( درەو میدیا): لە نوێترین هەڵوێستیدا، بەرامبەر بە كورد دۆناڵد ترەمپ، سەرۆكی ئەمریكا نیگەرانی خۆی بە فرۆشتنی نەوت لەلایەن كوردەوە بە ئێران دەربڕی. ترەمپ لە كۆبوونەوەیدا لەگەڵ ئەنجومەنی وەزیرانی ئەمریكا لە كۆشكی سپی وتی:" هەرگیز نەمتووە مە بەخێرایی یان بە هێواشی لە سوریا دەكشێینەوە و نەموتووە لە ماوەی چوار مانگدا دەكشێینەوە". هەروەها وتیشی:" ئێمە لە سوریا دەچینە دەرەوە، سوریامان ناوێت". پاشان لە كۆبوونەوەكەدا ترەمپ قسەی لەسەر باراك ئۆباما سەرۆكی پێشووی ئەمریكا كرد و وتی:" چەند ساڵێك لەمەوبەر دەستبەرداری سوریا بوو، كاتێك هێڵی سوری پێشێلنەكرد". ترەمپ دەربارەی سوریا وتی: " سوریا جگە لە لم و مەرگ هیچی تر نییە و كوردەكان زۆر سەرنجڕاكێشن و توركیا خۆشی ناوێن". ترەمپ بەردەوام بوو لە قسەكانی بەرامبەر بە كورد و وتی:" لە راستیدا خۆشحاڵ نیم بەوەی ئەوان تۆزێك نەوتیان هەیە و بە ئێرانی دەفرۆشن، ئێمە بەرامبەر بەئەوە هەست بە خۆشی ناكەین و لە هەماكاتدا ئەوان باش دەجەنگن كاتێك لەگەڵیاندا دەجەنگین". ترەمپ جەختیشیكردەوە دەیانەوێت سەرەڕای ئەوە كورد بپارێزن، بەڵام نایەوێت بۆ هەتا هەتایە لە سوریا بن".

راپۆرتی: درەو میدیا چاوەكان رویان لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستانە تا قەیرانی دارایی لە كۆڵی هاوڵاتیان و بەتایبەت موچەخۆران بكاتەوە، ئەویش بە هەڵگرتنی پاشەكەوتی موچەو خستنەگەری پرۆژە خزمەتگوزاریەكان،رەنگە هەنگاوەكان بەو ئاراستەیە تەنها پەیوەست نەبێت بە ئیرادەی حكومەتی هەرێمەوە بەڵكو بەغدا و چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵ مەلەفی نەوت رۆڵی دەبێت لە چارەسەركردنی ئەو قەیرانەدا.    چاوەڕەوانی موچەخۆران  ماوەی سێ ساڵە موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان بەشێك لە موچەكانیان بۆ پاشكەوت دەكرێت و لە ئێستاشدا حكومەتی هەرێمی كوردستان زیاتر لە 15 ترلیۆن دینار قەرزاری موچەخۆرانی هەرێمە كە ( 3 مانگی تەواوەتی  2015 ، 12 نیوموچەی 2016 ، 12 نیو موچەی 2017 ، 9 نیوموچەو 3 موچەی تەواوەتی 2018 ) قەرزاری موچەخۆرانی هەرێمە، پێناچێت موچەخۆران متمانەیان بە وەرگرتنی ئەو موچە پاشەكەوتكراوەیان هەبێت، بەڵام بەتەواوی چاویان لە هەڵگرتنی پاشكەوتی موچەكانیانە. كۆی ژمارەی موچەخۆرانی هەرێم ( 1.249.481 ) یەك ملیۆن و 249 هەزارو 481 موچەخۆرە، كە لە ئێستادا بە پاشكەوتەوە مانگانە پێویستی بە ( 725 ملیار دینار) هەیە، بەڵام كۆی موچەی موچەخۆران پێویستی بە ( 897 ملیار دینار) هەیە وەك پێشتر وەزیری دارایی هەرێم ئاماژەی پێكردووە، داهاتی ئەو موچەیەی ئێستا دابین دەكرێت بۆ موچەخۆران بریتیە لە : -    داهاتی نەوت بۆ موچە: 378 ملیار دینار -    پارەی بەغداد : 317 ملیار دینار  -    داهاتی ناوخۆ : 120 ملیار دینار -    پارەی ئەمریكا: 30 ملیار دینار -    كۆی گشتی : 845 ملیار دینار  -    كۆی خەرجی وەزارەتەكان : 125 ملیار دینار -    پارەی ماوە بۆ موچە: 725 ملیار دینار بەو پێیەش حكومەتی هەرێمی كوردستان تەنها بۆ موچەی موچەخۆران پێویستی بە ( 170 ملیار دینار)ی تر دەبێت بۆ ئەوەی موچەی تەواوەتی موچەخۆران بدات بەبێ پاشەكەوتی موچە،پرسیارەكە ئەوەیە حكومەت چۆن داهاتەكەی زیاد دەكات تا بتوانێت موچەی تەواوەتی موچەخۆران بدات و پارەش بۆ خەرجی و وەبەرهێنان تەرخان بكات؟    روو لە بەغداد پێشبینیەكان بەو ئاراستەیەن كە لە كابینەی نوێدا دۆخی دارایی حكومەت كەمێك سەقامگیری بۆ بگەڕێتەوە، بەڵام ئەمە تەنیا هیواو ئومێدە، ئەوەی بەكردەوە ئەم بەرپرسیارێتییەی دەكەوێتە ئەستۆ حكومەتی داهاتووی هەرێمە،  كە ئایا تەنها پشت دەبەستێت بە داهاتی ناوخۆیی خۆی یاخود رێكەوتن دەكات لەگەڵ بەغداد: یەكەم: رێكەوتن لەگەڵ بەغداد ئەگەر حكومەتی هەرێم پابەند بێت بە یاسای بودجەی 2019ی عێراقەوە، دەبێت رۆژانە (250 هەزار) بەرمیل نەوت رادەستی كۆمپانیای بەبازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بكات، ئەگەر حكومەتی هەرێم ئەم هەنگاوە بنێت لەبەرامبەردا مانگانە بڕی نزیكەی (500 ملیار) دینار لە بەغداد وەردەگرێت. سەرباری پارەكەی بەغداد، حكومەتی هەرێم مانگانە هەندێك داهاتی تری دەستدەكەوێت كە ئەمانەن: •    حكومەتی هەرێم جگە لە رادەستكردنی نەوت بە بەغداد دەتوانێت خۆی رۆژانە نزیكەی (200 هەزار) بەرمیل نەوت بفرۆشێت، داهاتی ئەم نەوتەش دەگاتە نزیكەی (300 ملیار) دینار. •    جگە لە داهاتی نەوت، حكومەتی هەرێم مانگانە نزیكەی (120 ملیار) دینار داهاتی ناوخۆی دەستدەكەوێت. •    تاوەكو كۆتایی ئەمساڵ حكومەتی هەرێم مانگانە بڕی (30 ملیار) دینار یارمەتی‌و كۆمەكی ئەمریكا وەردەگرێت. بە پارەكەی بەغداد‌و كۆی داهاتەكانی ترەوە حكومەتی هەرێم لە ساڵی نوێدا دەتوانێت مانگانە نزیكەی (یەك ترلیۆن) دینار داهات كۆبكاتەوە، ئەگەر بەشێك لە موچەخۆران (زیندانیانی سیاسی- كەمئەندامانی سەنگەر) موچەكانیان بخرێنەسەر بەغداد، ئەوكات حكومەتی هەرێم بۆ دابینكردنی موچەی هەموو موچەخۆران مانگانە پێویستی بە (800 ملیار) دینار دەبێت، لەم حاڵەدا حكومەتی داهاتوو دەتوانێت پاشەكەوتی موچە هەڵگرێت‌و سەرباری ئەوەش مانگانە بڕی (200 ملیار) دیناری بۆ بمێنێتەوە بۆ خەرجییەكانی تری بواری وەبەرهێنان. ئەگەر حكومەتی هەرێم ئەم هەنگاوە بنێت دەتوانێت كێشەی موچەی فەرمانبەران‌و بوژاندنەوەی بازاڕو دۆخی خزمەتگوزارییەكان تاڕادەیەك چاك بكات.  دووەم: پشتكردنە بەغداد ئەگەر حكومەتی هەرێم پەیوەست نەبوو بە بودجەی عێراق‌و ئامادەنەبوو نەوتەكەی رادەستی بەغداد بكات، ئەوا كابینەی نوێ دەكەوێتە بەردەم دوو ئەگەر: •    ئەگەر بەغداد بەردەوام بوو لەسەر ناردنی (317 ملیار) دیناری مانگانە بۆ هەرێم، كابینەی نوێ لەگەڵ داهاتی نەوتدا مانگانە بڕی زیاتر لە (500 ملیار) دیناری دەستدەكەوێت‌و ئەوكات لەگەڵ (120 ملیار) دیناری داهاتی ناوخۆو (30 ملیار) دیناری ئەمریكیەكان، مانگانە كابینەی نوێ بەهەمان شێوە مانگانە بڕی (یەك ترلیۆن) دیناری دەستدەكەوێت. •    ئەگەر بەغداد (317 ملیار) دینارەكە نەنێرێت، داهاتی هەرێم نزیكدەبێتەوە لە (700 ملیار) دینارو تەنها بەشی پێدانی موچە دەكات بەشێوازی ئێستا، واتا ئەوكات حكومەت ناتوانێت پاشەكەوتی موچە هەڵگرێت پارە بۆ وەبەرهێنان تەرخان بكات. داهاتی نەوتی هەرێم بەدەر لە رێكەوتن یان رێكنەكەوتن لەگەڵ بەغداد، حكومەتی هەرێمی كوردستان ئەگەر بەتەواوی فایلی نەوت رێكبخاتەوەو سەرجەم داهاتەكانی كۆبكاتەوەو لەدەستێكی ئەمیندا، ئەوا بە ئاسانی دەتوانێت پاشەكەوتی موچە هەڵبوەشێنێتەوەو پارەش بۆ وەبەرهێنان تەرخان بكات. هەرێمی كوردستان لە مانگی تشرینی دووەمی 11/ 2018  بڕی 13 ملیۆن و 110 هەزار بەرمیل نەوتی هەناردە كردووە و داهاتەكەشی  760 ملیۆن و 380 هەزار دۆلار بووە كە دەكاتە نزیكەی ( 930 ملیار دینار)، ئەگەر 200 ملیار دیناریشی بۆ قەرزو كرێی بۆری و كۆمپانیاكان بڕوات ئەوا ( 730 ملیار دینار) ی دەمێنێتەوە، لەگەڵ داهاتی ناوخۆ 120 ملیارو پارەی ئەمریكیەكان 30 ملیار دینار كۆی گشتی دەكاتە نزیكەی ( 900 ملیار دینار).كە دەتوانرێت موچەی بەبێ پاشەكەوت پێ دابینبكرێت.  بەڵام لە هەمو حاڵەتەكاندا ئەستەمە بەرپرسانی هەرێم دەستبەرداری پرۆسەی نەوت ببن و بیخەنە دەستەی بەغداوە، بەو پێیەی ئەو كەیسە كاریگەری هەیە لەسەر كۆی پرۆسەی سیاسی هەرێمی كوردستان و پێگەی هێزەكان و شێوازی حوكمڕانی لە هەرێمی كوردستان. بەڵام ئەگەرێكی تر كە جێگەی گفتوگۆكردنەو زۆرێك ئاماژەی بۆ دەكەن هەوڵی جدی پارتی و سەرۆكی پارتیە، كە دەبێت كابینەكەی مەسرور بارزانی جیاواز بێت لە رابردوو بۆیە ئەگەری هەڵگرتنی بەشێك لە قورسایی قەیرانی دارایی دەكرێت جا لە رێگەی رێكەوتن بێت لەگەڵ بەغداد یاخود كۆكردنەوەی داهاتەكانی ناوخۆ بێت.     

( درەو میدیا): وەزارەتی پلاندانانی عێراق وادەی ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی دانیشتوانی دیاریكرد و رایگەیاند سود لە هەموو توانا نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان بۆ سەرخستنی ئەو پرۆسەیە  وەردەگیرێت. نوری سەباح دلێمی، وەزیری پلاندانانی عێراق، لە بەیاننامەیەكدا كە كۆپییەكی بەدەست " درەو میدیا" گەیشتووە وتی:" ئەنجامدانی سەرژمێری گشتی دانیشتوان كۆتایی 2020 دەستپێدەكات". دلێمی ئاماژەیبەوەشداوە كە راستەوخۆ رێنمایی دەركردووە بۆئەوەی ئامادەیی پراكتیكی بۆ ئەو پرۆسە دەستپێبكرێت و هەموو توانا نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان بۆ سەرخستنی ئەو پرۆسەیە دابینبكرێت. لە ساڵی 1997ەوە سەرژمێری گشتی دانیشتوان لە عێراق ئەنجامنەدراوە و ساڵی 2013 وەزارەتی پلاندانی عێراق رایگەیاند ئەنجامنەدانی سەرژمێری گشتی هۆكاری سیاسیی لە پشتەوەیە نەك تەكنیكی و ئیداریی. لەو سەرژمێرییەدا كە ساڵی 1997 ئەنجامدرا و لە سێ‌ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان ئەنجامنەدرا دانیشتوانی عێراق 19 ملیۆن كەس بوو، بەڵام بە گوێرەی ئاماری وەزارەتی پلاندان ئێستا دانیشتوانی عێراق 30 ملیۆن كەسی تێپەڕاندووە  

راپۆرتی : نامیق رەسوڵ دوای هەشت ساڵ بەسەر شۆڕشە جەماوەرییەكانی چەند وڵاتێكی عەرەبی كەناوی " شۆڕشەكانی بەهاری عەرەبی" لێنرا و بوونە هۆی گۆڕینی دەسەڵات لە تونس، میسر،  لیبیا و یەمەن، ئێستا ئەو شۆڕشە گەیشوەتە سودان و زیاتر لە هەفتەیەكە خۆپیشاندان لەدژی دەسەڵاتی عومەر حەسەن بەشیر سەرۆكی ئەو وڵاتە دەستیپێكردووە. لە داواكاری نانەوە بۆ گۆڕینی رژێم خۆپیشاندانەكانی خەرتومی پایەخت و شارەكانی تری سودان سەرەتا بۆ داواكاری باشكردنی باری بژێوی و رەخساندنی هەلی كار و نان دەستیپێكرد، بەڵام ئێستا چوەتە قۆناغێكی نوێوە داواكاری گۆڕینی رژێمی دەسەڵاتدار بووەتە داواكاری سەرەكی خۆپیشاندەران و لەماوەی رابردووشدا خۆپیشاندانەكان توندوتیژی زۆریان لێكەوتوەتەوە بەهۆیەوە چەندین خۆپیشاندەری سڤیل بە گوللەی هێزە ئەمنییەكان كوژران و چەندین كەسی تر برینداربوون. بەرەی نیشتمانی بۆ گۆڕانكاری لە پێشهاتێكی نوێدا 23 حزبی سودان نزیك لە حكومەتی ئێستا كە لە بەرەیەكدا بەناوی " بەرەی نیشتمانی بۆ گۆڕانكاری" كۆبوونەتەوە داوای  گۆڕینی رژێمی سیاسی و پێكهێنانی ئەنجومەنی سەرۆكایەتی ئینتیقالی و هەڵوەشاندنەوەی پەرلەمان و هەڵبژاردنی پێشوەختیان كرد. ئەو 23 حزبەی سودان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا جەختیانكردەوە لەوەی كە رژێمی ئێستای وڵات بەهۆی گۆشەگشیی ئابوری و سیاسی و ئیقلیمی و نێودەوڵەتییەوە توانای چارەسەركردنی كێشەكان و قەیرانەكانی نییە. ئەو 23 حزبەی سودان چەند داواكارییەكیان  بۆ چارەسەركردنی كێشەكانی وڵاتەكەیان خستەڕوو كە ئەمانەن: 1- هەڵوەشاندنەوەی ئەنجومەنی نیشتمانی و ئەنجومەنی ویلایەتەكان و دانانی ئەنجومەنێكی تەوافقی كە لە 100 ئەندام پێكبێت. 2-  هەڵوەشاندنەوەی حكومەتی و حكومەتی ویلایەتەكان و ئەنجومەنی یاسادانانی ویلایەتەكان و داڕشتنەوەیان بە گوێرەی پێكهاتەی دیالۆگی نیشتمانی. 3- حكومەتێكی ئینتیقالی دابمەزرێنرێت كەوادەیەكی گونجاو بۆ هەڵبژاردن دیاریبكات بە گوێرەی بەرەوپێشچونی دۆسیەی ئاشتی و بە دانوستان لەگەڵ هێزە سیاسییەكاندا. 4- حكومەتی ئینتیقالی چاكسازی یاسایی و دەستوری بكات و چاكسازیش لە دامەزراوەكانی دەوڵەت و یاسای هەڵبژاردنەكان بكات و كۆمسیۆنێك بۆ هەڵبژاردن و لیژنەیەكی نیشتمانی بۆ دەستور بە تەوافق لەگەڵ هێزە سیاسییەكان و بە راوێژ لەگەڵ ئەنجومەنی سەرۆكایەتی ئینتیقالی پێكبهێنێت. 5- نەخشەڕێی ئەفریقا بۆ ئاشتی و چارەسەری سیاسی لە سودان پشتی پێببەسترێت. 6- پەیماننامەی دیالۆگی نیشتمانی بۆ ئەو هێزە سیاسییانە بكرێتەوە كە ئیمزایان لەسەر نەكردووە بۆئەوەی بەشداربن تێیدا. 7- رێوشوێنی ئابوری بەپەلە بگیرێتەبەر بۆ كەمكردنەوەی نەهامەتی هاوڵاتیان و پێداویستییە بنەڕەتییەكانیان بۆ دابینبكرێت. 8- پاراستی ئازادی گشتی و گەڕاندنەوەی دیموكراتیەن. 9-  سەربەخۆبوونی دەسەڵاتی دادوەریی و سەروەربوونی یاسا. 10- پشتیوانیكردنی هێزە یاساییەكان و پەرەپێدانی تواناكانیان و دوورخستنەوەیان لەهەر جەمسەرگیرییەك بۆ ئەوەی بێلایەنی و پیشەییان گرەنتی بكرێت و ئەركی دەستوری خۆیان بۆ پاراستی نیشتمان لە ئەستۆبگرن. 11- بایەخدان بە كۆچبەران و منداڵەكانیان. 12- راگرتنی شەڕ و بەدیهێنانی ئاشتی لە ناوچەكانی نیلی شین و باشوری كوردۆڤان و دارفۆر. 13- بایەخدان بە دۆسیەی ئاوارەكان و پەنابەران و گەڕاندنەوەیان. ئەو حزبانەی سودان هۆشدرایشیاندا لە رەتكردنەوەی وەرچەرخان بۆ رژێمێكی سیاسی نوێی، ئەنجامی خراپی كۆمەڵایەتی و سیسای لێدەكەوێتەوە و داواشیان لە هێزەكانی سوپای سودان كرد دامەزراوە گشتییەكان و خۆپیشاندانەكان بپارێزن بۆئەوەی رێگە لە خوێنڕشتی هاوڵاتیان بگیرێت.

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف پاشەكەوتی موچە هەڵدەگیرێت ؟ پێكهێنانی كابینەی حكومەت چەند دەخایەنێت؟ پارێزگاری كەركوك دیاری دەكرێت؟ دەستوری هەرێم چۆن چارەسەر دەكرێت ؟ ئەمانە كۆمەڵێك پرسیارن كە لە ساڵی نوێدا بۆ ساڵی نوێ لە هرزی هەر تاكێكی هەرێمدایە‌و (درەو میدیا) لەم راپۆرتەكان پێشبینییەكانی بۆ وەڵامی ئەو پرسیارانە دەخاتەڕوو. ئاڵنگارییە پێشبینیكراوەكانی 2019 ساڵی نوێی 2019 بۆ خەڵكی هەرێمی كوردستان، ساڵێكی جیاوازو پڕ لە ئاڵنگاری سیاسی‌و ئابوری دەبێت، لە ساڵی نوێدا یەكەمین كابینەی حكومەت لەدوای شكستهێنانی ریفراندۆم‌و گەڕانەوەی كورد بۆ بەغداد، پێكدێت. ئەم كابینەیە لەهەناوی خۆیدا ژمارەیەكی زۆری ئاڵنگاری شاراوەی هەڵگرتووە، كە چۆنیەتی مامەڵەكردن لەگەڵیاندا راستەوخۆ كاریگەری لەسەر ژیانی هاوڵاتیان دەبێت. ئاڵنگاری یەكەم/ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت زیاتر لە سێ مانگ تێپەڕیوە بەسەر هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستاندا، بەهۆی رێكنەكەوتنی لایەنە سیاسییەكانەوە لەسەر بەرنامەی حكومەت‌و چۆنیەتی دابەشكردنی پۆستەكان، پێكهێنانی كابینەی حكومەت لە ساڵی 2018 ەوە دواخرا بۆ ساڵی 2019. سەرەتای ئەمساڵ هەرێم روبەڕووی یەكەمین ئاڵنگاری سیاسی دەبێتەوە، كە پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی (نۆیەم)ی حكومەتە، كابینەیەك كە دیارنییە پێكهاتەكەی چۆن دەبێت‌و چەندێك دەستكراوە دەبێت. بڕیارە سەرەتای هەفتەی داهاتوو پارتی جارێكی وەفدی دانوستانكاری خۆی رەوانەی سلێمانی بكات، بۆ دانوستان لەگەڵ یەكێتی‌و گۆڕان، رەنگە كۆمەڵی ئیسلامیش. وەفدی پارتی لە سەردانی ئەمجارەیدا بۆ سلێمانی وەڵامی فەرمی پێیە بۆ داواكارییەكانی یەكێتی‌و گۆڕان. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) لە خولی پێشووی دانوستانەكاندا، پارتی سێ سەرۆك سەرۆكایەتییەكەی (سەرۆكایەتی هەرێم- سەرۆكایەتی حكومەت- سەرۆكایەتی پەرلەمان) كردبوو بە یەك پاكێج، بزوتنەوەی گۆڕان داوایكردووە هەموو پۆستەكان بكرێن بە پاكێجێك، یەكێتیش بۆ هەر دابەشكارییەكی پۆستەكان، داوای رێككەوتنی پێشوەختەی سیاسی لەگەڵ پارتی ئەكات. (درەو میدیا) زانیویەتی بەمدواییە پێشنیازێكی نوێ هاتوەتەئاراوە بۆ ئەوەی لەبری رێككەوتنی دوو قۆڵی، رێكەوتنێكی سێ قۆڵی لەنێوان (پارتی، یەكێتی، گۆڕان) بكرێت وەك سێ لایەنی پێكهێنەری حكومەتی داهاتوو، رێككەوتنێك كە تا ئاستی پێكهێنانی فراكسیۆنێكی هاوبەش لە پەرلەمان سەربكێشێت. هەموو ئەو ئاڵۆزییەی كە لە هاوكێشەی پێكهێنانی كابینەی نوێدا دروستبووە، وایكردووە پێشبینی بكرێت پێكهێنانی ئەم كابینەیە كاتێكی زیاتر بخایەنێت، هەرچەندە پارتی، بە دیاریكراوی مەسرور بارزانی سورە لەسەر ئەوەی لەماوەیەكی زەمەنی دیاریكراودا حكومەتی نوێ دەستبەكاربێت. پارتی لەم چوارچێوەیەدا پلانی (B) ئامادەكردووە‌و لەحاڵی نەهاتنەپێشەوەی یەكێتی، رەنگە پارتی هاوشێوەی كابینەی پێشوو حكومەت پێكبهێنێت‌و پۆستەكانی یەكێتی بە بەتاڵی بهێڵێتەوە، تا ئەوكاتەی یەكێتی خۆی بەناچاری پەیوەندی بە حكومەتە نوێیەكەوە دەكات.  ئاڵنگاری دووەم/ دۆخی ئابوری بەهەمان شێوەی دۆخە سیاسییەكە، ساڵی 2019 هەرێمی كوردستان لەڕووی ئابورییەوە جیاواز دەبێت، دوای شكستهێنانی ریفراندۆم‌و گەڕانەوەی كورد بۆ بەغداد، خەڵكی پێشبینی دەكەن دۆخی دارایی حكومەت كەمێك سەقامگیری بۆ بگەڕێتەوە، بەڵام ئەمە تەنیا هیواو ئومێدە، ئەوەی بەكردەوە ئەم بەرپرسیارێتییەی دەكەوێتەئەستۆ حكومەتی داهاتووە، كابینەی نوێ چەند پرسیارێكی چارەنوسسازی روبەڕوو دەبێتەوە: •    ئایا كابینەكەی مەسرور بارزانی دەتوانێت لە ماوەیەكی زەمەنی دیاریكراودا، كێشە هەڵپەسێردراوەكان (نەوت‌و بودجە) لەگەڵ حكومەتی ناوەند چارەسەر بكات؟ بەتایبەت لە كاتێكدا كە پارتی (فوئاد حسێن) یەكێك لە كەسە نزیكەكانی مەسعود بارزانی‌و مەسرور بارزانی لە پۆستی وەزارەتی دارایی بەغداد جێگیركردووە؟ •    ئایا حكومەتەكەی مەسرور بارزانی ئامادەیە دەست لە بیرۆكەی ئابوری سەربەخۆ بەیەكجاری هەڵگرێت‌و نەوتی هەرێم رادەستی بەغداد بكات، بەوشێوەیەی كە پێشتر رێككەوتنی لەسەر كراوە، یاخود لە چوارچێوەی هەر رێككەوتنێكی تردا كە لە داهاتوودا بكرێت. •    ئایا كابینەی نوێ ئامادەیە پاشەكەوتی موچەی فەرمانبەران بەتەواوی هەڵوەشێنێتـەوە ؟  •    ئایا كابینەی نوێ ئامادەیە بازاڕەكانی هەرێم ببوژێنێتەوەو ئاستی خزمەتگوزارییەكانیش كە چەند ساڵێكە پاشەكشەی كردووە بەرەوپێش ببات؟ بۆ وەڵامدانەوەی ئەم پرسیارانەی سەرەوە چەند پێشبینییەك هەیە:  پێشبینی یەكەم: ئەگەر حكومەتی هەرێم پابەند بێت بە یاسای بودجەی 2019ی عێراقەوە، دەبێت رۆژانە (250 هەزار) بەرمیل نەوت رادەستی كۆمپانیای بەبازاڕكردنی نەوتی عێراق (سۆمۆ) بكات، ئەگەر حكومەتی هەرێم ئەم هەنگاوە بنێت لەبەرامبەردا مانگانە بڕی نزیكەی (500 ملیار) دینار لە بەغداد وەردەگرێت. سەرباری پارەكەی بەغداد، حكومەتی هەرێم مانگانە هەندێك داهاتی تری دەستدەكەوێت كە ئەمانەن: •    حكومەتی هەرێم جگە لە رادەستكردنی نەوت بە بەغداد دەتوانێت خۆی رۆژانە نزیكەی (200 هەزار) بەرمیل نەوت بفرۆشێت، داهاتی ئەم نەوتەش دەگاتە نزیكەی (300 ملیار) دینار. •    جگە لە داهاتی نەوت، حكومەتی هەرێم مانگانە نزیكەی (120 ملیار) دینار داهاتی ناوخۆی دەستدەكەوێت. •    تاوەكو كۆتایی ئەمساڵ حكومەتی هەرێم مانگانە بڕی (30 ملیار) دینار یارمەتی‌و كۆمەكی ئەمریكا وەردەگرێت. بە پارەكەی بەغداد‌و كۆی داهاتەكانی ترەوە حكومەتی هەرێم لە ساڵی نوێدا دەتوانێت مانگانە نزیكەی (یەك ترلیۆن) دینار داهات كۆبكاتەوە، ئەگەر بەشێك لە موچەخۆران (زیندانیانی سیاسی- كەمئەندامانی سەنگەر) موچەكانیان بخرێنەسەر بەغداد، ئەوكات حكومەتی هەرێم بۆ دابینكردنی موچەی هەموو موچەخۆران مانگانە پێویستی بە (800 ملیار) دینار دەبێت، لەم حاڵەدا حكومەتی داهاتوو دەتوانێت پاشەكەوتی موچە هەڵگرێت‌و سەرباری ئەوەش مانگانە بڕی (200 ملیار) دیناری بۆ بمێنێتەوە بۆ خەرجییەكانی تری بواری وەبەرهێنان. ئەگەر ئەم پێشبینییە سەركەوتوو بێت، حكومەتی هەرێم دەتوانێت كێشەی موچەی فەرمانبەران‌و بوژاندنەوەی بازاڕو دۆخی خزمەتگوزارییەكان تاڕادەیەك چاك بكات.  پێشبینی دووەم: ئەگەر حكومەتی هەرێم پەیوەست نەبوو بە بودجەی عێراق‌و ئامادەنەبوو نەوتەكەی رادەستی بەغداد بكات، ئەوا كابینەی نوێ دەكەوێتە بەردەم دوو ئەگەر: •    ئەگەر بەغداد بەردەوام بوو لەسەر ناردنی (317 ملیار) دیناری مانگانە بۆ هەرێم، كابینەی نوێ لەگەڵ داهاتی نەوتدا مانگانە بڕی زیاتر لە (500 ملیار) دیناری دەستدەكەوێت‌و ئەوكات لەگەڵ (120 ملیار) دیناری داهاتی ناوخۆو (30 ملیار) دیناری ئەمریكیەكان، مانگانە كابینەی نوێ بەهەمان شێوەی پێشبینی یەكەم مانگانە بڕی (یەك ترلیۆن) دیناری دەستدەكەوێت. •    ئەگەر بەغداد (317 ملیار) دینارەكە نەنێرێت، داهاتی هەرێم نزیكدەبێتەوە لە (700 ملیار) دینارو تەنها بەشی پێدانی موچە دەكات بەشێوازی ئێستا، واتا ئەوكات حكومەت ناتوانێت پاشەكەوتی موچە هەڵگرێت. ئاڵنگاری سێیەم/ كەركوك‌و ناوچە جێناكۆكەكان نزیكترین روداوی سیاسی لەبارەی ناوچە جێناكۆكەكانەوە لە ساڵی نوێدا رەنگە دانانی پارێزگارێكی نوێ بێت بۆ كەركوك، پارتی دیموكراتی كوردستان چۆن پرسی زیندووكردنەوەی دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێمی بەستوەتەوە بە پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێوە، یەكێتی نیشتمانیش دەیەوێت پرسی دانانی پارێزگارێكی نوێ بۆ كەركوك ببەستێتەوە بە كابینەی نوێی حكومەتەوە. ئەوەی تائێستا دیارە ئەوەیە، یەكێتی سورە لەسەر ئەوەی پارێزگاری داهاتوو كەسێك بێت لەخۆی، پارتیش دەیەوێت كەسێكی بێلایەن دابنێت، بەڵام بێلایەنێكی نزیك لە خۆی. ئەگەر پرسی دانانی پارێزگاری نوێی كەركوك لە دانوستانەكانی پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمدا یەكلاكرایەوە، رەنگە كێشەكە بەزوویی بەرەو چارەسەر بڕوات، بەڵام ئەگەر بەشێوەی دابڕاو مامەڵەی لەگەڵدا كرا، رەنگە دۆخی ئەو پارێزگایە لە ساڵی نوێدا تا رادەیەك وەك خۆی بمێنێتەوە.  جگە لە كەركوك، كۆی ناوچە جێناكۆكەكانی تر لەدوای ریفراندۆمەوە تاڕادەیەك لە ژێر كۆنترۆڵی كورددا نەماون، یەكێك لەو ئەركانەی كە دەكەوێتە ئەستۆی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، یەكلایكردنەوەی چارەنووسی ئەو ناوچانەیە، بەتایبەت لەڕووی ئیدارییەوە. ئاڵنگاری چوارەم/ دەستوری هەرێم پارتی دەیەوێت لەم خولەی نوێی دەسەڵاتدا، دەستوری هەرێم تێپەڕێنێت، دەستورێك كە لەماوەی 27 ساڵی رابروودا پرسێكی جیگەی مشتومڕ بووە لەنێوان لایەنە سیاسییەكاندا. پارتی ئەمجارە بەسودوەرگرتن لەو زۆرینەیەی كە پێكیهێناوە دەیەوێت دەستور تێپەڕێنێت، رەنگە لەدوای پێكهێنانی كابینەی حكومەتەوە، پارتی بەنەرمی دەستبكات بە كاركردن لەسەر دەستورە نوێیەكە. پارتی كە هێشتا كابینەی نوێیەكەی پێكنەهێناوە، هەندێك لە بەرپرسەكانی بە ئاشكرا باس لەوە دەكەن دەستوری نوێ وا دادەڕێژن سیستمی حوكمڕانی "سەرۆكایەتی" بێت، ئەگەر پارتی رێككەوتنی پێشوەختە لەسەر ئەم بابەتە لەگەڵ یەكێتی‌و گۆڕان نەكردبێت، رەنگە ساڵی نوێ خەڵكی هەرێم شایەتحاڵی گەڕێكی نوێی ململانێی نێوان پارتی‌و لایەنەكان بن لەبارەی پرسی سیستمی حوكمڕانییەوە، بەتایبەتیش لەكاتێكدا یەكێتی‌و گۆڕان داوای ئەوە دەكەن سیستمەكە "پەرلەمانی"ی بێت. پارتی دەیەوێت تەنها بۆ ئەم خولەی پەرلەمانی كوردستان سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەماندا هەڵبژێردرێت، (درەو میدیا) زانیویەتی، لە دانوستانەكانی ئەمدواییەدا زانیویەتی گۆڕان‌و یەكێتی بە پارتیان راگەیاندووە "دەبێت پرسی هەڵبژاردنی سەرۆك لەناو پەرلەمانەوە لەناو دەستوردا بچەسپێنرێت".  ئاڵنگاری چوارەم/ لێكەوتە دەرەكییەكان  جگە لە ئاڵنگارییە ناوخۆییەكان، هەندێك روداوی دەرەكی‌و هەرێمایەتی هەن رەنگە ساڵی نوێدا پەرەسەندنی زیاتر بەخۆوە ببینن‌و كاریگەریی لەسەر دۆخی هەرێم بەجێبهێڵن، لەوانە: •    سزا ئابورییەكانی سەر ئێران •    شەڕو ناكۆكی نێوان توركیاو پەكەكە •    دۆخی رۆژئاوای كوردستان (ئەگەری رودانی شەپۆلێكی نوێی ئاوارەبوون) •    بەرزو نزمی نرخی نەوت •    پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم‌و بەغداد  ئاڵنگاری پێنجەم/ پێشبینی نەكراوەكان   جگە لەو ئاڵنگارییە ناوخۆی‌و دەرەكییانە، رەنگە هەرێمی كوردستان لە ساڵی نوێدا روبەڕووی هەندێك ئاڵنگاری پێشبینی نەكراو ببێتەوە، لە نمونەی كارەساتە سروشتییەكان یاخود هەر روداوێكی تر كە كابینەی نوێی خۆی بۆ رودانی ئامادە نەكردبێت.

( درەو میدیا): ئیلیزابێس وارین، ژنە سیناتۆری دیموكراتەكان لە هەڵبژاردنی 2020ی سەرۆكایەتی ئەمریكادا كێبركێی دۆناڵد ترەمپ دەكات. وارین رایگەیاند لیژنەیەك بۆ تاوتوێكردنی خۆكاندیدكردنی بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2020 پێكدەهێنێت، بەوەش رێگە خۆشدەكات بۆئەوەی دەستبکات بە هەڵمەتی كۆمەك كۆكردنەوە بۆ بانگەشەی هەڵبژاردن. لە وتارێكیدا كە لە تۆڕ كۆمەڵایەتییەكان بڵاویكردەوە، سیناتۆرەكەی ویلایەتی ماساچوستس دیدە و بۆچونەكانی دەربارەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا راگەیاند، ئاشكرایكرد هەل بۆ هەموو ئەمریكییەكان دەڕەخسێنێت. لەو بارەیەوە وارین وتی:" هەموان لە ئەمریكا دەبێت بتوانن كاری جدی بكەن و لەسەر یەك بنەما رۆڵ بگێڕن و گرنگی بەخۆیان و ئەوانەش بدەت كە خۆشیان دەوێت و لە پێناوی ئەوەدا دەجەنگم و لیژنەیەكم بۆ تاوتوێكردنی خۆكاندیدكردن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی پێكهێناوە و پێویستم پێتانە لەگەڵمدا بن". ئیلیزابێس وارین پێشتر مامۆستای ماف بووە لە زانكۆی هارڤارد و لە هەڵمەتی بانگەشەی هیلاری كیلنتۆن كاندیدی دیموكراتەكان بۆ هەڵبژاردنی 2016 بەشداریكردووە. تشرینی دووەمی رابردوو، وارین لە وەڵامدانەوەی رەخنەی دۆناڵد ترەمپدا، پشكنینی ترشەڵۆكی ناوكی " DNA" ئەنجامدا و رایگەیاند ئەو پشكنینە دەیسلەمێنێت كە رەچەڵەكی دەگەڕێتەوە بۆ دانیشتوانە رەسەنەكانی ئەمریكا.  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت قسەیەكی موحسین رەزایی فەرماندەی سوپای پاسداران لەبارەی جەنگی عێراق- ئێران، چەند رۆژێكە لەناو شەقام‌و لەسەر ئاستی بەرپرسان لە ئێران كاردانەوە‌و مشتومڕی دروستكردووە. لە 32 هەمین ساڵڕۆژی ئۆپەراسیۆنی "كەربەلای 4"، موحسین رەزایی لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نوسی:" بە ئۆپەراسیۆنی كەربەلای چوار وامان لە دوژمن كرد وابزانێت ئۆپەراسیۆنی ساڵانەی ئێمە تەنیا ئەو ئۆپەراسیۆنە بووە.. ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4 بۆ هەڵخەڵەتاندنی دوژمن بوو". ئەم قسانەی موحسین رەزایی هەرزوو لە سەر ئاشتی شەقام كاردانەوەی لێكەوتەوە، زۆرێك لەوانەی كە كەسوكاریان لەو ئۆپەراسیۆنەدا كوژاوە، رەخنەی توندیان لە فەرماندەی سوپای پاسداران گرت‌و پرسیاری ئەوەیان كرد" ئایا كەسوكاری ئەوان كە لە ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4دا كوژراون، تەنیا لەپێناو هەڵخەڵەتاندنی دوژمن بەكوشتدراون ؟". كاردانەوەكان تەنیا لەسەر ئاستی خەڵك‌و شەقام نەمایەوە، ژمارەیەك بەرپرسانی باڵای وڵاتیش وەڵامی قسەكانی موحسین رەزاییان دایەوە، لەوانە وەزیری تەكنەلۆژیا. كاردانەوە توندەكان دوای سێ رۆژ لە نوسینی تویتەكە، موحسین رەزایی ناچاركرد رونكردنەوەی زیاتر بدات، ئەو بەشداری لە بەرنامەیەكی بەیانیانی تەلەفزیۆنیدا كرد بەناوی "حالا خورشید"، لەو بەرنامەیەدا باسی لەوەكرد، قسەكانی سەبارەت بە "كەربەلای 4 تەنیا شیكاری بووە". رەزایی وتی:" هەموو جەنگەكانی جیهان بەشێكیان جەنگی فریودانن، كەربەلای 4 ئۆپەراسیۆنێك نەبوو بۆ فریودان، بەڵام دواتر وای لێكرا وا دەربكەوێت كە ئۆپۆراسیۆنێك بووە بۆ فریودان". قاسم سلێمانی قسەی خۆی كرد لەهەمان بەرنامەدا قاسم سلێمانی فەرماندەی سوپای قودس‌و یەكێك لە گەورە فەرماندەكانی سوپای پاسداران لە جەنگی عێراق- ئێران بەتەلەفۆن قسەی كرد، ئەو 20 ساڵ دوای ئەو جەنگە ئێستا كەسێكی كاریگەرو دەستڕۆشتووی ئێرانە لەناو عێراقدا. لەبەرنامەكەدا قاسم سلێمانی بەشێوەیەكی ناڕاستەوخۆ وەڵامی موحسین رەزایی دایەوە‌و ئاماژەی بەوەكرد" كەربەلای 4 ئۆپەراسیۆنی سەرەكی ئێران بوو لە ساڵی 1987، بەڵام سەركەوتنی ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 5 وایكرد عێراق گومان بكات كە كەربەلای 4 ئۆپەراسیۆنێكی لاوەكی بووە". قاسم سلێمانی كە لە هەردوو ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4 و 5دا فەرماندەی لەشكری "سارەڵڵا كرمان" بووە‌و لەشكرە فەرماندەی هەردوو ئۆپەراسیۆنەكەی كردووە باسی لەوەكرد" چەندین مانگ بوو كە كار لەسەر ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4 دەكرا، بەڵام ئەو ئۆپەراسیۆنەش هاوشێوەی ئۆپەراسیۆنەكانی تری وەكو رەمەزان‌و فەجر بەو ئەنجامانە نەگەیشت كە بۆی دانرابوو". بەپێی قسەی قاسم سلێمانی، ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 5 لە ماوەی 15 رۆژ دوای شكستهێنانی كەربەلای 4 وایكردووە عێراق غافڵگیر ببێت، بەوپێیەی كەربەلای 4 ئۆپەراسیۆنێكی ئاڵۆزتر بووە‌و "گەورەترین سەركەوتنی بەدیهێناوە". قاسم سلێمانی وتی" سەرباری ناڕەزایەتی زۆرینەی فەرماندەكانی سوپا لەسەر ئەنجامدانی ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 5، بەڵام سوربوونی عەلی ئەكبەری هاشمی رەفسنجانی فەرماندەی جەنگەكە، وایكرد ئۆپەراسیۆنەكە ئەنجام بدرێت‌و "بڕیارێكی دروستیش بوو". هەم موحسین رەزایی‌و هەم قاسم سلێمانی جەختیان لەسەر ئەوەكرد كە ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4 بەتەنیا ئۆپەراسیۆنێك نەبووە بۆ فریودانی سوپای عێراق، بەڵكو جۆرێك لە مەترسی‌و سەرچڵیشی تێدایە. موحسین رەزایی‌و قاسم سلێمانی لە رۆژانی جەنگی عێراق- ئێران كەربەلای 4 چی بوو؟ ئۆپەراسیۆنی كەربەلای 4 لە رۆژی 5ی مانگی كانونی دووەمی 1987 ئەنجامدرا بە ئامانجی دەستگرتن بەسەر بەسرەدا. ئەم ئۆپەراسیۆنە لەژێر ناوی "محمد رسول اللە" لە میحوەری "ابوالخصیب"وە دەستیپێكرد، بەڵام هێرشەكە شكستیهێنا‌و هێزەكانی ئێران ناچار بە پاشەكشێ كران. لەم هێرشە شكستخواردووەدا، سوپای پاسداران گەورەترین زیانی بەركەوت‌و (هەزار) سەربازی كوژرا‌و (11) هەزاری برینداربوون، (3 هەزارو 900)یش سەرباز بێسەروشوێن بوون. كۆچكردوو رەفسنجانی لەگەڵ ئایەتوڵا خومەینی  رەفسنجانی چی دەڵێ ؟ مشتومڕ لەبارەی ئۆپەراسیۆنی كەربەلای چوار نوێ نییە، ساڵی رابردوو كاتێك تەرمی ژمارەیەك لە ژێرئاوگەڕەكانی سوپای پاسداران لەو جەنگە گەڕێندرایەوە بۆ ئێران، جارێكی تر پرسیار لەبارەی ئەو ئۆپەراسیۆنەوە سەریهەڵدا، ساڵانە لە یادی ئەو شكستەدا قسەوباسی جیاواز دەكرێت، قسەكانی ئەمساڵی موحسین رەزایی كەسوكاری كوژراوەكانی ئەو شەڕەی بەتەواوی توڕەكرد، تا ئەو رادەیەی هەڕەشەیان كرد لە دادگا سكاڵای یاسایی لەسەر رەزایی تۆمار بكەن. قسەكانی موحسین رەزایی لەبارەی ئامانجی كەربەلای 4 كە بەوتەی ئەو " بۆ فریودانی دوژمن" بووە، شتێكی نوێ نەبوو، چونكە كۆچكردوو عەلی ئەكبەر رەفسنجانی سەرۆكی پێشووی ئەنجومەنی دیاریكردنی بەرژەوەندییەكانی رژێم كە هاوكات فەرماندەی هەشت ساڵی جەنگی ئێران بووە لەگەڵ عێراق، ساڵی 2006 لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ ئاژانسی "ئیسنا" لەبارەی كەربەلای 4وە وتبووی" دوای ئەوەی ئۆپەراسیۆنەكە شكستیهێنا، بۆ ئەوەی ورەی سەربازان نەڕوخێت وتمان ئەوە تەنیا ئۆپەراسیۆنێك بووە بۆ فریودان، بە بڵاوكردنەوەی ئەو قسەیە سەرمان لە دوژمنیش شێواند".  

 ( درەو میدیا ) ئەمڕۆ لە شاری هەولێر ئەنجومەنی سەركردایەتی  پارتی دیموكراتی كوردستان لەگەڵ ژمارەیەك لایەنی كەركوك كۆبونەوەو تیایدا باسیان لە بارودۆخی كەركوك و چۆنیەتی ئاساییكردنەوەی ئەو پارێزگایەكرد، لەناو كۆبونەوەكەدا كەمال كەركوكی پێشنیازی ئەوەی كردووە كە "پێویستە كەسێكی بێلایەن بكرێتە پارێزگاری كەركوك" بەتایبەت پێشنیازی "عەبدولڕەحمان سدیق وەزیری پێشوتری ژینگەی عێراق و ئەندامی پێشوی مەكتەبی سیاسی یەكگرتوو"ی كردووە بۆ پارێزگاری كەركوك.  كۆبونەوەكە بەبێ ئامادەبوونی نوێنەری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان و كۆمەڵی ئیسلامی  بووە، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیشدا كەمال كەركوكی رایگەیاند: كەركوك داگیركراوەو بەبێ ئاڵای كوردستان ناچینەوە كەركوك . لەلایەكی ترە یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەگەڵ كوتلە سیاسەكانی كەركوك كۆبونەوە  بەتایبەت عەرەب و توركمانەكان، راگەیەنراوێكیان بڵاوكردەوەو تیایدا رێكەوتن لەسەر بەخشینی رێبوارتاڵەبانی  لە جێگری سەرۆكی ئەنجومەن و سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بە وەكالەت و دانانی جەمال مەولود وەك جێگری سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كە دەبێتە سەرۆكی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بەوەكالەت ( وەك بەتەمنترین ئەندام).  بڕیارە رۆژی 8/1/2019 ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كۆبونەوەی ئاسایی بكات و تیایدا ئەو خاڵانە جێبەجێ بكات.  ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك كە لە 41 ئەندام پێكهاتووەو هەڵبژێردراوی ساڵی 2005 ە 6 ئەندامی عەرەب و 9 ئەندامی توركمان و 26 ئەندامی لیستی برایەتیە، كە لە ئێستادا 12 ئەندامی پارتیەو 3 ئەندامی یەكگرتوو 6 ئەندامی یەكێتی و دوو ئەندامی شیوعی و عەرەبێك و توركمانێك و مەسیحیەكە.  

وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ هاوینی ساڵی 2006 یەكەی 515ی سەر بە پۆلیسی سەربازی ئەمریكی لە عێراق جگە لە پاسەوانیكردن لە یەكێك لە نەخۆشخانەكانی ناوچەی سەوز یان جارجار هاوڕێیەتیكردنی كاروانێك هیچ ئەركێكی تری نەبوو، بەڵام لە كۆتایی ئەو ساڵەدا ئەركی ئەو یەكەكە وەرچەرخانێكی گرنگی بەخۆیەوە بینی و ئەركی پاراستی " زیندانێكی زۆر گرنگی" خرایە ئەستۆ،  ئەوەش ئەو زیندانە بوو كە سەددام حسێن سەرۆكی پێشووتری عێراقی تێدابوو. ئەفسەرێكی سوپای ئەمریكی بەناوی " ویڵ پاردنوێربەر"  لە كتێبەكەیدا  بەناوی " سەددام حسێن و پاسەوانە ئەمریكییەكانی، زیندانییەك لەناو كۆشكەكەیدا". بەمشێوەیە باس لە پەیوەندیی نێوان سەددام حسێن و ئەو 12 پاسەوانە دەكات كە لەو زیندانەدا لەگەڵیدا ژیاون. " دیداری سیمبوڵی خراپەكاری" یەكێك لە پاسەوانەكان  بۆ یەكەمجار كە رووبەڕوو بینی، لە دەموچاوی سەددام حسێن وردەبووە لە كاتێكدا ئەو لە خەوێكی قوڵدا بوو، هەرچەندە ئەو بەتەواوەتی سەدامی دەناسی بەهۆی ئەو ژمارە زۆرە لە هەواڵ و وێنەكەی كە لە لاپەڕەكانی رۆژنامە و گۆڤارەكاندا بڵاودەكرایەوە. لەو ماوەیەدا كە دادگاییكردنی سەددام حسێن لە دادگایەكی عێراقی كە ئەمریكا دایمەزراندبوو بەڕێوەدەچوو، لە زیندانییەكەوە كە لە یەكێك لە كۆشكەكانی سەر رووباری دیجلە بوو دەگوازرایەوە بۆ دادگا و یەكەی 515 بەرپرس بوو لە پاراستنی ژیانی و گەرەنتیكردنی سەلامەتی. ئەو گروپەی كە پاسەوانی سەددامیان دەكرد ناوی " سۆپەر 12" یان لە خۆیان نابوو، ئەركەكەیان بریتی بوو لە شەونخونیكردن بۆ سەلامەتی " سیبموڵی جەمسەری خراپەكاریی" بە گوێرەی پۆلێنكردنی ئەمریكا لەو كاتەدا، واشنتۆن زۆر بە پەرۆش بوو كە گیانی سەددام بپارێزێت و گەرەنتی دادگاییكردنی بكات، چونكە ئەوە نیشانی دەدا كە پەرۆشە بۆ جێبەجێكردنی دادپەروەریی نەك تۆڵەكردنەوە. لە رۆژەكانی سەرەتای دەستگیركردنیدا كە هێشتا دانیشنی دادگاییكردن دەستی پێنەكردبوو، كات زۆر بە هیواشی تێدەپەڕین چونكە هیچی ئەوتۆ نەبوو كە لەو كاتەدا ئەنجامی بدات. لەگەڵ تێپەڕینی كاتدا هەندێك پەیوەندی و هۆگری لە نێوان سەددام و پاسەوانەكاندا دروست بوو كە هیچ نیشانەیەكی " خراپەكاری" تێدا دیارنەبوو، ئەوەش بە گوێرەی یەكێك لە پاسەوانەكان و پاشان لەماوەیەكی كورتدا پەیوەندیی لە نێوان هەندێك لە پاسەوانەكان و سەددام حسێندا بۆ جۆرێك لە هاوڕێیەتی بەرەوپێشچوو. پاسەوانەكان سەریانسوڕمابوو كە سەدام حسێن لە جیاتی ژیانی نێو كۆشكە خۆشە زۆرەكان بە دۆخی دەستگیركردنی لە زیندانێكی بچوكدا قایل بوو، زۆر چێژی وەردەگرت بە دانیشتن لەسەر كورسییەكی بچوكە كە دەرەوەی زیندانەكە لەبەردەم مێزێكی بچوكدا بۆی دانرابوو، ئاڵایەكی بچوكی عێراقیشی لەسەربوو، لەسەر مێزەكە دەینوسی، جگەرەی كوهیبای كوبی گرانبەهای دەكێشا كە زۆر بە پەرۆش بوو بۆ هەڵگرتنی لە قوتوی تایبەتدا بۆئەوەی شێدارییەكەی بپارێزێت.                                                                    ئەو ژوورەی سەددام تێیدا زیندانی كرابوو " بكرێوە سمسم" سەددام زۆر بایەخی بە خواردنەكانی دەدات، بە چەند قۆناغێك خواردنی دەخوارد، سەرەتا بە خواردنی هێلكەورۆن دەستی پێدەكرد و پاشان پارچەیەك شیرینی و لە كۆتاییشدا میوەی دەخوارد، ئەگەر هێلكەورۆنەكەوی بەدڵ نەبوایە رەتیدەكردەوە. زۆر گوێی لە رادیۆ دەگرت و كاتێك گوێبیستی دەنگی كچە گۆرانیبێژی ئەمریكی " ماری بلیچ" بوایە لە گەڕان بە دوای ئیزگەكاندا دەوەستا،  هەروەها حەزی لە سواری پایسكیل بوو كە ناوی ناوبوو" جوانووە ئەسپ" و شۆخی لەگەڵ پاسەوانەكاندا دەكرد و دەیوت ئەو ئاسكە و لە رێگەی وەرزشكردنەوە  ئێسكەكانی بەهێزدەكات, بۆئەوەی دواتر بتوانێت بەسەر دیواری زیندانەكەدا بازبدات. جارێكیان سەددام حسێن پێكەنی كاتێك گوێی لە پاسەوانەكان بوو كە هاوڕێیەكی خۆیان بە كەسایەتی "دراكۆلا" دەچوان لە زنجیرە كارتۆنی " بكرێوە سمسم" دا. هەروەها بایەخی زۆری بە ژیانی تایبەتی پاسەوانەكان دەدات ودەربارەی خێزانەكانیان پرسیاری لێدەكردن هەتا ئەو رادەیەی هۆنراوەیەكی بۆ هاوسەری یەكێكیان نوسی و ژمارەیەكی زۆر لە پاسەوانەكان ژن و منداڵیان هەبوو، گفتوگۆی لەگەڵدا دەكردن دەربارەی ئەو كێشانەی وەك باوكێك لەگەڵ منداڵەكانیاندا رووبەڕووی دەبنەوە و چەند روداێكی سەرنجڕاكێشی ژیانی خۆی بۆ دەگێڕانەوە.                                                     ئەو كۆشكەی كە سەددام لەكاتی دادگاییكردنیدا تێیدا زیندانی كرابوو توڕەبوونێكی زۆر سەددام باسی لەوەكرد كە عودەی كوڕی تەقەی لەسەردانكەرانی یەكێك لە یانە شەوانەكانی بەغدا كردووە و كەسێكی كوشتووە و دەیانی برینداركردووە و پاسەوانەكان دەگێڕنەوە كە سەددام وتویەتی بەو رووداوە" زۆر توڕە بووەو ئاگری لە هەموو ئۆتۆمبیلەكانی عودەی بەرداوە" و عودەی خاوەنی ژمارەیەكی زۆر لە ئۆتۆمبیلی گرانبەهای وەك رۆڵز رۆیس و فیراری و پۆرش بوو. پاسەوانێكی تر وتی سەددام باشترین پەیوەندی هەبوو لە گەڵماندا و گەیشتبوینە ئەو باوەڕەی ئەگەر لایەنگرانی بیگەنێ‌ بۆ ئازادكردنی، ئەوا هیچ ئازارێكیان بە ئێمە نەدەگەیاند، چونكە پەیوەندی زۆر باشمان لەگەڵیدا هەبوو. سەددام  لە میانی دانیشتنەكانی دادگادا كەسایەتییەكی تر بوو، زۆر بەتەنگ بەرگریكردن بە خۆی نەبوو، بەڵكو وا قسەی دەكرد كە قسەكانی ئاراستەی ئەو كەسە بكات كە دواتر مێژوو دەنوسێتەوە و تیشك دەخاتە سەر ئەو میراتەی بەجێهێشتووە. ئەنجامی دادگاییكردنەكە نیمچە یەكلاییكراوەبوو، هەمووان ئەو راستییەیان دەزانی كە رووبەڕوووی مردن دەبێتەوە، بەڵام كاتێك لە دانیشتنەكانی دادگا دەگەڕایەوە دەبووە بە كەسایەتییەكەی پێشووی و بەشێوەیەك رەفتاری دەكرد، وەك ئەوەی باپیری پاسەوانەكان بێت. ساتێكی دژوار نوسەری كتێبەكە " ویڵ پاردنۆربەر" دەڵێت هەر 12 پاسەوانەكە زۆر پیشەیی و مرۆڤانە ئەركەكانیان جێبەجێدەكرد، سەرەڕای ئەو دۆخە خراپ و دژوارەی لەو كاتەدا باڵی كێشابوو ،"  هەرچەندە ئەو گەنجانە هیچ مەشق و راهێنانێكیان دەربارەی مامەڵەكردن لەگەڵ زیندانییەكی لەو جۆرەدا نەكردبوو، بەڵكو هاوشێوەی ئەندامانی هێزی پۆلیسی سەربازی مەشقیانكردبوو لەسەر شێوازەكانی مامەڵەكردن لەگەڵ زیندانییە سەربازەكان نەك سەرۆكی پێشووی دەوڵەتێك". نوسەرە ئەمریكییەكە روونیدەكاتەوە كە ئاڵنگاریی و كێشەكان كە رووبەڕووی ئەو پاسەوانانە بوونەوە هەرچییەك بوون ناگەنە ئەو ساتە دژوارەی كۆتاییهاتنی ئەركەكەیان،  هەستكردن بەوەی كە رۆڵێكت بینیوە لە مردنی كەسێك كە ناسیوتە و بۆماوەیەك لەگەڵیدا ژیاویت زۆر كاریگەرترە لە تەقەكردن لە مەودایەكی دوورەوە لە كەسێك كە نایناسیت، ناڵێم كە تەقەكردن لە كەسێك كارێكی ئاسانە، بەڵام زۆر جیاوازە لەگەڵ ژیان لەگەڵ كەسێكدا بە درێژایی چەندین كاتژمێر وەك ئەو پاسەوانانە كە لە كۆتاییدا رادەستی كەسانی تریان كرد بۆئەوەی بیكوژن". دوا ساتەكانی سەددام حسێن لەگەڵ پاسەوانەكانیدا ئەو رۆژە بوو كە سزای لە سێدارەدانی بەسەر جێبەجێكران سەددام باوەشی بەو پاسەوانانەدا كرد كە رادەستی ئەو كەسانەیان كرد كە ئەركی جێبەجێكردنی لە سێدارەدانەكەیان لە ئەستۆدا بوو، لە كۆتاییدا ئەوە پرسێكی ناوخۆیی عێراقە، نوسەرەكەی وادەڵێت، پاسەوانەكان پرۆسەی لەسێدارەدانەكەیان نەبینی، بەڵام تاریكاییەكەیان بینی و گوێیان لە دەنگی كردنەوەی ئەو دەرگایە بوو كە سەددام لەسەری وەستابوو، لەگەڵ بەربوونەوەی  و دەنگی شكانی گەردنی.  بچوكترین پاسەوان  سەربازێك بوو بەناوی ئادەم رۆجەرسۆن، تەمەنی 22 ساڵ بوو، رۆجەرسۆن لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵیدا سەرەتای 2018 باس لە ساتەكانی كۆتایی پێش لەسێدارەدانی سەددام دەككات و دەڵێت:" رۆژێكی زۆر غەمناك بوو، دوای نەمانی دەنگە دەنگ و قەرەباڵغی زانیمان ئێمە لە ناوچەیەكی پارێزراو سەلامەتین و ئیتر هیچ كەس نایات بۆئەوەی سەددام بەرێت. هەروەها پێش ئەوەی بچێتە ژووری لەسێدارەدان روویكردە ئێمە و ماڵئاوایی لێكردین و وتی: هەمووتان وەك  هاوڕێم وابوون، هەندێم لە پاسەوانەكان گریان و منیش زۆر غەمباربووم، چەند ساتێكی زۆر ناخۆش بوون لەگەڵ كەسانی تردا شەڕم كردن لە چەندین بۆمبی چێندراو رزگاربووم، بەڵام هەرگیز ئامادەنەبووك بۆ رووبەڕوبونەوەی دۆخێكی لەو شێوەیە".                    سەددام لەرێگەی رادیۆوە گوێی لە دەنگی كچە گۆرانیبێژی ئەمریكی ماری پلیچ دەگرت چەند ساتێكی بارگاوی وتیشی :"دوای چوونە ژوورەوەمان، گوێبیستی هەندێك دەنگە دەنگ بووین و پاشان گوێمان لەدەنگی هاوار و كەوتنی شتێك لەسەر زەوی بوو، دوای ئەوە بینیمان لەسەرشان هەڵیانگرت، هەروەها هەندێك تفیان تێكرد و شەقیان تێهەڵدا و گوێشمان لە دەنگی تەقەبوو، چەند ساتێكی زۆر بارگاویی بوو، ئەركی ئێمە پارێزگاریكردن بوو لە كەسێك و مەشقمان لەسەر ئەوە پێكرابوو، پاسان ئەو كەسەی كە پارێزگاری لێدەكەیت رادەستی كەسانی تری دەكەین بۆئەوەی بیكوژن و دوای مردنی هەندێك شەقی تێهەڵدەن و تفی لێبكەن،  هەستم بەرێز كرد بەرامبەری دوای مردنی". راشیگەیاند دادگاییكردنی سەددام لەسەر ئەو تاوانانەی ئەنجامیدابوون بەڕێوەچوون حكومی بەسەردا درا و هیچ دژایەتییەك بۆئەوە نییە و ناڵێم كە شایانی ئەو حكومە نەبوو، بەڵام كارەكە ئاسان نییە بەلای كەسێكەوە كە تەنها لە تەمەنی 22 ساڵیدا بێت، رەنگە من بۆ ئەوە ئامادەنەبووبم، هەچەندە من ئەو كەسە نەبووم كە تەرمەكەی كەوتە سەر زەویی، بەڵام هەندێكجار و هەتا ئێستا هەستدەكەم لە هەمان ئەزموندا دەژیم. سەرچاوە: بی بی سی   

راپۆرتی: فازل حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف ئەم رۆژانە هەر وەفدێكی بیانی سەردانی هەولێر بكات، دەبێت لە سێ شوێنی جیاواز دیدار لەگەڵ سێ كەسی بنەماڵەی بارزانی بكات، ئەمڕۆ ناوەندی بڕیار لەناو پارتیدا لەبەردەم مەترسیدایە، یەكێتی لەدوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانی باوكەوە دووچاری دەردی بڕیاردان بوو، بەڵام پارتی هێشتا بارزانی باوك لە ژیاندایە سەرەتای نەخۆشییەكەی تێیدا دەركەوتووە. پارتی دیموكراتی كوردستان ماوەیەكە دوچاری هەمان ئەو پەتا كوشندە بوەتەوە كە یەكێتی نیشتمانی لەدوای نەخۆشكەوتنی جەلال تاڵەبانییەوە بەدەستییەوە دەناڵێنێت. بنەماڵەیەك‌و سێ سەر لەدوای هاتنەپێشەوەی مەسرور بارزانی‌و كاندیدكردنی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی هەرێمی كوردستان، ناوەندی بڕیاری پارتی دابەشبووە بەسەر سێ جەمسەردا (مەسعود بارزانی- مەسرور بارزانی- نێچیرڤان بارزانی)، ئێستا هەر وەفدێكی بیانی سەردانی هەولێر بكات، دەبێت هەرسێ جەمسەرەكە ببینێت تاوەكو لە بۆچونی پارتی تێبگات . بەپێی بەدواداچونێكی (درەو میدیا) لەدوای كاندیدكردنی مەسرور بارزانییەوە بۆ پۆستی سەرۆكایەتی حكومەت، زۆرینەی ئەو وەفدانەی سەردانی هەولێریان كردووە، هەرسێ جەمسەرەكەی پارتییان بینیوە. رۆژی پێنجشەممەی رابردوو، دوو  وەفدی باڵا سەردانی هەولێریان كرد: وەفدی یەكەم: كاردینال (پیترۆ پارۆلین) سەرۆك وەزیرانی ڤاتیكان، ئەم پیاوە لە یەك رۆژدا لە سێ شوێنی جیاواز لەگەڵ (مەسعود بارزانی- مەسرور بارزانی- نێچیرڤان بارزانی). وەفدی دووەم: (جینین هینیس بلاسخارت) نوێنەری نوێی سكرتێری گشتی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق سەردانی هەولێری كرد، كە بەمدواییە لە شوێنی یان كۆبیچ دەستبەكاربووە، ئەم خاتونەش بەهەمان شێوە لەیەك رۆژدا سەردانی هەرسێ جەمسەرەكەی پارتی كرد، سێ جەمسەر كە پێكهاتوون لە (باوك- كوڕ- برازا). پارتی كە لەدوای نەخۆشكەوتنی تاڵەبانییەوە زۆرجار تانەی لە یەكێتی دەدا بەوەی كە ناوەندێكی دیاریكراوی بڕیاری نیەو وەفدە ناوخۆیی‌و دەرەكییەكان نازانن لەگەڵ كێ‌و كام باڵدا قسە بكەن كە گوزارشت لە بۆچونی راستەقینەی یەكێتی بكات، ئێستا خۆی لەدوای كاندیدیكردنی مەسرور بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم دوچاری هەمان دەرد بوەتەوە، دەردێك كە رەنگە ئەگەر زوو چارەسەر نەكرێت، برینی كوشتندە لەسەر جەستەی پارتی‌و بڕیاری پارتی لە داهاتوودا دروستبكات. سێ جەمسەرەكە‌و دەسەڵات ! ئێستا پارتی بەشێوەیەكی كردەیی دابەشبووە بەسەر سێ جەمسەری بڕیاردا، هەر یەكێك لەو جەمسەرانە كۆمەڵێك كێشە‌و گرفتی خۆی هەیە. جەمسەری یەكەم: مەسعود بارزانی مەسعود بارزانی كە سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانەو كۆڵەكەی راگری بنەماڵەی بارزانییە، بڕیاریداوە لە دەسەڵات بكشێتەوەو تەنها وەك مەرجەعێكی پارتی‌و بنەماڵەكەی بمێنێتەوە، بەڵام هێشتا بەتەواوەتی گۆڕەپانەكەی بۆ كوڕو برازاكەی چۆڵ نەكردووەو هاوشێوەی ئەوكاتەی كە سەرۆكی هەرێم بوو رۆڵ دەگێرێت‌و پێشوازی لە وەفدەكان دەكات، رەنگە هۆكارەكەی جموجوڵەكانی ئەمدواییەی بارزانی باوك‌و دیدارەكانی لەگەڵ وەفدە بیانییەكان پەیوەندی بە رووداوەكانی دوای ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی 2017وە هەبێت، كاتێك دوای ریفراندۆم شاندە بیانییەكان بەتەواوەتی مەسعود بارزانیان بایكۆت كرد، پێدەچێت بارزانی بەر لە دانیشتنی یەكجارەكی‌و خانەنشینبوونی بیەوێت هەندێك لەو رۆڵە سیاسییە لەدەستچووە بۆخۆی بگێرێتەوە كە لە پێش ریفراندۆم لەسەر ئاستی ناوخۆ‌و دەرەوە هەیبوو، هەرچەند بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) زۆرێك لە دیدارەكانی ئەمدواییەی مەسعود بارزانی، لەلایەن نێچیرڤان بارزانی رێكخراوە‌و برازا لەو رێگەیەوە هەوڵیداوە كەمێك خۆی لە توڕەیی مامی بەدوربگرێت. جەمسەری دووەم: مەسرور بارزانی مەسرور بارزانی كە ئێستا سەرۆكی ئەنجومەنی ئاسایشی هەرێمە، هاوكات كاندید كراوە  بۆ سەرۆكایەتی حكومەتی هەرێم، حكومەتێك كە دیارنیە كە كەی‌و بەچی شێوازو دەسەڵاتێكەوە پێكدێت. جەمسەری سێیەم: نێچیرڤان بارزانی نێچیرڤان بارزانی هێشتا سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستانە، هاوكات كاندیدیش كراوە بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆكی داهاتووی هەرێم، دامەزراوەیەك كە دیارنیە كەی‌و بەچی دەسەڵاتێكەوە كارادەكرێتەوە. ئەركی وەفدە بیانییەكانیان سەختكردووە ئێستا سێ كەسایەتی سەرەكی پارتی كە بریتین لە  (مەسعود بارزانی- مەسرور بارزانی- نێچیرڤان بارزانی) هەموو شتێكن، هاوكات هیچ شتێكیش نین، بارزانی باوك چیتر سەرۆكی هەرێم نییە‌و هیچ دەسەڵاتێكی یاسایی نییە، مەسرور بارزانی كاندیدی سەرۆكی حكومەتە‌و هێشتا حكومەتەكەی پێكنەهاتووە، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتە، بەڵام كاتی كابینەكەی تەواو بووە‌و رۆژ بەرێدەكات تا ئەو كاتەی كابینەی نوێ پێكدێت. ئەم دابەشبوونە نوێیەی بڕیارو دەسەڵات لەناو پارتی، ئەركی وەفدە بیانییەكانی سەخت كردووە، ئەوانەی لەم رۆژانەدا سەردانی هەولێر دەكەن، بەڕوونی ئەو دابەشبووە دەبینن.

راپۆرت: نامیق رەسوڵ وەزارەتی بەرگری ئەمریكا "پێنتاگۆن" سەرقاڵی  دانان‌و تاوتوێكردنی پلانی كشاندنەوەی هێزەكانیەتی لە رۆژئاوای كوردستان‌و باكوری سوریا. بەوتەی چوار بەرپرس كە قسەیان بۆ ئاژانسی "رۆیتەرز" كردووە، داواكراوە ئەمریكا ئەو چەك‌و تەقەمەنیی‌و كەلوپەلە سەربازییانە لە یەكینەكانی پاراستی گەل"یەپەگە" وەرنەگرێتەوە، كە لەمیانی شەڕ لەدژی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی "داعش" پێشكەشیكردوون. ترەمپ بڕیاری كۆتایی دەدات سێ‌ لەو بەرپرسانە كە بەرمەجی ئەوە قسەیان كردووە ناوەكانیان ئاشكرانەكرێت، دەڵێن:" لە گفتوگۆكانی ئامادەكردنی رەشنوسێك دەربارەی پلانی سوپای ئەمریكا، داوایانكردووە چەك‌و كەلوپەلە سەربازییەكان لە هێزەكانی یەپەگە وەرنەگیرێنەوە"، ئاشكراشیانكردووە" پێنتاگۆن ئەو راسپاردەیە بۆ كۆشكی سپی بەرزدەكاتەوەو بڕیاری كۆتایی لەلای دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكایە". شین رۆبرستۆن، وتەبێژ بەناوی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا وتی:" پلان هەیە بۆ پاشەكشێیەكی تۆكمەو رێكخراوی هێزەكان، لە هەمانكاتدا هەموو رێوشوێنێك دەگیرێتەبەر بۆ گەرەنتیكردنی سەلامەتی سەربازەكانمان". فەرماندەكان لە بڕیارەكەی ترەمپ نیگەرانن هەفتەی رابردوو، سەرۆكی ئەمریكا بەشێوەیەكی كتوپڕ بڕیاریدا هێزەكانی وڵاتەكەی لە سوریا (رۆژئاوای كوردستان) بكشێنێتەوە، ئەمە كاردانەوەی زۆری لە ناوخۆی وڵات‌و دەرەوە لێكەوتەوە، بەهۆیەوە جیم ماتیس وەزیری بەرگری‌و برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا لە هاوپەیمانێتی نێودەوڵەتی دەستیلەكاركێشایەوە. ئەو بەرپرسە ئەمریكییانەی كە قسەیان بۆ "رۆیتەرز" كردووە، ئاماژەیان بەوەداوە، راگەیاندنەكەی ترەمپ، نیگەرانی‌و دوودڵی فەرماندە ئەمریكییەكانی لێكەوتوەتەوەو باوەڕیان وایە ئەو بڕیارە پشتكردنە لە یەكینەكانی پاراستی گەلی كورد، كە سەركردایەتی شەڕیان لە باكوری خۆرهەڵاتی سوریا كرد بۆ لەناوبردنی "داعش". "ناتوانین چەكەكان بگەڕێنینەوە" یەكێك لە بەرپرسەكان ئاشكرایكردووە" ویلایەتە یەكگرتووەكان پێشتر بەڵێنی بە یەكینەكانی پاراستی گەل داوە كە تاوەكو كۆتایهاتنی شەڕی دژ بە رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی، چەكیان پێشكەشدەكات". ئەو بەرپرسی وتی:" شەڕ كۆتایی نەهاتووە، ناتوانین زۆر بە سادەیی دەستبكەین بە داواكاری گەڕاندنەوەی چەكەكان". پێشنیازی هێشتنەوەی چەك‌و موشەك‌و ئامێرو ئۆتۆمبیلە سەربازییەكانی ئەمریكا لەلای هێزەكانی یەپەگە، پەیامێكی دڵنیایی دەبێت بۆ هاوپەیمانە كوردەكان، بەوەی واشنتۆن دەستبەرداریان نابێت، ئەم پێشنیارە پێچەوانەی خواست‌و داواكاری توركیایە، كە بەردەوام داوا لە واشنتۆن دەكات چەك‌و كەلوپەلە سەربازییەكانی لە یەپەگە وەربگرێتەوە، رەنگە ئەم پرسەش پلانەكەی ترەمپ بۆ سپاردنی شەڕی "داعش" بە توركیا ئاڵۆزبكات. پێنتاگۆن تۆماری هەموو ئەو چەكانەی لایە كە پێشكەشی"یەپەگە"ی كردووە، بەڵام ئەو بەرپرسە ئەمریكیانە دەڵێن" دیاریكردنی شوێنی ئەو هەموو چەكانە، پرۆسەیەكی نیمچە مەحاڵە"، یەكێك لەو بەرپرسانە دەپرسێت:" چۆن وەریبگرێنەوەو كێ‌ وەریاندەگرێتەوە؟". گفتوگۆكردنی هێشتنەوە چەك‌و كەلوپەلە سەربازییەكانی ئەمریكا لای (یەپەگە) یان وەرگرتنەوەیان لەكاتێكدایە بڕیارە ئەم هەفتەیە جۆن بۆڵتۆن راوێژكاری ئاسایشی نەتەوەیی ئەمریكا بۆ تاوتوێكردنی دۆخی سوریا سەردانی توركیاو ئیسرائیل بكات. ئەمریكا لە ئایاری 2017ەوە بۆ هێرشیكردنەسەر شاری رەققەی پایتەختی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی"داعش" دەستیكرد بە دابەشكردنی چەك‌و تەقەمەنی‌و كەلوپەلی سەربازی بەسەر هێزەكانی (یەپەگە)دا، ئەوكاتە واشنتۆن توركیای ئاگاداركردەوە كە دوای كۆتاییهێنان بە "داعش" ئەو چەكانە وەردەگرێتەوە. یەكێك لەو برپرسانەی كە قسەی بۆ "رۆیتەرز" كردووەی دەڵێت:" بیرۆكەی ئەوەی كە ئێمە دەتوانین ئەو چەكانە وەربگرێنەوە، گەمژانەیە، چونكە لە شوێنی خۆیان بەجێیاندەهێڵین". كۆشكی سپی‌و ئەردۆغان هاوهەڵوێستن لە لێدوانێكیدا بۆ هەمان ئاژانس، كەسێك كە ئاگاداری گفتوگۆكانی پلانی پاشەكشێی ئەمریكایە لە سوریا باسی لەوەكردووە" كۆشكی سپی‌و رەجەب تەیب ئەردۆغان دژی پێشنیاری هێشتنەوەی چەكەكانی ئەمریكان لەلای یەپەگە". ئەو كەسە كە داوایكردووە ناو و ناسنامەی ئاشكرانەكرێت، دەربارەی راسپاردەی هێشتنەوەی چەكەكان لەلای یەپەگە وتویەتی:" ئەو پێشنیارە رەتكردنەوەی سیاسەتی ترەمپە بۆ كشانەوە لە سوریا".

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد روئوف لەسەردانەكەی دۆناڵد ترەمپدا بۆ عێراق، ئەمریكییەكان هەوڵیاندا سیناریۆكەی ساڵی 2006ی جۆرج بۆشی سەرۆكی پێشووی وڵاتەكەیان دووبارە بكەنەوە، واتە ویستیان لەناو خاكی عێراقدا سەرۆك‌و سەرۆك وەزیرانی عێراق بە فڕۆكەی ئەمریكی ببەن بۆ دیداری ترەمپ، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا زانیاری نوێ لەبارەی پشتی پەردەی سەردانەكەی ترەمپ بۆ عێراق ئاشكرا دەكات. درەنگانێكی شەوی چوارشەممە میدیاكانی جیهان بەشێوەیەكی بەپەلە هەواڵی سەردانی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكایان بۆ عێراق بڵاوكردەوە، سەردانێك كە پێشتر هیچ زانیارییەكی لەبارەوە رانەگەیەندرابوو. فڕۆكەكەی ترەمپ لە بەغدادی پایتەخت‌و لە ناوچەی سەوز نەنیشتەوە وەكو ئەوەی هەر هاوڵاتییەكی ئاسایی پێشبینی دەكات، بەڵكو لە بنكەی ئاسمانی (عەین ئەسەد) لە خۆرئاوای شاری رومادی كەوتەسەر زەوی، ئەو بنكەیەی كە ساڵی 2006 جۆرج بوشی سەرۆكی پێشووی ئەمریكا سەردانی كرد. میدیاكانی عێراق‌و هەندێك لە سەرچاوە سیاسییە ئاگادارەكان وا بڵاویانكردەوە ترەمپ بەبێ هیچ ئاگاداركردنەوەیەكی پێشوەخت هاتوەتە عێراق‌و سەروەری عێراقی پێشێلكردووە، ئەمە كاردانەوەی لە شەقامی عێراقی دروستكرد، ئەوەی وایكرد خەڵك زیاتر باوەڕ بەم چیرۆكە بكەن ئەوە بوو ترەمپ لەسەردانەكەیدا بۆ عێراق دیداری لەگەڵ هیچ بەرپرسێكی عێراقی نەكرد‌و دوای پیرۆزبایكردن لە سەربازانی وڵاتەكەی لە بنكەی (عەین ئەسەد) بەبۆنەی كرسمس‌و جەژنی سەری ساڵی نوێوە، بەبێدەنگی گەڕایەوە‌و عێراقی بەجێهێشت. دوای دوو رۆژ لەو سەردانە پڕكێشمەكێشەی ترەمپ بۆ عێراق، (درەو میدیا) بەدواداچونێكی نوێی كرد‌و لە چەند سەرچاوەیەكی باڵای عێراقییەوە هەندێك زانیاری نوێی لەبارەی پشتی پەردەی ئەو سەردانە دەستكەوتووە. بەرپرسانی عێراقی ئاگاداركران ؟ بەگوێرەی ئەو زانیارییە نوێیانەی كە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، بەر لە هاتنی، دۆناڵد ترەمپ هەریەكە لە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق‌و بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق لە سەردانەكەی ئاگاداركردوەتەوە، ئەمە بەتەواوەتی پێچەوانەی ئەو زانیارییە سەرەتاییانەیە كە باسیان لەوەدەكرد هیچ یەكێك لە بەرپرسانی عێراقی ئاگاداری سەردانەكە نەبوون. بەڵام تیمەكەی ترەمپ هەر لە سەرەتاوە سەرۆك‌و سەرۆك وەزیرانی عێراقیان ئاگاداركردووە لەوەی ئامانج لە گەشتەكەی ترەمپ بۆ عێراق سەردانكردنی سەربازانی ئەمریكییە نەك سەردانی فەرمی‌و دیداری سیاسی لەگەڵ بەرپرسانی عێراقی. دیدار لەگەڵ عەبدولمەهدی‌و ساڵح ! بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) كە لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە لە بەغداد دەستیكەتووە، سەرباری ئەوەی پێشتر تیمی سەرۆكی ئەمریكا سەرۆك‌و سەرۆك وەزیرانی عێراقی ئاگاداركردووە لەوەی سەردانەكەی ترەمپ بەمەبەستی بەسەركردنەوەی سەربازانی ئەمریكییە، بەڵام هاوكات باڵیۆزی ئەمریكا لە بەغداد هەوڵیداوە لە پەراوێزی ئەو سەردانەی سەرۆكی وڵاتەكەیدا بۆ عێراق، دیدارێك بۆ هەریەكە لە عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح لەگەڵ ترەمپدا رێكبخات. باڵیۆزی عێراق پێشنیازی بۆ عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح كردووە، هاوشێوەی سەردانەكەی ساڵی 2006ی جۆرج بوش كە سەردانی هەمان بنكەی (عەین ئەسەد) كرد‌و بە فڕۆكە ئەمریكی سەرۆك وەزیران‌و سەرۆك كۆمار‌و سەرۆكی هەرێمی كوردستانی ئەوكاتیان برد بۆلای، ئەمانیش بە فڕۆكەیەكی سەربازی ئەمریكا بچن بۆ بنكەی عەین ئەسەد بۆ دیدار لەگەڵ ترەمپ. (درەو میدیا) زانیویەتی، بۆ بڕیاردان لەسەر ئەوەی بەپێی پێشنیازەكەی ئەمریكا لەگەڵ ترەمپ كۆببنەوە یاخود نا، عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح كۆبونەتەوە، لە كۆبونەوەكەدا بڕیاریانداوە بەوشێوەیە لەگەڵ ترەمپ دیدار نەكەن، چونكە كاردانەوەی خراپی لە شەقامی عێراقیدا دەبێت. مەرجەكان بۆ كۆبونەوە لەگەڵ ترەمپ ئەو زانیارییانەی كە دەست (درەو میدیا) كەوتوون، ئاماژە بەەوەدەكەن، دوای ئەوەی عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح رەتیانكردوەتەوە بە فڕۆكەی سەربازی ئەمریكا بچن بۆ بنكەی (عەین ئەسەد)، چەند پێشنیازێكی نوێیان خستوەتە بەردەم ئەمریكییەكان، پێشنیازی یەكەم ئەوە بووە دوایانكردووە ترەمپ خۆی سەردانی بەغداد بكات‌و لەگەڵ ئەواندا كۆببێتەوە، ئەمریكییەكان ئەم پێشنیازەیان رەتكردوەتەوە، پاشان سەرۆك‌و سەرۆك وەزیرانی عێراق رازی بوون بەوەی لە بنكە ئاسمانییەكە لەگەڵ ترەمپ كۆببنەوە، بەڵام بەمەرجێك بە فڕۆكەی تایبەتی عێراقی بچنە ناو بنكەكەوە‌و كۆبونەوەی فەرمی لەگەڵ ترەمپدا بكەن‌و پرۆتۆكۆڵی سەربازی دیدارەكەش لەلایەن سەربازانی عێراقی‌و بە ئاڵای عێراقەوە نمایش بكرێت، ئەمریكییەكان رازی دەبن بەوەی عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح بە فڕۆكەی عێراقی بچنە ناو بنكە سەربازییەكەوە، بەڵام رازی نابن بەوەی سەربازانی عێراقی پرۆتۆكۆڵی دیدارەكە بكەن. ئەمریكییەكان هەوڵەكانیان چڕدەكەنەوە بۆ قایلكردنی عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح، لەوچوارچێوەیەشدا شوێنی تایبەت بەدیدارەكە ئامادە دەكرێت‌و ئاڵای عێراق‌و ئەمریكای تێدا دادەنرێت، جارێكی تر عادل عەبدولمەهدی‌و بەرهەم ساڵح پێكەوە گفتوگۆ دەكەنەوە‌و دیسان رازی نابن بەبێ ئەنجامدانی پرۆتۆكۆڵی سەربازی لەلایەن سەربازانی عێراقییەوە دیدار لەگەڵ ترەمپدا بكەن، بەوهۆیەوە هەوڵەكان شكستدەهێنن. تەنیا پەیوەندییەكی تەلەفۆنی! دوای كۆتایهاتنی هەوڵەكان بۆ سازدانی دیدار لەنێوان بەرپرسانی عێراقی‌و دۆناڵد ترەمپ لە سەربازگەیەكدا، ترەمپ لەڕێگەی تەلەفۆنەوە قسە لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی دەكات‌و ئاگاداری دەكات لەوەی كە بەهۆی كەمی كات‌و نەبوونی پرۆتۆكۆڵەوە ناتوانێت سەردانی بەغداد بكات‌و داوا لە عەبدولمەهدی دەكات سەردانی واشنتۆن بكات‌و لەوێ دیدار بكەن. ترەمپ‌و سەروەری عێراق زۆرێك لە بەرپرسانی عێراقی نیگەرانییان لە سەردانەكەی ترەمپ بەوشێوەیە بۆ عێراق دەربڕی، هەندێك تۆمەتباریان كرد بە پێشێلكردنی سەروەری عێراق، ترەمپ خۆشی لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نیگەرانی خۆی دەربڕی لەوەی بەوجۆرە سەردانی عێراقی كردووە، هۆكارەكەی گەڕاندەوە بۆ خراپی بارودۆخی ئەمنی ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست. ئەمە لەكاتێكدایە ترەمپ پێشتر بەهەمان شێوە سەردانی سەربازانی وڵاتەكەی كرد لە ئوردن‌و لەوێ هیچ بەرپرسێكی ئوردنی نەبینی، لە گەڕانەوەشیدا لە عێراق، سەردانی ئەڵمانیای كرد‌و لەوێ جگە لە بەسەركردنەوەی سەربازانی وڵاتەكەی هیچ دیدارێكی سیاسی نەكرد‌و ئەڵمانییەكانیش تۆمەتباریان نەكرد بەوەی سەروەری وڵاتەكەیان پێشێلكردووە. ئەو دیدارەی كە نەكرا ! رۆژنامەنوسێكی عێراقی بەناوی (رافید جبوری) كە لە كەناڵی (BBC)ی بەریتانی كاردەكات، لە هەژماری تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك وێنەی ئەو شوێنەی بڵاوكردەوە كە ئەمریكییەكان لەناو سەربازگەی (عەین ئەسەد)دا ئامادەیان كردووە بۆ دیداری عادل عەبدولممەهدی‌و بەرهەم ساڵح لەگەڵ ترەمپدا، ئەو دیدارەی كە هەرگیز روینەدا. رۆژنامەنوسەكە دەڵێ" لە چوارچێوەی گەڕانمدا بەدوای راستییەكان، وێنەی ئەو شوێنەم لە چەند سەرچاوەیەكەوە كە باوەڕم پێیانە دەستكەوتووە، كە لایەنی ئەمریكی ئامادەی كردووە بۆ دیداری عاددل عەبدولمەهدی لەگەڵ ترەمپدا". رافید جبوری ئاماژە بەوەدەكات، ئەو شوێنەی كە بۆ دیداری عادل عەبدولمەهدی لەگەڵ ترەمپدا ئامادەكراوە، خێوەتێكە كە سەربازانی ئەمریكی تێدایە، ئەمەش پێچەوانەی رێككەوتنەكەی نێوان هەردوولایە. بەپێی قسەی جبوری، لایەنی عێراقی رێوشوێنی گرتوەتەبەر بۆ ئەوەی مەراسیمی پێشوازیكردن لە سەرۆكی ئەمریكا‌و كۆبونەوە لەگەڵیدا لە بارەگای فەرماندەیی بنكە سەربازییەكە بەگوێرەی پرۆتۆكۆڵی عێراقی بەڕێوەبچێت، بەڵام ناكۆكی لەبارەی شوێن‌و مەراسیمەكەوە وایكردووە عەبدولمەهدی لەگەڵ ترەمپدا كۆنەبێتەوە‌و تەنیا لەڕێگەی تەلەفۆنەوە پێكەوە قسە بكەن.

( درەو میدیا): لەسەر داوای یەكینەكانی پاراستی گەل  " یەپەگە" هێزەكانی حكومەتی سوریا چوونە ناوچەی مەنبەج و ئاڵای سوریایان تێدا هەڵكرد. فەرماندەیی گشتی سوپای سوریا لە بەیاننامەیەكدا كە ئاژانسی هەواڵەكانی سوریا " سانا" بڵاویكردوەتەوە رایگەیاند چەند یەكەیەكی سەربازی سوریا چوونە ناوچەی مەنبەج لە ریفی حەڵەب. فەرماندەیی گشتی سوپای سوریا لە بەیاننامەكەیدا دەڵێت:" لە سۆنگەی پابەندی تەواوەتی سوپا و هێزە چەكدارەكانی  سوریا بە بەرپرسیارێتییە نیشتمانییەكانی بۆ سەپاندنی سەروەری دەوڵەت  بەسەر هەموو بستە خاكێكی كۆمار سوریای عەرەبی و وەك وەڵامدانەوەیەك بۆ بانگەواززی خەڵكی ناوچەی مەنبەج، فەرماندەیی گشتی سوپا و هێزە چەكدارەكان رایدەگەیەنمێت كە چەند یەكەیەكی سوپا چونەتە مەنبەج و ئاڵای كۆماری سوریای عەرەبییان هەڵكردووە تێیدا". روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤیش رایگەیاند سوپای سوریا لە چواردەوری مەنبەج جێگیربووە  لەو ناوچانەی كە دەكەونە نێوان مەنبەج و چەكدارە ئۆپۆزسیۆنەكانی سوریا كە توركیا پشتیوانیان لێدەكات. یەپەگە هێزەكانی لە مەنبەج كشاندوەتەوە شاری مەنبەج ساڵی 2016 لەلایەن هێزەكانی سوریای دیموكرات" هەسەدە" ەوە لە چەكدارانی " داعش" پاككرایەوە و لەوكاتەوە شارەكە لەلایەن ئەنجومەنی سەربازی مەنبەجەوە كۆنترۆڵكراوەو دوای بڕیارە كتوپڕەكەی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بۆ كشاندنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا، یەكینەكانی پاراستنی گەل "یەپەگە" لە بەیاننامەیەكدا داوای لە حكومەتی سوریا كرد بە ئەركی سەرشانی هەستێت و هێز رەوانەی مەنبەج بكات بۆئەوەی لە هەڕەشەكانی توركیا بیپارێزێت. یەپەگە لە بەیاننامەكەیدا دەڵێت:" بەهۆی هەڕەشەكانی دەوڵەتی توركی داگیركەر بۆ داگیركردنی هەرێمی باكوری سووریا و كۆچبەركردنی گەلەكەی كە بەهەمان شێوە لە جەرابلوس، عەزاز، باب و عەفرین كردی، ئێمە وەك یەكینەكانی پاراستنی گەل ڕایدەگەیەنین كە دوای ئەوەی هێزەكانمان لە مەنبەج كشاندەوە، هەموو هێزەكانی خۆمان لە چێوەی شەڕی دژ بە داعشدا لە ناوچەی ڕۆژهەڵاتی فورات جێگیر كرد. بۆیە داوا لە حكومەتی سوریا دەكەین كە؛ ئێمەش بەشێكین لە خاك، نەتەوە و سنورەكانی، با هێزەكانی خۆی بۆ كۆنترۆڵكردنی ئەو شوێن و ناوچانەی مەنبەج بنێرێت و هەرێمەكە لە دژی هەڕەشەكانی دەوڵەتی توركی داگیركەر بپارێزێت". ئەردۆغان بە گومانە رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا لە راگەیەندنەكەی سوپای سوریا بە گومانە و رایدەگەیەنێت كە هێزەكانی ئەسەد جەنگێكی دەروونیان  لە مەنبەج دەستپێكردووە و بە گوێرەی هەواڵگری توركیا و بەرپرسانی روسیا تا ئێستا پشتڕاستنەكراوەتەوە.  

نوسینی: ئیلن فرەنسیس/ رۆیتەرز وەرگێڕانی : نامیق رەسوڵ دوای ئەوەی ئەمریكا نائومێدی كردن، ئێستا سەركردەكانی رۆژئاوای كوردستان داوا لە روسیا و ئەسەد دەكەن بیانپارێزێت. سەركردە كوردەكان كە زۆرینەی باكوری سوریایان لەژێردەستدایە و لە بڕیارەكەی ئەمریكا بۆ كشانەوە لە ناوچەكە ناوئومێد و نیگەران بوون، روسیا و سوریای هاوپەیمانی هاندەدەن، هێز رەوانەی سنورەكانی رۆژئاوای كوردستان بكەن بۆ پارێزگاریكردنی لە مەترسی هێرشی توركیا. ئەم بانگەوازەی كوردەكان، بۆ گەڕانەوەی هێزەكانی حكومەتی سوریا بۆ سنورەكان كە چەند ساڵێكە لەژێر دەستی خۆیاندایە، قوڵی ئەو قەیرانە نیشاندەدات كە دوای بڕیارە كتوپڕەكەی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكاوە بۆ كشاندنەوەی هێزەكانی تێیكەوتوون. هەرچەندە تائێستا هیچ گۆڕانكارییەك لە ناوچەكە رووینەداوە و هێشتا هێزەكانی ئەمریكا لە ناوچەكەن و ترەمپ دەڵێت " پاشەكشێكە بە هێواشی بەڕێوەدەچێت"، بەرپرسە كوردەكان بە خێرایی بەدوای ستراتیژێكی نوێدا دەگەڕێن بۆ پاراستنی ناوچەكەیان لە توركیا پێش كشانەوەی هێزەكانی ئەمریكا. سەركردایەتی كورد هەوڵەكانی خۆی زیاتر لە دانوستان و گفتوگۆ لەگەڵ دیمەشق و مۆسكۆدا چڕكردوەتەوە و خراپترین ئەگەریش كە لێی دەترسێت دووبارەبوونەوەی سیناریۆی هێرشی سەر عەفرینە، كە ئەمساڵ توركیا ئەنجامیدا و بەهۆیەوە دانیشتوانی ناوچەكە و شەڕڤانانی یەپەگە ناچاربوون ناوچەكە چۆڵبكەن. هاوكات سەركردە كوردەكان هەوڵدەدەن وڵاتانی تری خۆرئاوا قایل بكەن كە بۆشایی ئەو 2000 سەربازەی ئەمریكا پڕبكەنەوە كە جێگیربوونیان لە باكور و خۆرهەڵاتی سوریا تائێستا بەربەستێك بووە لەبەردەم هێرشی توركیادا. ئەو ناوچەیەی كە رووبەڕووی مەترسی دەبێتەوە چارەكێكی روبەری سوریا پێكدەهێنێت و زۆرینەی دەكەوێتە خۆرهەڵاتی رووباری فورات و هێزەكانی سوریای دیموكرات كە هاوپەیمانێتییەكە و یەكینەكانی پاراستنی گەل ( یەپەگە) هەژمونی تێدا هەیە، كۆنترۆڵی ئەو ناوچەیەی كردووە، ناوچەكە دەكەوێتە سنوری خۆرهەڵاتی عێراق و سێ‌ شاری سەرەكی لەخۆدەگرێت كە ئەوانیش قامیشلۆ، حەسەكە و رەققەن. هێزەكانی سوریای دیموكرات، تاكە لایەنی سوریا بوون كە لە شەڕ دژ بە " داعش" هاوپەیمانی واشنتۆن بوون" بەڵام توركیا یەپەگە كە بڕبڕەی پشتی ئەو هێزەیە وەك هەڕەشەیەك تەماشادەكات و بەڵێنیداوە لەناویان بەرێت. ئاڵدار خەلیل، سیاسەتمەداری دیاری كورد بە " رۆیتەرز"ی راگەیاند كە بەرپرسانی باكوری سوریا هەفتەی رابردوو سەردانی مۆسكۆیان كردووە و بەمزوانەش سەردانی تر دەكەن، بەهیوای ئەوەی روسیا فشاربخاتە سەر دیمەشق بۆئەوەی بە " ئەركی سیادیی" خۆی هەستێت. خەلیل كە پلانی حكومی خۆبەڕێوەبەریی لە باكوری سوریا داناوە وتی:" پەیوەندییەكانمان لەگەڵ روسیا و رژێم بۆ دۆزینەوەی رێوشوێنی روون و ئاشكرایە بۆ پاراستنی سنورەكانی باكور و بۆئەوەی سوریا ئەركی سیادی خۆی جێبەجێبكات، دەمانەوێت روسیا رۆڵێكی گرنگ بگێڕێت لە گۆڕانكارییەكان بۆئەوەی ئاسایش و سەقامگیری بەدەستبێت". هەڕەشەی "دەوڵەتی ئیسلامی" بەشار ئەسەدی سەرۆكی سوریا كە بە هاوكاری هاوپەیمانە ئێرانی و روسەكانی زۆربەی سوریای لەژێر دەستدایە، هەوڵدەدات ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی هێزەكانی سوریای دیموكرات كۆنترۆڵ بكاتەوە، ئەو ناوچەی كە دەوڵەمەندە بە نەوت و ئاو و زەوی كشتوكاڵی بەپیت بە گرنگ دادەنێت بۆ دووبارە ئاوەدانكردنەوەی سوریا. سەرەڕای ئەوەی كە ئەو دەسەڵاتی خۆبەڕێوەبەرییەی كە كوردەكان دەیانەوێت بە ئاشكرا دژی خواستی دیمەشقە، بەڵام هێزە كوردییەكان تا ئاستێكی باش خۆیان لە رووبەڕووبوونەوەی راستەوخۆ لەگەڵ حكومەتدا بەدوورگرتووە لە میانی جەنگی سوریادا، و هەتا لە هەندێك كاتدا شەڕیان دژی یەك دوژمنی هاوبەش كردووە و هەردوولا ئەم هاوینە دانوستانی سیاسییان ئەنجامداو هیچ ئەنجامێكی لێنەكەوتەوە، بەڵام ئێستا كە بەهۆی جوڵەكانی ترەمپەوە پێگەی دانوستانیان لاواز بووە، دەسەڵاتدارانی كورد لەگەڵ كاتدا لە پێشبڕێكدان بۆئەوەی رێككەوتنێك بكەن لەم كاتەدا كە هەڕەشەكانی  توركیا بۆ هێرشكردنە سەر خۆرهەڵاتی فورات لە ئارادایە. توركیا "یەپەگە" بە درێژكراوەی پارتی كرێكارانی كوردستان دادەنێت كە 34 ساڵە لە باشووری خۆرهەڵاتی توركیا " كوردستانی باكور - وەرگێڕ" شەڕی بەرپاكردووە، هەروەها ئەنكەرە پشتیوانی لە گروپە چەكدارە ئۆپۆزسیۆنەكانی سوریا دەكات بۆئەوەی لە شەڕی دژ بە "یەپەگە" هاوكاری بكەن. لەترسی ئەوەی كە راگەیاندنەكەی ئەمریكا رێگا بۆ هێرشی توركیا دەكاتەوە، هێزەكانی سوریای دیموكرات هۆشداری ئەوەیدا كە هێشتا مەترسی دەوڵەتی ئیسلامیی " داعش" بەردەوامە و هەروەها وڵاتانی ئەوروپاش هۆشداریاندا لەوەی كە توندڕەوەكانی " داعش" كە ئێستا لە زیندانەكانی هەسەدەدان لەوانەیە بتوانن هەڵبێن و لە وڵاتەكانیان هێرش بكەن. بەدران چیاكورد، یەكێك لەو بەرپرسە كوردانەی هەفتەی رابردوو سەردانی مۆسكۆی كرد بۆ گفتوگۆ لەگەڵ روسیا وتی:" چەند بژاردەیەك تاوتوێدەكەین بۆ دوورخستنەوەی هێرشی توركیا بۆسەر ناوچەكانی باكور و خۆرهەڵاتی سوریا... پەیوەندییەكان لەگەڵ روسیا و فەرەنسا و وڵاتانی یەكێتی ئەوروپا هەیە بۆئەوەی هاوكاری ئیداری خۆسەری دیموكراتی بكەن". چیاكورد بە "رۆیتەرز"ی وت:" ناوچەكانی باكور و خۆرهەڵاتی سوریا بەشێكە لە سوریا و پاراستنی سنورەكانی ئەو ناوچانە ئەركی دەوڵەتی سوریایە و هەروەها تاوتوێی ئەو بژاردەیەش دەكەین". چارەسەری سیاسیی لە دواهێرشی ئەمساڵی توركیا بۆسەر عەفرین، هێزەكانی سوریای دیموكرات هەستیان بەوەكرد كە روسیا پشتی تێكردون، دوای ئەوەی كە باوەڕیان وابوو کە گەرەنتیان بەدەستهێناوە بۆئەوەی توركیا هێرش نەكاتە سەر ناوچەكە . چەكدارەكانی ئۆپۆزسیۆنی توركیا كە لەلایەن توركیاوە پشتگیری دەكرێت دەڵێن خۆیان بۆ هێرشی داهاتوو ئامادەدەكەن و ئامانجی یەكەمیان شاری مەنبەجە كە دەكەوێتە سنوری ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتیان. شەڕڤان دەروێش وتەبێژی ئەنجومەنی سەربازی مەنبەج كە هاوپەیمانی هێزەكانی سوریا دیموكراتە و مەنبەج لەژێر دەسەڵاتیاندایە دەڵێت هێزەكانی ئەمریكا هێشتا جموجوڵەكانیان لە نزیك مەنبەج بەردەوامە و هیچ شتێك نەگۆڕاوە، بەڵام بە هەماهەنگی لەگەڵ ئەنجومەنەكە حكومەتی سوریا و روسیا رۆژی سێشەممە هێزیان بۆ نزیك شارەكە رەوانەكردووە. هاوكات ئیلهام ئەحمەد هاوسەرۆكی ئەنجومەنی سوریای دیموكرات كە ئەمساڵ دانوستانی لەگەڵ دیمەشقدا كردوە رایدەگەیەنێت كە پەیوەندییەكان لەگەڵ دەوڵەتدا هەرگیز رانەگیراون. ئیلهام ئەحمەد لە كۆبوونەوەیەكدا لەگەڵ هۆزەكانی رەققە رۆژی چوارشەممە وتی:" ئێستا ئێمە لە قۆناغی دەستپێكردنی دەستپێشخەرییەكی نوێداین، بەردەوام دەبین لەسەری و بە هەموو رێگایەك هەوڵدەدەین فشار بخەینە سەر رژێم بۆئەوەی پرۆسەی چارەسەری سیاسی دەستپێبكات بە جۆرێك پارێزگاری لە كەرامەتی هاوڵاتی سوریا بكەین و پرۆسەی سیاسی راستەقینە لە چوارچێوەی پرۆژەی دیموكراتنی بۆ سوریایەكی لامەركەزی بەدیبێنێت".  

نوسینی: حوسام ئیبراهیم/ سایتی: ناوەندی توێژینەی موستەقبەلی ئیماراتی     وەرگێڕانی: نامیق رەسوڵ       پرسی لەسەركارلابردنی دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لە پۆستەكەی لە ماوەی رابردوو نێوندە نێوخۆییەكانی ئەو وڵاتەی سەرقاڵكردووە، هەرچەندە پرسەكە ماوەیەكە وروژێنراوە، بەڵام مشتومڕ دەربارەی دوورخستنەوەی ترەمپ لە كورسی سەرۆكایەتی لە سایەی پێشهاتەكانی ئەمدواییەدا بایەخی زیاتری وەرگرت، بە تایبەتی لێكۆڵینەوەكانی لیژنەی " مۆلەر" و سەركەوتنی دیموكراتەكان بە كۆنترۆڵكردنی ئەنجومەنی نوێنەران لە هەڵبژاردنی نوێكردنەوەی نیوەی ئەنجومەندا كە مانگی نۆڤەمبەری رابردوو بەڕێوەچوو. ئەم بەرەوپێشچوونانە رەنگە ببنە سەرەتایەك بۆ دەستپێكردنی پرۆسەی یاسایی دوورخستنەوەی ترەمپ لە پۆستەكەی لە ساڵی 2019دا، سەرەڕای ئەوەی ئەم رێوشوێنانە بە فیعلی نابنە هۆی لەسەركارلابردنی ترەمپ لە پۆستەكەی، چونكە سیناریۆ چاوەڕوەنكراوەنی دوورخستنەوەی ترەمپ لەو هەوڵانە ناچێتەدەر كە بۆ لەسەركارلابردنی سێ‌ سەرۆكی ئەمریكا لە رابردوودا دراون، " ئەندرۆ جۆنسۆن" ساڵی 1868، " ریچارد نیكسۆن" ساڵی 1974 ، " بیڵ كلینتۆن" لە ساڵی 1998.  رووداوەكانی ساڵی 2018 چەند روودا و گۆڕانكارییەك لە ساڵی 2018دا روویاندا, بە تایبەتی لە مانگەكانی كۆتاییدا كە رەنگە ببنە خاڵی دەستپێكی پرۆسەی دوورخستنەوەی ترەمپ لە پۆستەكەی لە ساڵی 2019دا، ئەو رووداوانەش بریتی بوون لە: 1- لێكۆڵینەوەكانی لیژنەكەی مۆلەر: لە 17ی ئایاری 2017 وەزارەتی دادی ئەمریكا لیژنەیەكی تایبەتی بۆ لێكۆڵینەوە لە دەستوەردانی روسیا لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2016 پێكهێنا كە ترەمپی گەیاندە كۆشی سپی و ئەو لیژنەیە كە بەدواداچوون بۆ هەموو لایەنە پەیوەندیدارەكانی هەڵبژاردنەكە دەكات تا سەرەتای ساڵی 2019 زیاتر لە ساڵ و نیوێك بەسەر دامەزراندنیدا تێدەپەڕێت و لەو ماوەیەشدا  لیژنەكە چەندین لێكۆڵینەوەی كردووە و بووەتە هۆی تاوانباركردنی چەندین كەسی تیمی هەڵمەتی بانگەشەی سەرۆكایەتی ترەمپ و دواهەمین گۆڕانكاری لێكۆڵینەوەكانی لیژنەكەش كە لە نیوەی یەكەمی مانگی دیسەمبەری 2018 رویدا تاوانباركردنی پارێزەكەی ترەمپ و بەڕێوەبەری هەڵمەتەكەی بوو بە تۆمەتی پێشێلكردنی یاساكان, پاشان لیژنەكە دەستیكرد بە لێكۆڵینەوە دەربارەی كارەكانی لیژنەی رێوڕەسمی دانانی " ترەمپ" لە پۆستی سەرۆكایەتی و پرسیاری ئەوە دروست بووە چۆن ئەو لیژنەیە پارەی كۆكردوەتەوە و بودجەی رێورەسمی دەستبەكاربوونی ترەمپی پێ دابینكراوە؟, هەروەها لێكۆڵینەوە دەكات لە چۆنیەتی خەرجكردنی ئەو پارەیە و ئەگەری بوونی پێشێلكاری یاسایی تێیدا. 2- ئەنجامی هەڵبژاردنی نوێكردنەوەی نیوەی كۆنگرێس: ئەم هەڵبژاردنە مانگی نۆڤبەری 2018 بەڕێوەچوو، تێیدا دیموكراتەكان زۆرینەی ئەنجومەنی نوێنەرانیان بەدەستهێنا و لە بەرامبەردا كۆمارییەكانی ( پارتەكەی سەرۆك) زۆرینەی خۆیان لە ئەنجومەنی پیران پاراست و لەگەڵ دەستپێكردنی خولی نوێی یاسادانانی كۆنگرێسی ئەمریكا لە 3ی كانونی دووەمی 2019، ئیتر دیموكراتەكان دەتوانن جموجوڵ بۆ گرتنەبەری رێوشوێنە یاساییەكانی بۆ لەسەركارلابردنی سەرۆك لە ئەنجومەنی نوێنەران دەستپێبكەن و گەرەنتی ئەوە بكەن كە سەركەوتووبن لە بەدەستهێنانی دەنگی پێویست بۆ ئاراستەكردنی تۆمەتی پێشێلكردنی یاساكان و دەستور. 3- هەڵوێستی ناوخۆیی دەربارەی لەسەركارلابردنی ترەمپ: سەرەڕای ئەو جەماوەرێتییەی ترەمپ لە چەند ناوەندێكی ئەمریكی هەیەتی، بەڵام هەڵوێستی دەستەبژێری رۆشنبیر و میدیاكان رەهەندێكی گرنگی مشتومڕی دوورخستنەوەی ترەمپ پێكدەهێنن، میدیای ئەمریكی بەشێوەیەكی بەردەوام كاردەكات بۆ دەرخستنی نەرێنییەكانی ترەمپ و هەوڵدەدات رای گشتی لە دژی هانبدات و بابەتی لەسەركارلابردنی ترەمپ بووەتە بەشێكی سەرەكی ئەو پرسانەی كە میدیای ئەمریكی گفتوگۆیان لە بارەیەوە دەكات و دەیانوروژێنێت، جگە لەوەش جوڵەیەكی جەماوەریی سنوردار هەیە بۆئەوەی هانی كۆنگرێس بدات سەرۆك لە پۆستەكەی لابدات ئەم جوڵەیەش خۆی لە بزوتنەوەی " Need to Impeach " دا دەبینێتەوە كە لە ئۆكتۆبەری 2017 دامەزرێنرا و هەوڵدەدات هاوڵاتیانی ئەمریكا هانبدات، تا گوشار بخەنە سەر نوێنەرەكانیان لە كۆنگرێس بۆئەوەی رێوشوێنی لەسەركارلابردنی ترەمپ دەستپێبكەن و ئەو بزوتنەوەیە یاداشتێكی داواكاری بۆ لەسەركارلابردنی ترەمپ لەسەر سایتی ئەلیكترۆنیی خۆی داناوە و تائێستا زیاتر لە شەش ملیۆن هاوڵاتی ئەمریكی ئیمزایان كردووە. رێوشوێنە یاساییەكانی پرۆسەی لەسەركارلابردن چەمكی " Impeachment " لە رۆشنبیری سیاسی ئەمریكیدا ئاماژە بۆ چەند رێوشوێنێك دەكات كە لە رێگەیانەوە سەرۆك لە پۆستەكەی لادەبرێت، ئەوەش پرۆسەیەكی دوورودرێژەو لەناو كۆنگرێسدا بەڕێوەدەچێت و بە گوێرەی چەند هەنگاوێك دەكرێت كە هەردوو ئەنجومەنی نوێنەران و پیران رۆڵی تێدا دەگێڕن، ئەوەش واتای ئەوە ناگەیەنێت كە بە جێبەجێكردنی ئەو رێوشوێنانە سەرۆك لە پۆستەكەی لادەبرێت, دەكرێت رێوشوێنەكان جێبەجێبكرێن، بەڵام ئەنجامی كۆتایی نەگاتە بڕیاری لەسەركارلابردنی سەرۆك و دوورخستنەوەی لە پۆستەكەی. دەستوری ئەمریكا چوارچێوە گشتییەكانی رێوشوێنەكانی لەسەركارلابردنی سەرۆكی دیاریكردووە و ئەوەش لە مادەی یەكەمیدا كە دەچێتە دەسەڵاتەكانی كۆنگرێس و لە مادەی دووەمیشدا كە باس لە سەرۆك و دەسەڵاتەكانی دەكات و بە پشت بەستن بەو دوو مادەیە رێوشوێنەكانی لابردنی سەرۆك لە پۆستەكەی بە دوو قۆناغ دەبێت بەمشێوەی خوارەوە: 1- قۆناغی یەكەم: ئەم قۆناغە لە ناو ئەنجومەنی نوێنەراندا بەڕێوەدەچێت، ئەنجومەنەكە دەستدەكات بە رێوشوێنی لێكۆڵینەوە و تۆمەتباركردنی سەرۆك بە ئەنجامدانی ئەو كاراتەی كە پێویست دەكات لە پۆستەكەی لاببرێت، دەستور ئەو كارانەی دیاریكردووە كە لابردنی سەرۆك پێویست دەكەن, بریتین لە: خیانەت، وەرگرتنی بەرتیل، ئەنجامدانی تاوان یان پێشێلكردنی ئاكاریی كە لەو جۆرە بێت مەترسی لێبكەوێتەوە.  دوای رێوشوێنەكانی لێكۆڵینەوە دەنگ لەسەر تۆمەتباركردنی سەرۆك دەدرێت و ئەم تۆمەتباركردنەش پێویستی بە زۆرینەی سادەی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران هەیە بۆئەوەی بچێتە بواری جێبەجێكردنەوە و پاشان پرۆسەكە دەچێتە قۆناغی دووەم. 2- قۆناغی دووەم: ئەم قۆناغە لەناو ئەنجومەنی پیراندا بەڕێوەدەچێت، ئەنجومەنەكە بە رەسمی سەرۆك دادگاییدەكات، و ئەندامانی ئەنجومەن رۆڵی دەستەی دادوەریی دەگێڕن و سەرۆكی دادوەرانی دادگای باڵای دەستوری سەرپەرشتی پرۆسەی دادگاییكردنی سەرۆك دەكات هەتا ئەو كاتەی بەفیعلی لەسەر كارلادەبرێت، پێویستە دوو لەسەر سێی ئەنجومەنی پیران راستی و دروستی ئەو تۆمەتانەی ئاراستەی سەرۆك كراون پەسەند بكەن، لە كاتێ:دا ئەگەر رەزامەندی دوولەسەر سێی ئەندامەكان بەدەستنەهات، ئەوا بەواتای ئەوە دێت كە سازان " تەوافق" نیە لەسەر تۆمەتباركردنی سەرۆك بەو كارانەی كە پێویستن بۆ لابردنی و بەوەش سەرۆك لە پۆستەكەی بەردەوام دەبێت بەبێ‌ رەچاوكردنی هەموو ئەو رێوشوێنانەی بۆ لەسەركارلابردنی گیراونەتەبەر. سێ‌ سیناریۆ بۆ لابردنی ترەمپ: لە ئەگەری ئەوەی كە لیژنەكەی مۆلەر لە نیوەی یەكەمی ساڵی 2019 كارەكانی تەواودەكات و لە راپۆرتی كۆتاییدا جەختدەكاتەوە كە هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی ترەمپ یان خودی خۆی پێشێلكاریی كردووە و لەگەڵ ئەگەری جوڵەی دیموكراتەكانی ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەستپێكردنی پرۆسەی لەسەركارلابردنی سەرۆك، ئەوا رێوشوێنەكانی پرۆسەی لەسەركارلابردنەكە بە فیعلی دەستپێدەكات و لە سێ‌ سیناریۆی دوورخستنەوەی سەرۆكەكانی پێشووی ئەمریكا دەرناچێت كە بەمشێوەیە بوو: 1- سیناریۆی " ئەندرۆ جۆنسۆن": رێوشوێنەكانی لەسەركارلابردنی سەرۆك ئەندرۆ جۆنسۆن لە ئەنجومەنی نوێنەرانی ئەمریكا لە مارسی 1868 دەستیپێكرد, كاتێك ئەنجومەنەكە لیستێكی تۆمەتی 11 مادەیی دژی جۆنسۆن پەسەندكرد و كە دامەزراندنی نادەستوریی و خراپ بەكارهێنانی دارایی فیدراڵی  و پێشێلكردنی یاسای فیدراڵی و كەمكردنەوەی رێزی كۆنگرێسی لەخۆگرتبوو، بەڵام ئەنجومەنەكە لیستەكەی پەسەندنەكرد و ئەنجامی دەنگدان بەمشێوەیە بوو: 35 سیناتۆر دەنگیان بۆدا و 19 سیناتۆریش دژی بوون و ئەنجامەكەش دەنگێكی كەمتر بوو لە دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران. بە گوێرەی ئەم سیناریۆیە، ئەگەری ئەوە هەیە كە دیموكراتەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران لیستێك بۆ تۆمەتباركردنی ترەمپ پێشكەشبكەن و پێشبینیدەكرێت كە لیستی تۆمەتەكان نزیك بن لە پرۆژە بڕیاری 621 كە سیناتۆر " سیتڤ كوهین" رۆژی 15ی نۆڤەمبەری 2017 پێشكەششی ئەنجومەنی نویچنەرانی كردن كە پرۆژە بڕیاری ژمارە H.Res.621 بوو بۆ لەسەركارلابردنی ترەمپ بە تۆمەتی ئەنجامدانی  تاوانی گەورە و خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات، ئەو برشیارە تائێستا لە لیژنەی دادوەریی ئەنجومەنی نوێنەران نەهاتوەتە دەرەوە، لە پرۆژە بڕیارەكەدا كە پێشبینیدەكرێت بكرێتە لیستی تۆمەتباركردنی ترەمپ، تۆمەتی تەگەرەخستنە بەردەم دەسەڵاتی دادوەریی، خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات بۆ بەدیهێنانی بەرژەوەندی كەسیی، ئەنجامدانی پێشێلكاریی یاسایی, پێشێلكردنی دەستوری ئەمریكی لەخۆگرتووە، بە گوێرەی ئەم سیناریۆیە پێشبینی ناكرێت ئەنجومەنی نوێنەران لیستی تۆمەتەكان پەسەندبكات. 2- سیناریۆی "ریچارد نیكسۆن": ئەنجومەنی نوێنەران یۆلیۆی 1975 دەستیكرد بە رێوشوێنەكانی تۆمەتباركردنی سەرۆك بەهۆی كەیسی وۆتەرگەیتەوە و سێ‌ بەندی لەخۆگرتووە: تەگەرەخستەبەردەم دەسەڵاتی دادوەریین خراپ بەكارهێنانی دەسەڵات و بێ رێزیكردن بە كۆنگرێس، بەڵام سەرۆك نیكسۆن بڕیاریدا دەست لە پۆستەكەی بكێشێتەوە و بە گوێرەی ئەم سیناریۆیە، رەنگە ئەگەر ئەنجومەنی نوێنەران جوڵەیكرد لەدژی، ترەمپ خۆی بڕیاری دەستلەكاركێشانەوە بدات. 3- سیناریۆی "بیڵ كلینتۆن": رێوشوێنەكانی پرۆسەی لەسەركابردنی سەرۆك كلینتۆن بە تەواوی جێبەجێكران، ئەنجومەنی نوێنەران لیستی تۆمەتەكانی دژ بە كلینتۆنی پەسەندكرد كە سوێندشكاندن و تەگەرە خستنە بەردەم دەسەڵاتی دادوەری لە خۆگرتبوو، ئەوەش لە چوارشێوەی كەیسی " مۆنیكا لوینسكیدا" بوو، دوای ئەوە رێوشوێنی دادگاییكردنی لە ئەنجومەنی پیران لەسەر ئەو تۆمەتانە دەستیپێكرد، بەڵام بۆ دەنگدان لەسەری نیسابی یاسایی بەدەستنەهات كە بریتییە لە دەنگی دوولەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەن و ئەنجامی دەنگدان لەسەر سوێندشكاندن 45 دەنگ بەرامبەر بە 55 دەنگی دژ بوو، بۆ پەسەندكردنی پێویستی بە 67 دەنگ بوو، بەڵام ئەنجامی دەنگدان لەسەر تۆمەتی تەگەرەخستنە بەردەم دەسەڵاتی دادوەریی 50 بە 50 بوو. بە گوێرەی ئەم سیناریۆیە ئەگەری ئەوە هەیە ئەنجومەنی نوێنەران كە دیموكراتەكان زۆرینەن تێیدا لیستی تۆمەت دژی ترەمپ پێشكەش بكات و پەسەندیشی بكات و پاشان دەچێتە ئەنجومەنی پیران كە كۆمارییەكان زۆرینەن تێیدا، لەم حاڵەتدا پێشبیندەكرێت تۆمەتباركردنی ترەمپ دەنگ نەهێنێت، چونكە تۆمەتباركردنەكە پێویستی بە دەنگی دوولەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی پیران دەبێت. بە كورتی پێدەچێت ساڵی 2019 رێوشوێنە یاساییەكانی لەسەركارلابردنی ترەمپ لە پۆستەكەی ئەنجامبدرێن، بەڵام ئەو رێوشوێنانە ئەگەر بە فیعلی دەستپێبكەن، پێشبینی ناكرێت ببنە هۆی دوورخستنەوەی ترەمپ، چونكە لە حاڵەتێكدا ئەگەر دیموكراتەكان هەنگاوی تۆمەتباركردنی ترەمپ بنێن، ئەنجومەنەكە پەسەندیدەكات، بەڵام كاتێك دەچێتە ئەنجومەنی پیران، ئەوا رەتدەكرێتەوە، وەك ئەوەی لە رێوشوێنەكانی دوورخستتنەوەی كلینتۆندا روویدا و سەرەڕای رەزامەندی ئەنجومەنی نوێنەران، ئەنجومەنی پیران تۆمەتباركردنی سەرۆكی رەتكردەوە و بەوەش رێوشوێنە یاساییەكانی لابردنی سەرۆك شكستیهێنا.