئەوە ساویلکەیی تاڵەبانیی بەرانبەر بە ریفۆرم و گەندەڵیی کەڵەکەبوی حوکمڕانیی ٢٠ ساڵی بارزانیی بو.  ئێستا بارزانی و تاڵەبانی ئەو کابینەیە جێدەهێڵن، لەگەڵیشیدا حکومەتێکی قەرزدار و شکستخواردو لە هەمو بوارەکان، تەنها لە بواری گەندەڵیی نەبێت. ئەوەی جیی کارەساتترە، هەر ئەوە نییە کە لە ٢٨ ساڵی رابردودا رویداوە، ئەوەیە کە حکومەتەکەی مەسڕوڕ بارزانیی و قوباد تاڵەبانیی نەک بۆ ٢٨ ساڵی داهاتو پڕۆژەیان نییە، تەنانەت بۆ ٢٨ رۆژی یەکەمی حکومەتەکەشیان پڕۆژەیان نییە.

كامیار سابیر هەندێ گەنج و دۆست لە گۆڕان، دەپرسن، بۆچی شتێک لەسەر ئاڵتەرناتیڤی بەکانتۆنکردنی سلێمانیی، نانووسم؟ راستییەکەی کەم نووسەر وەکو من، بە وردیی و بە درێژیی، قسەی لەسەر ئەم باسە کردووە. ئەوسای لەسەر ئەم پرسەم دەنووسی، شەپۆلی تەخوینکردن لە لووتکەدا بوو. حەماسی دەوڵەتی کوردیی لەوپەڕی گەرموگوڕییدا بوو، زۆر تەنیاباڵ بووم، بەڵام من وەکو فیکری سیاسیی قسەی خۆم کردووە و ئێستاش لەجاران، مکوڕترم لەسەر ئەم پرسە. لە ئێستادا، بە باوەڕی من، دەبێ پشتی هەموو ئەو دەنگانە بگیرێت کە ئەم بانگەوازە دەکەن، بەڵام دەبێ زۆر بە حەذەرەوە، زۆر بە وریاییەوە مامەڵە لەگەڵ ئەم کەیسەدا بکرێت. هەرکەسێ ئەم خاڵانەی خوارەوەی تێدا نەبێت، دەبێت بە گومانێکی قووڵەوە، لێی بڕوانیت:- ١- بۆ ئەوەی نیشتمانێک لە بەشێکی کوردستانی عێراقدا دروست بکەیت، بۆ ئەوەی بناغەی دەوڵەتێک بە دروستیی و عەقڵانیی دابنرێت، دەبێ هەرێمی پارێزگاکانی کوردستان دروست بکەیت. ئەمە رێک وەستانەوەیە دژ بەم ئابوورییە چەتەگەرییەی کوردایەتیی و مافیاکانی دەوڵەتی کوردیی. هەرکەسێ ئەمە دەڵێ، دەبێ تەجاوزی ئەو ناسیۆنالیزمە نەژادیی و طائییفیەی کوردایەتیی کردبێ. دەبێ مەعدەنەکانی نیشتمانسازیی و قوڕوچڵپاوەکانی دەوڵەتی نەتەوەیی، تێکەڵ نەکات. بە کورتییەکەی دەبێ" کوردایەتیی" تێپەڕاندبێت. ٢- هەرێمی سلێمانیی، هەڵەبجە، کەرکوک و دواتر هەولێر، یەعنی سنووردارکردنی دەسەڵاتی مافیاکانی کوردایەتیی و لێسەندنەوەی مەلەفی نەوت لە دەست مافیاکانی نەوت و سەرلەنوێ داڕشتنەوەی کۆنترۆڵکردنی لەلایەن خەڵکەوە. ئەمە بەبێ هاوکاریی، حکومەتی عێراق، بەبێ رەزامەندی دەوڵەتی ئێران و ئەمێریکا، زۆر ئەستەمە. ناکرێ تۆ بە قیڕەقیڕەی نەژادیی و طائیفیی، حەماسی نەتەوەیی و کوردایەتییت هەڵسێت و رق و حیقد بەرامبەر شیعە، بەرامبەر عەرەب و بەرامبەر ئێران...تاد بڕێژیت و باسی بەهەرێمبوونیش بکەیت. ٣- ئەم مەلەفە قورسە، پێویستی بەوەیە، سەرلەبەر خورافییاتی نەژادیی و طائیفیی، مۆتیڤە پرۆکسییەکانی دەوڵەتی کوردیی بۆ تورکیا، بنێژیت و لە پێوەندییە نێودەوڵەتییەکان و ئیقلیمییەکان، لە باڵانسی هێز و جیۆگرافیای سیاسیی، هەروەها لە رۆڵی کاریگەری وزە و سامانە سروشتییەکان، تێبگەیت. هاوکات، ناکرێ ئەمە وەکو رەد فیعل بەرامبەر پارتیی بەکاربهێنرێت، بەڵکو وەکو ئاییندەی سیاسیی نیشتمان، بەرژەوەندیی گشتیی و چارەنووسی نەوەکانی ئاییندە، بە کامیل قوەتی فیکریی و سیاسییەوە، بەوپەڕی جورئەتی سیاسییەوە، بچیتە پشتی و کاری بۆ بکەیت( ئەمە ئیشی سیاسییەکانە) لە ٢٠٠٩، توێژینەوەیەکم لەسەر بەکانتۆنکردنی کەرکوک، زۆر بە درێژیی نووسیوە. ئەم سێ لینکەی خوارەوەش( لە رێی فەیسبووکەوە) دۆزییانمەوە،( سێ نووسین) دوو نووسینی کورت و نوسینێکی درێژی منن لەسەر بەهەرێمبوونی سلێمانیی وکەرکوک، لە ( لە ٢٠١٣ و ٢٠١٤ ) دا، نووسراون. بەهەرێمکردنی سلێمانیی، پێویستییەکی هەنووکەییە https://www.facebook.com/rebwar.b.chomani/posts/232978276866677 لە رووی مەبدەئییەوە، بەتەوایی هاوڕای ئەم کادیرەی پارتییم! https://www.facebook.com/…/a.538130986252…/901765509889239/… بە کانتۆنکردنی سلێمانیی: دیسێنترەڵایزی دەسەڵاتێکی نانیشتمانیی http://dengekan.info/%D8%A8%DB%95-%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA…/ ئەوەی سەرەوە نووسیینی دوو ساڵ لەمەوبەر بوو

 هیوا سەید سەلیم                   كێشە لەسەر پۆستی پارێزگاری كەركوك تەنیا ناونیشانە، هەروەها و بیانووگرتنە بە یەكتری لە لایەن پارتی و یەكێتی، ئەگیانا لە ناوڕۆكدا كێشەكان لەسەر شتی ترن، وەك كێشە لەسەر خێرو بێری ئەو شارە، كێشەی گرێبەستە ناشەفافەكانی نەوت، خۆ ئەگەركەركوك شارێكی ئاسایی بوایە لەمێژبوو پارتی و یەكێتی لەسەر دانانی پارێزگارێك ڕێكدەكەوتن، وە ئەو شارەش پارێزگاری داسەپاو حوكمی نەدەكرد. یەكێتی نیشتمانی كوردستان، كە خاوەنی جەماوەری زۆرینەوە، براوەی یەكەمی ئەنجومەنی نوێنەرانە لە شاری كەركوك،  دەیەوێت كوردێكی یەكێتی بكرێتە پارێزگاری كەركوك، پارتی كە لە ئێستادا پشكی زۆری ئەنجومەنی پارێزگاری لەژێر كۆنتڕۆلە،  بە سەرۆكی كۆنی ئەنجومەنیشەوە،  نایەوێت بەبێ بەرامبەر لەسەر كوردێكی یەكێتی بۆ پارێزگار ئۆكەی بدات، هەر بۆیەشە تا ئێستا كۆسپی بۆ كۆبۆنەوەكانی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بۆ هەلبژاردنی پارێزگار لەو شارە درووست كردووە.  لە نێو ئەو ململانێیەی پارتی و یەكێتی لەسەر پۆستی پارێزگاری كەركوك،  براوەی ململانێكە نەیارانی كورد و لایەنگرانی تەعریب بوونە، واتا هەموو ئەو لایەنانە دەبێت بزانن،  درێژەدان بەو ملاملانێیەی كەركوك و رێكنەكەوتن لەسەر پارێزگارێك خزمەتێكە بەرهەمەكەی دەچێتە سەر خەرمانی شۆڤینیەتی عەڕەبی لە لایەك، وە بەدیهاتنی خەونی دەوڵەتی توركیایە لەو شارە كوردستانیە،  كە ئەگەر جاران توركیا بە نەهێنی دژ بە حوكمی كورد بووە لەو شارە،  ئەوا لە ئێستادا بە ئاشكرا دەستوەردان دەكات لە كێشەكان، كاردەكات بۆ چاندنی تۆی دووبەرەكی كوردی- كوردی، كوردی – توركمانی و عەڕەبی،ئەویش  بە پشتیوانیكردن لەوانەی كە نایانەوێت كورد حوكمی ئەو شارە بكات. لە ئێستادا مەسافەی ناكۆكیەكانی نێوان پارتی و یەكێتی لەسەر كەركوك زۆرە، یەكێتی لە دوایین جار بە دانانی كۆنە یەكیەتیەك بۆ ئەو پۆستە بە تەزكیەی پارتی ڕازی نەبوو، تا ڕادەیەكیش یەكێتی ئەم جارەیان لەسەر حەق بوو، چونكە ئەگەر ڕاستە حساب بۆ دەرەنجامی هەڵبژاردن دەكرێت، دەبێت پارتی لە لای خۆیەوە یەكێتی بۆ كاندیدكردنی چەند كەسێك سەرپشك بكات،  پاشان مافی ئەوەی هەبێت تێبینی خۆی بدات نەك كاندید بسەپێنێت. كێشەكان لەسەر پارێزگاری كەركوك گەیشتۆتە شوێنێك،  وا بڕوات دەرچوون لەو قەیرانە ئاسان نابێت، بۆیە حەقە یەكێتی لە پێناو بەرژەوەندی گشتی كوردێكی باش بۆ پارێزگاری كەركوك كاندید بكات، وە واز لە بەشێكی مافی خۆی بێنێت كە ئیدعای بۆ دەكات لە ( كوردێكی یەكێتی كەركوكی)، لەبەرامبەریشدا پارتی دەبێت ئەو مافە بە یەكێتی ڕەوا ببینێت كە كەسێكی باش لە كەركوك كاندید بكات، وە لەوە زیاتر كۆسپ بۆ پركردنەوەی ئەو پۆستە درووست نەكات. كەركوك لە دۆخێكی یەكجار هەستیار دایە، هەلبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان لەسەر ئاستی عێراق بەرێوەیە، ئەگەر جاران عەڕەب و توركمان بیانویان دەهێنایەوە بەوەی دۆخی كەركوك ئاسایی نیە، نابێت هەلبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگای تیا بكرێت،  ئەوا ئەمجارەیان خودی كورد هۆكار دەبێت،  تا دۆخی ئەو شارە بە بیانووی باری نائاسایی هەڵبژاردنی تیانەكرێت، وە لە ناوەندەوە حوكمی ئەو شارە بكرێت، لە پاڵ هەموو ئەمانەشدا تەعریب بە خشكەی بگەڕێتەوە ئەو شارە. دوایین جار بینیمان لە هەڵبژاردنی سەرۆكی هەرێم، كە كێشەی كەركوك كاردانەوەی لەسەر ئاڵۆزبوونی زیاتری دۆخی سیاسی هەرێمی كوردستان دانا، بۆیە بۆ ئەوەی رێگری لە ئاڵۆزبوونی زیاتر بگیرێت دەبێت ئەو پرسە هەرچی زووە چارەسەر بكرێت، ئەویش بە دانانی كوردێكی باش و شایستە لە لایەن یەكێتیەوە.

فەرهاد سەنگاوی  كەسانێكی زۆر هەن لە سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی حزبەكاندا، پرسیاری زۆریان لای خەڵك لەسەر خۆیان دروست كردووە، یەك لەو پرسیارانە: ئایا ئامانە چۆن بون بە پێشمەرگە، بە مەسئول، بە مەكتەبی سیاسی ؟!! هەر ئاوا بون یان ئێستا بەزیون ؟! جاران گەورە و گران بون، یا ئێمە سۆزدارانە سەیرمان كردون؟!! پارەو پارتی یان پارەی لای پارتی وەك بلدۆزەرێك چۆن ئەم پوش و پەڵاشە خۆ بە قارەمانزانەی ڕاماڵی !!! چۆن ڕۆژانە كارتەكانی پارتی یان لوغمەكان پارتی لەلای حزبەكانی تر لەناو بۆسەكاندا دەتەقنەوە... ئەو كاتەی یەكێتی و مام جەلال هەبوو ، پێویست بو نەرم و نیان بن، ئەمان توند و گوایە باڵە مەردەكە بون. ئێستاش هەر ماڵی مام جەلال و چەند كەسێك جاروبار دەڵێن نا و نابێ و ملناخەنە ژێر نیلەكەی بارزانی، ئەمان دێن و دەبنە بابانوئێل، نەخێر دەبنەوە پاڵەوانی نەتەوەیی و نیشتیمانی، بەرژەوەندی گشتی و خەمی كەركوك خانەنقین شەنگار و داوای نەرمی و ئاشتی و .. چی و چی .... وتم ڕەنگە دوای كەتنەكەی ریفراندۆم ئیتر ڕویان نەیەت هیچ بڵێن، كەچی شەرم و شكۆنەماوە و دەردەكەونەوە. كاتی خۆی مام جەلال زۆر ڕاست و دوربین بو.. بۆ ؟؟! كوردستان چەپەك، ناچار هەلومەرجەكان جیاواز!! مام جەلال پێی وابو پارتی لە ئاشتی و ئارامیدا مل دەدا بۆ گەشەكردنی كۆمەڵگا، لە تێروپڕی خەڵكدا گەشە ناكات، لە ئاشتیدا گەل بەهێر دەبێ، لە شەڕدا كورد و یەكێتیەكەی تەنیا باڵن ، شەڕی ناوخۆ دەستی داگیركەرانە، لەم دیدانەوە نەرمی دەنواند. خۆ مام جەلال سەرۆك خێڵێك نەبو كەرامەتی خۆی لا گەورەتر بێت لە كەرامەتی گەلەكەی، بەڵام ئەم بۆچونە دروستەی مام جەلال بەشی دووەمی كە چاكسازی و پاكسازی بو ئەنجام نەدرا، ئەم پاكێجە پێكەوە دەبونە گەشەو سەركەوتنی گەل و ئینجا یەكێتی. ئێستاش قارەمانە بەزیوەكان: با ڕاستیەكە بڵێین مام جەلال و ئیدارەدانی ئەوان نەماوە، پارە و پارتی و پۆست پێكەوە سیانەی دڵڕفێن و ئەژنۆشكێن و باوەڕ پسێنن، سەد خۆزگا هەمویان وەك عارف روشدیەكان بە ئاشكرا بیان وتبا : كاكە ئێمە پارتین ، یا وەك ڕاوێژكارە بێ ڕاوێژەكان، عاقڵ و ژیر و بە ئەمەك و بە وەفا بێدەنگ بونایە.  

سەرتیپ جەوهەر  دەست نیشانكردنی كاندیدێك بۆ پارێزگاری كەركوك، رێككەوتنەكەی یەكێتی و پارتی رووبەڕووی واقعێكی نوێ‌ كردەوە، لەگەڵیدا جۆرێك لە هێرشی راگەیاندن دەستی پێكردووە، ئەمەش دۆخێكی دەرونیی ناسەقامگیری بۆ خەڵك دروستكردووە، كاریگەری زۆری لە بازار و ژیانی خەڵك كردووە. رەنگە پرسیاری گرنگ ئەوە بێت كە چۆن دەكرێت رێككەوتنێك هێشتا رەنگ و حیبری سەر كاغەزەكەی وشك نەبووە، لە جێبەجێكردنیدا رووبەڕووی گرفت و ئاستەنگ بێت؟! رەنگە ئەوەیان پەیوەندی نەبوونی متمانە و جۆرێك لە دڕدۆنگییەوە هەبێت لە نێوان هەردوولا. لەراستیدا ئەم رێككەوتنە بۆ دووبارە دروستكردنەوەی متمانە بوو لەنێوان هەردوولا، بۆ بەیەكەوە كاركردن لە ماوەی چوار ساڵی داهاتوو، دواتر دووبارە داڕشتنەوەی سیاسەتێكی درێژخایەنی هاوبەش بۆ ئیدارەدانی حوكمڕانی لە هەرێم و هاو كات تێگەیشتنی هاوبەش بۆ چارەسەركردن و رووبەڕووبونەوەی ئەو بارودۆخەی دوای رووداوەكانی ریفراندۆم رووبەڕووی هەرێم بویەوە، بەڵام پێدەچێت نەبوونی متمانە و گومانكردن لەجێبەجێكردنی رێككەوتنەكە وایكرد، هەنگاوێك بەر لە راسپاردنی حكومەت، تەڵەكە بتەقیت و ئەوگومانە راست دەربچێت كە بەشێك لەیەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەجێبەجێكردنی بڕگەی تایبەت بەكاندیدكردنی پارێزگاری كەركوك دەیانكرد. بەپێی رێككەوتنەكە، لەگەڵ راسپاردنی كاندیدی سەرۆك وەزیران بۆ پێكهێنانی حكومەت، هەنگاوی دانانی پارێزگاری كەركوك دەستپێبكات، بەڵام مقۆمقۆی چەند ناوێك و لێدوانە ناكۆك و دژەكانی بەشێك لەسەركردایەتی پارتی دەرهەق بەكەركوك، بەشێك لەسەركردایەتی یەكێتی خستە گومان، بۆیە پێشوەختە گوشاریان كردو داوای یەكلاییكردنەوەی كاندیدی یەكێتی بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوكیان هەم لە مەكتەبی سیاسی و هەمیش لەپارتی كرد، سەرەنجام دەركەوت ئەوەی بۆ پارێزگاری كەركوك پێشنیاركراوە، نە كەركوكییەو نە لەلایەن یەكێتیەوە پێشنیاركراوە، ئەمەش پێچەوانەی مەنتقی رێككەوتنەكە بوو كە پێویست بوو كەسێك دەستنیشانبكرێت لەلایەن یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و پارتیش رەزامەندی لەسەربدات. هەر لەسەرەتاوە رێككەوتنەكە بەناكامڵی لەدایك بوو، قەدەری پارێزگاری كەركوك و هەوڵدان بۆ چارەسەركردنی بەشێك لەگرفتەكانی شارەكە، بەرێككەوتنێكی زارەكی سپاردرا، كە ئەمە لەمەنتق و مێژووی رێككەوتنی سیاسیدا بونی نییە، چونكە دەرفەتی خۆدزینەوە یان شێواندنی رێككەوتنەكە دەدات. پرسیاری هەموومان رەنگە ئەوە بێت ئەگەر پارتی بەردەوام بێت لەهەنگاوەكانی پێكهێنانی حكومەت بەتەواوكردنی پارسەنگ بەبزوتنەوەی گۆڕان و كۆتای (پارتی) چارەنوسی حوكمڕانی هەرێم چی دەبێت؟ كاردانەوەو لێكەوتەی ئەم بارودۆخە چی دەبێت؟ رەنگە هێشتا دەرفەت مابێت بۆئەوەی پێشبینی ئاڵۆزیی و دۆخی نەخوازراو نەكەین، بەیاننامەكەی پارتی و یەكێتی لەیادی دامەزراندنی یەكێتیدا ئومێدێكی هێشتۆتەوە رێككەوتن بكرێت، نەخاسمە ناكۆكی هەردولا تەنها لەسەر (كاندید)ە نەك ناكۆكی سیاسی، بەتایبەت لەم دۆخەدا كە هەم ناوچەكە دەكوڵێت و هەمیش ناوچە جێناكۆكەكان گڕی گرتوە، بەڵام ئەگەر پارتی بەردەوام بێت لەپێكهێنانی كابینەو ئاوڕێك نەداتەوە، ئەوا لەلایەك سەرۆكایەتی هەرێم و حكومەت تەنها نوێنەرایەتی پارتی و ئەو چەند ئەندام پەرلەمانەی گۆڕان و كەمینە سەركردایەتیە (سەرلێشواوەی) گۆڕان دەكات. ئەمە لەكاتێكدا هیچ لایەنێكی سیاسی جگە لەگۆڕان ئامادەی دەنگدان و ئاڵۆزكردنی ئەم دۆخە نەبوون. لەلایەكی دیكە قەڵەمڕەوییەكەی سنوردار دەبێت، وەك حكومەتێكی باڵشكاو، سەرەنجام دۆخەكە ئاڵۆزتر دەبێت، لەو ئاڵۆزییەشدا بزوتنەوەی گۆڕان دەكەوێتە داوێكەوە، لەوانەیە هەم لەزۆنی سەوزببێت و هەمیش پەرلەمانتارەكانیان ببنە نیشتەجێی هەولێرو رێگەی گەڕانەوەیان بۆ سلێمانی ئاسان نەبێت، ئەوكاتەش كورد وتەنی (هەم لەقەل دەبن و هەمیش لەكۆتر).

لەتیف شێخ مستەفا کێشەی کەرکوك تەنھا بەدانانی پارێزگارێکی کورد چارەسەر نابێت ،بەتایبەتی ئەگەر لەسەر ھەمان تایپ و عەقڵێەتی ئەم سیاسیە تەقلیدیانە بێت و درێژەپێدەری ھەمان مۆدێلی حوکمڕانی و سیاسی بێت کە لەدوای ڕاپەڕینەوە لەکوردستان پەیڕەو دەکرێت و لەدوای ٢٠٠٣ شەوە گوازرایەوە بۆ کەرکوک ،ئەم شێوازە کە نەیتوانیوە حوکمڕانی ھاوڵاتی بێت بۆتە ھۆی پەرتەوازەیی تەنانەت خودی کورد و ئەگەر ڕاپرسی یان دەنگدانێکێ ئازاد ھەبێت سەدی حەفتا بەرەو ژوور ئەم حوکمڕانیە ڕەت دەکەنەوە ،ئیتر چۆن بتوانێ سیستەمێکی ڕاکێشەرو جەزاب بێت بۆ غەیرە کورد. لەدوای ساڵی ٢٠٠٣ كورد بەشدارێکی چالاک و کاریگەری دانانی دەستورو دامو دەزگا فیدرالیەکانی عێراق بوو ،بە پاڵپشتی ئەمریکا توانی دەستورێکی باش و مۆدێرن بۆ عێراق دابنێ و تاڕادەیەك زۆرێک لە مافەکانی کوردیشی تێدا جێگیر کرا و گەرەنتی دەستوریشی بۆ دانا ،بەڵام چونکە حوکمڕانانی ھەرێم باوەڕیان بە حوکمی دەستورو قانون نەبو ڕۆژێک لە ڕۆژان فشاریان نەکرد بۆ ئەوەی ئەو دەستورە جێبەجێ بکرێت و عێراق ببێتە دەوڵەتێکی دەستوری ،رۆژێک لە ڕۆژانیش پەنایان نەبردە بەر گرەنتیە دەستوری و یاساییەکان ،بەڵکو ھەمیشە پەنایان دەبردە بەر ڕێککەوتننامەی ژێر بەژێر لەسەر حیسابی دەستور ،سەرەنجام ئەو دەستورە باشەو ھەموو گرەنتیە دەستوریەکان سودێکیان نەبوو بۆکورد. کارکردن بەھەمان عەقڵیەتی خێڵەکی ونایاسایی لەناوچە جێناکۆکەکان سەرەڕای ئەوەی بوە ھۆی ناڕازی بونو توڕەبونی پێکھاتە غەیرە کوردیەکان بوە ھۆی بێزرانی کوردو حوکمڕانێتی کوردیش لای ئەوان کە ئاسان نیە جارێکی تر بە ئاسانی قەنەعەت بکەنەوەو ھەموە شتێک دەکەن بۆ دوبارە نە بونەوەی،ھەروەھا ئەو جۆرە حوکمڕانێتیە عەشایەریە بەدەر لەیاسایە ھەر ئەوەی لێ چاوەڕاوە دەکرێت کە لەدوای ١٦ ئۆکتۆبەر ڕویدا،ڕاکردنو چۆڵکردنی ساحەکەو بەزین چونکە ئەو جۆرە حوکمە ناتوانێ لە جەوێکی تردا بژی یان ھەمووی یان ھیچ لەکاتێکدا مەسافەیەکی زۆر ھەیە لەنێوان ھە موی و ھیچدا . بۆیە دەبێ ئەمجارە مۆدێلی حوکمڕانی کوردی لەو ناوچانە بگۆڕدرێت ،کەسێک ببێتە پارێزگار کە بڕوای بەحوکمی قانون ھەبێت،حوکمڕانی کورد بکاتە حوکمێکی مەدەنی لەسەر بنەمایەکی پتەوی یاسایی و دەستوری و مافی ھاوڵاتی و یەکسانی ھەموان لەبەردەم یاسادا و سود بینین لەو ھەموو گرەنتیە دەستوری و یاساییانەی لەدەستورو یاساکاندا ھەن ئەگەر وانەبێت و بڕیار بدەن ھەمان ئەو دەمو چاوە حیزبیانە دابنێن کە ناویان دێت ،ئەوا پاریزگار ھەر نەبێ باشترە چونکە ئەو جۆرە عەقڵیەتە لەدوای ١٦ ی ئۆکتۆبەرو گۆڕانی باڵانسی ھێز نەک ھیچی پێناکرێ بەڵکو دەبێتە مەسخەرەش لەبەردەم شەڕە قانونی و واقیعیەکانی نوێنەرانی عەرەب و تورکمان

ڕامان مجید فقێ لە ئێستادا کێشەی نێوانی یەکێتی و پارتی جگە لە دانانی پارێزگارێک بۆ کەرکوک هیچ کێشەیەکی جەوهەری نیە چونکە ئەم دوو حیزبە لە ڕابردودا ڕێکەتنیان کردوە یەکێکیان لەسەر کۆی مەسەلە ستراتیجی و سیاسیی و هەرێمی و عێراقی و نێودەوڵەتی و نیشتمانیەکان کردوە هەروەها ڕێکەوتنێکیان لەسەر شێوازی حکومرانی لە هەرێمی کوردستان کردوە هەر کاتێک ئەم خاڵە ناکۆکە کۆتای هات کێشەکان کۆتای دێت بۆ بەیەکەوە کار کردن لەسەر هەموو بابەتەکان بۆیە هەردوو لا ناحەقی گەورە بەرامبەر بە خۆیان و پێگە جەماوەریەکەی خۆیان دەکەن لە لایەک و بەلا ڕێ دابردنی تەواوی پرۆسەی سیاسیە لە لایەکی تر.. وە بێ ئینسافیەکی گەورە دەکەن لە کاتێکدا دۆخی هەرێم لەپەڕی دۆخی خراپە دایە بە بەراورد بە ڕابردو هەروەها ناوچەکە لە کوڵان دایە و دروست بونی بچوکترین شەڕ گەورە ترین قوربانی ئەم هەرێمەی ئێمە دەبێت بەو پەرتەوازەیەی هەیە. . بۆیە کێ پەرۆشترینی ئەم دۆخەیە و خۆی بە خاوەن دەزانێت و کێ  بەرپرسیار ترە  زیاتر شازش دەکات و قوربانی دەدات چونکە دواجار هەموو لایەک مەحکومە بەوەی لەسەر مێزی گفتو گۆ دانشن و کێشەکە چارە بکەن و ئەم هەموو هەرا و شەڕە قسەی ڕاگەیاندن و تانە و تەشەر و تەشهر بەیەک کردنە جگە لە ناشرین تر کردنی یەکتر هیچی لێ شین نابێت باشتر وایە هەردوو لا بە دوای بە دیلێکی تری واقعی دا بگەڕێن بۆ کێشەی کەرکوک و کەسێکی گونجاو بدۆزنەوە کە هەردوو لا لەسەری کۆک بن هەم یەکێتی بێت و هەم پارتی پێی ڕازی بێت ئەمە ڕێگە ڕاستەکەیە کە زۆر کەسی شیاو لە کەرکوک هەیە بۆ ئەم ئەرکە لەم قۆناغە ..ئەگەر نا ئۆباڵی دۆران و شکانی زیاتری هەرێم و تێکچوونی پەیوەندیەکانی نێوان یەکێتی و پارتی و هێزە سیاسیەکانی هەرێم کە دەکرێت لە ئایندە کاری نەخوازراوی زۆر روو بدات کە کەم کەس بیری لێ کردبێتەوە و ماڵ وێرانی زیاتر بەرۆکی ئەم میلەتە هەژار و داماوە بگرێتەوە زۆر خراپتر لە برسی بوون و کێشەکانی ئەم چەند ساڵەی دوای...ئاخر لە کوێی دونیا بوە دوو ڕێکەوتن کە یەکێکیان ئاشکرا بووە هەژدە خاڵە بکرێتە قوربانی یەک پاشکۆی چەند دێڕی یەکێک لە ڕێکەوتنەکان مەگەر سەرکێشی و خۆ بە زل زانی و عینادی نابەر پرسانە و نا دوربینی سیاسی و کەمزانی و نا پەرۆشی نەبێت بۆ هەڵسەنگاندنی ئەم دۆخەی کە ئەم هەرێمە پێدا تێپەڕ دەبێت و نا دیدە گرتنی ئۆباڵی مێژووی ئێستامان بۆ ئایندەی نەوەکانمان هیچی،تر نیە...  

د. ئیسماعیل نامیق      لەکۆمەڵگەی کوردیدا وا سەیری پەیوەندی نێوان بوک وخەسوو دەکرێت، کەپەیوەندییەکی ناسەقامگیر وناجێگیرە، لەهەڵکشان وداکشانی بەردەوامدایە، وە لەعورفی کۆمەڵایەتیدا ئەوکەسانەی کەبەردەوام ناکۆکن ودەمەدەمێیانە پێیان دەوترێت ئەڵێی بوک وخەسوون. چونکە بوک وخەسوو نەئەتوانن بەیەکەوە بژین، وەنەئەشتوانن بێیەک بژین، قەت دانویان بەیەکەوە ناکوڵێ، پەیوەندیان لەباشترین حاڵەتیدا موعەڕەزە بۆ شەڕ ولەخراپترین حاڵەتیشدا موعەڕەزە بۆ خۆبەختکردن لەپێناو یەکتریدا، لەوکاتەی موو بەنێوانیاندا ناچێ، بەئەندازەی رۆژهەڵات ورۆژئاوا لەیەکدی دوورن، لەوکاتەش کەبەئەندازەی رۆژهەڵات ورۆژئاوا لەیەکدی دوورن بەتاڵە مویەک بەیەک دەگەنەوە. بەکورتی لەحاڵەتی شەڕو ئاشتیەکی هەمیشەیدان. شەڕ وناکۆکیەکانیشیان بەوە دەستپێدەکات کە لەپاشملە بەخراپە باسی یەکدی دەکەن، بەتوانج وپلار ودەمەبۆڵێ وروبەڕوبونەوەی راستەوخۆدا تێپەڕدەبێت تا دەگاتە تۆران وجیابونەوە، جارێکی تر ئاشتبونەوە وپێکهاتنەوە، ئەمە سروشتی پەیوەندی نێوان بەشێکی زۆری بوک وخەسووەکانە، بەڵام زەرەر مەندی یەکەم لەم پەیوەندیە ناجۆر وناجێگیرە تەنها خێزانە، چونکە بەهۆی ئەم پەیوەندیەوە خێزان بەدۆخێکی دڵەڕاوکێی بەردەوامدا گوزەر دەکات. شەڕی نێوان یەکێتی وپارتیش کت ومت لەشەڕی نێوان بوک وخەسوو دەچێت. تەماشا کەن لەبەرەی کوردستانیەوە، بۆ یەکەم هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان لەساڵی 1992 ودابەشکاری پەنجا بەپەنجا وحکومەتی هاوبەش وپاشان شەڕی ناوخۆ وجیاکردنەوەی ئیدارە و دواتر ئاشتەوایی وپێکهاتنەوە تا ئەندازەی یەک لیستی ویەک گوتاری. جارێکی تر لەیەک دورکەوتنەوە، پاشان پێکهاتنەوە. ئەنجامدانی ریفراندۆم بەیەکەوە، بەڵام 16 ی ئۆکتۆبەر دژی یەکتر. ئەنجامدانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان بەیەکەوە، بەڵام هەڵبژاردنی سەرۆکی کۆماری عێراق دژی یەکتر. بۆ دانانی سەرۆکی حکومەت بەیەکەوە، بەڵام بۆ سەرۆکی هەرێم مەگەر خودا بۆ خۆی بزانێت بەیەکەوەن یان نا. بۆ دانانی پارێزگاری هەڵەبجە بەیەکەوەن، بەڵام بۆ پارێزگاری کەرکوک دژی یەکترن. لەهەولێر کۆکن، کەچی لەسلێمانی ودهۆک وبەغداد وهەڵەبجە وکەرکوک ناکۆکن وهەریەکە ولەڕێیەکە. ئەم دوو حیزبە لەوکاتەی یەکتر تەخوین دەکەن وهەڕەشەی ئەوە لەیەکتر دەکەن پێڵاوی لاستیک دەرخواردی یەکتر ئەدەن، بەیەک تەلەفۆن یان نامە دەکرێت ببنەوە بەبرا وئامادەیی پیشانبدەن بۆ ئەوەی خۆیان بەخت وفیدای یەکتر بکەن ومیللەت بەهۆکاری ناکۆکیان تۆمەتبار بکەن. دیارە نابێت کەس خۆشحاڵ بێت بەناکۆکی نێوان دوو کورد، بەڵام لەهەمان کاتدا نابێت حەقیقەتی پەیوەندی ناجۆری نێوان ئەم دوو لایەنەش نادیدە بگیرێت وقسەی لەسەر نەکرێت، چونکە ئەم پەیوەندیە لەهەردوو حاڵەتی باشی وخراپیشدا هەر بەزیان شکاوەتەوە بۆ میللەت. بۆیە رێگەی دروست ئەوەیە، هەموو لایەنەکان لەسەر بەرژەوەندیە بنچینەیی وباڵاکانی وڵات وپرەنسیپە گشتییەکانی حوکمڕانی ودەستاودەستکردنی ئاشتییانەی دەسەڵات هاوڕا بن، لەسەر بابەتەکانی تر و ووردەکاریەکانی سیاسەت وبەڕێوەبردن لەململانێ وکێبرکێی بەردەوامدا بن، دەنگی خەڵکیش سەنگی مەحەک بێت لەوەی ئەم ململانێیانە بەسودی کام هێزی سیاسی بشکێتەوە.

ئەرسەلان باییز        کۆڵەپـشت (3)     *ماوەی زیاتر لە شەش مانگە بە ڕێكەوتیش چاوم بە كاك (فەرەیدون) نەكەوتووە. كاندیدی منیش نەبووە بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك. هیچ ڕۆژێكیش لەو بارەوە پرس و ڕام لەگەڵدا نەكراوە. لە ژیانی پێشمەرگایەتی و سیاسیشمدا هەرگیز لە بەرامبەر ڕكابەرەكانم كاك (فەرەیدون) پشتیوانی لێ‌ نەكردووم. لەو چەند ساڵەی ڕابردوودا لە چەندین دانیشتنی نافەرمیدا باسی ئەو هەڤاڵە كراوە بۆ چەندین پۆست. بگرە هەندێ‌ جاریش بانگ كراوە بۆ ڕاوێژ و ڕاسپاردە و تەنانەت نووسینی ڕاگەیاندن و بەیاننامەكانیش. لەو چەندین مانگەی ڕابردووشدا باس و خواس و مقۆ مقۆیەكی زۆر لەسەر كاندیدی پارێزگاری كەركوك لە ئارادا بووە. جارجارەش لێرە و لەوێ‌ گوێبیست دەبوم كە یەكێ‌ لەو كاندیدانە كاك (فەرەیدون)ە. ئاگاداری ئەوەش نیم ئایا ئەو هەڤاڵە لە ناوهێنانی خۆی ئاگادارە، ڕازی بووە یان نا؟… بەڵام ئەوەی بەلامەوە سەیر بوو، ڕەتكردنەوەی بوو لەلایەن حیزبەكەم (ی.ن.ك)ەوە. *(فەرەیدون عەبدولقادر) لە دایك و باوكێكی خەڵكی پارێزگای سلێمانییە. لە دایكبووی گەڕەكی ئیمام قاسمی شاری كەركوكە. دەرچووی یەكێ‌ لە كۆلێژەكانی زانكۆی (مستنصریە)ی شاری بەغدایە. یەكێك لە دامەزرێنەرانی (كۆمەڵەی ڕەنجدەرانی كوردستان) ەو، ساڵەها ئەندامی ناوەندی كۆمەڵە و مەكتەبی سیاسی (ی.ن.ك) و لێپرسراوی هەر هەموو ئەندامانی ئێستای سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی (ی.ن.ك) بووە. چەندین ساڵ ماڵی لە كەركوك بووە، لە حەفتاكاندا فەرمانبەری یەكێ‌ لە دائیرەكانی پارێزگای كەركوك بوو، لێپرسراوی كۆمیتەی ڕێكخستنی كۆمەڵەی ئەو شارە بوو. دەیان و بگرە سەدان كەسایەتی و بنەماڵەی پێكهاتەكان دەناسێ‌. ئەندامی دەیان شاندی گفتوگۆی (ی.ن.ك) بووە لەگەڵ حیزب و حكومەتەكان. زیندانییەكی خۆڕاگر و فەرماندەیەكی ئازا لە مەیدانەكانی شەڕ. ئەی نازانم بۆچی شایستەی پارێزگاری كەركوك و پۆستی زیاتریش نەبێت…؟! (لەگەڵ ڕێز و خۆشەویستیم بۆ هەر هەموویان، لە دڵسۆزی و توانا و هیلاكییان كەم ناكەمەوە) ئایا كام لە كاندیدەكانی تری هەڤاڵە كەركوكییەكان بۆ ئەم قۆناغە و چارەسەركردنی كێشەكان لە (فەرەیدون) شایستە و ماندوو بە توانا ترن…؟ ئایا گوناهەكەی هەر ئەوە بوو خەڵكی كەركوك نییە..؟ * هەڤاڵێكی خەڵكی خانەقین بۆی هەیە دووجار و بۆ چەندین ساڵ لێپرسراوی مەڵبەندی ڕێكخستنی (ی.ن.ك) بێت لە سلێمانی. بۆچی هەڤاڵێكی خەڵكی شارەزوور، پێنجوێن، سلێمانی، یان هەولێری بۆی هەبێ‌ لێپرسراوی مەڵبەندەكانی دهۆك و موسڵ بێت. هەڤاڵێكی كۆیی بۆی هەبێت دووجار لێپرسراوی مەڵبەندی كەركوك بێت. چەندین هەڤاڵی خەڵكی كەركوك بۆیان هەبێت چەندین ساڵ لێپرسراوی مەڵبەندەكانی هەلێر و سۆران و ڕانیە بن… كەچی هەڤاڵانم لە كەركوك ڕازی نەبن سلێمانییەك ببێتە پارێزگاری كەركوك…؟!! ئەگەر بیانووەكە ئەوە بێت كە پێناسەی كەركوكی نییە. ئەوا هەق بوو چارەسەرەكەی بۆ (ی.ن.ك) و پارتی جێ‌ بهێڵین. یان ئەگەر هۆكارەكەی دابڕان بووبێت لە (ی.ن.ك)، ئەوا دەیان سەركردە و فەرماندە و كادیرانی (ی.ن.ك) مانگ و ساڵەها دابڕان و دواتر لە كاتی پێویستدا هاتوونەتەوە مەیدانەكە. *ئەو ڕەتكردنەوەیە واتە درێژكردنەوەی حوكمڕانێتی عەرەبێكی شۆڤێنی وەكو (راكان جبوری) بە پارێزگاری كەركوك. بە واتایەكی تر بەردەوام بوون لە خوێن ڕۆیشتن لە جەستەی كەركوك. (هەروەكو ڕۆژی 30/5/2019) ڕوویدا. یان سووتاندنی ڕۆژانەی دەغڵ و دانی جوتیارەكان). جا ئێمە وەكو كورد كە ماوەی ساڵ و نیوێكە ناتوانین لەسەر كاندیدێك بۆ پارێزگاری كەركوك ڕێكەوین. یان (ی.ن.ك) و پارتی دیموكراتی كوردستان نەتوانن ڕێگاچارەیەك بۆ ئەو مەرگەساتەی كەركوك بدۆزنەوە. ئەی بۆچی گلەیی لە حكومەتی عێراقی عەرەبی شۆڤێنی بكەین كە مادەی (140)ی دەستووری عێراق جێبەجێ ناكەن. كە دەیان هێندە كێشە و گرفتی هەیە…؟!!

له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج  دوو به‌یاننامه‌ی قۆڕو بێناوه‌ڕۆك ده‌رمه‌كه‌ن و له‌ خۆتان وابێت شتتان كردووه‌ ، بیر له‌و خوێنه‌ بكه‌نه‌وه‌ كه‌ ده‌ڕژێت ، ئێوه‌ بۆ نه‌وت و ده‌سكه‌وت و دۆلار به‌لاتانه‌وه‌ ئاساییه‌ شه‌ڕی براكوژی چێبكه‌ن ، لێ‌ بۆ خوێنی كه‌ركوكیه‌كان مویه‌كتان ناجوڵێت و له‌ نوكته‌و قسه‌ی خۆشی خۆتان ناكه‌ون ، داخم ئه‌و داخه‌شه‌ ئه‌و كه‌ركوكیه‌ حه‌یاتانه‌ هێشتا گۆرانی به‌ باڵاتانا ده‌ڵێن ، ئه‌وان گۆرانیتان بۆ ده‌ڵێن و ئێوه‌ش به‌ بۆشكه‌و بۆڕی نه‌وت و خوێنه‌كه‌یان هه‌ڕاج ده‌كه‌ن ، ده‌سبه‌ردانی ئێوه‌ له‌ خاك و خه‌ڵك و قه‌پكردن به‌ بۆڕی نه‌وتا دۆخێكی دروستكردووه‌ ، مه‌گه‌ر كوده‌تا و ته‌فرو تونا كردن . ئێوه‌ كه‌ركوكیه‌كانتان بۆ گورگه‌كان جێهێشت و بێشه‌ڕ هه‌ڵاتن و له‌ دوره‌وه‌ سه‌یری خوێنی كه‌ركوكیه‌كان ده‌كه‌ن و هه‌ڵاتن وهه‌ریه‌كه‌تان ئه‌وی تری تاوانباركرد به‌ فرۆشتن ،كه‌ركوكتان له‌ نێو ده‌ریایه‌ك رق و قینی ناشریندا دایه‌وه‌ ده‌ست حه‌سه‌ن پلایس و مه‌هدی موهه‌ندیس و دایی و ئاغاكانی نه‌وت . بیرتانه‌ له‌به‌رده‌م كه‌ركوكیه‌كاندا ده‌خه‌نینه‌وه‌ ، ئه‌و كاته‌ش هه‌ندێك چه‌ته‌ی كوردایه‌تی خه‌ریكی تاڵان و دزی بوون ، نه‌وت و زه‌وی و ناموسی خه‌ڵكیان ده‌دزی و وه‌ك جه‌نه‌ڕاڵی كوردایه‌تی خۆیان نمایش ده‌كرد ، له‌بری تۆوی پێكه‌وه‌ ژیانی ئاشتیانه‌ ، رقتان چاند ،ئێستاش ئه‌وه‌م بیره‌ كه‌ محه‌مه‌د خه‌لیل جبوری به‌ رۆژنامه‌نووسه‌ ئه‌مه‌ریكیه‌كه‌ی وت ئێستا كورد ئه‌نفالمان ده‌كات ، ، ئه‌وه‌م بیر ناچێته‌وه‌ كابرای عه‌ره‌ب به‌ خۆمی وت كوڕه‌كه‌م بزره‌و گه‌ڵابه‌كه‌ی له‌ باره‌گای فڵان به‌رپرسه‌ ، ئاخر چه‌ند گایه‌كی ریخن ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر نه‌كرێن هه‌موو گاڕانه‌كه‌ توشی نه‌خۆشی ده‌كه‌ن. ئێوه‌ واتان كرد پیاوێكی وه‌ك موقته‌دا به‌ حكومه‌ت بڵێت گه‌ر هیچ ناكه‌ن ئێمه‌ هه‌ین ، شه‌رم نیه‌ موقته‌دا له‌ سه‌ر كه‌ركوك بێته‌ ده‌نگ و ئێوه‌ش خه‌ریكی به‌ یاننامه‌ی قوڕاوی بن ، خوێن به‌ به‌یاننامه‌ ناوه‌ستێ‌ خوێن پێویستی به‌وه‌یه‌ درۆنه‌كه‌ن له‌ گه‌ڵ شارێكا كه‌ نازانم نه‌وته‌كه‌یتان پێ‌ قودس و دڵه‌ یان خۆی .

رێبوار کەریم وەلی (1) هه‌ڵوێستی سه‌رۆك به‌رهه‌م ساڵح له‌ لووتكه‌ی نائاسایی وڵاتانی كه‌نداو له‌ مه‌ككه‌ كه‌ دژی راگه‌یه‌ندراوی كۆتایی بوو و ئیمزای نه‌كرد، ئه‌گه‌ر له‌ سۆنگه‌ی ئه‌وه‌وه‌ش بووبێت كه‌ وڵاتی به‌ناو عێراق ده‌بێ له‌ ململانێی نێوان ئێران و ئه‌مریكا لایه‌نگر نه‌بێ، به‌ڵام هه‌ر به‌وه‌ لێكده‌درێته‌وه‌ كه‌ پشتیوانییه‌ بۆ ئێران و، سه‌رۆك به‌رهه‌م ساڵح كه‌ نوێنه‌رایه‌تیی وڵاتی به‌ناو عێراق له‌ ده‌ره‌وه‌ و، نوێنه‌رایه‌تیی یه‌كێتیش ده‌كات له‌ حوكمدا، به‌غدا و سلێمانی خسته‌ به‌ره‌ی دژی داخوازییه‌كانی وڵاتانی كه‌نداو و ئه‌مریكاوه‌. سه‌ردانی كتوپڕی سه‌رۆك به‌رهه‌م ساڵح بۆ ئانكارا و پیرۆزبایی ئێران له‌و هه‌ڵوێسته‌ی كه‌ پێچه‌وانه‌ی وڵاتانی كه‌ندوا له‌ به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌ی داروده‌سته‌ی ئێران له‌ ناوچه‌كه‌ گرتوویه‌ته‌به‌ر، به‌كرده‌وه‌ یه‌كێتییه‌كانیش داخیلی به‌ره‌ی ناوی ئه‌و رێكخراوانه‌(حووسی، حزب الله‌ و پاسداران و..هتد)ده‌كات كه‌ ئه‌مریكا و سعودیه‌ قۆڵی له‌ناوبردنیان لێ هه‌ڵماڵیون. هاوكات له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا، رۆڵی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌ و بڕیارده‌رانه‌ی ئێران له‌ دیاریكردنی سه‌رۆككۆماردا به‌دیار ده‌كه‌وێت كه‌ پێشتر نكۆڵی له‌وه‌ ده‌كرا كه‌ ئێران له‌وباریه‌وه‌ كاریگه‌ریی هه‌بووبێت. لێره‌ به‌دواوه‌ یه‌كێتییه‌كان ده‌بێ خۆیان بۆ زۆر شت ئاماده‌ بكه‌ن؛  قودره‌تی مانۆڕی سیاسیی ناوخۆییان به‌ند ده‌بێ به‌وه‌ی كه‌ ئه‌مریكا چۆن مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كات. وه‌ك چۆن گۆڕان له‌ 2015 ویستی پێچه‌وانه‌ی ویستی نێوده‌وڵه‌تی مه‌له‌ بكات و په‌ڕاوێز خرا، ئه‌گه‌ر یه‌كێتییه‌كان هه‌ر رێكارێك بگرنه‌ به‌ر(به‌وه‌ی كه‌ هێزی چه‌كداریان هه‌یه‌) یان بیر له‌ هه‌ر سیناریۆیه‌كی هه‌رزه‌كارانه‌ بكه‌نه‌وه‌ وه‌ك هێزێكی دژ به‌ شه‌رعییه‌ت، سه‌رۆكایه‌تی و حكومه‌تێكی دانپێدانراوی نێوده‌وڵه‌تی مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كرێ و حیسابی حووسییه‌كانی یه‌مه‌نیان بۆ ده‌كه‌ن. پێده‌چێ یه‌كێتییه‌كان بڕیاری خۆیان دابێت و بیر له‌ هه‌رێمی به‌ڵێنپێدراوی 16ی ئۆكتۆبه‌ر بكه‌نه‌وه‌، ئه‌گه‌رنا ئه‌و بێمنه‌تییه‌ی ئێستایان سه‌رچاوه‌ی له‌ هێزدا نییه‌. بۆیه‌ عاقیبه‌تیان خێر بێت! پارتی به‌ رێككه‌وتنه‌كانیدا ده‌چێته‌وه‌؟ (2) عوزر و بیانووی یه‌كێتییه‌كان بۆ ده‌نگنه‌دان به‌ سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌ 28ی مانگ، ئه‌سڵ و ئه‌ساسیان نییه‌. لۆژیكییه‌ن لێره‌دا دوو شت زۆر به‌ زه‌قی تێكه‌ڵی یه‌كتری كراون كه‌ ته‌نها ناوی لێده‌نرێت موئامه‌ره‌ و هیچ پاساوێكی دیكه‌ی بۆ نییه‌. كاراكردنه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم و ده‌نگدان به‌سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، به‌شێكه‌ و پێكهێنانی حكومه‌ت، پارێزگاری كه‌ركوك و وه‌زیری داد له‌ به‌غدا، به‌شه‌كه‌ی دیكه‌ی ئه‌و رێككه‌وتنانه‌ن كه‌ پارتی له‌گه‌ڵ یه‌كێتییه‌كان ئیمزای كردوون.  له‌ مه‌سه‌له‌ی كاراكردنه‌وه‌ی یاسای سه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێم و ده‌نگدان به‌ سه‌رۆكی هه‌رێم، به‌ركه‌وته‌ی یه‌كێتیه‌كان پۆستی جێگرێكی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان بووه‌ (به‌پێی رێككه‌وتن نه‌ك یاساكه‌). لێره‌دا یه‌كێتییه‌كان ده‌نگیان به‌ سه‌رۆكی هه‌رێم نه‌داوه‌ و به‌ هیچ لۆژیكێكیش لێره‌ به‌دواوه‌ ناتوانن داوای جێگری سه‌رۆكێك بكه‌ن كه‌ ده‌نگیان پێ نه‌داوه‌. هاوكات داواكاری بۆ دانانی پارێزگاری كه‌ركوك و پۆسته‌كه‌ی به‌غدا، په‌یوه‌ست كرابوو به‌و كاته‌ی كه‌ سه‌رۆكی حكومه‌ت راده‌سپێردرێت بۆ پێكهێنانی كابینه‌ی نۆیه‌م، بۆیه‌ ده‌نگنه‌دانی یه‌كێتییه‌كان به‌ سه‌رۆكی هه‌رێم هیچ په‌یوه‌ندیی به‌ بابه‌تی دانانی پارێزگاری كه‌ركوكه‌وه‌ نییه‌ و ده‌بوایه‌ دوای ده‌ستبه‌كاربوونی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ئه‌و بابه‌ته‌ ته‌ڕح بكه‌ن. ئه‌وه‌ش سه‌رباری ئه‌وه‌ی كه‌ چه‌ند رۆژێك پێشتر شاندێكی باڵای یه‌كێتییه‌كان له‌ جێبه‌جێكردنی خاڵ به‌ خاڵی رێككه‌وتنه‌كه‌ له‌ لایه‌ن نێچیرڤان بارزانییه‌وه‌ ئاگادار كرانه‌وه‌ و به‌ڵێنیان پێدرا. له‌و سۆنگه‌یه‌وه‌ كه‌ یه‌كێتییه‌كان به‌پێی بڕگه‌ی 18، به‌ رێككه‌وتنیان له‌گه‌ڵ پارتیدا پابه‌ند نه‌بوونه‌، هه‌ردوو رێككه‌وتنه‌كان به‌ هه‌ڵوه‌شاوه‌ له‌قه‌ڵه‌ ده‌درێن و به‌ركه‌وته‌كانی یه‌كێتیش له‌ حكومه‌ت و په‌رله‌مان ده‌بێ سڕ بكرێن و، هه‌ڵبگیرێن بۆ دوای پێكهێنانی كابینه‌ی نۆیه‌م. هیچ پۆستێك بۆ یه‌كێتییه‌كان دانه‌ندرێت و، پۆسته‌كان به‌و لایه‌نانه‌ بدرێن كه‌ ده‌نگیان به‌سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان داوه‌. ئینجا ئه‌گه‌ر دواتر یه‌كێتییه‌كان رێگه‌یان پێدرا به‌شداریی حكومه‌ت بكه‌ن و بێنه‌ ناو حكومه‌ته‌وه‌، ده‌رگای گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ بكرێته‌وه‌. به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌وه‌وه‌ ئه‌گه‌ر پارتی له‌وه‌ زیاتر بۆ یه‌كێتی بكات، ته‌نها له‌به‌رخاتری ئه‌وه‌ی كه‌ به‌شداریی كابینه‌ و ده‌نگدان به‌ كابینه‌كه‌ بن، ئه‌وا بێڕێزییه‌كی گه‌وره‌یه‌ به‌رامبه‌ر ئه‌و هه‌موو كات و ئیمزایه‌ی كه‌ چه‌ندین مانگه‌ بۆ رازیكردنی یه‌كێتییه‌كان به‌فیڕۆ دراوه‌. پارتی وه‌ك چۆن له‌ 18ی شوبات و 28ی مایس له‌ هۆڵی په‌رله‌مان پێویستیی به‌ یه‌كێتییه‌كان نه‌بوو و ئاماده‌ نه‌بوو چه‌ند سه‌عاتێكیش كۆبوونه‌وه‌كه‌ دوا بخات، ده‌بێ له‌ 25ی حوزه‌یرانیشدا(كه‌ ره‌نگبێ رۆژی راگه‌یاندنی كابینه‌ی نۆیه‌م بێت) ئه‌وه‌ دووباره‌ بكاته‌وه‌. له‌ كانگای دڵی(گه‌له‌)وه‌... (3) یه‌كێتییه‌كان مافی خۆیان بوو هه‌ر داوایه‌كیان له‌ پارتی هه‌بێ بیكه‌ن، له‌شه‌راكه‌ته‌وه‌ بیگره‌ تا پارێزگاری كه‌ركوك و پۆستی وه‌زاره‌ی له‌به‌غدا، به‌ڵام ده‌نگنه‌دان به‌ نێچیرڤان بارزانی وا به‌ ئاسانی به‌سه‌ر یه‌كێتیه‌كاندا تێناپه‌ڕێت. رابردووی ئه‌و پیاوه‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتییه‌كان به‌ تایبه‌تیش كه‌ هه‌میشه‌ خێر و به‌ره‌كه‌ت بووه‌ بۆیان ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنێت. لێگه‌ڕێ له‌وه‌ی كه‌(به‌ پێچه‌وانه‌ی ئه‌وانی دیكه‌) وڵات و كه‌سایه‌تی نه‌ما له‌ چركه‌ساتی یه‌كه‌مه‌وه‌ پیرۆزبایی له‌و سه‌رۆكه‌ گه‌نجه‌ نه‌كه‌ن، به‌ڵام بۆمبه‌كه‌ی ئه‌مجاره‌ی یه‌كێتییه‌كان له‌ناو ده‌ستی خۆیاندا ته‌قییه‌وه‌ و ناوماڵی خۆیان پێ تێك دا. ئه‌وان به‌ دژایه‌تیی پارتی گیڤ ده‌بوونه‌وه‌، به‌ڵام دژایه‌تیی كردنی سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی (نه‌ك هه‌ر بۆ ئه‌وان به‌ڵكو بۆ هه‌موو لایه‌ك) شتێكی دیكه‌یه‌، چونكه‌ ئه‌و قه‌ڵاكه‌ی یه‌كێتی له‌ناوه‌وه‌ فه‌تح كردووه‌. باڵی 16ی ئۆكتۆبه‌ر فه‌شه‌لیان به‌ رێككه‌وتنه‌كه‌ هێنا و دواییش هه‌موو مه‌ڵبه‌نده‌كانیان راسپارد كه‌ پیرۆزبایی له‌ كاك كۆسره‌ت بكه‌ن! به‌ڵام ئادرێسه‌كه‌ هه‌ڵه‌ بوو...یه‌كێتییه‌كان ئێستا شه‌ڕی كۆنگره‌ی خۆیان(ئه‌گه‌ر تا به‌ستنی كۆنگره‌ بمێنن و له‌ت نه‌بووبن) به‌ پارتی ده‌كه‌ن. هه‌موو مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی داوای پۆستیان ده‌كرد، چونكه‌ ده‌یانزانی دوای كۆنگره‌ ده‌نێردرێنه‌وه‌ ماڵه‌وه‌. بۆیه‌ كه‌ دیتیان پۆستیان به‌رناكه‌وێ، به‌شی زۆریان دایانه‌ پاڵ گرووپی 16ی ئۆكتۆبه‌ره‌وه‌. ماڵی تاڵه‌بانی له‌ دژی هه‌ژموونی سه‌رۆك به‌رهه‌م ساڵح و لاهوورجه‌نگی، جارێكی دیكه‌ به‌ ده‌سپێشخه‌ریی بافڵ تاڵه‌بانی، مه‌لا به‌ختیار دێننه‌وه‌ ناو كایه‌كه‌وه‌، قوباد تاڵه‌بانی و نه‌نكی(به‌ وه‌كاله‌تی كچه‌كانیشیه‌وه‌ له‌ كانگای دڵه‌وه‌) پیرۆژبایی له‌ سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی ده‌كه‌ن و حیساب بۆ هه‌ڵوێستی مه‌كته‌بی سیاسی و زڕئامۆزاكه‌ ناكه‌ن. به‌ كورتییه‌كه‌ی شه‌ڕی ده‌ستبه‌سه‌راگرتنی یه‌كێتی ده‌ستی پێكردووه‌، به‌ڵام بردنی ئه‌و شه‌ڕه‌ بۆ ناو ماڵی پارتی، عاقیبه‌ت ماڵی ئه‌وان وێران ده‌كات.

دڵشاد ئەنوەر وروژاندنی زیاد لە حەدی مەسەلەی سوتاندنی دەغڵ و دانی جوتیارانی کورد لەلایەن میدیاو پەیجەکانی نزیک لە یەکێتی و پارتی ، پەیوەندی بە خەمخۆری ئەو دوو حیزبەوە بۆ جوتیارەکان نیە، بەڵکو پەیوەندی بە ململانێ شاراوەکانی نێوان ئەو دوو هێزەوە لەسەر کەرکوک هەیە. یەکێتی و پارتی تا لەکەرکوک بوون، بەململانێی ناشەریفانە نەیانهێشت خەڵکەکەی بەکورد و عەرەب و تورکمانەوە ئیسراحەت بکەن، ئێستا کە لەوێ شار بەدەر کراون، لەرێگەی موزایەدەوە واز لەو خەڵکە ڕەش و ڕووتە ناهێنن. بۆیە ئەو هەڵایەی لەسەر سوتاندنی دەغڵ و دان دروستبووە بەقەد ئەوەی بەشێکە لەو ململانێ حیزبیە ، نیو بەقەدەر رەبتی بە خەمخۆری و واقیعیەتی دۆخەکەوە نیە. پارتی بەبەردەوامی موتابەعەی یەکێتی دەکات، بزانێت هەر مەسئولێکی عێراقی لەگەڵ یەکێتی عیلاقەی باشە لەبەغدا پێوەی دەدات، نمونەشمان بۆ ئەمە گواستنەوەی مەعن سەعدە لە کەرکوک، کاتێک پارتی زانی لەگەڵ یەکێتی نێوانی باشە و بووەتە شەریک لەگەڵیان لەهەندێک شت دا، دایان بە قولیەوە. (مانگێک پێش نەقڵ کردنی مەعن سەعد، بەرپرسێکی باڵای پارتی لەکۆبونەوەیەکی تایبەتدا وتبووی نەقڵ دەکرێ). ئاخر مەنتق لەکویدایە، پارتی رۆژ تا ئێوارە جنێو بە راکان جبوری دەدات، کەچی ژیر بە ژێر پەیوەندیان باشە، ئاخر مەنتق لەکوێدایە، بەرپرسی ناوچەی ...لە فەرمانگەیەکی حکومی مۆزەفە، مانگانە بەسەیارەی هێزە عێراقیەکان دێت بۆ موچەکەی! یەکێتیش بەهەمانشێوە، شینی کەرکوک دەکات ، شینەکەی بۆ خەڵکە رەش و ڕووتەکەی نیە، شینەکەی بۆ قاچاخچێتی و داهاتە. یەکێتی کاتێک دەیەوێ پارێزگارێکی سرف حیزبی دابنێت، دەیەوێت دەستی بە بازرگانی و قاچاخچێتی و پارە مۆڵەکەی پێش ١٦ ی ئۆکتۆبەر بگاتەوە، بەرپرسانی یەکێتی لەخەمی کەرکوکدا نین، بیریان لای داهاتەکەیەتی ..  بۆیە لێرەوە، گرنگە جوتیارە رەش و ڕوتەکەی کەرکوک ئاگادار بن ، نەبنە دار دەستی ئەم دوو حیزبە و ئەجێندا گەنیوەکانیان پێ جێبەحێ بکەن. بەشێک لە سوتاندنی دەغڵ و دانی کوردەکان ، دەستی عەرەبە هاوردەکانە، ئەگینا نە داعشەو نە هیچ، بەڵام سوتاندنی دەغڵ و دان هەموو عێراقی گرتۆتەوە ، کەواتە پلانەکە لەوە گەورەترە لە زەوی کورددا قەتیس بکرێ. شەوانی رابردوو بەسەدان دونم زەوی عەرەبەکانی حەویجە سوتینراوە، بەسەدان دۆنم زەوی عەرەبەکانی سەڵاحەدین و دیالە سوتێنراون، لەهەندێک ناوشەی دیالە زەوی چەندین گوندی عەرەب سوتێنراوە بەڵام گوندی کوردنیشین هەبووە لە نزیکیان و دەست بۆ هی ئەوان نەبراوە. دەغڵ و دان سوتاندن گەرمیانیشی گرتۆتەوە ، هەر ئەمرۆ بەدەیان دونم زەوی جوتیارانی دەوروبەری کەلاریش سوتێنراون، بۆیە مەسەلەکان تێکەڵ و پێکەڵن. دەغڵ و دان سوتاندن هۆکاری زۆری هەیە، گەر بەشێکی کێشەی خاوەندارێتیکردنی زەوی لەنێوان کورد و عەرەبی هاوردە بێت، بەشەکەی تری رقی شەخسی و کێشەی کۆمەڵایەتی یە، بەڵام دواجار دەغڵ و دان سوتاندنی ئەمساڵ بەو فراوانیە، مەحاڵە ئەجێندایەکی گەورەی لەپشتەوە نەبێ!

پەیكار عوسمان  - ناوخۆی پارتیش هەر وەکو حیزبەکانی ترە، فەرقەکە هەرئەوەیە، کە پارتی توانیویەتی هەرسێ جەمسەرەکەی خۆی بکات بە سەرۆك، بەڵام حیزبەکانی تر بوارو توانای ئەوەیان نیە کە حەزی سەرۆکایەتی هەموو جەمسەرەکانیان تێرکەن، ئەم حەزەش کە لە سەرۆکبووندا شکڵی نەگرتوو نەگیرسایەوە، ئیتر لە باڵ و کوتلەو ترازاندا شکڵ ئەگرێ و ئەتەقێتەوە. - وەکچون دەزگاکەی مەسرور حکومەتێکی تەریبی حکومەتەکەی نێچیربوو، لەمەولا دەزگاکەی نێچێریش حکومەتێکی تەریبی حکومەتەکەی مەسرورەو ئێمە لەناو دووئیدارەییە تەقلیدەیەکەدا، لەبەردەم دووئیدارەییەکی تریشداین، چونکە نێچیر هەربەوە دەسەڵاتدار نیە، کە قانون دەسەڵاتێکی زۆری پێداوەو سەرۆکایەتییەکەی تەشریفاتی نیە.. بەڵکو ئەو بە حوکمی ململانێکەی ناو پارتی جەمسەرو دەسەڵاتدارە. - یەعنی ئێمە هەر لەبەردەم ئەوەدانین، کە حکومەتەکەی مەسرور، سەرۆکایەتییەکەی نێچیر سنوردار بکات، بەڵکو لەبەردەم ئەوەشداین کە سەرۆکایەتییەکەی نێچیریش حکومەتەکەی مەسرور سنوردار بکات، حیزبەکانی تریش جگە لەوەی خۆیان لەناو ململانێیەکی هاوشێوەدان، ئەشبنە پارسەنگ و کەرەستەی ئەم ململانێیەی ناو پارتی و دووای دابەشبوونەکانی خۆیان، دابەشی ئەم دووەی پارتیش ئەبنەوە! - جا لە یادی یەکێتیدا کە باسی پارتی ئەکەم، ئەمەوێ بڵێم کە فرە مینبەری یەکێتی هەر لە سەرەتاوە، پەیوەندی بە خودی فرەیی و کاری پێکەوەییەوە نەبووە، (چونکە بیری باوکایەتی هەڵنەوەشاندۆتەوە)! بەڵکو هاوشێوەی ئێستای پارتی، هەر فۆڕمێکی باوکایەتی سیاسییبووەو مام جەلال مەساحەیەکی بچوك باوکایەتی داوە بەوانیترو مەساحە گەورەکەی باوکایەتی بۆ خۆی بردوە! کێشەکەش ئەم کولتوری باوکایەتییەیە نەك خودی باوکە سیاسییەکان، ئەم باوکایەتییەش لە پەروەردەو خێزان و یاسای ئەحوالی شەخسییەوە دەسکاری ئەکرێ، نەك لە گۆڕینی سەرۆکەکان و یاسای سەرۆکایەتی!! - با بچینە لای گۆڕان، تۆ شەڕ بۆ قایەرو عوسمان ئەکەیت دژی نماو چیا کە وەرەسەی باوکی سیاسی یەکەمی گۆڕانن.  ئێ بە کلیکێك هەموو نەیارەکان لابەو بەس قایەرو عوسمان خۆیان بهێڵەرەوە، ئەوکات ئینجا شەڕی ئەو دووانە دەستپێئەکات لەسەر باوکایەتی حیزبەکە!  ئێ عوسمانەکەش لابەو بەس قایەرەکە بهێڵەرەوە، ئەوکات ئەو ئەبێ بە باوکی سیاسی گۆڕان، دوای مردنیشی گۆڕان ئەبێ بە هی وەرەسەی ئەو!  یەعنی تۆ ئێستا شەڕ لەگەڵ وەرەسەی باوکی یەکەم ئەکەیت، بۆئەوەی دوای دە ساڵ گۆڕان بچێ بۆ وەرەسەی باوکی دووەم! جا ئەم دوو نەتیجەیە فەرقی چیە؟؟ - با سەرێکی یەکگرتووش بدەین، ئەرێ یەکگرتوو بۆ بەپەلە مامۆستا سەڵاحەدینی هێنایەوە؟ خۆ ئەسڵەن دۆخی یەکگرتوو دوای هاتنەوەی خراپتربووە! مەسەلەکە هەر ئەوەیە کە هاتنەوەی مامۆستا، شەڕی باوکایەتی کۆتایی پێهێناوە، ئەو نەبێ لەنێون کادرە باڵاکانی یەکگرتوودا شەڕی باوکایەتی یەکگرتوو دەستپێئەکاتەوە. - بزوتنەوەش هەر جێ ی باوکایەتی ماڵی مەلا عەلی تێدائەبێتەوە، بۆیە عەلی باپیرو مەلا کرێکار ماڵیان بۆ باوکایەتی خۆیان دروستکردو جیاکردەوە. - نەبوونی شەڕی باوکایەتی لای پەکەکەش، تەنیا هی ئەوەنیە کە لەڕووی فیکرییەوە کاریان بۆ تێپەڕاندنی کردوە، بەڵکو هی ئەوەشە کە هێشتا باوکی یەکەم ماوەو زیندانیش لەڕووی مەعنەوییەوە باوکایەتییەکەی ئەوی بەهێزترکردوە، بۆیە هیچ باوکێك ناوێرێ سەردەربێنێ! - کۆمەڵەو دیموکراتیش، بۆچی هەریەکەیان دوو سێ نوسخەی هەیە؟ بێگومان لەبەر زۆریی باوکە سیاسییەکان. - ئەوانەی کە ئەتوانن دەساودەسی سیاسی بکەن، ئەوانەن کە پێش دەساودەسەکە کاری پێکەوەییان کردوەو پەیوەندی نێوانیان تەواوکارییبووە نەك تەبەعیەت و جێبەجێکاریی!  ئەوانەی کاری پێکەوەییش ئەکەن، ئەوانەن کە فرەیی ئەفامن، ئەوانەشی کە فرەیی ئەفامن، ئەوانەن کە مناڵی پەروەردەیەکی نانەریتی و خێزانێکی نانەریتین! - کولتوری باوکسالاری لە پەروەردەو خێزانەوە دەسکاری ئەکرێ و کولتوری فرەییش لەو دەسکارییەوە لەدایك ئەبێ!  تا پەروەردە هی مامۆستابێ و مناڵ هەر وەرگرو پاشکۆبێ و نەبێ بە کائینێکی بیرکەرەوەو قسەکەرو هاوبەشی پرۆسەکە!  تا خێزان هی پیاوبێ و نەبێ بە موئەسەسەی (دوو تاکی ئازادو یەکسان). تا ئەو دوو شتە ڕوونەدا، فرەیی و کاری پێکەوەیی هەر دروشمەو نەبووە بە ژیان!! - کولتورەکە خۆی باوکسالارییەو تا مامۆستاش چەقی پەروەردەبێ و تا شتێك هەبێ بە ناوی سەرۆکی خێزان، باوکایەتی هەر تۆخئەبێتەوەو ئەڕوا تا سەری سەرەوە بۆ باوکایەتی سیاسی و باوکایەتی سیاسیش یان ئەگوازرێتەوە بۆ وەرەسە وەکو ئەوەی مام جەلال و بارزانی و نەوشیروان، یان وردئەبێتەوە بۆ هەزار باوکی سیاسی تر، وەكئەوەی سەدام! - بۆ تێپەڕاندنی دۆخێکی واش، کاری ئێمە ئەوەنیە باوکی تری وەکو شاسوارو لاهورو کێ وکێ.. دروستبکەین، کاری ئێمە ئەوەیە لە بنی بنەوەو لە کولتورو نەریت و پەروەردەو خێزانەوە، خودی باوکایەتی هەڵتەکێنین. شەڕی دروستی ئێمە، شەڕکردنە لەگەڵ کولتوری (خێلەکی دینی) باوکایەتی، نەك ئەوەی ببینە بەشێك لە شەڕی باوکەکان.

جەعفەر عەلی لە ناوەڕاستی شەستەکانی سەدەی رابردووەوە تا ئێستا، دەیان هەزار کەس بەشێوەی جیاجیا بوونەتە قوربانی سیاسەتی هەڵە و ناکۆکی نێوان (جەلالی- مەلایی)، دواتریش (یەکێتی- پارتی). یەکێتی تا راپەڕینیش، هێزێک بوو لە رووی پێگەی جەماوەرییەوە، نە تەنها لە سنوری سلێمانی، بەڵکو لە سنوری پارێزگای هەولێریش، جگە لەوەی لەلایەن نوخبەی خوێندەوارەوە پشتیوانی دەکرا، تا ئەندازەیەکی گەورەش دەتوانین بڵێین بێ رکابەر، یان ئەگەر هەڵە سیاسییەکانی خۆی نەبوایە، رکابەرێکی ئەوتۆی نەبوو، بتوانێت مەترسییەکی راستەقینە بۆ سەر پێگە و نفوزە سیاسی و جەماوەرییەکەی دروستبکات. خیانەتی ٣١ ئابی ١٩٩٦ و چەندین هۆکاری دیکەی تایبەت بە سیاسەت و دۆخی ناوخۆی یەکێتی خۆی، وردە وردە یەکێتیان لە بەردەم پارتیدا بچووک کردەوە. یەکێتی نەک نەیتوانی وەبەرهێنانی سیاسی و جەماوەری لە خیانەتی ٣١ ئابدا بکات، بەڵکو رێک چەند ساڵێک دوای خیانەتەکە، پێیانگووتین، "ئەزموون فێریکردووین، هەڵەیە هیچ کەسێک ململانێی ماڵی بارزانی بکات". ئەم رستەیە ئەژنۆ شکانێکی سیاسی تەواو ترسناک بوو لە ململانێی دیموکراسی و هەوڵدان بۆ دیموکراتیزەکردنی کۆمەڵگەی کوردستانی، دواتریش کاڵکردنەوەی هەژموونی بنەماڵەیی و خێڵەکی لە کایەی سیاسی و ئیداری لە هەرێمی کوردستاندا. یەکێتی بەمەشەوە نەوەستا، لە دوای پرۆسەی پێکهێنانی سەرۆکایەتی هەرێم، لە یەکەم هەڵبژاردنی راستەوخۆی سەرۆکی هەرێم لە ناو خەڵکدا (٢٠٠٩)، کە مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی کاندیدی ئەو پۆستە بوو، شەخسی مام جەلال وەک سکرتێری گشتی یەکێتی، کۆسرەت رەسول وەک جێگری یەکەمی سکرتێر، بەرهەم ساڵحیش وەک جێگری دووەم و سەرۆکی لیستی کوردستانی (لیستی هاوبەشی پارتی و یەکێتی)، زۆرێکی دیکەیش لە سەرکردایەتی ئەم حیزبە، شار بە شاری سنوری دەسەڵاتی یەکێتی کەوتنە گەڕان و دەرۆزەی کۆکردنەوەی دەنگ بۆ بارزانی، تا کورسی سەرۆکی هەرێمی بە رێژەیەکی شاهانە و لەسەر سینییەکی ئاڵتونی پێشکەش بکەن. خیانەتی ٣١ ئاب، پارتی گەورە و یەکێتی بچووک کردەوە. یەکێتی لەو کاتەوە بە ئاگا یان بێئاگا بەشێکی گرنگ لە هەوڵەکانی بۆ ئەوە بوو لە رووی سیاسی و رەفتاری سیاسییەوە لە پارتی بچێت، هێندەی خەریکی مەشقکردن بۆ نواندنەوەی وێنەی هێزێکی سیاسی کۆنزەرڤاتیڤ بوو، هێندە بە دوای بەهێزکردنی رەگەزەکانی حیزبێکی سۆشیال-دیموکراتی چەپەوە نەبوو. یەکێتی هێندەی خەریکی جێکردنەوەی خۆیبوو لە کوردستان، هێندە بە دوای قوڵکردنەوەی جیاوازییەکانی لەگەڵ پارتی و شوناسێکی سیاسی و نیشتیمانی تایبەت بەخۆی نەبوو، ستراتیژی کاری سیاسی لای یەکێتی چیدیکە بریتی نەبوو لە پارێزگاری لە شوناسێکی سیاسی و نیشتیمانی جیاواز. کورت و پوخت یەکێتی سەری خستبوویە نێو پرۆسەیەکەوە، کە دەشێ ناوبنرێ پرۆسەی لە (پارتیچوون و خۆبچووککردنەوە) لە بەردەم پارتی دیموکراتی کوردستاندا.  بەڵام دوای خیانەتی ١٦ ئۆکتۆبەر، پارتی جیاواز لە یەکێتی و مامەڵەی یەکێتی لەگەڵ خیانەتی ٣١ ئابدا، بە دیار دروێنەی دەستکەوتەکانی یەکێتی لە خیانەت دانانیشێ و لەم خیانەتە بێدەنگ نابێت، وەکچۆن یەکێتی و باقی هێزەکانی دیکەی باشور پاش ماوەیەک لە تراژیدیای ٣١ ئاب بێدەنگ بوون. ئێستایشی لەگەڵدا بێت، مەسعود بارزانی سەرۆکی پارتی، ئامادەیی راستەوخۆ دانیشتن و گفتوگۆی لەگەڵ ئەم گروپەی یەکێتیدا نییە، کە لە دیدی ئەوان و لە دیدی بەشێک لە بەرپرسانی باڵای یەکێتیش، تۆمەتبارن بە خیانەتی ١٦ ئۆکتۆبەر. وێڕای هەموو ئەوانەش لەو کاتانەی کە پەیوەندییەکانی پارتی و یەکێتی لە دۆخێکی ئاساییدا بوون، هێشتا زۆرترین و قورسترین هێرشی میدیایی هەر لە دەزگا و میدیاکانی پارتییەوە کراوەتە سەر خیانەتەکەو گروپی بەشدار لە ١٦ ئۆکتۆبەر. دیارە مەبەستمان نییە بڵێین، ئەوە سیحری سیاسی، یان قوڵی فیکری سیاسی و نەتەوەیی پارتییە وادەکات، نەیارەکانی لە بەردەمیدا بچووک ببنەوە، ئەم بچووکبوونەوەیە لە پلەی یەکەمدا پەیوەندی بە ناڕوونی دید و دونیابینی سیاسی هێزەکانی دەرەوەی پارتییەوە هەیە، پەیوەندی بەو دونیابینییە سیاسییەوە هەیە کە چیدی توانای داکۆکیکردن لە شوناسی سیاسی و نیشتیمانی جیاواز و تایبەت بەخۆی نەماوە، وێڕای ئەوەی کەشی سیاسی جوگرافیای دەرەوەی نفوزی پارتی و ململانێی نێوان هێزە سیاسییەکانی ئەم ناوچەیە (سلێمانی) و شپرزەیی و بەریەککەوتنی بەرژەوەندی و دۆخی ناوخۆی حیزبە سیاسییەکان تا رادەی شکاندنی ئێسقانی یەکدی، کۆمەکێکی گەورەتر بەم پرۆسەی بچووکبوونەوەیە دەکات.  لە دیدی مندا، پارتی و هیچ حیزبێکی دیکەی کوردستانی بریتینین لە هێزی سیاسی شەیتانی، زۆر گرنگە ئەم دیدە سیاسییە سەرەتانییەی لەم ناوچەیە، کە پارتی وەک هێزێکی سیاسی دۆزەخی دەبینێ دەستکاری بکرێ، ناشێ چیتر بۆ ئەوەی دەنگی زیاتر کۆبکەیتەوە، بۆ ئەوەی ببی بە پەرلەمانتار، بۆ ئەوەی ناشیرینییەکانی خۆت بشاریتەوە، خەریکی هەڵڕشتنی قین و توڕەیی و قسەی بازاڕی بە پارتی، یان هێزێکی دیکە بین. ئاساییە لە قۆناغێکی سەرەتاییدا و وەک تەکتیکی ململانێی سیاسی، پەناببەیتە بەر گوتارێکی زبر، توند، لە بەرانبەر رەفتاری سیاسی حیزبی ئەلیف یان بێ، بەڵام گەرەکمان بێت تا ئەبەد لەسەر بنەمای ئەم گوتارە پۆپۆلیستییە ناعەقڵانییە پڕ لە تەشهیر و حەماس و هاوارە، درێژە بە کاری سیاسی بدەین، لە بڕوای مندا کارێکە خزمەتێک بە سیاسەت و ئازادی ئینسان و ململانێی دروستی سیاسی ناکات.  لە باشوردا، هیچ هێزێکی سیاسی، تایبەت دوای راپەڕین، هێندەی پارتی لە دروستکردنەوەی وێنەی خۆیدا سەرکەوتوو نەبووە، هەر هێزێکی سیاسی لەگەڵ پارتی چووبێتە ململانێ و بە یەکدادانی چەکدارییەوە، سەرەنجام تای تەرازووەکە بە لای پارتیدا لاسەنگ بووە، هەر هێزێکیش وەک هاوپەیمانێک لێی نزیک بووبێتەوە، خستوویەتییە نێو خەواندنی موگناتیسییەوەو بە کامی دڵی خۆی ئاراستەی کردووە. ئەگەر لە رابردوودا یەکێتی نموونەیەکی ئەم دۆخە بووبێ، لە ئێستادا بزووتنەوەی گۆڕان ئەگەر زۆر ورد و عەقڵانی مامەڵەی سیاسی نەکات، دەبێتە نموونەیەکی دیکەی نێو ئەم پرۆسێسی زیاتر خۆ بچووککردنەوەیە. عینادی زۆربەی کات بابەتێکی نێگەتیڤە، تایبەت لە سیاسەتدا، بەڵام عینادی بارزانی نەک هەر توانی خیانەتی ٣١ ئاب لە خەیاڵی نەیارە مێژووییەکانیدا تەواو کاڵبکاتەوە، بەڵکو وەبەرهێنانی سیاسی گەورەشی بۆ پارتی لەسەر بناغەی ئەو رووداوە کرد، ئەمە لەلایەک، لەلایەکی دیکەوە، وەکچۆن بە هەمان عینادییەوە خەریکی پرۆسەی بە نەفرەتکردنی گروپی ١٦ ئۆکتۆبەری یەکێتییە لە مێژوودا، هەمانکات کۆی نەخشە و پلانەکانی ئەوانەی کە ناونراون (گروپی ١٦ی ئۆکتۆبەر)، بۆ وەبەرهێنانی سیاسی لەڕێی ئەم رووداوەوە، ژێرەو ژوور کرد.

هونه‌ر حاجی جاسم ده‌ستپێك:  که‌م جار وا رێکه‌وته‌ که‌ به‌ستنه‌وه‌ی عقلیه‌تی تاکێك یان گروپێك نه‌ به‌سترێته‌وه‌ به‌ پاشخانی په‌روه‌ده‌ی سیاسی، سایکۆلۆژی سیاسی و ستراتیژی کارکردنی له‌ پڕۆژه‌ی کارکردنیدا. هه‌ر ئه‌مه‌ش وایکردووه‌Leader Mentality  "عه‌قلیه‌تی سه‌رکرده"‌ به‌ هه‌موو جۆره‌کانی جا چ دیموکرات بێت یان دیکتاتۆر ببسترێته‌وه‌ به‌ ئاستی گه‌شه‌ی  Political Educationپه‌روه‌رده‌ی سیاسی و ئایدۆلۆژی فکره‌ سیاسیه‌که‌ی. به‌لام زۆرجار په‌روه‌رده‌ی سیاسی سیاسه‌تمه‌دارن یان سه‌رکرده‌ سیاسیه‌کان خۆی ده‌بینێته‌وه‌ له‌ نرجسیه‌ت، ئه‌مه‌ش وا ده‌کات دیموکرات بوونی خۆی بخاته‌ ژێر پرسیارێکی زۆر گه‌وره‌!. له‌ "هه‌رێمی کوردستانی عێراق" له‌ جارێگه‌ سه‌ده‌ی ڕابردوو هێواش هێواش له‌ پڕۆسسه‌ی سیاسیدا، حاله‌تی نرجسیه‌تی سیاسی کاره‌کته‌ره‌ سیاسی و سه‌رکرده‌ سیاسیه‌کان گه‌شه‌ ده‌کات، ئه‌مه‌ش هه‌م وایکردوه‌ کۆمه‌لگا زه‌رمه‌ند سه‌ره‌کی بێت، وه‌ هه‌میش زۆرجار خۆیان زه‌ره‌رمه‌ند بوینه‌ کاریگه‌ری ڕاسته‌وخۆشی هه‌بووه‌ له‌ نه‌ چه‌سپاندنی پرۆسسه‌ی دیموکراسی. لێره‌ ده‌پرسین بۆچی سه‌رکردایه‌تیێکی دیموکراسیمان ده‌وێت به‌ گروپ؟، نه‌ک که‌سێك به‌ ته‌نیا خۆی سه‌رکردایه‌تی بکات له‌ جیاتی ئه‌وه‌ی سه‌رکرده‌یێکی نرجسی خۆپه‌رست!، ته‌واوی ده‌سه‌لاته‌کانی لای خۆی بێت، وه‌ ته‌نیا خۆی ببینێت!. لێره‌ ده‌پرسین سه‌رکرده‌ی نێرجسیه‌ت کێیه‌؟. ئایه‌ خاسیه‌ته‌کانی سه‌رکرده‌ی نێرجسیه‌ت چین؟. هه‌روه‌ها خاسیه‌ته‌کانی گروپی سه‌رکردایه‌تی چین؟. ئایه‌ هه‌رێم پێویستی به‌ سه‌رکرده‌ی نێرجسی هه‌یه‌؟. ئایه‌ کام له‌م دوو جۆره‌ بۆ هه‌رێمی کوردستان پێویسته‌؟ سه‌رکرده‌ی نێرجسی کێیه‌؟ لەسەرەتادا پێویسته‌ بزانین که‌سایه‌تی سه‌رکره‌ی نێرجسیه‌تی چۆن چۆنیه‌؟، وه‌ به‌ کێ ده‌گوترێت که‌سی نێرجسی یان سه‌کرده‌ی نێرجسی، سه‌رکرده‌ی نێرجسی بریتیە لە تایبەتمەندیەكی كەسیه‌تیێك كەخۆی لەتێروانینی مرۆڤ بۆخۆی خۆی وەك سه‌کرده‌یێكی سەركەوتووی بێ که‌موکورتی دەبینێتەوە، هه‌ر ئەم جۆرە سه‌کرده‌ هەستیش ده‌کات كە دەبێت گرنگی زیاتری پێ بدرێت و به‌ به‌ژن و بالای هه‌لبگوترێت، وه‌ هه‌روه‌ها خۆی زۆر گه‌وره‌ دێته‌ په‌رچاو به‌ جۆرێك ئه‌گه‌ر ئه‌و نه‌بێت ئه‌وانی دیکه‌ ناتوانن نان نانیش بخۆن. گاڵتە به‌ عه‌قلی ئه‌وانی دیکه‌ ده‌کات، خواست و خه‌ونی ئه‌انی دیکه‌ زۆر به‌ که‌م سه‌یر ده‌کات، زۆرجاریش سوکایه‌تیان پێ ده‌کات. له‌ مێژووی به‌شه‌ریه‌ت ئه‌م سه‌رکرده‌ بونیان هه‌بوه‌،  له‌ زمانی ئینگلیزیدا به‌ نێرجسیه‌ت ده‌گوترێت Narcissist، له‌ بنه‌ڕه‌تیشدا نێرجسیه‌ت  چه‌مکێکی ئه‌لمانیه‌. به‌لام دوای ئه‌وه‌ی سه‌رده‌می  Information Technologyته‌کنلۆژیای زانیاری بووه‌ به‌شێكی گرینگی به‌Political Marketing  بازارکردنی سیاسی، وایکرد ئه‌و سیاسیانه‌ی زۆر ئامێره‌ زیره‌که‌کان به‌کار ده‌هێنن بۆ گه‌یاندنی په‌یامه‌ سیاسیه‌کانیان حاله‌تی نێرجسیه‌تیان زۆرتر بێت، وه‌ خۆیا پێ زۆر گه‌وره‌ بێته‌ به‌رچاو، به‌لام له‌ واقیعدا باردۆخه‌که‌ ته‌واو پێچه‌وانه‌ بێت.  سه‌رکرده‌ی نێرجسی هه‌موو هه‌ولێکی بۆ ئه‌وه‌یه‌ که‌ خۆی به‌ناوبانگ بکات له‌سه‌ر حسابی ئه‌وانی ده‌یکه‌ به‌ تایبه‌ت ئه‌و گروپه‌ی له‌ ده‌روبه‌ریه‌تی. قائیدی نێرجسی هه‌ول ئه‌دات خۆی نمایش بکات به‌ جلوبه‌رگی جیاواز له‌ بۆنه‌ جیاوازه‌کاندا. وه‌ هه‌میشه‌ش سه‌رکرده‌ی نێرجسی رێگا نادات سه‌رکرده‌ی تری له‌ ته‌نیشت ئه‌و دروست بێت و له‌ ئه‌و زیاتر ئه‌دای خۆی بکات.  گروپی سه‌رکردایه‌تی دیموکرات چیه‌؟ له‌گه‌ل گه‌شه‌کردنی پڕۆسسه‌ی سیاسی له‌ ئاستی کۆمه‌لگای نێوده‌وله‌تی به‌شێوه‌یێکی گشتی، وه‌ به‌ تایبه‌تیش له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراق. ئاماژه‌و بۆچونه‌کانی له‌سه‌ر چه‌مکی سه‌رکردایه‌تی جیاواز ده‌رده‌که‌ون. به‌لام ئه‌وه‌ی له‌ هه‌رێمی کوردستان له‌ زیاد له‌ چارێگه‌ سه‌ده‌ی ڕابردوو هه‌بووه‌ ته‌نیا سه‌رکرده‌ی حیزبه‌کان بریاریان داوه‌ نه‌ك سه‌رکردایه‌تی به‌شێوه‌یێکی دیموکراتی. بۆیه‌ ده‌گه‌ینه‌ ئه‌و راستیه‌ی که‌ تاکو ئێستا ئه‌وه‌ی له‌نێوخۆی حوکمڕانی و حیزبی کوردی هه‌یه‌. ته‌نیا که‌سی یه‌که‌م بووه‌، نه‌ک کۆمه‌له‌ که‌سێك که‌ به‌ گروپ سه‌رکردایه‌تی بکه‌ن. بۆیه‌ لێره‌ به‌ دواوه‌ ده‌بێت له‌ پارادیمی سیاسی نوێ و جیاواز له‌ ده‌ره‌وه‌ی حیزبی کوردی باس له‌ دروستکردنی سه‌رکردایه‌تی بکرێت به‌ گروپ نه‌ک به‌ ته‌نیا قائیدی به‌رو به‌حر بێت. بۆیه‌ پێویسته‌ بزانین که‌ پێناسه‌ی سه‌رکردایه‌تی دیموکرات چیه‌؟، وه‌ به‌ کام گروپ ده‌گوترێت سه‌رکردایه‌تی دیموکرات؟.  گروپی سه‌رکردایه‌تی دیموکراتی بریتی یە لە توانای کاریگەریدانان لەسەر تاکه‌کانی کۆمه‌لگا و هاندانیان تاکو ئەو کارە ئەنجام بدەن کە پێیان دەسپێردرێت لە پێناو بەدەست هێنانی ئامانجی گشتیدا، که‌ ستراتیژ لێی فه‌راهه‌مکردنی ژیانێکی شایسته‌ بێت بۆ هاونیشتمانیان به‌بێ جیاوازی.  یه‌کێك له‌ تایبه‌تمه‌ندیه‌ هه‌ره‌ دیاره‌کانی گروپی سه‌رکردایه‌تی دیموکرات خۆیان پێش خه‌لك ده‌که‌ون نه‌ک خه‌لك و کۆمه‌لگا بۆخیان بکه‌نه‌ پایه‌ تێیدا به‌سه‌ر بکه‌ون و گه‌شه‌ی سیاسی پێ بکه‌ن، ئه‌وه‌ له‌ کوردستان هه‌بووه‌ ئاغایه‌تی سیاسی بووه‌ نه‌ك سه‌رکردایه‌تی دیموکرات به‌ ئامانجی هێنانه‌ کایه‌وه‌ی سیسته‌مێکی دیموکراسی مۆدێرن. بۆچی پێویستمان به‌ سه‌رکرده‌ی نێرجسی نیه‌؟ له‌پال فاتکته‌ره‌ جیاوازه‌کانی تر که‌ بوینته‌ هۆی فه‌شه‌لی پڕۆسسه‌ی سیاسی له‌ 70 سالی ڕابردوی جولانه‌وه‌ی کوردایه‌تی له‌ کوردستانی عێراق، یه‌کێك له‌ فاکته‌ره‌ سه‌ره‌کیه‌کان بریتیه‌ له‌ ڕۆل و ئه‌دای سه‌رکرده‌ سیاسیه‌کانی کورد، له‌پال ئه‌مه‌شدا خۆیان له‌ واقیعدا ته‌واو نێرجسی بوینه‌. له‌ دوای ڕاپه‌رینی به‌هاری سالی 1991 و دامه‌زارندنی حکومه‌ت و په‌رله‌مان نێرجسیه‌تی سه‌رکردایه‌تی په‌ره‌ی سه‌ند، وه‌ له‌ 10 سالی ڕابردووش ئه‌م دیارده‌ سایکۆلۆزیه‌ سیاسیه‌ زیاتر گه‌شه‌ی کرد، به‌ تایبه‌ت کاتێك پۆپۆلیزم بووه‌ حاله‌تێکی دره‌وشاوه‌.  بۆیه‌ ئێستا کۆمه‌لگای باشوری کوردستان هیچتر پێویستی به‌ سه‌رکرده‌ی نێرجسی نیه‌، وه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌م حاله‌ته‌ش به‌رده‌وامی بکات، ئه‌وه‌ ده‌بێت هۆی دوباره‌بونه‌وه‌ی شکه‌سته‌ سیاسیه‌کان به‌شێوه‌یێکی گشتی، وه‌ به‌ تایبه‌تیش ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی ‌هه‌مان سیسته‌می ناته‌ندروستی پارتی و یه‌کێتی و درێژه‌دانه‌ به‌ شکه‌ستی سیاسی 30 سالی ڕابردوو. وه‌ هه‌روه‌ها هیچ کات نابینه‌ خاوه‌نی سیسیته‌مێکی دیمکراسی و دامه‌زراوه‌یی له‌سه‌ر ده‌ستی سه‌رکرده‌کان له‌ شێوه‌ی سه‌رکرده‌ی نێرجسیه‌ت. یه‌کێکی تر له‌ مه‌ترسیه‌کان سه‌رکرده‌ی نێرجسیه‌ت بریتیه‌ گه‌شه‌پێدان به‌ ته‌وریسی سیاسی و تاک ڕه‌وی له‌ بریاردانی سیاسی، به‌م لێکه‌وتانه‌ش هیچ کات نابینه‌ خاوه‌نی سیسته‌می سیاسی مۆدێرن و جیاواز له هه‌رێمی کوردستانی عێراق.  هه‌رێمی کوردستان پێویستی به‌ کام جۆره‌‌ هه‌یه‌؟ ده‌ره‌نجامی باردودۆخی زیاد له‌ چارێگه‌ سه‌ده‌ی ڕابردوو، ئه‌وه‌مان بۆ ڕوون ده‌کاته‌وه‌ که‌ هه‌رێمی کوردستان له‌ چوارچاێوه‌ی عێڕاقدا پێویستی به‌ گروپێکی سه‌رکردایه‌تی ته‌واو دیموکرات هه‌یه‌، که‌ به‌ ته‌واوی دوربن له‌ قالبی نێرجسیه‌ت و ناسیۆنالیزمی نه‌ته‌وه‌ی. هه‌روه‌ها به‌ هه‌بوونی گروپێکی سه‌رکردایه‌تی خاوه‌ن روئیا بۆ سیاسیه‌تکردن له‌ ده‌روه‌ی مه‌دره‌سه‌ی سیاسیه‌کانی ئێستا، ده‌بێته‌ هۆی له‌ دایکبونی پارادیمێکی سیاسی جیاوازی‌ خاوه‌ن ستراتیژی نیشتمانی، چونکه‌ تاکو پڕۆسیسه‌ی سیاسی چ له‌ ئاستی ده‌سه‌لاتی جێبه‌جێکردن وه‌کو حکومه‌ت، وه‌ له‌ ئاستی ناوه‌خۆی حیزبه‌ سیاسیه‌کانیش نه‌بێت به‌ گروپ بۆ بریاردان، ئه‌وه‌ ئه‌ستمه‌ پڕۆسسه‌ی سه‌رکه‌وتن به‌دی بێت!. به‌رئه‌نجامی شکسته‌ سیاسیه‌کانی ئێستای سیاسی له‌ هه‌رێمی کوردستانی عێراق، چ له‌ هێزه‌ ده‌سه‌لاتداره‌کان، چ له‌ ئاسته‌ هێزه‌ ئۆپۆزسیۆنه‌کان سه‌رده‌می قائیدی کولفی کون به‌سه‌رچو، به‌لام ده‌بێت ئه‌وه‌ش له‌بیر نه‌که‌ین که‌ تاکه‌ زه‌مانه‌تیش بۆ سه‌روکه‌وتنی گروپی سه‌رکردایه‌تی دیموکراتیش بریتیه‌ له‌ هه‌بوونی ترادسیۆنێکی سیاسی جیاواز به‌ هه‌موو بنه‌ماکانی کارکردنی سیاسی له‌ مه‌جالی پڕاکتیکدا. خوێندکاری دکتۆرا له‌ په‌یوه‌ندیه‌ نێوده‌وله‌تیه‌کان، زانکۆی یوفۆی روسیای فیدڕال