(درەو میدیا): موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر و سەرۆكی لیستی براوەی یەكەم هەڵبژاردن لە عێراق داوادەكات گفتوگۆكانی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت رابگیرێن. لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر، موقتەدا سەدر رایگەیاند" پێویستە لەسەر كوتلە سیاسییە براوەكانی هەڵبژاردن هەموو گفتوگۆ سیاسییەكان هەڵپەسێرن لەپێناو دروستكردنی هاوپەیمانێتییەكان تا ئەوكاتەی وەڵامی داوا رەواكانی خۆپیشاندەران دەدرێتەوە". سەدر داوا دەكات جگە لە راگرتنی گفتوگۆ سیاسییەكان، گروپێكی كاری جددیش لەگەڵ حكومەت و بە هەماهەنگی لەگەڵ خۆپیشاندەران دروستبكرێت لەپێناو جێبەجێكردنی داواكارییەكانی خۆپیشاندەران. رۆژی 12ی ئایار هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە عێراق بەڕێوەچوو، بەهۆی گومانی ساختەكاری بەرفراوان لە پرۆسەكە، تائێستا لەلایەن دادگای باڵای فیدراڵییەوە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن پەسەندنەكراوە. لەكاتێكدا هێشتا لایەنە براوەكان نەگەیشتونەتە رێككەوتن بۆ پێكهێنانی گەورەترین كوتلەی پەرلەمان و دروستكردنی كابینەی نوێ حكومەت، شەپۆلێكی بەرفراوانی خۆپیشاندان لە پارێزگاكانی باشوری وڵات دەستیپێكردووە و ئەوەش هێندەی تر پرۆسەكەی ئاڵۆزكردووە.  

راپۆرتی: سەرتیپ قەشقەیی *پارتی دیموكراتی كوردستان وه‌كو تاكه‌ هێزی هه‌رێمی كوردستان، لیستی كاندیدانی بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستانی ئاماده‌كردووه‌، له‌ماوه‌ی چه‌ند كاتژمێری داهاتووش بڕیاری كۆتایی له‌سه‌ر ناوی كاندیده‌كان ده‌دات، ناودارترین كاندیده‌كانیش بریتین له‌ : ( هێمن هه‌ورامی، دلشاد شه‌هاب، سه‌ربه‌ست له‌زگین، فرسه‌ت سۆفی، دلشاد شه‌عبان). پارتی ئاماده‌یی ته‌واوی هه‌یه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان و داواكاری دوو لایه‌نی سیاسیشی له‌باره‌ی دواخستنی هه‌ڵبژاردنه‌كان ڕه‌تكردۆته‌وه‌. *هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری ئاماده‌یی ته‌واوی نییه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانی كوردستان و، تاوه‌كو ئێستاش له‌ دانانی كاندیده‌كان سه‌ركه‌وتوونه‌بووه‌، بۆچوونێك له‌ناو ئه‌و حزبه‌ هه‌یه‌ به‌ژداری پڕۆسه‌كه‌ نه‌كه‌ن و به‌یه‌كجاری بایكۆت بكه‌ن. هه‌ربه‌پێی زانیارییه‌كان هاوپه‌یمانی بۆ دیموكراسی و دادپه‌روه‌ری، هه‌موویان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كۆكن ده‌بێت د.به‌رهه‌م ساڵح سه‌رۆكی لیسته‌كه‌ بێت، ئه‌گه‌ر نا به‌ژداری هه‌ڵبژاردن ناكه‌ن، پێده‌چێت شكانی ئه‌و حزبه‌ له‌ هه‌ڵبژاردنی ڕابردوو له‌ لایه‌ن یه‌كێتی هیوای بۆ نه‌هێشتبنه‌وه‌. *هه‌رچی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌ تاوه‌كو ئێستا ناوو سیڤی كاندیدانی یه‌كلانه‌كردۆته‌وه‌، كێشه‌ی سه‌ره‌كی ئه‌وه‌یه‌ لیژنه‌ی باڵای ئاماده‌كاری هه‌ڵبژاردن له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌نین ئه‌ندامانی پێشووی په‌رله‌مان خۆیان كاندیدبكه‌نه‌وه‌، جگه‌ له‌ عبدالله‌ مه‌لا نوری وه‌كو سه‌رۆكی لیست. زانیارییه‌كان ئاماژه‌به‌وه‌ده‌كه‌ن، ژماره‌یه‌ك ئه‌ندامی په‌رله‌مانی پێشوو فشارده‌كه‌ن تاوه‌كو خۆیان كاندیدبكه‌نه‌وه‌و له‌سه‌ر ئالیه‌تی خۆ كاندیدكردنیش بڕیاری نوێ ده‌درێت. * له‌ باره‌ی یه‌كگرتووی ئیسلامیه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌ده‌نی وه‌كو سه‌رۆكی لیست دیاریكراوه‌، به‌ڵام ئه‌وانیش ئاماده‌كاری ته‌واویان نییه‌ بۆ هه‌ڵبژاردن و ڕه‌نگه‌ پاڵپشتی دواخستن بكه‌ن. * یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان له‌ هه‌موو هێزه‌كانی دیكه‌ شپرزتره‌ بۆ هه‌ڵبژاردن، زۆربه‌ی سه‌ركردایه‌تی ئه‌و حزبه‌ش له‌گه‌ڵ دواخستنن، دووجاریش داوای فه‌رمیان له‌ پارتی كردوه‌، به‌ڵام پارتی ڕه‌تیكردۆته‌وه‌. به‌پێی زانیارییه‌كان لاهوری شێخ جه‌نگی له‌گه‌ڵ دواخستنی هه‌ڵبژاردنه‌و، وابڕیاریشه‌ فراكسیۆنی یه‌كێتی له‌ په‌رله‌مان له‌باره‌ی دواخستن یاداشت پێشكه‌ش بكه‌ن. هه‌ربه‌پێی زانیارییه‌كان تاوه‌كو ئێستاش ئه‌و كه‌سانه‌ی سیڤی كاندیدبوونیان پێكه‌شكردووه‌ یه‌كلاینه‌بۆته‌وه‌، ئه‌مڕۆش كۆبوونه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌نده‌كان له‌باره‌ی هه‌ڵبژاردنی ناوی كاندیده‌كان به‌ڕێوه‌ده‌چێت و مه‌كته‌بی هه‌ڵبژاردنی ئه‌و حزبه‌ش ئاماده‌كارییه‌كانی وه‌كو پێویست نییه‌. قوباد تاڵه‌بانی له‌سه‌رۆكایه‌تی لیست كشایه‌وه‌ ئێستا له‌ دوای لاهور شیخ جه‌نگی ناوی خالد شوانی له‌ ئارادایه‌. * هه‌رچی كۆمه‌ڵی ئیسلامی كوردستانه‌ ئاماده‌یی ته‌واو نییه‌ بۆ ئه‌م هه‌ڵبژاردن، هه‌ریه‌ك له‌ عبدالستار مه‌جید و سۆران عومه‌ر ململانێ ده‌كه‌ن له‌سه‌ر وه‌رگرتنی پۆستی سه‌رۆكی لیست، به‌ڵام سه‌ركردایه‌تی ئه‌و حزبه‌ سه‌رۆكی لیست یه‌كلایده‌كاته‌وه‌. كۆمه‌ڵی ئیسلامی كێشه‌ی كاندیدی هه‌یه‌، هه‌ربۆیه‌ش مه‌لامه‌روان و شوكریه‌ شێخانی دووباره‌ خۆیان كاندیدده‌كه‌نه‌وه‌و ئه‌گه‌ریشی هه‌یه‌ شێخ فه‌خره‌دینیش ببێته‌ كاندید. *كاندیدانی بزوتنه‌وه‌ی ئیسلامی ترسیان له‌ ده‌رنه‌چوونیان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ لیسته‌ هاوبه‌شه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كگرتووی ئیسلامی، هه‌ربۆیه‌ش ئه‌زمه‌ی كاندیده‌ له‌و حزبه‌، هه‌رچه‌ند ژماره‌ی دووی لیسی به‌ره‌و ئیصلاحیان وه‌رگرتوه‌، له‌گه‌ڵ رێژه‌ی له‌ 20% كاندیده‌كان. * به‌ پێچه‌وانه‌ی هه‌موو هێزه‌كان نه‌وه‌ی نوێ وه‌كو پارتی ئاماده‌یی بۆ هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌، به‌ڵام گرفتی كاندیدی به‌هێزی هه‌یه‌ و ئه‌گه‌ر شاسوار خۆی نه‌بێته‌ سه‌رۆك لیست بارودۆخیان باش نابێت. *تاوه‌كو ئێستا چوونی هاووڵاتیان بۆ بنكه‌كانی تۆماری ده‌نگدان كۆمسیۆنی تووشی شۆككردوه‌و هاووڵاتیان ناچن بۆ ئه‌و بنكانه‌، ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی رێژه‌ی به‌ژداریكردن له‌وپه‌ری لاوازی ده‌بێت. * به‌پێی زانیارییه‌كان زۆرێك له‌ ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی كۆمسیاران بڕوایان وایه‌ هه‌ڵبژاردن ئه‌نجامنادرێت له‌وانه‌یه‌ دوابخرێت.

راپۆرت: محەمەد رەئوف پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە سلێمانی لە سودی بزووتنەوەی گۆڕان و لە هەولێر لە سودی نەوەی نوێ كۆتایی هات. پرۆسەكەی جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە پارێزگاكانی هەولێر و سلێمانی و دهۆك بەپێی ویستی لایەنە ناڕازیيەكان نەبوو، بۆیە نوێنەرو بریكارەكانیان لە چاودێریكردنی پرۆسەكە كشاندەوە، ئەوان دركیان بەوە كرد، وەك چۆن پارتی و یەكێتی ساختەكاریان كردووە" بەپێی وتەی ئەوان" بە هەمان شێوە چارەسەری ژماردنەوەی دەستیشیان كردووە. جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە هەولێر و سلێمانی و دهۆك كۆتایی هات، لە دهۆك و هەولێر ئەنجامی ژماردنەوەی دەستيى جیاوازی ئەو تۆی نەبوو، واتا جیاوازیيەكان زۆر كەمبوون، بەڵام جیاوازیيەكە لە سلێمانی زۆر بوو، ئەو جیاوازیيە گۆڕانكاری گەورە دروستناكات، چونكە لە كۆی 3187 سندوق، تەنها 188 سندوقی جیاكردنەوەی دەستيی بۆكراوەو ئەژماركراوەتەوە. یەكەم/ ئەنجامی جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكان لە سلێمانی ئەگەرچی لایەنە ناڕازیيەكانی بریكارو چاودێرەكانیان كشاندەوە، بەڵام بەبەراورد بە ئەنجامی دەنگی ئەلكترۆنی، ئەنجامی دەنگی ئەژماركردنەوەی دەستيی  جیاوازی هەبووە. لە جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی كە 188 سندوق سكاڵایان لەسەر بوو، بەپێی زانیارییەكانی "درەو میدیا" كە لەسەرچاوەیەكی فەرمییەوە وەریگرتوون، رێژەی دەنگەكانی یەكێتی 48% بۆ 50%ی كەمیكردووە بە بەراورد بە رابردوو، لە كۆی 55 سندوق لەو 188 سندوقەی ئەژماری دەستیان بۆ كراوە  نزیكەی 11 هەزار دەنگی تێدا بووە، بە وردی بەراورد كراوە بە دەنگەكانی رابردوو كە بەشێوەی ئەلیكترۆنی راگەیەنرابوو، دەركەوتووە جیاوازی زۆر هەیە، بە جۆرێك لەو 55 سندوقەی بەراوردكراوە دەنگەكان بەم شێوەیە بوون: - دەنگەكانی یەكێتی لە 4500 دەنگەوە بەرێژەی 39% كەمیكردووە بۆ 2200 دەنگ بەرێژەی 22%، واتا 17% كەمیكردووە  - دەنگەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەو 55 سندوقەدا كە 2600 دەنگ بووە بەرێژەی 24%، ئێستا زیادیكردووە بۆ نزیكەی 4000 دەنگ بەرێژەی 31%، واتا رێژەی دەنگەكانی 7% زیادیكردووە. بە پێی زانیارییەكانی " درەو میدیا " ئەو گۆڕانكارییەی كە لە دەنگەكاندا روویداوە بەم شێوەیە دابەش بووە لە پارێزگای سلێمانی: پلەی یەكەم: بزوتنەوەی گۆڕان  پلەی دووەم: نەوەی نوێ  پلەی: سێیەم كۆمەڵی ئیسلامی  پلەی چوارەم: پارتی دیموكراتی كوردستان  پلەی پێنجەم: یەكگرتووی ئیسلامی  پلەی شەشەم: هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری   نمونەی زیادبوون و كەمبوونی چەند سندوقێكی پارێزگای سلێمانی: ناوەندی پێشڕەو ژمارە 126102    وێستگەی  ژمارە 1 - دەنگەكانی  یەكێتی لە 99 دەنگەوە بووە بە 28، واتا 71 دەنگ بەرێژەی 71% كەمیكردووە - دەنگەكانی گۆران لە 76  دەنگەوە بووە  بە 85 دەنگ، واتا 9 دەنگ زیادیكردووە  - دەنگەكانی كۆمەڵ لە 7 دەنگەوە بووە بە 20 دەنگ، واتا 13 دەنگ زیادیكردووە  - دەنگەكانی نەوەی نوێ لە 6  دەنگەوە بووە بە 14، واتا 8 دەنگ زیادیكردووە  - دەنگەكانی یەكگرتوو لە 7 دەنگەوە بووە بە 19، واتا 12 دەنگ زیادیكردووە  - دەنگەكانی پارتی لە 11 بووە بە  21، واتا 10 دەنگ زیادیكردووە  - دەنگەكانی هاوپەیمانی لە 8 دەنگەوە بووە لە 19 دەنگ، واتا 11 دەنگ زیادیكردووە ئەدهەم بارزانی سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتی لە سلێمانی لە پەیامی ماڵئاواییدا ئاماژەی بۆكرد " پارتی لە سلێمانی هێزی سێیەمە، چونكە لە ئەژماركردنەوەی دەستيی دەنگەكاندا لەدوای بزوتنەوەی گۆڕان كە ( 6220 ) دەنگ و یەكێتی ( 5495 ) دەنگی بەدەستهێناوە، پارتی 3001 دەنگی بەدەستهێناوەو نەوەی نوێ 3000 دەنگ و كۆمەڵ 2420 دەنگ و هاوپەیمانی 1836 دەنگ و یەكگرتوو 1716 دەنگ و دەنگیان بەدەستهێناوە". بەپێی پەیامەكەی ئەدهەم بارزانی" بزووتنەوەی گۆڕان هێزی یەكەمەو یەكێتی هێزی دووەمە، پارتی سێیەم و نەوەی نوێ چوارەمە، كۆمەڵ پێنجەم و هاوپەیمانی شەشەم و یەكگرتوو حەوتەمی سلێمانیە"، ئەمە لەكاتێكدایە بەگوێرەی ئەنجامی ئەلیكترۆنی یەكێتی هێزی یەكەم بووەو 8 كورسی هێناوەو گۆڕان هێزی دووەم و 4 كورسی هێناوەو دەنگەكانشیان بە جیاوازی زیاتر لە 100 هەزار دەنگە. ئەدهەم بارزانی زۆر بەروونی باسلەوەدەكات" ڕووە ڕاستەقینەكەی ئەم دڵنیابوونەی ئێمە لە ڕۆژانی ( ٩ و ١٠-٧-٢٠١٨ ) لە كاتی هەژماركردنی دەنگەكان (بەدەستيی) لەم سنورە بە ڕوون و ئاشكرا دیاركەوت، كە لە نیوە زیاتری دەنگی پارتی لەم سنورە كەمكراوەتەو‌ە لە ڕێگای ئەلیكترۆنییەوە، پارتی لە سەرووی (١٠٠٠٠٠) سەد هەزارەوە دەنگی بەدەست هێناوە".  ئەدهەم بارزانی لەو پەیامەیدا بە چەند خشتەیەك ئەنجامی دەستيی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی خستوەتەروو"  لە كۆی 62 سندوقی جیاكراوە لە پارێزگای سلێمانی، پارتی بە ئەژماری دەستيی 1804 دەنگی بەدەستهێناوە، بەڵام بە ئەلكترۆنی 1136 دەنگی بۆ ئەژماركراوە واتا تەنها لەو 62 سندوقە 668 دەنگی پارتی كەمكراوەتەوە، ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژمار بكرێت چی ڕوو ئەدات .؟؟" بەپێی ئەو نمونانەی كە ئەدهەم بارزانی خستویەتیيەروو، جیاوازی زۆر لە دەنگەكاندا هەیە بۆ نمونە" لە قوتابخانەی ( سەیدسادق) لە قەزای سەیدسادق لە بنكەی ژمارە (١٢٨١٠١) لە ویستگەی ژمارە (٤)، بە ئەلیكترۆنی (٩) دەنگ بۆ پارتی هەژمار كراوە، بەڵام لە هەژماركردنەوەی دەستيی دەنگەكاندا پارتی لەو سندوقە (٧٤) دەنگی بەدەستهێناوە، ئەم كەمكردنەوە عەمدیە دەربڕی ئەو غەدرەیە لە دەنگی پارتییەكان كرا لەم سنورە و دەیان وێستگەی دیكەش ئامارەكانیان لەبەردەستە كە هەمووی بە ڕێژەیەكی زۆر بەرچاو دەنگی پارتی واتە لیستی (١٨٤) ی تێدا كەمكراوەتەوە، ئەم ئەنجامە لە كۆی (٦٢) سندوقە بەدەست هاتووە و ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژماربكرێن چی ڕوو ئەدات ؟ ". بەڵام یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كە لە ئەنجامی دەنگی ئەلكترۆنیدا هێزی یەكەمەو بەپێی ئەنجامی دەستيی دەنگەكانیش دەبێتە هێزی دووەم ( تەنها لەو سندوقانەی ئەژماری دەستیان بۆ كراوە)، یەكێتی ئەو ئەنجامانە رەتدەكاتەوە. د. بڕیار ڕەشید وتەبێژی دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بە ماڵپەری دەزگای هەڵبژاردنی یەكێتی وتووە " دەنگەكانی یەكێتی لە سلێمانی كەمیان نەكردووە، بەڵكو لایەنە دۆڕاوەكان دەیانەوێت خەڵك چەواشە بكەن و  هەوڵدراوە لەدژی یەكێتی دەستكاری دەنگەكان بكرێت". لەبەرامبەردا جەعفەر ئیمنكی ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی لە سلێمانی راگەیاند: بە مەلا بەختیارم وتووە كە ئێمە لە دزینی دەنگەكانمان خۆش نابین، ئەنجامی دەنگی پارتی لە سلێمانی دوو ئەوەندە زیاتریشە"، وەك ئاماژەیەك بۆ ساختەكاری لە پارێزگای سلێمانی.  ئەگەرچی لە جیاكردنەوەی دەستيی دەنگەكانی سلێمانیدا گۆڕانكاری لە ئەنجامی ئەو سندوقانەدا رویداوە كە ئەژماركردنەوەیان بۆكراوە، بەڵام گۆڕانكاری گەورە درووست ناكات، بەو پێیەی كۆی دەنگی ئەو سندوقانەی ئەژماركردنەوەیان بۆ كراوە نزیكەی 30 هەزار دەنگە كە هەمووی بەهای كورسیيەك نیە، پێدەچێت هەریەكێك لەو هێزانەی دەرەوەی یەكێتی لە نێوان 2 بۆ 5 هەزار دەنگێكیان بۆ زیادبێت، ئەویش چاوەروان دەكرێت گۆڕانكاری لە كورسیيەك یاخود كاندیدەكان یاخود كۆتایی ژناندا دروست بكات. دووەم/ ئەنجامی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان لە هەولێر بە هەمان شێوەی پارێزگای سلێمانی  لایەنە ناڕازیەكان لەو هەولێریش  بریكارو چاودێرەكانیان كشاندەوە لە كۆی( 3092 )  سندوق لە سنوری هەولێر تەنها ٢١٩ سندوق بڕیاری جیاكردنەوەیان بە دەست لێدرابوو، لەو ژمارەیەش ١٣٠ سندوقیان بە دەست جیاكرانەوە و ٣٣ سندوقیش كە دەنگی ئاوارەكانی تێدابوو هەژمارنەكران و بە سوتاو دانران و ٥٦ سندوقیش كە قردێلەی سوریان لێدرابوو گەڕێنرایەوە بۆ بەغدا. بەپێی ئەنجامی ژماردنەوە و جیاكردنەوەی دەستیی دەنگەكانی پارێزگای هەولێر لەكۆی  ٩٤ سندوقی جیاكراوە ئەنجامی بەشێك لە لیستەكان بەم شێوەیە بووە : پارتی  9530 دەنگ  نەوەی نوێ 2644 دەنگ یەكێتی 2611 دەنگ  گۆڕان 1468 دەنگ   هاوكات بەپێی ئەنجامە نارەسمیەكانی ئەوەی تا ئێستا بەردەستەو بڵاوكراوەتەوە لە پارێزگای هەولێر -    پارتی بەپێی ئەنجامی ئەلیكترۆنی  50% هەبووە، ئەنجامی دەستی بووە بە 42% -    نەوەی نوێ بەپێی ئەنجامی ئەلیكترۆنی  10.9% هەبووە، ئەنجامی دەستی بووە بە 14% -     یەكێتی لە ئەنجامی ئەلكترۆنیدا ١٢%ی بەدەستهێنا، لە جیاكردنەوەی دەستیدا بووە بە ١٣%. -    هاوپەیمانی لە ئەنجامی ئەلكترۆنیدا ٧%ی بەدەستهێنابوو، لە هەژماكردنەوەی دەستیدا بووە بە ٩%  -     گۆڕان  لە ئەنجامی ئەلكترۆنیدا  ٦%ی بەدەستهێنابوو لە جیاكردنەوەی دەستیدا بووە بە 7.8%. -     كۆمەڵ لە ئەنجامی ئەلكترۆنیدا لە 5% بوو، بەڵام لە جیاكردنەوەی دەستیدا بووە بە ٧%. لیستی نەوەی نوێ كە بریكارو چاودێریان لە جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی ئامادەبوو، چەند خشتەیەكیان بڵاوكردەوە بە پێی ئەو خشتەیەك كە 15 سندوقی لە خۆ گرتووە ئەنجامەكان بەم شێوەیە بووە : پارتی  1493 دەنگ  نەوەی نوێ 439 دەنگ یەكێتی 431 دەنگ  هاوپەیمانی 338 كۆمەڵ 316 دەنگ  گۆڕان 299 دەنگ  یەكگرتوو 159 دەنگ  خۆ ئەگەر یەك وێستگە بە نمونە وەربگیرێت ئەنجامەكە بەم شێوەیەیە: لە وێستگەی ژمارە 1 قوتابخانەی نالی لە گەڕەكی باداوەی شاری هەولێر ژمارەی بنكە 120305 : پارتی  54 دەنگ  نەوەی نوێ 56 دەنگ كۆمەڵ 39 دەنگ  یەكێتی 37 دەنگ  گۆڕان 21 دەنگ  هاوپەیمانی 20 یەكگرتوو 17 دەنگ  واتا بەپێی ئەو ئەنجامە نارەسمیانەی بڵاوكراونەتەوە لە پارێزگای هەولێر پارتی پلەی یەكەمەو نەوەی نوێ دووەم و یەكێتی سێیەم و كۆمەڵ چوارەم و هاوپەیمانی پێنجەم و گۆڕان شەشەم و یەكگرتوو حەوتەمە.  لە پارێزگای دهۆكیش كە ئەژماركردنەوە بۆ 112 سندوقی دەنگدان كراوە، بەپێی ئەنجامە نارەسمیەكانی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكان 97%ی دەنگەكان هاوشێوەی ئەنجامی جیاكردنەوەی ئەلكترۆنی بووە،بۆیە گۆڕانكاری زۆر روینەداوە، بەڵام لایەنە نارازیەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە ئەو سندوقانە لەژێر كۆنترۆڵی یەكیتی و پارتی خۆیاندا بوون و دەستكاریان كردوون ، بۆیە ئومێدیان بە ئەنجامی جیاكردنەوەی دەستی نەماوەو گۆرشانكاری گەورە درووست ناكات.  بەڵام لیژنەكە لە 197 سندوقی ئاوارەكانی موسڵ لە دهۆك 193 سندوقی رەتكردەوەو تەنها 3 سندوقی ئەماركردنەوەی بۆكراو، كە پێشتر ئاماژە بەوە كرابوو كە سندوقی ئاوارەكانی موسڵ زۆرترین ساختەكاری تیاكراوەو لە سندوقێكی ئاوارەكان 500 كەس مافی دەنگدانی هەبوو، 600 كەس دەنگی دابوو لەو سندوقەدا واتا بەرێژەی 120%.  

(درەو میدیا): گۆرانبێژێكی بەریتانیی سكاڵایەكی لە دادگا لە تۆڕی " بی بی سی " بەریتانی بردەوە و تۆڕەكەش خۆی هەواڵەكە بڵاودەكاتەوە. بە گوێرەی هەواڵێكی كە سایتی " بی بی سی" بڵاویكردوەتەوە، گۆرانیبێژی بەناوبانگی بەریتانیی " سێر كلیف ریچارد"  سكاڵایەكی بردوەتەوە كە لە دادگا لەسەر تۆڕی بی بی سی لەسەر پرسی پێشێلكردنی تایبەتمەندیی تۆماریكردووە، بەهۆی رووماڵكردنی هەواڵی هەڵكوتانە سەر ماڵەكەی لەلایەن پۆلیسەوە. دادوەری دادگای باڵای بەریتانیا بڕیاریدا ریچارد سەرەتا بە بڕی 201 هەزار پاوەن قەرەبووبكرێتەوە. ریچارد رایگەیاند رووماڵكردنی بی بی سی بۆ هەڵكوتانە سەر ماڵەكەی لەلایەن پۆلیسەوە لە ساڵی 2014 بە تۆمەتی دەنگۆی دەستدرێژیكردنە سەر منداڵێك " پێشێلكارییەكی ئاشكرا"ی تایبەتمەندیی بوو. گۆرانبێژی بەناوبانگی بەریتانی سێر كلیف ریچاردی تەمەن 77 ساڵ دوای بڵاوكردنەوەی راپۆرتێك لەسەر هەڵكوتانەسەر ماڵەكەی لەلایەن پۆلیسی ساوس وێركشایەەرەوە  لە ئابی 2014دا رێوشوێنی یاسایی لە دژی بی بی سی گرتەبەر. پۆلیس لەو كاتەدا لێكۆڵینەوەی دەربارەی بانگەشەی پیاوپێك كە دەیوت ساڵی 1985 و كاتێك منداڵ بووە لەلایەن سێر كلیفەوە دەستدرێژی سێكسی كراوەتە سەر، بەڵام ریچار لەو هەڵمەتەی پۆلیسدا دەستگیرنەكرا و هیچ تۆمەتێكیشی ئاراستەنەكرا.                                     بەڕێوەبەری هەواڵ لە بی بی سی فران ئەنزۆرت تۆڕی بی بی سیش رایگەیاند رۆژنامەنووسان بە نیازپاكییەوە رەفتاریان كردووە و بیرلەوەدەكەنەوە داوای پێداچوونەوە بە بڕیارەكەی دادگا بكەن. لە دەرەوەی دادگای باڵاش لە لەندەنی پایتەختی بەریتانیان بەڕێوەبەری هەواڵ لە بی بی سی فران ئەنزۆرت داوای لێبوردنی لە سێر كلیف كردوو وتی:" ئەگەر تەماشای دواوە بكەین، كۆمەڵێك شت هەبوون كە پێویست بوو بە شێوەیكی جیاواز ئەنجامیبدەین". بەڵام بەڕێوەبەری هەواڵی بی بی سی ئاماژەیبەوەشدا كە كەیسەكە " وەرچەرخانێكی گەورە" یە دژی ئازادی رۆژنامەوانی و " بنەمای گرنگی" تایبەت بە مافی جەماوەر بۆ دەستكەوتنی زانیاری لەسەر مەحەكە. لە هۆڵی دادگا و لەكاتی راگەیاندنی بڕیارەكەیدا دادوەری دادگاكە وتی  بی یی سی مافی تایبەتیی سێر كلیفی بە شێوەیەكی ئاشكرا پێشێلكردووە. پارێزەری بی بی سیسش رایگەیاند راپۆرتەكەی چەند گرتەیەكی تێدایە و بە هێلیكام وێنەگیراوە، بە گوێرەی ئازادی رادەربڕین و رۆژنامەوانیی ئەنجامدراوە و لە وەڵامیشدا دادوەر وتی هەر گومانلێكراوێك لە كە پۆلیسی لێكۆڵینەوەی لەگەڵدا دەكات پێشبینی سنورێكی دیاریكراو لە تایبەتمەندیی دەكات. دادوەری باڵای بەریتانیا بڕیاریدا  سێر كلیف بە بڕی 190 هەزار پاوەن قەرەبووبكرێتەوە لەگەڵ 20 هەزار پاوەنی تر بەهۆی ئەو زیانەی لێیكەتووە بەهۆی چیرۆكی بی بی سی تایبەت بە هەڵكوتانەسەر سار ماڵی ئەو گۆرانیبێژی بەناوبانگە بۆ كێبركێكردن لەسەر بەدەستهێنانی خەڵاتێكی رۆژنامەوانیی. هەروەها دادگا بی بی سی پابەنكرد بەوەی 65% بڕی ئەو 190 هەزار پاوەنە بدات و پۆلیسی ساوش یۆركشایەریش كە پرۆسەی هەڵكوتانە سەر ماڵەكەی سێر كلیفی ئەنجامداوە 35 %ی بدات. لە ماوەی رابردووشدا دوای تۆماركردنی سكاڵا لەسەریان پۆلیسی ساوس یۆركشایەر رەزامەندی دەربڕی  بڕی 400 هەزار پاوەن وەك قەرەبوو بداتە ئەو گۆرانیبێژە. لە دادگاش سێر كلیف لە لێدوانێكیدا بۆ بی بی سی وتی كە " زۆر دڵخۆشە" بە بڕیاری دادگا و ئەوە هەواڵێكی زۆر خۆشە و هەوادارانیشی لە دەرەوەی دادگا لەگەڵ بیستنی بڕیاری دادگا گۆرانیی " پیرۆزە"ی بەناوبانگی سێر كلیفان چڕی. .                                                    هەوادارانی سێر کلیف  لە دەرەوەی دادگا    

راپۆرتی: نامیق رەسوڵ سەرۆك كۆماری عێراق بە مەرسومێكی سەرۆكایەتی كۆمار، هەر 328 ئەندامەكەی خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق خانەنشیندەكات و ئەنجومەنی نوێنەرانیش پێش كۆتاییهاتنی وادەی یاسایی خولەكەی بە نهێنی و بێ‌ ئاگاداریی رای گشتی و میدیا و نێوەندە رۆژنامەوانییەكان پرۆژە یاساییەكی تایبەت بە ئیمتیازات و خانەنیشنی ئەندامەكانی پەسەندكردووە. ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کە چەندین فراكسیۆن و كوتلەی جیاوازی تێدایە كە لەسەر زۆربەی پرۆژە یاسا و كارەكانی ئەنجومەنەكە ناكۆك بوون و ناكۆكی توندیان هەبووە و بەهۆی رێككەنەكەوتنیان چەندین پرۆژە یاسای گرنگ پەسەندنەكراون، بەڵام بەردەوام هەر 328 پەرلەمانتاری هەموو فراكسیۆنەكان لەسەر ئەو پرۆژە یاسایانەی كە تایبەت بوون موچە و ئیمتیازات و شایستە داراییەكانیان هیچ ناكۆكییەكیان نەبووە و بەبێ‌ كێشە و گرفت ئەو پرۆژە یاسایانەیان تێپەڕاندووە و تەنەتات لە كاتی ئامادەكردن و گفتوگۆكردن و پەسەندكردنی یاسای ژمارە 13دا هیچ پەرلەمانتارێك زانیاری بە میدیاكان نەداوە و بە نهێنی یاساكە پەسەندكراوە. مەرسومی ژمارە 49ی سەرۆكایەتی كۆمار فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق رۆژی شانزەی تەمموز مەرسومی ژمارە ( 49) ی تایبەت بە خانەنشینی ئەندامانی خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەرانی دەركردووە كە ئەمە دەقەكەیەتی: پاڵپشت بە حكومەكانی هەردوو مادەی (73 / حەوتەم)ی دەستور و ( 13/ یەكەم یاسای ژمارە (13) ئەنجومەنی نوێنەرانی ساڵی 2018 ئەمەی خواردەوەمان داڕشت: یەكەم: بەڕێزان ئەندامانی خولی سێیەمی ئەنجومەنی نوێنەران كە لە لیستی هاوپێچدا ناویان هاتووە و بە زنجیرەی ( 1- ئیبتیسام هاشم عەبدولحسێن ) دەستپێدەكات و بە زنجیرەی ( 328- ئارێز عەبدوڵا ئەحمەد مەحمود ) كۆتایی دێت خانەنشین دەكرێن. دووەم: پێویستە لەسەر سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران و وەزیری دارایی ئەم مەرسومە جێبەجێبكەن. سێیەم: ئەم مەرسومە لە 1/7/2018ەوە جێبەجێدەكرێت و لە رۆژنامەی رەسمیدا بڵاودەكرێتەوە. یاسا نهێنییەكەی پەرلەمان " یاسایەكی نوێ تایبەت بە ئیمتیازاتی پەرلەمانتاران چەند مانگێك لەمەوبەر پەسەندكراوە، بەڵام لە رۆژنامەی رەسمیدا بڵاوناكرێتەوە تا رۆژی 16ی تەمموزی 2018 واتە دوای چەند مانگێك لە پەسەندكردنی كە پەسەندكردنی لەهیچ میدیایەك و ناوەندێكدا بڵاوناكرێتەوە". ئەمە وتەی تارق حەرب پارێزەر و شارەزانی یاسایی عێراقە كە لە پەیجی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك بڵاویكردوەتەوە. حەرب نوسیوێتی:" رۆژی 16ی تەمموزی 2018 رۆژنامەی رەسمی " وەقائعی عێراقی" ژمارە 4499 یاسای نوێی ئەنجومەنی نوێنەرانی ژمارە 13ی ساڵی 2018ی بڵاوكردوەتەوە، كە یاسایەكە نە لە كاتی ئامادەكردنی و نە لەكاتی گفتوگۆكردنی و تێپەڕاندنی و پەسەندكردنی هیچ شتێكی لەبارەیەوە باس نەكراوە، پرۆژەكە هەمووی نهێنی بووە." حەرب ئاشكراشیكردووە كە ئەنجومەنی نوێنەران پێش كۆتاییهاتنی وادەی یاسایی وادەی دەركردنی یاساكەی لە خشتەی كارەكانانیدا دانەناوە و وادەی دەركردنی بڕیارەكەشی لەو كاتەدا دیارینەكردووە كە ئەنجومەن پێش هەڵبژاردنەكان كۆبوونەوەی تێدا دەكرد، بەڵكو مێژووی دەركردنی یاسای ژمارە ( 73)ی بە رۆژی 1/7/2018  واتە دوای تەواوبوونی كاری ئەنجومەن و ئەنجامدانی هەڵبژاردنی بۆدانەوە و ئەوەش هیچ كاریگەرییی نەكردوەتە پەر پەرلەمانتاراتی خولەكە كە ئەم یاسایە ئیمتیازاتی زۆریان پێدەبەخشێت. رۆژنامەی وەقائیعی عێراقی ژمارە  4499 لە سایتی رەسمی وەزارەتی دادی عێراقدا بڵاوكراوەتەوە و ئاماژەبەوەدراوە كەو لە رۆژنامەكەدا یاسای ژمارە 13ی ساڵی 2018ی ئەنجومەنی نوێنەران لە رۆژنامەكەدا بڵاوكراوەتەوە بەڵام لە نێو سایتەكەدا دەقی پرۆژە یاساكەی تێدا دانەنراوە و ئاماژە بەوەدراوە كە ئەوانەی خوازیارن ئەو رۆژنامەیان دەستبكەوێت، ئەوا پێویستە لە ناوچەی  ساڵحیە/ شەقامی حەیفای بەغدای پایتەخت سەردانی نوسینگەی رۆژنامەكە بكەن و ببنە هاوبەش بۆئەوەی رۆژنامەكەیان دەستبكەوێت. ئیمتیازەكانی پەرلەمانتاران چین؟ تارق حەرب پسپۆر و شارەزای یاسایی لە نوسینكەیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك ئاماژەی بەبەشێك لەوە كردووە و دەڵێت لەمادەی 15ی یاساكەدا بڕیاردراوە كە خزمەتی ئەندامی پەرلەمان بكرێتە 15 ساڵ بەبێ‌ رەچاوكردنی ماوەی خزمەتی، كە بەوتەی حەرب ئەوە پێچەوانەی یاسای خانەنشینییە كە مەرجی دانەوە بۆ وەرگرتنی موچەی خانەنشینی دەبێت 15 ساڵی خزمەتی فیعلی هەبێت. هەروەها ئەم مادەیەی یاساكە پێچەوانەی حكومەكانی یاسای خانەنشیینە كە جەختلەوەدەكاتەوە ئەو كەسەی مافی خانەنشینی  دەبێت تەمەنی لە 50 ساڵ كەمتر نەبێت لەكاتی خانەنشینیدا، لەكاتێكدا یاسا نوێكەی پەرلەمان بڕیاریداوە موچەی خانەنیشنی تەواوەتی بۆ پەرلەمانتار خەرجبكرێت ئەگەر نەشگەشتبێتە تەمەنی 50 ساڵی. حەرب لە بەشێكی تری نوسینەكەیدا رەخنەی لە مادەیەكی تری یاساكە گرتووە كە مادەی هەشت و تێیدا بڕیاردراوە كە پەرلەمانتار خۆی ئارەزوومەندانە بڕیاردەدات بگەڕێتەوە سەر پیشەكەی پێشووتری، ئەوەش پێچەوانەی بنەمای گشتییەكە كە بۆ گەڕانەوە بۆسەر كاری پێشوو مەرجی بوونی پلەی وەزیفی و تەرخانكردنی پارەی داناوە و پەرلەمانتار، بەم یاسا نوێیە دەتوانێت بگەڕێتەوە سەر كاری پێشووی، هەتا ئەگەر پلەی وەزیری و پارەی دیاریكراویش نەبێت. هەروەها بەوتەی ئەو شارەزا یاساییەی عێراق، مادەی 15ی یاسای نوێی ئەنجومەنی نوێنەران پێچەوانەی بنەمای گشتی پەرلەمانەكان، مافی ئەوەی بە پەرلەمانتار داوە نوسراوی رەسمی ئاراستەی هەموو لایەنەكانی دەوڵەت بكات، كە بە گوێرەی بنەماكان ئەو نوسراوانە دەبێت لە رێگەی نوسینگەی سەرۆكایەتی ئەنجومەنی نوێنەرانەوە بن، نەك هەر پەلەمانتارێك نوسینگەی هەبێت و نوسراو ئاراستە بكات. حەرب لە كۆتایی نوسینەكەیدا ئاماژەی بەوەداوە كە پەرلەمانی عێراق بەم هەنگاوەی دەسەڵاتەكانی بەشێوەیەكی زۆر فراوانكردووە و پێویستە لەسەر سەرۆكایەتی وەزیران و لایەنە پەیوەندیدارەكان لە دادگای فیدراڵی سكاڵا بۆ پوچەڵكردنەوەی حوكمە داراییەكانی ئەم یاسایە تۆماربكەن، لەبەرئەوەی بیروڕای حكومەت لەسەر ئەو حوكمانە وەرنەگیراوە و ئەنجومەنی وەزیرانیش یاساكەی ئامادەنەكردووە.

درەو میدیا: " ئەو ئۆپەراسیۆنەی كە دژی چەكدارانی داعش لە چیای قەرەچوغی مەخمور ئەنجامماندا، زۆر نزیك بوو لە گارگەی چیمەنتۆكەی سیروان بارزانی و ئەو چەكدارانە مەترسیان بۆسەر ئەو كارگەیە درووست كردبوو، بۆیە ئەو ئۆپەراسیۆنەمان ئەنجامداو تیایدا شەش پێشمەرگە شەهید بوون" ئەمە وتەی پێشمەرەگەیەكی بەشداربووی ئەو ئۆپەراسیۆنەیە كە رۆژی یەكشەممە 15/7/2018 لە چیای قەرەچۆغ دژ بە چەكدارانی داعش ئەنجامدراو تیایدا 14 چەكداری داعش كوژران و شەش پێشمەرگەش شەهید بوون. بەپێی بەدواداچوونەكانی درەو میدیا ئەو ناوچەیەی ئۆپەراسیۆنەكەی تیادا ئەنجامدراوە بە نزیكەی یەك كیلۆمەتر لە كارگەی چیمەنتۆكەی سیروان بارزانیەوە دوورە كە دەكەوێتە گوندی دارخورمای چیای قەرەچوغ، ئەو چەكدارانەی داعش كەلەو ناوچەیە خۆیان حەشاردابوو مەترسیان لەسەر ئەو كارگەیە درووست كردووەو رێگریان لە كاركردنی كردووە.   ئەگەرچی لە كاتی ئۆپەراسیۆنەكەدا سیروان بارزانی فەرماندەی میحوەری گوێر - مەخموری هێزی پێشمەرگەی كوردستان خاوەنی كارگەی چیمەنتۆكەو بەرپرسی كۆرەك تیلیكۆم رایگەیاند:  ئەو شوێنانەی كە چەكدارانی داعش نزیكن لە سنورەكانی هەرێمەوە بۆیان دەچین و ئۆپەراسیۆنیان لە دژ دەكەین، رێگە نادەین ئەوان لە نزیكەوە دابمەزرێن و هێرش بكەن و مەترسی درووست بكەن. بەڵام بەپێی زانیاریەكانی درەو میدیا، ئەگەر ئامانجی ئۆپەراسیۆنەكە لەناوبردنی چەكدارانی داعش بووبێت، ئەوا بەشێك لە ئامانجی ئۆپەراسیۆنەكە دوورخستنەوەی مەترسی داعش بووە لەو كارگە چیمەنتۆیە، بەڵام شەش پێشمەرگە شەهید بوون و ژمارەكیش برینداربوون.  پێشتر رەشاد گەڵاڵی بەرپرسی كۆمیتەی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە مەخمور رایگەیاندبوو لە هێرشی 1ی تەموزی رابردووی هێزەكانی ئەمریكا كە پێنج چەكداری داعش لە چیای قەرەچوغ كوژران، ئەو هێرشە لە نزیك كارگەی چیمەنتۆكە بووە كە نزیكە لە گوندی دارخورما لە چیای قەرەچوغ، ئەو چەكدارانە لە یاسا هەڵهاتوون و خۆیان حەشاردابوو بەڵام  هیچ جموجوڵێكی سەربازیان نەبووە.   گوندی دارخورما گوندێكی كوردی سەربە ناحیەی دیبەگەی قەزای مەخموری پارێزگای هەولێرە، لە چیای قەرەچوغەو كارگەی چیمەنتۆی لە نزیك درووستكراوەو دەوترێت خاوەنەكەی سیروان بارزانیە.   

(درەو میدیا): سایتی " تایمز لایف" رایگەیاند ئەدۆڵف هیتلەر سەركردەی ئەڵمانیای نازی ساڵی 1945 لە بەرلین مردووە، ئەوەش بە گوێرەی توێژینەوەی چەند توێژەرێكی فەرەنسی كە چەند بەشێك لە ددانی هیتلەریان دەستكەوتووە. پرۆفیسۆر فیلیپ شارلی لەو بارەیەوە جەختیكردەوە ئەو توێژینەوەیەی كە لەسەر ددانی هیتلەر كراوە سەلماندویەتی ساڵی 1945 خۆی كوشتووە و وتیشی:" ئیتر لە ئێستاوە هیچ گومانیك دەربارەی ئەوە نییە". راشیگەیاند لە ماوەی نێوان ئازار و حوزەیرانی 2017دا رێگە بە تیمێكی لە توێژەران دراوە بۆ یەكەمجار لە ساڵی 1946ەوە ئێسكی هیتلەر بپشكنن. رونیشیكردەوە:" ئێستا دەتوانین هەموو گریمانانەی باس لە هیتلەر دەكەن وەلابنێین، بە تایبەتی ئەوەی باس لە هەڵاتنی بۆ ئەرژەنتین دەكات لە ژێردەریاییەكدا و خۆحەشاردانی لە بنكەیەكی ئاسمانی ئەو وڵاتە". ئەو پرۆفیسۆرە  فەرەنسییە وتیشی تیمەكەیان لە پشكنینی ددانی هیلتەردا هیچ شوێنەوارێكی گۆشتیان نەدۆزیوەتەوە و ئەوەش دەیسەلمێنێت كە ئەو دیكتاتۆرە  گۆشتخۆر نەبووە. شارلی لەگەڵ چوار زانای تردا توێژینەوەكەیان لەسەر هیتلەر كردووە  لە " گۆڤاری ئەوروپا بۆ پزیشكی هەناویی" بڵاویانكردوەتەوە دوانیویشیانە تەماشای ئێسكی كەللەسەری هیتلەر بكەن و كونێكیان لە بەشی لای چەپیدا بینوە و ئەوەش دەیسەلمێنێت كە لە هیتلەر فیشەكێكی لەسەری داوە و خۆی كوشتووە.

( درەو میدیا): ئیقباڵ مورادی، چالاکوانی سیاسیی ڕۆژهەڵاتی کوردستان، لە سنوری شارۆچکەی پێنجوێن تیرۆرکرا و تەرمەکەی دۆزرایەوە. بە گوێرەی هەواڵێكی " رۆژنیوز" بەرەبەیانی ئەمڕۆ چوارشەممە تەرمی ئیقبال مورادی لە سنوری شارۆچکەی پێنجوێنی سەربە پارێزگای سلێمانی دۆزراوەتەوە. بەپێی ئەو زانیارییانەی بە دەست ئاژانسی هەواڵی فورات گەیشتوون، ئێقباڵ مورادی لەلایەن کەسانێکەوە لە پێنجوێن رفێنرابوو. دوای چەند کاتژمێرێک لە رفاندنەکەی لە نزیک کاتژمێر ٢٣:٣٠ لە چەمی ئاڵیاوای پێنجوێن تەرمەکەی دۆزراوەتەوە. بە وتەی ئەو کەسانەی تەرمەکەی ئەو چالاکوانەیان بینیوە، شوێنەواری ٣ گولـلە بە جەستەیەوە بووە. ئیقبال مورادی، چالاکوانی سیاسیی و ئەندامی کۆمەڵەی مافی مرۆڤی کوردستانە و خەڵکی ڕۆژهەڵاتی کوردستانە، بەڵام بەهۆی فشارەکانی ئێرانەوە، ماوەی چەند ساڵێکە لە شارۆچکەی پێنجوێن نیشەجێ بووە و باوکی زانیاری مورادی و مامی لوقمانی مورادییە، کە دوو گیراویی سیاسیی کوردن لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان و سزای لە سێدارەدانیان بەسەردا سەپێندراوە.    

(درەو میدیا): " پارتی لە سلێمانی هێزی سێیەمە چونكە لە ئەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكاندا لەدوای بزوتنەوەی گۆڕان كە ( 6220 ) دەنگ و یەكێتی ( 5495 ) دەنگی بەدەستهێناوەو پارتی 3001 دەنگی بەدەستهێناوەو نەوەی نوێ 3000 دەنگ و كۆمەڵ 2420 دەنگ و  هاوپەیمانی 1836 دەنگ و یەكگرتوو 1716 دەنگ و دەنگیان بەدەستهێناوە" ئەمە وتەی ئەدهەم بارزانی سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی پارتیە لە سلێمانی كە لە پەیامی ماڵئاواییدا ئاماژەی بۆكردووە. ئەدهەم بارزانی لەو پەیامەیدا بە چەند خشتەیەك ئەنجامی دەستی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی خستوەتەروو"  لە كۆی 62 سندوقی جیاكراوە لە پارێزگای سلێمانی، پارتی بە ئەژماری دەستی 1804 دەنگی بەدەستهێناوە، بەڵام بە ئەلكترۆنی 1136 دەنگی بۆ ئەژماركراوە واتا تەنها لەو 62 سندوقە 668 دەنگی پارتی كەمكراوەتەوە، ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژمار بكرێت چی ڕوو ئەدات .؟؟"  ئەدهەم بارزانی زۆر بەروونی ئاماژە بەوە دەكات" ڕووە ڕاستەقینەكەی ئەم دڵنیابوونەی ئێمە لە ڕۆژانی ( ٩ و ١٠-٧-٢٠١٨ ) لە كاتی هەژماركردنی دەنگەكان ( بەدەستی) لەم سنورە بە ڕوون و ئاشكرا دیاركەوت كە لە نیوە زیاتری دەنگی پارتی لەم سنورە كەمكراوەتەو‌ە لە ڕێگای ئەلیكترۆنییەوە ، و پارتی لە سەرووی (١٠٠٠٠٠) سەد هەزارەوە دەنگی بەدەست هێناوە"  ئەدهەم بارزانی چەند نمونەیەك دەهێنێتەوە"  لە قوتابخانەی ( سەیدسادق) لە قەزای سەیدسادق لە بنكەی ژمارە (١٢٨١٠١) لە ویستگەی ژمارە (٤) بە ئەلیكترۆنی (٩) دەنگ بۆ پارتی هەژمار كراوە، بەڵام لە هەژماركردنەوەی دەستی دەنگەكاندا پارتی لەو سندوقە (٧٤) دەنگی بدەستهێناوە، ئەم كەمكردنەوە عەمدیە دەربڕی ئەو غەدرەیە لە دەنگی پارتییەكان كرا لەم سنورە و دەیان وێستگەی دیكەش ئامارەكانیان لەبەردەستە كە هەمووی بە ڕێژەیەكی زۆر بەرچاو دەنگی پارتی واتە لیستی (١٨٤) ی تێدا كەمكراوەتەوە، ئەم ئەنجامە لە كۆی (٦٢) سندوقە بەدەست هاتووە و ئەگەر (٣١٨٧) سندوقەكەی تر هەژماربكرێن چی ڕوو ئەدات ؟ "   ئەدهەم بارزانی لە پەیجی رەسمی خۆی بە چەند خشتەیەك رونیكردوەتەوە  https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=1762737463773588&id=151159734931377  

(درەو میدیا): عەبدوڵای كوێخا موبارەك ئەندامی جڤاتی نیشتمانی و باژێروانی مەكۆی چەمچەماڵی بزوتنەوەی گۆڕان،  نامەی دەست لەكاركێشانەوەی خستوەتە بەردەم ڕێكخەری گشتی و جڤاتی نیشتمانی گۆڕان. لە نامەكەدا كە "درەو میدیا" لە سەرچاوەیەكی تایبەتەوە دەستی كەوتووە و بەرواری 14/7/2018 ی بەسەرەوەیە رایگەیاندووە" " ئەمویست بەتەواوی دەست لەگۆڕان هەڵبگرم، چونكە ئیوە بێباكن لەوەی گۆڕان بەرەو چی هەڵدێرێك دەڕوات, بێباكن لەهەوڵ و قوربانیدانی سەدان هەزار گۆرانخواز بۆ سەرخستنی گۆڕان تەنانەت بێباكن لە فرمێسك ڕشتن و داواكاری ئێستای جەماوەر و دۆستاننی گۆڕانیش بۆ چارسەر كردنی ئەم دۆخەی ناوخۆی گۆڕان، بەڵام بەهۆی داواكاری زۆرێك لەهەڵسوڕاوان و گۆڕانخوازان و پشتیوانانی گۆڕان بۆمانەوەم لەگەڵ بزوتنەوەكە نەمتوانی داواكاریەكەیان ڕەت بكەمەوە، بۆیە وەك باژێورانی مەكۆی چەمچەماڵ و ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان دەست لەكار دەكێشمەوەو تەنها وەك گۆڕانخوازێك دەمێنمەوە" دەقی نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەی عەبدوڵای كوێخا موبارەك

 راپۆرتی شیكاری / محەمەد رەئوف  " لە ئۆپەراسیۆنێكی هاوبەشی هێزەكانی پێشمەرگە و هاوپەیمانان لە 15/7/2018 لە چیای قەرەچووغی سنووری مەخموور شەش پێشمەرگە شەهیدبوون" ئەمە دوایین قوربانی هێزەكانی پێشمەرگەیە لە شەڕی دژ بە داعش كە لە نێوان 10ی حزەیرانی 2014 تا 16ی ئۆكتۆبەری 2018 هێزی پێشمەرگەی كوردستان ( 1824 شەهید و زیاتر لە 10 هەزار بریندارو 62 ون بووی هەیە). لە ئێستادا جموجوڵی داعش لە ناوچە جێناكۆكەكان بەتەواوی هەستی پێدەكرێت و رۆژ لەدوای رۆژیش هێرش و پەلامارەكانیان لە باشوری كەركوك و مەخمور و دوزخورماتوو ناوچەكانی دیالە زیاتر دەبێت.كە رەنگە دەرئەنجامەكانی ئەو سەرهەڵدانەوەیەی داعش، بەپرسانی بەغداد ناچار بكات بە گەڕاندنەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە.  دەركەوتن و هەستانەوەی داعش لەو ناوچانە بۆ چەند هۆكارێك دەگەڕێتەوە لەوانە:. یەكەم/ پاكنەكردنەوەی تەواوەتی ئەو ناوچە لە چەكدارانی داعش لە ساتی ئازادكردنی حەوجەو ناوچە دوورە دەستەكانی دەرەوەی شارەكان و بەشێكی زۆری چەكدارانی داعش چونە ناوچە چۆڵەكان دووەم/ نەبوونی خزمەتگوزاریەكان سەرهەڵدانی ناڕەزاییەتیەكان لە حكومەت و  بەتایبەتیش لەدوای رزگاركردنی ئەو ناوچانە تا ئەمرۆِش بە وێرانی ماونەتەوە. سێیەم/ ناكۆكی لە بەرێوەبەردنی ئەو ناوچانەو نەبوونی هەماهەنگی و ناكۆكی لە نێوان پێشمەرگەو سوپای عێراق. چوارەم/ بوونی حەشدی شەعبی و هێزە شیعیەكان لەو ناوچانە، ناكۆكی تائیفی بەتایبەت ئەو ناوچانە زۆرینەی سونە مەزهەبن و هەست بە چەوسانەوە دەكەن بەدەستی هێزو گروپە شیعیەكان. پێنجەم/ سەرهەڵدانی خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكانی باشورو كشانەوەی بەشێك لە هێزەكانی ئەو ناوچانە بۆ باشور. بۆیە ئەگەرەكانی سەرهەڵدانەوەی داعش لە ناوچەكە زۆرە، ئەم بارودۆخەی عێراق لە رووی نەبوونی خزمەتگوزاری و قەیرانی سیاسی دوای هەڵبژاردنی 12ی ئایار، ژینگەیەكی لەباری بۆ سەرهەڵدانەوەی داعش درووستكردووە، كە رۆژێ لە نزیك خانەقین و رۆژێك لە جەبارەو قەرەتەپەو رۆژێك لە خواروی دووزخورماتوو رۆژێك لە حەویجەو باشوری كەركوك و رۆژێكیش لە چیاكانی مەخمور سەردەردەهێنن. داعش پێشمەرگە بەرەو ناوچە جێناكۆكەكان كێش دەكات لەدوای ریفراندۆم و روداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە هێزی پێشمەرگە لە ناوچە جێناكۆكەكان نەمان و لەجێی ئەوان سوپای عێراق و گروپە شیعەكانی حەشدی شەعبی لەو ناوچانەدا بڵاوكرانەوە، كە لە ماوەی 9 مانگی رابردوودا ئەو هێزانە نەیانتوانیوە ئەمنیەتی ئەو ناوچانە بپارێزن، سەرەرای ئەوەی لەرووی خزمەتگوزاریشەوە لەو پەری خراپیدابوون، هەوڵی زۆردرا بۆ ئەوەی هێزی پێشمەرگە بۆ ئەو ناوچانە بگەڕێنرێنەوە، بەڵام بەهۆی ململانێی سیاسیەوە ئەو هەنگاوە نەنرا. لە ماوەی نێوان 2014 بۆ 2017 هێزی پێشمەرگە لەو ناوچانە زیاتر لە 1800 شەهید و 10 هەزار برینداری دا، بەڵام رێگەیان پێنەدرا بگەڕێنەوە ئەو ناوچانە لەبەر ئەوەی ئەو ناوچانە لە "دەستوری عێراقدا بە ناوچەی جێناكۆك ناودەبرێن و چارەسەرەكەشی لە مادەی 140 ی دەستوردا هاتووە"  بەڵام لە ئێستاداو بەهۆی خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكانی باشوری عێراق و قەیرانی سیاسی لە عێراق بەهۆی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانەوەو خراپی دۆخی ئەمنی و گوزەرانی ئەو ناوچانە، ئەگەری سەرهەڵدانەوەی داعش زۆرە، بۆیە چاوەڕەوان دەكرێت بەهۆی فشاری بەردەوامی هاوپەیمانانیشەوە، حكومەتی عێراق ناچار بێت، بۆ پاراستنی ئەمنیەتی ئەو ناوچانە پەنا بۆ هێزی پێشمەرگە بەرێت و هێزی پێشمەرگە بگەرێتەوە ئەو ناوچانە، كە پێشتر بە درێژایی هەزارو 50 كیلۆمەتر ئەو ناوچانە لەژێر كۆنترۆڵی هێزی پێشمەرگەدا بووە.    یەكەم/ داعش چۆن دامەزرا رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام، كەلە ساڵی 2013 دامەزراوە، رەگو رێشەی لە چەند رێكخراوێكی توندرەوەوە سەرچاوەی گرتووەو لەدوای روخانی رژێمی بەعس لە نیسانی 2003 و هەڵوەشاندنەوەی سوپای عێراق، گروپە توندڕەوەكان سودیان لەو بۆشاییە ئەمنیە و رووبەرووبونەوەی ئەمریكا وەك داگیركەر بینی، لە سەرەتای ساڵی 2004 رێكخراوێك بەناوی تەوحید و جیهات لە عێراق دامەزراوە و چەندین كردەوەی توندووتیژی ئەنجامدا، بەڵام ئەم رێكخراوە لە ئۆكتۆبەری 2004 ناوی خۆی بۆ‌ "تەنزیمی قیادەی جیهاد لە بیلادی ڕافیدەین" گۆڕی كە بە باڵی عیراقی ئەلقاعیدە ناسرا. دواتر ئەم رێكخراوە لە 15‪/‬10‪/‬2006  خۆی بە ناوی (دەوڵەتی عێراقی ئیسلامی) ناساند، لە كۆمەڵێك رێكخراو پێكهاتووە. دیارترینیان(رێكخراوی قاعیدە لە وڵاتی رافیدەین)، كە ئەبو موسعەب زەرقاوی رابەرایەتیی دەكرد، هەروەها (ئەنجومەنی شوورای موجاهیدین لە عێراق) و (جوند ئەلسەحابە)، كە ئەم رێكخراوە بەعقوبەی بۆ خۆی كردووەتە پایتەختی دەوڵەتی عێراق و ئەبو عومەری بەغدادیی كردووەتە ئەمیری خۆی،  بەڵام ئەبو موسعەب زەرقاوی لە 7ی تەمموزی 2006، لە دووری هەشت كیلۆمەتر لە باكووری شاری بەعقوبە بە دەستی سوپای ئەمریكا ‌كوژرا، سەرۆكایەتی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق لەلایەن ئەبو عومەر بەغدادی و ئەبو حەمزە موهاجر (ئەبو ئەیوب میسری)ەوە بەڕێوە دەبرا. ئەبو عومەر و ئەبو حەمزە لە ساڵی 2010 و لە هێرشێكی هاوبەشی سوپای عیراق و هێزەكانی ئەمریكا لە بەغداد ‌كوژران، دوای كوژرانی ئەوان ئەبوبەكر بەغدادی بە ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق هەڵبژێردرا, (ئەبو بەكری بەغدادی ناوی تەواوی ئیبراهیم عەواد ئیبراهیم بەدریەو خەڵكی شاری سامەڕای سەربە پارێزگای سەلاحەدینە، ئەبو بەكری بەغدادی ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق وشام هەڵگری بروانامەی بەكالۆریۆس وماستەرو دكتۆرایە لە زانكۆی ئیسلامی بەغداد و دكتۆراكەی لە یاسای ئیسلامی هێناوە پێش پەیوەندی كردنی بە قاعیدەوە ئیمامی مزگەوتی ئیمام ئەحمەدی كوڕی حەنبەل بوە لە سامەڕاو بە دكتۆر ئەبو دوعا ناسراو بوە، پێش پەیوەندی كردنی بە قاعیدەوە ئەمیری شەرعی سوپای ئەهلی سوننە وجەماعە بوە كە لەناوچەكانی سامەراو دیالەو سەلاحەدین بەربڵاوبون وپاشتر پەیوەندی كردوە بە مەجلیسی شورای موجاهیدین. لە 2010 دا و ولەدوای كوژرانی ئەبو عومەری بەغدادی وئەبو ئەیوبی میسری وەك ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق دیاری كراو لە ساڵی 2013دا  ناوی دەوڵەتەكەی لە دەوڵەتی ئیسلامی عێراقەوە گۆری بۆ دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق وشام و لە 29/6/2014 بووە خەلیفەی موسلمانان )  لە دوای خۆپیشاندان و شۆرشی هاولاتیان دژی دەسەڵاتی ئەسەد لە 2011دا، ئەو وڵاتە بووە گۆڕەپانی گروپ و رێكخراوە توندرەوەكان دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراقیش بە وردی بەدواداچوونی بۆ رووداوەكانی ناوخۆی سوریا دەكرد. لە دیارترین گروپە توندرەوەكانی سورای كەلە كۆتاییەكانی 2011 دا ( بەرەی نوسرە) لە گۆرەپانەكەدا بوو، بەرەی نوسرە زادەی بیركردنەوە و هەنگاوەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراقە، ئەبو موحەمەد جەولانی وەك ئەمیری بەرەی نوسرە دەستنیشاكرا. گروپێكی چەكداریی بچوكی ئیسلامی لە سوریا و لوبنان بوون و دەوڵەتی ئیسلامییان لە عیراق پێكهێنا. ناوبانگ و گەشەی خێرای بەرەی نوسرە سەركردایەتی دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق نیگەران كرد، هەربۆیە پێشنیازی یەكگرتن كرا بەڵام ئەمیری بەرەی نوسرە رەتی كردەوە، دواتر بەشێكی بەرچاو لە بەرەی نوسرە لایەنگری لە داواكەی ئەمیری دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق دەكەن، دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام (داعش)ی لێدەكەوێتەوە، لە نیسانی 2013دا داعش بە شێوەی فەرمی دادەمەزرێت، لەژێر سەركردایەتی ئەوببەكر بەغدادی هاوكات ئەبوبەكر عومەر قەحتانی وەك ئەمیری داعش لە شام دەستنیشانكرا. سەرەتای كانونی یەكەمی یەكەمی  2014 توندتربوونەوەی ناكۆكییەكانی نێوان سوننەكانی عیراق و حكومەتی مالكی، دەرفەتێكی باشی بۆ داعش رەخساند، دەوڵەتی ئیسلامی لە عیراق و شام كۆنتڕۆڵی فەلوجە و بەشێك لە رومادی كرد و هێزەكانی سوپای عیراقی ناچار بە پاشەكشە كرد. دواتریش سنوری كارە خۆكوژی و تەقینەوەكانی فراونتركردو لە دیارترین كارە تیرۆریستیەكانیشی ( تەقینەوەكانی بەردەم ئاساییشی هەولێر، كوشتنی اەبو خالیدی سوری نوێنەری قاعیدە لە سوریا، تەقینەوەی باڵیۆزی ئێران لە بەیروت، تەقینەوەی بەردەم وەزارەتی دادی عێراق، شكاندنی زیندانی ئەبوغرێب، كوشتن و گوللەبارانكردنی بە سەدان هاوڵاتی مەدەنی )  دووەم/ ئامانجەكانی داعش درووست بوونی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام بۆ بەدیهێنانی چەندین ئامانجە وەك ئەوەی خۆیان ئاماژەی پێدەكەن: 1-    بونیادنانەوەی خەلافەتی ئیسلامی 2-    بەجێگەیاندنی جیهاد لە جیهاندا پێشیان وایە تەنها بە جیهادكردن بەسەر كافراندا سەردەكەون. 3-    رێگری كردن لە درووستكردنی كەنیسەی مەسیحیەكان و روخاندنیان . 4-    درووستكردنی دەوڵەتی ئیسلامی لەسەر هەرزەویەك كە دەستی بەسەردا دەگرن. 5-    جیهادكردن لەگەڵ نزیكترین دوژمن نەك لەگەڵ دوژمنە دورەكاندا پێیان وایە دەسەڵاتدارە موسڵمانەكان دوژمنی نزیكن و سوڤیەت و ئەمریكا لە دوژمنە دورەكانن. 6-     حەلالكردنی دەسەلاتدارە موسڵمانەكان لەگەل هەموو ئەوانەی كە دژایەتی داعش دەكەن. 7-    سەندنی جزیەو لە هەموو ئەو كەمەنەتەوەییە ناموسلمانەكان.  لە گرنگترین فەرمانەكانی دەوڵەتی ئیسلامی لە عێراق و شام كە خۆیان بەرەسمی رایان گەیاندووە : 1-    لەگەڵ بیستنی بانگ دەبێت دەرگای دوكان و كۆگاكان دابخرین و بچن بۆ نوێژی مزگەوت. 2-    70 جەڵد لەو كەسە دەدرێت كە وشەی ( داعش ) بەكار بێنێ، دەبێت بڵێت دەوڵەتی ئیسلامی. 3-    هەموو رازانەوەو جوانكاریەكی ژنان قەدەغەیەو دەبێت جل و بەرگی ئیسلامی بپۆشن كە نیقابە. 4-    نابێت هیچ جلو بەرگێكی ژنان لە دوكان و كۆگاكان دابنرێت.  5-    هەموو دوكانێكی دروونی جلو بەرگی ژنان دادەخرێت ئەگەر پیاو بیبات بەرێوە. 6-    ژنان قەدەغەیە سەردانی پزیشكی پیاو بكەن دەبێت تەنها سەردانی پزیشكی ژنان بكەن. 7-    قەدەغەكردنی لە كێشانی جگەرەو نێرگەلە. 8-    داخستنی سەرتاشخانەكان و قەدەغەكردنی كورتكردنەوەی قژی پیاوان. 9-    قەدەغەكردنی داهێنانی قژی كوران و هەر جۆرە مادەیەك بۆ قژی پیاوان. 10-    رێگریكردن لە هەر میكیاجكردنێكی ژنان ئەگەر لەژێ نیقابیشەوە بێت.   سێیەم/ ژمارەی چەكدارانی داعش لە پێش كەوتنی موسڵ و رەقەو لە دوای فراوانبوونی دەسەلاتی داعش لە عێراق و سوریا ژمارەی چەكدارانی داعش رووی لە زیادبوون كرد، بەپێی ئاماری تەلەفزیۆنی فەرەنسی لە 2015 دا داعش لە عێراق ( 10 هەزار ) چەكدارو لە سوریاش ( 7 هەزار) چەكداری هەبووە واتا كۆی  گشتی ( 17000 ) چەكداری هەبووە، بەڵام لە ئێستادا ئەو ژمارەیە زۆر كەمبۆتەوە. چوارەم/ سنوری دەسەڵاتی داعش ئەگەرچی لە ئێستادا لە عێراق سنوری دیاریكراوی نیە و لە سوریا هەندێك ناوچەی بەدەستەوە ماوە بەڵام پێشتر لە 2017 تا 2017 داعش دەستی گرتبوو بەسەر بەشێك لە خاكی سوریا و عێراق و لە هەوڵیشدابوو بۆ دەستگرتن بەسەر بەشێك لە خاكی وڵاتی لوبناندا. یەكەم/ عێراق لە 10/6/2014 داعش لە هێرشێكدا توانی شاری موسڵ كونترۆڵبكات و هێدی هێدی دەسەڵاتەكانی فراوانكردو دواتر پارێزگای سەلاحەدین و بەشێك لە پارێزگای دیالەو ئەنباری كەوتە ژێر دەست، لە دوای رووداوەكانی شەنگالیش تەواوی پارێزگای نەینەوای كەوتە ژێر دەستی داعش. پارێزگای نەینەوا كە رووبەرەكەی ( 32هەزارو 308 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیەو نزیكەی ( 30 هەزار ) كیلۆمەتری لەژێ دەسەڵاتی داعشدابوو ژمارەی دانیشتوانی نزیكەی ( 3 ملیۆن و 500 هەزار ) كەسە. پارێزگای سەڵاحەدین كە رووبەرەكەی ( 24363 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەوە هەیە جگە لە شاری سامەرا ( 4504 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەو لەدەستی سوپای عێراقدایەو  قەزای دوزخورماتوو كە ( 4019)كیلۆمەتر چوارگۆشەیە لەدەستی هێزی پێشمەرگەدابوو، بەو پێیەش نزیكەی ( 15 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا لەو پارێزگایە لەژێر دەسەلاتی داعش بوو. كە ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی ژێر دەسەلاتی داعش زیاتر لە ( 700 هەزار ) كەس بوو.   سەبارەت بە پارێزگای دیالەش كە روبەرەكەی ( 17685 ) كم2 بەشێك لە ناحێكانی سەعدیەو جەلەولا و عوزیمی ئەو پارێزگایەی لەژێر دەست بوو كە نزیكەی ( 4 هەزار ) كیلۆمەترە و ژمارەی دانیشتوانیشی بە نزیكەی ( 200 هەزار ) كەس ئەژمار دەكرێت .  لە پارێزگای ئەنباریش كە رووبەرەكەی ( 138 هەزارو 500 ) كیلۆمەتر دوجایە  زیاتر لەژێر دەسەلاتی هۆزەكاندایە بەڵام بەشێكی لەژێر كۆنترۆلی داعشدابوو بە نزیكەی ( 20 هەزار كیلۆمەتر)، ژمارەی دانیشتوانی بە نزیكەی ( 150 هەزار ) كەس مەزندە دەكرێت، دواتر تەواوی ئەو پارێزگایەی كەوتە ژێر دەستی داعش. لە پارێزگای كەركوكیش كە ( 9 هەزار و 659) كیلۆمەتر دوجایە  قەزای حەویجەو ناحێكانی رەشاد و ریاز و زابی لەژێر دەستدای داعشدا بوو رووبەرەكەی زیاتر لە ( 4 هەزار ) كیلۆمەترەو ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەش بە ( 400 هەزار ) كەس دادەنرێت . بەو پێیەش كۆی ئەو خاكەی كە لەژێر دەسەڵاتی داعشدا بوو لە عێراق زیاتر لە ( 73 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا كە دەكاتە ( 16.7% ) كۆی خاكی عێراق، كە نزیكەی دوو ئەوەندەی خاكی هەرێمی كوردستانە كە ( 41هەزارو 939 ) كیلۆمەترەو ( 9.7%)ی كۆی خاكی عێراقە.  هاوكات ژمارەی دانیشتوانی ئەو ناوچانەی لەژێر دەسەلاتی داعشدا بوون لە عێراق بە نزیكەی ( 4 ملیۆن و 950 هەزار) كەس مەزەندە دەكرا، كە هێندەی دانیشتوانی هەرێمی كوردستان دەبوو. دووەم/ سوریا  داعش لە پێش  هاتنیان بۆ عێراق دەستیان بەسەر بەشێكی زۆری خاكی سوریای نزیك سنوری عێراق گرتبوو، بەپێی وتەی بەرێوەبەری روانگەی سوری بۆ مافەكانی مرۆڤ داعش لە ( 35% )ی خاكی سوریای لەژێر دەستدابوو، بەو پێیەش كە روبەری گشتی سوریا ( 185 هەزارو 475 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە، بۆیە دەبێت داعش ( 64 هەزار و 916 ) كیلۆمەتر خاكی سوریای لەژێر دەستدا بووبێت.  سنوری دەسەڵاتی داعش لە كە لە باكوری سوریایە لە رۆژ ئاوای سنوری عێراقەوە دەستی پێدەكردو درێژ دەبوەوە بۆ پارێزگای رەقەو دێرزور و بۆ جەرابلوس لە باكوری حەلەب درێژ دەبێتەوە بۆ باكوری ئەدلیب لە سنوری توركیا .  پارێزگای رەقە كە روبەرەكەی ( 19 هەزارو 616 ) كیلۆمەتر چوار گۆشەیەو ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە ( یەك ملیۆن) كەسەو لەژێر دەستی داعدا بووە . پارێزگای دێرزور كە روبەرەكەی ( 33 هەزارو 60 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیە و لە ( 18% ) ی كۆی رووبەرەی سوریایە، ژمارەی دانیشتوانی زیاتر لە ( یەك ملیۆن و 500 هەزار ) كەسە.  بەشێكی زۆری پارێزگای حەلەبیش لەژێر دەستی داعشدا بوو كە رووبەركەی ( 18 هەزارو 482 ) كیلۆمەتر چوارگۆشەیەو كە نزیكەی ( 10 هەزار ) كیلۆمەتری لەژێر كۆنترۆلی داعشدا بوو . ژمارەی دانیشتوانیشی نزیكەی ( 6 ملیۆن كەس دەبێت و نزیكەی ( 2 ملیۆن) ی لەژێر دەستی داعشدابووە. ئەمە سەرەرای چەند ناوچەیەكی دیكە لە شارو پارێزگاكانی دیكەی سوریا لەژێر كۆنترۆلی داعشدابوو، بەو پێیەش رووبەری ژێر كۆنترۆڵی داعش لە سوریا نزیكەی ( 64 هەزار ) كیلۆمەتر چواركۆشەیەو ژمارەی دانیشتوانی ژێر دەسەڵاتی داعش بە ( 5 ملیۆن ) كەس مەزەندە دەكرا. پێنجەم/ سنوری خەلافەتەكەی داعش سنوری دەسەڵاتی داعش لە ناوەراست و باكوری رۆژئاوای عێراقەوە درێژ دەبووە تا رۆژهەڵات و باكوری رۆژئاوای سوریا، كە كۆی روبەری سنوری دەسەڵاتی داعش لە عێراق ( 73 هەزار ) كم2 و لە سوریا ( 64 هەزار ) كم2 دەكاتە ( 137 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا، هاوكات ژمارەی دانیشتوانی سنوری دەسەڵاتی داعش لە عێراق ( 4 ملیۆن و 500 هەزار ) كەس و لە سوریا ( 5 ملیۆن ) كەسە دەكاتە ( 9 ملیۆن و 500 هەزار ) كەس دەبوو . واتا سنوری دەسەڵاتی داعش لە رووی روبەرو ژمارەی دانیشتوانەوە چەندی جار زیاتر بوو  لە كوەیت كە روبەرەكەی ( 17 هەزارو 820 ) كم2 و دانیشتوانەكە ( 3 ملیۆن و 719 هەزار ) كەسە ، وڵاتی قەتەر روبەرەكەی ( 11 هەزارو 437 ) كم2 و دانیشتوانەكەی ( 1 ملیۆن و 853 هەزار ) كەسە، لوبنان روبەرەكەی ( 10 هەزارو 452 ) كم2 و دانیشتوانەكەی نزیكەی ( 5 ملیۆن ) كەسە . بەو پێیەش رووبەری دەسەڵاتی داعش كە  ( 137 هەزار ) كیلۆمەتر دوجا، زیاتر لە ( 12 ) جار لە رووبەری قەتەر زیاتر بووەو ژمارەی دانیشتوانی دەسەڵاتی داعش كە ( 9 ملیۆن و 950 هەزار ) كەسە و ( 5 ) ئەوەندەی ژمارەی دانیشتوانی قەتەرە كە ( 1 ملیۆن و 853 ) كەسە.بەڵام لە ئێستادا  داعش هەموو ئەو روبەرو دەسەڵاتەی لە دەستداوە و دەیەوێت بە سود وەرگرتن لە بارودۆخی خراپی ناوچەكە بەدەستی بهێنێتەوە    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت خۆپیشاندان و ناڕەزایەتی شارەكانی باشوری عێراق تەنیا حكومەتی بەغدادی بەخۆیەوە سەرقاڵنەكردووە، حكومەت و پەرلەمانی كوەیتیشی دوودڵ كردووە. سبەینێ لە بینای پەرلەمانی كوەیت كۆبونەوەیەكی گرنگ لەنێوان پەرلەمانتاران و بەرپرسانی حكومەتی كوەیت بەڕێوەدەچێت بۆ تاوتوێكردنی دۆخی عێراق. مەرزوق غانم سەرۆكی ئەنجومەنی ئوممەی كوەیت (پەرلەمان) رایگەیاند، لە كۆبونەوەكەدا پەرلەمانتاران پرسیار لە بەرپرسانی حكومەت دەكەن سەبارەت بە ئاستی ئامادەكارییەكان بۆ ئەگەری رودانی هەر روداویك لە عێراق. چەند رۆژێكە دەسەڵاتدارانی كوەیت هێزە ئەمنییەكانی وڵاتیان خستوەتە حاڵەتی ئامادەباشییەوە بەهۆی خۆپیشاندان لە شارەكانی باشوری عێراق. دوێنێ شێخ سوباح ئەحمەد سوباح میری كوەیت بە تەلەفۆن لەگەڵ حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق لەبارەی دۆخی عێراق و پەیوەندییەكانی نێوان هەردوو وڵات قسەی كرد. بۆچی كوەیت نیگەرانە لە خۆپیشاندانەكانی عێراق و ترسی هەیە لە تێكچونی بارودۆخی عێراق ؟ كورتەیەكی مێژوویی لەبارەی كوەیتەوە كوەیت وڵاتێكە دەكەوێتە ناوچەی خۆرهەڵاتی ناوەڕاست، بەدیاریكراوی لە گۆشەی باكوری خۆرئاوای ناوچەی كەنداوی عەرەبیدا هەڵكەوتووە، لە باكور و خۆرئاوای كوەیتدا، عێراق  هەیە، لە باشوریشەوە سعودیە هاوسێیەتی. روبەری كوەیت دەگاتە (17.818) كیلۆمەتر چوارگۆشە، بەگوێرەی ئاماری ساڵی 2014 ژمارەی دانیشتوانی كوەیت نزیكەی (4 ملیۆن) كەسە. وشەی كوەیت سەرچاوەكەی دەگەڕێتەوە بۆ زاراوەی "كوت" كە بەزمانی عەرەبی بە واتای "الحصن- القلعە" دێت واتا " پەناگە یاخود قەڵا". شاری كوەیتی پایتەخت لە ساڵی (1613) دروستكراوە، بنەماڵەی (ئال سوباح) كە لقێكن لە هۆزەكانی "العتوب" لەم وڵاتەدا دەسەڵاتیان گرتوەتەدەست. لە سەرەتای دروستبونی ئەم وڵاتەوە، سەرچاوەی بژێوی زۆربەی خەڵكی كوەیت گەڕان بووە بەدوای "مرواری"دا لەناو دەریا، هەروەها ناوچەكەش سەرەرێگای بازرگانی دەریایی نێوان هیند و نیمچە دورگەی عەرەب بووە، ئەمەش وایكردووە كوەیت ببێت بە ناوچەیەكی بازرگانی گرنگ. تاوەكو ساڵی 1946 گەڕان بەدوای مرواریدا سەرچاوەی سەرەكی ئابوری كوەیت بووە، بەڵام لەو ساڵەوە ئیتر سەردەمی نەوت دەستیپێكردو و كوەیت یەكەم باری نەوتی هەناردەی دەرەوە كرد. یەكەم پەیوەندی نێوان عێراق و كوەیت لەسەردەمی دەسەڵاتی عوسمانیدا ئەمارەتی كوەیت بەسەربەخۆیی مایەوە تاوەكو ساڵی 1870، لەو ساڵەدا مەدحەت پاشا والی عوسمانییەكان لە بەغداد نازناوی "قایمقامی" بە حاكمی كوەیت بەخشی و لەڕووی ئیدارییەوە كوەیتی بەستەوە بە ئەمارەتی بەغدادەوە، ئەوكاتە بەسرە بەشێك نەبوو لە ئەمارەتی بەغداد، دەوڵەتێكیش بە ناوی "عێراق" بوونی نەبوو. لە پاڵ ئەم بڕیارەدا بەردەوام دەسەڵاتدارانی عوسمانی بەڵێنیان بە حاكمەكانی كوەیت دەدا سەربەخۆییان بۆ فەراهەم بكەن، لەو سەردەمەدا عوسمانییەكان جگە لە ئاڵا، هیچ ئیدارەیەكی مەدەنی و بنكەی سەربازییان لە كوەیت نەبوو، تەنانەت هیچ كوەیتییەكیش لە سوپای عوسمانیدا سەربازی نەكرد، ئەم دۆخە وەكو خۆی مایەوە تاوەكو سەردەمی دەسەڵاتی شێخ موبارەك سوباح (1896-1915). لەسەردەمی دەسەڵاتی شێخ موبارەك سوباح، كوەیت كەوتە ژێر چاودێری بەریتانیاوە، رۆژی 19ی یۆنیۆ/ حوزەیران 1961 كوەیت سەربەخۆیی تەواوەتی وەرگرت. عەبدولكەریم قاسم و سەربەخۆیی كوەیت دوای كەمتر لە هەفتەیەك لە راگەیاندنی سەربەخۆیی، عەبدولكەریم قاسم سەرۆك وەزیرانی عێراق لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە بەغداد داوایكرد كوەیت بخرێتەسەر عێراق. دوو رۆژ بەر لە كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی عەبدولكەریم قاسم، كوەیت داواكارییەكی پێشكەشی كۆمكاری وڵاتانی عەرەب كردبوو بەمەبەستی وەرگرتنی وەكو ئەندام لە كۆمكارەكە، رۆژی 4ی تەموز كۆمكاری عەرەبی كۆبوەوە بۆ بڕیاردان لەسەر داواكەی كوەیت، بەڵام لە یەكەم كۆبونەوەدا كۆمكار نەیتوانی بڕیار بدات و پرسەكەی دواخست تا ئەوكاتەی ئەمینداری گشتی رێكخراوەكە لەبارەی پرسی سەربەخۆیی كوەیتەوە لەگەڵ وڵاتە پەیوەندیدارەكاندا قسە دەكات. رۆژی 20ی تەموز كۆمكاری عەرەبی بڕیارێكی دەركرد بۆ وەرگرتنی كوەیت لە رێكخراوەكە، كوەیت داوای لە بەریتانیا كرد هێزەكانی لە وڵاتەكەی بكێشێتەوە و لەبری هێزی بەریتانی هێزێكى وڵاتانی كۆماری عەرەبی یەكگرتوو (میسرو سوریا) و ئوردن و سودان لە كوەیت جێگیركران. دوای ئەو بڕیارەی كۆمكاری عەرەبی، عێراق پەیوەندییە دیپلۆماسییەكانی لەگەڵ لوبنان و تونس و ئوردن و ئێران و ئەمریكا و ژاپۆن راگرت، ئەوەش بەهۆی ئەوەی دانیان بەسەربەخۆیی كوەیتدا نا. كێشەكە بەردەوام بوو تاوەكو كوژرانی عەبدولكەریم قاسم لە كودەتای ساڵی 1963، ئیتر دوای ئەو رووداوە هێزە عەرەبییەكانیش لە كوەیت كشانەوە. رۆژی 4ی ئۆكتۆبەری (1963) عێراق بەشێوەیەكی فەرمی دانی بە سەربەخۆیی كوەیت و ئەو سنورەشدا نا كە لەنێوان هەردوو وڵات هەیە. داگیركردنی كوەیت ساڵی 1991 دوای پەلاماری سوپای پێشووی عێراق بۆسەر كوەیت و داگیركردنی، دواتر كردنە دەرەوەی لەلایەن سوپای هاوپەیمانی نێودەوڵەتییەوە، ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی لیژنەیەكی پێكهێنا بۆ دیاریكردنی سنوری نێوان كوەیت و عێراق، عێراق پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكانی لیژنەكەوە راگەیاند، ساڵی 1993 لیژنەكە بڕیاری ژمارە (833)ی كۆتایی لەبارەی سنورەوە راگەیاند، كوەیت دانی نا بە بڕیارەكەدا، عێراقیش ساڵی 1994 پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكەوە نیشاندا. كێشەی سنور بۆ یەكەمجار لە ساڵی (1913) لەسەردەمی عوسمانییەكاندا سنوری نێوان كوەیت و عێراقی ئێستا دیاریكراوە، ئەوەش لە چوارچێوەی پەیماننامەی (ئەنگلۆ- عوسمانیدا) كە رێككەوتنی نێوان بەریتانیا و دەوڵەتی عوسمانی بوو. عوسمانییەكان بەگوێرەی ئەو پەیماننامەیە دانیان بەسەربەخۆیی كوەیت و دیاریكردنی سنوردا نا، ماددەی حەوتی پەیماننامەكە، سنوری نێوان هەردوو وڵاتی بە هێڵێك دیاریكرد كە لە " دەروازەی خور زوبێرەوە دەستپێدەكات و بەشێوەیەكی راستەوخۆ دەڕوات بۆ باشوری ئوم قەسر و سەفوان و جەبەل سنام تا دەگاتە وادی باتن". دوای جەنگی یەكەمی جیهان و شكستهێنانی دەوڵەتی عوسمانی، بەریتانیا دەستی بەسەر زەوییەكانی عوسمانیدا گرت لە عێراق، ئەوكات شێخ ئەحمەد جابر سوباح میری كوەیت لە مانگی ئەپرێلی (1923) داوای لە سێر برسی كوكس نوێنەری بەریتانیا لە عێراق كرد دان بەو سنورەدا بنێت كە بەپێی پەیماننامەی "ئەنگلۆ- عوسمانی" لەنێوان عێراق و كوەیت دیاریكراوە، نوێنەری بەریتانیا دانی بە سنورەكەدا نا. لە 21ی یۆلیۆی (1932) نوری سەعید سەرۆك وەزیرانی عێراق بە هەمانشێوە دانی نا بە سنوری نێوان هەردوو وڵاتدا. كێشەی نەوت دوای دۆزینەوەی نەوت كێشەیەكی نوێ بۆ ناكۆكییەكانی نێوان عێراق و كوەیت زیادی كرد، ئەوەش كێشەی ئەو بیرە نەوتانە بوو كە دەكەونە سنوری نێوان هەردوو وڵاتەوە. لە سنوری نێوان هەردوو وڵات ژمارەیەك گێلگەی نەوت هەیە، گرنگترین ئەو بیرە نەوتانەی كە دەكەونە ناو خاكی كوەیتەوە لەسەر سنوری عێراق بریتین لە: •    كێلگەی رەوزەتەین •    كێلگەی بحرە •    كێلگەی سابریە بەهەمان شێوە لە باشوری عێراق لە سنوری كوەیت لەناو خاكی عێراقدا ژمارەیەك كێلگەی نەوت هەن كە بریتین لە: •    زوبێر •    قورنە •    جەزیرە مەجنون كێلگەیەكی نەوتیش هەیە كە لەسەر سنورە و لەنێوان هەردوو وڵاتدا هاوبەشە، كوەیت بەشەكەی ئەو كێڵگەیەی لای خۆی ناوناوە "رەتقە"، عێراقیش بەشەكەی خۆی لە كێلگە نەوتەكە ناوناوە "رومێلە". جگە لە رومێڵە بەمدواییانە ژمارەیەك كێڵگەی نەوتی نوێ لەسەر سنوری هەردوو وڵات دۆزراونەتەوە، ئەم كێلگە گەورەترین یەدەگی نەوتیان تێدایە لەسەر ئاستی جیهان، بەڵام ئەگەر چارەنوسیان یەكلا نەكرێتەوە دور نییە لە هەر ساتێكدا جەنگ لەنێوان هەردوو وڵاتدا بتەقێننەوە. ساڵی 1990 كاتێك سەددام حسێن سەرۆكی پێشووی عێراق بڕیاریدا هێرش بكاتەسەر كوەیت، یەكێك لە بەهانەكانی بۆ ئەو جەنگە ئەوە بوو گوایە "كوەیت لەڕێگەی لێدانی بیرێكی ئاسۆییەوە نەوتی عێراق دەدزێت". قەرەبوكردنەوەی زیانەكان پەیوەندی نێوان عێراق و كوەیت كە خۆی لە بنەڕەتەوە جۆرێك لە ناجێگری تێدابوو، پەلاماردانی كوەیت لەلایەن سەددام حسێنەوە هێندەی تر دۆخەكەی ئاڵۆزكرد.  پەلاماردانی كوەیت وایكرد نەتەوە یەكگرتووەكان عێراق بخاتە ژێر سزاكانی بەندی حەوتی پەیماننامەی رێكخراوەكەوە. بەپێی ئەو بەندە بڕیاردرا عێراق لە پارەی فرۆشی نەوت زیاتر لە (52 ملیار) دۆلار قەرەبووی زیانەكانی جەنگی كوەیت بدات بە سندوقێكی تایبەت بە نەتەوە یەكگرتووەكان، لەم بڕە پارەیەش (39 ملیار) دۆلاری بە كوەیت دەدرێت.  دوای روخانی رژێمەكەی سەددام دوای روخانی رژێمەكەی سەددام لە ساڵی 2003، دەسەڵاتدارانی عێراق كەوتنە ژێر قەرزێكی زۆری داگیركردنی كوەیت، بەپێی بڕیاری نەتەوە یەكگرتووەكان دەبوو قەرەبوی ئەو زیانانە بكەنەوە كە بەهۆی پەلاماری سوپای سەددامەوە بەر كوەیت كەوتووە. دەسەڵاتدارانی كوەیت سەرباری ئەوەی یەكەمین كەس بوون پیرۆزبایی روخانی رژێمی سەدامیان كرد، بەڵام هەر زوو هەستیان بە مەترسی دۆخی نوێی عێراق كرد، عێراقێك كە لەدوای سەددامەوە پڕبوو بوو لە گروپ و میلیشیای چەكدار. دەسەڵاتدارانی كوەیت لەدوای روخانی سەددامەوە هەوڵیاندا بە هەر نرخێك بێت پەیوەندییەكان لەگەڵ عێراق ئاسایی بكەنەوە. دوای گفتوگۆ و دانوستانێكی بەردەوام لەگەڵ كوەیت و نەتەوە یەكگرتووەكان، دواجار رۆژی 9/12/2017 ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی بەندی حەوتی لەسەر عێراق هەڵگرت. هەڵگرتنی بەندی حەوت لەسەر عێراق دوای ئەوەهات عێراق پابەندبونی خۆی بە بڕیارەكانی نەتەوە یەكگرتووەكان نیشاندا بۆ پێدانەوەی پارەی قەرەبووی داگیركردنی كوەیت. ساڵی 2014 عێراق تەنیا بڕی (4 ملیار و 600 ملیۆن) دۆلار پارەی قەرەبوی لەسەر مابوو كە بیداتەوە بەكوەیت، بەڵام بەهۆی قەیرانی دارایی و دابەزینی نرخی نەوتەوە، پێدانی پارەكە بە رێككەوتنی هەردولا راگیرا. لایەنی عێراقی پێشنیازی كرد لەبری پێدانەوەی پارەی قەرەبوو، لەچوارچێوەی رێككەوتنێكدا غازی سروشتی بە كوەیت بفرۆشێت، بەڵام ئەم هەوڵە سەرنەكەوت. قەرزەكان كوەیت لەسەر عێراق سەرباری پارەی قەرەبوو، عێراق بڕی (13 ملیار و 200 ملیۆن) دۆلار قەرزی سەردەمی سەددام حسێنی لەسەرە و دەبێت ئەم پارەیەش بە كوەیت بداتەوە، بەپێی زانیارییەكان ئەم قەرزە پارەی ئەو نەوتەیە كە لەسەردەمی جەنگی عێراق- ئێراندا كوەیت بۆ عێراقی فرۆشتووە. بەندەری موبارەك یەكێكی تر لە بابەتە جێناكۆكەكان لە نێوان عێراق و كوەیت بریتییە لە پرۆژەیەك كە كوەیت دەستیكردووە بە بنیادنانی، ئەوەش پرۆژەی دروستكردنی "بەندەری موبارەك"ە لە سنوری ئاویی عێراقدا. بڕیاری دەسەڵاتدارانی كوەیت بۆ دروستكردنی ئەم بەندەرە، ساڵی 2011 لە عێراق كاردانەوەی زۆری بەدوای خۆیدا هێنا، بەگوێرەی قسەی لێپرسراوانی عێراقی، دروستكردنی ئەو بەندەرە دەبێتەهۆی كوشتنی بەندەرەكانی عیراق لە فاو، لەڕووی ئابورییەوە ئەو بەندەرە دۆخی بژێوی خەڵكی بەسرە وێران دەكات و سەرباری ئەوەش بەندەرەكە دەكەوێتە ئەو سنوریە ئاوییەی كە بەپێی بڕیاری (833)ی نەتەوە یەكگرتووەكان لەنێوان هەردوو وڵات دیاریكراوە. مانگی نیسانی 2011 كوەیت بەردی بناغەی بەندەرە نوێیەكەی دانا و بڕیارە ساڵی 2019 بەندەرەكە بكرێتەوە، دەسەڵاتدارانی كوەیت ئامادەیی خۆیان نیشانداوە لەبارەی مەترسییەكانی ئەو بەندەرەوە گوێ بۆ لیژنە هونەرییەكانی عێراق بگرن، بەڵام ئامادەنین پرۆژەكە رابگرن و دەڵێن بەندەرەكە لەسەر خاكی خۆیان جێبەجێ دەكەن و كەس مافی نییە سەروەری ولاتەكەیان پێشێل بكات. ئەمە دۆسیەیەكی گەرمی ترە لەنێوان عێراق و كوەیت كە دەكرێت لە هەر ساتێكدا بتەقێتەوە، بەسرە كە ئێستا سەرچاوەی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییە، ساڵی 2011 بەهەمان شێوەی خۆپیشاندانی تێدا كرا، بەڵام خۆپیشاندانی ئەوكات دژ بە دەسەڵاتدارانی كوەیت و دروستكردنی بەندەری موبارەك بوو. چەند دۆسیەیەكی تر كوەیتییە بێسەروشوێنەكانی جەنگی دووەمی كەنداو و ئەرشیفی نیشتیمانی كوەیت دوو دۆسیەی ترن كە بەپێی بڕیاری نێودەوڵەتی دەبێت دەسەڵاتدارانی عێراق چارەنوسیان یەكلابكەنەوە. عێراق بابەندبونی خۆی بە دیاریكردنی چارەنوسی هەردوو دۆسیەكە نیشانداوە، بەڵام هێشتا هیچ پێشكەوتنێكی ئەوتۆ لەوبارەیەوە روینەداوە. هەر لەسەردەمی جەنگی كەنداو و پەلاماری سوپای عێراق بۆسەر كوەیت، رژێمی پێشووی عێراق دەستی بەسەر (17) فڕۆكەی هێڵی ئاسمانی كوەیتیدا گرت، هێڵی ئاسمانی كوەیت لە بەریتانیا سكاڵای لەدژی عێراق تۆماركرد و داوای بڕی (ملیارێك و 200 ملیۆن) دۆلار قەرەبووی ئەو فڕۆكانەی لە عێراق كرد. ئەم دواسیەیە مایەوە و دوای روخانی رژێمی پێشووی عێراق بوو بە مەترسی لەسەر هێڵی ئاسمانی عێراق. سەرەتای ساڵی 2013 عێراق و كوەیت رێككەوتن لەسەر چارەسەری كێشەكە و عێراق بڕی (500 ملیۆن) دۆلار قەرەبوی بە كوەیت دا. مانگی دووی 2013 دوای 20 ساڵ دابڕان یەكەم فڕۆكەی نەفەری هەڵگری عێراقی بەرەو كوەیت گەشتی كرد. كوەیت بۆچی نیگەرانە ؟ دەسەڵاتدارانی كوەیت لەدوای روخانی رژێمی سەددام حسێنەوە سەرباری بەڕێوەچونی پرۆسەكە بەشێوەیەكی هێواش، توانیان زۆربەی دۆسیە جێناكۆكەكان لەگەڵ عێراقی دراوسێدا چارەسەر بكەن، هەر تێكچونێكی بارودۆخی سیاسی عێراق رەنگە جارێكی تر ئاڵۆزی لە پەیوەندییەكانی هەردوو وڵات دروستبكاتەوە. كوەیتییەكان یادوەری ناخۆشیان هەیە لە پەلاماری سوپای عێراق بۆسەر وڵاتەكەیان، بۆیە بە هەستیارییەوە لە دۆخی سیاسی ئێستای عێراق و خۆپیشاندانەكان دەڕوانن.  

درەو میدیا:  كۆمیسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان، تیروپشك بۆ ناوی لیست و قەوارە و هاوپەیمانییەكان ئەنجامدا، كە بەشدارن لە پرۆسەی هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی داهاتوی پەرلەمانی كوردستان  ژمارەی قەوارە سیاسییەكان بۆ كورسی گشتی :. یەكێتی نیشتمانی كوردستان: 105 پارتی دیموكراتی كوردستان: 183  حیزبی شیوعی كوردستان - عێراق ( ئازادی): 164 هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری: 172 پارتی پارێزگارانی كوردستان: 156 هاوپەیمانی سەردەم: 127 كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: 194 هاوپەیمانی بەرەو ئیسڵاح: 119 بزووتنەوەی گۆڕان: 148 جووڵانەوەی نەوەی نوێ: 134 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان تایبەتە بە پێكهاتەی توركمان :  پارتی گەشەپێدانی توركمانی: 215  بزووتنەوەی برووسكەی توركمانی: 246 توركمانی هەولێر: 267  پارتی چاكسازیی توركمانی: 258 لیستی توركمانی دیموكراتی: 203 لیستی بەرەی توركمانی عێراقی: 272 هاوپەیمانی توركمانی هەولێر: 239 لیستی مللەت: 224 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان لە قۆناخی سێیەم كە تایبەتە بە كلدان و سریان و ئاشوورییەكان:  حیزبی ئەبنا‌و النهرین: 317  لیستی دیموكراتی مەسیحی: 384 لیستی رافیدەین: 306 هاوپەیمانی یەكێتی نەتەوەیی: 368 ئەنجوومەنی گەلی كلدانی ئاشووریی: 344 ژمارەی قەوارە سیاسییەكان لە قۆناخی چوارەم كە تایبەتە بە تاكی ئەرمەن :  قەوارەی تاكی ئەرمەن ( ئارام بزۆ حەمۆ): 452 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( نەوبار سیپان ئەنوەر): 408  قەوارەی تاكی ئەرمەن ( ئەدگار هاكوب بتروس): 423 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( موراد ماودرۆس): 476 قەوارەی تاكی ئەرمەن ( یروانت نیسان): 489  قەوارەی تاكی ئەرمەن (فاهی كەمال): 497  

سەرەنجام  هەڵبژاردەی فەرەنسا بووە خاوەنی جامی جیهانی 2018 هەڵبژاردەی فەرەنسا لە یاریی کۆتایی جامی جیهانی، توانی بە چوار گۆڵ لە بەرامبەر دوو گۆڵی هەڵبژاردەی کرواتیا، یارییەکە بباتەوە و ببێتە پاڵەوانی جامی جیهانی رووسیا 2018.

(درەو میدیا): سبەینێ لە هەولێر مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كۆدەبنەوە. عەلی حسێن بەرپرسی نوسینگەی پەیوەندییە نیشتیمانی و عێراقییەكانی پارتی لە بەیاننامەیەكدا ئاشكرایكرد، ئامانج لە كۆبونەوەكە ئامادەكردنی رەشنوسی پرۆژەیەكی سیاسی هاوبەشە لەنێوان هەردوو حزب بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق. عەلی حسێن ئاماژەی بەوەكرد، پارتی و یەكێتی رێككەوتون لەسەر ئەوەی بە وەفد و بەرنامەیەكی هاوبەش دانوستان لەگەڵ لایەنە عێراقییەكان بكەن و هەردوولا هەوڵ بۆ دۆزینەوەی میكانیزمێك دەدەن كە رێگربێت لە پێشێلكردنی رێككەوتننامەكان. پێناچێت پارتی و یەكێتی هیچ یەكێك لە پارتە سیاسییەكانی تری هەرێمی كوردستان بانگهێشت بكەن بۆ ناو پرۆژە هاوبەشەكەیان بەتایبەتیش لەكاتێكدا كە ئەنجامی ژماردنەوەی دەستیی دەنگەكان هیچ گۆڕانكارییەكی لە ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 12ی ئایار دروست نەكرد.