.gif)
د. نیاز نەجمەدین دوێنی شەو شتێكی كورتم دەربارەی خوێندنی باڵا نوسی. دوای هەندێك فیدباك، بە پێویستی دەزانم بۆچونەكە رونتر بكەمەوە. هیچ دوو دڵیی ناوێت سیستم منداڵ بە لاڕێدا دەبات. منداڵ سیستمی دانەڕشتووە. گەورەبوون و كەوتونەتە ناو سیستمێكەوە كە جیاكاریی بەرهەمدەهێنێت، فەزڵی ئەمدەدات بەسەر ئەودا لەسەر بنەمای نازانستیی و نائینسانیی. ئەوان بە تەنیا چی بكەن؟ زۆرجار چاریان نییە جگە لەوەی خۆیان بپارێزن. هەندێكیان تەنها دەیانەوێت غەدریان لێ نەكرێت. لەناو سیستمدا، هەندێكجار مامۆستا دەبێت بە كابوس بۆ خوێندكارەكەی. ئەو دەرفەتەی ناوی خوێندنە بە دەست مامۆستایە. لەم وڵاتانەدا، دەرفەتی خوێندن كەمە، بەتایبەت خوێندنی كوالتی بە نرخی گونجاو هەر زۆر كەمە. مامۆستا روبەرێكی فراوانی دەكەوێتەدەست یاریی بە چارەنوسی خوێندكارەكانی بكات. بەڵام ئایا ئەمە مانای ئەوەیە لەبەرئەوەی سیستم خراپە ئێمە چۆكی لەبەردەمدا دابدەین؟ نەخێر. بە پێچەوانەوە، تەسلیمنەبون و مقاوەمەت سیستم ناچار دەكات زیاتر لەبەردەم بەرژەوەندیی خوێندكاراندا بكرێتەوە و رێگای هێنانەدی خەونەكەیان ئاسان بكات. بەڵام بەودیودا ئایا مامۆستا دەبێت ببێت بە كابوس و لە تاقیكردنەوەدا خوێندكاران وەڕس و بێزاربكات؟ نەخێر. لێرەدا پێویستمان بەوە هەیە لە خەمی خوێندكاران تێبگەین. هەرچی هەڵئەسێ و ئەبێ به كابوس بۆ خوێندكاری ئێمە (لە خێزاندا، لە كۆڵاندا، لە حزبدا، هتد)، ئینجا لە دنیایەك شت بێبەشە. بێماناشە خوێندكار یەك جار بەختی هەبێت، ئەگەر لە تاقیكردنەوەكەدا دەرنەچوو ئیتر دەرفەتەكەی لە كیس بچێت. تۆش ئەیخەیتە ژێر باری دنیایەك مەنهەجی بێكەڵك و رەق و وشكەوە و ئەشتەوێ باری دەرونیی سەقامگییربێت؟ شتی وانابێت. لەم دۆخەدا، مامۆستا پێویستە هەم لە خەمی خوێندكاران تێبگات، هەم هاوكاریان بێت سەربكەون. بەڵام ئەم هاوكارییە بە یەكسانیی بێت، نەك جیاكاریی بكات. كارئاسانیی بۆ خوێندكار بكە لە مەنهەج و لە شێوازی پرسیار و لە نمرەدانان و لە بەخشینی دەرفەتی دەرچون تا ناچار نەبن واستە بكەن. بەڵێ ئەبێت پشتیوانی خوێندكاران بین خەونەكانیان بهێننەدی. دڵیان بە خوێندن خۆشە و مافی خۆیانە و پێویستە مامۆستا نەبێت بە كابوس بۆیان. بەڵام تا ئەتوانین ئەبێت ئەم هاوكارییە بۆ هەمووان بێت. بەهیوای سەركەوتنی خوێندكاران. ئەگەر نەشبوو، ئێوە ئیشێكی باشتان كرد كە هەوڵتانداوە. ئاسودەیی شتێكە مەرج نییە بە بەدەستهێنانی بڕوانامەیەك بیدۆزیتەوە. ئاسودەییتان مەبەستنەوە بە بڕوانامەوە.
.gif)
هونهر حاجی جاسم له چوارسهد سالی ڕابردوو، چهندین ڤایرۆسی له شێوهی Coronavirus ڤایرۆسی کڕۆنا بلاو بوینهوه له ئاستی جیهاندا. یهکهمین ڤایرۆسیش سالی 1720 له ولاتی فهڕهنسا، ڤایرۆسی سالی 1820 باشوری ڕۆژههلاتی ئاسیا، تاعونی سالی 1920 ولاتی ئیسپانیا و دواههمینیشیان ڤایرۆسی کڕۆنای ولاتی چینه که لهسهرهتای سالی 2020 له شاری ئوهانی چین بلاویهوه که تاکو ئێستاش کۆنتڕۆل نهکراوه. ڤایرۆسی ئهمجاره جیاواز به ڤایرۆسهکانی سهردهم و بارودۆخی جیهانی جیاوازه، چونکه مهترسی ئهوهی لێ دهکرێت به ئاسانتر له کاتهکانی ڕابردوو بلاو ببێتهوه، چونکه ئامرازهکانی گواستنهوه و جیهانگیری جیاوازه!. به خوێندنهوهی ههرسێ قۆناغی ڕابردووی بلاوبونهوهی نهخۆشی لهم شێوه ڕهوتی گهشهی مرۆیی و گهشهی ئابووری Economic Growth وهستاندوه، چونکه قوربانی ئهم ڤایرۆسانه له جهنگی جیهانی زۆرتره. ههر به نمونه تاعونی سالی 1920 ئیسپانیا زیاد له 100 ملیۆن کهسی کوشت، ئهمهش له قوربانیهکانی ههردووك جهنگی جیهانی یهکهم و دووهم زۆرتر بوو. لێکهوتهکانی دوای ڤایرۆسهکه کاریگهری ڕاستهوخۆ لهسهر ئهم شوێنه دهردهکهون که ئهم ڤایرۆسهی لێ بلاو دهبێتهوه به تایبهتی بهسهر سهرچاوهی مرۆیهکهی. بۆیه لهگهل بلاوبونهوهی ئهم ڤایرۆسه فۆکهسی سهرهکی تهنیا لهسهر رێژهی توشبوان و رێژهی مردنی خهلکی ئهم ولاته نیه، بهلکو فۆکهس لهسهر وهستاندن و ئالنگاریهکانی بهردهم جیۆئابووری چینه له ئاستی بازرگانی نێودهولهتی و ئابووری نێودهلهتی و خاوهبونهوهی پڕۆژهی ئاوڕیشمی geo-economics China جیۆئابووری چینی بۆ جیهان. کاتێكیش باسی زیانهکانی ولاتێکی وهکو چین دهکهین، ڕاستهوخۆ تهرکیزمان دهچێته سهر زیانه ئابووری و داراییهکانی ئهم ولاته. چونکه چین China به دوهمین ئابووری دونیا دهژمێدرێت دوای ئهمریکا. لهگهل بلاوبونهوهی ئهم ڤایرۆسهش چهندین ناوهندی میدیای و توێژینهوه و دهزگای ئهندروستی جیهانی باس له زیانهکانی ئهم ڤایرۆسه دهکرێت به ڕهقمی جیاواز جیاواز . بهلام زۆرترین زیانهکانی ئهم ڤایرۆسه بۆ چین بریتین له زیانهکانی ئابووری و دارایی، چونکه له دوای بلاوبونهوه ئهم ڤایرۆسه گهشهی ئابووری چین بهرهو داشکاندن بردوه ، وه جگه لهوهی تێچوی ئهم ڤایرۆسه ههتاکو ئێستا 62 ملیار دۆلاری بۆ تهرخان کراوه، هاوکاتیش سهدان گهشتی ئاسمانی بۆ ئهم ولاته بۆ کاتێکی نادیار ههلوشانهوه، وه چهندین بۆنهی وهرزشی و گروپی گهشتیاریش ههلوهشاینهوه. له لایێکی تریشهوه زۆرێک له ولاتانی هاوسنوری چین سنورهکانیان بهرهوی خهلکی ئهم ولاته داخستوه، ئهمهش به زیانێکی گهورهی دارایی و ئابووری بۆ چین ههژمار دهکرێت. ههروهها ههزاران تهن خۆراکی چینی ههنارده له بهندهرهکانی باشوری ئهم ولاته ڕاگیراوه ئهمش زیانهکانی به دهیان ملیۆن دۆلار ههژمار دهکرێت. ئهم وهستانه له بازرگانی نێودهولهتی و وهستانی کهرتی گواستنهوه گهیاندنی لهناوهخۆ و دهروهی چین به زیانێکی گهورهی نهخشهی جیۆئابووری چین ههژمار دهکرێت. ههروهها نهخشهی ئابووری چین له ئاستی ناوهخۆی و دهروهی ئهم ولاته توشی داشکاندێکی گهوهی ئابووری بووه، به تایبهتیش کهلوپهلی خواردهمهنیهکانی. لێکهوتهکانی ئهم ڤایرۆسه بۆسهر چین به زیانێکی گهورهی نهخشهی جیۆئابووری چین دادهنرێت له باشووری رۆژهههلات و باشوری ئاسیا و تهواوی جیهان. وه جگه له لێکهوته دارایی و ئابووریهکان لێکهوتهی گهشهی مرۆیی و کهرتهکانی خزمهتگوزاریشی گرتۆتهوه. ههروهها لێکهوتهی جیۆسیاسییشی بۆسهر ئهم ولاته دروست کردوه. له ئهنجامدا ئهم ڤایرۆسه کاریگهری ڕاستهوخۆ دهکاته سهر نهخشهی ئابووری و جیۆئابووری چین له ئاستی ناوهخۆ و دهروه، وه ههروهها وهبهرهێنان له ههموو ئاستهکان کهمی کردوه، ئهمهش به زیانیێکی گهوره بۆ چین دهژمێردرێت، وه بلاوبونهوهی ئهم ڤایرۆسه دهبێته فاکتهرێکی دیار له پێداچونهوه به سیاسهتی ئابووری چین له چهند ئاستێکهوه. به تایبهتیش له بهرێوهبردنی کارهساتی مرۆیی و سروشتی. ههروهها مهزهنده دهکرێت چین نزیکهی 200 ملیار دۆلار زیانی ئابووری بکات به هۆکاری ئهم ڤایرۆسه، جگه له سهرچاوه مرۆیهکهی
.gif)
سالار مەحمود لە روانگەی بەرپرسیارێتی بەرامبەر بەگۆڕە بەکۆمەڵەکان لە سۆنگەی بابەتی پێگەی مرۆڤ لە دوای لە دونیا دەرچوون و فەوتانیەوە یا لە تێڕوانینی گشتیەوە بۆ قوربانی بە گرنگی دەزانم بەدوای وڵامی پرسیارێکدا بگەڕێم کە دەیان لقی هەیە و پەیوەستە بەبەهای مرۆڤ لەکۆمەڵگادا بە خودی خۆی و حکومەت و یاساو رێساکانەوە. لەناو کۆمەڵگاکاندا نەریتی جیاجیا هەن بۆ مردوو، لاشەی مرۆڤ وەک رێزگرتنی جیاجیا هەن. رێورەسمی جۆراوجۆری بەخاکسپاردنی شایستە هەن. تەنانەت بۆ ئارامگا و دوا مەنزڵیش. لە عیراقدا بەپێی یاسا دیاری کراوە چۆن مامەڵە لەگەڵ مردوو لەگەڵ تەرم و قەبر بکرێت. بەداخەوە وەک چۆن لە کۆمەڵگا دواکەوتوەکاندا پێشێلی مافەکانی مرۆڤ بەبەردەوامی هێڵی سور تێدەپەڕێنێ، وەک چۆن زیندوەکان لەسەر ئاستی گشتی ماف و ژیانیان وەک پێویست لەبەرچاو ناگیرێت. پێدەچێ قەدەری ژیان وای کردبێ لەم وڵاتە لە دوای مردنیش تەرم و روفاتی مرۆڤ تاوانی گەورەی دەرهەق ئەنجام بدرێ کە دەدرێت. لەم روانگەیەوە سەبارەت بە سزای شێواندنی تەرمی مرۆڤ و سوکایەتی کردن بە پیرۆزیەکانی مرۆڤ لە مردنیشیدا رێکار دیاری کراوە. یاسای سزادانی عیراقی ژمارە (۱۱۱)ی ساڵی ۱۹٦۹ هەروەها یاسای گۆڕە بەکۆمەڵەکانی عیراق ژمارە(٥)ی ساڵی ۲٠٠٦ و یاسای ژمارە (۱٥) ساڵی ۲٠۱۳ی هەموارکراو بەچەند مادەیەکی یاسایی سزای دیاری کردوە. بۆ نمونە لە مادە ۳۷٤ی یاسای سزادانی عیراقیدا هاتوە( بۆ ماوەیەک کەلە دوو ساڵ زیاتر نەبێ سزای زیندانی و غەرامە دەکرێت یا یەکێ لەو سزایانە هەر کەسێک بەئەنقەست دەستدرێژی کردە سەر حەرەمی لاشەیەک یان بەشێک لەجەستەی یا روفاتێک یا کفنی لێکردەوە یا کردەوەکە بۆ تۆڵە سەندنەوە بێ لە مردوەکە یا تەشهیری پێ بکات سزای زیندانی دەدرێت کە زیاتر نەبێ لە سێ ساڵ). مادەی ۳۷۳ی هەمان یاسا ئاماژەی کردوە کە سزای زیندانی کەلەدوو ساڵ زیاتر نەبێ و بەغەرامەیەک کەلەدووسەد هەزار دینار زیاتر نەبێ یان یەکێک لەو سزایانەی هەر کەسێک دەدرێت دەستدرێژی کردە سەر حەرەمی قەبرێک یا گۆڕستانێک یان بەمەبەست بیشێوێنێ. مرۆڤ کە مرد ئەبێتە جەستەیەکی بێ رۆح، توانای هیچ داکۆکی و خۆپارێزیەکی نیە. لەبەر ئەوە هەر تاوان و پێشێلکردنێکی حورمەتی مردوو جۆرە تاوانێکی قورسن و پێچەوانەی بنەماکانی شەرع و یاسان. رێسا ئاسمانیەکانیش جەختیان کردۆتەوە لەسەر زەرورەتی پاراستنی مردوو لەهەر دەستدرێژیەک. پێویستە شوێنی شایستە بۆ مردوو هەبێ بۆ ئەوەی بە ئارامی بەخاک بسپێردرێ. یاسای سزادانی عیراقی بەگشتی و هەردوو مادەی (۳۷۳و ۳۷٤) ناتوانن ببنە رەدع بۆ جۆری ئەو تاوانانەی دەرهەق بەمرۆڤ لە گۆڕەبەکۆمەڵەکان کراون. پێناسەی گۆڕە بەکۆمەڵەکان وەک لە یاسای گۆڕەبەکۆمەڵەکاندا ژمارە(٥) ی ساڵی ۲٠٠٦ هەروەها یاسای مارە(۱۳)ی ساڵی ۲٠۱٥ هەموارکراودا هاتوە، کە ئاماژە دەکات بەوەی گۆڕی بەکۆمەڵ ئەو شوێنە یا زەویەیە کە لە روفاتێک زیاتری تێدا شاردراوەتەوە، بەبێ رەچاو کردنی حوکمەکانی شەرع و بەهاکانی مرۆڤایەتی. کە ئەرکە لە کاتی بەخاکسپاردندا رەچاو بکرێت. دیارە مەبەست لێی شاردنەوەی ئاسەوارەکانی تاوانی کۆمەڵکوژیە. لێرەدا بە ئاوڕدانەوە بۆ یاساکانی عیراقی ئەو سزایانەی دیاری کراون سزای سوکن. بەو سزایانەش کە لە یاسای گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا هاتوە بۆ دەستکاریکردن و شێواندنی گۆڕە بە کۆمەڵەکان. لەم روەوە گرنگە یاسا دانەرانی عیراق و ئەنجومەنی نوێنەرانی عیراق بەوردی دیراسەیەکی جۆری ئەو سزایانە بەبەراورد بەمەترسیە گەورەکانی ئەو تاوانانە بکات. وەک بەشێک لە پرۆسەی بەبەهای زیاترەوە روانین لەرۆڤ لەدوای بەجێ هێشتنی ژیان. لە عیراقدا نزیکەی سێسەد گۆڕی بەکۆمەڵ دۆزراونەتەوەو دەستنیشان کراون لەلایەن تیمی شارەزاو تایبەتمەندەوەو شوێنەکانیان دیاری کراون. بەپێی یاسای گۆڕە بەکۆمەڵەکانی عیراق دەبێت لە رۆژی دۆزینەوەی گۆڕەکانەوە، پاسەوانی بکرێن بۆ ون نەبوون و پارێزگاریکردنیان لە شێواندن، تاوەکو بە رێوشوێنی زانستی هەڵدەدرێنەوە. بەداخەوە ئەم کارەش نەکراوە لەبەر ئەوەی ئەرکی جێبەجێکرنی حوکمەکانی یاسای گۆڕە بەکۆمەڵەکان سپێردراوە بە (دامەزراوەی شەهیدانی عیراق). لەگەڵ چەندین داەزراوەی پەیوەندیداری ترو بەرپرسیارێتیەکە دەکەوێتە ئەستۆی ئەوان. کەمتەرخەمی لە راپەڕاندنی ئەرکە یاساییەکان لەلایەن حکومەتی عیراقەوە بەڕای من دەچێتە خانەی بەکەم تەماشاکردنی پیرۆزی مرۆڤ و رێز نەگرتن لە روفاتی قوربانیانی گۆڕە بەکۆمەڵەکان چونکە هەمووان دەزانن تاوانەکان بە چ چەشنێکی دژ بە مرۆڤانەو دژ بەهەموو بەهایەکی ئاسمانی و زەمینی ئەنجام دراون بەرامبەر بەخەڵکی سڤیل و ژن و مناڵ و پیرو گەنج. وەک لەمادە (٥) ی یاسای گۆڕە بەکۆمەڵەکاندا هاتوە دوای دۆزینەوەی گۆڕێکی بە کۆمەڵ پێویستە حکومەت دەست بکات بە راپەڕاندنی ئەرکە یاساییەکان لەماوەی یەک ساڵداو کارەلانی تەواو بکات. بە خوێندنەوەیەکی خێرای یاساکە بۆمان دەردەکەوێ بەهای گەورە نەدراوە بە گۆڕە بەکۆمەڵەکان بە چڕ کردنەوەی ئەرکەکانی سەر حکومەت لە راپەڕاندنی بەرپرسیارێتی هەمە لایەنە بەرامبەر بۆ گۆڕو رەفاتەکان. هەرچەندە بەبەراورد بە یاسای یەکەم و هەموارکراوەکە، ئەوەی دوەمیان چەند لایەنێکی تری ئەرکەکانی پڕ کردۆتەوە، بەڵام هێشتا تێرو تەسەل نیە. لەمەدا دەگەینە ئەو راستیەی بەهای مرۆڤ وەک چۆن لە زیندوێتیدا لەم وڵاتە پێدەچێ لەئاستی پێویستدا نەبێ، ئاوەهاو زیاتریش بۆ مردوان یا ئەو قوربامیانەی بونە هەوێنی راماڵینی دیکتاتۆریەتی بەعس لە عیراقدا نەبێت. بۆ بیر هێنانەوە سەبارەت بە گۆڕە بەکۆمەڵەکان تا ئێستا سێ کۆنگرەی بەناو نێودەوڵەتی ئەنجام دراوە هەریەکە لەو کۆنگرانە چەندین لێکۆڵینەوەو پێشنیارو بیرۆکەی کار خراونەتە روو بەڵام ئایا کار بەو راسپاردەو دەرخستانە کراوە بێگومان بەداخەوە نەخێر. کۆنگرەکان یەکەم: لە ۲٠٠٦/۹/۱٦ لە شاری لەندەنی بەریتانیا بەسترا. دووەم: لە ۲٠٠۸/۱٠/۸ لەشاری نەجەف لە عیراق بەسترا. سێیەم: لە۲٠۱۱/٤/۱۷ لەشاری هەولێر پایتەختی کوردستان بەسترا. هەرچەندە سانا نیە گەیشتن بە وڵامی ئەو پرسیارەی کە ئەم باسەی پێ داڕێژرا، بەڵام بەکورتی و کرمانجی راپەڕاندنی ئەرک و بەرپرسیارێتی بەرامبەر مرۆڤە بەکۆمەڵ لەگۆڕنراوەکان، بەشێکی گرنگە بۆ زیندو راگرتنی بەهای مرۆڤ.
.gif)
ئارام سەعید ئەو سیاسیە دەسەلاتدارانەی داوای چاکسازی دەکەن و ئیستاش بەشدارن لە بەریوەبردن و حوکمڕانیدا راستیەکەی دەیانەوێت چاکسازی لەباربەرن،چونکە چاکسازی لەدەسەلات و توانای خۆیان کەمدەکاتەوە بۆیە نایکەن. ئەمەی ئیستا بانگەشەی بۆ دەکەن لەباشترین حالەتدا چەند هەنگاوێکی شەرمنانەیە کە ئەویش لەڕێگەی چەند رێوشوینێکی ترەوە و بە یاسای تر یان رێنمایی جیاواز ئەو چاکسازیەش لەبار دەبەن،بۆیە دەکریت ناوبنریت تەڵەکەبازی. سامۆئیل هانتگتۆن دەربارەی چاکسازی لەوجۆرە کە بە -گێژاوی پادشا- ناوی دەبات دەڵیت: "زۆرجار چەند چاکسازیەکی دیاریکراو لەسەرەوەی هەرەمەکە دەکرێت لەجیاتی ئەوەی داواکاری خەلک کەم بکات زیادی دەکات و داواکاری خوارەوەی هەرەمەکە دەروات بۆ چاکسازی بنەرەتی" رەنگە ئەنجامەکەی بگاتە ئەوەی کە دەسەلات خۆی پێشبینی نەکردوە، "وەک ئەوەی لە شای ئێران رویدا کە داوای شۆرشیکی سپی کرد بۆ بەمۆدیرنکردنی وڵات و کار گەیشتە روخانی خۆی لەسەر دەستی چەند هێزیکی تردا کە گەشەیان کرد، یان ئەوەی لە بیرۆسترۆیکای یەکێتی سۆڤیەت رویدا کە چەند هەنگاوێکی چاکسازی بوو، کار گەیشتە لابردنی گۆرباچۆڤی داهێنەری بیرۆسترۆیکا و تەنانەت دواتر هەلوەشاندنەوەی یەکیتی سۆڤیەت". بەگشتی داواکردنی چاکسازی سیاسی لەسەرەوەی هەرەم ئەنجامەکەی دیار نیە و رەنگە بگاتە ئاکامێک کە لە کۆنترۆلی دەسەلاتداران خۆیان دەربچیت و سەری سیاسی سەرەوە بخوات. هەربۆیە دەسەلاتی سیاسیی تاکرەو زۆر لە چاکسازی لەهەرەمی دەسەڵاتی خۆی دەترسێت و تا بتوانیت لەبەشی خوارەوەی هەرەمەکە خەریک دەبێت. نوخبەی سیاسی حوکمڕان بەشیوەیەک لە کۆمەلگا دورکەوتونەتەوە کە هاولاتی تەنها وەک ئامراز و سوتەمەنی دەبینن بۆ دەنگدان و دوای هەلبژاردن بەلینەکانی خۆیان جیبەجی ناکەن وەک مێگەلێک سەیری کۆمەلگە دەکەن. هەربۆیە ریژەی بەشداری هاوڵاتیان لەهەلبژاردندا بەشێوەیەکی بەرچاو دابەزیوەو خەڵک بروا ومتمانەیان بە سیاسیەکان نیە کە بتوانن کۆرانگاری و چاکسازی بکەن و لەئەنجامدا بەشداری دەنگدان ناکەن. چاکسازی پێویستی بە دامەزراوەی بەهێز و بریاردەر هەیە کە لەسەر بنەمای لیهاتویی و کارامەیی کاربکات وبتوانیت بەرنامەی چاکسازی جێبەجێ بکات نەک کەسێک یان سیاسیەک بێت و بڵیت من چاکسازی دەکەم دەبێت ئەو دامەزراوانە نوخبەیەک بیبەن بەرێوە کە ئیرادەی چاکسازیان هەبێت نەک پاراستنی بەرژەوەندی حزب. چاکسازی پێویستی بەکەسانێک هەیە کە ئیرادەی چاکسازیان هەبێت، راستگۆیی، لیبوردویی، رێزگرتن لە مافی مرۆڤ، دادپەروەری، شافافیەت، رەتکردنەوەی گەندەڵی وستەمکاری. یەکێکی تر لە ئەولەویەتە گرنگەکانی چاکسازی ئەوەیە کە ئۆپۆزیسیۆن خۆی چاک بکات، چالاک بێت، پشتگیری یەکتر بکەن و هاوپەیمانی لەنیوان هێزەکانی ئۆپۆزیسیۆندا هەبێت نەک وەک ئەوەی کوردستان هەریەکەی لە ئاوازیک دەخوێنیت. نەبونی ئەو هاوپەیمانیە و تیروانینێکی ستراتیژی ئۆپۆزیسیۆن بۆ چاکسازی هۆکاریکی تری شکستی گۆڕانکاریی بنەرەتیە. حزبە دەسەڵاتدارەکان هەمیشە بۆ هاوپەیمان دەگەڕێن کە لەگەلیان بگونجیت بۆ داواکاری چاکسازی، بە دوای رێکخراوی کۆمەڵی مەدەنی یان حزبی سیاسی تردا دەگەڕێن کە کۆک بیت لەگەلیان لەو چاکسازیەی ئەوان دەیانەویت، تەنانەت هەندێ جار سازش دەکەن لەپێناو پەیداکردنی ئەو هاوپەیمانەدا وەک ئێستا کە پارتی لەگەل حزبی تردا هاوپەیمانی دەکات بۆ بەرگری لە سیناریۆی چاکسازی تا بە تەنیا نەبێت لە بانگەشەکەیدا. لە کۆتاییدا چاکسازی زۆر دواکەوت، هەموو دواکەوتنێکیشی ستەم زیاد دەکات، بارودۆخی هاوڵاتیان تا دیت بەرەو خراپی دەروات.
.gif)
بەیار عومەر عەبدوڵا وەک چۆن ھەندێک لە بەرپرسە گەندەڵەکانی یەکێتی دەستێکی باڵایان ھەبووە لەدواکەوتنی ئەم سنورەدا و سەروەت و سامانیان بەفیڕۆداوە و گیرۆدەی بازرگانی جگەرە ودەرمان بوون لەگەڵ پارتیدا، بە ھەمان شێوە پۆپۆلیستەکانی ناو گۆڕانیش زیانێکی زۆریان لەم سنورە داوە. چۆن؟ پۆپۆلیست ئەوانەن کە ھیچ ڕوئیایەکیان نیە بۆ گەشەی ئابوری و ھیچ پلانێکی ستراتیژیان نیە بۆ پێشخستنی کەرتەکانی کشتوکاڵ و پیشەسازی و گەشتوگوزار و دابینکردنی ھەلی کار. ئەوەی پاڵیان پێوەدەنێت خەمی خەڵک نیە، بەڵکو خەمی خۆیانە. بەڵام خەمی خەلک و هەژاری و بێزاری دەقۆزنەوە بۆ گەیشتن بە ئامانجەکانیان کە بریتیە لە گەیشتن بە پلەیەکی حکومی یان پەرلەمانی و لەو ڕێیەوە گەیشتنە بە کۆمەڵێک ئیمتیازات. بە کورتیەکەی کۆدی ختوکەدانی خەڵکیان دۆزیوەتەوە بۆ بەدەستھێنانی دەنگ. پۆپۆلیزم لە ڕێی بەڵێنی قەبەوە دەتوانێت لە ماوەیەکی کەمدا دەنگێکی زۆر مسۆگەربکات. بەڵام کە دواتر چووە دەسەڵاتەوە و بەڵێنە ناواقعیەکانی پێجێبەجێنەکرا بە ھەمان خێرایی دەنگەکانی دادەبەزێت و متمانە لەدەستدەدات. ھەندێک جار ھەستدەکەیت ئەگەر گەندەڵی و ھەژاری نەمێنێت ئەوانیش بازاڕ و کەسابەتیان نامێنێت، چونکە جگە لە ختوکەدانی ھەستی خەلک ھیچ بەھرەیەکی تریان نیە. بە کورتیەکەی بونی گەندەڵی و ھەژاری وەک بزنسێک سەیردەکەن بۆ کۆکردنەوەی دەنگ و گەیشتن بە حکومەت و پەرلەمان و مسۆگەرکردنی ئایندەی خۆیان. کار گەیشتۆتە ئەوەی کە ھەر کەسێکیش لە سۆنگەی بەرپرسیارێتیەوە دەیەوێت چارەسەر بۆ کێشەکانی کۆمەڵگا بدۆزێتەوە، خەلک باوەڕی پێناکەن و دەڵێن تۆش دیارە بەتەمای پەرلەمان و حکومەتیت. ھاوڵاتیانیش ناحەقیان نیە کە متمانەیان نەماوە، چونکە درۆ و فریودانیان زۆر دیوە. بەشی زۆری ئەمانەش زۆر بە توانان لە نمایشی خۆبەسادەدەرخستن و گوایە بەردەوام لەگەڵ ھەژاران و نەداراندان. بەڵام ڕاستیەکەی ئەوەیە کە لەو نمایشانە زیاتر ھیچ پرۆژەیەکیان پێنیە بۆ پێشخستنی ژیانی ھەژاران. ئەوەی پێیانە پرۆژەی خۆشکردنی ژیانی خۆیانە نەک کۆمەڵگا. بەشێکیان پاش چونە پەرلەمان ئیتر تەواو بێدەنگ دەبن و دیارنامێنن. ھەندێکی تریان بەردەوام دەبن لە نمایش. گەندەڵی و پۆپۆلیزم دوو ڕووی هەمان دراون و پێکەوە ئابوری وڵات وێران دەکەن. چۆن ھەتا یەکێتی خۆی لە ھەندێک لە بەرپرسە گەندەڵەکانی ڕزگار نەکات ناتوانێت نە خۆی ھەستێنێتەوە، نە خزمەتی ئەم سنورەش بکات. گۆڕانیش ھەتا خۆی لەم پۆپۆلیستانە ڕزگار نەکات ناتوانێت نە متمانەی دەنگدەرانی بەدەستبهێنێتەوە، نە خزمەتی ئەم سنورەش بکات. دروشمەکانی بژی فڵان و بڕوخێ فڵان خزمەتی ھیچ وڵاتێکی نەکردوە. کاتی ئەوە ھاتوە یەکێتی و گۆڕان لە ئێستاوە کار بۆ پێگەیاندنی نەوەیەکی گەنج و نوێ بکەن بۆ سەرکردایەتیکردن بۆ حزب و حکومەت و پەرلەمان. نەوەیەک ئامادە بکەن کە ھەم دڵسۆز بن و خەمی گشتی لەسەروو خەمی تایبەتی خۆیانەوە ببینن، ھەم خولی پێگەیاندنیان بۆ بکرێتەوە و شارەزا بکرێن لە بوارەکانی ئیداری و ئابوری و سیاسیدا، بۆ ئەوەی لە پاڵ دژایەتی گەندەڵیدا، زانیاری و شارەزایی تەواویان ھەبیت لە بەڕێوەبردن وڵات و پێشخستنی ئابوریدا.
.gif)
هیوا سەید سەلیم سیستەمی هاوسەرۆكایەتی مۆدیلێكی تازەی ئەو چەند ساڵەی دوایەی PKK و هێزە نزیكەكانیەتی لە شێوازی بەڕێوەبردنی ئۆرگانە حزبی و رێكخراوەیی و تەنانەت ئیداریەكانیش. ئەو مۆدیلە كە بیرۆكەكەی لەسەر یەكسانی جێندەری نێر و مێ دامەزراوە، واتا بەشداری هاوبەشی ژن و پیاو بەیەكەوە لەسەرجەم ئۆرگانەكان، نەك تەنیا لە هەڕەمی حزبی. بە مەبەستی ئەوەی ئەو سیستەمە وەك مۆدیلێكی تازە لە توركیا و باكووری كوردستان بسەپێنن،لەم هەڵبژاردنانەی دوایی، پارتی دیموكراتی گەلان(HDP)، بۆ هەڵبژاردنی شارەوانیەكان بۆ هەر پۆستێك دوو بەربژێری كاندیددەكرد لە هەردوو رەگەز، لە هەر پۆستیكیش لەو پۆستانە سەردەكەوت، بە كرداری دوو كەس یەكیان ژن وئەوی دیكە پیاو دەچوونە ئەو پۆستە. ئەگەرچی دەوڵەتی توركیا هەر دان بە یەكەمیان دەنێت، وە مامەڵەی فەرمی لەگەڵ یەكیان دەكات، تەنیا ئەو كاتانە نەبێت كە دەیانخاتە زیندان، هەردووكیان بەیەكەوە دەخرێنە زیندان یان كە قەیومیان بەسەر دەسەپێت بەیەكەوە دووردەخرێنەوە. لێردا تێدەگەین ئەو مۆدیلەی بەڕێوەبردن مۆدێلێكی فیكریە، نەك سازان و رازیكردن و بەشداری شكلی ژنان لە كایەكانی دەسەڵات. دوای سەرهەڵدانی شۆڕش لە رۆژئاوای كوردستان و دامەزراندنی ئیدارەی خۆبەڕیوەبەری لە رۆژئاوا ئەو سیستەمە گواسترایەوە ئەوێش، ئێستا لە رۆژاوا كار بەو سیستەمە دەكرێت، حزب دوو كەس بەڕێوەی دەبەن، ئیدارە دوو كەس بەرپرسیەتی بە هەمان شێوەش لە رێكخراوە مەدەنیكان رەنگدانەوەی هاوسەرۆكی نێر و مێ هەیە. لێردا دەپرسین ئایا دەكڕێت هەمان سیستەم بگوازرێتەوە بۆ نێو پارتەكانی باشووری كوردستان؟ بە تایبەت كە ئێستا دەنگۆی ئەوە هەیە كە یەكێتی نیشتمانی كوردستان دوای كۆنگرە ئەو سیستەمەیان پەسەند كردووە و لەمەودوا كار بە سیستەمی هاوسەرۆكایەتی دەكەن. تێبینی دەكرێت كە لە باشوور زۆر جار سیستەمی هاوسەرۆكایەتی تێكەڵی سیستەمی دەستەی سەرۆكایەتی دەكرێت، ئەوەی ئێستا یەكیتیەكان بیری لێ دەكەنەوە دەستەی سەرۆكاتەتیە، نەك هاوسەرۆكایەتی، بۆیە واباشە هەر ناوی بنێن دەستەی سەرۆكایەتی لەبەر ئەو هۆكارانەی كە ئاماژەیان پێدەدەین. هەموو ئاماژەكان بۆ ئەوە دەچن كە سەركردایەتی تازەی یەكیتی دوو كەس یان سێ كەس بن كە هەموویان لە رەگەزی نێر دەبن، كە ئەمەشیان ناكۆكە لەگەڵ فەلسەفەی هاوسەرۆكایەتی كە واتای یەكسانی جێندەری دەگەیەنێت. ئەو هاوسەرۆكیەی كە یەكیتی بەنیازی دامەزراندنیەتی تەنیا بۆ هەڕەمی ئەنجوومەنە گشتیەكەیەتی، كە لە كۆنگرە متمانەیان پێدراوە، واتا شۆڕناكرێتەوە بۆ ئۆڕگانەكانی دیكە، ئەمەش جیاوازە لەگەڵ مۆدێلی باوی باكوور و رۆژئاوای كوردستان كە شۆربۆتەوە بۆ سەرجەم ئۆرگانەكان. بۆیە واباشە یەكێتی ئەو شێوازەی خۆیان ناو بنێت دەستەی سەرۆكایەتی، سیستمی دەستەی سەرۆكایەتی لە باشوور كە حزبی زەحمەتكێشان لە كۆنگرەی هەشتی خۆی كاری پێكرد دواتر لێی پەشیمان بووەوە. بۆ ئێستای یەكێتی دەستەی سەرۆكایەتی باشترین بژاردەیە، دەستەیەك كە بۆ سازانی ناوەدەكانی بڕیار درووست دەكرێت، چونكە لەدەستەی سەرۆكایەتی مەرج نیە رەچاوی یەكسانی جێندەری بكرێت، وەك ئەوەی لە هاوسەرۆكایەتی باوە. ئەگەر دەشوترێت دوو كەس نابێتە دەسەتە، كە بڕیارە مۆدێلەكەی یەكێتی دوو كەس بن، با دوو سەرۆك و جێگرێك بن بە دەسەڵاتی جیاوازەوە، ئەگەرنا حەق نیە ئەزموونی هاوسەرۆكایەتی بەبێ ئەو پرەنسیپانەی باس كران بەشیوازیكی ناتەواو كاری پێبكرێت و ئەو مۆدێلەش ناشیرین بكرێت.
.gif)
لهتیف فاتیح فهرهج له شهستهكانهوه ململانێیهكی سهخت له نێو سهرانی شۆڕش و هێزی پێشمهرگهی كوردستان و تهنانهت قهڵهم به دهستانی دابهش بووی سهر باڵی مهكتهبی سیاسی ئهو سهردهم و دواتر جهلالی و ، ماڵباتی بارزانی و پارتی ههیه ، ئهم ململانێیه خوێنێكی زۆری له جهستهی كورد ههڵلوشیوهو سهدان تێكۆشهرو بیركهرهوهو خهڵكی ئازادی خوازی تیا بووهته قوربانی ، تهنانهت ئاشتبوونهوهی سهرهتا ههفتاكان و دواتر دروستبوونی بهرهی كوردستانیش له كۆتای ههشتاكان ، نهیانتوانی به تهواوهتی ئهو قۆناغه تێپهڕێنن ، ئهم ململانێیه تا ئاستی خواری خوارهوه بۆ نێو ماڵهكان هاتووهو له ههندێ بواردا دهكرێت بهراوردی بكهی به شهڕی نێوان هۆتسی و تۆتسیهكان ، گهرچی ئهوان به تهواوهتی بنهبڕیان كردو ئاشتبوونهوه لێ ئێمه نا ، ململانێی مهلایی و جهلالی ، ههر بهوه نهوهستاوه له ناوخۆدا لێكترازان و شهڕی ناوخۆو ناجۆری لێبكهوێتهوه ، تانهت كار گهیشتوهته ئهوهی له دژی یهكتر ههریهك بچنه چوار چێوهی ستراتیژو بهرژهوهندی دوژمنێكی كوردهوهو زۆر جار ئهمه زهرهری گهورهی له كورد له ههر چوار پارچهی كوردستان داوه ، پهنابردنه بهر ئێران و توركیاو عێراق و كوشت و بڕی ههكاری و شهڕی قڕناقهو پشت ئاشان و هتد نمونهی زۆر كهمی ئهو بابهتهن . باشوری كوردستان بهردهوام گیرۆدهی ئهم ململانێ خوێناوی و ناشرینهیه ، له دوای راپهڕین و نهوهدو یهكیشهوه ، یهكجار نهیانتوانی ئهم قۆناغه بخهنه پشتخۆیانهوهو سهردهمێكی تازه دهست پێبكهن ، تا ئێستا ئهو ناشرینیه درێژهی ههیه ، له سهرو بهندی ریفراندۆما ، ئهوهنده زهقبوهوه تهنانهت ههندێ قهڵهمبهدهستی مشهخۆرو دهربار دهستیان كردهوه به هۆنینهوهی تهخوین و تهخوینكاری لهو بارهیهوه من كتێبێكی قهباره گهورهم بینی له لایهن نوسهرێكی رۆژههڵاتی كوردستانهوه بۆ دژایهتی برایم ئهحمهد دانرابوو ، له كاتێكا برایم ئهحمهد له ژیاندله نهمابوو، كتێبهكه به زمانێكی زۆر بازاڕی و ناشیرین نوسرابوو . لهم رۆژانه كه كێشهی غازی كۆرو مۆر سهریههڵدا جارێكی تر ئهو ململانێیه تۆخكرایهوه و له رێگای جۆربهجۆرهوه هێرشهكان بۆ سهر یهكتر و به جاشی دهوڵهتان له قهڵهم دانی یهكتر پهرهی پێدرا ، راستیهكهی ئێستا كاتی ئهوهیه نوسهران و رۆشنبیرانی ئاكاردارو به ههڵوێست كار بۆ ئهوه بكهن و ههوڵی ئهوه چڕ بكهنهوه چۆنی ئهم قۆناغه كۆتای پێبێنین ، زیاتر له 5 دهیه له ململانێ ی خوێناوی بهبڕوای من ئیدی كاتی ئهوهیه كۆتای پێبێت . من لهم نووسینه كورتهدا لێكۆڵینهوه ناكهم و مێژووش ناگێڕمهوه ، بهڵام دهمهوێ نهوهكانی ئهو دوو ماڵباته ، یان ئهو دوو هێڵه بانگبكهمه سهر مێزێكی میتینگ و بهڵێی ئهوهیان پێ واژووبكهم ، كه دوای نیو سهده زیاتر ئیتر ئهو قۆناغه بهسهر چوو ، یانی قسهكه كورت و پوخت ئهوهیه دهبێت له ماڵباتی بارزانی " مهسرورو نێچیرڤان " له هێڵهكهی تر " لاهورو پاڤێڵ " له سهر مێژێك كۆبكرێنهوهو ئهو قۆناغه تێپهڕێنن ، دواتریش زهمینهی پێكهوهیی و پێكهوه ژیانی ئاشتیانه له نێو ههموواندا دروستبكهن، ههر ئهوان خۆیان دهتوانن له دوای دانیشتن و پێكگهیشتنی خۆیان دانیشتنهكان بۆ كۆتای هێنان به چیرۆكی ململانێی باشور درێژه پێبدهن ، من ئهم چوار ناوهم بۆیه هێناوه له بهر ئهوهی ئێستا ئهوان له سهر ههمان هێڵی ململانێكه بهردهوامن و رێبهرایهتی دهكهن و كۆمهڵی كوردهواری دابهش و ههلا ههلا دهبێت به ههنگاوهكانیان . من باوهڕم وایه هیچ شتێك نهكرده نیه ئاگهر ویست و ئیرادهی بڕیاردان ههبێت .
.gif)
ئاسۆ حاجی دەرئەنجامەکانی کۆنگرەی یەکێتی بە زیاتر لێکترازان و توندبوونی شەڕی باڵەکان وەدیار دەکەوێت، ئەگەر کۆنگرە بە فشارێکی توندی دەرەکی (وڵاتێکی ئیقلیمی) لە بەرژەوەندی باڵێک سازکرابێت، ئەوە ئێستا ئەو ھێزە ھەمان رۆڵ و کاریگەری بەر لە کۆنگرەی نەماوە بۆیە دەرئەنجامەکان وەک ئەوەی نەخشەیان بۆ کێشرابوو خۆیان بەدەستەوەنادەن. لە کۆنگرەدا ھاوکێشەی نوێ وەدیارکەوتن کە زۆر لە سەرکردەکانی یەکێتی بە تایبەتی کوڕەکانی مام جەلال کەوتنە بەردەم راستەقینەیەکی تاڵ کە پێشتر نەیاندەویست باوەڕی پێبکەن لە ھەڵگەڕانەوەی ئامۆزاکانیان بەتایبەتی لاھور شێخ جەنگی کە بەھۆی ناوی باوکیان و بە پاڵپشتی بافڵ تاڵەبانی توانی جێپێی خۆی قایمبکات و ببێتە ژمارەیەکی حیساب بۆکراو لە ناو و دەرەوەی یەکێتی تا ئەو رادەیەی تێکەڵبوونی بەرژەوەندیەکانی لەگەڵ دەزگای ھەواڵگری چەند وڵاتێک کە کاریگەریان لەسەر بارودۆخی عێراق و کوردستان ھەیە، تایبەتتریش لەسەر پێکھاتەکانی عێراق ھەیە لە رێگای حیزب و ھێزە سیاسیەکانەوە. ئەنجامی دەنگەکانی کۆنگرەی یەکێتی ئەگەر بۆ کەسایەتییەکی وەک کۆسرەت رەسوڵ مایەی پاشەکشەکردن و کورتھێنان بێت ئەوa بۆ بافڵ تاڵەبانی مایەی شۆک و تێکەڵبوونی ھەموو کاغەزەکانی بوو بەوەی کە لاھور شێخ جەنگی بە نزیکەی دوو سەت دەنگ لە پێشی ئەوەوە بێت و زۆرینەی ئەندامانی دەرچوو بۆ ئەنجوومەنی گشتی یەکێتی لە باڵەکەی لاھور بن. بەخۆداچوونەوەی بافڵ و لێکنزیکبوونەوەی لەگەڵ قوبادی برا گچکەی دەرفەتێکی بە باڵەکانی دیکە دایەوە کە بتوانن کار بۆ سەرلەنوێ داڕشتنەوەی ھەیکەلیەتی یەکێتی بکەن بە تایبەتی کۆسرەت رەسوڵ بە ھاوکاری باڵی کەرکوکییەکان بەو شێوەیە دەسەڵاتی یەکلاکردنەوەی پرسەکان و بڕیاردان لەلای ئەو ئەنجومەنە بێت کە کۆسرەت رەسوڵ سەرۆکایەتی دەکات رەنگە ئەوەش دەرگا بۆ بافڵ تاڵەبانی بکاتەوە کە بە ھاوکاری کۆسرەت و براکەی و کەرکوکییەکان ببێتە سکرتێری گشتی یەکێتی یان لایەنی کەم جێگری یەکەمی سکرتێری گشتی ئەگەر ئەو پۆستە بە بەرھەم ساڵح درا وەک بژاردەیەکی تەوافقی لە نێوان باڵە ناکۆکەکان و دوورخستنەوەی لاھور لەو پۆستەدا و پێدانی بە کەسێکی ناو باڵی کەرکوکییەکان. ماڵباتی تاڵەبانی لە دوای خیانەتی ١٦ی ئۆکتۆبەرەوە، تاکە چانسێک کە مابوویان بۆ جێگرتنەوەی باوکیان قوباد تاڵەبانی بوو، بەڵام ھەرزوو بافڵ لەژێر کاریگەری و بە ھاندانی لاھورەوە لە براکەی دوورکەوتەوە و ئەوەش دەرفەتی دروستکرد کە لە رێگای ئەو میدیایانەی لاھور پارەیان پێدەدات یان خاوەندارێتییان دەکات، قوباد تاڵەبانی کە دوای مردنی مام جەلال لە ناو یەکێتییەکان بە (مامی گچکە) بانگدەکرا ھێرشێکی توندی پلان بۆداڕێژراوی لە دژ ئەنجامبدەن و وەک کەسێکی لاواز وێنەی بکەن و لە باشترین وەسفدا وەک (جانتا ھەڵگر) بیناسێنن، ھەمان کاریان بەرامبەر بە کۆسرەت رەسوڵیش کرد و توانیان لە ناو ھەولێر و کەرکوک و ئیدارەی راپەریندا کە زۆرینەیان سەر بە باڵی کۆسرەت بوون لەو شوێنانە لە کۆنفرانسەکاندا کەسانی سەر بە لاھور بە جیاوازیەکی زۆرەوە بۆ کۆنگرە سەرکەوتن و ئەوەشیان وەک سەرکەوتن بە بافڵ تاڵەبانی دەفرۆشتەوە تا لە کۆتاییەکەیدا تاڵاوی ئەنجامی کۆنگرەیان پێ نۆشکرد و لاھور توانی وەک کەسی یەکەم و بێ رکابەر بناسێنێ، لە کۆتاییەکەیدا بە بافڵ و ماڵباتی تاڵەبانی گوت ئەگەر بەکارھێنانی پاشناوی تاڵەبانیشم لێ قەدەغەبکەن ئەوە ھەر من جێگرەوەی تاڵەبانیم و شێخی گەورەم. کۆسرەت رەسوڵ کە بە درێژایی مێژووی یەکێتی رۆڵ و ئامادەیی گەورەی ھەبووە و ھەیە ئێستاش وێڕای نەخۆشییەکەی ژمارەیەکی ئەوەندە ئاسان نیە تەجاوزبکرێت، بە تایبەتیش لە غیابی جەنڕال قاسم سولەیمانی لە ناو ھاوکێشەکەدا کە لە دوای مردنی مام جەلالەوە، بڕیاردەر و رێنوێنیکەری باڵی بنەماڵەی مام جەلال بوو، نەمانی ئەو گۆڕەپانەکەی بۆ کۆسرەت رەسوڵ و سەرکردەکانی دیکە خۆشکردووە کە یاریەکە ئەگەر بە خواست و ویستی ئەوان دەستیپێنەکردبێ، ئەوا بە خواستی خۆیان کۆتاییپێبێنن.
.gif)
ھێمن کەریم ئەگەر پیاسەیەك بەناو شەقامەكانی شاری سلێمانیدا بكەیت، بۆت دەردەكەوێت، ئەم شارە پرە لە مرۆڤی بیركەرەوە و پرە لەروئیای سیاسی، پڕە لە ئومێد، پڕە لە میهرەبانی، پرە لە مونازەرە و دیالۆگ، شێوەك بەئارەزوی مرۆڤ دەبەخشێت لە شێوەی ئارەزووی مەعریفە و ناچارت دەكات لۆژیكانە بدوێیت. شارێكە بەو هەموو لێدانە سیاسییەوە، هێشتا شان و شەوكەتی جوانە و نەبوونی جادە و خزمەت نەكردنی سیما جوانەكەی نەشاردۆتەوە. لەپەنا ئەوەشدا روونترە بڵێم «سلێمانی بكەنە قەزا، دەستبەرداری داوا سیاسییەكەی نابێت» بۆنموونە (دەستوورێكی نیشتمانی ، بەدامەزراوەیی كردنی پۆستە باڵاكان و سەروەری دەسەڵاتی دادوەری و كارگێڕیی تا ئەندازەی لامەركەزی) . راستە سلێمانی مەڵبەندی وەفاو عیشقە، بەڵام وەفا جەفا كێشانی دەوێت و عیشقیش لەكۆتاییدا خۆی دەیخوات، مەبەستمە سلێمانی وەفای بۆ پرۆسە سیاسییەكەی زیاترە و عەشقی ئەو تێگەیشتنەیە كە بۆ خولگەی مێژووی خۆی دەڕوات، لەپاڵ ئەوەدا خزمەتی ئەم شارە لە تێڕوانینە سیاسییەكانی و پرۆسە سیاسییەكەیەوە لێیدراوە، كاتێك خزمەت ناكرێت، هۆكاری ئەو نەزعە سیاسییەیە كە جەفایە، بۆیە دەستبەرداری نابێت و دەیكێشێت. خاوەن هێزی راستەقینەی شاری سلێمانی، دەبێت بكەونە خۆیان و ئەو هیچگەراییە كە لەدژی ئەم شارە دەكرێت، بە نەشونمای سیمای شار وەڵام بدرێتەوە، ئەویش لەرێگەی نوێنەرەكانیان لەناو حكومەتی هەرێم، كە داواكاریی و پڕۆژەكان بۆ سلێمانی خێراتر و پێداگریی تێدا بكرێت، ناكرێت بەناوی خزمەتنەكردنی سلێمانییەوە روئیایی سیاسیی لایەنێكی دەسەڵاتدار پێمان بڵێت: «ئەگەر ئەو شارە ئێمە خاوەنی بوینایە، ئیستا ئاوا وێران نەدەبوو»، هەڵبەتە لە تێڕواننی ئەوەوە وێران كە پێنچ (پیتە) وشەیەكی ئاسانە، بێئاگا لەوەی سلێمانی بۆ بیركردنەوە لە پرۆسەی سیاسی كۆی هەرێم، چەندین جار ئەو وشەی (وێران)ەی خستۆتە رستەی سیاسییەوە تا كۆی هەرێمی كوردستان (وێران) نەبێت بەخواستی تاك ویستی و تاك خواستی حەزی لایەنێكی سیاسی. نەقڵی وشەی وێران لە ئەقڵی سلێمانییەوە بۆ پرۆسەی كۆی خزمەتی هەرێمی كوردستان سەرچاوەی گرت، واتە سلێمانی ئەو شارەیە كە خەمی بۆ كۆی شارەكان و پێكهاتەكان خواردووە تا باشترین خزمەت بكرێن، بەداخەوە لە پاڵ ئەو خەمخۆرییەی سلێمانی پاداشتی (وێران) بوونی خزمەت نەكردنییەتی. لەلایەكی ترەوە ئەگەر حكومەتی هەرێم هی هەمووانە چۆن دەكرێت قسەیەكی نەبێت لەسەر دابەشكاریی و جیاكاریی حكومەت لە شارەكاندا بەهۆكاری نەزعەی سیاسی؟ چونكە پوختەی قسەی میدیایەكی نزیك لە پارتی دیموكراتی كوردستان ئەوەیە «بۆیە سلێمانی خزمەت ناكرێت، چونكە پارتی دەنگی كەمە و دەسەڵاتیان نییە»، واتە ئەگەر پارتی دەسەڵاتی هەبێت لە شارێك، حكومەت لە خزمەتیایەتی و ئەگەر لە شارێكیش دەنگی كەم بێت، ئیتر وێرانە رووی تێ دەكات، ئەمەش یەكێكە لەو بەڵگانەی كە ئەو میدیایانە دەیانەوێت پێمان بڵێن كە ئەو حزبە حكومەتی خستۆتە خزمەتی ئەجێندای خۆیەوە. ئەگەر ئێمە ناچار نەكرێین ئەم تێڕوانینە تێڕوانینێكی نا عەقڵانییە، چونكە هەموو پێكهاتەی كابینەیەك لە هەموو دونیادا دەیەوێت جوانترین ئەداو باشترین خزمەت پیشان بدات، لێ ئەم جۆرە دەرهاویشتانە لەپێش هەموو روئیایەكی سیاسییەوە، لێدانە لە هەنگاوەكانی كابینەیەك ئەگەر بیەوێت خزمەت بكات و بە جیاكاریی ناوچەیی تۆمەتبار نەكرێت. بۆئەوەی عەقڵ لەم پرۆسەیەدا ئیشی خۆی بكات، پێویستە لەرێگەی خزمەتكردنی سلێمانییەوە ئەو هیچگەراییە بەرامبەر سلێمانی پوچەڵ بكرێتەوە، تا ئێمە دڵنیابین كە ئەم كابینەیە هی ھەمووشارەکانە، لێ بەپێچەوانەوە ئەگەر بە بێدەنگی ئەو تێڕوانینە تێپەڕێت، ئەوا حكومەت هەمان واتا هەڵدەگرێت كە لەبری خزمەت، لێدانە لەو جێگەیەی كە پارتی تێیدا كەمینەیە. ئەگەر ئەو گومانەش نەڕەوێتەوە و سیاسیەکانیش بۆ بەرژەوەندی خۆیان ئەم قسەیەیی ئێمە نەکەنە شارچێتی و لەهەمان كاتدا ئێمەمانانیش دەڵێن: «كاتێك خزمەتی شارێكی وەك هەولێر دەكرێت، رەنگە چاكەی سلێمانی بێت، چونكە دەربڕینی رای ئازاد و رەخنەگرتن لە ئەدای حكومی و ئازادیی سیاسی بەحزبی دەسەڵاتداری خاوەن زۆرترین دەسەڵات لە كابینەكە هەزم ناكرێت هەر ئەو فاكتە سیاسییەشە كە پێدەچێت ئەو حزبە بیەوێت بەخزمەتكردنی شارەكانی تر هاووڵاتیانی سلێمانیش ناچاربكات دەستبەرداری روئیای سیاسیی خۆی بێت» بەداخەوە بەڵام ئاماژەكانی سەر ئەرز ناچارمان دەكەن ئەمە بڵێین. وەك هاونیشتیمانییەكی شاری سلێمانیش دڵنیایی دەدەمە هەموو لایەنێكی سیاسی كە دوورنییە لە دەروازەی شاردا بنووسرێت «بەخێربێیت بۆ شارێك كە لەبەر تێڕوانینە سیاسییەكەی كەمتەرخەمی لە خزمەتكردنیدا دەكرێت!».
.gif)
سەردار قادر شتێك نیە زیایە بێت ، كێشەیەك نیە نوێ بێت ، گرفتەكان هەر ماوەیەی بە جۆرێك خۆی دەرئەخات . ئەوەی نوێ یە رووخسارەكان زیا لە جاران دەرئەكەون ، سیاسیەكان و حیزبەكان زیا لە جاران دەستیان ئەكەوێتە روو ؟؟ درۆكان ، ناراستیەكان ، هەڵخەڵەتاندن ، پەیمانە بێ بنەماكان ، زیا لە جاران دەرئەكەون ...... دەمامكیان ناوێت ، ئەوان زیا لە جاران راستگۆ تر كارەكانیان ، پەرژەوەندیان ، درۆی زەبەلاحیان ئاشكرا ئەبێت . خەونی پرتەقاڵی هیجرەتی كرد لەم ووڵاتەی ئێمەدا ، بێ ئومێدی بۆتە سیفەتی ناسراوەی هەمووان ، ئومێد درۆیەكی گەورەیە لە گوتاری سەركردەكاندا ئەبینرێت ، پێش هەڵبژاردن ئومێد ئەبەخشنەوە دوای هەڵبژاردن ئەكەونە بەش كردنی كەلاكی ووڵات ....... هاووڵاتی تاكە بوونەوەرە بە حەپەساوی سەیری ئەم واقیعە تاڵە ئەكات . نەوت و غاز لە ماڵدا هیجرەت ئەكات ، كارەبا ئەبێتە میوانێكی ئەزیزو كەمتر دێتە ماڵەكانمان ، شەهادەی گەنجەكانمان تەنیا پەراوێكی ناو كەنتۆری ماڵە و كاری پێ ناكرێ.. كابینە دێت ئەروات ئامۆزاكان ئەكەونە گیانی هەموان ، كۆنگرە دێت و ئەروات ئامۆزاكان بە رووی گەشەوە ئومێد ئەبەخشنەوە و بە هەواداران ئەووترێت ئیتر سەردەمی گەنجە ؟؟ سەرۆكی ووڵاتمان لە بەغداد لە نێوان ماڵی شیعی و ماڵی سونە و هەژموونی ئێران و هەژموونی دۆستە ئەمەریكیەكاندا دێت و ئەروات لەو لاشەوە لە ماڵی حیزبدا هەوڵێتی پۆستی باڵا مسۆگەر بكات . ئۆپۆزسێۆنی دوێنێ لە نێوان سەردەمەكاندا خۆی وون كردووە ، لە پرێك بانگەشە بۆ چاكسازی لە حیزبی باڵادەست زیاتر ئەكات و لە پرێكیشدا لە جاران زیاتر وەك ئۆپۆزسێۆن ئەدوێت و تا ئێستا چاوەرێ ی مەرحەمەتی پارتین پۆستەكانیان بدرێتێ . لە ناوخۆی خۆشیاندا ئەوەی دێرێك بڵێت كە گومان بێت یان پرسیار بێت لە كاری گۆران و رۆڵی تەكەتول ، ئیتر گرد بە دەر ئەكرێت بشتوانن ووڵات بەدەری ئەكەن خۆ هەر نەكرێت هەندێ قەڵەم بە دەستی ئەكرێت بە گژا. گرفت و قەیران بەردەوامە ؟؟؟ موچە دوائەكەێت و ئۆباڵەكەی دواكەوتنی بودجەكەیە لە بەغدادەوە ،باس لە گەندەڵی و چاكسازی سەراپای میدیای گرتۆتەوە ، هاوریەك پێمان ئەڵێت لە سنورەكان گەندەڵی گەورە هەیە لەولاوە هاوریەكی تر لە كابینە پێمان ئەڵێت باشترین رێكار لە سنورەكان بەرێ ئەكرێت ؟؟؟ قەیران بەردەوامە ؟؟ سلێمانی بەرەو گوند بوون ئەروات و پرۆژەكانی بەرەو كەمی ئەروات ، گوتاری جیاواز ئەبیستین لە بەرپرسەكانەوە . ئەوەی ئەبینرێت لاشەی گەنجاكانمان زیاتر بۆ دێتەوە لە ئیجە ،پرسەی خۆكوشتن زیاتر لافیتەكەی ئەبینرێت ، خەم و بێ ئومێدی روو لە زیا بوونە . كاریزمای سەركردە ئومێد بەخشەكانیش پێش هاتنە دی جیان هێشتین . ئیتر تا درۆكانی هەڵبژاردنێكی تر لای ئێوەم خۆش
.gif)
شوان محهمهد هەموو رۆژێک حیزبە دەسەڵاتدارەکانی کوردستان شکۆی هاوڵاتی کوردو هەرێمی کوردستان دەخەنە ژێر پرسیارەوە، یەکێتیش یەکێکە لەو هێزانەی کە بەشدارێکی سەرەکییە لە شکاندن و سووککردنی شکۆی هەرێم، بگرە هێزی یەکەم و سەرەکی شکاندنی شکۆی شاری سلێمانییە، ئەم کێشەیەی کە بەم دواییەش دروستیکردووە لە بابەتی دابەشکردنی غازی شل و تەقەکردن لە تانکەرەکانی گواستنەوەی گاز لە سنوری پارێزگای سلێمانی، دوا بزماری ئەو هێزەیە بە تابووتی ئەم شارەدا دایدەکوتێت. چەند رۆژێکە کێشە کەوتۆتە نێوان دوو کۆمپانیای نزیکی هەردوو حیزبی حوکمڕانی ( یەکێتی و پارتی )، لەسەر دابەشکردنی گازی شل، ئەم کێشەیە گەیشتۆتە ئەو ئاستەی بەبەرچاوی هێزە ئەمنییەکانی پۆلیس و ئاسایش و دەزگاکانی حکومەتەوە، لە ناوچەکانی پارێزگای سلێمانی چەند شەوێکە تەقە لە تانکەری گواستنەوەی گازەکان دەکرێت، ئەم کارەش جگە لەوەی پەرەسەندنێکی مەترسیداری ئەمنی مافیای نەوت و گازی هەردوو حیزبە، هاوکات قورساییەکی تری ئابوری خستۆتە سەرشانی خەڵکی کوردستان، کە لە سایەی ئەم حوکمڕانییەدا کێشەو قورساییەکان لە ژمارە نایەن. ئەو کێشەیەی کە چەند رۆژێکە گرووپە ئەمنییە دەستڕۆشتووەکانی ناو یەکێتی دروستیان کردووە، هیچ نییە لە شەڕی دوو کۆمپانیای سێبەری پارتی و یەکێتی نەبێت کە لەسەر داهاتی غازفرشتن و گواستنەوەیە، ئەو ناکۆکیە هیچ پەیوەندییەکانی بەو ناهەقیەوە نییە کە لەهەرێمدا دەسەڵاتدارانی پارتی بەرامبەر سلێمانی و بگرە قەزاو ناحیەکانی هەولێر و شارەکانی تریش دەیکات. دەڵێن لە سیاسەتدا ئەنجام گرنگە، ئەگەر حکومەتی هەرێمیش لە ئەنجامەکەیەوە تەماشابکرێت، ئەم حکومەتە لە پاشکەوتی مووچە بەپێی لێدوانی بەرپرسانی حکومەت ١٢ ملیار دۆلار قەرزاری مووچە خۆرانە، تێکرای قەرزەکانی ناوخۆ و کۆمپانیاکانی دەرەوە نزیکەی ٢٥ ملیار دۆلارەو، بەهۆی ئەم سیاسەتە شکستخواردوەوە، چەندان نەوەی داهاتوویان خستۆتە ژێر قەرزەوە. ئەگەر ئەو بڕە پارەیەی مانگانەی حکومەتی بەغدا دەینێرێت بۆ هەرێم ببڕدرێت کە ٥١% مووچەی هەرێمی پێدابین دەکرێت، ئەوا هاوڵاتیان وەک ساڵانی رابردوو دەڕژێنەوە سەر شەقام و ئەمجارە کەسیش نازانێت رەشەبای خۆپیشاندان چارۆکەی کەشتیەکەی هەرێم بەرەو کام بنی دەریایە دەبات، دۆخی ئێستای کارەبای هاوڵاتیان ئێرەیی پێنابرێت، دۆخی سووتەمەنی ساڵ بەساڵ خراپتر دەبێت، گەنج ساڵانە نزیکەی ٤٥ هەزار لە کۆلیژ و زانکۆکان بڕوا نامە بەدەستدەهێنن و دواتر روو لەبازاڕی بێکاری دەکەن، ئینجا بە چ روویەکەوە کێشەی تری نەمانی غاز و کێشەی ئەمنی بۆ دروستدەکەن. سەندنەوەی مافی سلێمانی کە دەبێت ببێتە سەندنەوەی مافی هاوڵاتیان هەرێم و دەستەبەرکردنی دادوەری لەسەرتاسەری هەرێمدا، لەرێگای دەستڕێژی گوولەوە لە چەند تانکەرێک ناکرێت، ئەمە جگە لە دروشمێکی درۆزنانە کە لەپشتیەوە کۆمەڵێک مافیا دەبینرێت هیچی تر نییە، نابێت خەڵکی سلێمانی و هەرێم کە بەدڵنیایەوە ئەو خەڵکەن کە لەدەرەوەی حیزبە کوردیەکانەوەن و لە دوا هەڵبژاردنی ٢٠١٩دا نزیکەی لە ٥٠% بەشداری دەنگدانیان نەکرد، رێگا بدەنەن شکۆی شارەکەو ناوبانگی هەرێمەکەیان لەمە ناشیرینتر بکرێت، سەندنەوەی مافی ئابووری و ئیداری سلێمانی و، هاوڵاتیبوون و دیموکراسیەت و دادورەی لەسەرتاسەری هەرێمدا، لە رێگای خەباتێکی سیاسی و مەدەنی و جەماوەرەیەوە دەبێت کە دووربێت لەهەموو توندتیژیەکەوەو، خەباتێکە لەپێناو نەهێشتنی دەسەڵاتی بنەماڵەیی مافیاویی، جا لە هەولێر بێت، یان لە سلێمانی، لە سەر چیایەک بێت، یان لەسەر گردەکان.
هاودین محمود نە ریفراندۆمەكەتان نە دانوستاندنتان ئۆقرەیی بە میللەت نادەن لە نوێترین چاوپێکەوتنی مەسرور بارزانی جێگری موکەرەری سەرۆکی (پ د ک) و سەرۆکی حکومەت لەگەڵ فرانس ٢٤ رایدەگەیەنێت ڕیفراندۆم تەنها بۆ ئەوە بوو بزانین ڕای هاوڵاتیان چییە، لەوەیش زیاتر دەڵێ ڕیفراندۆم بۆ سەربەخۆیی نەبوو. هەروەها لەوەڵامی پرسیاری پێشکەشکارەکەی فرانس ٢٤ بڕوات بەوە هەیە سەربەخۆیی ڕابگەیەنن؟ مەسرور بارزانی دەڵێ بڕوا بوون شتێكە، واقع شتێكی ترە، ئێستا سەربەخۆییمان ناوێت، پەیوەندییەكی بەهێزمان لەگەڵ بەغداد دەوێت. هەروەها بەرێز مەسعود بارزانی سەرۆکی ئەوکاتەی هەرێمی کوردستان لەدوای ئەنجامە بەراییەکانی ریفراندۆم لە ٢٦ ئهیلول ٢٠١٧ پەیامێکی بڵاو کردەوە، پەیوەست بەم باسە ریگەیاند: ئەم ڕیفراندۆمەی ئەنجام دراوە نە بۆ فەرزكردنی ئەمری واقعە و نە بۆ دیاریكردنی سنوورە، بەڵكو بۆ ئەوە بوو گەلی كوردستان بە شێوەیەكی دیموكراتی و ئاشتیانە ڕای خۆی لەبارەی چارەنووسی خۆی دەرببڕێت. نێچیرڤان بارزانی: بۆ كورد سەلما كە ریفراندۆم هەڵە بوو و لە ئێستاشدا سەربەخۆیی نایەتە دی نوێترین چاوپێكەوتنی لەگەڵ "وەرزنامەی خوێندنەوەی سیاسەتی دەرەوە"ی تاران کە ئاژانسی هەواڵی میهر ناوەڕۆكی بەشی یەكەمی بڵاو کردەوە. هەموو پرۆسەیەک ئامانج گەلێکی لەپشتە بەتایبەت ئەم پرسە گرنگ و چارەنوسسازە، گەر ریفراندۆم بۆ سەربەخۆی نەبوو ئەم هەرکە چی بوو کرا بەسەری ئەم میللەتە خێرلەخۆ نەدیوە. ئێستایش لێرەو لەوێ گوێ بیستی ئەوەین رۆژێک دێت ئەمریکا و کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ڕیفراندۆم وەک کارتێک بەکاردێنێ و زیندوی دەکاتەوە، کاشكا واشبێ با هەر ئەوساتە ریفراندۆمی سەربەخۆیمان بکردایە و ئەو هەموو نەهامەتیمان بەسەر نەهاتایە.
.gif)
مەریوان وریا قانع با واز لەوە بھێنین ھەر چەند ڕۆژێک دوای ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەکە، بکەرە سەرەکییەکانی ریفراندۆم. بە کردەوە لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەکە پەشیمان بوونەوە و ھەموو ھەوڵەکانیان بۆ ئەوە تەرخان کرد بگەڕێنەوە بۆ کەمتر لە دۆخی بەر لە ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەکە. بەدوای کەسێکدا دەگەڕن لە بەغدا ئامادەبێت بیانبینێت و قسەیان لەگەڵدا بکات. دەرەنجامەکانمان بینیی و زانیمان ھەرێمیان بە چ دەردێک برد. بەڵام لە ئێستادا ھەمان ئەو بکەرانە تەنھا بە کردەوە نا، بەڵکو بە دەنگی بەرز، جارێک بە میدیای ئێرانی دەڵێن ”ڕیفراندۆم ھەڵە بوو” (ئەمە نێچیرەوان بارزانی وتی). جارێک ی تر بە میدیای فەرەنسیی دەڵێن ”ڕیفراندۆم تەنھا بۆ زانینی خواست و ئارەزووی خەڵک بووە“ و ”ھەرگیز کردەی ڕاگەیاندنی دەوڵەت لەئارادا نەبووە“. ئینجا ھەمان ئەو قسەیە دووبارەدەکاتەوە کە زۆربەی کوردێک لەسەر بێشکەوە فێریدەبێت: ”باوەڕبوون بە سەربەخۆیی کوردستان و ئارەزوی سەربەخۆبوون شتێکە و واقیعیش شتێکی ترە“، (ئەمەیان مەسرور بارزانی دەڵێت). بێگومان سەرجەمی ئەم قسانەی ئەو دوو ئامۆزایە لێرەدا دەیکەن تەواو ناکۆکن بەو ھەڵمەتی پڕوپاگەندەیەی لە سەردەمی ڕیفراندۆمدا ئەنجامیان دا، ھەڵەتێک تیایدا ”بای بای“ان لە عێراق دەکرد و جەغتیان لەسەر ”ھەڵوەشاندنەوەی سایکس پیکۆ“ ئەکرد، کەسانێکیان ھێنابوە سەر شاشەکان دەیانگوت ”لە قورئاندا پێشبینی دروستکردنی ئەو دەوڵەتە“کراوە. ڤلادیمێر ئیلیتش لێنین لە شوێنێکدا دەڵێت ”سیاسیی باش ئەو کەسە نییە کە ھەڵە ناکات، بەڵکو ئەو کەسەیە کە ھەڵەی ستراتیژیی ناکات“. ئەم سیاسیە کوردانە لە جۆری ئەو سیاسیانەن کە بەردەوام ھەڵەی ستراتیژیی دەکەن، مێژووی دوای ڕاپەڕین پڕیەتی لە ھەڵەی ستراتیژیی یەک لەدوای یەک و ڕیفراندۆمیش دواھەمین ھەڵەی ستراتیژیان نابێت و نییە. بەڵام کێشەکەدا لەوەدایە ئەمانە نایانەوێت و ھەستی ئەوەیان تێدا کە پێویستە باجی ئەو ھەڵانە بدەن. ئەوان ھەڵەی ستراتژیی دەکەن و میلەتەکە دەبێت باجەکەی بدات. ئێستا دوای ئەم ھەموو دانپیانانە کاتی ئەوە ھاتوە، لانیکەم، داوای لێبوردن لە ھەموو ئەو کەسانە بکەن کە لەسەر ئەو قسانەی ئێستا خۆیان بە دەنگی بەرز دەیکەن، بە جاش و خائین و ناپاکیان دەکردن. ئەم داوای لێبوردنە سادەترین و سەرەتایترین شتێکە ئەنجامیبدەن.
.gif)
د.شێرکۆ حەمەئەمین لایەنەکانی بەشدار،لەگەڵ پارتی ،لە حکومەتی هەرێم،بەتایبەتی گۆڕان و یەکێتی ،بەشێک،لە ئەندام و پەرلەمانتارو بەرپرسەکانیان باسی هەژمونی پارتی و بێ دەسەڵاتی خۆیان دەکەن و ئەوکارانەش،کە بەرپرسیارێتی سەرشانیانە،جێبەجێ نەبونی دەخەنە ئەستۆی پارتی و ئەم هێزە،بە هۆکاری کەمی خزمەتگوزاری و کەوتنەدواوەی پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و ئیدارەی گەرمیان و ڕاپەرین دەزانن،ئەمە،بۆ کابینەکانی ڕابوردوش هەروابوە،کە بریتیە،لە فەرهەنگی کوڕوزانەوە. پێش هەمو شت، هەمو ئەولایانەنانە پێش بەشدارییان،لە حکومەت و سەروەختی پێکهێنانی کابینە دەیازانی پارتی زۆرینەیە و ئەمان میوانن،هەرچەندە،لەسەرەتاوە ئەم لایەنانە باسی دانانی زەمەنبەندی،بۆ جێبەجێکردنی کارنامەی حکومەت دەکەن ،بەڵام دوای دەستەبەکاربونی کابینە،کەس مێش میوانی نیە،بۆنمونە ۲/۱٠ تەمەنی ئەم کابینەیە دەبێت،بە ۷ حەوت مانگ: ۱_نەیتوانیوەتەنیا یەک مانگ موچە بێنێتە پێشەوە،بەپێچەوانەوە هەمو مانگێک چەند رۆژێک دەچێتە دواوە. ۲_ بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمان دەبێت، مانگی ۱٠ ی هەمو ساڵێک پرۆژەیاسای بوجە بچێتە پەرلەمان،ئەوەشەش ساڵە نەچوەتە پەرلەمان،داهات و خەرجی لەسەر سیقە دەڕوات. ۳_ بەپێی یاسای سندوقی کوردستان،بۆ داهاتەنەوتی و گازییەکان ژمارە ۲ ساڵی ۲٠۱٥ دەبو،لەماوە سێ مانگدا سندوقەکە دروست بکرێت،ئەوە شەش ساڵە دروست نەکراوە. ٤_ داهاتی نەوتی بۆری مانگانەنزیکەی ۹٠٠ نۆسەد ملیار دینارە،تەنیا نزیکەی ۳٦٠ سێ سەدوشەست ملیاری دەچێتە وەزارەتی دارایی و بەگیانی وەرزیش وەردەگیرێت. ٥_ دەوترا،حکومەت سەرو ۲٠ بیست ملیار دۆلار قەرزارە،گوایە مانگانە بەشێک،لەپارەی نەوت بۆ قەرزدانەوە دەڕوات،بەڵام تائێستا حکومەت تەنانەت پەرلەمانیشی ئاگادارنەکردوە چەند قەرزیان داوەتەوە و چەندیان لاماوە؟ هەرلەبنەڕەتدا قەرزیان بۆچی کردوە؟ حکومەت ئامادەنیە ،ڕاپۆرتێکیش بڵاوبکاتەوە،کەچی سەرۆکی حکومەت دەڵێت ،شەفافیین و هەمو تاکێکی هەرێم ئاگای ،لەداهاتی کوردستانە،دڵنیام پەرلەمانیش ئاگاداری سەرجەم داهات و خەرجی نیە. ئەمانەو دەیان خاڵی تر ... ... بەکورتی و کرمانجی ئەم لایەنانە،وەک دەوڵەتە عەرەبیەکانیان لێ هاتوە ،لەگەڵ فەلەستین بەعەرەبی قسەدەکەن لەگەڵ ئەمەریکاش بە ئینگلیزی، ئەمانیش ،لە سلێمانی بەجۆرێک و لە هەولێریش،بەجۆرێکی تر قسە دەکەن،هەمویان باش دەزانن،بەپێی یاسای ئەنجومەنی وەزیران، مادەی ۱۳لەیاسای ژمارە ۳ ساڵی ۱۹۹۲ بەرپرسیارێتی بەکۆمەڵە ( تچامنی)سەرکەوتن و شکست هەمو لایەنەکانی پێکهێنەری کابینە بەشدارن،بەپێی پەیڕەوی ناوخۆی ئەنجومەنی وەزیرانیش دەنگدان،بە زۆر ینە و کەمینەیە،گۆڕان و یەکێتی ۱۱ ئەندامی ئەنجومەنی وەزیرانیان هەیە،کە مافی دەنگدانیان هەیە،لەگەڵ وەزیرەکەی شۆسیالست،ئەگەر لەگەڵیان بێت، دەکاتە نیوەی ئەنجومەنی وەزیران،بۆ ناتوانن ،رۆژێک تەنیا یەک بڕیار ،لە قازانجی ،وەک خۆتان دەڵێن زۆنی سەوز بسەپێنن؟!جا عەیبی گەورەئەوەیە پەرلەمانتاربیت و سوێندت خواردبێت،کە بەرگری ،لە بەرژەوەندی باڵاو یەکپارچەیی خاکی کوردستان بکەیت،کەچی بڕوات،بە زۆنی زەردو سەوزبێت،لەڕاستیدا،لە کوردستاندا،لە زاخۆ تا خانەقین زۆن و حوکمی ڕوتانەوەو ماشینەوەی داهات هەیە،بۆ چەند عایلەو خێزانێکی سیاسی و بەرپرس و مناڵ و کۆمپانیاکانیان و هیچی تر! وەک،شەقامی ۱٠٠ سەد مەتری ،بەنمونە! یان چەند ساڵە گواستنەوەی غازی شل LPG لای کۆمپانیای ساوز کوردستانە چی،بۆ ناوچەی چەمچەماڵ و شۆڕشی ئەنفالستان کردوە؟! وا ئێستا دراوە،بە کۆمپانیای سورگاز دنیا وێران بوەو ئەم ئەزمەیەتان دروستکردوە؟! لەڕاستیدا پارەی چەند خێزانێکی سیاسی و مناڵی یەک دو مەسول کەمی کردوە،نەک ناوچەکە زیانی کردبێت! یان ئەنجومەنی هەرێمی نەوت وگاز،کەوان حکومەتی ئەساسین،ئاگاداری وردو درشتی پرۆسەی نەوتن،شەش کەسن دو پارتی،سێ یەکێتی، یەک گۆڕان،لە ساڵی ۲٠۱٦ وەزارەتی سامانە سروشتیەکان بڕیاری داوە،نەوتی سپی دابەش ناکات و پارێزگاکان خۆیان سەرپشکن چۆن نەوت پەیدا دەکەن،با یەکێتی ئەرک بکێشێت تەنیا بەرهەمی دوو سێ ڕۆژی پاڵاوگەی بازیان نەداتە دو کۆمپانیا موساتەحەکە و بەنزینخانەکان و بیداتە ئەو سنوری سەوزەی،فرمێسکی،بۆ دەڕێژێت،چیتر ئەوەندە چاوەڕێی بەغدای تەڵاقدراونەکەن،وەک بەشێکیان دەڵێن،خۆیان بە عێراقی نازانن! بۆ رۆژ بەرۆژ مستودەعی حکومی نزیک عەربەت بچوک دەبێتە وە و لەتەنیشتیەوە هی حیزب گەورەتر و پۆشتەتر دەبێت؟! زۆر نمونەی تریش ...... کەواتە ئێوە بەشدارن و مەسولیشن،ئەگەر هیچتان پێ ناکرێت؟، ئەی بۆ نایەنەدەرەوەو بەرەیەکی بەهێزی ئۆپۆزسێۆن،لەبەرانبەر پارتی دروست بکەن،کە ئەمە ڕێگا دروستەکەیە و ڕێ،لە هەژمونی پارتی دەگرێت،گەر دەتانەوێت؟ ئەگەر نا، لەباش و خراپی حکومەت بەشدارن و مەسولن و بەرژەوەندی وا دەخوازێت.
.gif)
ئاوات عەبدوڵا بەردەوام وتومە، تائێستاش شەڕی ناوخۆ درێژەی هەیە، ئەمەی كەئێستا دەگوزەرێت هیچی كەمترنیە لەشەڕی ناوخۆ، بەلام لەفۆرمو ستایلێكی نوێو سەردەمیانەدا، یەكێتیو پارتی لەوە تێدەگەن كەدۆخی ناوخۆییو عێراقیو هەرێمی لێیان قبوڵ ناكات شەڕەكە بەفعلی بكەنو بكەونە وێزەی روحی یەكتری دەنا هیچ كات لەئێستا زەمینەكە لەبارترو گونجاوترنیە بۆسەنگەرگرتنو كوشتنی یەكتری. لەئێستادا هەردوولا، كۆمەڵێك سەركردەی موراهیق هاتونەتە پێشەوەو لەناخەوە بۆ كوشتنی یەكتری هەستی شەڕانگێزیان قوڵپ دەدات، ئایا كەس هەیە باوەڕ بەوە نەكات ئێستاش وەك جاران یەكێتیو پارتی ئامادەی شەڕن، بەڵام بۆ نایكەن، ئەوەیان وەك باسمان كرد پەیوەندی بەوەوە نیە كەهەست بەبەرپرسیاری نەتەوەییو ئەخلاقیو نیشتمانی دەكەن، بەڵكو پەیوەندی بەوەوە هەیە كەناتوانن، یان ڕاستر ناوێرن شەڕەكە ئیعلان بكەن. لەڕاستیدا نەتوانینو نەوێران جیاوازە وەك لەوەی كە خۆت نەتەوێت، یاخود ویژدانی مرۆییو نەتەوەییو نیشتمانی ڕێگەت پێنەدات شەڕی براكانت بكەیت، بەكوردیو بەكورتی ئەوەی دەگوزەرێت نەكێشەی شەقامی سەد مەتریەو نەكێشەی ڕێگەنەدانی غازو هێلكەو ئەو جۆرە شتانەیە، بەڵكو جەوهەری نمایشەكە پێمان دەڵێت ئەوەی ئێستا هەیە هەستی پەنگخواردوی شەڕێكە لەبەر ئەوەی كە (ناتوانن) بەفعلی ئەنجامی بدەن، ناچارن بەمیكانیزمی دیكەو بەكردنە سوتەمەنی خەڵكی كوردستان بەڕێگاو بەشێوازی تر شەڕەكە پراكتیزە دەكەن، لەهەموشی خراپتر ئەوەیە (تەمەنا دەكەم ئەوەش ڕاست نەبێت) هیچ گرەنتەیەك نیە تا سەر ئەم هەستە ڕقاویە هەر لەغازو ئەو جۆرە شتانەدا بمێنێتەوەو پەل نەهاوێت بۆ فیشەكو كوشتو بڕین !
.png)
.png)
