وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ بڕیارە بەریتانیا كاتژمێر 23:00 بەكاتی گرینیچ رۆژی 29 ئازاری 2019 بە رەسمی ماڵئاوایی لە یەكێتی ئەوروپا بكات، حكومەتی بەریتانیا بە سەرۆكایەتی " تێریزا مەی" سەرۆكی وەزیران و سەرۆكی پارتی پارێزگارانی بەریتانیا ئەركی چۆنیەتی بەجێهێشتنی ئەو رێكخراوەی لە ئەستۆدایە كە زۆرینەی گەلی بەریتانیا لە راپرسییەكدا حوەزیرانی 2016 دەنگیان بۆ دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپادا. لە كاتێكدا مەی سەرۆك وەزیران دڵخۆش بوو بەوەی كە ئەنجومەنی وەزیرانەكەی ستراتیژی كشانەوەیان لە یەكێتی ئەوروپادا پەسەندكرد، دوو وەزیری كابینەكەی بەهۆی ناڕەزایەتییان لەبەرامبەر ئەو ستراتیژە دەستیان لەكاركێشایەوە. یەكێك لەو وەزیران دەیڤد دەیڤیز ( 69 ساڵ) وەزیری حكومەتی راسپێدراو بوو بە بەڕێوەبردنی دۆسیەی دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا كە بە " برێكزت" ناودەبرێت و ئەو یەكێك لە گرنگترین و قورسترین دۆسیەی لە ئەستۆدا بووە، بەوەش ناسراوە كە زۆر وەلائی بۆ تێریزا مەی هەیە بەڵام بەهۆی قایل  نەبوونی بە ستراتیژەكەی مەی دەستی لەكاركێشایەوە. پێویست بوو دەیڤز وەڵامی هەموو ئەو رەخنانە بداتەوە كە دەربارەی دۆسیەكەی ئاراستەی حكومەت دەكران، بەڵام براین ویلەر رۆژنامەنوسی پسپۆر لە كاروباری سیاسی لە بی بی سی دەڵێت دەیڤز " بیركردنەوەیەكی قوڵی نەبوو بۆئەوە ئەو ئەركە هەستیار و ئاڵۆزە لە ئەستۆبگرێت". دەیڤز بە پێشنیاری یەكێتی ئەوروپا لە كانونی دووەمی رابردوودا رازی نەبوو بۆ هێشتنەوەی ئێرلەندای باكور لە یەكێتی گومركی ئەوروپادا، هەروەها رازیش نەبوو مەی دەسەڵاتی زیاتر لە پێویست بە یەكێتی ئەوروپا بدات. حكومەتی بەریتانیا لە شەشی ئەم مانگە رێكکەوت لەسەر پشتیوانیكردن لە تێریزا مەی بۆئەوەی بەردەوام بێت لەسەر پێشنیارەكەی بۆ بونیادنانی " ناوچەیەكی بازرگانی ئازاد لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا" دوای دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتییەكە كە لە دەقەكەیدا دەڵێت:"بونیادنانی بنكەی هاوبەش بۆ بەرهەمە كشتوكاڵی و پیشەسازییەكان" وە پێویست بوو لە ئازاری داهاتوودا جێبەجێ بكرێت. حكومەتی بەریتانیا باوەڕی وایە كە رێككەوتنەكە هاوكاری لەندەن دەكات كە پارێزگاری لە ئاڵوگۆڕی شمەك بكات لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا بە شێوەیەكی ئاسان و بەبێ‌ پشكنینی گومركی لەسەر سنوری ئێرلەندا، هەموو وەزیرەكان بەم پێشنیارە رازی نەبوون و دەستبەجێ‌ دەیڤد دەیڤز وەزیری كاروباری برێكزت دەستی لەكاركێشایەوە و بەدوای ئەویشدا بۆریس جۆنسۆن هەمان هەنگاوی  گرتبەر. دەیڤد دەربارەی تێریزا مەی وتی:" باوەڕم وایە سەرۆك وەزیرانێكی باشە، نامەوێت كەس ئێستا لە پۆستەكەیدا جێگەی بگرێتەوە، هانی هاوڕێكانم نادەم حكومەتەكەی بڕوخێنن، بەڵام ناتوانم بە دڵسۆزییەوە بەرگری لە ستراتیژەكەی بكەم". دوای دەیڤز، سویلا بریفمان كە وەزیری بێ‌ وەزارەتە و یەكێكە لە دیاترین لایەنگرانی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا و وەزیرێكی تری وەزارەتی كاروباری برێكزت ستیف بەیكەر دەستیان لەكاركێشایەوە. دەیڤز لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ " بی بی سی " وتی:" كارەكەم داواكاری ئەوەی نییە كە زیرەك بم ، یان زۆر بزانم، بەڵام پێویستە هێمن بم". هێنری پۆرتەری رۆژنامەنوسیش دەربارەی دەیڤز دەڵێت:" دەیڤز لە نێو هەموو ئەو سیاسیانەی ناسیومن، خاوەنی غەریزەیەكی سروشتی بوو، بیرێكی قوڵی ئازادی هەبوو". پۆرتەر بە نیگەرانییەوە دەڵێت:" بەڵام پرۆسەی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا سەرقاڵی كرد و لە پارێزگاریكردن لە بەها دێرینەكانی ئازادیی پەرلەمان دووریخستەوە لەو كاتەوەی پۆستی ئەو وەزارەتەی وەرگرت". دەیڤز ئاماژەبەوەدەكات كە لە كاتێكدا كە لەگەڵ سیاسەتەكانی مەیدا ناكۆكە لە پێشنیازی تایبەت بە پرسی پشتیوانی گومركیدا، بەڵام بە بەرپرسیارێتی بە كۆمەڵ قایل دەبێت، لە نامەی دەستلەكاركێشانەوەكەشیدا دەڵێت:" پێشنیازەكە مەرجە توندەكانی پشتگوێخستووە كە داوامكردبوو، باوەڕم وابوو كە لەسەریان رێككەوتبوین". دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤز، تێریزا مەی وەزیری نیشتەجێكردن  دۆمەنیك رابی وەك وەزیری نوێی كاروباری برێكزت دیاریكرد، رابیش یەكێكە لە دیارترین ئەوانەی  لە راپرسییەكەی 2016د چالاكانە بانگەشەی بۆ دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا دەكرد. جۆنسۆنیش مەی بەجێهێشت دوای رۆژێك لە دەستلەكاركێشانەوەی وەزیری كاروباری برێكزت، بۆریس جۆنسۆن وەزیری دەرەوە و یەكێك لە گەورە لایەنگرانی كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا و خاوەنی بیرۆكەی نەهێشتنەوەی بچوكترین رایاڵە لەگەڵ یەكێتی ئەوروپا دەستی لەكاركێشایەوە. جۆنسۆن دوای راپرسییەكەی 2016 یەكێك بوو لە كاندیدەكانی پارتی پارێزگارانی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران، بەڵام  لە دوا ساتەكاندا كشایەوە، دوای ئەوەی هاوڕێكەی وەزیری دادی ئەوكات و ژینگەی ئێستا مایكڵ گۆف پشتی تێكرد و خۆی بۆ سەرۆكی پارتی پارێزگاران كاندیدكرد، بەڵام لە كۆتاییدا بەرامبەر تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانی ئێستا شكستهێنا. جۆنسۆن بە لێدوانی سەرنجڕاكێش ناسراوە و ئارەزویشی لە نوكتە و رەخنەی توند هەیە، ئەوەش وایكرد كە خەڵێكی زۆر تووشی شۆك بوون كاتێك بینیان جانتای وەزارەتی دەرەوەی رادەستكرا. یەكێك لە دیارترین لێدوانە سەرنجڕاكێشەكانی ئەوەبوو كە وتی:" رەگ و ریشەی كینیایی سەرۆكی ئەمریكا باراك ئۆباما، وایكردووە رقی لە كەلەپور و مێژووی بەریتانیا بێت". هەروەها جۆنسۆن هیلاری كلینتۆنی كاندیدی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی 2016ی ئەمریكای بە پەستارێكی سادی چواند كە لە نەخۆشخانەیەكی نەخۆشییە دەرونییەكاندا كاردەكات". زمانێكی زبر جۆنسۆن رەخنەی توندی ئاراستەی باراك ئۆباما كرد كە داوای لە بەریتانییەكان كرد لە یەكێتی ئەوروپا بمێننەوە و وتی ویلایەتە یەكگرتووەكان خۆی بەو كۆت و بەندانە رازی نابێت كە یەكێتی ئەوروپا دەیانسەپێنێت، ئەی بۆچی دەیانەوێت ئێمە پێیان رازی بین. لە كاتی هەڵمەتی بانگەشەی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپاشدا جۆنسۆن یەكێتی ئەوروپای واوەسفكرد كە " پرۆژەیەكی سەركردەی نازی ئەدۆڵف هیتلەرە كە هەوڵیدا یەك دەوڵەتی ئەوروپی بونیادبنێت". هەروەها جۆنسۆن لەمیانی دەستوردان و كاری سیاسیدا لەوكاتەوەی كە 2008 وەك سەرۆك شارەوانی لەندەن هەڵبژێدرا بە كاری سەرنجڕاكێش و نمایشكردن ناوبانگی دەركرد و یەكێك لە گرنترین بڕیارەكانی قەدەغەكردنی خواردنەوە كحولییەكان بوو لە ناو هۆكارەكانی هاتوچۆی گشتیدا. جۆنسۆن و پاسكیل هەروەها جگە لەوانە جۆنسۆن بە روخساری و پاسكیلەكەی ناسرابوون پرۆژەیەكی زەبەلاحی بەناوی خۆیەوە بۆ هاندادنی بەكارهێنانی بایسكڵ لە لەندەن خستەڕوو، 90 هەزا  كەسی والێكرد بە  پایسكیل بچنە سەركار و كاروبارەكانیان جێبەجێ بكەن. جۆنسۆن زۆربەی كات بە پاسكیل دەچووە نوسینگەكەی و چەند جارێكیش لێی دزراوە و دزینی پاسكیلیش یەكێك بوو لە پرسانەی كە لەمیانی سەرۆكایەتیكردنی شارەوانی لەندەندا زۆر بایەخی پێدەدا. بەرەچەڵك تورك جۆنسۆن ساڵی 1964 لە نیویۆرك لەدایكبووە،  كاتێك منداڵ بووە دایك و باوكی هاتونەتە بەریتانیا, هەمیشەش شانازی بەوەوە دەكات كە باوكی بەگەز توركە جۆنسۆن لە ئیتۆن کۆلیجی بەناوبانگ خوێندوویەتی و زۆر ئارەزووی لە خوێندنی زمانی ئینگلیزی و ئەدەبی كلاسیكی بووە، هەروەها لە زانكۆی ئۆكسفۆرد ئەدەبی دێرینی خوێندووە و ساڵی 1984 بە سەرۆكی یەكێتی خوێندكاران هەڵبژێدراوە و سەرەتا وەك رۆژنامەنوس لە دەیلی تەلەگراف كاریكردووە و بووتە پەیامنێری لە یەكێتی ئەوروپا و پاشان جێگری بەڕێوەبەر و دواتر ساڵی 1991 بووەتە بەڕێوەبەری رۆژنامەی سپیكتیتۆر.  كاركردنی لە بواری رۆژنامەنوسیدا بەناوبانگی كردووە و پێگەیەكی كۆمەڵایەتی پێبەخشوە و دەرگای كاری سیاسی بۆ كردوەتەوە و ساڵی 2001 وەك ئەندام لە ئەنجومەنی گشتی بەریتانیا لەسەر لیستی پارتی پارێزگاران هەڵبژێدراوە. ساڵی 2004 وەك وەزیری دەوڵەت بۆ كاروباری هونەر دیاریكراوە، و دوا ئاشكرابوونی پەیوەندی خۆشەویستی لەگەڵ " پترۆنیلا وایت"  ناچاربوو دەست لەكاربكێشێتەوە و ساڵی 2005 گەڕایەوە حكومەت و بووە وەزیری پەروەردە. جۆنسۆن ساڵی 1987 بۆ یەكەمجار هاوسەرگیری لەگەڵ " ئەلیگرا مۆستین ئۆین " كردووە و ساڵی 1993 جیابونەتەوە و هاوسەرگیری لەگەڵ " مارینا ویلەر" ی پارێزەر كردووە و خاوەنی سێ‌ كچن. جۆنسۆن چەندین كتێبی نوسیوە و بەچاپی گەیاندونن لەوانە كتێبێك دەربارەی وینستۆن چەرچڵ سەرۆك وەزیرانی پێشووتری بەریتانیا و كتێبێك دەربارەی مێژووی رۆما و دانەیەكی تر دەربارەی شاری لەندەن. جۆنسۆن و دەرچوون لە یەكێتی ئەوروپا جۆنسۆن كاتێك سەرۆكی شاروانی لەندەن بوو، زیاتر ناوبانگی بەدەستهێنا و ژمارەیەكی زۆر لایەنگر و هەواداری لە دەوری خۆی خڕكردەوە، دوای ئەوەش بووە یەكێك لە سەركردەكانی هەڵمەتی كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا و ژمارەیەكی زۆر لە چاودێران پێشبینیان دەكرد دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤد كامێرۆن ببێتە سەرۆكی پارتی پارێزگاران و سەرۆك وەزیران، بەڵام لە بەرامبەریشدا نەیاری زۆری بۆ پەیدابوون كە رەخنەیان لە هەڵوێست و لێدوانە سەرنجڕاكێش و هەستیارەكانی دەگرت و بڕوایان وابوو كە شیاوی ئەوە نییە پۆستێكی باڵای حكومەت وەربگرێت،  نیك كلیگ جێگری سەرۆك وەزیرانی حكومەتی پێشووی دەیڤد كامیرۆن لەوەسفیدا دەیوت:" دۆناڵد ترەمپە، بەڵام فەرهەنگێكی زمانی هەڵگرتووە". هەروەها كاتێك سەرۆكی شارەوانی لەندەن بوو، تێریزا مەی رەخنەی لێگرت و بە كەمتوانا لە بواری دانوستاندا وەسفیكرد و وتی ئەوەی لە دانوستانەكانی لەگەڵ ئەڵمانیا بەدەستیهێناوە بریتیە لە ئامێری ئاوڕشێن و من نەمهێشت لە دژی خۆپیشاندەران بەكاریانبهێنێت. جۆنسۆن بەهۆی ناوردییەوە لە گواستنەوەی لێدواندا لە رۆژنامەی تایمز دوورخرایەوە و ساڵی 2004 لە وتەبێژی پارتی پارێزگارانیش لابرا بەهۆی " درۆ" یەكییەوە دەرباری پەیوەندیی لەگەڵ ژناندا، بەڵام ئەم كەموكوڕیانە نەبوونە هۆی تێكدانی داهاتووی سیاسی و توانی رووبەڕووی ئەو گەردەلولانە ببێتەوە كە دەهاتنە سەر رێگەی و بەهۆی زمان پاراوی و رەوانبێژی و توانای لە یاریكردن بە وشەكان و خۆڕزگاركردن لە دۆخە شەرمەزاریی و قورسەكان بەسەر هەموو كۆسپ و تەگەرەكاندا زاڵ بێت. جۆنسۆن و كورد بۆریس جۆنسۆن لەو كاتەوەی كە سەرۆكی شارەوانی لەندەن بوو دواتریش كە بووە وەزیری دەرەوە خۆی بەدۆستی كورد و هەرێمی كوردستان دادەنا و چەندجارێك لەمیانی شەڕی دژی داعشدا سەردانی هەرێمی كوردستانی كردووە و لە هەولێری پایتەخت دەسوڕایەوە و سەردانی سەنگەرەكانی هێزی پێشمەرگەی دەكرد، بەڵام كاتێك پرسی ریفراندۆم لە هەرێمی كوردستان هاتەپێشەوە، جۆنسۆن جەختیكردەوە كە وڵاتەكەی پشتیوانی لە ریفراندۆمەكەی هەرێم ناكات و پشتگیری لە یەكپارچەیی خاكی عێراق و سەروەریی دەكات و كاتێكیش سوپای عێراق و حەشدی شەعبی گەڕانەوە كەركوك و ناوچە دابڕێنراوەكان، كۆمپانیای بریتش پێترۆلیۆمی بەریتانی گرێبەستی لەگەڵ حكومەتی عێراقدا كرد بۆ پەرەپێدانی كێڵگە نەوتییەكانی كەركوك، كە پێشتر بەدەست هەرێمی كوردستانەوە بوون.  بەجێهێشتنی حكومەت دوێنێ‌ دووشەممە نۆی تەمموز پێش چەند مانگێك لە دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا، جۆنسۆن حكومەتی بەجێهێشت و دەستی لە پۆستی وەزارەتی دەرەوە كێشایەوە و تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانیش دەستلەكاركێشانەوەكەی پەسەندكرد و جیریمی هەنتی وەك وەزیری نوێی دەرەوە دیاریكرد. رۆژنامەنوسی كاروباری سیاسی لە بی بی سی " لۆرا كوینزبێگ " دەربارەی دەستلەكاركێشانەوەی جۆنسۆن دەڵێت:" هەڵوێستێكی زۆر قورس و نالەبارە بۆ سەرۆك وەوزیران و ئەگەر هەیە ببێتە قەیرانێكی تەواوەتی" سەرچاوەیەكی ئاگاداریش دەڵێت ئەگەر مەی دەستبەرداری پلانەكەی بۆ كشانەوە لە یەكێتی ئەوروپا نەبێت كە بەمدواییە دایناوە ئەوا یەک یەک وەزیرەكانی دەستلەكاردەكێشنەوە. رۆژنامەنوسەكەی بی بی سی دەشڵێت جۆنسۆن وەزیرێكی ئاسایی نەبوو لە ئەنجومەنی وەزیران، بەڵكو ئەو " ڕوو" یەكی هەڵمەتی برێكزت بوو لە ریفراندۆمەكەی 2016 دا . رۆیشتنی چەندین ئەگەر دەربارەی ئەو ئاڵنگارییەكانە دەوروژێنێت كە رووبەڕووی حكومەت بونەتەوە. لایخۆشیەوە"  تۆم واتسۆن"  جێگری پارتی كرێكارانی ئۆپۆزسیۆن وتی حكومەت لە حاڵەتی رووخاندایە و ئەمە پشێوییە كە وڵاتی گرتوەتەوە و حكومەت لە جوڵەی تەواوەتی كەوتووە و دابەش بووە و سەرۆك وەزیران ناتوانێت دەرچوونی بەریتانیا لە یەكێتی ئەوروپا جێبەجێ بكات، چونكە هیچ دەسەڵاتێكی نەماوە. سەرۆكی پێشووی پارتی پارێزگارانیش " گرانت شابس" رایگەیاند ئێستا كاتێكی گونجاو نییە بۆ كێبركێ‌ لەسەر سەركردایەتیكردن و هیواخواز بوو ئەوە رووی نەدایە. شابس وتیشی:" كێبركێكە سێ‌ مانگ دەخایەنێت و كاتی تەواوەتیمان نییە بۆ ئەوە، چونكە بەریتانیا لە ئازاری داهاتوو یەكێتی ئەوروپا بەجێدەهێڵێت و هەردوو لا دەخوازن بە هاتنی تشرینی یەكەم بگەنە رێككەوتنی دەرچوون. سەرچاوە: بەشی عەرەبی سایتی بی بی سی  

(درەو میدیا): لە رۆژی یەكەمی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكانی پارێزگای سلێمانی، 63 سندوق جیاكردنەوەی دەستیان بۆكرا لە كۆی 188 سندوق كە سكاڵایان لەسەرە، بە پێی زانیارییەكانی " درەو میدیا" كە لەسەرچاوەیەكی رەسمییەوە وەریگرتوون، رێژەی دەنگەكانی یەكێتی 48% بۆ 50%ی  كەمیكردووە بە بەراورد بە رابردوو. لە كۆی ئەو 63 سندوقەی كە ئەژماری دەستیان بۆكراوە،  55 سندوقیان كە نزیكەی 11 هەزار دەنگی تیابووە  بە وردی بەراورد كراوە بە دەنگەكانی رابردوو كە بەشێوەی ئەلیكترۆنی راگەیەنرابوو، دەركەوتووە كە جیاوازی زۆر هەیە، بە جۆرێك لەو 55 سندوقەی بەراوردكراوە دەنگەكان بەم شێوەیە بوون: -    دەنگەكانی یەكێتی لە 4500 دەنگەوە بەرێژەی 39% بوو كەمیكردووە بۆ 2200 دەنگ بەرێژەی 22% واتا 17% كەمیكردووە . -    دەنگەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لەو 55 سندوقەدا كە 2600 دەنگ بووە پێشتر بەرێژەی 24%  ئێستا زیادیكردووە بۆ نزیكەی 4000 دەنگ بەرێژەی 31% واتا رێژەی دەنگەكانی 7% زیادیكردووە. هاوكات بە پێی زانیارییە وردەكانی " درەو میدیا " ئەو گۆڕانكارییەی كە لە دەنگەكاندا روویداوە بەم شێوەیە دابەش بووە بەسەر حزبەكانی تردا : پلەی یەكەم بزوتنەوەی گۆڕان  پلەی دووەم نەوەی نوێ  پلەی سێیەم كۆمەڵی ئیسلامی  پلەی چوارەم پارتی دیموكراتی كوردستان  پلەی پێنجەم یەكگرتووی ئیسلامی  پلەی شەشەم  هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری   نمونەی زیادبوون و كەمبوونی چەند سندوقێكی پارێزگای سلێمانی: ناوەندی پێشڕەو ژمارە 126102     وێستگەی  ژمارە 1 دەنگەكانی  یەكێتی لە 99 دەنگەوە بووە بە 28 واتا 71 دەنگ كەمیكردووە بەرێژەی 71% كەمیكردووە دەنگەكانی گۆران لە 76  دەنگەوە بووە  بە 85 دەنگ  واتا 9 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی كۆمەڵ لە 7 دەنگەوە بووە بە 20 دەنگ  واتا 13 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی نەوەی نوێ لە 6  دەنگەوە بووە بە 14 واتا 8 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی یەكگرتوو لە 7 دەنگەوە بووە بە 19 واتا 12 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی پارتی لە 11 بووە بە  21 واتا 10 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی هاوپەیمانی لە 8 دەنگەوە بووە لە 19 دەنگ واتا 11 دەنگ زیادیكردووە  ناوەندی ڕۆژهەڵات بنكەی ژمارە 126201 وێستگەی ژمارە ٣  دەنگەكانی یەكێتی لە  89  دەنگەوە بۆ 42 كەمیكردووە واتا  47 دەنگ كەمیكردووە واتا بەرێژەی 53% كەمیكردووە. دەنگەكانی گۆڕان لە 47 دەنگەوە بۆ 66 دەنگ زیادیكردووە 19 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی كۆمەڵ لە 10 دەنگەوە بۆ 17 دەنگ زیادیكردووە 7 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی نەوەی نوێ لە 16 دەنگەوە بۆ 21 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی هاوپەیمانی لە 9 دەنگەوە بۆ 14 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی یەكگرتوو لە 7 دەنگەوە بۆ 12 دەنگ زیادیكردووە 5 دەنگ زیادیكردووە  دەنگەكانی پارتی لە 13 دەنگەوە بۆ 22 دەنگ زیادیكردووە واتا 9 دەنگ زیادیكردووە     ئەنجامی دەنگەكان بەو شێوەیەی جیاكراوەتەوە تا ئێستا گۆڕانكاریی لە ژمارەی كورسییەكاندا دروست دەكات، بەڵام مەرج نیە بە ژمارەی زۆر، ئەگەر هەوڵی گۆڕین و دەستكاریكردنی دەنگەكان نەدرێت.   

( درەو میدیا): رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا، بۆ خولێكی پێنج ساڵی لە سایەتی سیستمی سەرۆكایەتیدا سوێندی دەستوریی خوارد و كابینەی نوێی حكومەتی راگەیاند كە خودی خۆی سەرۆكایەتی دەكات و لە 16 وەزیر و یەك جێگری سەرۆك كۆمار پێكدێت. لە كابینەی نوێی حكومەتدا ئەردۆغان، مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوە و سولەیمان سۆیلۆی وەزیری ناوخۆی لە پۆستەكانیاندا دانایەوە. هەروەها ئەردۆغان بەرات ئاڵبایراكی زاوای و وەزیری وزەو سەرچاوە سروشتییەكانی كابینەی پێشووی لەم كابینەیەشدا دانایەوە و پۆستی وەزارەتی دارایی و ئابوری پێبەخشی. هەروەها ئەردۆغان پۆستی وەزارەتی بەرگری بە ژەنەراڵ خۆلوسی ئاکار سوپاسالار بەخشی، کە رۆڵی بەرچاوی هەبوو لە شکستپێهێنانی کودەتاکەی تەمموزی رابردوو. كابینەی نوێی حكومەتی توركیا: رەجەب تەیب ئەردۆغان: سەرۆك كۆمار فوئاد ئۆكتای: یاریدەدەری سەرۆك كۆمار مەولود چاوشئۆغڵو : وەزیری دەرەوە بەرات ئاڵبایراك : وەزیری دارایی و ئابوری سولەیمان سۆیلۆ: وەزیری ناوخۆ عەبدوحەمید گوڵ : وەزیری داد خوڵوسی ئاكار: وەزیری بەرگری فاتیح دونماز: وەزیر وزە و سەرچاوە سروشتییەكان موردا كوروم: وەزیری ژینگە و پەرەپێدانی تەلاسازی زیا‌و سەلجوق: وەزیری پەروەردە محەمە قەسابئۆغڵۆ: وەزیری وەرزش و لاوان بەكرباك دەمیرلی: وەزیری كشتوكاڵ و دارستانەكان فەخرەدین قۆجە: وەزیری تەندروستی زەهرا زمرود سەلجوق: وەزیری كارو و خزمەتگوزاریی كۆمەڵایەتی و خێزانی محەمەدئ ئەرسۆی: وەزیری رۆشنبیری و گەشتیاری مستەفا وەرانك: وەزیری پیشەسازی و تەكنۆلۆژیا روخسار بەكجان : وەزیری بازرگانی جاهید توران: وەزیری گواستنەوە و ژێرخان    

(درەو میدیا): دوای گەڕانەوەی لە دەرەوەی وڵات عومەری سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، هەوڵی چارەسەركردنی كێشە ناوخۆییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان دەدات، كە ماوەیەكە لەناو خۆی بزوتنەوەكەوە هاتوەتە دەرەوە و سایت و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان و تەنانەت میدیای گۆڕانیشی گرتوەتەوە. لە هەنگاوێكدا رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان سەردانی هەریەك لە قادری حاجی عەلی و عوسمانی حاجی مەحمودی كردووە. بە گوێرەی زانیارییەكانی" درەو میدیا" رۆژەی شەممە 7ی تەموزی 2018، عومەری سەید عەلی بە یاوەری هەریەك لە جەلال جەوهەر و مستەفای سەیدقادر، سەرەتا سەردانی ماڵی عوسمانی حاجی مەحمودی كرد و هەروەها رۆژی 8ی تەموزی 2018 رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بە یاوەری وەفدێكی خانەی راپەڕاندن سەردانی ماڵی قادری حاجی عەلی كرد، كە لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا سەرپەرشتیاری لیژنەی باڵای هەڵبژاردنی بزوتنەوەی گۆڕان بووە. لە هەردوو سەدانەكەدا رێکخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان، گفتوگۆی چڕ لەسەر كێشە ناوخۆییەكانی بزووتنەوەی گۆڕان كراوە و داوای لە  عوسمانی حاجی مەحمود و قادری حاجی عەلی كردووە، كە بێنەوە سەركارەكانی خۆیان و پێكەوە كێشەكان چارەسەربكەن، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕان بەڵێنی چارەسەركردنی كێشەكانی داوەو لە مەترسی بارودۆخەكە و ئاییندەی گۆڕان ئاگاداریكردونەتەوە، بەڵام ئەوان جەختیان لەسەر هەنگاوەكانی پێشووی خۆیان كردوەتەوە بۆ چارەسەری كێشەكان و كە پێشتر بە چەندین رێگە چارەسەرەكەیان خستوەتەروو.     

(درەو میدیا): هەفتەی داهاتوو فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی كەركوك دەكرێتەوە و گەشتە نێوخۆیی و نێودەوڵەتییەكانی دەستپێدەكات و وەزارەتی گواستنەوەی عێراقیش رەزامەندی لەسەرئەوە دەربڕیوە. راكان جبوری، پارێزگای كەركوك بە وەكالەت لە بەیاننامەیەكدا لە پەیجەكەی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاندووە، دوای كۆبوونەوە لەگەڵ كازف فنجان حەمامی وەزیری گواستنەوەی عێراق و تاوتوێكردنی بایەخی فڕۆكەخانەی نێودەوڵەتی كەركوك بۆ پارێزگاكە، بڕیادرا لە هەفتەی داهاتووەوە گەشتە نێوخۆیی و ئاسمانییەكان لەو فڕۆكەخانەیە دەستپێبكەن. راكان جبوری روونیشیكردوەتەوە كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی عێراق رەزامەندی دەربڕیوە پرۆژەی فڕۆكەخانەی كەركوك رەوانەی وەبەرهێنان بكرێت. لایخۆشیەوە وەزیری گواستنەوەی عێراق لە كۆبوونەوەكەدا رایگەیاندووە وەزارەتەكە لە دوو هەفتەی داهاتوودا فڕۆكەخانەی كەركوك بەڕووی گەشتە دەرەكییەكان بۆ لوبنان، توركیا و ئێران و گەشتە نێوخۆییەكان بۆ بەغدای پایتەخت و پارێزگاكانی تر دەكاتەوە.

(درەو میدیا): بۆریس جۆنسۆن وەزیری دەرەوەی بەریتانیا دەستی لەكاركێشایەوە، ئەوەش دوای دەستلەكاركێشانەوەی دەیڤد دەیڤز وەزیری كاروباری چونە دەرەوە لە یەكێتی ئەوروپا دووەم وەزیرە لە جكومەتەكەی تێریزا مەی دەست لەكاردەكێشێتەوە. نوسینگەی تێریزا مەی سەرۆك وەزیرانی بەریتانیا لە بەیاننامەیەكدا وتی:" دوانیوەڕۆی ئەمڕۆ دەستلەكاركێشانەوەی بۆریس جۆنسۆن وەك وەزیری دەرەوە پەسەندكراوە، و بەمزوانە جێگرەوەكەی رادەگەیەندرێت، سەرۆك وەزیران سوپاسی بۆریس دەكات بۆ كارەكانی". دەستلەكاركێشانەوەی ئەم دوو وەزیرەی حكومەتی بەریتانیا دوای چەند رۆژێك دێت لە پەسەندكردنی ستراتیژی دەرچوون لە یەكێتی ئەوروصپا لەلایەن ئەنجومەنی وەزیرانەوە.  

درەو میدیا:  تەنها لە پرۆسەی هەڵبژاردنەكان ( بانگەشەو رۆژی ئەنجامدانی هەڵبژاردن) 39 پێشێلكاری بەرامبەر بە 45 رۆژنامەنووسان كراوەو پێشلكاری بەرامبەر بە 3 نوسینگەی راگەیاندن كراوە.  بەپێی راپۆرتی تایبەت بە پێشێلكارییەكان بەرامبەر ڕۆژنامەنووسان لە هەرێمی كوردستان لە پڕۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (12/5/2018) كە لەلایەن لێژنەی داكۆكی لە ئازادی ڕۆژنامەنووسی و مافی ڕۆژنامەنووسانی سەندیكای رۆژنامەنووسان كوردستانەوە بڵاوكراوتەوە ئاماژە بەوە كراوە: وەك هەمیشە لە هەرێمی كوردستاندا لە بانگەشەی هەڵبژاردن و ڕۆژی دەنگداندا ڕۆژنامەنووسان ڕووبەڕووی پێشێلكاری، ڕێگری زۆرو زەوەند دەبنەوە لەلایەن دەزگا ئەمنییەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لە شارو شارۆچكەكانی كوردستاندا، بەڵگەش بۆ ئەمە لەكاتی پڕۆسەی هەڵبژاردن بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە (12/5/2018) جارێكی تر تووندوتیژییەكان بەرۆكی ڕۆژنامەنووسانی گرتەوە و زیاتر لە 39 پێشێلكاری جۆراوجۆر دەرهەق بە 48 ڕۆژنامەنووس ئەنجامدراوە، هەروەها بەپێی ئەو ئامارانەی كۆكراوەتەوە 5 ڕۆژنامەنووس لە ڕەگەزی مێ و 40 ڕۆژنامەنووس لە ڕەگەزی نێر و 3 نووسینگە ڕووبەڕووی پێشێلكاری و دەستدرێژی بوونەتەوە، سەرەڕای ئەوەی چەند بنكەیەك لە سەرجەم شارو شارۆچكەكان بۆ ڕووماڵی ڕۆژنامەنووسان دیاریكرابوو، لەگەڵ بوونی باجی تایبەت بە كۆمسیۆن بۆ ڕێگەپێدان بە ڕووماڵی ڕۆژنامەنووسان بەڵام چەندین پێشێلكاری جۆراوجۆر ڕووبەڕووی ڕۆژنامەنووسان بوەوە لە سەرتاسەری هەرێمی كوردستاندا، ئەم ئامارانە ئەوەمان پێدەڵێن كە هێشتا ئازادی ڕادەربڕین و بەها دیموكراسییەكان لە مەترسیدایە و كاری ڕۆژنامەنووسی مەترسی زۆری لە بەردەمدایە.

( درەو میدیا): میدیاكانی عێراق دەقی رێككەوتنێكی هەردوو هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا و فەتح و پارتی دیموكراتی كوردستانیان بۆ پێكهێنانی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانی و حكومەتی نوێی عێراق بڵاوكردەوە. بە گوێرەی بەندەكانی رێككەوتنەكە هەردوو لیستی دەوڵەتی یاسا و فەتح پشتیوانی لە كاندیدی كورد بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار دەكەن كە مەسعود بارزانییە و  پارتی دیموكراتی كوردستانیش پشتیوانی كاندیدی هەردوو لیستەكە دەكات بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە  نوری مالیكییە. دوای بڵابوونەوەی دەقی ئەو رێككەوتنە، هیشام ركابی بەڕێوەبەری نوسینگەی راگەیاندنی نوری مالیكی سەرۆكی دەوڵەتی یاسا رایگەیاند ڕێككەوتن لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان بۆ پێكهێنانی گەورەترین كوتلەی پەرلەمانی دوورە راستییەوە و هیچ بنەمایەكی نییە. ركابی لە لێدوانێكیدا بۆ " غەد پرێس" وتی ئەو بەڵگەنامەیەی بڵاوكراوەتەوە راست نییە و هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسا روونكردنەوە لە بارەیەوە بڵاودەكاتەوە. هاوكات نوسینگەی رۆژنامەوانی، فازڵ میرانی، سكرتێری مەكتەبی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان، روونكردنەوەیەكی لەبارەی ئەو نوسراوە بڵاوكردەوە، كە ناوەڕۆكی ئەو نوسراوە، ساختەیە سەرلەبەری دوورە لە راستی ”شێوازێكی نەشیاوە، بۆ راوكردن لە ئاوی لێڵدا“. نوسینگەی رۆژنامەوانی، سكرتێری مەكتەبی سیاسیی پارتی، جەختیشیكردوەتەوە كە داوا لە لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەن كە لێكۆڵینەوە لەو لایەنە بكەن، كە ئەو هەواڵەی بڵاو كردووەتەوە، هەركاتێك ئەو لایەنانە ئاشكرا بوون، دەیاندەنە دادگا. ئەمەش دەقی بەڵگەنامەكەیە: بەناوی خوای بەخشندە و میهرەبان یاداشتی رێككەوتنی سیاسی بۆ پتەوتركردنی بەرژەوەندییە نیشتیمانییە باڵاكانی وڵات و رەچاوكردنی ئەو بارودۆخەی كە گەلی عێراق پێیدا تێدەپەڕێت، پارتی دیموكراتی كوردستان و ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا و هاوپەیمانی فەتح بۆچونی خۆیان یەكخست لەسەر ئەم خاڵە بنەڕەتییانە بۆ پاڵپشتیكردن لە پێكهێنانی كوتلەی گەورە كە حكومەتی داهاتووی عێراق پێكدەهێنێت. 1-    هەردوو لیستی دەوڵەتی یاسا و فەتح پشتیوانی لە كاندیدی كورد بۆ پۆستی سەرۆك كۆمار دەكەن كە بەڕێز مەسعود بارزانییە. 2-    پارتی دیموكراتی كوردستان پشتیوانی كاندیدی هەردوو لیستەكە دەكات بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران كە بەڕێز نوری مالیكییە. 3-    هەردوو ئیئتییلافی فەتح و دەوڵەتی یاسا پشتیوانی هەوڵەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەكەن بۆ هێنانی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و بزوتنەوەی گۆڕان بۆ ناو ئەم رێككەوتنە. 4-    پارتی دیموكراتی كوردستان كاردەكات بۆ قایلكردنی لیستە سونییەكان بۆ هاتنەناو ئەم هاوپەیمانێتییە. 5-    هەردوو ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا و فەتح بەڵێن دەدەن بە پێكهێنانی ئیدارەیەكی سەربازی هاوبەش لە كەركوك و گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك لەگەڵ هێشتنەوەی هێزە فیدراڵییەكان لەو شارە. تێبینی: كۆبونەوەیەك لەنێوان نوێنەرانی ئەو لایەنانەی كە ئیمزای ئەم رێككەوتنانەیان كردووە بەڕێوەدەچێت بە ئامادەبوونی سەرۆكی نێردەی نەتەوە یەكگرتووەكان لە عێراق، بە ئامانجی جێگیركردنی ئەم خاڵە و جێبەجێكردنی دوای پێكهێنانی حكومەت بەشێوەیەكی راستەوخۆ. 6-    زیندوكردنەوەی دانوستانەكانی تایبەت بە هەناردەكردنی نەوت لە هەرێمی كوردستان، لەگەڵ هەوڵدانی پەرلەمانتارانی (فەتح و قانون) بۆ گەڕاندنەوەی رێژەی 17%ی بودجەی بۆ هەرێم لە بودجەی ساڵی 2019دا. ئیمزاكان: محەمەد هاشمی حەسەن سنێد فازل میرانی 7/7/2018

(درەو میدیا): ئێوارەی ئەمڕۆ دووشەممە دوای سوێندخواردنی بۆ خولێكی پێنج ساڵەی سەرۆكایەتی و جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی رەجەب تەیب ئەردۆغان لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا كابینەی نوێی حكومەتی توركیا رادەگەیەنێت كە خودی ئەردۆغان سەرۆكایەتی دەكات. هاكان چەلیك، رۆژنامەنوسی توركیا لە بارەی ئەو كەسانەی كە بەشداری كابینەكەی ئەردۆغان دەكەن ئاشكرایكردووە كە بەهۆی ئەوەی پارتی داد و گەشەپێدان " ئاكەپە" زۆرینەیەكی لاوازی لە پەرلەمانی نوێدا بەدەستهێناوە و هەموو كورسییەكی پەرلەمان بایەخی خۆی هەیە هیچ كەسێك لەوانەی كاندیدبوون و دەرچوون بۆ پەرلەمان بەشدار ناكات لە كابینەی حكومەتدا. ئاماژەیبەوەشداوە كە ئاكەپە دەتوانێت چوار پەرلەمانتار بكشێنێتەوە بۆئەوەی ببنە وەزیر لە كابینەی حكومەتدا و هەروەها ئەردۆغان دەسەڵاتی ئەوەشی هەیە لە دامودەزگا و دەستەكانی دەرەوەی پەرلەمان وەزیرەكانی هەڵبژێرێت. ئەو رۆژنامەنوسە پێشبینی ئەوەشیكردووە كە لەبەرئەوەی بن عەلی یەڵدرم دواهەمین سەرۆك وەزیران بۆ پۆستی سەرۆكی پەرلەمان كاندیدكراوە، ئەوا بەكر بۆزداغ دەبێتە جێگری سەرۆك كۆمار یان سەرۆكی فراكسیۆنی ئاكەپە لە پەرلەمان. هەروەها بە گوێرەی پێشبینی و زانیاری ئەو رۆژنامەنوسە مەولود چاوشئۆغڵو وەزیری دەرەوەی توركیا لە كابینە نوێكەی ئەردۆغاندا بەشداردەبێت، هەروەها بەرات ئەلبەیراق، زاوای ئەردۆغان و وەزیری وزە و سەرچاوە سروشتییەكانیش بەشداری حكومەتی نوێ دەبێت و بەهۆی ئەوەشی كە گرنگترین هەنگاو دوای جێبەجێكردنی سیستمی سەرۆكایەتی هەڵگرتنی باری نائاساییە ئەوا رەنگە سولەیمان سۆیلۆ وەك وەزیری ناوخۆ لە پۆستەكەیدا بمێنێتەوە. هەروەها هاوكات چەلیك پێشبینی ئەوەشیكردووە كە هەریەك لە عومەر چەلیك، و فاروق ئۆزڵو، ناجی ئیقبال كە پەرلەمانتار نین لە كابینەی حكومەتی نوێدا بەشداربن.  

توركیا لەڕێگەی سەربازی و ئابوری و كلتورییەوە هەرێمی داگیركردووە راپۆرتی شیكاری/ محەمەد رەئوف   "ئەولادەكانم، سەددام حسێن دەیەوێ ئێمە لە عێراق نەهێڵێت، دەشزانن كە ئێران ئێمەی جێهێشت، بۆیە لەناوچەكە تاكە میللەت كە باوەڕمان پێی هەبێت (گەلی تورك)ە" ئەمە وەسێتی مەلا مستەفای بارزانییە بۆ كوڕەكانی، كە لە 20ی شوباتی 1992 مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان لەبەردەم سلێمان دەمیرەلی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی توركیا ئاشكرایكردووە.  لەم وەسێتەی مەلا مستەفای بارزانیەوە دەردەكەوێت، كە پەیوەندییەكانی نێوان پارتی دیموكراتی كوردستان و توركیا ئەگەر هەندێكجار بەرزی و نزمیشی تێكەوتبێت، بەڵام پەیوەندییەكی مەبدەئییە بۆ پارتی و وەسێتێكە كە دەبێت جێبەجێبكرێت، بۆیە هەركات توركیا پەیوەندییەكانی لەگەڵ هەرێمی كوردستان و پارتیدا خراپ بووبێت، بەردەوام پارتی هەوڵی ئاساییكردنەوەی داوە. ئێستا توركیا لەڕووی سیاسی، سەربازی، ئابوری، بازرگانی و كلتوری، تەواوی باشوری كوردستانی كۆنترۆڵكردووە، هەرێمی ناچاركردووە بەردەوام چاوی لە توركیا بێت، ئەگەرچی توركیا لە كاتی تەنگانەدا ئامادەنەبووە هاوكاری هەرێم بكات و بگرە دژایەتیشی كردووە، باشترین نمونەش هێرشی داعش بوو بۆ هەولێر لە 3ی ئابی 2014 كاتێك هەرێمی كوردستان داوای هاوكاری بەپەلەی لە توركیا كرد، بەڵام ئەنكەرە رەتیكردەوە. فەلاح مستەفا بەرپرسی‌ فەرمانگەی‌ پەیوەندییەكانی‌ دەرەوەی‌ حكومەتی‌ هەرێمی‌ كوردستان رایگەیاند، توركیا نائومێدی‌ كردین سەبارەت بە هەڵوێستەكانی‌ لەسەر روبەڕوبونەوەی‌ داعش و هاوكاری‌ ئەو وڵاتە بۆ هەرێمی‌ كوردستان، لەسەر ریفراندۆمیش توركیا هەڵوێستی توندی هەبوو لەگەڵ ئێران و عێراق.   هەژمونی سیاسی توركیا لە هەرێمی كوردستان توركیا لەڕووی سیاسییەوە زۆرترین كاریگەری لەسەر سیاسەتی هەرێمی كوردستان هەیە، كە ئەویش دەگەرێتەوە بۆ هەژمونی بازرگانی و ئابوری و سەربازی توركیا و دەروازەی فرۆشی نەوتی هەرێم لەو وڵاتەوە، لەدوای ریفراندۆمی 25ی ئەیلولی 2017 ەوە پەیوەندییەكانی نێوان توركیا و هەرێم ئاڵۆزی بەخۆوە بینی، بەڵام حكومەتی هەرێم و پارتی دیموكراتی كوردستان بە تایبەتی، بەردەوام لە هەوڵی ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكاندا بووە، تا لە دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و پەرلەمانی توركیا نیچێرڤان بارزانی لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا پیرۆزبایی لە ئەردۆغان دەكات و لەبەرامبەریشدا ئەردۆغان بانگهێشتی دەكات بۆ مەراسیمی سوێندخواردنی سەرۆكایەتی. پارتی دیموكراتی كوردستان هەموو هەوڵێكی لە پێناو ئەوەیە پەیوەندییەكانی توندتر بكات لەگەڵ توركیا لە كاتێكدا توركیا هاوپەیمانە ستراتیژییەكەی بە هاوكاری تیرۆر (پەكەكە) تۆمەتبار دەكات، توركیا چەندجارێك یەكێتی و تەنانەت بزوتنەوەی گۆڕانیشی بە هاوكاریكردنی پەكەكە تۆمەتبار كردووەو لەبەرامبەریشدا ئامادە نییە گەمارۆی سەر فڕۆكەخانەی سلێمانی هەڵبگرێت. هەموو ئاماژەكان بەو ئاڕاستەیەن كە بەرپرسانی پارتی و حكومەتی هەرێم رووەو توركیا هەنگاو دەنێن و پەیوەندییەكانیان ئاسایی دەكەنەوە. ئاڵوگۆڕی بازرگانی  ئێستا زیاتر لە (3 هەزار) كۆمپانیای توركیا لە هەرێمی كوردستان كارو سەرمایەگوزاری دەكەن، شێخ عەتا محەمەد جێگری سەرۆكی یەكێتیی هاوردەو ناردنكارانی هەرێمی كوردستان، راگەیاند، ساڵانە بە قەبارەی (١٠ ملیار دۆلار) بازرگانی لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و توركیادا دەكرێت. " شەش هەزار كۆمپانیا لە هەرێمی كوردستان بازرگانی لەگەڵ توركیا دەكەن، بەشێوەیەك تەنها لەشاری سلێمانی كە هاوسنووری توركیاش نییە، (دوو هەزار) كۆمپانیا بازرگانی لەگەڵ ئەو وڵاتە دەكەن‌و بازرگانانی سلێمانی ساڵانە بەقەبارەی (چوار ملیار دۆلار) بازرگانی لەگەل توركیادا دەكەن". داودئۆغڵۆ سەرۆك وەزیرانی پێشووی توركیا لە سەردانیدا بۆ هەرێمی كوردستان ئاشكرایكرد، قەبارەی بازرگانی وڵاتەكەی لەگەڵ عێراق ( 12 ملیار دۆلارە) و (8 ملیار دۆلار)ی لەگەڵ هەرێمی كوردستانە و زیاتر لە (100 هەزار) هاوڵاتی توركیا لە هەرێم كار دەكەن. ئەگەرچی داودئۆغلۆ ئاماژەی بەوەدا زیاتر لە ( هەزار و 500 ) كۆمپانیای توركیا لە هەرێم كاردەكەن، بەڵام بەوتەی نێچیرڤان بارزانی  هەرێمی كوردستان لەگەڵ توركیا زیاتر لە  ( 11 ملیار دۆلار ) وەبەرهێنانی هەیە، بەوتەی بەرپرسانی خۆجێی هەولێریش نزیكەی (سێ هەزار) كۆمپانیای گەورەو بچوكی توركی لە هەولێردا سەرمایەگوزاری دەكەن، كە بڕەكەی ساڵانە خۆی لە (4 ملیار دۆلار) دەدات و  لەلایەن بەرپرسانی هەولێرەوە هەموو ئاسانكارییەك دەكەن بۆ كۆمپانیا توركیان بۆ ئەوەی سەرمایەكانیان لە هەولێر بخەنەگەڕ و كەمترین باجیان لەسەر دادەنێن. داهاتی كۆمپانییە توركییەكان لە هەرێمی كوردستاندا نزیكەی (٧ ملیار دۆلار)ە،  ئەمەش داهاتێكی زۆری بۆ ژێرخانی توركیا فەراهەم كردووە.   بەگوێرەی دوایین ئاماری وەبەرهێنان، نزیكەی 20% پشكی وەبەرهێنانی بیانی هەرێمی كوردستان بەر توركیا كەوتووە، كە زیاترە لە (ملیارێك و 100 ملیۆن) دۆلار. نەوت و غاز توركیا و هەرێم یەكدەخات گەورەترین قەبارەی بازرگانی لە ئێستادا لەنێوان هەرێم و توركیا، نەوت و غازە، كە داهاتێكی گەورە دەخاتە خەزینەی توركیاو هەرێمەوە، ئەو ئاڵوگۆرە بازرگانییە زەبەلاحە كاریگەری راستەوخۆی لەسەر بواری سیاسی و دیپلۆماسیش دروستكردووە، بە جۆرێك ئەستەمە هەردوولا دەستبەرداری ئەو بەرژەوەندییە ئابورییە گەورەیە بن، بەگوێرەی راپۆرتی وەزارەتی سامانە سروشتییەكان ئێستا رۆژانە (320 هەزار) بەرمیل نەوت) لەڕێگەی توركیاوە رەوانەی بەندەری جەیهانی توركیا دەكەن، ئەمە سەرەڕای ئەوەی رۆژانە سەدان تەنكەر نەوت دەگوازنەوە، واتا بەر لە ناردنەدەرەوەی نەوت لەڕێگەی بۆرییەوە. بەپێی یەكێك لەو بەڵگەنامانەی كە سایتی‌ (مەسەلە)‌ سەبارەت بە داهاتی نەوتی وەزارەتی سامانە سروشتییەكانی كوردستان بڵاویكردوەتەوە، بەپێی خشتە‌ی حكومەتی ناوەندی، حكومەتی هەرێم لەساڵی (2010)دا بڕی (27 ملیۆن) بەرمیل نەوتی بەرهەمهێناوە‌ و هەناردەی توركیای كردووە، ئەو بڕەش بەهاكەی بە (ملیارێك و 939ملیۆن دۆلار)  خەمڵاندووە، لە بەڵگەنامەیەكی‌ تردا هاتووە:  لەساڵی (2011) دا حكومەتی هەرێم (68 ملیۆن بەرمیل) نەوتی هەناردەی‌ توركیا‌ كردووە. لە ساڵی (2012)دا بڕی (56 ملیۆن و 757 هەزار و 470) بەرمیل نەوتی بۆ توركیا هەناردە كردووە، لە دوای هاتنی داعشەوە بۆ ناوچەكەو دەستگرتن بەسەر بیرە نەوتییەكانی كەركوك و ناوچە جێناكۆكەكان لەلایەن حكومەتی هەرێمەوە، ئاستی هەناردەی نەوتی هەرێم لەڕێگەی توركیاوە دەگەیشتە (600 هەزار ) بەرمیل نەوتی رۆژانە. داهاتی ئێستای نەوتی هەرێم كە رۆژانە بە تێكڕا زیاتر لە (320 هەزار) بەرمیل نەوت رەوانە دەكرێت، دەكاتە ( 660 ملیۆن دۆلار)، كە بەشێكی بەهۆی گواستنەوەو بۆری نەتەوە دەدرێت بە توركیا، ئێستادا توركیا (4 ملیار) دۆلار قەرزی لای حكومەتی هەرێمی كوردستانەو مانگانە لە پارەی نەوتی دەبڕێت. بوونی رێككەوتنی پەنجا ساڵەی نەوت لەنێوان توركیا و هەرێمی كوردستان، هەردوولا ناچار بە ئاساییكردنەوەی پەیوەندییەكانی نێوانیان دەكات، بۆیە چاوەڕەوان دەكرێت پەیوەندییەكانی نێوان هەردوولا بەتەواوی ئاسایی ببێتەوە بەهۆی بەرژەوەندی نەوتەوە.  پێشتریش ئاشتی هەورامی وەزیری سامانە سروشتییەكان كە لە گۆڕبەندی غازی دەریای قەزوین لە ئەستەنبوڵ وتی:" لەماوەی (١٨) مانگ بۆ دوو ساڵی داهاتوو، (١٠) ملیار مەتر سێجا غازی سروشی بە توركیا و لەماوەیەكی درێژخایەنیشدا بە ئەوروپا دەفرۆشین". بەو پێیەش توركیا لەڕێگەی نەوت و غازی هەرێمەوە، سەرەڕای جموجوڵی بازرگانی و بوژاندنەوەی ژێرخان، توركیا ساڵانە دەیان ملیار دۆلار قازانج دەكات.  خاڵی گومرگی برایم خەلیل  خاڵی سنوری برایم خەلیل بەیەكێك لە خاڵە گرنگەكانی نێوان هەرێم و توركیا دادەنرێت، بەتایبەت لە بواری پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوان هەردوولا، لەرابردوودا پێش ساڵی‌ 2003 تەنها خاڵی گومرگی ئیبراهیم خەلیل توانای دابینكردنی بەشی زۆری مووچەو خەرجی هەرێمی هەبووە. بەپێی زانیاری رۆژنامەی حوریەتی توركی ڕۆژانە نزیكەی (2 هەزار و 500) ئۆتۆمبیلی بارهەڵگر لە هەرێمی كوردستانەوە دەچنە توركیا و لە توركیاوە دێنە هەرێم، ئەم ژمارە زۆرەیش ئاماژەیە بەو پەیوەندییە ئابووری و بازرگانییە لەبار و بەهێزە كە لە نێوان هەولێر و ئەنكەرەدا هەیە. ئێستا قەبارەی‌ ئاڵوگۆڕی‌ بازرگانی‌ هەرێمی‌ كوردستان لەگەڵ توركیادا گەشتووەتە (12 ملیار) دۆلارو لەگەڵ ئێران (4 ملیار) دۆلارە.    داهاتی‌ رۆژانەی‌ خاڵی‌ سنوری‌ ئیبراهیم خەلیل – توركیا  زیاترە لە (2 ملیار دینار)ە، واتا مانگانە (60 ملیار دینار) ‌و ساڵانەش (720 ملیار) دینار. ئەم پارەیە ئەگەر نیوەشی بچێتە گیرفانی توركیاوە، ئەوا ساڵانە زیاتر لە (350 ملیار دینار) دەكات، ئەمە لە كاتێكدا بەپێی ئامێری یەكێتی هاوردە‌و ناردنكارانی هەرێمی كوردستان لە ساڵی 2012 خاڵی گومرگی برایم خەلیل، لەپێشەوەی گومرگەكانی تری هەرێمدایە لەئاڵوگۆڕی بازرگانیدا‌و (1832) مۆڵەتی هاوردەكردنی لەو ساڵەدا بەخشیوە بە قەبارەی (4 ملیار دینار)، لەكاتێكدا بە پێنج گومرگی تری هەرێم تەنیا  (1387 ) مۆڵەتیان بەخشیووە. بەڵام بەپێی وتەی دڵشاد شەعبان پەرلەمانتاری فراكسیۆنی پارتی لە پەرلەمانی كوردستان "داهاتی مانگێكی گومرگی ئیبراهیم خەلیل 20ملیۆن دۆلارە". هەژمونی كلتورو رۆشنبیری توركیا  لەپاڵ هەژمونی بازرگانی، ئێستا توركیا هەژمونی كلتوریشی لە هەرێمی كوردستان هەیە، ئەویش لەڕێگەی دراما توركییەكان و گۆرانی و جلوبەرگ.. هتد. دراما توركییەكان پانتاییەكی زۆری میدیاكانی هەرێمیان داگیركردووە، بەشێك لە ئامانجی پەخشكردنی ئەو درامایانە پیشاندانی شوێنە گەشتیارییەكانی توركیایە تا هاوڵاتیانی هەرێم هان بدەن سەردانی توركیا بكەن و لەوێوە ئاڵۆگۆڕی بازرگانی دروست ببێت، لە هەمانكاتدا پەخشكردنی ئەو درامایانە بە ئامانجی خستەڕووی مۆدیل و كەلوپەلی توركییە لە ماڵ و ئۆفیسەكانی هەرێمی كوردستان. ئێستا كەلوپەل و پێداویستییەكانی توركیا بەتەواوی مۆنۆپۆڵی بازاڕەكانی هەرێمیان كردووە، زۆربەی مۆدێلاتی ماڵ و ئۆفیس و دامەزراوەكان بووە بە كەلوپەلی توركی، ئەمە سەرباری جلوبەرگ. هاوكات ژمارەیەكی زۆری خوێندنگەو كۆلێژی توركی لە هەرێمی كوردستان هەیەو پەرە بە زمانی توركی دەدەن، دراما و فیلمە توركیەكانیش لەرێگەی كۆمپانیاكانی دۆبلاژكردنەوە هەژمونێكی گەورەیان كردووە لەسەر خێزان و تاكی كورد. داهات و بودجەی گەورەی توركیا پشت بە گەشتیاری دەبەستێت، بە وتەی داودئۆغڵۆ، توركیا ساڵانە زیاتر لە (45 ملیۆن) هاوڵاتی سەردانی توركیا دەكەن، كە ئەگەر هەر تاكێك (هەزار دۆلاریش) خەرج بكات، ئەوا ساڵانە (45 ملیار دۆلار) تەنها لەڕێگەی گەشتیارییەوە لە توركیا دەخرێتەگەڕ، كە بەشێكی زۆری هاوڵاتیانی كوردستانیش بۆ گەشتیاری روو لە توركیا دەكەن و پارەكانیان لەوێ خەرج دەكەن. لەڕووی سەربازییەوە توكیا سەرەرای ئەو بنكە سەربازی و هەواڵگیریانەی كە لە هەرێم هەیەتی، بەردەوام ئۆپەراسیۆنی سەربازیش لەناو خاكی هەرێم ئەنجام دەدات وەك ویلایەتێكی سەربەخۆ هەركات بیەوێت هێزە رەوانە دەكات و دێتە خاكی هەرێمەوە. لەماوەی رابردوودا توركیا بە درێژایی (15 كم) هاتە ناو حاكی هەرێمەوە لە سنوری ناحیەی سیدەكان، بەپێی وتەی بەرێوەبەری ناحیەكە " توركیا 12 بنكەی سەربازیان لەو ناوچانە دامەزراندووە و 15 كیلۆمەتر هاتونەتە ناو سنوری هەرێمەوە". بەگوێرەی میدیاكانی توركیا، ئێستا سوپای توركیا لەناوچەی خواكورك سەرقاڵی دانانی بنكەیەكی سەربازی نوێیە. لەدوای 1995ەوە لە چوارچێوەی (PMF) هێزی ئاشتی پارێزدا بنكە و بارەگای خۆی لە هەرێمی كوردستان كردەوە، لە دوای روداوەكانی 31ی ئابی 1996ەوە لە چوارچێوەی بانگهێشتنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان دژ بە هێزەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بنكە سەربازییەكانی زیاتر كرد. لە باشوری كوردستان نزیكەی (30) بنكەی سەربازی و هەواڵگری ئاشكراو نهێنی توركیا لە هەرێمی كوردستاندا هەیە، بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور كە لە مانگی كانونی یەكەمی 2015 بڵاویكردوەتەوە، ژمارەی هێزەكانی ئەو توركیا لەناو خاكی هەرێمدا (٣٢٣٥) ئەفسەر و سەرباز و ژەندرمەی هەیە لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی. راپۆرتەكە ئاماژەی بەوەكردووە، (٥٨) تانك، (٢٧)  زرێپۆش، (٣١) تۆپ‌ و (٢٦) هاوەن، (١٧) ئاڕبیجی ‌و (١٠) دۆشكە، (٤٠) ئۆتۆمبیلی سەربازیی. بەپێی راپۆرتەكە سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بەسەر (١٣) بنكەو بارەگای سەربازیدا لەناوچە سنورییەكانی پارێزگای دهۆك جێگیركراون، كە لە هەموو بنكە سەربازیەكاندا بەشی هەواڵگریان تێدایە. گەورەترین بنكە و بارەگای سەربازی توركیا لەڕووی ژمارەی سەربازەوە، لە ناحیەی (كانی ماسی)یە. لەو بنكەیەدا (٥٨٠) سەرباز و (٩١) ئەفسەر و (٢٤٠) جەندرمە و  (٣٤٠) هێزی لێدان هەیە. گەورەترین بنكەی سەربازی توركیا لەڕووی لۆجستییەوە، سەربازگەی (بامەڕنی)یە دەكەوێتە بەرامبەر ‌ناحیەی بامەڕنی‌. لەناو ئەو بنكە سەربازییەدا گەورەترین یەكەی هەواڵگری سەر بە سوپا هەیە. هەروەها (٣٠) تانك، (٨) زرێپۆش، (٦) هاوەن، (٦) ئۆتۆمبێلی سەربازی تێدایە، جگە لەبوونی ئامێرێكی پێشكەوتووی دەنگگرتن كە بۆ كاری سیخوڕی بەكاریدەهێنن. بەو پێیەش توركیا هەژموونی سەربازی تەواوی بەسەر هەرێمی كوردستانەوە هەیە، بۆیە دوور نیە لە داهاتوودا هەرێم نەبێتەوە بە ویلایەتێكی سەربە توركیا، وەك چۆن تا ساڵای 1921 باشوری كوردستان ویلایەتێك بووە سەربە دەوڵەتی عوسمانی.   پەراوێزو سەرچاوەكان 1-    مەلا مستەفا بۆ كوڕەكانی: تاكە گەلێك كە متمانەتان پێی هەبێت گەلی توركە/ http://www.drawmedia.net/page_detail?smart-id=1270 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/tek-guvenebilecegimiz-millet-turklerdir-40585500 2-    فەلاح مستەفا ؛ توركیا نائومێدی‌ كردین/ http://lvinpress.com/dreja.aspx?Jmare=10377&Jor=1 3-    جارێكی تر وەزیری دەرەوەی توركیا باسی پەكەكە و یەكێتی و گۆڕان دەكات/  http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=1411 4-    ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هەرێم و توركیا زیاد دەكات/ http://knwe.org/?p=18093 5-    داهاتی هەرێمی كوردستان 20 ملیۆن دۆلار كەم دەكات/ http://www.rudaw.net/sorani/business/030120163 6-    داهاتی مانگی سێی نەوتی هەرێم 600 ملیۆن دۆلارە/ http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=201 7-    باشوری كوردستان دەبێتەوە ویلایەتێكی دەوڵەتی عوسمانی ..؟؟؟/ https://www.facebook.com/MuhamadRauf76/photos/a.293147917443581.66516.147061938718847/1293642677394095/?type=3&theater 8-    توركیا باشووری كوردستان داگیردەكات؟/ http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=103  

(درەو میدیا): موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر و هاوپەیمانی " سائرون" ڕایدەگەیەنێت  با حكومەت بۆ چارەسەركردنی كێشەی كەمی ئاو و كارەبا و خراپی كەرتی تەندروستی و پەروەردە پشت بە وڵاتانی دراوسێ ببەستێت، نەك لە پێكهێنانی حكومەتدا. سەدر لە نوێترین تویتیدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر دەڵێت: " لەبەر خۆشەویستی عێراق ئامۆژگاری خۆم و ئێوەش دەكەم بۆ جێبەجێكردنی ئەم ئامۆژگاریانەی خوارەوە: یەكەم: لەسەر هەموو قەوارە سیاسییەكان پێویستە دانوستانی تایبەت بە پێكهێنانمی هاوپەیمانێتییەكان و دوای ئەوەش لەگەڵ ئەمریكا و وڵاتانی دراوسێ‌ رابگرن، چونكە ئەوە تەنها ئەركی ئێمەی عێراقییەكانە نەك كەسی تر. دووەم: داوا لە هەموو قەوارە سیاسییەكان دەكەم دووربكەنەوە لە سەنگەرگرتن و هاوپەیمانی تائیفی و ئیتنی بێزراو، من لەلایەن خۆمەوە هەموو جۆرە سەنگەرگرتنێكی سوننی، یان شیعی ، یان كوردی یان هی تر رەتدەكەمەوە و ئامادەیی تەواوم تێدایە هاوكاربم لە پێناوی پێكهێنانی هاوپەیمانێتییەك لە بەش بەشێنەی حزبی و نەتەوەیی و تائیفی تێبپەڕێنێت. سێیەم: گەل لە گەرمادا  دەناڵێنێت بەدەست گەرما و نەبوونی كارەبا و كەمبوونەوەی ئاوەوە.. ئەگەر حكومەت توانای نییە ئەوە چارەسەربكات، با دەستبەجێ‌ پشت بە وڵاتانی دراوسێ‌ ببەستێت بۆ باشتركردنی دۆخی كارەبا و ئاو و كەرتی تەندروستی و پەروەردە، لەجیاتی ئەوەی بۆ پێكهێنانی حكومەت پشتیان پێ‌ ببەستێت. من لایخۆمەوە هاوكاری و هاوسۆزی خۆم بۆ گەل رادەگەیەنم و داواكارم  هەموو ئەو هێڵە فریاگوزارییانەی كارەبا ببڕدرێت كە سیاسەتمەدارە گەندەڵەكان بە رۆشناییەكەی شادبوون.    

(درەو میدیا): سێ كەسی بەرەگەز عەرەب بەیانی ئەمڕۆ دووشەممە نۆی تەمموزی 2018 لە دەریای دوكانی سەر بە پارێزگای سلێمانی خنكان. بەڕێوەبەرایەتی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی لە پەیجی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك رایگەیاندووە، بەیانی ئەمڕۆ سێ هاوڵاتی بەناوەكانی (ح. ر. ص) لە دایكبوی ۱۹۸۲ ، ( ع. ع. م) لە دایكبوی ۱۹۹۱ و خێزانی بەناوی (د. س. د) لەدایكبوی ۱۹۹۳ كە هەرسێكیان بە ڕەگەز عەرەب و دانیشتوی شاری بەغدان ، بەمەبەستی گەشتكردن ڕویان لە سەیرانگای دوكان كردبوو لە دەریاچەی دوكان خنكان. راشیگەیاندووە، دوای گەیشتنی هێزەكانی پۆلیس و تیمی مەلەوانی دوكان توانرا لە ماوەیەكی كەمدا تەرمی هەرسێكیان دەربهێنرێتەوە پەڕاوی لێكۆڵینەوە بۆ رووداوەكە كراوەتەوە و لێكۆڵینەوەش بەردەوامە.  

(درەو میدیا): خانم كۆلیندا گرابار كیتارۆڤیچ، سەرۆكی كرواتیا لە مۆندیالی روسیادا سەرنجی هەموو جیهانی بەلای خۆیدا راكێشاوە، كە بە شێوەیەكی سەرنجڕاكێش هەڵبژاردەی وڵاتەكەی لە یاریەكاندا هاندەدات. كۆلیندا لە یەكێك لە یارییەكانی هەڵبژاردەی وڵاتەكەیدا درێسی تایبەت بە هەڵبژاردەی كرواتیای پۆشیبوو لە ریززی جەماوەر و هاندەراندا دانیشتبوو، پاش تەواوبوونی یارییەكە و بردنەوەی كرواتیا راستەوخۆ چووە ژووری خۆگۆڕینی هەڵبژاردەكەو پیرۆزبایی لە یاریزانەكان كرد. كۆلیندا گرابار كیتارۆڤیچ لە 29ی نیسانی ساڵی 1968 لە رییكا، كرواتیا، كۆماری یۆگوسلاڤیای پێشوو لە دایكبووە، لە قۆناغی ئامادەییدا یەكێك بووە لە خوێندكارە زۆر سەركەوتووەكان و لە تەمەنی 17 ساڵیدا لە پرۆگرامی گۆڕینەوەی خوێندكاراندا چووەتە لۆس ئەلامۆس لە نیومەكسیكۆی ئەمریكا و ساڵی 1986 خوێندنی ئامادەییی لە خوێندنگەی لۆس ئالاموس تەواوكردووە، پاشان دەچێتە كۆلێژی زانستە مرۆیی و كۆمەڵایەتییەكانی زانكۆی زاگرب و ساڵی 1992 بڕوانامەی بەكالۆریۆس لە زمان و ئەدەبی ئینگلیزی و ئیسپانیی بەدەستدەهێنێت. كۆلیندا گرابار كیتارۆڤیچ زۆر بەباشی زمانەكانی ئینگلیزی، ئیسپانیی، پرتوگالی، ئەڵمانیین فەرەنسی و ئیتالی دەزانێت و هاوسەرگیری لەگەڵ بەناوبانگترین پاڵەوانی خلسیكانی سەر بەفر " گرابار كیتارۆڤیچ" كردوووە و دوو منداڵی هەیە.  سەرۆكە شۆخەكەی كرواتیا ساڵی 2005  بۆ  2008 وەزیری دەرەوەی كرواتیا بووە و پاشان تا2011 بووەتە باڵیۆزی وڵاتەكەی لە ئەمریكا و  لە 2011 تا 2014 ئەمینداری یاریدەدەری كاروباری دیپلۆماتیی گشتی بووە لە پەیمانی ناتۆ، كە یەكەمین ژنە لە مێژوودا ئەو پۆستە لە ناتۆ وەربگرێت. ساڵی 2015 كیتارۆڤیچ خۆی پۆستی سەرۆكایەتی كۆماری كرواتیا كاندیدكرد و سەركەوتنی بەدەستهێنا و بووە یەكەمین ژن لە مێژووی ئەو وڵاتەدا كە پۆستی سەرۆكایەتی كۆمار بەدەستبهێنێت. لەگەڵ دەستپێكردنی یارییەكانی هەڵبژاردەی كرواتیا، كیتارۆڤیچ گەیشتە روسیا و لە یاریی هەڵبژاردەكەی و هەڵبژاردەی دانمارك لە ریزی هاوڵاتیانی ئاسایی و هاندەرانی وڵاتەكەیدا دانیشت و رەتیكردەوە لە شوێنی تایبەت بە میوانە گەورەكانی مۆندیال یارییەكە ببینێت و پێشتریش رایگەیاندووە كە لە دارایی تایبەتی خۆی بلیتی ئامادەبوونی یارییەكان دەكڕێت.  

(درەو میدیا): لێپرسراوی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی رایدەگەیەنێت سبەی دووشەممە پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكانی سلێمانی دەستپێدەكات و داواكاریشە گاڵتەجاڕییەكەی كەركوك دووبارەنەبێتەوە. هاوژین عومەر، لێپرسراوی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی بە سایتی " غەد پرێس"ی راگەیاند پرۆسەكە كاتژمێر هەشتی بەیانی لە هۆڵی یانەی ئاشتی دەستپێدەكات و  تەنها دەنگی 188 سندوقی سلێمانی بەدەست جیادەكرێتەوە . راشیدەگەیەنێت نازانن لەسەر چ بنەمایەك ئەو سندوقانە دیاریكراون و بڕوایان وایە كە پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی بەشێك لە سندوقەكان بە تەواوەتی پێچەوانەی هەژماری سێیەمی یاسای هەڵبژاردنەكانە. ئەو بەرپرسەی كۆمەڵی ئیسلامی ئاماژەبەوەشدەكات كە كۆمەڵی ئیسلامیی و لایەنەكانی ئۆپۆزسیۆن تێبینی و رەخنەی زۆریان لەسەر كۆی پرۆسەی هەڵبژاردنەكە هەیە و تانەیان لە زیاتر لە 300 سندوقی سلێمانی داوە، بەڵام تائێستا كۆمسیۆن وەڵامی تانەكانی نەداوەتەوە. لێپرسراوی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی دەشڵێت:" كۆمەڵی ئیسلامیی و لایەنەكانی تری ئۆپۆزسیۆن سبەینێ‌ لە نزیكەوە چاودێری پرۆسەكە دەكەن، ئەگەر دەركەوت كە پرۆسەكە بە نایاسایی بەڕێوەدەچێت، ئەوا بایكۆتی دەكەین. بەوتەی لێپرسراوی ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی " هێزە ئیقلیمییەكان بە چاودێری كۆمسیۆنی ئێستا ناوەرۆكی راستەقینەی پرۆسەی جیاكردنەوەی دەستی دەنگەكانیان لەباربردووە". لە كۆتاییشدا دەڵێت:" ناوەندی هەڵبژاردنی كۆمەڵی ئیسلامی پێشبینیدەكرد 90 بۆ 1000 هەزار دەنگ لە هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایاردا بەدەستبهێنین، بەڵام تەنها كەمتر لە 52 هەزار دەنگیان هێناوە". جەختیشیكردەوە:" ئەوەی لە كەركوك روویدا گاڵتەجاڕیی بوو، دووبارەبوونەوەی لە هەرێمی كوردستان رەتدەكەینەوە.      

(درەو میدیا): جارێكی تر رۆدریگۆ دوتێرتی سەرۆكی فلیپین هێرشیكردەوە سەر ئایینەكان و بەڵێنیدا دەست لە پۆستەكەی بكێشێتەوە ئەگەر یەكێك " بوونی خودا" بسەلمێنێت. ئاژانسی هەواڵی ئەسۆشیەیتدپرێس رایگەیاند دوتیرتی ئێوارەی هەینی لە وتەیەكیدا لە لە شاری دافاو باسی لە هەڵەی بنچینەی ئایینی مەسیحیی كرد و پرسی:" لۆژیكی بوونی خودا لە كوێدایە؟". دوتیرتی وتیشی:" ئەگەر كەسێك هەبێت بتوانێت كە قسەلەگەڵ خودا بكات و بتوانێت بیبینێت لە رێگەی وێنەیەكەوە یان سێڵفییەكی لەگەڵدا بگرێت، ئەوا من دەستبەجێ‌ دەستلەكاردەكێشمەوە". سەرەڕای ئەو وتانەی دوتیرتی گریمانەی ئەوەشی كرد كە هەردەبێت خواوەندێَك یان بوونەوەرێكی باڵادەست هەبێت كە رێگە بگرێت لەوەی چەندین ملیار ئەستێرە لە ئاسماندا بەریەك بكەون بەجۆرێك كە ماوەیەكی دووردرێژە هەڕەشەن بۆسەر چارەنووسی مرۆڤایەتی. هەفتەی رابردووش سەرۆكی فلیپین خودای بە بێ‌ كەڵك وەسفكرد بەوەش رووبەڕووی رەخنەی توندی ژمارەیەك لە هاوپەیمانە سیاسییەكانی بوونەوەو یەكێك لە قەشە كاسۆلیكەكان بە " نەخۆشی دەروونی" وەسفیكرد. لایخۆشیەوە هاری روكی، وتەبێژی سەرۆكایەتی فلیپین بەرگری لە سەرۆكی فلیپین كرد و تی:" سەرۆك مافی ئەوەی هەیە بیروڕای خۆی بەرامبەر بە ئایین دەرببڕێت". رۆكی وتیشی: لێدوانەكانی دوتیرتی لەوەوە سەرچاوەیان گرتووە كە لە منداڵیدا لەلایەن كاهینێكی مەسحییەوە دەستدرێژی سێكسی كراوەتەسەر. دانیشتوانی فلیپین 203 ملیۆن كەسە و نزیكەی 80%ی مەسیحین و نزیكەی لەسەردا 5 بۆ 10ی دانیشتوانەكەشی موسوڵمانن.