.gif)
شەماڵ عەبدولوەفا..... ئەو شەش حیزبە كە هاوپەیمانێتیەكیان دژی ئەنجامی هەڵبژاردن و گەندەڵی دروست كردوە دەبێت وریا بن , سازش لە پرنسیب و ئەخلاق و بەهاكانیان نەكەن , گەر كردیان ئینتحاری سیاسیە . چوار حیزبی خاوەن كورسی سبەینێ لەگەڵ مەكگۆرك كۆدەبێتەوە, ئەو دەزانێت چی دەوێت و چیتان پێدەڵێت ! بەڵام ئێوە دەزانن چی دەڵێن و هەڵوێستتان چی دەبێت ؟ ئێوە دەبێت لە ئێستاوە بزانن چی پێدەڵێن بزانن كە خەڵك بەجێناهێڵن , ئەو دوو حیزبەی تر بەجێناهێڵن , دەبێ بزانن شەرعیەت نادەن بە هەڵبژاردن , بایكۆتی پرۆسەی سیاسی دزەكان دەكەن , دزەكان بە ڕەنگ و دەنگ و ژمارە زۆرن شەریكیشیان زۆرە , هەموو و هەرچی قبوڵی ئەم ئەنجامەی كرد و موبارەكی كرد وەكو ئەوانی كە دزە . ئەو پێتان دەڵێت بایكۆت مەكەن, ئێوەش دەبێت پێی بڵێن تۆ نوێنەری وڵاتێكی وەكو ئەمەریكایت , خۆتان بە ڕابەری دیموكراتی دەزانن لە دنیادا , بەڵام موبارەكی تەزویر دەكەن تەنها لەبەر بەرژەوەندی خۆتان و یەك بەرمیل نەوت دا ئێوە ناتوانن پارێزَگاری لە دەنگەكانمان بكەن هاتویت و دەڵێیت بچن شەریكی دز بن . ئێوە مدعین لەسەر روسیا كە لە هەڵبژاردنی ئەمریكا دەستتێوەردانی كردوە بەڵام لە هەڵبژاردنی عێراقدا نەك دەستتێوەردان دەبنە شەریكی ئێران و توركیا و سعودیە و ..هتد دەبێت بە ئەمەریكا بڵێیت نەخێر بۆ ئەم سیاسەتە هەڵەیە , چۆن كاك نەوشیروان لەسەر نوسینەوەی دەستور پێی وتن نەْ . ئەمریكا و مەكگۆرك سور دەزانن تەزویر كراوە بەڵام نەك هەڵوێستیان نیە بەڵكو موبارەكی دەكەن (ئای چەند جوانە ئەخلاقی سیاسی ئەمەریكی ) لە سیاسەتی دەرەوە كاك بەرهەم تۆ نزیكی لە ئەمریكاوە رازیت فێڵت لێبكرێت كۆمەڵا تۆ دۆستی ئێرانی كەچی دزیت لێدەكات یەكگرتوو تۆ دۆستی توركیایت كەچی لەبەر نەوت تاڵانت دەكات گۆڕان لانەدەیت لە بەرنامەكەت بەردەوام بە هیچ دادت نادات تا ئێستا سوریت لەسەر تەسلیم نەبوون بە ئیرادەی دز و دەور و بەر. كاتی ئەوە هاتوە هۆش بهێننەوە بەر خۆتان ، نەوە دوای نەوە دوایان دەكەوین تا گۆڕانی ئاشتیانەی سیاسی كۆمەڵایەتی بەرپا دەكەین . ئەمجارە و جارێكی تر و چەند جاری تریش تەزویر دەكەن بەڵام بۆ كوێ دەچن ؟ ئێمە بیر لەوە ناكەینەوە ئەوان بكوژین ئەوان خەریكی كوشتنی خۆیانن
سەردار عەزیز یەکەم، من لە گەڵ بایکۆتدا نیم، چونکە کورسیەکان دەچن بۆ هێزەکانی تر دووەم، مەبەست لە تەزویر و رێگری ئەوەبو کە گۆڕان نەچێتە پەرلەمان یان بە کورسیەکی کەمەوە بڕوات، ئێستا ئەگەر گۆڕان خۆی پاشەکشێ بکات، ئەوا ئاواتی ئەوان بەتەواوی دەهێنێتە دی. سێیەم، پرسی ئەوەی کە گوایە گۆران دەتوانێت سود لە بایکۆت ببینێت لە ئاستی دیپلۆماسیدا، دیدێكی هەڵەیە، چونکە کۆمەڵگای نێودەوڵەتی بایەخ بەو بوارە نادات، هەموو دەزانن کە دیموکراسی لە عێراق بونی نیە و شەرعیەت هەربونی نیە. هەتا یەک میلیشیا هەبێت شەرعیەت لە ژێر پرسیاردایە. چوارهەم، ئەگەر بێتو لە ئەنجامی هەر کارێک یان فشارێک یان غەدرێک هێزە مەدەنیەکان پەرچەکرداری توند بنوێنن لە پاشەکشە و گۆڕینی ئاراستە، ئەوا کۆنترۆڵ لە دەست ئەدەن بەوەی بەردەوام ئەوانیتر لە رێگای پەرچەکردارەوە حوکمیان دەکەن. پێنجەم، رێگای مەدەنی ئاسان نیە، گەر تۆ دەتەوێت گۆرانکاری بهێنیتە ئاراوە، ئەوا زیان لە بەرژەوەندی خاوەن دەسەڵات ئەدەیت، چاوەڕوانکراوە کە ئەوانیش هەموو رێگایەک بگرنە بەر بۆ رێگری. شەشەم، سیاسەتی هەرێم تەنها بریتی نیە لە هەرێم، بەڵکو ڕەهەندی ئیقلیمی و نێودەوڵەتیشی هەیە، زۆرجار لە ڕەهەندی ناوخۆیی بەهێزتر. حەوتەم، ئامادەنەبونی ئەو هێزانە پاش ماوەیەک بە هێزی تر پڕ دەکرێتەوە و دەبێتە روداێکی زۆر بچکۆلە لە هەناو ئەو هەموو روداوە گەورانەی ناوچەکە. تێدەگەم کە دەنگدەر باس لە ئەوە دەکات کە نابێت دان بەم غەدرەدا بنێین و دەبێ رەفزی بکەین، بەڵام هەست دەکەم ئەوە زیاتر پەرچەکردارێكی دەرونیە نەک سیاسی. یان زیاتر هەڵوێستێکی کۆمەڵایەتیە. سیاسەت بریتیە لە واقیع و هێز. دیارە دەبێت ئەوەش بڵێم کە هیچ هێزێكی کوردی، لە نێویاندا گۆڕانیش بەرچاوی ڕوون نیە بۆچی دەچێتە بەغدا. ڕەنگە پێگە و دەستکەوتی مادی هۆکاری سەرەکی هێزە کوردیەکان بێت لە بەغدا. بەڵام گۆڕان دەبێت ستراتیژی جیاوازبێت. بەغدا دەروازیەکە بۆ دونیا، هەروەها ناوەندێکە بۆ گۆڕانکاری لە هەرێم، بە ڕێگای جیاواز، ئەمە بە مانای ئەوە نایەت بەغدا بەکاربهێنێت دژ بە هەرێم بەڵکو سودبینین لە توانا و دەرفەتەکان بۆ گۆڕانکاری لە هەرێم. دەبێت هێزە مەدەنیەکان هەمیشە هەوڵی ئەوەبدەن کە لە هەموو جێگایەک ئامادەبن، بۆ ئەوەی خۆیان نوێنەرایەتی خۆیان بکەن. لە لایەکی ترەوە ئەگەر زۆرینەی جەماوەری هیزە مەدەنیەکان وەهایان دەوێت، دەبێت هێزەکانیان لە خواستیان دەرنەچێت.
رێبوار سیوەیلی ....... 1. هه‌میشه هه‌ڵبژاردن له نێوان (ئه‌مه) و (ئه‌وانیتر)دایه. من وه‌كو تاكه‌كه‌س له ئێستادا (ئه‌مه) هه‌ڵده‌بژێرم و له ساتێكی دیكه‌دا (ئه‌و)یتر. ئه‌مه ئازادیی منه. بۆیه ئازادیی ساته‌وه‌ختێكی سه‌خت و چاره‌نووسسازی هه‌ر تاكه‌كه‌سێكه و هه‌ر تاكه‌كه‌سێكیش مه‌حكومه به ئازادی. 2. به‌ڵام ئازادیی هه‌ڵبژاردن له نێوان (ئه‌م) یان (ئه‌و)دا، چ بۆ تاكه‌كه‌س و چ بۆ گرووپه‌كان و حزبه‌كان و جڤاته‌كان، له ژیانی ڕۆژانه و له ساته‌وه‌خته جیاوازه‌كاندا، هه‌م مانای ئازادی و هه‌م هه‌ڵبژاردنه‌كه ڕێژه‌یی ده‌كاته‌وه. ئازادیی و هه‌ڵبژاردنی ڕێژه‌یی مانا به ژیان نابه‌خشێت و له مێژوودا نه‌مر نابێت. مرۆڤ ئازاده له ئێستادا له نێوان خاوێنكردنه‌وه‌ی ماڵه‌كه‌ی و چوونه بازاڕدا یه‌كێكیان هه‌ڵبژێرێت. ئه‌مه زۆر ئاساییه و ئێمه هه‌موومان ڕۆژانه و له هه‌ر ساته‌وه‌ه‌ختێكدا خۆمان له‌به‌رده‌م ئه‌م جۆره هه‌ڵبژاردن ئازادییانه‌دا ده‌بینینه‌وه. ئه‌م ئازادیی و هه‌ڵبژاردنانه ئه‌زموونی ژیانی ڕۆژانه‌ی ئێمه پێكده‌هێنن، به‌ڵام كاریگه‌رییه‌كی ئه‌وتۆیان نابێت له‌سه‌ر دروستكردنی مێژووی ئێمه. 3. بۆ دروستكردنی مێژوو، چ تاكه‌كه‌سی و چ سیاسی و چ جڤاكی، پێویسته په‌نا بۆ ئازادیی و هه‌ڵبژاردنێكی بوێرانه‌تر ببه‌ین، كه له‌سه‌رووی ژیانی ڕۆژانه و ساته‌وه‌خته‌كانییه‌وه‌یه‌تی. پێویسته له جیاتی (ئه‌زموون) بیر له (مێژوو) بكه‌ینه‌وه. چونكه ئه‌وه‌ی ئازادیی مانادار و هه‌لبژاردن له‌نێوان دوو دۆخدا نه‌مر ده‌كات، ئه‌و هه‌ڵبژاردنه‌یه كه مانای ڕاسته‌قینه به‌بوون و مانه‌وه‌مان ده‌به‌خشێت. 4. سیاسه‌ت له هه‌رێمدا، سیاسه‌تكردنه له سه‌ر ئاستی هه‌ڵبژاردنی ساته‌وه‌خته ڕۆژانه‌ییه‌كان، تاكتیك و دانوستان. ڕێككه‌وتن و هاوپه‌یمانییه‌كان... به‌مجۆره‌ش سیاسه‌تكردن ڕه‌نگدانه‌وه‌ی میزاجی تایبه‌تی كه‌سه‌كانه نه‌ك ویستی ئه‌وان بۆ هه‌ڵبژاردن له نێوان ئازادیی ڕاسته‌قینه و ئازادییه ڕواڵه‌تییه‌كان. ئه‌م سیاسه‌ته هه‌مان ژیانی ڕۆژانه‌ی تاكه‌كه‌سێكم بیر ده‌خاته‌وه، كه له نێوان خواردنی دۆڵمه و ساوه‌ردا، یه‌كێكیان هه‌ڵده‌بژێرێت و بۆ ژه‌مێكی دیكه‌ش له نێوان برنج و فاسۆلیا و ترخێنه‌دا یه‌كێكیتریان. ئه‌م سیاسه‌تكردنه كورت مه‌ودایه و سیترتیژی نییه. بۆیه ناتوانێت مانا به‌بوونی كوردییانه‌مان ببه‌خشێت و پێشنووسێك بخاته ڕوو بۆ مانابه‌خشین به سیاسه‌ت و به ژیان و به‌بوونی كوردیانه‌مان. 5. ئه‌م سیاسه‌تكردن و ئازادیی هه‌ڵبژاردنه له دنیای مۆدێرندا به‌سه‌ر چووه. ئه‌مه سیاسه‌تێكی ڕواڵه‌تی و ئازادییه‌كی درۆزنانه و هه‌ڵبژاردنێكی چاوبه‌ستانه‌یه. بۆیه پێویسته ئه‌م سیاسه‌تكردنه بگۆڕدرێت بۆ سیاسه‌تێكی ئه‌وتۆ كه توانای به‌رهه‌مهێنانی كرده‌یه‌كی هه‌بێت بۆ هه‌ڵبژاردنێك، كه له ڕێگه‌یه‌وه ئاشكرا ببێت هه‌م ئازادیی ڕاسته‌قینه‌مان ده‌وێت، هه‌م هه‌لبژاردنێكی ڕاسته‌قینه ده‌كه‌ین و هه‌م ده‌مانه‌وێت مانا به‌بوونی خۆمان له ناو مێژوودا بده‌ین، نه‌ك له په‌راوێزییدا. 6. كات تێده‌به‌ڕێت و مرۆڤ ده‌كات به ژێر پێی هه‌ڵبژاردنه هه‌ڵه‌كانی خۆیه‌وه، كه هیچ ئازادییه‌كی بۆ ناهێنن و هیچ مانایه‌كیش به ژیانی نابه‌خشن.. ئه‌مه نووستنه به ڕۆژی ڕوون، له كاتێكدا دزه‌كان به‌شه‌و به‌دوای ئامانجه‌كانی خۆیاندا ده‌گه‌ڕێن..
شاناز ئیبراهیم ئه‌حمه‌د له شاری شارانه‌وه سڵاوێكی گه‌رمت لێبێ.. برای ئازیزم كاكه نه‌وه ته‌مه‌نام ئه‌كرد كه سه‌رتاپای نامه‌كه‌م پڕ بووایێ له مژده و هه‌واڵی هیوابه‌خش، به‌ڵام به‌داخه‌وه كه وانیه.. وا ساڵێكه لێمان دووریت و بێ تۆیی به هه‌مووان و هه‌موو شتێكه‌وه دیاره..!! كاكه گیان بیرته له دوادیداری له‌نده‌ن پێت وتم كه پێناچێ رێكه‌وتنه‌كه‌مان بگاته ئه‌نجام ؟ به‌داخه‌وه راستت كرد و به‌هۆی ئه‌وكه‌سانه‌وه كه ناوت هێنا ئه‌مڕۆ ئه‌و خۆری هیوایه ڕوو له ئاوابوونه و پێشبینیه‌كه‌ت راست بوو..!! كاتێك تۆ لێره نه‌بوویت ڕاگه‌یاندنی ده‌وڵه‌ته به‌هاریه‌كه‌ی كابرا و رێفڕاندۆمێكی توركی میلله‌تێكی گه‌ڕانده خاڵی سفر، ره‌نج و خه‌بات و خوێنی ده‌یان ساڵه‌ی میلله‌تێكی به‌خه‌ساردا بۆ كورسییه‌ك ..داخه‌كه‌م دوای ئه‌و هه‌موو قوربه‌سه‌ری و شكسته‌ش ته‌نها تروسكایی و ئومێدێك كه هه‌بوو بوونی هاورێی چل ساڵه‌ت مامی هه‌مووان ( مام جه‌لال) بوو هه‌زار حه‌یف ئه‌ویش سه‌فه‌ری یه‌كجاری كردوو بۆ هه‌میشه جێیهێشتین… دوای كۆچی ئێوه دنیا خراپ گۆڕاوه ئێستا سیاسه‌ت و ئاینده‌ی گه‌لێك كه‌وتووه‌ته ده‌ست كۆمه‌ڵێك مناڵه‌وردكه و بازرگانی چاوچنۆك و خۆ په‌رستی دڵره‌ش كه ته‌نها خوا ئه‌‌زانێ به كوێمان ئه‌گه‌یێنن؟! كاكه گیان، ئه‌مه‌وێ به نیگه‌رانیه‌كی زۆره‌وه ئه‌وه‌شت پێ بڵێم هێواش هێواش وا هاورێ و هاوكاره‌كانت بزوتنه‌وه و میراته مه‌عنه‌ویه‌كه‌ت دائه‌ماڵن له هه‌موو به‌هاكانی كه هه‌تا دوا ساته‌كانی ژیانت شانازیت پێوه ئه‌كردن.. وا له‌سه‌ركرده خاكیه‌كه‌وه ئهتكهن به خه‌لیفه‌یه‌ك، به‌ڵێ هه‌ر دووێنێ ئه‌وانه‌ی كه به ڕۆاڵه‌ت درێژه پێده‌ری رێبازه‌كه‌تن ئه‌و ده‌رگا كراوه‌یه‌ی ما‌ڵه‌كه‌تیان به‌ڕووی خه‌ڵكی شارو دۆسته دێرینه‌كانتدا داخست كه زۆر له مێژ بوو كراوه و له‌سه‌ر پشت بوو.. ئێستا خه‌ریكه له كاكه نه‌وه‌ی خه‌ڵكه‌وه ئهتكهن به كاكی كه‌سانێك كه هه‌رگیز كاكیان نه‌بوویت.. ئێستا كه‌سانێك پێت ئه‌‌ڵێن كاكه نه‌وه و له‌ده‌وری ماڵی ئه‌به‌دیت دێن و ده‌چن كه ته‌نیا چاویان له میراته مه‌عنه‌ویه‌كه‌ته و هیچیتر.. كاكه گیان، ئێستا نه یه‌كێتیه‌كه‌ی مام یه‌كێتیه‌كه‌ی جارانه و نه گۆڕانه‌كه‌ی تۆش گۆڕانه‌كه‌ی جاران، به‌كوێ ئه‌‌گه‌ین و چیمان به‌سه‌ر دێت ئه‌وه شتێكه كه هه‌رگیز نامه‌وێ بیری لێبكه‌مه‌وه چونكه دڵنیام به بێ ئێوه زۆر سه‌خت و مه‌حاڵه. یادت به‌خێر
شوان ئەحمەد -1- سەرلەبەیانی ڕۆژی 20/ئایاری/2017 و لەكاتی بەڕێكردنی تەرمەكەیدا بەرەو ئارامگەكەی لە گردی زەرگەتە، حەشاماتێكی گەورە بەدڵێكی كەیل و دەنگێكی زوڵاڵەوە، هاواریان دەكرد: (نامرێ، نامرێ). لەڕاستیدا ئەوە هەربەتەنها قسەیەكی هاكەزایی ساتەوەختێكی حەماسی نەبوو، بەڵكو ڕازی دڵانیش بوو. بڕوابوون بەنەمری نەوشیروان مستەفا، وەك سیاسەتمەدارو نوسەرو سەركردەیەكی كاریزمی، لای هەوادارانی و ئەوانەی دەیانناسی و چاوەڕوانییان لێی هەبوو، پابەستی تایبەتمەندێتی و خەسڵەتگەلێكی زۆر بوو كە كارەكتەری ئەویان دروستكردبوو. هەر لەخۆنەویستی و خاكی بوون و بەهەڵوێستی و بێ تەماحی و هەستكردن بە بەرپرسیارێتی ئەخلاقی بەرامبەر هاوڵاتیانی نیشتمانەكەی، تادەگاتە ئومێدبەخشینەوە بەدنیایەك كەمافیاكانی ناوبزوتنەوەی چەكداری كوردایەتی، بۆ زیاتر لەچارەكەسەدەیەكە، سیخناخیانكردووە لە پۆخڵاوات و نائومێدی. نەوشیروان مستەفا هەربەتەنها سیاسەتمەدارو نوسەر و سەركردەیەكی ئاسایی نەبوو، گەورەیی و قورساییەكەشی هەر لەوەدانەبوو كە (باوكی هەژاران و بەشمەینەتان بوو)، وەك بەشداربوانی ڕێوڕەسمی بەخاك سپاردنەكەی دووپاتیان دەكردەوە، بەڵكو لەگەڵ ئەوانەداو بگرە بەرلەوانەش لەوەدابوو كەئەو (سیمبولی ئیرادەگەرێتی كوردی) بوو، بەمانای پڕاوپڕی وشەكە. مێژووی سیاسی ئەو كەنیوسەدەیەك سەروترە، نمونەی دیارو زەق و زۆپی وەهای تێدایە بیسەلمێنێ، نەوشیروان مستەفا چ مرۆڤێكی بەئیرادە و چ تێكۆشەرێكی پشودرێژبووە. لەو قۆناغەی بزوتنەوەی چەكداری كوردایەتی لەئەوجی بەهێزی و سەركەوتنەكانیدا، ئاشبەتاڵ دەكات و شاخ و داخ و سەنگەرەكانی بەرگری تەسلیم بەئۆردوی بەعسیەكان دەكاتەوە، ئالەوێداو لەو چركەساتە پڕسام و عەدەمیەدا، لەڤییەنناوە دەگەڕێتەوە قەندیل و دەست بەپرۆسەیەكی دژوار دەكات كەوەك (كونكردنی شاخی زەردك وایە بەدەرزی). بڕوانە (لە كەناری دانوبەوە بۆ خڕی ناوزەنگ). كاتێك پرۆسەی بەدناوی ئەنفال ڕوودەدات و پڕكێشیكردنی بەعس لەئەنجامدانی تاوانەكانیدا، دەگاتە لوتكەو بزوتنەوەی چەكداری كوردایەتی لەناوچە سنوریەكانی عێراق- ئێراندا تەوق دەدرێت، جارێكی تر نەوشیروان مستەفا وەك سیمبولی بەرخودان و ئیرادە نواندن، دەكەوێتەوە مشورخواردن و بەكەرەسەیەكی مرۆیی كەمەوە، بیر لەدروستكردنی سوپای ڕزگاری كوردستان (سرك) دەكاتەوەو بەتەحەدایەكی زۆرەوە، درێژە بەخەبات دەدات. لەو دۆخی نائومێدی و شكست و سەرگەردانی و ترس و باوەڕ بەخۆنەبوونەی، كورد وەك میللەتێك لەباشوری كوردستان دەیگوزەراند (لەسەروبەندی داگیركردنی كوێت و شەڕی دووەمی كەنداودا)، نەوشیروان مستەفا بیر لەهەستانەوەو بەرەنگاری و ڕسكێكی كەم وێنەی وەك ڕاپەڕین دەكاتەوە. بەو هەوڵەشی توانی كورد لەم پارچە لەبیركراوەی كوردستاندا، لەكەناری فەرامۆشی و لەسەروەختی گیانەڵا و مەحفبونەوەدا، جارێكی تر بێنێتەوە بەر دەرگای مێژوو و دەرفەتی ژیانێكی شكۆمەندانەی بخاتەوە بەردەست. كەپرۆسەی ئازادی عێراق بە ئەنجام دەگات و كۆتایی بەدەسەڵاتی بەعسییەكان دێت، وەك جەنگاوەرێك لەپێناو نوسینەوەی دەستوری هەمیشەیی بۆ عێراقێكی فیدرال، ڕوو لەبەغدا دەكات و مافەكانی گەلی كورد لەو دەستورەدا جێگیردەكات. شەڕی ئەو لەوكاتانەشدا، هەر لەسەر ماف و بەركەوتەی میللەتەكەی بوو، نەك بەتەماحی چنگ كەوتنی كۆشك و كورسی و كابینەو پۆستێكی شەخسی بووبێت، لەزۆنی سەوزدا. لەوەبەدواش كاتێك حیزب دەبێتە كۆمپانیاو سیاسیەكان دەبنە بازرگان و دیوارێكی بەرز لەنێوان خۆیان و خەڵك هەڵدەچنن، نەوشیروان مستەفا لەهەستكردن بە بەرپرسیاریەتێكی قوڵ بەرامبەر بەمێژووی خۆی و بەژیان و گوزەرانی هاوڵاتیانی ئەم هەرێمە، ماڵەكەی خۆی جیاكردەوەو لەسفرەوە دەستی پێكردەوە. ئیرادەگەرێتی ئەو چۆن لەدەورانی شاخدا بووە مایەی ئەوەی لەقاسمەڕەشەوە، بیر لەڕاپەڕین و وەدەرنانی بەعس لەكوردستان بكاتەوە، پاش پرۆسەی ئازادی عێراقیش، دوای ماتڵ بوونی دووساڵ بەدیار وادەو بەڵێنی هاوڕێ كۆنەكانیەوەو نائومێدبوونی لەئەنجامدانی ڕیفۆرم و چاكسازی لەناو حیزبەكەیدا، بڕیاریدا لەگردی زەرگەتەوەو پشت ئەستور بەبزوتنەوەیەكی جەماوەری و مەدەنی وەك (گۆڕان)، بەگژ ئەوانەدا بچێتەوە كە لەلوشدانی خێر و بێری ئەم وڵاتەدا هیچ سنورو بەربەستێك نابینن. ئەوانەی خاوەن ئیرادەن و ڕام ناكرێن و كۆڵ نادەن، سەرچاوەی ئەو هێزو بڕوایەیان لەوێوەدێنن كەهەمیشە چاویان لەسەر ئایندەیە. نەوشیروان مستەفاش نمونەی ئەو سیاسەتمەدارە دەگمەنانەی كوردستان بوو کەئیرادەگەرێتیەكەی دەرگیری ئەوەبوو ڕوو لە ئایندەبوو، نەك وەك هاوڕێكانی لەناو ڕابردوودا بژی و لەناو مێژوودا خۆی دیل بكات. یەكێك لەو وتارو نوسینە جوان و مانادارانەی هەرچەند ڕۆژێك دوای كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا نوسران و زۆر ڕایگرتم، نوسینێكی كاك (ڕێبوار كەریمی) بوو بەناوی (چی لەگەڵ نەوشیروان مستەفادا نامرێ؟). ئەویش لەوێدا جەخت لەوەدەكاتەوە كە (سروشتی سیاسەتكردن لای نەوشیروان مستەفا، هەمیشە ڕوی لە ئایندەبووە). هەر ئەو ڕوو لە ئایندەبوونەش، ماكی سەرەكی ئیرادەگەرێتی ئەو بوو. مرۆڤ كەسەیری كەلەپوورو مێژووی سیاسی ئەو پیاوە دەكات و قۆناغە جیاجیاكانی خەباتكردنی لەشاخ و شاردا بەسەردەكاتەوە، ڕێك و ڕاست ئەو ڕستەیەی مارتن هایدیگەری فەیلەسوفی ئەڵمانی بیردەكەوێتەوە كەدەڵێت: (سەرەتا هەمیشە لەپێشدەمماندایە، نەك لەپشتمانەوەبێت). ئەویش وابوو، ژیانی سیاسی یەك بینە وابوو: (هیچ كات بۆ دەست پێكردنەوە لای ئەو درەنگ نەبووەو هەموو دەسپێكردنەوەیەكیش، سەرەتایەكی تازەبووە بەئومێدی داهاتویەكی باشتر). لەناو مێژویەكی دژوارو پڕ كەندو كۆسپی وەك ئەو ناوچەیەی ئێمەدا، مەگەر هەر كەسانی وەك نەوشیروان مستەفا (وەك سیمبولی ئیرادەگەرێتی كوردی) بتوانن، چۆك دانەدەن و قۆناغ بە قۆناغ ڕوداوی گرنگ دروست بكەن. ئەو ژیانی پڕ ڕوداوی ماناداربوو، مردنەكەشی هەر ڕوداوبوو. -2- مەرگی نەوشیروان مستەفا،تەنها مردنێكی بایۆلۆژیانەیەو هیچی تر. گەرنا كەلەپوری سیاسی ئەو و بیرو ڕەفتارو دنیابینیەكانی، نامرن و تاداهاتویەكی دوور بەزیندویەتی دەمێننەوە. لێرەبەدواوە بەئاسمانی كوردستاندا تارماییەك دەگەڕێت و لەهاتوچۆدا دەبێت، ئەوەش تارمایی نەوشیروان مستەفا دەبێت. بۆئەوەی نەخشەو پلانی ئەهریمەنانەی دەسەڵاتدارانی كوردستان تێك بداتەوە. بۆئەوەی خەو لەچاوی ئەو بەرپرسە دز و جەردەو تاڵانچییانە بتۆرێنێ كە لەخەباتگێڕەوە، ئەدرێسی خۆیان گۆڕی بۆ مافیا و بازرگان و قاچاخچی. لەلایەكی دیكەشەوە تارماییەكانی نەوشیروان مستەفا لێرەبەدوا، دەبێتە چراوگ و دەسوێژێك بۆ هاوڵاتیانی بەشمەینەتی ئەم نیشتمانە، تادڕ بەتاریكی بدەن. دەبێتە سەرچاوەی ئیرادەیەك بۆ گەنجانی ئەم وڵاتە، تا داهاتویەكی گەشتری پێ دروست بكەن. تا ناعەدالەتی و زوڵم و ناهەقی زیاتربێت، تارماییەكانی نەوشیروان مستەفاش لەئاسمانی كوردستاندا تۆختر و تۆختر دەبنەوە.
لەتیف شێخ مستەفا .... ١- ھەروەکو لە نوسینی پێشوشماندا وتمان شتێکی حاشا ھەڵنەگرە کە تەزویرێکی گەورە کراوە، بەڵام شتێکی حاشاھەڵنەگریشە کە ڕێژەیەکی زۆر بایکۆتی دەنگدانیان کردوەو ئەمجارە لەچاو ھەموو ھەڵبژاردنەکانی پێشودا ڕێژەی بەشداری لە نزمترین ڕێژەدا بوو ، ھەر بۆیە دەنگی ھەموو حیزبەکان بە دەنگی ھەردوو حیزبی دەسەڵاتیشەوە کەمی کرد چونکە بەزمانێکی حیسابی منداڵان (جاران ١٠٠ گوێزمان ھەبوو بەسەر ٥ كەسدا دابەشمان دەکرد ، بەڵام ئەمجارە گوێزەکان بوون بە ٥٠ گوێز ، کەسە گوێز وەرگرەکان بوون بە ٧ کەس )بۆیە دەنگی ھەر پێنج حیزبە کۆنەکە دابەزیوە ٢- ئەوەی جێگای سەرنجە ھەردوو حیزبی دەسەڵات سەرەڕای ئەوەی دەنگیان کەمی کردوە بەڵام کورسیەکانیان زیادی کردوە ، ئەمەش دەرەنجامێکی سروشتی دابەزینی ڕێژەی بەشداربوونی دەنگدەرانە ، چونکە بەھاوکێشەیەکی سادە، تاوەکو ڕێژەی دەنگدەر کەم بێت، بەھای دەنگی پێویست بۆ بەدەست ھێنانی یەک کورسی کەمتر دەبێتەوە،بۆیە ئێمە پێش دەست پێکردنی بانگەشە ھەستمان بەو مەترسیە کردو وتارێکمان نوسی لە ژێر ناوی ( ئەگەر نەچی بۆ دەنگدان چی ڕودەدات ، پەیامێک بۆ دەنگدەری ناڕازی ) ٣- ڕێژەی دابەزینی دەنگی حیزبەکانی ئۆپۆزسێۆن زۆر زۆر زیاترە لە چاو دەنگی دوو حیزبی دەسەڵات ،ھۆکارەکانیش دیارن، لەسەروو ھەمویانەوە جگە لە تەزویر ئەوەیە کە دەنگدەری دەسەڵات بەڕێژەی زیاتر بەشداری کردوە یان پێی کراوە ، چونکە ڕێژەیەکی زۆر لەدەنگدەری دەسەڵات بەرژەوەندیەک گرێی دەدات بەدەسەڵاتەوە ، بۆیە ھەم دەسەڵات چاودێری دەکات و ئاسانکاریشی بۆ دەکات بۆ بەشداری کردن ، ھەم خۆشی دەچێت دەنگ دەدات بە ئیمتازاتەکەی خۆی کە پێی وایە بە گۆڕینی ئەم دوو حیزبە نایمێنێت ، ئەمەش ژمارەیەکی زۆر زۆرە بەڵام دەنگدەری ئۆپۆزسێۆن بە تایبەتی گۆڕان کەمتر بەشداری کردوە ، چونکە ئەو دەنگ بەھەڵوێست دەدات ، نەک بەرژەوەندی ، بەداخەوە ھەندێ خاڵی جەوھەری کە لە نوسینی پێشودا ئاماژەم پێدان ھۆکارێک بوون لە دڵ ساردبونەوەی دەنگدەرانی ناڕازی لە بەشداری کردن دەنگدان، ئەوەش چاوەڕوانکراو بوو بۆ من ٤- دەبێ ھێزەکانی ئۆپۆزسێۆن بەتایبەتی گۆڕان سوپاسگوزاربن کە ئەم تەزویرو بایکۆتە لە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا ڕویدا نەک کوردستان ، چونکە دەرەنجامەکەی کاریگەری زۆر خراپی لەسەر پرۆسەی سیاسی ناوخۆی کوردستان دەبوو. بەڵام ئەمە بۆ عێراقەو کاریگەری ڕاستەوخۆی بۆ ناو کوردستان نابێت ، بە پێچەوانەوە دەکرێت ببێتە خاڵی وەرچەرخان لە بەرژەوەندی ئۆپۆزسێۆن ئەگەر باش ھەڵسوکەوت بکەن ٥- ئێستا کە ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان دیاری کراوەو نزیکەی ٤ مانگی ماوە ، دەبێ ھۆش و بیرمان لەوێ بێت و ئایا ھێزەکانی ئۆپۆزسێۆن بە تایبەتی گۆڕان چی بکات تاوەکو لەھەموو ڕوەکانەوە زۆرترین سود لەم ھەڵبژاردنە ببینێ بۆ ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان ٦- کە نوسینی پێشوم بڵاو کردەوە ،خەلکێکی زۆر ی بەرەی ناڕازی دەست خۆشیان لێکردم و ھاوڕایی خۆیان لەگەڵ دەربڕیم ، ڕێژەیەکیش ھەبوون لەگەڵ ئەوەی کە ھاوڕابون لەگەڵ ناوەڕۆکی نوسینەکە ، بەڵام تێبینیان لەسەر کاتەکەی ھەبوو دەیانوت میدیاکانی دەسەڵات بەکاری دەھێنن وەک بەڵگەیەک بەدەستیانەوە بۆ ئەوەی بڵێب تەزویر نەکراوە. بەڵام من بە ئەنقەست و سبقی ئیسرار ئەو وەختەم ھەڵبژارد و لەم وڵاتەش دەژیم دەشم زانی میدیاکانی دەسەڵات بەکاری دێنن، چاوەڕێم کرد تا ھەڵبژاردن تەواو بو ئەو کات نوسیم ،بۆ ئەوەی زیان بەدەنگەکانی گۆڕان نەگات ، بەڵام بۆ ئەوەی میدیاکانی دەسەڵات بەکاری دێنن زۆر ئاساییە پێشم باش بوو بەکاری بێنن بۆئەوەی زیاتر ببێتە فشار لەسەر ئەوانەی بڕیار بەدەستی گۆڕانن بۆ بەخۆدا چونەوە، چونک من ئەو ڕەخنانەێ لەنوسینەکەی پێشودا ئاماژەم پێداون ھەموویم لە کاتی خۆیدا وتون و گوێیان پێنەداوە ، پێشم وایە ئەو ڕەخنانە ڕەخنەی ھەموو گۆڕانخوازانن ، ھەروەھا ئێمە لەبەردەمی ژماردنی سەربەخواری کاتین بۆ ھەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی کوردستان ، درەنگ تر بمان نوسیایە زیانی بۆ ئەو دەنگدانە دەبوو، ھەمیشەش لە سیاسەتدا ھەرشتێ بڵێیت یان بنوسیت دەوترێ ( بۆ لەم کاتەدا) ٧-من بۆخۆم ھەمیشە بڕوام وابوە کە ھەر کۆمەڵگایەک ئۆپۆزسێۆنی تیا نەبێ بەرەو ھەڵدێر دەڕوات، پێش گۆڕان بە توانای کەم و متەوازیعی خۆمان ھەوڵی دروست کردنی بزوتنەوەیەکی ناڕازیمان دا کە بریتی بوو لە بزوتنەوەی ھەتاکەی ، دوای دروست بونی گۆڕانو بونی بە ئۆپۆزسێۆن وەک کەسێکی سەربەخۆ درێغیمان نەکرد لە پشتگیری کردنی، تا ئێستاش پێمان وایە گۆڕان ھێزی سەرەکی ئۆپۆزسێۆنەو لایەنەکانی تر ھێزو قوەت لەو وەردەگرن ،لاواز بون و پوکانەوەی ئەو واتە لاواز بوون و پوکانەوەی ئۆپۆسێۆن و گەڕانەوە بۆ دۆخی پێش دروست بوونی ئۆپۆزسێۆن ، بەڵام پێویستە لەسەری لە ئێستادا وەک کاری ھەنوکەیی کاری جدی بکات بۆ ئاشتکردنەوەی دەنگدەرانی بایکۆتی ناڕازی، پێش ھەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستان، کارەکەش قورس نیە ، دەکرێ بە ئاسانی ئەم دۆخە تێپەڕێنرێ و ببێتە سەرکەوتنێکی گەورە، بەڵام ئیرادەو ئیشی دەوێ
سەردەشت عەزیز ...... ١٢ی مانگ بۆ كۆمیسیۆن ته‌نها ده‌نگدان نه‌بوو به‌ڵكو گواستنه‌وه‌ی پرۆسه‌ی ده‌نگدان بوو له‌ده‌سته‌وه بۆ ته‌كنۆلۆژیا، ئه‌م بڕیاره بڕیارێكی باش بوو به‌ڵام كه‌موكوڕی له‌جێبه‌جێكردنیدا هه‌بوو، چونكه نه‌ده‌بوو كۆمیسیۆن راسته‌وخۆ و به‌یه‌ك ده‌نگدان، شێوازه كۆنه‌كه وه‌لا بنێت به‌ڵكو ده‌بوو ئه‌مه‌ی به‌پرۆسه‌یه‌كی درێژ خایه‌ن و قۆناغ به قۆناغ بكردایه و پاش دڵنیابوون له‌سیسته‌مه تازه‌كه‌و چاككردنی كه‌لێنه‌كانی، پاشان به‌ته‌واوی ده‌ستبه‌رداری سیسته‌مه كۆنه‌كه ببوایه. بۆیه بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردنه، به‌ڕای من باشترین بریار ئه‌وه‌بوو، كۆمیسیۆن ده‌نگدانی به‌م شێوازه‌ی ئێستا ئه‌نجام بدایه به‌ڵام له‌هه‌مانكاتدا جیاكردنه‌وه‌ی ده‌ستیشی تێدابوایه له‌بنكه‌كان، دواتر پاش چه‌ند هه‌ڵبژاردنێك و دڵنیایی ته‌واو له‌سیسته‌مه تازه‌كه، ئه‌وكات ده‌ستبه‌رداری ته‌واوه‌تی سیسته‌مه كۆنه‌كه ببوایه. چونكه گرفتێكی دیكه‌ش له‌ده‌نگداندا ئه‌وه بوه به‌شێك له‌خه‌ڵك نه‌یزانیوه به‌شێوازی دروست و به‌پێی پێوه‌ری ئامێره‌كه ده‌نگ بدات، بۆیه ده‌كرێت هه‌ندێك ده‌نگی كه‌م كه‌ئه‌ژمار نه‌كراوه به‌هۆی ئه‌وه‌وه بێت كه‌ئامێره‌كه به سوتاو له‌قه‌ڵه‌می دابێت، ئه‌م حاڵه‌ته‌ش به‌چه‌ند جارێك ده‌نگدان، هاوڵاتی به‌ته‌واوی شاره‌زا ده‌بێت و ئه‌مه سه‌ره‌ڕای كه‌می شاره‌زایی كارمه‌ندانی پرۆسه‌كه. بۆچی ده‌بوو كۆمیسیۆن ئه‌مه‌ی بكردایه؟ له‌جیهانی سیسته‌م و به‌رنامه دروست كردندا سڕینه‌وه‌ی هه‌نگاوی پێش خۆت به‌ته‌واوی، به مه‌ترسی ناوده‌برێت چونكه تا دڵنیایی له‌هه‌نگاوی نوێت وه‌رنه‌گریت ناتوانیت هه‌نگاوی پێشووت بسڕیته‌وه، بۆ نمونه گۆگڵ گۆڕانكاری زۆر گه‌وره‌ی له‌سیسته‌می ئه‌ندرۆیدا كردوه‌و ئه‌و زمانه كۆمپیوته‌رییه‌ی كه ئه‌ندرۆیدی پێ دروست كردوه گۆڕیویه‌تی، به‌ڵام ئه‌م پرۆسه‌یه چه‌ند ساڵێكه ده‌ستی پێكردوه‌و قۆناغ به‌قۆناغ شته‌كان ده‌گۆڕێت و پێشبینی ده‌كرێت تا ٥ ساڵی تریش نه‌توانێت سیسته‌مه كۆنه‌كه به‌ته‌واوی لاببات، هه‌ر بۆیه، كێ؟ له‌به‌ركاهێنه‌رانی ئه‌ندرۆید هه‌ستی به‌گرفت كردوه له‌ناو مۆبایله‌كه‌یدا، هه‌روه‌ها كۆمپانیای ئه‌پڵ-یش به‌هه‌مان شێوه ئه‌و زمانه‌ی گۆڕیوه كه‌به‌رنامه‌ی بۆ ئامێره‌كانی وه‌ك ئایفۆن پێ دروست ده‌كات به‌ڵام هێشتا ده‌ستبه‌رداری زمانه كۆنه‌كه نه‌بوه چونكه ته‌كنۆلۆژیا چه‌ند ئاسانكارییه بۆ به‌كارهێنه‌ر زۆر له‌وه زیاتر ناڕه‌حه‌تی و سه‌رئێشه‌یه بۆبه‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی، به‌ڵام كۆمیسیۆن ئه‌م پرۆسه‌ی قۆناغ به‌قۆناغ نه‌كردو راسته‌وخۆ خۆی داماڵی له‌سیسته‌مه كۆنه‌كه كه”ده‌ست” بوو كه‌بوه‌ته هۆی دروست بونی ئه‌م گرفتانه‌و به‌هۆی كه‌می شاره‌زایشیانه‌و ئه‌سته‌مه بگه‌نه راستی ته‌واو.
یاسین تەها ... تا دێت گومان و ڕەخنەو سکاڵاکان لەسەر ئەنجامى هەڵبژاردنى 12 ئایار چڕترو ئاڵۆزتر دەبن، UN داواى لێکۆڵینەوەى وردو گشتگیرو پەلە دەکات، لەناو کۆمسیۆنى بەغدا مشتومڕ تا ڕادەى شەڕە بۆکس و هەڵکوتانە سەر ئۆفیسى یەکتر رۆشتوە، لەکەرکوک ئاشتى کۆمەڵایەتى کەتۆتە بەر مەترسی و گرژییەکان زۆر لەهەڵبژاردن گەورەتر بوون، 81 پەرلەمانتارو سەلیم جبوری شەممەیان داناوە بۆ گرێدانى دانیشتنێکى کتوپڕ لەبارەى سکاڵاکانى بەرێوەچوونى دەنگدان، لیستە سیاسییەکانیش بەتایبەت ئەوانەى ئەنجامەکەیان بەدڵ نییە لەپێش هەموویانەوە حەیدەر عەبادى درێغى ناکەن لەهەوڵدان بۆ قڵپکردنەوەى دۆخەکەو بەڕوونى ئەمە لەهێرش و هەنگاوەکانى سەرۆک وەزیراندا دژ بەکۆمسیۆن دیارە وەک: هەواڵەکردنى دۆسیەى ئامێرەکان بۆ نەزاهە، ئاشکراکردنى خەمساردیى کۆمسیۆن لەئاست پشکنین و چێککردنەوەى ئامێرەکان، لەگەڵ بەرگرى کردنى حکومەت لەسەعید کاکەیی کە درزى گەورەى خستە هەڵوێستى کۆمسیۆنەوە. بەڵام ئایا هەموو ئەمانە دەبنە هۆى سفرکردنەوەى ئەنجامەکان و سپاردنى هەڵبژاردنى داهاتوو بە دەزگایەکى نا حکومى و بیانى "دەزگاى کارتەرى ئەمەریکى بەنمونە" وەک هەندێک داواى دەکەن؟ ئەمەیان سەربارى مەنتیقى بونەکەى قورس و ئاڵۆزەو سێ ئاستەنگى لەپێشە: ـ کوێخاو دەمڕاستەکانى عێراق "ماکگۆرک و سلێمانى و سەبهان"، لەناوخۆشدا براوەى یەکەم "سەدر"، وەها رەفتار دەکەن کە ئەنجامە راگەیەنراوەکان واقیع و کۆتایی بن و کەسيان نەیانوتوە با چاوەرێى سکاڵاکان بکەین، ئەوەشى بۆڵەو گلەیی و سکاڵاى هەیە زیاتر وا دەردەکەوێت کە بەدواى کورسییەک و دوواندا بگەرێت لێرەو لەوێ، ئەم کێشمەکێشەش زیانى بۆ پرۆسە گەورەکە نییە کە بەرێژەیەکى باش بەدڵى ئەمەریکاو سعودیەو لەهەمان کاتدا ئێرانیشە. جگە لەمەش هەڵوەشاندنەوەى هەر ئەنجامێک و کردنەوەى هەر سندوقێک دەرگاى دۆزەخ لەکۆمسیۆن و زۆر لایەنیتر دەکاتەوەو دەبێتە پێشینەیەک کە بۆ ماوەیەکى زۆر ناهێلێت هیچ پرۆسەیەکى دەنگدان ئۆقرە بگرێت، بۆ بەرگرتن لەمەش لایەنە بنەڕەتییەکان لەژێرەوە زیاتر لەگەڵ "عفا الله عما سلف" دان تا جێبەجێکردنى یاسا. ـ سەبارەت بەپەڕلەمان زۆر قورسە ئەنجومەنێکى کۆتاییهاتوو ببێتە رێگر لەبەردەم دەرکەوتنى ئەنجومەنێکى نوێ کە ئەندامەکانى لەهەمان حیزب و ئاوازى خۆیانن، لەپاش هەڵبژاردن پەرلەمان چیتر هێزو سەنگ و قورسایی یاسایی و دەستوریى جارانى لەدەست داوەو 30 حوزەیران کۆتا رۆژى تەمەنییەتى و هێشتنەوەشى زیاتر بۆ دروستنەبوونى بۆشاییەو هیچیتر، ئەگەر ئەم ئێوارەى هەینى وەک بڕیارە کۆمسیۆن ئەنجامەکان رابگەیەنێت، 329 پەرلەمانتارى نوێ پەیدا دەبن، هەر جووڵەیەکى ئەمانەى ئێستاش لەدژیان زیاتر دەبێتە داخ لەدڵى و هیچ کات وەک جاران بڕشتى نابێت، هەندێکیش بەکوفرى دیموکراسى دەزانن تۆ شەڕ بۆ مانەوەى خۆت بکەیت، یاساو دەستوریش پاش ئەنجامدانى هەڵبژاردن دەست و پێى پەرلەمانى بەستووەو پەرلەمان چوار ساڵ هیچى پێ نەکراوە بەرانبەر کۆمسیۆن چۆن لەم کۆتاییەدا دەتوانێت؟!. ـ لەمێژووى پرۆسەى سیاسى عێراقدا، هیچ شتێک بەیاساو رێککارە بنەڕەتییەکان یەکلایی نەکراوەتەوە، هەمیشە تەوافوقات و "بۆم بپۆشە بۆت دەپۆشم" و "بەشى من و بەشى تۆ" و رێککەوتنى خولەکەکانى کۆتایی بڕیاردەرو سەروەر بووە، تەنانەت سەعید کاکەیی کە قەراربوو بن بەڕە بخاتە سەر بەڕە بەچەند ئاخ هەڵکێشانێک ناڕاستەوخۆ پەیامەکانى گەیاند لەکاتێکدا ماڵى لەکەنەدایە، ئەمەش ئاماژەیەکى ڕوونە لەسەر هێزو کاریگەرى پشت پەردە لەسەر ئەو هەراو زەنایەى ئێستا ئەگوزەرێت، بێگومان هەر ئەو پشت پەردەیەش ئەنجامى هەڵبژاردن یەکلایی دەکاتەوە نەک بەیاننامەو شیکارە یاسایی و مەنتیقییەکان کە هیچ لەبەرژەوەندى هەڵبژاردنەکەدا نین و ئەگەر پشتیان پێ ببەسرێت نەک سفرى دەکەنەوە بەڵکە وەک پەڵەیەکى رەش لەمێژووى نوێى عێراقدا ئەیهێڵنەوە چونکە چ لەهەندەران و چ لەناوخۆى عێراق چەندین فەرسەخ لە پاکوبێگەردییەوە دوور بووە. سبەى شەممە زۆر شت یەکلایی دەبێتەوەو دەردەکەوێت رێککار سەردەکەوێت یان رێککەوتن، ئەو هەواڵەشى ئەمڕۆ بەپارە دەستت ناکەوێت سبەى بەبەلاش کەس نایەوێت.
پشکۆ ناکام ...جار و بار لێرە و لەوێ لە زروفە ناخۆش وگەرمەکانا ، هەرزەکاری سیاسی و تازە پێگەیشتووی سیاسەت و پۆست ، مل دەرئەهێنن و بەدەنگێکی نەشاز ئەدوێن جگە لە قورسکردنی وەزعەکە هیچی تری لێ حاصل ناکەن، بزووتنەوەی گۆڕان هەر لەسەرەتای دامەزراننیەوە تا ئێستاش نە بڕوای بە چەک هەڵگرتن و نە بڕوای بە زمانی توند و تیژیی هەبوە لە لابەلا کردنی ناکۆکیەکان بەتایبەتی شەخسی کاک نەوشیروان بە دەیان جار ئەو بۆچونەی قەتعەن ڕەت کردۆتەوە و هەر ئەم پرینسیپەش بۆتە مایەی جێی ڕێزی جەماوەری گۆران و کۆمەڵگای مەدەنی و هەیئەتە دیپلۆماسیەکای لە هەرێم هەن . .. ئەمڕۆ لەسەر کێشەی ساختەکاری لە هەڵبژاردنەکانا بارێکی گرژ و مەشحون هاتۆتە پێشەوە پیاوی ئاقڵ ئەوەیە بێ گەیاندنی دژایەتیەکان بۆ حەدی خوێن ڕشتن رێگە چارەسەرییەکان بگرێتە بەر، کەچی لەم لاوە کەسانی باڵی ئیسلامیەکانی گۆڕان بە شێوەیەک ئەدوێن رێک دژ بەسەرەکی ترین پرینسپەکانی بزووتنەوەکەیە ، دیارە ئەوانە بە حوکمی ئیسلامەتی وەک سەرچاوەی بیرکردنەوەیان هەردەم لە ناکۆکیەنا لە خەیاڵی شمشێر وسەربڕینن ، دەنا گەر یەک غرام بە بیرکردنەوە گۆڕان بونایە نەک بە پۆستی پارلەمانتاری ، ئەوا ئەبوایە ئەوەی گۆڕان وەک مەبدەئو بەرنامە هەیەتی لە چارەسەری کێشەکان پێ داگرییان لەسەر برکردایە... ئیسلامییەکی بە بۆینباخ مەدەنی وبە ئەقڵ لەدایک بووی جەزیرەی عەرەبی ، ئەیەوێ دەهەزار گۆران خواز چەکدار بکات بۆ لابەلا کردنی کێشەی ساختەکردن لە هەڵبژاردنەکانا و هەر هەموو ئەو دەهەزار گۆران خوازە خۆ بەخشن واتە ماڵ و مناڵ وئیشەکانیان بەجێ ئەهێڵن و سەروو چەکێک هەڵئەگرن و بە دوو سەعاتێک هەموو دەنگە دزراوەکان ئەهێنرێنەوە سنوقەکان . ..گۆڕان دەساڵە خەباتێکی مەدەنی سەخت ئەکا بێ ئەوەی پارچە چەکێکی بەناوی خۆیەوە هەبێت ، کەچی لەپڕ دەهەزار خۆبەخش چەکدار ئەکرێت هەقی خۆیەتی بریاربەدەستەکانی گردەکە بەو جەنەراڵە ئیسلامیە بڵێن : وەرە کاکی برا تۆ ئەم مەشجەبەت هەیە بۆ تا ئێستا قسەت نەکردوە ؟ بەشێکی زۆر لەجەماوەری دەرەوەی گردەکە لە گۆران دووچاری نارەحەتی و سەختی بەرێوەبردنی ژیان بوون بەڵام مساوەمەیان لەسەر بۆچونەکانی کاک نەوشیروان و مەبادیەکانی بزووتنەوەکە نەکردوە کە سەرەکیترینیان رەتکردنەوەی چەکە لە بوونی گرژی سیاسی و ناکۆکیەکان..جا لەوە تێناگەم چۆن ئەو" ناخ موحەجەبەیە" رێگ بە خۆی ئەیات لەو جۆرە تەسریحاتە ئاگراویانە بات ، یان ئەوەیە بۆی چۆتە سەر زۆر قسە ئەکاو کەم رێگری لێ ئەکرێ..کە هەرێم لە نێوان تورکیا و ئێران دابەش بوە تەحەمولی هیچ شەڕێکی ناوخۆیی ناکات و ئەوانەی دەهۆڵ بۆ ئەو شەڕە لێ ئەیەن لە هەر لایەک بن دژی لایەنەکەی خۆیانن پێش هەموو کەسێکی تر. ..جۆ ئەگەر ئەو ئیسلامیە بە ئەقڵ و گۆڕان بە وەزیفەیە هەر موسیڕە لەسەر چەکدار کردنی دەهەزار گۆڕان خۆاز ، دەبا خۆی پێش هەموو خۆ بەخشێک (چونکە خۆی خۆبەخش گۆڕان نیەو مانگی تەنها شەش ملیۆنی پارلەمانی هەیە ) خۆی ببەستێ و کەس و خزم و برادەرەکانی چەکدار بکات و پێش ئەوەی کوڕی هەژار و قوربەسەر بکا بە قوربانی دژایەتی پرینسیپکانی گۆڕان ، ئەویش قوربانیەک بات بەتایبەتی ئەو بروای بەوە هەیە قوربانیەکانی رێگەی راستی لە بەهەشت کابینەیان بۆ حیجز کراوە....کە کەسێک هانی خەڵکی یا بۆ شەڕ ئەبێ ئامادەش بێ بەشداری تیایا بکا ، دە فەرموو کاکی گۆران خواز بکەوە پێش ئەو دەهەزار (خۆبەخش)ە...!! و لەسەر بناغەی بیرکردنەوەی خۆت بە ووتنەوەی سوورەتی " ئەنفال" پێشکەوە بە یادی شەڕی ئوحد.
فرمان عەبدولڕەحمان ..... بیست و حەوت ساڵ زەمەنێکی درێژە برایینە.. هێزێک یان دەسەڵاتێک لەو ماوە زەمەنیە درێژەدا لانیکەم ژیانێکی شەرەفمەندانە بۆ میللەتەکەی فەراهەم نەکات ئیدی ئەبێ چ ئومێدێکت پێی بێت. یەکێتی و پارتی زۆریان دەرفەت پێدرا زیاتر لەوەی کە پێویست بوو. دەرفەتیان پێدرا شەڕی ناوخۆو شەڕی براکوژی بکەن دەرفەتیان پێدرا شەڕی پەکەکە بکەن دەرفەتیان پێدرا بارەگای حیزب بسوتێنن خۆپیشاندان سەرکوت و خەڵتانی خوێن بکەن دەرفەتیان پێدرا پەرلەمان دابخەن و ئیفلیج بکەن دەرفەتیان پێدرا زیاد لە جارێ تەزویراتی گەورە بکەن لە هەڵبژاردندا. دەرفەتیان پێدرا تا ئاستی مالۆس بوون حەقی خەباتی شاخیان بکەنەوە دەرفەتیان پێدرا مۆڵ و ڤێلاو بینای بازرگانی خاڵی لەهەموو رەهەندێکی ئابوری بونیاد بنێن دەرفەتیان پێدرا بیرە نەوت بەش بکەن پۆستە گرنگەکانی وڵات لە نێوان خۆیاندا بەش بکەن. نەک دەرفەت بە مەسئولەکانیان بەڵکو دەرفەت بە کوڕی کوڕەکانیشیان درا ببنە وزیرو سەفیرو مسئول دەرفەتیان پێدرا کام سازش و خیانەتەی شەرمهێنە ئەنجامی بدەن لە پێناو مانەوەیاندا دەرفەتیان پێدرا کام پارووی گەندەڵی چەورە بینۆشن نازانم لەم بیست و حەوت ساڵەدا دەرفەتی چیان هەبووەو درێغیان لە ئەنجامدانی کردبێت. ئێستا هەموومان دڵنیاین بیست و حەوت ساڵی تریش دەرفەتیان بدرێتێ و دەسەڵاتدار بن هەر ئەوە دەکەن کە کردویانەو هەر ئەوە بوون کە هەن. نائومێدیەکی تاسەر ئێسک کوشندە کۆمەڵگەو هەرێمەکەمانی بارگاوی کردووە. ئەو رێگایەی یەکێتی و پارتی دەستیان داوەتێ رێگای لەبەریەک هەڵوەشاندنەوەی نەتەوەو شکاندنی شکۆو ئیرادەی نەتەوەیەکە کە شۆرشگێرەکانی هێندەی دوژمنەکانی برینداریان کرووە. ئێستاو دوای ئەنجامدانی ئەو تراژیدیا شەرمهێنەی ۱۲ی ئایار حبزبەکانی دەرەوەی ئەو تەحالوفە جەهەنەمیەی یەکێتی و پارتی لەسەر باتیڵ زەمەنێکی درێژە پێکیانهێناوە دەبێت هەڵوێست و کرداری جدی و پراکتیکی بنوێنن دۆخەکە هیچی وای بەبەرەوە نەماوە یان ئەم بارە لارە راست دەبێتەوە یان کوردو کوردستان لەسەر هەردوو حیزبی پیرو بەسەرچوی وەک یەکێتی و پارتی بەرەو دۆزەخی نغرۆ بوون دەچێ. ئەزمونی حکومەتی هەرێم لەسەر خەرەندێکی ترسناک گیرساوەتەوەو هەردوو حیزبی پەککەوتوو ئێکسپایەر بێ باکن لەوەی بەرەو هەڵدێر بچێ یان نا تەنها خۆیان بمێننەوە لەوە بترازێ باکیان بە هیچ نیە. یەکگرتوو کۆمەڵ و هاوپەیمانی و تەنانەت نەوەی نوێش پێویستە بەرەیەکی بەرفراوانی جەماوەری گەورە پێکبهێنن و بە زووترین کات کۆنگرەی رزگاری نیشتمانی ئەنجام بدەن و لە یەکەم هەنگاودا بەرەی رزگاری نیشتمانی رابگەیەنن و پێکەوە خەباتێکی سیاسی و مەدەنی و میدیایی گەورەو بێ سنور لە دژی ملهوڕیە کوشندەییەکانی یەکێتی و پارتی دەست پێ بکەن کات کەم ماوە هەڵبژاردنێکی زۆر گرنگو یەکلاکەرەوە لەپێشە بە بروای من دوا دەرفەتی گۆڕانکاری ئاشتیانەو هێمنانەیە یان کۆتایی بەم دەسەڵاتە ستالینیە دەهێنرێت کە بیست و حەوت ساڵە یەک جۆر ناسۆری بەرهەم دەهێنێ یاخود دەرگای دۆزەخیان لێ دەخرێتە سەر پشت. ئیدی ناکرێ ئەم دۆخی ناعەدالەتی و هەژاری و چەتەگەراییە بەردەوام بێت و بە هەموو شێوەیەک ئەم دوو حیزبە ئەزمونی خۆیان بۆ دەسەڵات درێژە پێ بدەن ئەو زەمەنە تێپەڕی کوردایەتی لێوان لێو بە خیانەت و سەرشۆڕی بە خەڵک بفرۆشرێتەوە دەبێت ئەو قۆرخکاریەی دەسەڵاتی پارتی و یەکێتی کۆتایی بێت و دەرفەت بە هێزی دیکە بدرێ تاقی بکرێنەوە بۆ ئەم ئامانجەش تەنها میکانیزم دروستکردنی بەرەی رزگاری نیشتمانیە..
ئەنوەر كەریم مێژوو پێشانی داوە ئەوکاتەی ئیران لاوازە پابەندی هەموو ئەرکێک دەبێت . یەکێک لەو ڕستانەی کە دیبلۆماسە ئیرانیەکان بەردەوام دەیڵێنەوە ئێران لە ژێر فشارو سزادا هیچ گۆڕانکاریەک لەرەوشتیدا روونادات هیچ شتێک ئێمە ناگۆڕێت و نامانترسێنێت.لەکۆتا رۆژەکانی ڕێکەوتنە ئەتۆمیەکەی ئێران ئەوروپیەکان ویستیان سزاکان هەر لەسەر ئێڕان بەردەوام بێت بە بیانووی ئەوەی کە ئێران پاڵپشتیی تیرۆر دەکات لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. وەزیری دەرەوەی ئیران ووتی ئێمەش ئەوروپا و ئەمریکا دەهینینە مەحکەمەی لاهای بەبیانووی ئەوەی لەساڵانی شەڕی خلیج دا یارمەتی سەدام حسین تان داوە. بۆیە هەرگیز هەڕەشە لە ئێران مەکەن ئەم ڕستەیە وانەبوو تەنانەت ئەگەر لەكتێبە رازەوەی ئێرانیەکاندا بێت. بەڵام ببورە وەزیری دەرەوە وا نەبوو هەمیشە هەرەشە لە سەرئیران کاریگەری خۆی هەبوە وە کاریگەری خۆیشی دەبێت. سەیر کە کە دۆناڵد ترامپی سەرۆکی ئەمریكا هاتە دەرەوە لە رێكەوتنە ئەتۆمیەکەی ئیران . سەرۆکی ئێران نەیووت ئەوە ئیمە دەستدەکەینەوە بەپیتاندنی یۆرانێۆم یان ئیمەش چاودێرە نێودەوڵەتیەکان دەکەینە دەرەوە لە جیاتی ئەوە ووتی ئەوە ئیمە لەڕێکەوتنە ئەتۆمیەکەدا دەمێنینەوە بەردەوام دەبین لە گفتو گۆ. هەرچەندە رۆحانی کەدەسەڵاتی تەواوی نیە لەئێران دا وە وولاتەکەی بۆ بەڕیوە دەبڕێت لەلایەن خەڵکی تروە. ئەگەر ئیرانیەکان بزانن هەڕەشەکان توند نین وەک کەلە ساڵێ 2005-2013 کە ئیران سزاکانی لەسەر بوو لەلایەن نەتەوە یەکگرتوەکانەوە ئیران توانی تەنها 200 سەنتەری پیتاندن دروست بکات بەلام وەزیری دەەرەوە ئیران ئەڵێت لەسالی 2014 دا توانیان 20000 سەنتەری پیتاندنیان هەبیت وە هەروەها چەندین شوێنی تریان دامەزراند لەتەنێشت قوم بۆ دروستکردنی بۆمب و ڕاهینانی هێزی چەکدار بۆ کردەوەی تیرۆریستی. هەرچەندە مێژووی سزاکان کۆنە لەسەر ئیران بەڵام کارێگەری تەواوی هەبوو کە ئیران نەیدەتوانی لەساڵێ 2011-2012 بانکە ئیرانیەکان لەگەڵ بانکە کانی جیهاندا ئاڵوگۆڕو بازرگانی بکەن بەهۆی ئەمەشەوە بەتەواوی پارەی نەخدی ئیرانی هاڕەیکرد بەلام ئەم سزایە چاری ئیرانی نەهێشت و تەنها رێگا ئەوە بوو کەڕێبکەوێت دا بنیشێت لەگەڵ دەوڵەتە زلهێزاکاندا. دکتۆر مایکڵ رۆبین لەپەیمانگای ستراتیجی ئەمریکی لە کتێبی( سەما لەگەڵ شەیتاندا) ئەگەر ئەتەوێت ئێران بگٶڕێت دەبێت بەتەواوی دایببریت لە ورچە قەڵەوەکان . یەکێک لە هۆکان کە ئیران توانی ژمارەی سەنتەر فیوجەکان زیاد بکات ئەوە بوو کە لەسالێ 1998-2005 نرخی نەوت بەرزبوو وە بەتەواوی بازرگانی دەکرد لەگەڵ ئەوروپیەکاندا ( ورچە قەڵەوەکان) هەرچەندە ئیران ویستی لەسالێ 2003 تاقیکردنەوە ئەتۆمیەکەی بکات بەڵام کە لەسەردەمی جۆرج بۆش دا کە هێڕش کرایە سەر عێراق و ڕژیمی سەدام حسین ڕووخا ئەمە بەتەواوی ئیرانی والێكرد کە جارێكی تر چاو بخشێننەوە بە کردارەکانیاندا و بیربکەنەوە وە هەوروەها لەسەردەمی سەرۆک ئۆبامادا کە کەشتیە ئێرانیەکان هەڕەشە یان ترساندنی کەشتیە ئەمریکیەکانیان کرد بوو بەگاڵتە جاڕی بەڵام دۆنالد ترامپ لە کەمپینی هەڵبژاردان ووتی هەر کەشتێەکی ئێرانی نزیکبێتەوە لەکەشتێەکانی ئێمە دەیانتەقێنینەوە بۆیە لەوکاتەوە هیچ كەشتیەکی ئێرانی نەیان توانیوە بە هیچ شێوەیەک نزیک ببنەوە لە کەشتیە ئەمریکیە شەڕکەرەکان مایکڵ رۆبین ووتی لەوە دەچێت دوای ئەوەی ترامپ لەڕێکەوتنامەکە بێتە دەرەوە ئیران دەیەوێت ئەوروپیەکان داببڕێت لە ئەمریکا. لەئیستادا ئیدارەی ترامپ سزای تازەی خستۆتەسەر 9 هاوولاتی ئیرانی لەگەڵ کۆمپانیاکانیان بەبیانووی ئەوەی کە گۆڕینەوەی پارەی ئیرانی لەئیماراتی عەرەبی بۆ دۆلاری ئەمریکی دەکەن بە یارمەتی بانکی مەرکەزی ئیرانی بۆ ئەوەی یارمەتی سوپای قودسی سوپای پاسدارانی پیبدرێت . بەپیی ڕاپۆرتەکە بێت ئیماراتی عەرەبی هاتە ڕێزەوە بۆ ئەوەی ڕێگە لەو چالاکیانە بگرێت. کە لەلایەن وەزارەتی خەزینەی ئەمریکاوە سزاکە سەپینراوە . وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا داوای لەوولاتانی جیهان کردوە ووشیاری دا ونەتێ بۆ خستنەسەر پارە بۆ سندوقە مالیەکانی ئێڕان و گۆڕێنەوەی پارە . لەئیستادا سزا ئابوریەکانی تر دەستپێدەکەنەوە لە مانگی ئابی ئەم ساڵە وە ئەو بڕیارانەی پێش مانگی ئابی ساڵی 2015 وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا حەساری خستبوە سەر کڕینی دۆلاری ئەمریکی و دەستکەوتنی دۆلار. وە ئیمە رێگا لە هەموو سەرچاوەکانی سوپای پاسداران و داهاتەکانیا ن ئەبڕین لەهەرشوێنێک بێت و کەی ببێت. وە هەروەها رۆژی 15-5 وەزارەتی خەزێنەی ئەمریکا سزای تری خستە سەر خودی بەڕێوبەری بانکی ناوەندی ئێران وە یارمەتیدەری بەڕیوبەری بەشی جیهانی لە بانکی ناوەندی ئێران دا بەبیانووی ئەوەی کە پشتیوانی چالاکی تێرۆریستی دەکات و لەڕێگای فەیلەقی قودسەوە یارمەتی حیزب للە لبنانی دەدات وە هەروەها لە 5-11-2018 و جارێكێ تر سزا دەسەپێنرێتەوە بەسەر ئێران دا بۆ تەحویل کردنی پارە لەگەڵ بانکی مەرکەزی ئیران دا . - ئەنوەر کەریم 1- 1. https://www.bloomberg.com/view/articles/2018-05-10/exiting-iran-nuclear-deal-may-get-results-from-https://www.bloomberg.com/view/articles/2018-05-10/exiting-iran-nuclear-deal-may-get-results-from-tehran 2- 2-https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-05-15/u-s-sanctions-irancentral-bank-s-governor-and-another-official 3- 3-https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-05-15/u-s-sanctions-iran-central-bank-s-governor-and-another-official
د. سەردار عەزیز .......... ئەمڕۆ لە کوردستان نەخشەی هێزەکان بەرەو ئەوە ئەچن کە ببن بە دوو بەرەوە: بەرەیەک کە خاوەن هێزی ڕەقە، کە لە چەکدا خۆی دەبینێتەوە، بەرەیەکی تر کە خاوەن هێزی نەرمە. بەرەی هێزی ڕەق مێژووی هەیە لە بەکارهێنانی ئەم هێزە بۆ ئامانجی خۆی بەرامبەر هێزەکانی تر. بەرەی نەرم وەک مێژوو و وەک مۆدێل نوێن. ئەم دوو جۆرە هێزە زیاتر بە جۆری ئامرازەکانیاندا دەناسرێنەوە بۆ سیاسەتکردن. ئامرازەکانیشیان توانا و دید و ئامانجیان دیاری دەکات. ئایا ناچاری وەها دەکات کە بەرەی هێزی ڕەق و بەرەی هێزی نەرم ببن دوو بەرەی جودای رکەبەر؟ یان هێزی ڕەق نەرم ناچار دەکات ڕەق بێت، ئەمە ئەرکی سەرەکی ئەو لایەنانەیە کە خاوەن هێزی ڕەقن، کە نەهێڵن ڕووبدات چونکە پێش هەموو لایەک ئەوان لێی زەرەمەندن. ئەگەر هەموو هێزێک بوو بە خاوەن میلیشا و لەبچوکترین کێشە رووبەرووبونەوەی چەکداری دروست بێت ئەوا، کوردستان لە یەمەن و سۆماڵی خراپتری لێدێت. بۆیە کوردستان لە ئێستادا لە هەموو ساتێکی تر زیاتر پێویستی بە بوونی ئەم دوو بەرەیە . پێویست ناکات بەرەی نەرم یەکبگرن یان دونیا بینیییان بکەن بە یەک، چونکە هەریەکەیان خاوەن ئایدەلۆژیا و باوەڕێکی جیاوازن، بەڵام دەتوانن لە پێناوی بەرهەم هێنانی هێز (مەبەستم هێزی نەرم)، هەوڵی ئەوە بدەن پلاتفۆرمێک پێکبهێنن بۆ نمونە هاوپەیمانییەکی پەرلەمانی دروست بکەن، شاندێکی دانوستان، نوێنەری دیپلۆماسی و زۆر بواری تر.
.gif)
مەریوان وریا قانع ..... دژ بە نائومێدیی سەبارەت بە دۆخی ئەمڕۆکەی کوردستان ھیچ ڕێگایەک ھێندەی ڕێگای نائومێدبوون ئاسان و سوک نییە، ھیچ شتێکیش لەوە بێکێشەتر نییە لە ژوورەکەی خۆتدا دابنیشیت و بە ھەمووان بڵێیت ” نەمووت ھیچ ناکرێت و ھیچ ناگۆڕدرێت“. ئەوانەی دەیانەوێت دونیا بگۆڕن ھەرگیز بە ڕاستەڕێیەکی بێگرێ و پڕمەترسیدا نەڕۆشتوون و ناڕۆن، گۆڕینی دونیا دابەزینە بۆ ناو نشێو و زێراب و سەرنوێلکەکانی مێژوو و ئیشکردنە لەو شوێنانەدا کە پڕە لە ئەگەری کەوتن و نوشوستیی و ئازارچەشتن. ئەوانەش کە مێژووی خۆیان دەگۆڕن دەسکێشی سپی و چاویلکەی شەمسی لەچاو ناکەن، بەڵکو بە برینەکان و پەڵەکانی سەر ژیانیانەوە دەکەونە کار و لەوەش دڵنیانین کە پەڵەی تریش بەسەر ژیانیانەوە دروستنابێت. ئەوانەی دەچنە ناو تونە داخراوەکانی مێژووەوە بۆئەوەی قوڕ و لیتەکەی دەربھێنن و ڕێگاکانی پاکبکەنەوە، ھەم ماندوو دەبن و ھەم ئارەق دەڕێژن و ھەم دەستیان بەر تاریکییەکان دەکەوێت. خۆ ئەگەر کوردیش بیت و بتەوێت دەسکاری ژیانی خۆت بکەیت، ئەوە دەشێت ئاسانتر نائومێدبیت و دەست لە کەر کردە و دەستپێشخەرییەک بشۆریت، چونکە گۆڕینی ژیانی تاکەکەسیی و دەستەجەمعیی لە کوردستاندا مانای دەگریربوون لەگەڵ یەکێک لە دزێوترین سیستمە سیاسییەکانی دونیا و لەگەڵ یەکێک لە نابەرپرسیارترین نوخبە حوکمڕانەکانی ناوچکەدا. مانای بەرەنگاربوونەوە لەگەڵ سیستمێکی مافیاییدا. ئەوەی ئەمڕۆ لە کوردستاندا ڕووئەدات لوتکەی ھەوڵی دەسەڵاتدارانە بۆ لەناوبردنی ھەموو ئومێد و چاوەڕوانییەکی پۆزەتیڤ لای ئینسانی ئێمە، ترۆپکی کارکردنیانە بۆ گۆڕینی مرۆڤی کوردستان بۆ بوونەوەرێکی خەمۆک و داخراو بەسەر نائومێدیی و بێدەربەستییەکی گەورە و سەرتاسەریدا. ھەوڵدانێکی ھەمەلایەنە بۆ سڕینەوەی ڕەھەندە سیاسییەکانی کەسایەتی مرۆڤی ئەو دەڤەرە وھێشتنەوەی وەک ڕەعیەتێکی بێماف و بێنرخ و بێبەھا. لەم پێناوەشدا بەدڕەوشتییەک نامێنێتەوە پەنای بۆ نەبەن. بۆیە کردەی مێژوویی ژمارە یەک و ئاکتی ھەرە شۆڕشگێڕ ئەوەیە لێنەگەڕێیت خەمۆک و نائومێد و تێکشکاو ببیت. بەسەر تاریکییەکانی ناو خۆت و بەسەر تونە ناوەکییەکانی نائومێدیی ناو خۆتدا زاڵببیت، بیر لە پلانەکانی سبەینێ و دووسبەی و سێ سبەی بکەیتەوە و زمان و خەون و ئەخلاقیاتی بەرگرییکردن لەناوخۆتدا بچێنیتەوە و بەھێزتربکەیت. ھەموو ئەوانەی لە خەمی خۆیان و لە خەمی کۆمەڵگاکەیاندان و بڕیاریانداوە وەک مرۆڤێکی بەرپرسایر بژین، دەبێت یەک شتیان لە بەردەمدا ئاشکرابێت: کۆڵنەدان و تەسلیمنەکردنی ئیرادەیان بەو ھێزە تاریکانە و ئینجا باوەڕبووندا بە سبەینێ و دووسبەی، بەڵام سبەینێ و دووسبەیەک کە دەشێت دوور بێت، زۆر دووریش بێت.
نیاز عه‌بدوڵڵا ....... له ماوه‌ی 230 رۆژدا گه‌لانی كوردستان له هه‌رێمی كوردستان و ناوچه جێناكۆكه‌كان به هه‌مان په‌نجه‌ی له مه‌ره‌كه‌ب نراو بۆ دوو پرۆسه‌ی جیاواز و دژ به‌یه‌ك بڕیاریان دا، به‌ڵام له یه‌كه‌مدا به ئاڵای كوردستان و ئیسرائیل، له دووه‌مدا به ئاڵای حیزبه‌كان و عێراق بانگه‌شه‌یان ده‌كرد و دواتریش دڵخۆشییان به هه‌مان شێوه‌ی وه‌ك یه‌ك ده‌ربڕی. له نێوان ریفراندۆمی 25ی ئه‌یلولی 2017 و هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانی عێراق له 12ی ئایاری 2018، سه‌ركرده‌ی ناڕاستگۆی زۆر بیندران كه داوای جیابوونه‌وه له عێراق و دواتر جه‌ختكردنه‌وه له به‌یه‌كه‌وه ژیان له عێراقێكی یه‌كگرتوو دروشمیان بوو، جه‌ماوه‌ری پارته‌كانیشیان وه‌ك ئه‌وه‌ی مرۆڤی قورمیش كراوبن له هه‌ردوو پرۆسه‌كه‌دا چه‌پڵه‌یان بۆ لێدان و پرسیاریان له‌باره‌ی ئه‌و داواكارییه جیاوازانه نه‌كرد كه به‌هۆیانه‌وه وێنای كۆتایی داهاتووی كوردستانیان ده‌كرد، پرسیاریان له‌باره‌ی توانای كار و شكستخواردوویی ئه‌زموونی ئه‌وان نه‌كرد له به‌غداد و ناوخۆی هه‌رێم. پێش ئه‌نجامدانی ریفراندۆم هه‌رێمی كوردستان دامه‌زراوه‌كانی حوكمڕانی لاوازبوون و گه‌نده‌ڵی و ناشه‌فافییه‌ت له سیماكانی بوون، قه‌یرانی دارایی و چۆنییه‌تی سیاسه‌تی نه‌وت و ئابووری ببووه هۆی كه‌ڵه‌كه‌بوونی زیاتر له 20 ملیار دۆلار قه‌رز له‌سه‌ر حكومه‌ت و پاشه‌كشه‌كردنی كۆمپانیایه‌كی نه‌وت له كێلگه‌كانی به‌رهه‌مهێنانی نه‌وت. هاوكات حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به رابه‌رایه‌تی نێچیرڤان بارزانی بۆ نزیكبوونه‌وه له ده‌وڵه‌تی روسیا و فه‌رامۆشكردنی به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی ئه‌مریكا له هه‌رێم و عێراق هه‌نگاوی بۆ نرا. ریفراندۆم بووه ده‌رفه‌تێكی زێڕین بۆ حكومه‌تی هه‌رێم تا هۆكاری سه‌رجه‌م قه‌یران و سه‌رنه‌كه‌تنه‌كانی سیاسه‌تی ئابووری بخاته ئه‌ستۆی حكومه‌تی عێراق، له هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجوومه‌نی نوێنه‌رانیش جارێكی تر ده‌رفه‌ت ره‌خسا بۆ پێكهاته‌ی كابینه‌ی هه‌شت تا له ماوه‌ی بانگه‌شه‌كانیان له رێگای حیزبكانیانه‌وه خۆیان وه‌ك فریادڕه‌سی هه‌رێمی كوردستان و پاڵه‌وانێكی وه‌ستاو بۆ چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كانی دارایی و پێشمه‌رگه و ناوچه كوردستانییه جێناكۆكه‌كان نمایش بكه‌ن. به‌ڵام دوای راگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردنی 12ی ئایار و ناڕه‌زایه‌تی هه‌شت هێزی سیاسی و پلانی تۆماركردنی سكاڵای یاسایی شه‌ش له‌و هێزانه به‌هۆی تۆمه‌تی "ساخته‌كردنی ئه‌نجامه‌كانی هه‌ڵبژاردن" جارێكی تر ناكۆكییه سیاسییه‌كان له ناوخۆی هه‌رێم و نه‌گه‌یشتنه خاڵێكی ستراتیجی هاوبه‌ش بۆ مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ به‌غداد به‌هێزتر ده‌كات له پێكهێنانی حكومه‌تی نوێدا. ئه‌م رووداوانه له دۆخێكدان مه‌ترسی راسته‌قینه‌ی دووباره بوونه‌وه‌ی شكستخواردوویی وه‌ك ئه‌نجامی ریفراندۆم له ئارادایه، به‌وه‌ی ئه‌م هه‌ڵبژاردنه به‌هۆی ئه‌دای سیاسه‌تی لاوازی كورد به‌وه كۆتایی بێت كه پێگه‌ی هه‌رێم له‌بری به‌هێزكردن به پێچه‌وانه‌وه لاوازتر بكات، هه‌رچه‌نده بڕیاری به‌شداری كورد له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا هه‌نگاوێكی گرنگ بوو. بۆیه ئاماژه‌كانی دوای راگه‌یاندنی ئه‌نجامه‌كان به‌و ئاراسته‌یه‌ن كه ئاسان نییه تیمێكی به‌هێز له بغداد هه‌بێت، به‌تایبه‌ت براوه‌كانی زۆرینه‌ی كورسییه‌كان ئه‌و هێزانه‌ن بوونه‌ته خولقێنه‌ری كیشه ریشه‌ییه‌كانی ناوخۆی هه‌رێم و پیاده‌كردنی سیاسه‌تێكی هه‌ڵه و لاواز له‌گه‌ڵ حكومه‌تی عێراقی فیدڕاڵ، ئه‌و هێزانه‌ن كه داواكارییان له به‌غداد هه‌یه به‌بێ ئه‌وه‌ی ئاماده‌ی چاكسازی سیاسی و ئابووری و سه‌ربازی بووبن له ناوخۆی هه‌رێمی كوردستان و ناوچه كوردستانییه جیناكۆكه‌كان. به بینینی وێنه گه‌وره سیاسییه پڕ له كێشه‌كه له ناوخۆی هه‌رێم و، بوونی ده‌ستتێوه‌ردانه‌كانی كۆماری ئیسلامی ئێران و، پیشاننه‌دانی نیازپاكی یه‌كێتی نیشتیمانی و پارتی دیموكرات به قبوڵكردنی به‌یه‌كه‌وه‌بوونی سیاسی له‌گه‌ڵ حیزبه‌كانی تر، كوردستان به‌رده‌وام ده‌بێت له چنینه‌وه‌ی هه‌مان به‌رهه‌م و ئه‌نجامی سیاسی له‌گه‌ڵ عێراقی فیدڕاڵ.
.gif)
د. هەردی مێد به‌شێكی زۆری ئه‌ده‌بیاتی زانسته سیاسیه‌كان كه له سه‌ر ده‌سه‌ڵات و ده‌وڵه‌ت له دونیای عه‌ره‌ب و ئیسلام دا به‌رهه‌مهێنراوه جه‌خت له‌وه ده‌كه‌ن كه هه‌ڵبژاردن كرده‌یه‌كی بێوه‌زیفه‌یه له‌م به‌شه‌ی دونیا، به‌و مانایه‌ی هیچ ئاكام و كاریگه‌ریه‌ك له سه‌ر ده‌سه‌ڵات دروست ناكات: نه ده‌بێته نوێبوونه‌وه‌ی، نه ئاڵوگۆڕكردنی. وه‌لێ، كۆمه‌ڵێ لێكۆڵه‌وه‌ری دی كه هه‌ڵگری هه‌مان روانگه‌ی ره‌خنه‌یین جه‌خت له‌وه ده‌كه‌نه‌وه كه له هه‌موو حاڵه‌ته‌كاندا هه‌ڵبژاردن بێ وه‌زیفه نییه و لێوانلێوه له مه‌غزا و كاریگه‌ری، هه‌ر هیچ نه‌بێت بۆ خودی ده‌سه‌ڵات خۆی. بۆ نمونه، هه‌ڵبژاردن له میسر، تونس، مه‌غریب، ئه‌رده‌ن…زۆرجار به نیازی ئه‌وه ڕێكده‌خرا كه ببێته ئامرازێك بۆ هێنانه پێشه‌وه و به‌رجه‌سته‌كردنی هه‌ندێ ده‌نگی سه‌ركۆنه‌كه‌ر و ناڕازی. ئه‌مه‌ش هه‌م بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م ده‌نگانه له دیوی ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات نه‌مێننه‌وه و دواجار نه‌بنه بزاوت و دینامیكێكی سه‌رتاپاگیری سیاسی، هه‌مش به هێنانه ژووره‌وه‌یان بۆ نێو كایه‌ی سیاسی شه‌رعیه‌ت به گه‌مه سیاسیه‌كه بده‌ن و وای پیشانبده‌ن كه گه‌مه‌كه دواجار پاوه‌نكراوو و داخراو نییه و ئه‌كته‌رگه‌لێكی دی ده‌توانن به‌شداربن تێیدا. كۆمه‌ڵناسی فه‌ره‌نسی پییه‌ر بۆردیۆ زۆر نایابانه ئاماژه به‌وه ده‌كات كه یه‌كێك له ئاكامه‌كانی هاتنه پێشه‌وه‌ی هێزه نوێیه به‌رهه‌ڵستكاره‌كان بۆ ناو كایه‌ی سیاسی بریتیه له به‌خشینی شه‌رعیه‌ت به گه‌مه سیاسه‌كه، هاوكات به‌هێزكردنی <بروا> و <بایه‌خ> به گه‌مه‌كه، به‌وه‌ی گه‌مه‌كه شیاوه‌ی ئه‌وه‌یه ده‌ستوپه‌نجه‌ی له‌گه‌ڵدا گه‌رم بكه‌ی، بچیته ناوه‌وه‌ی و ببیته گه‌مه‌كه‌ر (یاریكه‌ر) تێیدا. به مانایه‌كی دی، هاتنه پێشه‌وه‌ی هێزی دی بۆ ناو كایه‌ی ده‌سه‌ڵات، به ئه‌ندازه‌ی ئه‌وه‌ی ڕه‌وایی به گه‌مه‌ی سیاسی ده‌ده‌ن، ئه‌وه‌نده بواری به‌شداریكردن له پێناسه‌كردنه‌وه‌ی ڕێساكانیان پێنادرێت .هه‌رهیچ نه‌بێت له سه‌ره‌تای هاتنه‌پێشه‌وه‌ییان چونكه هێشتا خاوه‌ن سه‌رمایه‌یی سیاسی و ره‌مزی پێویست نین بۆ ئه‌وه‌ی روانگه و دونیا بینی خۆیان بسه‌پێنن. له هه‌موو ئه‌و وڵاتانه‌ی هه‌ڵبژاردن بچوكده‌كرێته‌وه بۆ نوێبوونه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات، واته ته‌نها بۆ گۆڕینی هه‌ندێك له ده‌موچاوه‌كان، یان به‌رجه‌سته‌كردن و هێنانه‌ژووره‌وه‌ی هه‌ندێ ئه‌كته‌ری به‌رهه‌ڵستكاری نوێ، نه‌ك گۆڕینی هێزی ده‌سه‌ڵاتدار، دواجار سه‌رهه‌ڵدانی زه‌بروزه‌نگ له فۆرمی كۆده‌تا، شۆڕش، ڕاپه‌ڕین تا به ملشیاكردنی كۆمه‌ڵگا ده‌بێته ئه‌گه‌رێكی نزیكمه‌ودا، چونكه هه‌ر یه‌كێك له‌م ئامرازانه ده‌بنه به‌دیل بۆ گه‌شتن به پێگه‌ی ده‌سه‌ڵات. به مانایه‌كی، به‌تاڵكردنه‌وه‌ی هه‌ڵبژاردن له وه‌زیفه‌ی گۆڕینی ده‌سه‌ڵات، یان ره‌خساندنی هه‌لومه‌رجی دهستاودهستكردنی ده‌سه‌ڵات، ئه‌گه‌ره‌كانی سه‌رهه‌ڵدانی زه‌بروزه‌نگ به‌هێزده‌كات. له‌م گۆشه‌نیگایه‌وه، به بیرهێنانه‌وه‌ی، نۆربێرت ئیلیاس، كۆمه‌ڵناسی ئه‌ڵمانی، به گرنگ ده‌زانم. بۆ ئیلیاس، یه‌كێك له ئامانجه هه‌ره سه‌ره‌كیه‌كانی كۆمه‌ڵگای مودێرن بریتیه له جڵه‌وكردنی زه‌بروزه‌نگ و سانسۆركردنی هه‌ڵچون. بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ش، ئه‌م كۆمه‌ڵگایانه به دوای داهێنانی ڕێسا و نه‌ریتگه‌لێكه‌دا ده‌گه‌ڕێین كه په‌یوه‌ندی و به‌ریه‌ككه‌وتنه (Interaction) كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانیان به‌ره‌و نه‌رمی، هێوری و ئاشته‌وایی به‌رێت. به بڕوای ئیلیاس، دوو شت رۆڵێكی گرنگ له‌م نێوه‌نده‌دا ده‌گ‌ێڕن. له لایه‌ك وه‌رزش (سپۆر)، له لایه‌كی دیش ئه‌فراندن و داهێنانی په‌رله‌مان. وه‌رزش، چونكه له‌گه‌ڵ داهێنانی شوێن (گۆڕه‌پان) بۆ وه‌رزش، هاوكات داهێنانی ڕێسا بۆ هه‌ر گه‌مه‌یه‌ك و دانانی سزا بۆ هه‌ر سه‌رپێچیه‌ك، گه‌مه‌كه‌ره‌كان ملكه‌چی فێربوونی خو-كۆنترۆڵكردن و ڕێگه‌گرتن له هه‌ڵچوون ده‌كه‌ن. پاشان په‌رله‌مانش، چونكه ئه‌م ده‌ستگایه‌ش وه‌ك گۆڕه‌پانی ململانێی سیاسی له ڕێگه‌ی ڕێساكانییه‌وه، بۆ نمونه وه‌ك دابه‌شكردنی قسه و سوڕی قسه‌كردن، ده‌نگدان، گه‌ڕان به دوای سازان و ته‌وافق… ڕێگه له‌وه ده‌گرێت ململانێكان به‌ره‌و زه‌بروزه‌نگ بچن. به مانایه‌كی دی، په‌رله‌مان وه‌ك گۆڕه‌پانێكی خودان ڕێسا و یاسا ڕێ له ململانێ و به یه‌كدادانی جه‌سته‌یی ده‌گرێت، وه په‌رله‌مانتار ملكه‌چی فێربوونی هه‌م ڕێگه‌گرتن له هه‌ڵچون ده‌كات، هه‌م گفتوگۆ و دووركه‌وتنه‌وه له لۆژیكی هێزی ز‌بر. جا چه‌ند په‌رله‌مان وه‌ك پانتایی گه‌ڕان به دوایی سازان و ڕێگه‌گرتن له زه‌بروزه‌نگی سیاسی رۆڵ له هێوركردنه‌وه‌ی ململانێكان ده‌بینێت، ئه‌وه‌نده‌ش هه‌ڵبژاردن، به‌و پێیه‌ی هه‌ڵبژاردن تاكه ڕێگه‌یه بۆ دروستكردنی گه‌مه‌ی په‌رله‌مانتاری و خودی ده‌ستگاكه، پاشان دوورخستنه‌وه‌ی هێزه‌كان له به‌یه‌كدادان و په‌نابردنه به‌ر زه‌بروزه‌نگ. به مانایه‌كی دی، بوونی په‌رله‌مان وابه‌سته‌ی بوونی هه‌ڵبژارنه. وه‌لێ، هه‌ڵبژاردن ئه‌و كاته ئه‌م وه‌زیفه‌یه‌ی ده‌بێت، كه سه‌ربه‌خۆبێت و توانای گۆڕان و ئاوه‌ژووكردنه‌وه‌ی دۆخی سیاسی هه‌بێت. من پێموایه هێشتا، هه‌ڵبژاردن له دونیای ئێمه، نه بۆته سه‌رهه‌ڵدانی ئه‌و شته‌ی فه‌یله‌سوفی فه‌ره‌نسی كلۆد لۆفۆر ناویده‌نێت <ساتی نادڵنه‌وایی>، ئه‌و ساته‌ی تێیدا كه‌س نازانێت كێ براوه و كێ به دۆڕاوی له گه‌مه‌ی هه‌ڵبژاردن دێته ده‌ره‌وه، نه ئامرازێكش بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵات بكات به <شوێنێكی خاڵی>. بۆ كلۆد لۆفۆر، له ڕه‌وشی دیمۆكراسیدا ده‌سه‌ڵات، <شوێنێكی به‌تاڵه>، واته ده‌سه‌ڵات موڵكی كه‌س نییه و په‌یتا په‌یتا خۆی خاڵیده‌كاته‌وه‌‌و له‌گه‌ڵ هه‌ر سوڕێكی هه‌ڵبژاردندا شانس به هێزێكی نوێ ده‌دات. هۆكاری ئه‌مه‌ش كه واده‌كات ده‌سه‌ڵات نه‌بێته <شوێنێكی پڕ>، هه‌ڵبژاردنه كه هێزه‌كان ملكه‌چی ڕێسای ئاڵووێر و دهستاودهستكردنی ده‌سه‌ڵات ده‌كات. وه‌لێ، یه‌كێك له تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی هه‌م كوردستان، هه‌مه‌ش دونیای عه‌ره‌ب ئه‌وه‌یه كه دواجار هێزه‌كان له سه‌ر ڕێساگه‌لێك ناگه‌نه سازان. ڕێساگه‌لێك كه ڕێ به هیچ هێزێك نه‌دات كه به گه‌شتنی به ده‌سه‌ڵات سه‌رچاوه‌كانی ده‌وڵه‌ت قۆرخبكات و به‌كاربهێنێت بۆ دروستكردنی <سیسته‌می كڕیارگه‌رایی(Clientélisme)>، واته بۆ كڕینی وه‌لا و دڵسۆزی تاكه‌كان، هاوكات دوورخستنه‌وه‌ی مه‌ترسی له ده‌ستدانی ده‌سه‌ڵات. نه‌بوونی ته‌وافق له سه‌ر چونه‌ڕێوه‌ی گه‌مه سیاسیه‌كه و پێناسه‌كردنی ڕێساكانی دواجار ڕێ له دهستاودهستكردنی ده‌سه‌ڵات ده‌گرێت و چیدیتر هه‌ڵبژاردن نه ده‌كاته وه‌سیله‌ی گۆڕینی ده‌سه‌ڵات، نه ئامرازی ده‌ربڕین و گوزارشكردنی سیاسی و سه‌پاندنی روانگه له یه‌كنه‌چووه‌كان. ئه‌مه جگه له‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتش ده‌كاته شوێنێكی پر و دوور له ئه‌گه‌ری خۆخاڵیكردنه‌وه.
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
