درەو میدیا: یەكێتی نیشتیمانی كوردستان بە تەوافوقی پێشوەخت و دەنگدان لەناو ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كاندیدەكانی بۆ پۆستەكان یەكلاكردەوە. بەپێی زانیارییەكانی ( درەو میدیا) ئێوارەی ئەمڕۆ لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتیدا كاندیدبونی هەریەك لە (قوباد تاڵەبانی بۆ جێگری سەرۆكی حكومەت، رێواز فایەق بۆ سەرۆكی پەرلەمان ، جەعفەر شێخ مستەفا بۆ جێگری سەرۆكی هەرێم) یەكلاكراوەتەوە. ( درەو میدیای) زانیویەتی، لە كۆبونەوەی دوێنێ ئێوارەی مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا تەواوفوق لەسەر پۆستەكان كراوەو ئەمڕۆش لە كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتیدا دەنگدانی  لەسەركراوە.  شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ لە كاندید بونی بۆ جێگری سەرۆكی حكومەت لەبەرژەوەندی قوباد تاڵەبانی كشایەوە بەمەش باڵی كۆسرەت رەسوڵ بوون بە براوەی یەكەمی پرۆسەكەو جگە لە پۆستی وەزارەتی پلاندانان پۆستی وەزارەتی خوێندنی باڵاشیان بۆخۆیان زامنكرد.   لە كۆبونەوەكەدا بەم شێوەیە كاندیدەكان بۆ پۆستەكان دیاریكران: -  رێواز فایەق      سەرۆکی پەرلەمان - قوباد تاڵەبانی    جێگری سەرۆکی حکومەت -  جەعفەر مستەفا     جێگری سەرۆکی هەرێم - شۆرش ئیسماعیل    وەزیری پێشمەرگە - بێگەرد تاڵەبانی     وەزیری كشتوكاڵ - دەرباز كۆسرەت رەسول    وەزیری پلاندانان - خالید شوانی     وەزیری پەیوەندییەكانی نێوان هەرێم و بەغدا - حەمەی حەمەسەعید    وەزیری رۆشنبیری  - ئارام حەمەی مینا    خوێندنی باڵا - رەوەند مەلا مەحمود     دەستەی ناوچە كوردستانییەكانی دەرەوەی ئیدارەی هەرێم  - عوسمان شوانی    دەستەی گەشتوگوزار - ئیسماعیل مەحمود    دەستەی گشتی كاروباری مین

راپۆرتی: محەمەد رەئوف تەنها 48 كاتژمێر ماوە لەبەردەم یەكێتی نیشتیمانی كوردستاندا تا كاندیدەكانی بۆ پۆستەكان یەكلابكاتەوە، خۆ كاندیدكردنی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم، هاوكێشەی ناو یەكێتی ئاڵۆزكردووە، مەسرور بارزانی لەبەردەم سەرۆك پەرلەمانێكی یەكێتیدا سوێندی یاسایی دەخوات بەڵام پارێزگاری كەركوك لەگەڵ  سوێندخواردنی مەسرور بارزانیدا هەڵنابژێردرێت و تەنها كاندیدی پارێزگار دیاری دەكرێت. یەكێتی بۆی یەكلادەكرێتەوە؟ رۆژی یەكشەممەی داهاتوو دوایین وادەیە بۆ ئەوەی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان كاندیدەكانی بۆ پۆستەكان یەكلابكاتەوە، بڕیارە پاشنیوەڕۆی سبەینێ ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی كۆببێتەوە و بڕیار لەسەر كاندیدەكان بدات و دوای ئەوەی جەمسەرەكانی یەكێتی تەوافوق لەسەر كاندیدەكان دەكەن. یەكلاكردنەوەی پۆستەكانی یەكێتی ئەگەرچی لە ئێستادا بە دۆخێكی ئاڵۆزدا تێدەپەرێت، بەڵام بەهۆی زۆری پۆستەكان و بەدیلی جیاوازەوە، ئەگەری چارەسەر لەدواچركەكاندا هەیە، خۆ ئەگەر لەماوەی 48 كاتژمێری داهاتودا یەكێتی كاندیدەكانی یەكلابكاتەوە، كە ئەگەرێكی بەهێزە لەدوای رازی بوونی پارتی دیموكراتی كوردستان بە دیاریكردنی كاندیدی پارێزگاری كەركوك هیچ رێگەیەكی تر لەبەردەم یەكێتیدا نەماوە، بەیەكلاكردنەوەی كاندیدەكانیشی ئەو روانینەی بەرپرسانی پارتی دیموكراتی كوردستان لەسەر خۆی لادەبات كە پێشتر بەردەوام رایاندەگەیاند " یەكێتی كێشەی كەركوكی نیە، بەڵكو كێشەی یەكلانەكردنەوەی كاندیدەكانی هەیە"     لە نێوان قوباد و شاڵاودا خۆكاندیدكردنی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بۆ جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم، بەتەواوی هاوكێشەی ناو باڵەكانی یەكێتی ئاڵۆزكردووە، بەجۆرێك رەنگە راستەوخۆ كاریگەری لەسەر پۆستەكانی دیكەش بكات، بەو پێیەی پێشتر  ناوی شاڵاو لە ناو كاندیدەكاندا نەدەهات و تەنها دەرباز كۆسرەت رەسوڵ وەك كاندید بۆ پۆستی وەزیری پلاندانان دەهات، خۆكاندیدكردنی شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم چەند لێكدانەوەیەكی بۆ دەكرێت:. •    بەپێی زانیاریەكانی ( درەو میدیا) شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ لە خۆكاندیدكردنی جدیەو دەیەوێت پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت مسۆگەر بكات و بەو هەنگاوەش، قوباد تاڵەبانی دەبێتە جێگری سەرۆكی هەرێمی كوردستان، زانیاریەكانی ( درەو میدیا) كە لەچەند سەرچاوەیەكی ناو یەكێتیەوە دەستیكەوتووە، ئەگەر بەدەنگدان لە ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی پۆستەكان یەكلابكرێتەوە، شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بە ئاسانی لە قوباد تاڵەبانی دەباتەوە، چونكە بەشی زۆری سەركردایەتی یەكێتی لە بڕیار و هەڵوێستەكانی رابردوی قوباد تاڵەبانی نیگەرانن. •    شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ خۆكاندیدكردنی بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت وەك كارتێك بەكار دەهێنێت بۆ مسۆگەركردنی  بەشێك لە پۆستە باڵاكانی بەركەوتەی یەكێتی بۆ باڵی كۆسرەت رەسوڵ، بەتایبەتیش لە سەرۆكایەتی هەرێم و پەرلەماندا. •    شاڵاو كۆسرەت رەسوڵ بە خۆكاندیدكردنی بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت، دەیەوێت گرنتی پۆستێكی دیكەی وەك وەزارەتی پلاندانان مسۆگەر بكات، بەو پێیەی وەزیری پلاندانان ( ئەندامی ئەنجومەنی نەوت و غازی هەرێمی كوردستان)ە .  مەسرور بارزانی لەبەردەم یەكێتیەكدا سوێند دەخوات  لە كۆبونەوەی 30ی حوزەیرانی رابردوی نێوان وەفدی یەكێتی و پارتیدا هەردولا رێككەوتون كە بەر لە سوێندخواردنی مەسرور بارزانی و كابینەكەی، دەبێت ئاڵۆگۆر لە پۆستی سەرۆكی پەرلەمانی كوردستاندا بكرێت و كاندیدی یەكێتی بۆ پۆستی سەرۆكی پەرلەمان دەستبەكار بێت،لە ئێستاشدا لیژنەی كاروباری یاسایی پەرلەمانی كوردستان سەرقاڵی چۆنیەتی بەرێوەچونی ئەو ئاڵوگۆڕە یاساییەن، بەو پێیەش مەسرور بارزانی لەبەردەم سەرۆكی پەرلەمانی یەكێتیداسوێندی یاسایی دەخوات.  تا ئێستاش كێبەركێی پۆستی سەرۆكی پەرلەمان لە نێوان (بێگەرد تاڵەبانی و رێواز فایەق)دایەو هەردوكیان سورن لەسەر وەرگرتنی پۆستەكە، بەڵام لەماوەی 48 كاتژمێری داهاتوودا دەبێت یەكێكیان پاشەكشە بكەن یاخود لە ناو ململانێی باڵەكانی یەكێتیدا یەكێكیان دەبنە قوربانی، بەڵام پێدەچێت بە پێدانی وەزیر بە یەكێكیان، چارەسەری ئەو پرسە بكەن و بەرلە سوێندخواردنی سەرۆكی كابینەی نۆیەم و وەزیرەكانی، سەرۆكی نوێی پارلەمانی كوردستان سوێندی یاسایی بخوات و سەرۆكی ئێستای پەرلەمانی كوردستانیش ( ڤالا فەرید) بكرێتە وەزیر لە كابینەكەی مەسرور بارزانیدا.  جێگری سەرۆكی هەرێم تا ئێستا كێبەركێی توند لە نێوان ( عومەر فەتاح كارگێری مەكتەبی سیاسی یەكێتی و جەعفەر شێخ مستەفا ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی و فەرماندەی هێزەكانی 70 ی یەكێتی)دایە، یەكلاكردنەوەی ئەم پۆستە پەیوەندی بە گفتوگۆی نێوان باڵەكانی یەكێتیەوە هەیە لەسەر دابەشكردنی پۆستەكان، ئەگەر لە پرۆسەی یەكلاكردنەوەی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێم ( قوباد تاڵەبانی) لە جێگری سەرۆكی حكومەتەوە بۆ جێگری سەرۆكی هەرێم نەگوازرێتەوە، ئەوا دەبرێتە كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتی و لەوێ بەدەنگدان یەكلادەكرێتەوە، كە چانسی جەعفەر شێخ مستەفا زیاترە بۆ وەرگرتنی پۆستی وەزیری پێشمەرگە.     پۆستە وزارییەكان بە پێی رێككەوتنی نێوان وەفدی یەكێتی نیشتیمانی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان، لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا یەكێتی هەریەك لە وەزارەتەكانی(پێشمەرگە، رۆشنبیری، خوێندنی باڵا، پلاندانان، كشتوكاڵ، وەزیری هەرێم بۆ كاروباری ناوچە دابڕاوەكان) و ژماریەك دەستەو راوێژكار و بەرێوەبەری گشتی بەردەكەوێت. بەپێی زانیاریەكانی ( درەو میدیا) پۆستی وەزارەتی پلاندانان، كە هاوكات ئەندامی لیژنەی نەوتی غازی هەرێمی كوردستانیشە، دەكرێتە گفتوگۆی یەكلاكردنەوەی پۆستەكانی جێگری سەرۆكی حكومەت و هەرێم و (پۆستی رازی كردنی پۆستە باڵاكان) دەبێت، ئەگەر دەرباز كۆسرەت رەسوڵ ئەو پۆستە وەرنەگرێت، ( عوسمان شوانی) كاندیدێكی بەهێزی ئەو پۆستەیە. پۆستی وەزارەتی خوێندنی باڵا، كە تا ئێستاش ( د. یوسف گۆران )چاوی لەو پۆستەیە بەڵام بەپێی زانیاریەكانی ( درەو میدیا) د. یوسف گۆڕان لەناو سەركردایەتی و مەكتەبی سیاسی یەكێتیدا چانسی دانانەوەی كەمە، تەنها چانسی وەركرتنی ئەو پۆستە لەلایەن د. یوسف گۆران، پاڵپشتی قوباد تاڵەبانیە، ئەگەرنا چانسی وەرگرتنی ئەو پۆستەی زۆر لاوازەو هەریەك لە ( د. شێركۆ مەنگۆڕی، د. سامان فەوزی، د. دانا سەعید سۆفی ) كاندیدی بەهێزی ئەو پۆستەن.  بۆ پۆستی وەزارەتی رۆشنبیری چانسی ( حەمەی حەمە سەعید ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی) بەهێزە، هەرچی پۆستی وەزارەتی پێشمەرگەیە چانسی ( شۆڕش ئیسماعیل ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی) بەهێزە، ئەگەرچی (مستەفا چاورەش و جەبار یاروەر) چاویان لەو پۆستەیە. وەزیری كشتوكاڵ، ئەگەر بڕیاری كۆتایی بدات بۆ سەعدی ئەحمەد پیرە یەكلا بۆتەوە، بەڵام بەپێی زانیاریەكانی ( درەو میدیا) سەعدی ئەحمەد پیرە قەلەقە لە وەرگرتنی ئەو پۆستەو چاوەڕەوانی یەكلاكردنەوەی تیمی حكومەت دەكات. رەوەند مەلا مەحمود جێگری لێپرسراوی مەڵبەندی كەركوكی یەكێتی بۆ سەرۆكی دەستەی ناوچە كوردستانیەكانی دەرەوەی هەرێم تا ئاستێك یەكلا بۆتەوە.  یەكێتی پاشەكشە دەكات! بەپێی زانیارییەكانی ( درەو میدیا) لە كۆبونەوەو گفتوگۆكانیاندا وەفدی پارتی دیموكراتی كوردستان بە وەفدی یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیان راگەیاندووە، كە تا ناوی كاندیدە وزارییەكان رادەستی سەرۆكی كابینەی راسپێردراو نەكرێت، ناوی كاندیدی پارێزگاری كەركوك وەرناگرن. زانیارییەكانی (درەو میدیا) ئاماژە بەوە دەكەن كە لەگەڵ سوێندخواردنی سەرۆكی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا، پارێزگاری كەركوك هەڵنابژێردرێت، بەڵكو تەنها ناوی كاندیدەكە وەردەگیرێت، كە هەردولا لەسەر ( تەیب جەبار) بۆ پارێزگاری كەركوك رێككەوتوون، پارتی دیموكراتی دوای رەتكردنەوەی زیاتر لە ( 40 ) كاندیدی یەكێتی رەزامەندی لەسەردا، كە رەنگە بەشێكی پەیوەندی بەوە هەبێت كە یەكێك بوو لەلایەنگرانی ( ریفراندۆم) و كە ئێستا لە ناوەندە میدیاییەكان بە ( ریفراندۆمچی) ناودەبرێن، هەربۆیە بەر لە دیاریكردنی، پارتی دیموكراتی كوردستان بانگهێشتی هەولێریانكردووەو قسەیان لەگەڵكردووە. ( درەو میدیا) زانیویەتی كە پرۆسەی هەڵبژاردنی پارێزگاری كەركوك دەكەوێتە دوای پێكهێنانی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێم، ئەویش لەدوای رێگەخۆشكردن بۆ ئاساییكردنەوەی دۆخی كەركوك و ئامادەكاری بۆ كۆبونەوەی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك بە ئامادەبونی تەواوی ئەندامانی لیستی برایەتی، دواتر پارێزگاری كەركوك هەڵدەبژێردرێت، كە بەپێی رێككەوتنەكانی نێوان پارتی و یەكێتی دیاریكردن و هەڵبژاردنی پارێزگاری كەركوك هاوتەریب دەبێت لەگەڵ پێكهێنانی حكومەت و سوێندخواردنی كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمی كوردستان. 

راپۆرت: فازل حەمەرەفعەت- نامیق رەسوڵ بزوتنەوەی گۆڕان سێ‌ مانگ لە رێگەی لیژنەیەكەوە سەرقاڵی یەكلاكردنەوەی ناوی كاندیدبوو بۆ پۆستە حكومییەكان، ئەمڕۆ بە بڕیاری جڤاتی نیشتمانی، ئەو لیژنەیەو كارەكانیشی هەڵوەشاندەوە. ئەمڕۆ جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ یەكلاییكردنەوەی پرسی دیاریكردنی كاندیدەكانی بزوتنەوە بۆ پڕكردنەوەی پشكی بزوتنەوەكە لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمدا  كۆبوەوە. پێشتر (درەو میدیا) ئاشكرایكرد جڤاتی نیشتمانی تاوتوێی سێ‌ پێشنیازدەكات لەبارەی پرسی چۆنیەتی یەكلاكردنەوەی كاندیدەكانی بزوتنەوە بۆ پۆستەكان، بەڵام جڤاتی نیشتمانی هیچ كام لەو پێشنیازانەی پەسەندنەكرد‌و پێشنیازی چوارەم هاتەكایەوە‌و جڤات پەسەندیكرد. پێشنیازی چوارەم پێشنیازی چوارەم ئەوەیە كە جڤاتی نیشتمانی وەك باڵاترین دەسەڵاتی بڕیاردان لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا دەسەڵاتی خۆی لە یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان بداتە عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەكە. بەپێی زانیارییەكانی ( درەو میدیا) پێشترو بەر لە كۆبوونەوەی جڤاتی نیشتمانی چەند كەسێك لە ئەندامانی خانەی راپەڕاندن ئەم پێشنیازەیان خستوەتە بەردەم رێكخەری گشتی، بەڵام ئەو كات رەتیكردوەتەوە دۆسیەی یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان بگرێتەدەست، بەپاساوی ئەوەی هیچ رێككەوتنێكی پێشوەخت نەكراوە‌و ململانێی توند لە نێو جەمسەرەكانی بزوتنەوەكەدا هەیە لەسەر پۆستەكان. سێ‌ پێشنیازەكەی تر كە ئەمڕۆ رەتكرانەوە بریتی بوون لەمانە: * خانەی راپەراندن كە ئێستا لە شەش كەس پێكدێت بڕیاربدات لەسەر دیاریكردنی كاندیدەكان. * جڤاتی نیشتمانی نیشتمانی بڕیاربدات. * جڤاتی نیشتمانی‌و جڤاتی گشتی پێكەوە بڕیاربدەن. رێكخەر چۆن یەكلایدەكاتەوە؟ ئەمە یەكەمجار نیە كە بزوتنەوەی گۆڕان دەكەوێتە بەردەم ئاڵنگاری یەكلاكردنەوەی لیستی كاندیدەكانی بۆ حكومەت، لە كابینەی هەشتەمدا بزوتنەوەی گۆڕان بەشداری لە حكومەتدا كرد، ئەوكات نەوشیروان مستەفا دامەزرێنەری بزوتنەوەكە لە ژیاندا بوو، هەژمونی فراوانی بەسەر بزوتنەوەكەیدا هەبوو، ئەو بەبێ‌ گەڕانەوە بۆ جڤات‌و دامەزراوەكانی بزوتنەوەكەی لیستی كاندیدەكانی پێشكەشكرد، بەڵام ئەمجارەیان دۆخەكە بۆ رێكخەری گشتی ئێستای بزوتنەوەكە تەواو جیاوازە. پێش ئەوەی پرسی یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان بە رێكخەری گشتی گۆڕان بسپێردرێت، لیژنەیەكی 13 كەسی بزوتنەوەكە بۆ هەر پۆستێكی كە بەر گۆڕان دەكەوێت سێ‌ كەسی دیاریكردووە‌و  پرۆسەی " شۆرت لیست"ی بۆ ناوی ئەو كاندیدانە كردبوو كە سیڤیان پێشكەشی بزوتنەوە كرد. ئێستا زانیاری جیاواز هەن لەبارەی چارەنوسی شۆرت لیستەكەوە، هەندێك لە بەرپرسانی گۆڕان دەڵێن شۆرت لیستەكە لەلایەن ئەندامانی لیژنەكە ئیمزاكراوە‌و رادەستی خانەی راپەڕاندن كراوە، هەندێكی تر دەڵێن شۆرت لیستەكە لەلایەن ئەندامانی لیژنەكەوە ئیمزای لەسەر نەكراوە‌و بەهۆی ناكۆكیان لەسەری ماوەتەوە‌و رادەستی خانەی راپەڕاندن نەكراوە. شۆرت لیستەكە گەیشتبێتە خانەی راپەڕاندن یان نا، پێناچێت رێكخەری گشتی  شۆرت لیستەكە بەهەند وەربگرێت، چونكە خودی خۆی یەكێكە لە نەیارە سەرسەختەكانی ئەو شۆرت لیستە، هەرچەندە ئەوانەی پشتیوانی بڕیارەكەی ئەمڕۆی جڤاتی نیشتمانی دەكەن بۆ هێوركردنەوەی ناڕەزایەتییەكان دەڵێن رێكخەری گشتی لە بڕیاردان لەسەر كاندیدەكان شۆرت لیستەكەو تێبنییەكانی ئەندامانی جڤاتی نیشتمانی لەبەرچاودەگرێت. بزوتنەوەی گۆڕان دوای سێ‌ مانگ لە دیاریكردنی میكانیزم‌و لیژنە‌و تاوتوێكردنی سیڤی‌و لێكۆڵینەوەو دواقۆناغیش شۆرت لیستكردن بەم بڕیارەی ئەمڕۆی جڤاتی نیشتمانی جارێكی تر گەڕایەوە چوارگۆشەی یەكەم. پێشتر بەر لە پێكهێنانی لیژنەكەی یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان لە مانگی نیساندا (درەو میدیا) لە راپۆرتێكیدا ئاشكرایكرد كە جەمسەرە بەهێزەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بەدیاریكراوی كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا( نما‌و چیا) دەیانەوێت كە یەكلاكردنەوەی كاندیدی پۆستەكان بكەوێتە ساتەكانی كۆتایی، تا بە پاساوی نەمانی كاتی پێویستەوە لیستی كاندیدەكان لە دەنگدانی جڤاتی نیشتمانی بپارێزرێت كە پێشبینیدەكرا ناكۆكی گەورەی لێبكەوێتەوە. ئێستا بزوتنەوەی گۆڕان تەنها 48 كاتژمێری لەبەردەمدایە بۆئەوەی ناوی كاندیدەكانی بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكان رادەستی مەسرور بارزانی كاندیدی راسپێردراو بۆ سەرۆك وەزیران بكات. هەموو پێشبینی‌و سەرچاوەكانی زانیاری بەو ئاراستەیەن كە رێكخەری گشتی كە دەسەڵاتی یەكلاكردنەوەی كاندیدەكانی پێسپێدراوە، میكانیزمێكی دیاریكراوی نابێت بۆ یەكلاكردنەوەی كاندیدەكان‌و دەگەڕێتەوە بۆسەر ئەو رێككەوتنەوەی لە پشتی پەردەوە لە نێوان خۆی و كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا لەلایەك و ئەندامانی تری خانەی راپەڕاندن لەگەڵ كوڕەكانی نەوشیروان مستەفادا هەیانە. كاندیدەكانی ناو شۆرت لیستەكە: زیاتر لە 400 كەس سیڤیان بۆ وەرگرتنی پۆستە باڵاكانی گۆڕان لە حكومەتدا پڕكردوەتەوە، لیژنەكەی بزوتنەوەی گۆڕان لە شۆرت لیستێكدا ناوی كاندیدەكانی بەمشێوەیە بۆ پۆستەكان كورتكردەوە، ئەمەش ئەمڕۆ بە بڕیاری جڤاتی نیشتمانی كۆتایی پێهێنراو بەشێوەی فەرمی كاری لەسەر ناكرێت‌و رەتكراوەتەوە. كاندیدەكانی شۆرت لیستەكە ئەمانەبوون: • وەزارەتی دارایی‌و ئابوری/ ئاوات شێخ جەناب- هاوار شێخ رەئوف- شۆڕش حەمید • وەزارەتی بازرگانی/ داهێن هاشم- كاروان هاشم- چالاكی موهەندیس- بەشدار حسێن • وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە‌و نیشتەجێكردن/ دانا عەبدولكەریم- هیوا قلیاسانی- بەختیاری رانیە • وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی/ ئاراس وەلی- چیمەن حەمەڕەشید- هەژار مەعروف پۆستەكانی گۆڕان بەپێی ئەو رێككەوتنە سیاسییەی لەگەڵ پارتی كردویەتی، بزوتنەوەی گۆڕان  4 وەزارەت‌و دوو  پۆستی باڵا وەردەگرێت، ئەوەی ئێستا بڕیارە رێكخەری گشتی یەكلای بكاتەوە تەنها كاندیدی پۆستە وزارییەكانە. بۆ پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم لەناو گۆڕاندا سێ‌ كەس خۆیان كاندید كردووە كە بریتین لە مستەفا سەیدقادر، محەمەد تۆفیق رەحیم، جەمال حاجی محەمەد، بەپێی زانیارییەكانی "درەو میدیا" هیچ كەسێك لەم سێ‌ كەسە سیڤیان پڕنەكردوەتەوەو كاندیدن بۆ وەرگرتنی ئەو پۆستە. تائێستا دیار نیە كاندیدی ئەم پۆستە باڵایە لەناو گۆڕاندا بە میكانیزمێك یەكلادەكرێتەوە، ئایا جڤاتی نیشتمانی بڕیاردەدات یان رێكخەری گشتی؟، یاخود وەك ئەوەی باس دەكرێت بە رێككەوتن‌و پاشەكشێكردن بۆ یەكتری كاندیدەكە یەكلادەكرێـتەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی تا ساتی نوسینی ئەم راپۆرتە محەمەد توفیق رەحیم، جەمال حاجی محەمەد ئەندامانی خانەی راپەڕاندن سورن لەسەر كاندیدبوونیان‌و ئامادەنین بۆ مستەفا سەید قادر بكشێنەوە، ئەمە لە كاتێكدایە مستەفا سەیدقادر خۆی یەكێكە لە ئەندازیارانی رێككەوتنەكەی نێوان گۆڕان‌و پارتی لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‌و سەرەڕای ئەمەش كاندیدی بەهێزی كوڕەكانی نەوشیروان مستەفایە. سەبارەت بە پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتی هەرێم بۆچاكسازی كە بەر بزوتنەوەی گۆڕان كەوتووە، پێناچێت ئەم پۆستە بەمزوانە قسەوباسی لەسەر بكرێت، چونكە پۆستێكی نوێیە لەم كابینەیەدا تایبەت بۆ بزوتنەوەی گۆڕان داهێنراوەو پێناچێت لەگەڵ دەستبەكاربونی كابینەی نوێی حكومەت،ئەم پۆستە دەستبەكاربێت، چونكە پێویستە پەرلەمان یاسای بۆ دەربكات، بەڵام سەرباری ئەمەش لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا چەند كەسێك خۆیان بۆی كاندید كردووە. جەلال جەوهەر، ئەندامی خانەی ڕاپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان كە لەلایەن رێكخەری گشتیەوە پشتگیری دەكرێت، چاوی لە وەرگرتنی پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتە بۆ كاروباری چاكسازی بەوپێەی خۆی پرۆژەی دانانی ئەم پۆستەی ئامادەكردووە‌و دانوستانی لەگەڵ پارتیدا لەسەر كردووە، جەلال جەوهەر هاوشێوەی ئەندامانی تری خانەی ڕاپەڕاندن كاندیدە‌و سیڤیشی پێشكەشنەكردووە. جگە لە جەلال جەوهەر، كاندیدێكی تریش لەناو گۆڕاندا بۆ ئەم پۆستە هەیە كە ئەویش (شوان قلیاسانی)یە‌و كاندیدێكی بەهێزەو هەڵسوڕاوێكی دیاری بزوتنەوەی گۆڕان بووەو یەكێك لە هاوڕێ نزیكەكانی نەوشیروان مستەفا.

(درەو میدیا): لیژنەی نەزاهەی پەرلەمانی عێراق رایدەگەیەنێت كە دۆسیەیەك دەربارەی هەردوو وەزارەتی نەوت‌و دارایی لەلای لیژنەكەیە هەیەو لە داهاتوودا لێپرسینەوە لە هەریەك لە سامر غەزبان، وەزیری نەوت‌و فوئاد حسێن وەزیری دارایی دەكرێت. لە لێدوانێكی رۆژنامەوانیدا، پەرلەمانتار یوسف كلابی، ئەندامی لیژنەی نەزاهەی پەرلەمانی عێراق وتی:" دۆسیەی وەزارەتی نەوت تەواوبووە‌و ئیمزای پێویست بۆ لێپرسینەوە لە وەزیری دارایی تەواوبووە‌و پێشكەشی دەستەی سەرۆكایەتی پەرلەمان كراوە بۆئەوەی وادەی لێپرسینەوەكە دیاریبكات". كلابی ئاشكراشیكرد، چەند دۆسیەیەكیش دەربارەی پێشێلكاری‌و گومانی گەندەڵی گەورە لەسەر وەزارەتی نەوت هەن‌و لە قۆناغی داهاتوشدا لێپرسینەوە لە سامر غەزبان وەزیری نەوتیش دەكرێت.  پەرلەمانی عێراق لە خولی پێشوویشدا لێپرسینەوەی لە چەند وەزیرێكی كابینەكەی حەیدەر عەبادی كرد‌و متمانەش لە هەریەك لە خالید عوبەیدی وەزیری بەرگری‌و هۆشیار زێباری وەزیری دارایی سەندەوە.  

راپۆرت: فازڵ حەمەرەفعەت- محەمەد رەئوف سبەینێ جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان كۆدەبێتەوە، چارەنوسی "شۆرت لیستەكە" نادیارە‌و هەوڵێكی بەهێز هەیە لەدەرەوەی جڤاتی نیشتمانی ناوی كاندیدی پۆستە حكومییەكان یەكلابكرێتەوە، (درەو میدیا) لەو راپۆرتەدا نوێترین زانیاری لەبارەی لیستی كاندیدەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بڵاودەكاتەوە. وادەی یاسایی بۆ رادەستكردنی ناوی كاندیدی پۆستە حكومییەكان بە پەرلەمانی كوردستان تەنیا یەك هەفتەی ماوە، بڕیارە رۆژی 11ی ئەم مانگە مەسرور بارزانی كاندیدی راسپێردراو بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم، ناوەكان رادەستی پەرلەمان بكات. جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەی گۆڕان سبەینێ كۆدەبێتەوە، تەوەری سەرەكی كۆبونەوەكە بۆ بڕیاردانە لەسەرە چۆنیەتی یەكلاكردنەوەی ناوی كاندیدەكانی بزوتنەوەكە بۆ پۆستە حكومییەكان. لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستان، بزوتنەوەی گۆڕان (4) وەزارەت وەردەگرێت، ئەمە جگە لە پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم‌و یاریدەدەری سەرۆكی حكومەت بۆ كاروباری چاكسازی چەندین پۆستی بەڕێوەبەری گشتی‌و راوێژكار. كۆبونەوەی سبەینێی جڤاتی نیشتمانی دوای پینج رۆژ دێت لە كۆبونەوەی جڤاتی گشتی بزوتنەوەكە سەبارەت بە پرسی یەكلاكردنەوەی كاندیدی پۆستە حكومییەكان. سێ پێشنیاز  بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەی جڤاتی گشتی بزوتنەوەكەدا كە رۆژی 30ی مانگی رابردوو بەڕێوەچوو، تاوتوێی سێ پێشنیازكراوە لەبارەی دۆسیەی كاندیدەكانەوە، لە كۆبونەوەی سبەینێی جڤاتی نیشتمانیدا بڕیاری لەسەر یەكێك لەو پێشنیازانە دەدرێت، پێشنیازەكان ئەمانەن:  •    پێشنیازی یەكەم:  ئەوانەی پشتیوانی ئەم پێشنیازە دەكەن، داوا دەكەن (خانەی راپەڕاندن) بڕیاری كۆتایی بدات لەسەر ئەو ناوانەی كە بۆ وەرگرتنی پۆستەكان كاندید دەكرێن.  خانەی راپەڕاندن بەپێی دەستوری ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان بەرزترین دەسەڵاتی جێبەجێكردنە، ئەم خانە لە (7) كەس پێكدێت، بەڵام ئێستا تەنیا (6) كەسن، چونكە (عوسمان حاجی مەحمود) یەكێك لە ئەندامانی ئەو خانەیە، پێشتر دەستی لەكاركێشاوەتەوە،  ئەندامانی خانەی راپەڕاندن بریتین لەم كەسانە (عومەر سەید عەلی رێكخەری گشتی بزوتنەوەكە، حەمەتۆفیق رەحیم، شۆڕش حاجی، جەمال حاجی محەمەد، رەئوف عوسمان، جەلال جەوهەر). •    پێشنیازی دووەم:  هەندێكی تر داوا دەكەن جڤاتی نیشتمانی بڕیار لەسەر كاندیدەكان بدات، بەوپێیەی ئەم بڕیارە بەپێی دەستوری ناوخۆیی بەدیاریكراوی لە دەسەڵاتی جڤاتی نیشتمانیدایە. ئەم جڤاتە ئەندامەكانی نزیكەی (56) كەسن، لەناو ئەم دامەزراوەیەشدا هاوشێوەی خانەی راپەڕاندن ژمارەك كەس دەستیان لەكاركێشاوەتەوە، ژمارەی ئەندامانی ئەم جڤاتە بەردەوام لە گۆڕانكاریدایە‌و كەم‌و زیاد دەكات. جڤاتی نیشتمانی بەپێی دەستوری ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان، بەرزترین دەسەڵاتی بڕیاردانە، بڕیاردان لەناو جڤاتی نیشتمانیدا بەپێی بابەتەكان بڕیاری لەسەر دەدرێت، واتە دەكرێت بەشێوازی ئاشكرا بێت یاخود بەشێوازی نهێنی، ئەگەر دۆسیەی كاندیدەكان لە جڤاتی نیشتمانی یەكلابكرێتەوە، پەنا بۆ دەنگدانی نهێنی دەبرێت، بەوپێیەی بۆ هەر پۆستێك زیاد لە كاندیدێك هەن. •    پێشنیازی سێیەم: رۆژی 30ی مانگی رابردوو، جڤاتی گشتی بزوتنەوەی گۆڕان كۆبووەوە، لەو كۆبونەوەیەدا هەندێك لە ئەندامانی جڤاتەكە پێشنیازیان كرد، هەردوو جڤاتی نیشتمانی‌و جڤاتی گشتی پێكەوە دەنگ لەسەر هەڵبژاردنی كاندیدەكانی بزوتنەوەكە بدەن بۆ پڕكردنەوەی پۆستە حكومییەكان. جڤاتی گشتی بەپێی دەستوریی ناوخۆیی بزوتنەوەی گۆڕان ئەنجومەنێكی راوێژكارییە، بڕیاردان لەناو ئەم جڤاتەدا بە زۆرینەی سادەیە.  لەبارەی شۆرت لیستەكە ؟ مانگی نیسانی رابردوو، بە فەرمانی خانەی راپەڕاندن، بزوتنەوەی گۆڕان لیژنەیەكی (13) كەسی پێكهێنا بۆ دیاریكردنی ناوی كاندیدەكانی بزوتنەوەكە بۆ پڕكردنەوەی پۆستەكان. كۆتایی هەفتەی رابردوو، دوای سێ مانگ لە راسپاردنی، لیژنەكەی بزوتنەوەی گۆڕان "شۆرت لیست"ی ناوی كاندیدەكانی ئامادەكرد، لەو لیستەدا بۆ هەر پۆستێكی وزاری (3 بۆ 5) كاندیدی دیاریكرد بۆ ئەوەی جڤاتی نیشتمانیدا لەنێویاندا بۆ هەر پۆستێك یەكێكیان هەڵبژێرێت‌و ئەو كەسە ببێت بە كاندیدی فەرمی بزوتنەوەی گۆڕان‌و ناوەكەی رادەستی مەسرور بارزانی بكرێت. ئەم شۆرت لیستە ناڕەزایەتی لەناو كاندیدەكان دروستكرد، بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) ئێستا شۆرت لیستەكە لەبەردەم خانەی راپەڕاندندایە‌و دیار نییە چارەنوسی بە كوێ دەگات. (درەو میدیا) پێشتر "شۆرت لیست" لیستی كورتكراوەی ناوی كاندیدەكانی بزوتنەوەی گۆڕان بۆ پۆستە وزارییەكان بڵاوكردەوە كە ئەمانەن: • وەزارەتی دارایی‌و ئابوری/ ئاوات شێخ جەناب- هاوار شێخ رەئوف- شۆڕش حەمید • وەزارەتی بازرگانی/ داهێن هاشم- كاروان هاشم- چالاكی موهەندیس- بەشدار حسێن • وەزارەتی ئاوەدانكردنەوە‌و نیشتەجێكردن/ دانا عەبدولكەریم- هیوا قلیاسانی- بەختیاری رانیە • وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەڵایەتی/ ئاراس وەلی- چیمەن حەمەڕەشید- هەژار مەعروف كێ بڕیار دەدات ؟ (درەو میدیا) زانیویەتی، كوڕەكانی نەوشیروان مستەفا (چیاو نما)‌و بەشێك لە ئەندامانی خانەی راپەڕاندن دژی ئەو "شۆرت لیست"ەن كە لیژنەكە ئامادەیكردووە، تا ئەو رادەیەی هەڕەشەكراوە ئەگەر پێداوچونەوە بە شۆرت لیستەكەدا نەكرێت، لە دەرەوەی لیژنەكە‌و تەنانەت جڤاتی نیشتمانیش ناوی كاندیدەكان رادەستی مەسرور بارزانی دەكەن. بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، ئێستا خانەی راپەڕاندن لەبارەی "شۆرت لیست"ەكەوە دابەشبووە بەسەر دوو بەرەدا: بەرەی یەكەم: حەمەتۆفیق رەحیم و شۆڕش حاجی، ئەم دوو ئەندامەی خانەی راپەڕاندن بە ئاشكرا پشتیوانی لە "شۆرت لیست"ەكە دەكەن. بەرەی دووەم: عومەری سەید عەلی‌و جەلال جەوهەر، ئەم دوانە بە توندی دژی "شۆرت لیست"ەكەن. بەرەی سێیەم: جەمال محەمەد‌و رەئوف عوسمان، ئەم دوانە بەتەواوەتی هەڵوێستیان روون نییە‌و یەكلانەبونەتەوە. ئەندامانی خانەی راپەڕاندن كە ژمارەیان (6) كەسە، سێ كەسیان چاویان لە وەرگرتنی پۆستە، محەمەد تۆفیق رەحیم‌و جەمال محەمەد كاندیدن بۆ وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم، جەلال جەوهەریش چاوی لە وەرگرتنی پۆستی یاریدەدەری سەرۆكی حكومەتە بۆ كاروباری چاكسازی.

(درەو میدیا): كوتلەو لایەنە سیاسیيەكانی عێراق ناوی پاڵێوراوەكانی خۆیان بۆ باڵیۆزەكانی عێراق خستە بەردەم ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق، تا رەزامەندی لەسەر بدرێت و دواتر بخرێتە بەردەست ئەنجومەنی نوێنەران بۆ دەنگدان لەسەری. بەپێی ئەو خشتەیەی كە دەست (درەو میدیا) كەوتووە، تەواوی لایەنەكانی عێراق كاندیدیان پێشكەشكردووە، لەناو لایەنە كوردییەكانیشدا ژمارەیەك كاندید پێشكەشكراون لەوانە: كاندیدەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان  •    خەسرەو پیرباڵ عومەر •    ئەشواق نەجمەدین عەباس •    بەریزان شەعبان محەمەد •    بەهزاد نەبی ئەسعەد كاندیدەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان •    بەهرۆز یاسین مستەفا •    ئەمین جوندی سلێمان •    لوئەی مەحمود مەولود •    دانا سەعید سۆفی •    زانا بێستون عەلی  •    چیا عەبدولكەریم رەشید كاندیدەكانی بزوتنەوەی گۆڕان •    دیاری ئەحمەد مەجید •    شایان محەمەد تاهیر •    نەوشیروان محەمەد رەشید كاندیدەكانی یەكگرتووى ئیسلامی كوردستان •    رەئوف عەبدولكەریم مەحمود  •    عەبدوڵا كەریم سەعید كاندیدی جولانەوەی نەوەی نوێ •    ئارام ئیسماعیل سەعید  

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف ئەمجارە شاعیرێك یەكێتی‌و پارتی لەسەر پۆستی پارێزگاری كەركوك لە رێككەوتن نزیككردوەتەوە، ئەو ماوە یاساییەی كە لەبەردەم مەسرور بارزانیدایە بۆ پێشكەشكردنی ناوی كاندیدەكانی كابینەی نوێی حكومەت بە پەرلەمان تەنیا (9) رۆژی ماوە، ئەگەر رێككەوتنی ئەمجار شكستی بهێنێت، چانسی رێككەوتنی نوێ سەخت دەبێت، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا زانیاری ورد لەبارەی رێككەوتنەكە بڵاودەكاتەوە. رێككەوتنێك لە پشتی پەردەوە جارێكی تر یەكێتی نیشتمانی كوردستان‌و پارتی دیموكراتی كوردستان لە رێككەوتن لەسەر یەكلاكردنەوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك نزیكبونەتەوە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، چەند رۆژێكە لە پشتی پەردەوە، بەرپرسانی یەكێتی‌و پارتی لەسەر ناوی كاندیدی نوێ بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك رێككەوتوون. ئەمجارە بەرپرسانی هەردوولا بە هەستیارییەوە مامەڵە دەكەن، بۆئەوەی رێككەوتنەكە بگاتە قۆناغی كۆتایی، هیچ زانیارییەك بۆ لەبارەی ناوەڕۆكی رێككەوتنەكەیان بۆ میدیاكان ئاشكراناكەن. ئێستا نەك تەنیا میدیاكان، بەڵكو زۆرێك لە سەركردەكانی هەردوو حیزب ئاگاداری رێككەوتنەكە نین. وردەكاری رێككەوتنەكە دوای بەدواداچونێكی وردی چەند رۆژە، (درەو میدیا) زانیویەتی، پارتی قایل بووە بەوەی ئەو كەسەی كە پۆستی پارێزگاری كەركوك وەردەگرێت كەسێكی سەربە یەكێتی بێت، بەڵام داوایكردووە لەبەردەم رایگشتیدا وەكو كاندیدی (لیستی برایەتی) ناوی لێبنرێت، واتە لیستی لایەنە كوردییەكان لە ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك، و هەردوولا پێكەوە وەك كاندیدی هاوبەش ناوەكەی رابگەیەنن،  یەكێتی بەم داواكارییەی پارتی قایل بووە. هەر بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، زۆرینەی باڵەكانی یەكێتی قایلن بە رێككەوتنە نوێیەكە. كاندیدە نوێیەكە كێیە ؟ بەپێی ئەو زانیارییەی كە لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازە لەناو هەردوو حزب دەست (درەو میدیا) كەوتووە، بەپێی ئەو رێككەوتنەی كە كراوە یەكێك لەم دوو كەسە دەبن بە كاندیدی هاوبەشی یەكێتی‌و پارتی بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك. •    كاندیدی یەكەم: تەیب جەبار ئەم پیاوە ئەندازیارە، هاوكات شاعیرو نوسەرەو ماوەیەك جێگری وەزیرە بووە لە ئیدارەی سلێمانی حكومەتی هەرێمی كوردستان.  سەربە گروپی كەركوكییەكانی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكێتییە‌، ئەم پیاوە چانسی وەرگرتنی پۆستەكەی زیاترە. •    كاندیدی دووەم: یونس ئەحمەد ناسراو بە (یونس جاف) ئەم پیاوە ئەندازیارەو جێگری بەڕێوەبەری ئیدارەی گەرمیانە، بەپێی قسەی هەندێك لە سەرچاوەكانی (درەو میدیا)، كاندیدی هاوبەشی یەكێتی‌و پارتییە بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك. لەنێوان كوڕو برازاكەیدا بڕیاری لە چەند رۆژی داهاتوودا رێككەوتنەكە بخرێتە بواری جێبەجێكردنەوە، پاشان یەكێتی دەست دەكات بە كاركردن بۆ دیاریكردنی ناوی كاندیدەكانی بۆ پۆستەكانی لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی كوردستان. پێشتر یەكێتی بەشداریكردنی لە كابینەی نوێی حكومەت بەستەوە بە دیاریكردنی كاندیدێك بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك، بەوهۆیەوە فراكسیۆنی یەكێتی لە پەرلەمانی كوردستان دەنگی بە هەڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم نەدا، بەڵام دواتر دەنگیدا بۆ راسپاردنی مەسرور بارزانی بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لەناو پەرلەمانەوە. پارتی پێشتر ئامادە نەبوو بچێتە ژێر باری داواكاری یەكێتی لەبارەی پۆستی پارێزگاری كەركوك، مەسعود بارزانی سەرچڵی بە چانسی نێچیرڤان بارزانی برازایەوە كرد لەناو پەرلەمان، بەوهۆیەوە یەكێتی دەنگی بە هەڵبژاردنی نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆكی هەرێم نەدا. بەڵام لە نۆرەی مەسرور بارزانی كوڕیدا كە ئێستا لەلایەن پەرلەمانەوە راسپێردراوە بە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت‌و تەنیا (9) رۆژ ماوەی یاسایی لەبەردەمدایە بۆ ئەوەی كابینەكەی پێشكەشی حكومەت بكات، مەسعود بارزانی لەگەڵ یەكێتی لەسەر پۆستی پارێزگاری كەركوك رێككەوتنی كرد. یەكلانەكردنەوەی پۆستی پارێزگاری كەركوك لەنێوان یەكێتی‌و پارتی، پێشتر ماوەی (9 مانگ) پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمی پەكخست. زیاتر لە 40 كاندید بۆ پۆستێك  ! یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەدوای رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەرەوە، ناوی زیاتر لە (40) كاندیدی بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك خستوەتەبەردەم پارتی دیموكراتی كوردستان‌و هەموو ئەو ناوانە رەتكراوەتەوە. پارتی دەیوت هیچ كەسێك لەوانە وەكو پارێزگاری كەركوك قبوڵ ناكات كە لەڕووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەری 2017 تێوەگلاون یاخود پاڵپشتییان كردووە، پارتییەكان دەستەواژەی "ئۆكتۆبەرچی" بۆ ئەو كەسانە بەكاردەهێنن‌و وەكو "خیانەتكار" ناویان دەبەن. پارتی پێشتر بەفەرمی یەك ناوی بۆ پۆستی پارێزگاری كەركوك قبوڵدەكرد كە ئەویش (فەرەیدون عەبدولقادر) ئەندامی پێشووی مەكتەبی سیاسی یەكێتییە، بەڵام یەكێتی رەتیكردەوە. یەكێتی كە لە رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەردا پۆستی پارێزگاری كەركوكی لەدەستدا، ئێستاش ئەو پۆستە بە پشكی خۆی دەزانێت، دیارترین ئەو ناوانەی یەكێتی لەدوای 16ی ئۆكتۆبەرەوە بۆ پڕكردنەوەی شوێنەكەی نەجمەدین كەریم پارێزگاری پێشووی كەركوك پێشكەشی پارتی كردووە ئەمانەن: •    رزگار عەلی- ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی •    رەفعەت عەبدوڵا- ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی •    ئاسۆ ئەڵمانی- بەرپرسی مەڵبەندی كەركوك‌و ئەندامی مەكتەبی سیاسی یەكێتی •    خالید شوانی- ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی •    كاكە رەش سدیق- ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك، یەكێتی •    ئەحمەد عەسكەری- ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك- یەكێتی •    رەوەند مەلا مەحمود- جێگری بەرپرسی مەڵبەندی یەكێتی لە كەركوك •    لیوا جەمال تاهیر- بەرپرسی پێشووی پۆلیسی كەركوك، یەكێتی •    دكتۆر عومەر ئینجە- جێگری سەرۆكی زانكۆی كەركوك، یەكێتی •    لیوا ئەنور حەمەئەمین- فەرماندەی هێزی ئاسمانی عێراق

راپۆرت: سەلام جاف بۆ ر‌وژنامەی العربی الجدید-ی قەتەری    وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت لە عێراق سیاسەتمەداران تەنانەت بازرگانی‌و كڕین‌و فرۆشتن بە حەج-یشەوە دەكەن، زیاتر لە 100 پەرلەمانتاری عێراق ناویان تۆماركردووە گەشتی حەجی ئەمساڵ بكەن، ئەم راپۆرتە كە رۆژنامەی (العربی الجدید) ئامادەی كردووە بە وردی باسی چیرۆكی بارزگانیكردن بە فەریزەی حەجەوە دەكات، (درەو میدیا) بە كەمێك دەستكارییەوە دەقی راپۆرتەكە وەكو خۆی بڵاودەكاتەوە. مانگی رابردوو دەسەڵاتدارانی سعودیە بڕیاریاندا ژمارەی كورسییەكانی عێراق بۆ (50) هەزار كورسی زیاد بكەن، ئەمە دەرگای ململانێیەكی نوێی لەنێوان لایەنە سیاسییەكاندا كردەوە. لایەنە سیاسییەكان هەریەكەیان ساڵانە رێژەیەكی دیاریكراو كورسی لە پشكی عێراق بۆ حەج وەردەگرن، ئەمە سەرباری ئەو كورسییانەی حەج كە لە عێراق پێی دەوترێت "كورسی موجامەلە" یاخود "حەجی موجامەلە"، كە سعودیە ساڵانە لەدەرەوەی پشكی دیاریكراو، بە بەرپرس‌و سیاسەتمەدارانی عێراقی دەدات. ئەو ململانێ پێشوەختەی كە لەنێوان حیزب‌و لایەنە سیاسییە جیاوازەكاندا لەبارەی كورسییەكانی حەجەوە دروستبووە، وایكرد هەفتەی رابردوو موقتەدا سەدری رێبەری رەوتی سەدر داوا لە حكومەت بكات رێگری لە گەشتی سیاسەتمەداران بۆ حەج بكات "ئەگەر تەنیا بۆ ئەمساڵیش بێت، خۆ ئەگەر بۆ چەندجارێكی تریش ئەو كارە بكرێت، باشترە"، داوایكرد رێگری بكرێت لە مامەڵەكردن لەگەڵ دۆسیەیەدا بەشێوەیەكی تائیفی‌و "لیژنەیەكی باوەڕپێكراو بۆ ئەو كارە پێكبهێنرێت". 100 پەرلەمانتار حەج دەكەن بەرپرسێكی عێراقی لە بەغداد بە "العربی الجدید"ی راگەیاند، عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران "فەرمانیداوە بە دەستەی باڵای حەج‌و عەمرە راپۆرتێكی ورد بەرزبكاتەوە لەبارەی هەر حیزب‌و لایەنێك كە فشار بكات لەپێناو بەدەستهێنانی كورسی زیاتردا، ئەمەش بۆ رێگریكردن لەوەی بابەتەكە ببێت بە دۆسیەیەكی نوێی ململانێ‌و پشك پشكێنە". ئاماژەی بەوەكرد" ململانێكە لەتاریكیدا لەنێوان كوتلە سیاسییە گەورەو بچوكەكاندا بەڕێوەدەچێت لەپێناو بەدەستهێنانی ژمارەیەكی زیاتری ئەو كورسییانەی حەج كە بۆ عێراق دابینكراون، ئەمەش دوای بەرزكردنەوەی ژمارەی كورسییەكانی عێراق بۆ ئاستێكی بێ پێشینە كە 50 هەزار كورسییە، پێشنیازێك هەیە هەر پەرلەمانتارێك 15 كورسی حەجی پێبدرێت، هەندێك تر دەڵێن دەبێت دابەشكردنەكە دور بێت لە قەبارەی كوتلە پەرلەمانییەكە". بەپێی قسەی ئەو سەرچاوەیە، زیاتر لە 100 پەرلەمانتار هەن كە تائێستا ناوی خۆیان تۆماركردووە بۆ حەج. 30 هەزار كورسی بۆ بەرپرسان ساڵانە دابەشكردنی كورسییەكانی حەج ساڵانە جێگیرە، سەرۆكایەتی كۆمار‌و سەرۆكایەتی ئەنجومەنی وەزیران‌و پەرلەمان هەریەكەیان پشكی خۆیان هەیە، پاشان نوسینگەی وەزیرەكان‌و بریكارەكانیان، پشكی دەستە سەربەخۆكان تا دەگاتە نوسینگەی مەرجەعە ئاینییەكان‌و وەقفی سوننی‌و وەقفی شیعە‌و بە پشكی كوتلە‌و حزبە سیاسییەكان‌و نوسینگەی پارێزگارەكان كۆتایی دێت، ئەمەش لە كۆتایدا دەفرۆشرێت یاخود وەكو خەڵات بە لایەنەكانی تر دەدرێت. ساڵی رابردوو زیاتر لە (3 هەزار) كورسی حەج دراوە بە بەرپرس‌و سیاسەتمەداران، ئەمە سەرباری ئەو كورسییانەی كە سعودیە بەشێوەیەكی راستەوخۆ بە سیاسەتمەدار‌و بەرپرسانی عێراقی دەدات. هێزە سیاسییەكان پشكی جێگیریان دەوێت، ئەمەش بەگوێرەی قورساییان لە پەرلەمان، هەندێكی تریش دەڵێن مافی خۆیان پێنەدراوە‌و داوای "پشكی زیاتر" دەكەن، ئەمەش وەكو قەرەبووكردنەوەیەك بۆ ئەوكاتانەی كە "داعش" ناوچەكانی داگیركردوون‌و لە چوار ساڵی رابردوودا زۆرێكیان بێبەشبوون لەوەی گەشتی حەج بكەن. "حەجی موجامەلە" دوێنێ نوسینگەی بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق رایگەیاند، سەرۆك كۆمار پێشوازی لە خالید عەتیە سەرۆكی دەستەی باڵای ححەج‌و عەمرە كردووە‌و لەگەڵیدا تاوتوێی ئامادەكارییەكانی كردووە بۆ وەرزی حەجی داهاتوو هەروەها هەوڵەكان بۆ بەرزكردنەوەی ژمارەی حاجیانی عێراقی‌و فەراهەمكردنی كەشوهەوای گونجاو بۆ ئەنجامدانی حەجەكەیان. لیژنەی ئەوقاف لە پەرلەمانی عێراق، باڵیۆزخانەی سعودیەی تۆمەتباركرد بەوەی پشكێكی "موجامەلە"ی بۆ سیاسەتمەدارانی عێراقی تەرخانكردووە، ئەمەش هۆكاری دروستبوونی ئەو ناكۆكیەیە، هەندێك لایەن گومانیان هەیە ئەو كورسیانەی كە باڵیۆزخانە بە بەرپرسانی داوە، لەسەر پشكی عێراق بێت. عەلی جەبار ئەندامی لیژنەی یاسایی پەرلەمان بە رۆژنامەی (العربی الجدید)ی قەتەری وتووە" باڵیۆزخانەی سعودیە بەشێوەیەكی پێشوەختە حەجی موجامەلەی بۆ سیاسەتمەداران‌و كەسایەتییەكان دابینكردووە، هەندێك لە بەرپرسان‌و پەرلەمانتاران سەدان كورسی حەجیان دەستكەوتووە". "بازرگانی بە حەجەوە" بەپێی قسەی بەرپرس‌و چالاكوانان ئێستا نرخی هەر كورسییەكی حەج (3 هەزارو 500) دۆلاری تێپەراندووە بەزمانی بازاڕ واتە (35 وەرەقە)، نوسینگەی حیزب‌و سیاسەتمەداران دەستیانكردووە بە كۆكردنەوەی ناوی ئەو كەسانەن كە دەیانەوێت كورسی حەج بكڕن، ئەمانەش زیاتر ئەو هاوڵاتیانەن كە ناویان لە تیروپشك دەرنەچووە‌و پەلەیانە ئەمساڵ فەریزەی حەج جێبەجێ بكەن. محەمەد خەیات یەكێكە لە بەڵێندەرەكانی گواستنەوەی حاجیان، بە رۆژنامەكەی وتووە:" لەرێگەی دەڵاڵەكانەوە مامەڵە لەگەڵ زۆرێك لە سیاسییەكان دەكەین، دوای ئەوەی بەشی خۆیان هەڵدەگرن، كورسی حەج دەفرۆشن".  

راپۆرت: نامیق رەسوڵ – فازڵ حەمەرەفعەت  عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق بەبڕیارێك كۆتایی هێنا بە فۆرم‌و شێوازی كاركردنی ئێستای حەشدی شەعبی. عەبدولمەهدی بڕیاریدا سەرجەم هێزەكانی حەشدی شەعبی ببنە بەشێكی جیانەكراوە لە هێزە چەكدارەكانی عێراق‌و سەرجەمیان لەژێر فەرمانی فەرماندەیی گشتی هێزە چەكدارەكاندا بن، فەرمانەكە لە (10) خاڵدا چارەنوسی هێزەكانی حەشدی شەعبی‌و شێوازی كاركردنیان دیاریكردووە، كورتەی خاڵەكان ئەمانەن:  •    تەواوی ئەو یاسایانەیان بەسەر هێزە چەكدارەكاندا جێبەجێدەكرێن، بەسەر حەشدی شەعبیشدا جێبەجێبكرێن. •    ناوە جیاوازەكانی میلیشیاكانی حەشدی شەعبیی كۆتاییان پێدەهێندرێت‌و دەگۆڕدێن بە ناوە سەربازییەكانی (یەكە، لیواو هتد..). •    حەشدی شەعبی بەپێی بڕیارەكە چ وەكو پێكهاتەو چ وەكو فەرد هەموو پەیوەندییەك لەگەڵ ئەو لایەنە سیاسییانەدا دەپچڕێنێت كە پێشتر لەگەڵیدا بووە •    ئەو یەكانەی حەشدی شەعبی كە نایانەوێت پەیوەندی بە هێزە چەكدارەكانەوە بكەن، دەتوانن ببن بە رێكخراوی سیاسی ملكەچ بۆ یاسای حزبەكان‌و یاساكانی تایبەت بە كاری سیاسی، ئەوكاتیش رێگەیان پێنادرێت چەكیان هەبێت، جگە لەو چەكانەی كە بۆ پاسەوانیكردنی بارەگای حزب بەكاردەهێنرێن •    سەربازگە‌و شوێنی جێگیربوونی هێزەكانی حەشدی شەعبی هاوشێوەی هێزە چەكدارەكانی تر دیاری دەكرێن •    هەموو ئەو بارەگایانە دادەخرێن كە ناوی گروپێكی حەشدی شەعبییان لەسەر نوسراوە، چ لەناو شارەكان یان لە دەرەوەی شار •    هەر گروپێك لە دەرەوەی خاڵەكانی ئەم بڕیارە بەشێوەی نهێنی یاخود ئاشكرا كاربكات، بە گروپێكی لەیاسادەرچوو ئەژماردەكرێت‌و بەپێی یاسا لێپرسینەوەی لێ دەكرێت •    هەموو ئەو ئۆفێسە ئابوری‌و بارزگانە دادەخرێن كە لە دەرەوەی ئەم چوارچێوەی نوێیەی كاركردنن •    كۆتایی ئەم مانگە دواین وادەیە بۆ جێبەجێكردنی ئەم بڕیارانە •    لەكاتێكی تردا فەرمانی نوێ لەبارەی پەیكەری حەشدی شەعبی‌و پێكهاتەكانییەوە دەردەچێت كاردانەوەكان لەیەكەم كاردانەوەدا، موقتەدا سەدر رێبەری رەوتی سەدر پاڵپشتی خۆی بۆ بڕیارەكانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ڕاگەیاند. سەدر وتی:" بڕیارەكانی سەرۆك وەزیرانی لەبارەی حەشدی شەعبییەوە، هەنگاوێكی گرنگە بۆ بنیاتنانی دەوڵەتێك كە ڕەشەبا بە ئاسانی نەیخاتە جوڵە". موقتەدا سەدر تەنها بە پاڵپشتییەكەی بۆ بڕیارەكەی عەبدولمەهدی رانەوەستا، هاوكات بڕیاریدا هێزەكانی "سەرایا سەلام"ی سەربە رەوتەكەی هەڵوەشێنێتەوە. ئەبو یاسر یاریدەدەری موقتەدا سەدر بۆ كاروباری جیهادی، لەیەكەم كاردانەوەدا پابەندبوونی بە فەرمانەكەی موقتەدا سەدر بۆ هەڵوەشاندنەوەی "سەرایا سەلام" راگەیاند. قەیس خەزعەلی ئەمینداری گشتی هێزەكانی عەسائبی ئەهلی حەق بەهەمان شێوەی موقتەدا سەدر پشتیوانی خۆی بۆ بڕیارەكەی سەرۆك وەزیران لەبارەی حەشدی شەعبییەوە دەربڕی. قەیس خەزعەلی لە تویتێكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر نوسی:" دورخستنەوەی حەشدی شەعبی لە كێشمەكێشی سیاسی‌و دابینكردنی پێداویستییە لۆجستییەكانی، گرەنتییە بۆ پاراستنی هێزی حەشدی شەعبی..". فراكسیۆنی بەدری سەربە هادی عامری ئەمینداری رێكخراوی بەدر، لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە پەرلەمانی عێراق پشتیوانی خۆیان بۆ بڕیارەكەی سەرۆك وەزیران دەربڕی. هادی عامری خۆی یەكێكە لە دیارترین سەركردەكانی هێزی حەشدی شەعبی، بەپێی قسەی فراكسیۆنەكەی، ئەو بڕیارانەی كە عادل عەدبولمەهدی سەرۆك وەزیران دوێنێ لەبارەی حەشدی شەعبییەوە دەریكردووە، روانگەی هادی عامری بووە بۆ ئەو هێزانە بەر لە دوو ساڵ. هاوپەیمانی میحوەری نیشتمانیش، كە نوێنەرایەتی بەشێكی گەورەی لایەنە سوننەكانی عێراق دەكات، پشتیوانی خۆی بۆ بڕیارەكەی عەبدولمەهدی راگەیاند. دەبێت پێشمەرگەش بگرێتەوە هاوپەیمانی نەسر كە حەیدەر عەبادی سەرۆك وەزیرانی پێشووی عێراق سەرۆكایەتی دەكات پشتیوانی خۆی بۆ هەنگاوەكەی عەبدولمەهدی بەرامبەر حەشدی شەعبی دەربڕیو جەختیشدەكاتەوە كە پێویستە ئەو بڕیارە هێزی پێشمەرگەش بگرێتەوە. نەسر لە بەیاننامەیەكدا دەڵێت:" هاوپەیمانی نەسر پشتیوانی خۆی بۆ فەرمانی دیوانی ژمارە 237ی تایبەت بە رێكخستنی دامەزراوەی حەشدی شەعبی رادەگەیەنێت‌و پشتیوانی لەهەر ئاراستەو هەنگاوێك دەكات كە هێز‌و سەروەریی دەوڵەت بەهێزتربكات". نەسر لە بەشێكی تری بەیاننامەكەیدا داوادەكات فەرمانكەی عەبدولمەهدی هێزی پێشمەرگەش بگرێتەوە‌و دەڵێت:" داوادەكەین فەرمان‌و رێنمایی بۆ رێكخستنی هێزی پێشمەرگە‌و هەموو هێزە سەربازی‌و نیمچە سەربازییەكانی تر دەربكرێت". حەشدی شەعبی  حەشدی شەعبی رۆژی 13ی حوەزیرانی 2014 بە فەتوایەكی عەلی سیستانیی مەرجەعی باڵای شیعەكانی عێراق دامەزرێندرا، ئەوەش دوای ئەوەی سوپای عێراق لە موسڵ لەبەردەم هێرشی چەكدارەكانی رێكخراوی دەوڵەتی ئیسلامی "داعش" خۆی رانەگرت‌و تێكشكا. لەدوای ئەو فتوایەی عەلی سیستیانیەوە نوری مالیكی لە رۆژی 18/6/2014 فەرمانی ژمارە 47 ی دەركرد تیایدا ( دەستەی حەشدی شەعبی ) راگەیاند، كە پەیوەستە بە ئەنجومەنی وەزیرانەوەو پێكدێت لە ( ئیدارەی حەشدی شەعبی ، راهێنان، پڕچەككردن ، دابەشكردنیان بەسەر ئۆپەراسیۆنەكاندا)،  لە هەمان رۆژ نوری مالیكی بریاری ژمارە 48ی راگەیاند كە تایبەت بوو بە موچەو پاداشتی هێزەكانی حەشدی شەعبی كە تیایدا هاتووە :. 1-    هەر خۆبەخشیكی حەشدی شەعبی مانگانە بڕی ( 500 هەزار ) دیناری بۆ خەرجدەكرێت. 2-    هەر خۆبەخشێك مانگانە بری ( 125 هەزار دینار)ی وەك پاداشتی خواردن بۆ خەرج دەكرێت.  3-    هەر خۆبەشێك كە دەنێردرێت بۆ یەكێك لە بەرەكانی جەنگ بری ( 250 هەزار ) دیناری بۆ خەرج دەكرێت.  لەدوای ئەو بڕیارانەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ئیتر چەكدارانی حەشدی شەعبی لە كۆمەڵێك میلیشیای چەكداریەوە خرایە سەربە هێزە چەكدارەكانی عێراق و لە چوارچێوەی حكومەتی عێراقدا چەك و پارەیان بۆ خەرج دەكرێت. تەنانەت لە پڕۆژە یاسای بودجەی 2016ی عێراق بودجەیەكی زەبەلاحی بۆ تەرخانكراوەكە بودجەی ساڵێكی حەشدی شەعبی (بەپڕچەككردنیەوە) بڕەكەی ( یەك تریلیۆن و 301 ملیار و 242 ملیۆن و 388 هەزار دینارە)  كە  ئەم بودجەیە بۆ حەشدی شەعبی بەردەوام زیادراو لە یاسای بودجەی 2019 كرا بە ( 2 ترلیۆن و 500 ملیار دینار) و موچەی چەكدارێكی حەشدی شەعبی لە ( 850 ) هەزارەوە زیادكرا بۆ ( یەك ملیۆن ) دینار.     پێكهاتەو ژمارەی حەشدی شەعبی  لەدوای بریاری ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق بە پێكهێنانی حەشدی شەعبی، وەكو دەستەیەكی سەربە ئەنجومەنی وەزیران و فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراق، ئێستا عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیران و فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی عێراقەو فەرماندەی باڵای هێزەكانی حەشدی شەعبیە، فالح فەیاز سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبیە و ئەبومەهدی موهەندیس جێگری سەرۆكی دەستەی حەشدی شەعبیەو سامر تەمیمی یاریدەدەری سەرۆكی دەستەو ئەحمەد ئەسەدی وەتەبێژی دەستەی حەشدی شەعبی،  لە دیاردرین رێكخراوەكانی كە چونەتە پاڵ حەشدی شەعبی و بەشێكی كاریگەری ئەو گروپەن، هادی عامری سەرۆكی رێكخراوی بەدر، عەمار حەكیم لە سەرایای عاشورا ، قەیس خەزعەلی لە عەسائیبی ئەهلی حەق، موقتەدا سەدر سەرایای سەلام، ئەحمەد سافی فیرقەی عەباسیەی قیتالی ، دەیانی تر. ژمارەی چەكدارانی حەشدی شەعبی بە پێی  لە یاسای بودجەی عێراق بە 150 هەزار چەكدار بووە‌و زۆربەی گروپەكانی حەشدی شەعبی شیعە مەزهەبن، جگە لە گروپی " بابلیون"ی مەسیحییەكان كە رەیان كلدانی سەرۆكایەتی دەكات، هەندێك گروپی تریش لە ناوچە سوننە نیشنەكان بەناونیشانی " حەشدی عەشایەر" دامەزرێندراون. بەپێی ئامارە نارەسمییەكان لە حوزەیرانی 2014 حەشدی شەعبی لەدوای 2014ەو لە شەڕەكاندا 3 هەزار چەكداری حەشد كوژراون‌و 10 هەزاریشیان برینداربوون. دیارترین گروپەكانی حەشدی شەعبی: * رێكخراوی بەدر: ساڵی 1982 لەكاتی شەڕی عێراق- ئێراندا دامەزرێندراوە، هادی عامری سەرۆكایەتی دەكات، پێشتر باڵی سەربازی ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی عێراق بوو، ساڵی 2012 لەو ئەنجومەنە جیابوەوە. * سەرایا سەلام:  باڵی سەربازی رەوتی سەدرە، ساڵی 2007 دوای هەڵوەشاندنەوەی سوپای مەهدی دامەزرێندراوەو سەدر رابەرایەتی دەكات‌و ئامانجیان پاراستنی مەزارگە‌و شوێنە پیرۆزەكانی شیعەیە. * كەتیبەكانی حزبوڵای عێراق: ساڵی 2017 راگەیەندراوە، دوای چەند ساڵێك شەڕ دژی هێزەكانی ئەمریكا، سەركردایەتییەكی ئاشكرا‌و راگەیەندراوی نیە، هەمیشە لە بەیاننامەكانیدا وەلائی خۆی بۆ ئێران دووپاتدەكاتەوە، تۆمەتباردەكرێت بەوەی كە راستەوخۆ لەلایەن سوپای پاسدارانی ئێرانەوە بەڕێوەدەبرێت. * عەسائیبی ئەهلی حەق: ساڵی 2007 دوای بڕیاری هەڵوەشاندنەوەی سوپای مەهدی لەلایەن موقتەدا سەدرەوە، لەلایەن قەیس خەزعەلی‌و ئەكرەم كەعبییەوە دامەزرێندراوە، دواتر كەعبی جیابوەوەو خەزعەلی بووە فەرماندەی گشتیو چەندین جار دڵسۆزی خۆی و گروپەكەی بۆ عەلی خامنەیی دووپاتكردوەتەوە. * حزبوڵا/ نوجەبا: ساڵی 2013 بە فەرماندەیی ئەكرەم كەعبی لە عەسائیب جیابوەتەوە. * سەریای جیهاد‌و بینا: یەكێكە لە میلیشیاكانی سەربە  ئەنجومەنی باڵای ئیسلامی كە دوای جیابوونەوەی بەدر دامەزرێندراوەو ساڵی 2011 لە تێكەڵكردن سێ‌ گروپی حزبوڵای عێراق، كەتائیبی سەیدو شوهەدا، حزبی نەهزەی عێراق دامەزرێندراوە. * سەرایای خوراسانی: گروپێكی چەكداری سەربە حزبی تەلیعەی ئیسلامییە بە سەرۆكایەتی عەلی یاسری، ساڵی 2013 بە دروشمی بەرگریكردن لە پیرۆزییەكان لە سوریا دامەزرێندراوە، فەرماندەی فیغیی گروپەكە حامد جەزائیرییە‌و عەلی خامنەیی بە مەرجەعی باڵای خۆی دادەنێت‌و سێ‌ لیوای راستەوخۆ سەربە ئێرانن‌و لیوایەكیش سەربە دەستەی حەشدی شەعبییە. * كەتائیبی تەیاری رسالی:  عەلی شەحمانی سەرۆكایەتی دەكات، خۆی بە پەیڕەوكاری كازم حائیری مەرجەعی شیعە دادەنێت كە زۆر نزیكە لە عەلی خامنەییەوە. * دەیان گروپی تر كە ئەمانەن: كتائب سید الشهدا‌ء، أبو فضل العباس، كتائب الإمام علی، سرایا الجهاد، قوات العباس، سرایا علی الاكبر، جیش المختار، كتائب مالك الاشتر، كتائب جند الإمام، أنصار العقیدة، سرایا أنصار عاشورا‌ء، كتائب الشهید اڵاول، كتائب الشهید الصدر اڵاول، كتائب النخبە، لوا‌ء الشباب الرسالی، أنصار المرجعیە، أسد الله الغالب، فیلق الوعد الصادق، كتائب أنصار الحجە، كتائب قمر بنی هاشم، لوا‌ء قاصم الجبارین، لوا‌ء الإمام القائم، كتائب أئمە البقیع، حركە أنصار الله،  لوا‌ء المنتظر، كتائب ثائر الله، كتائب القصاص، كتائب أشبال الصدر، كتائب ثائر الحسین، كتائب الدما‌ء الزكیە، لوا‌ء ذو الفقار، كتائب مسلم بن عقیل، لوا‌ء أنصار المهدی، لوا‌ء المؤمل، كتائب العدالە، كتائب الفتح، سرایا الزهرا‌ء، حركە العراق الإسلامی، العتبە الحسینیە، لوا‌ء زینب، لوا‌ء الطف، كتائب الإمام الغالب، كتائب الإمام الحسین، كتائب القیام الحسینی، كتائب درع الولایە، كتائب القارعە، كتائب یدالله، كتائب بقیە الله، كتائب الشبیبە الإسلامیە، كتائب الطفل الرضيع، سرایا المختار الثقفي، سرایا لوا‌ء السجاد، كتائب وعدالله، كتائب جمعیە ال البیت، سرایا الدفاع الشعبی، كتائب الغوث اڵاعظم.

درەو میدیا: بەپێی ئاماری بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی سلێمانی  لەماوەی شەش مانگی یەكەمی ئەمساڵدا 75 هاوڵاتی بەهۆی روداوەكانی هاتوچۆوە گیانیان لەدەستداوە، ئەمە لە كاتێكدایە داهاتی شەش مانگی هاتوچۆی سلێمانی( 67 ملیار) دینارەو بەبەراورد بە ساڵی رابردوو(31%) داهاتەكەی زیادیكردووە.  بەپێی ئاماری راگەیاندنی هاتوچۆی سلێمانی كە ئەمڕۆ لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا رایگەیاند، لە شەش مانگی یەكەمی 2019 روداوەكانی هاتوچۆ بەم شێوەیە بووە:  -    گیانلەدەستدان 75 كەس -     بریندار 1459 كەس هۆكارەكانی روداوەكانی هاتوچۆ لە پارێزگای سلێمانی: -    195 تیژڕەوی ئۆفێر -    80 بێئاگایی شۆفێر -    75 مەینۆشی  -    28 گۆڕینی ساید -    26 پابەندنەبونی بە یاساو رێنمایی هاتوچۆ -    26 لە ئیشارەتدان -    19 كەمتەرخەمی  -    17 پێچكردنەوەی هەڵە -    68 هۆكارەكانی تر هەر بەپێی راگەیاندنی هاتوچۆی سلێمانی داهاتی هاتوچۆی سلێمانی 31% زیادیكردووە: -    داهاتی شەش مانگی یەكەمی 2019ی هاتوچۆی سلێمانی ( 67 ملیار 779 ملیۆن 456 هەزار) دینار -    داهاتی شەش مانگی یەكەمی  2018ی هاتوچۆی سلێمانی( 46 ملیار و 50 ملیۆن و 32 هەزار) دینار  بەو پێیەش داهاتی هاتوچۆی سلێمانی ( 21 ملیار )دینار زیادیكردووە بەرێژەی ( 31%)، ئەو داهاتە لە ڕێگەی ((مۆڵەت، سزادان، پێدانی ژمارە، بەڵێننامە، بەناوكردن، ژینگە، ڕێگاوبان)) ئەم پارەیە لە شۆفێران وەردەگیرێت، %83 ی ئەم داهاتە دەچێتەوە وەزارەتی دارایی، % 17 ی تەرخان دەكرێتەوە بۆ بەڕێوەبەرایەتیەكان و ڕایی كردنی ئیش و كارەكانیان. داهاتێكی زۆرو رێگاوبانێكی خراپ داهاتی هاتوچۆی هەرێمی كوردستان ساڵانە زیاترە لە ( 300) ملیار دینار، كۆی داهاتی ساڵی 2018ی هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی بریتیی بووە لە ( 114 ملیار و 338 ملیۆن و 840 هەزار) دینار، كە بەتەنها بە داهاتی هاتوچۆ دەتوانرێت تەواوی رێگاوبانەكانی هەرێمی كوردستان چاكبكرێن و نۆژەنبكرێنەوە،بەو پێیەی نەوزاد هادی پارێزگاری هەولێر لەكاتی دەستپێكردنی نۆژەنكردنەوەی رێگای هەولێر - كۆیە لە 23/6/2019 رایگەیاند" نۆژەنكردنەوەی رێگای كۆیە – هەولێر  بە درێژی 52 كیلۆمەترە و ئەو رێگایە سێ مانگ دەخایەنێت و تێچوەكەشی ( 4 ملیارو 700 ملیۆن )دینارە.  ئەگەر ئەو بڕە پارەیەی كە بۆ نۆژەنكردنەوەی ( هەولێر – كۆیە )  وەربگرین و بۆ رێگاوبانەكانی دیكەی هەرێمی كوردستان تەخمینی بكەین ئەوا بەداهاتی ساڵێكی هاتوچۆی هەرێم كە ( 300 ملیار ) دینارە دەتوانرێت تەواوی رێگاوبانەكانی هەرێمی كوردستانی پێ نۆژەنبكرێنەوە.  رووداوەكانی هاتوچۆ لە هەرێمی كوردستان بە دووەمین هۆكاری مردن دادەنرێن  بەجۆرێك بەپێی ئامارەكانی بەڕێوەبەرایەتی هاتوچۆی هەرێمی كوردستان لەماوەی 15 ساڵدا زیاتر لە نزیكەی( 10 هەزار) كەس بە رووداوی هاتوچۆ گیانیان لەدەستداوەو، زیاتر لە ( 100 هەزار) كەسی دیكەش برینداربوون، نزیكەی( 400 )كەسیش كەمئەندام بوون.  

راپۆرت: فازڵ حەمەرەفعەت – محەمەد رەئوف لە چەند كاتژمێری داهاتوودا دوای 15 ساڵ، زیاد ئەسعەد بێدەنگی دەشكێنێت‌و قسە دەكات، وەڵامی ئەو دەنگۆیانە دەداتەوە كە لەبارەی تێكچوونی باری دەرونییەوە بڵاودەكرێنەوە، (درەو میدیا) لەم راپۆرتەدا بەپشتبەستن بەچەندین سەرچاوەی نزیك، زانیاری ورد لەباری شوێنی ژیان‌و دۆخی تەندروستی زیاد ئەسعەد بڵاودەكاتەوە. نزیكەی هەفتەیەكە بارودۆخی دەروونی‌و تەندروستی زیاد ئەسعەد گۆرانیبێژو ئاوازدانەر بووەتە باسی گەرمی میدیا‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان. مشتومڕەكان دوای چاوپێكەوتنێكی سەردار كەركوكی هونەرمەندی میللی هات لەگەڵ رادیۆی (نەورۆز)ی سەربە وەزارەتی رۆشنبیری حكومەتی هەرێمی كوردستان. لەو چاوپێكەوتنەدا، سەردار كەركوكی وتی:" كاك زیاد ئەسعەد كە كاك سامی ئەسعەد ناوە ئەسڵییەكەیەتی، لە وڵاتی سویدە، لە شێتخانەیە لە نەخۆشخانەی لیلا هاگنە لە یۆتۆبۆری لە ئوستراخویگز".  ئەم لێدوانەی سەردار كەركوكی هەرزوو كاردانەوەی بەرفراوانی لەسەر ئاستی میللی بەدوای خۆیدا هێنا، زیاد ئەسعەد لە ساڵی 2004وە واتە ماوەی 15 ساڵە  هیچ دەركەوتنێكی لە نە بە (دەنگ)‌و نە بە (رەنگ) لە میدیای كوردیدا نەبووە، رەنگە ئەمە هۆكارەكە بێت كە خەڵك‌و هەوادارانی دەیانەوێت بەدوای چارەنوسیدا بگەڕێن.  لەگەڵ بڵاوبونەوەی قسەكانی سەردار كەركوكیدا، چەند هونەرمەندێك رونكردنەوەیان لەبارەی زیاد ئەسعەدەوە بڵاوكردەوە‌و رایانگەیاند، دۆخی تەندروستی باشە‌و قسەكانی سەردار كەركوكی دورن لە راستییەوە، لەوانە ئاوازدانەر هەڵكەوت زاهیر‌و چەند هونەرمەندێكی تر. تەندروستی زیاد ئەسعەد باشە ؟ بەپێی بەدواداچونەكانی (درەو میدیا)، زیاد ئەسعەد دۆخی تەندروستی دروونی باشە‌و تەنانەت ئەوەی زۆر بێتاقەتی كردووە بڵاوكردنەوەی دەنگۆی "شێتبوونیەتی".  بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، كێشی جەستەی زیاد ئەسعەد زۆر زیادیكردووە، بەجۆرێك قەڵەویی بەتەواوەتی شێوازی جەستەی گۆڕیوە، هەر بەهۆی زیادبونی كێشەوە، قاچی چەپی توشی ئازار بووە‌و دەشەلێت، پشتی تاڕادەیەك چەماوەتەوە. ئەم زیادبونەی كێش وای لە زیاد ئەسعەد كردووە، زۆرترین كات لەماڵەوە بمێنێتەوە‌و نەیەتە دەرەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، زیاد ئەسعەد لە شارۆچكەیەكی بچوكدا دەژی لەنزیك ستۆكهۆڵمی پایتەختی سوید، بەهۆی ئەوەی تێكەڵاوی‌و هاتنەدەرەوەی زۆر كەمە، كەم كەس دەیبینن‌و پەیوەندییەكانی زیاتر لەڕێگەی تەلەفۆنەوە ئەنجام دەدات. زیاد لە نەخۆشخانەیە ؟ سەردار كەركوكی لە قسەكانیدا بۆ رادیۆی نەورۆز دەڵێت" زیاد ئەسعەد لە نەخۆشخانەیەكی دەروونییە بەناوی نەخۆشخانەی لیلهاگن لە شاری یۆتۆبۆری سوید". بەپێی بەدواداچوونی (درەو میدیا)، ئەو نەخۆشخانەیەی كە سەردار كەركوكی باسی كردووە، لە ساڵی 2013وە داخراوە، عەبدوڵ قەرەگۆلی كە كوردێكی شارەزای دانیشتووی سویدە، ئەم زانیارییەی بۆ (درەو میدیا) پشتڕاستكردەوە. زیاد قسە دەكات ! هاوڕێكانی دەڵێن دۆخی تەندروستی باشە‌و رۆژانە بە تەلەفۆن قسەی لەگەڵ دەكەن، ئەگەر ئەمە راستە بۆچی زیاد ئەسعەد خۆی قسەناكات‌و ئەو دەنگۆیانە رەتناكاتەوە كە لەبارەیەوە بڵاوكرانەوە، ئەمە پرسیاری (درەو میدیا) بوو بۆ ئاسۆ هاشم پارێزەری دەستنیشانكراوی زیاد ئەسعەد. ئاسۆ هاشم بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، پێموتووە خەڵكی چاوەڕەوانی قسەو درەكەوتنی ئێوەن، خەڵكی دەڵێن مادام دەرناكەوێت‌و قسە ناكات، كەواتە قسەكانی سەرداركەركوكی راستە ! زیاد لە وەڵامدا وتی:" من 15 ساڵە خۆم دەرنەخستووە چۆن بە قسەی هونەرمەندێكی میللی خۆم دەربخەم، بەڵام خەڵكی كوردستان دڵنیادەكەمەوە كە بە پرۆژەیەكی گەورەوە دێمەوە ناوتان".  زیاد ئەسعەد بەتەلەفۆن ئاسۆ هاشمی كردووە بە پارێزەری خۆی، هێشتا بەفەرمی وەكالەتنامەی بۆنەكردوەتەوە، بەهۆی ئەوەی ئاسۆ لە هەرێمی كوردستانە‌و ئەو سویدە‌و لە سویدیش لەماڵەكەی خۆی نەچوەتەدەرەوە تاوەكو لەوێ وەكالەتنامەی بۆ بكاتەوە، بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، پێدەچێت لە چەند رۆژی داهاتوو ئەم كاروبارە یاساییە جێبەجێ بكرێت.  واتە لەمەودوا ئاسۆ هاشم بەفەرمی لەبەردەم یاسادا نوێنەرایەتی زیاد ئەسعەد دەكات‌و دەتوانێت كاروبارە یاساییەكانی جێبەجێ بكات. ئاسۆ هاشم بەتایبەتی بۆ (درەو میدیا)ی ئاشكراكرد، زیاد ئەسعەد وتویەتی لە نزیكترین كاتدا قسەدەكات‌و گرێبەستێكی لەگەڵ كۆمپانیای (بابلیۆن) كردووەو تۆمارێكی (40) خولەكی بڵاودەكاتەوەو باسی پرۆژە گەورەكەی دەكات‌و ئاماژە بەو دەنگۆیانەش دەكات كە لەسەری دروستبوون‌و ئێستا سەرقاڵی دانانی ئاوازو گۆرانی نوێیە".  (درەو میدیا) زانیویەتی، ئەو تۆمارە دەنگییە لە چەند كاتژمێری داهاتوودا بڵاودەبێتەوە. زیاد بەدوای شێركۆ دەگەڕێت ! هەڵۆ شێركۆ بێكەس كوڕی شاعیری گەورە شێركۆ بێكەس یەكێكە لە هاوڕێ نزیكەكانی زیاد ئەسعەد كە بەردەوام پێكەوە گفتوگۆ دەكەن. دوێنێ شەو كاتێك بۆ هەواڵپرسینی تەندروستی زیاد ئەسعەد (درەو میدیا) قسەی لەگەڵ هەڵۆ شێركۆ بێكەس كرد، هەڵۆ كە رۆژی پێشتر لەگەڵ زیادی هاوڕێی قسەی كردبوو، جارێكی تر بۆ دڵنیاكردنەوەی (درەو میدیا) بەتەلەفۆن پەیوەندی بە زیاد ئەسعەدەوە كردەوە. هەڵۆ داوای لە زیاد ئەسعەد كرد لەبارەی ئەو دەنگۆیانەی لەسەری بڵاوكراونەتەوە قسە بكات، زیاد پێی وت:" چەندین ساڵە من دەرنەكەوتووم، پێم ناخۆشە بۆ شتێكی وا قسە بكەم"، هەڵۆ داوای لێكرد قسە بكات، زیاد بەڵێنیدا لە زوترین كاتدا قسە بكات.   زیاد ئەسعەد ئەم رۆژانە بەشوێن شعرێكی شاعیری كۆچكردوو (شێركۆ بێكەسدا) دەگەڕێت كە لەبارەی (دكتۆر فەرهاد پیرباڵ) لە دیوانی سێیەمیدا نوسیویەتی. شێركۆ بێكەس یەكێك بوو لەوانەی كە سەرسام بوو بە توانای هونەری زیاد ئەسعەد، ئەو جارێك لەبارەی زیادەوە وتی:" هونەرمەند زیاد ئەسعەد لە دنیای گۆرانی‌و مۆسیقای مندا لە نەورەسێكی سپی ئەچێ كە لەبەر هەتاوی ژیاندا دەبرسیكێتەوە.. لەنێو شەپۆلە تازەكانی گۆرانی مۆزیكی كوردیدا، لەو ساڵانەی دوایدا، زیاد ئەسعەد بە گوڕوتین‌و تۆنێكی تاسەشكێنەوە هاتە نامانەوەو هەندێ سنوری تەقلیدی بەزاندو دڵ‌و گوێچكەمانی بەریتمی تازەو داهێنەرانە زاخاو دایەوە، چۆن و بۆچی ؟! یەكەم: لەبەر ئەوەی لاسایكەرەوەو تەقلیدی نەبوو، واتە هەمان سەدای گۆرانییەكانی رابردووی نەدایەوە بەگوێچكەماندا، فۆلكلۆریشی بۆ خۆی نەكرد بە بەندینخانە. دووەم: هونەرمەند زیاد ئەسعەد بە تەنها هەر بەهرەو سەلیقە نییە، بەڵكو لە هەمانكاتدا شارەزایی دنیای موزیك‌و مەقاماتەو ئەزانێت چی ئەكات‌و عاشقانە لەگەڵ كارەكەی خۆیدا هەڵسوكەوت ئەكات، یان ئەتوانم بڵێم (مۆسیقاو گۆرانی بووە بەدڵدارو تەنانەت – هاوسەری ئەو). پێشینەیەكی كورت ئەمە یەكەمجار نییە زیاد ئەسعەد دەبێت بە باسی گەرمی ناو میدیا‌و تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان. مانگی شوباتی 2018 دەنگۆی مردنی زیاد ئەسعەد لە سوید بڵاوكرایەوە، دواتر راستی هەواڵەكە رەتكرایەوە. مانگی تشرینی یەكەمی 2018 وێنەیەك لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بڵاوكرایەوە، باس لەوەكرا ئەوە وێنەی زیاد ئەسعەدە، دواتر رەتكرایەوە‌و دەركەوت پیاوێكی كوردە كە هاوشێوەی زیاد ئەسعەدە. پرۆفایلی زیاد ئەسعەد زیاد ئەسعەد ساڵی 1966 لە گەڕەكی (تەیراوە)ی شاری هەولێر لەدایكبووە، ئامادەیی پیشەیی لە هەولێر تەواوكردووە. ئەو لەیەككاتدا گۆڕانبێژو مۆسیقارو ئاوازدانەرو هۆنراوەنوسە، یەكەمین گۆڕانی خۆی لە ساڵی 1983 بەناوی "دوعادەكەم" تۆماركردووە، یەكەمین كاسێتی لە ساڵی 1988دا بڵاوكردوەتەوە، تائێستا خاوەنی پێنج ئەلبومی گۆڕانییە. زیاد تا ئەم تەمەنە ژمارەیەكی زۆر وڵات گەڕاوە، لەوانە ئێران‌و روسیا‌و كەنەداو وڵاتانی ئەوروپا، بەپێی زانیارییەكان، زمانەكانی روسی‌و ئینگلیزی‌و سویدی‌و فارسی دەزانێت. دواین بەرهەمی زیاد گۆرانییەك بوو بە ناوی "سكاڵا" كە لە ساڵی 2003 بڵاوبووەوە، ئەو سەرباری ئەوەی ئاوازی بۆ زۆرینەی گۆڕانییەكانی خۆی داناوە، تائێستا زۆرترین ئاوازیشی بە هونەرمەندەكانی تر داوە. زیاد لەو هونەرمەندانەیە كە لەدوای راپەڕینەوە خۆی لە ژیانی حزبایەتی‌و كاری سیاسی پاراستووە‌و زیاتر خەریكی هونەرەكەی بووە، رەنگە ئەمە هۆكارەكە بێت كە دوای چەندین ساڵ دوركەوتنەوە هێشتا جەماوەرەكەی لەدەستنەداوە.

راپۆرت: نامیق رەسوڵ- فازل حەمەرەفعەت سەرەتای ئەم مانگە، بۆنەیەكی تایبەت بوو بە حاكمی دوبەی شێخ محەمەد بن راشد ئال مەكتوم، چونكە لەم مانگەدا بوو گەورەترین ئاهەنگی سازكرد بۆ هاوسەرگیری هەرسێ‌ كوڕەكەی (حەمدان، مەكتوم، ئەحمەد) لە یەك رۆژدا، بەڵام ئەمە زۆری نەخایاند كە هەواڵ هەڵاتنی شازادە هەیای چوارەمین ژنی لەگەڵ دوو منداڵەكەیدا بۆ ئەڵمانیا بڵاوبوەوە، هەرچەندە تائێستا هیچكام لە ئیمارات‌و ئەڵمانیا بە فەرمی هیچیان لەسەر ئەو رووداوە رانەگەیاندووە. هەیا چۆن هەڵات؟ چەند راپۆرتێكی میدیاكانی ئەڵمانیا‌و بەریتانیا باس لە هەڵاتنی شازادە هەیا بنت ئەلحوسەین (45 ساڵ) هاوسەری شێخ محەمەد بن راشد ئال مەكتوم (70 ساڵ) حاكمی دوبەی دەكەن‌و رایدەگەیەنن هەیا لەگەڵ دوو منداڵەكەی بە هاوكاری دیپلۆماتكارێكی ئەڵمانیی ئیماراتی بەرەو ئەڵمانیا بەجێهێشتووە‌و لەو وڵاتە داوای پەنابەریی كردووە. سایتی رۆژنامەی (بێڵد)ی ئەڵمانیی رایگەیاند هەیا كە كچی پادشای كۆچكردووی ئوردنە لەگەڵ كوڕەكەی زاید (7 ساڵ)‌و كچەكەی جەلیلە (11 ساڵ) هەڵاتووە‌و 35 ملیۆن یۆرۆشی لەگەڵ خۆیدا بردووە. سایتی بێڵد لەسەر زاری رۆژنامەی "زە سەن"ی بەریتانییەوە ئاشكرایكرد، دیپلۆماتكارێكی ئەڵمانی هاوكاری شازادە هەیاو منداڵەكانی كردووەو لە ئەڵمانیا داواكاری مافی پەنابەرێتی پێشكەشكردووەو داوای جیابوونەوەشی لە محەمەد بن راشد ئالمەكتومی هاوسەری كردووە. (زە سەن) دەربارەی هۆكاری هەڵاتنی شازادە هەیا باسی لەوەكردووە كە لەبەر مەترسی لەسەر ژیانی ئەو بڕیارەی داوە‌و دەربارەی پێشكەشكردنی داواكاری مافی پەنابەرێتیشی لە ئەڵمانیا ئاماژەیبەوەداوە  متمانەی بە دەسەڵاتدارانی بەریتانیا نەبووەو ترسی لەوە هەبووە بگەڕێنرێتەوە بۆ دوبەی. شازادە هەیا كە لە مانگی شوباتی رابردوەوە دەرنەكەتووە تا ئێستا هیچ لێدوانێكی رەسمی دەربارەی بەجێهێشتنی ئیمارات بڵاونەكردوەتەوە. هەیا یەكەم كەس نیە ئەمە یەكەمینجار نیە كە ژنانی نزیك لە حاكمە بەهێزەكەی دوبەی كە سەرمایەكەی بە 10 ملیار دۆلار دەخەمڵێندرێت هەڵدێن، پێشتریش دوان لە كچەكانی هەڵاتون یان هەوڵی هەڵاتیان داوە، شەمسە (38 ساڵ) لە گەشتێكیدا بۆ بەریتانیا بە ئۆتۆمبیلەكەی خۆی هەڵات، بەڵام دواتر دەستگیركراو دیپۆرتی دوبەی كرایەوە، لەتیفەش (32 ساڵ)  لە عوممانەوە بە یەختێك هەوڵی هەڵاتنی دا، بەڵام لە لایەن هێزی دەریاوانی هیندستانەوە دەستگیركراو رەوانەی دوبەی كرایەوە. بن راشد بە شیعر لە رووداوەكە دەدەوێت هەرچەندە میدیای فەرمیی ئیمارات، هیچ هەڵوێست‌و رونكردنەوەیەكی حاكمی دوبەی دەربارەی هەڵاتنی هاوسەرەكەی بڵاونەكردوەتەوە، بەڵام بە گوێرەی رۆژنامەی "زە سەن"ی بەریتانیی، حاكمی دوبەی داوای لە دەسەڵاتدارانی ئەڵمانیا كردووە هاوسەرەكەی‌و منداڵەكانی دیپۆرتی ئیمارات بكەنەوە، بەڵام دەسەڵاتدارانی بەرلین ئەو داواكارییەیان رەتكردوەتەوەو رایانگەیاندووە كە هێزە ئەمنییەكان پارێزگاریان لێدەكەن. رۆژنامە بەریتانییەكە ئاشكراشیكردووە لەو كاتەوەی كە شازادە هەیا دیارنەماوە، شێخ محەمەدی هاوسەری دوو شیعری بە زمانی عەرەبی‌و ئینگلیزی لە تۆڕی ئینتەرنێت بڵاوكردوەتەوەو تێیدا ئاماژەی بە لەدەستدان‌و هەڵاتنی هاوسەركەی كردووە. لە یەكێك لە شیعرەكانیدا كە بەناوی "خۆشەویستی لە چاوەكانتدایە" بن شێخ محەمەد نیگەرانی خۆی دەربڕیوە لە هەڵاتنی هاوسەرەكەی‌و ئازاری ئەو رووداوەشی بە تیرێك چواندووە كە رۆحی پێكاوە‌و شێتی كردووەو لە كۆتاییشدا داوای لێكردووە لە دڵی نەرم بێت‌و لە هەڵەكانی خۆشببێت‌و پاداشتی كارە باشەكانی بداتەوە. شازادە هەیا شازادە هەیا كچی شا حوسێن بن تەڵاڵ پادشای پێشووی ئوردن لە هاوسەرەكەی ( شاژنە عەلیا) 3ی ئایاری 1974 لە دایكبووە، لە باوكەوە برای شا عەبدوڵای دووەم پادشای ئێستای ئوردنەو كاتێك تەمەنی سێ‌ ساڵان بووە دایكی ساڵی 1977 بەهۆی كەوتنەخوارەوەی هێلیكۆپتەرەكەی لە باشوری ئوردن گیانی لەدەستداوە. شازادە هەیا لە ئوردن قۆناغی سەرەتایی خوێندنی تەواوكردووەو پاشان ساڵی 1985 چوەتە خوێندنگەی بادمنتۆن لە ئینگلتەراو پاشان خوێندنگەی براینستۆن لە هەرێمی دۆرست لە باشوری خۆرئاوای ئینگلتەراو ساڵی 1992 چوەتە كۆلێژی سانت هێڵدا بۆ خوێندنی زانستی ئابوری‌و سیاسی‌و دوای ئەوەش پەیوەندی بە زانكۆی ئۆكسفۆردەوە كردووەو ساڵی 1994 زانكۆی تەواوكردووە. هاوسەرگیری لەگەڵ محەمەد بن راشد شازادە هەیا 10ی نیسانی 2004 هاوسەرگیری لەگەڵ محەمەد بن راشد ئال مەكتوم كردووە كە ئەوكات وەزیری بەرگری ئیمارات‌و جێنشینی حاكمی دوبەی بووەو دوو منداڵی هەیە: * جەلیلە: ساڵی 2007 لەدایكبووە. * زاید: ساڵی 2012 لەدایكبووە. چالاكییەكانی شازادە هەیە لە بواری وەرزشی سوارچاكیدا زۆر لێهاتوو بووەو چەندین خەڵاتی نێودەوڵەتی لەو بوارەدا بەدەستهێناوەو ساڵی 2006 بۆ ماوەی چوار ساڵ بە سەرۆكی یەكێتی سوارچاكی نێودەوڵەتیی هەڵبژێدراوەو باڵیۆزی نیازپاكی نەتەوە یەكگرتووەكانیش بووە. محەمە بن راشد كێیە؟ محەمەد بن راشد ئال مەكتوم جێگری سەرۆكی ئیماراتە، هاوكات سەرۆك وەزیران‌و حاكمی ئیمارەتی دوبەی-یە. رۆژی 15ی تەموزی 1949 لە دوبەی لەدایكبووە، كوڕی سێیەمی شێخ راشد بن سەعید-ە، شێخ راشد چوار كوڕی هەبووە‌و لەنێوان ساڵانی 1958وە تاوەكو ساڵی 1990 حاكمی دوبەی بووە.  شێخ محەمەد لە ماڵی شێخ سەعید ئال مەكتومی باپیری لەناوچەی (شەندەغە) لە بیابانی دوبەی گەورە بووە، لەمنداڵییەوە لەسەردەستی راهێنەرانی تایبەتی زانستی زمانی عەرەبی‌و ئیسلامی وەرگرتووە، ئەمە بەر لەوەی پەیوەندی بە سیستمی خوێندنی بنەڕەتییەوە بكات لە خوێندنگەی (ئەحمەدی) لەناوچەی (دیرە) لە شاری دوبەی. كاتێك تەمەنی گەیشتووەتە (10) ساڵان، چوەتە خوێندنگەی (الشعب)‌و دوو ساڵ لەوێ خوێندویەتی‌و دواتر چوەتە خوێندنگەی ناوەندی دوبەی، ساڵی 1965 خوێندنی ناوەندی تەواو كردووە. دوای ساڵێك، شێخ محەمەد بەهاوڕێیەتی یەكێك لە كوڕە مامەكانی گەشتی كردووە بۆ بەریتانیا بەمەبەستی خوێندنی زمانی ئینگلیزی، لەوێ لە كامبردیج پەیوەندی بە خوێندنگەی (بیڵ)ی تایبەت بە زمانەوە كردووە. دوای تەواوكردنی زمانی ئینگلیزی، شێخ محەمەد پەیوەندی بە كۆلیژی (مۆنز)ی سەربازییەوە كردووە لە ئالدرشوت، لەوێ خولێكی راهێنانی تەواوكردووە كە شەش مانگی خایاندووە.   حەزو ئارەزووەكانی شێخ هەر لە منداڵییەوە هاوشێوەی منداڵەكانی تری بنەماڵەی مەكتوم‌و زۆرێك لە خەڵكی وڵاتانی كەنداو، وانەی لە وەرزشە جۆربەجۆرە كلتورییەكان وەرگرتووە لە نمونەی راوی هەڵۆ، ئەسپسواریی، ئەو ماوەیەش كە لە بەریتانیا ژیاوە زیاتر ئاشنای ئەسپسواری بووە. شێخ محەمەد حەزی لە یاری تێنس‌و تۆپی پێ-ش هەیە، بەڵام وەكو باسدەكرێت زیاتر هۆگری ئەسپسوارییە‌و چەند گۆڕەپانێكی بەناوبانگی لە وڵاتەكەی بۆ ئەسپسواری دروستكردووە لەوانە گۆڕەپانی (جۆدۆلفین). چوار ژن‌و زیاتر لە 20 منداڵ ! بەپێی ئەوەی باسدەكرێت، شێخ محەمەد بەفەرمی چوار ژنی هەیە، كە ئەمانەن: •    هند بن مەكتوم بن جومعە بن ئال مەكتوم  ئەمە یەكەمین هاوسەری شێخ محەمەدە، لەم ژنە 12 منداڵی هەیە كە ئەمانەن (حسە- راشید- حەمدان- مەكتوم- ئەحمەد- لەتیفەی سێیەم- سەعید- مەریەمی دووەم- شێخە- فەتیم- سەلامە- شەممە). •    حوریە ئەحمەد معاش ئەمە هاوسەری دووەمی شێخ محەمەدە‌و خەڵكی جەزائیرە، لەم ژنە (4) منداڵی هەیە بەناوەكانی (شەمسە- لەتیفەی ناوەنجی- مەیسا- ماجد). •    دەلیلە عەلی ئەمە هاوسەری سێیەمی شێخ محەمەدە، ئەم ژنە خەڵكی لوبنانە، لە شێخ محەمەد جیابوەتەوە، بەڵام (3) منداڵی لە شێخ محەمەد هەیە بەناوەكانی (لەتیفەی یەكەم- دەلال- مەریەمی یەكەم). •    شازادە هەیا بنت حسێن ئەمە كچی شاحسێن پادشای پێشووی ئوردن‌و خوشكی شا عەبدوڵای پادشای ئێستای ئوردنە، دواین هاوسەری فەرمی شێخ محەمەدە‌و دوو منداڵی لێی هەیە بەناوەكانی (جەلیلە- زاید). شێخ محەمەد لە ژنەكانی زیاتر لە (20) منداڵی هەیە (هەندێك سەرچاوەی تر باسلەوەدەكەن (30) منداڵی هەیە‌و (6 جار) هاوسەرگیری كردووە)، گەورەترین منداڵی (مەنال)ە كەلەدایكبووی ساڵی 1977ە، بچوكترین منداڵیشی (زاید)ە كە لەدایكبووی ساڵی 2012یە. شێخ لە دەسەڵاتدا  شێخ محەمەد هەر لەمنداڵییەوە بۆ ئەوە ئامادەكراوە حوكمڕانی بكات، وەكو باسدەكرێت شێخی بچوك لەناوچەی (شەندەغە) لە دوبەی هەر لە منداڵییەوە تەماشای باپیرو باوكی‌و مامەكانی كردووە كە حوكمی وڵاتیان كردووە‌و لەوانەوە فێری حوكمڕانیكردن بووە. شێخ محەمەد لە مەجلیسی پیاوماقوڵانی باپیریدا گەورە بووە، چۆنیەتی فراوانبوونی پرۆژەی ئیماراتی عەرەبی قۆناغ بە قۆناغ بەچاوی خۆی بینیوە، هەر لە دروستكردنی ئەنجومەنی فەرمانڕەوایانی ئیماراتەوە كە بناغەی دەوڵەتەكەیە‌و دواتر رێككەوتنی ئەو یەكێتی‌و یەكبونەی لێكەوتەوە كە لەنێوان شێخ زاید بن سوڵتان حاكمی پێشووی ئەبوزەبی‌و شێخ راشیدی حاكمی پێشووی دوبەیدا كرا لە رۆژی 18ی شوباتی 1968‌و ئەوە بوو بە یەكەمین هەنگاو بۆ دروستكردنی یەكێتییەك‌و پاشان دەوڵەتی ئیماراتی لێكەوتەوە. شێخ محەمەد بۆیەكەمینجار لە سەرەتای مانگی تشرینی یەكەمی 1969 پۆستی حكومی وەرگرتووە، كاتێك دوای دەرچوونی لە خولی راهێنانی سەربازی لە بەریتانیا، باوكی پۆستی سەرۆكایەتی دەزگای پۆلیس‌و ئاسایشی گشتی لە ئیمارەتی دوبەی پێبەخشی. چیرۆكی دروستكردنی دەوڵەت رۆژی 2ی كانونی یەكەمی 1971، كۆشكی كەناری جومێرا لە دوبەی، كە كۆشكی تایبەتی شێخ راشیدی باوكی شێخ محەمەدبوو، ئاهەنگێكی گرنگی بەخۆوە بینی، ئەوە ئاهەنگی ئیمزاكردنی یەكەمین بەڵگەنامەی دەستوریی كاتیی بوو، كە لەسەر بنەمای ئەو بەڵگەنامەیە دەوڵەتی (ئیماراتی عەرەبی یەكگرتوو) دروستكرا. فەرمانڕەوای ناوچەكانی ئەبوزەبی، دوبەی، شارقە، عەجمان، فوجێرە‌و شازادەی جێنشینی ویلایەتی ئوم قەیوین بەنوێنەرایەتی باوكی، ئیمزایان لەسەر بەڵگەنامەكە كرد. رۆژانی دواتر، دەوڵەتی ئیمارات دروستكرا، شێخ مەكتوم برای شێخ محەمەد راشید ئەركی دروستكردنی یەكەمین ئەنجومەنی وەزیرانی دەوڵەتەكەی كەوتەئەستۆ، ئەو پۆستی وەزیری بەرگری بەخشی بە محەمەد برای، ئەوكات محەمەد بوو بەمنداڵترین وەزیری بەرگری لەسەر ئاستی جیهان. دیارترین بڕیاری شێخ محەمەد بن راشید لە پۆستی وەزیری بەرگریدا دەریكرد، بڕیاری بەشداریكردنی سوپای ئیمارات بوو لە هێزی هاوپەیمانان كە ئەمریكا سەرۆكایەتی دەكرد بۆ دەركردنی سوپای عێراق لەناو خاكی كوەیت لە ساڵی 1990دا، ئەوە یەكەمینجار بووە هێزەكانی ئیمارات بەشداری ئۆپراسیۆنێكی سەربازی بكەن. شێخ‌و كاروانی ئاوەدانیی لەبواری ئاوەدانكردنەوەدا، شێخ محەمەد درێژەی بە كاروانەكەی باوكیدا. پرۆژەی كردنی دوبەی بە ناوەندێكی بازرگانی‌و گەشتیاری نێودەوڵەتی، لەسەردەمی شێخ راشیدەوە دەستیپێكرد، كە رابردوودا بەرپرسیارێتی جێبەجێكردنی پرۆژەكانی ئاوەدانكردنەوەی بەمنداڵەكانی نەدەسپارد. شێخ راشید ئەركی دامەزراندنی بیری وشكی دوبەی‌و سەرۆكایەتی لیژنەی كارگێڕی فڕۆكەخانەی دوبەی‌و بەرپرسیارێتی كۆمپانیای نەوتی دوبەی كە شادەماری سەرەكی ئابوری ئیمارەتەكە بوو، سپارد بە محەمەدی كوڕی. دوای كۆچی دوایی شێخ راشد لە ساڵی 1990دا، شێخ مەكتومی كوڕی جێگەی گرتەوە، شێخ مەكتوم لە رۆژی 4ی ئازاری 1995دا شێخ محەمەدی برای وەكو شازادەی جێنشین هەڵبژارد. دیاریكردنی وەكو شازادەی جێنیشن، دەسەڵاتای فراوانتری بە شێخ محەمەد بەخشی، بەتایبەتی لە بواری فراوانكردنی پرۆژە‌و كاروانی ئاوادانی ئیمارەتی دوبەیدا، تا وای لێهات ئەو وەكو حاكمی فیعلی دوبەی تەماشادەكرا، بەمشێوەیە شێخ محەمەد هەوڵەكانی بۆ راكێشانی گەشتیاران بۆ دوبەی‌و كردنی شارەكە بە ناوچەیەكی سەرەنجڕاكێش لە جیهان دەستپێكرد. لەوكاتەوە تائێستا شێخ محەمەد ژمارەیەكی پرۆژەی ئاوەدانكردنەوەی گەورەی لە ئیمارات جێبەجێكردووە لەوانە (تاوەری عەرەب‌و دورگەی دارخورما‌و ...).

درەو میدیا: حكومەتی عێراق ئیدانەی بۆردومانی فرۆكەكانی توركیا دەكات لە كورتەك،  بەڵام حكومەتی هەرێمی كوردستان تەنها نیگەرانی دەردەبڕێت.  وەزارەتی دەرەوەی عێراق و حكومەتی هەرێمی كوردستان  بەیاننامەیان لەسەر بۆردومانی كورتەك لە لایەن فڕۆكە جەنگییەكانی توركیاوە دەركردووە، هەڵوێستی حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان جیاوازە لەسەر ئەو بۆردومانەی كە بەهۆیەوە سێ هاوڵاتی شەهیدبوون و پێنجی دیكەش برینداربوون. • حكومەتی عێراق ئیدانەی بۆردومانەكە دەكات لەلایەن فڕۆكە جەنگیەكانی توركیاوە، حكومەتی هەرێمی كوردستان نیگەرانی خۆی دەردەبڕێت  بە بۆردومانەكە دەردەبڕێت. • حكومەتی عێراق داوا دەكات  رێ لە هەر كردەیەك بگیرێت دژ بە وڵاتانی دراوسێ، بەڵام حكومەتی هەرێم  قبووڵی ناكات و ڕێگە نادات خاكەكەی بۆ هێرشكردنەسەر و تێكدانی ئاسایشی وڵاتانی دراوسێ بەكار بهێنرێت • حكومەتی عێراق جەخت دەكاتەوە كە بیانوەكان هەرچیەك بن دەبێت توركیا رێز لەسەروەری خاكی عێراق بگرێت و بۆردومانەكان رابگرێت، بەڵام حكومەتی هەرێم دەڵێت هۆكاری ئەو بۆردومانانە بونی چەكدارانی پەكەكەیە لە ناوچەكەدا. • حكومەتی عێراق ئۆباڵی روداوو بۆردومانەكان راستەوخۆ دەخاتە ئەستۆی توركیا، بەڵام حكومەتی هەرێم راستەوخۆ ئۆباڵی روداوەكە دەخاتە ئەستۆی چەكدارانی پەكەكە.  دەقی بەیاننامەیەك لە وەرزارەتی دەرەوەی  عێراق  بۆردومانكردنی چڕی ناوچەی كورتەك – پارێزگای سلێمانی لەلایەن دوو فڕۆكەی جەنگی هێزی ئاسامانی توركیاوە، ئیدانە دەكات، كە بوە هۆی گیان لەدەستدانی چوار هاوڵاتی و برینداربوونی چوار هاولاتی دیكەو ترسان و تۆقاندنی هاوڵاتیانی مەدەنی. لە كاتێكدا  زۆر بە پەرۆشی بۆ بونیادنانی پەیوەندی ستراتیژی درێژخایەن، رێگە گرتن لە هەركردەوەیەك دژی ئاسایشی توركیای دراوسێ لە خاكی عێراقەوە بەكار بهێنرێت لە هەمانكاتدا هەر كردەوەیەكی سەربازی تاكلایەنە پێشێلكردنی سەروەری عێراقەو دژی بنەماكانی دراوسێیەتیە كە پەیوەندیەكانی نێوان دوو وڵاتی دراوسێ و دو لەگەل رێكدەخات. پێشێلكردنێكی ئاشكرای یاسای مرۆیی نێودەوڵەتیە. بارودۆخ و پاساوەكان هەرچیەك بن جەخت دەكەینەوە لەسەر ئەوەی توركیا بۆردومانكردنی ناوچەكانی عێراق رابگرێت رێز لەسەروەری خاكی عێراق بگرێت و هاوكاری دولایەنە گرنتی ئاساییشی سنوری هەردووڵات دەكات . وەزارەتی دەرەوەی عێراق 30/6/2019 دەقی ڕاگەیەندراوەكەی حكومەتی هەرێمی كوردستان حكومەتی هەرێمی كوردستان دڵگرانی و نیگەرانیی قووڵی خۆی بۆ كەوتنەوەی قوربانیانی سڤیل لە ئەنجامی بۆمبارانی ناوچە سنوورییەكان لەگەڵ توركیا دەردەبڕێت و سەرەخۆشی لە خانەوادە و كەسوكاریان دەكات.   هەبوونی چەكدارانی پەكەكە لەو ناوچانە و نزیكبوونەوە و هاتنی بەئەنقەستیان بۆ ناو گوند و ئاواییەكان، بێباكانە ژیانی گوندنشینانی ئەو ناوچانەی خستووەتە مەترسییەوە،  هەروەها بووەتە ڕێگر لە گەڕانەوەی ژیان و ئاوەدانكردنەوەیان.  حكوومەتی هەرێمی كوردستان قبوڵ ناكات و ڕێگە نادات خاكەكەی بۆ هێرشكردنەسەر و تێكدانی ئاسایشی وڵاتانی دراوسێ بەكار بهێنرێت و بەو هۆیەوە ژیانی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستان بكەوێتە مەترسییەوه. ‌  ناوچە گوندنشینەكانی سنور دەبێ نەكرێنە مەیدانی پێكدادانی سەربازی و بۆمباران، چەكدارانی پەكەكەش دەبێ لە گوندنشینان دووركەونەوە و نەیانخەنە مەترسییەوە.  حكومەتی هەرێمی كوردستان دەربارەی ڕووداو و بۆمبارانەكانی چەند ڕۆژی ڕابردووی ناوچە سنوورییەكان، نیگەرانیی خۆی گەیاندووەتە توركیا و  داواكارین دووبارە نەبنەوە.   ٢٩/٦/٢٠١٩  حكومەتی هەرێمی كوردستان  

درەو میدیا:  دوای دوو رۆژ لە بۆردومانی فڕۆكەكانی توركیاو شەهید بونی 3 هاوڵاتی مەدەنی لە كورتەكی بناری قەندیل، ئەمڕۆ حكومەتی هەرێمی كوردستان بەیاننامەیەكی بڵاوكردەوەو رایگەیاند: لە پەكەكەی قبوڵ ناكەین و نیگەرانیشمان گەیاندۆتە توركیا. لە راگەیەنراوەكەی حكومەتی هەرێمی كوردستاندا هاتووە" حكوومەتی هەرێمی كوردستان قبووڵ ناكات و رێگە نادات خاكەكەی بۆ هێرشكردنەسەر و تێكدانی ئاسایشی وڵاتانی دراوسێ بەكار بهێنرێت و بەو هۆیەوە ژیانی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بكەوێتە مەترسییەوه" حكومەتی هەرێم نیگەرانی خۆی بە توركیاش راگەیاندووە" دەربارەی ڕووداو و بۆمبارانەكانی چەند رۆژی رابردووی ناوچە سنوورییەكان، نیگەرانیی خۆی گەیاندووەتە توركیا و  داواكارین دووبارە نەبنەوە" ئێوارەی 2019/6/27 بە بۆردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا، 3 هاوڵاتی شەهیدبوون و 5ی دیكەش برینداربوون، لە نزیك مۆنۆمێنتی شەهیدانی كورتەك  كە هەشت ساڵ لەمەوبەر لە بۆردومانێكی هاوشێوەی فڕۆكەكانی توركیادا 7 هاوڵاتی مەدەنی شەهیدبوون. دەقی راگەیەندراوی حكوومەتی هەرێمی كوردستان حكوومەتی هەرێمی كوردستان دڵگرانی و نیگەرانیی قووڵی خۆی بۆ كەوتنەوەی قوربانیانی سڤیل لە ئەنجامی بۆمبارانی ناوچە سنوورییەكان لەگەڵ توركیا دەردەبڕێت و سەرەخۆشی لە خانەوادە و كەسوكاریان دەكات. هەبوونی چەكدارانی پەكەكە لەو ناوچانە و نزیكبوونەوە و هاتنی بەئەنقەستیان بۆ ناو گوند و ئاواییەكان، بێباكانە ژیانی گوندنشینانی ئەو ناوچانەی خستووەتە مەترسییەوە،  هەروەها بووەتە رێگر لە گەڕانەوەی ژیان و ئاوەدانكردنەوەیان. حكوومەتی هەرێمی كوردستان قبووڵ ناكات و رێگە نادات خاكەكەی بۆ هێرشكردنەسەر و تێكدانی ئاسایشی وڵاتانی دراوسێ بەكار بهێنرێت و بەو هۆیەوە ژیانی هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان بكەوێتە مەترسییەوه.  ناوچە گوندنشینەكانی سنوور دەبێ نەكرێنە مەیدانی پێكدادانی سەربازی و بۆمباران، چەكدارانی پەكەكەش دەبێ لە گوندنشینان دووركەونەوە و نەیانخەنە مەترسییەوە. حكوومەتی هەرێمی كوردستان دەربارەی ڕووداو و بۆمبارانەكانی چەند رۆژی رابردووی ناوچە سنوورییەكان، نیگەرانیی خۆی گەیاندووەتە توركیا و  داواكارین دووبارە نەبنەوە. 29/6/2019  

راپۆرتی: محەمەد رەئوف پێچەكانی كورتەك، دەروازەی "هەرێمی‌ پاراستنی‌ میدیا"، كە سنوری دەسەڵاتدارێتی پارتی كرێكارانی كوردستانە، بۆ دووەمجار دەبێتە پێچی مەرگی هاوڵاتییانی مەدەنی. ئێوارەی دوێنێ بە بۆردومانی فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا، 3 هاوڵاتی شەهیدبوون و 5ى دیكەش برینداربوون، لە نزیك مۆنۆمێنتی شەهیدانی كورتەك  كە هەشت ساڵ لەمەوبەر لە بۆردومانێكی هاوشێوەی فڕۆكەكانی توركیادا 7 هاوڵاتی مەدەنی شەهیدبوون.  تا ئێستا سەرۆكی هەرێم و حكومەت بێدەنگیان هەڵبژاردووە، بە پێچەوانەی هەڵوێستیان بەرامبەر بە بۆردومانی فڕۆكەخانەی ئەبهای سعودیە كە بە توندی ئیدانەیان كرد. بۆردومانی كورتەك پێچەكانی كورتەك كۆتایی سنوری دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و سەرەتای سنوری دەسەڵاتی ( هەرێمی پاراستنی میدیا)ی سەربە پارتی كرێكارانی كوردستانە، كە تەنها 20 خولەك لە ناحیەی‌ سەنگەسەری‌ قەزای‌ پشدەرەوە دورەو دەكەوێتە نێوان بازگەكانی ئاسایشی هەرێم و گەریلاکانی پەكەكەوە. رۆژانە گوندنشیانی ئەو ناوچەیە هاتوچۆ دەكەن لە نێوان گوندەكەیان كە لەژێر دەسەڵاتی پەكەكەدایە، بەپێی‌ ئامارێكی‌ شارەوانی‌ بناری‌ قەندیل (هەرێمی پاراستنی میدیا) زیاتر لە (8 هەزار) هاوڵاتی، لە( 62 )گوندی ئەو ناوچەیە دەژین و سەرقاڵی‌ ژیانی‌ ئاسایی‌و بەخێوكردنی‌ مەڕو ماڵات‌و باخداری‌و هەنگەوانین‌.  ئێوارەی دوێنێ خێزانێكی گوندی (ئاشقوڵكە)ی بناری قەندیل كە لەوێ رەزو باخ و كشتوكاڵیان هەیە رۆژانی پێنجشەممان لە ناحیەی چوار قوڕنەوە دەچنەوە بۆ گوندەكەیان لە كاتی گەڕانەوەیاندا لە پێچەكانی كورتەك لە لایەن فڕۆكەكانی توركیاوە بۆردومانكران، بەهۆیەوە سەرۆكی خێزانەكە بەناوی ( عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن ( 53 ) ساڵ لەگەڵ كوڕو كچێكیدا بەناوەكانی (كوردستان عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن 30 ساڵ و (هەریاد عەبدوڵا ئاڵی مینە) تەمەن 19 ساڵ شەهیدبوون، لەگەڵ ( 5 )كەسی تری خیزانەكەی برینداربوون بەناوەكانی ( محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، مەلیكە محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، تەیب محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە، رابی حەمد خیزانی عەبدوڵا،  بەناز محەمەد خێزانی محەمەد عەبدوڵا ئاڵی مینە).    نێچیرڤان بارزانی بێدەنگ بوو! نێچیرڤان بارزانی كە 18 رۆژە وەك سەرۆكی هەرێمی كوردستان دەستبەكاربووە لەبەرامبەر ئەو بۆردومانەو شەهیدبونی هاوڵاتیانی مەدەنی بێدەنگی هەڵبژارد و هیچی نەوت، لە كاتێكدا ( سوێندی خوارد كە پارێزگاری لە مافی هاوڵاتیانی هەرێم بكات)، چونكە فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا ئاسمانی هەرێمی كوردستانیان بەزاندوەو لەناو خاكی هەرێمدا هاوڵاتی شەهید كردووە. لە كاتێكدا حكومەتی هەرێمی كوردستان 15 رۆژ پێش روداوەكەی كورتەك لە 13/6/2019 لە بەیاننامەیەكدا بە توندی ئیدانەی هێرشەكەی سەر فڕۆكەخانەیەكی سعودیە كرد، كە تەنها چەند كەسێكی تیادا برینداربون، حكومەتی هەرێمی كوردستان لە بەیاننامەكەیدا دەڵێت" بە توندی ئیدانەی ئەو‌ هێرشه مووشەكییە دەكەین كە دوێنێ چوارشەممە 12/6/2019 كرایە سەر فڕۆكەخانەی ئەبها لە شانشینی سعوودیە و لە ئەنجامدا بیست و شەش كەسی سڤیل بریندار بوون و زیانی گەورەش بەر فڕۆكەخانەكە كەوت، هیوای چاكبوونەوە بۆ برینداران دەخوازین" لە كورتەك مێژوو خۆی دوبارە دەكاتەوە  ئەو بۆردومانەی كە دوێنێ  فڕۆكەكانی توركیا ئەنجامیاندا، هەشت ساڵ لەمەوبەر لە هەمان ناوچەو هەمان شوێن  بەرامبەر هاوڵاتیانی مەدەنی هەمان ناوچە ئەنجامیاندا.   لە ڕۆژی ٢١/٨/٢٠١١  فرۆكە جەنگیەكانی توركیا بەبیانوی بۆردومانكردنی بارەگاكانی پەكەكە ئۆتۆمبێلی خێزانێكی گوندنشینیان لە پێچەكانی كورتەك كردە ئامانج كە ژمارەیان حەوت كەس بون ھەرھەمویان شەھیدبوون، كە لەدوای بۆردومانەكە ئۆتۆمبیلەكەیان گڕی گرت و سەرەرای پارچەبونی جەستەیان سوتان و تەرمەكانیان لەیەك جیانەدەكرانەوە، سەرۆك خێزانەكەیان بەناوی ( حسێن مستەفا حەسەن) و لەگەڵ كوڕو كچەكان و منداڵەكانی بەناوەكانی ( ڕێزان حسێن مستەفا، سۆنیا شەماڵ حسێن، زانا شەماڵ حسێن،  سۆلین شەماڵ حسێن،  ئۆسكار عوزێر حەسەن، میر حاجی مام كاك). لەدوای روداوەكە و لە شوێنەكەیدا مۆنۆمێنتێك بۆ ئەو شەهیدانە درووستكراوە بەناوی ( مۆنۆمێنتی شەهیدانی كورتەك). ئەو روداوە هاوشێوەی ئێستا بە هەمان بێدەنگی بەرپرسانی حكومەتی هرەێمی كوردستاندا تێپەڕیوە، روداوەكان بەم شێوەیە بەردەوام بن، ئەگەری دوبارەو سێبارەی روداوەكەی كورتەك دەبینرێت. بۆردومانی بەردەوام بۆردومانە بەردەوامەكانی فڕۆكەكانی توركیا چەندین روداو قوربانی بەدوای خۆیدا هێناوەو چەندین روداوی هاوشێوەی كورتەكی لە هەرێمی كوردستان دروستكردووە. •    لە ١/٨/٢٠١٥ فرۆكە جەنگییەكانی توركیا بۆردومانی  گوندی زارگەڵییان كردو نۆ كەسی مەدەنیان لەو گوندە شەھید كرد، سەرباری وێرانكردنی خانوەكانی گوندەكەو سوتانی رەزوباخەكانیان.   •      رۆژی 22ی ئاداری 2018، فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا گوندەكانی (وەسان، ماونان، سەركان)ی دۆڵی باڵەیانی قەسرێی سەر بەقەزای چۆمانیان بۆردومان كردو بەهۆی بۆردومانەكەشەوە لەناو گوندی سەركان چوار كەس شەهیدبوون كە سەرجەمیان پێشمەرگەبون، بەناوەكانی (شەرۆ مەحمود برایم ، بێژەن مستەفا ئەبوبەکر، محمد ئیسماعیل حمد، دەرباز محمد یوسف) . •    رۆژی 23/1/2019  فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا لە دوو بۆردومانی جیاوازدا لە گەلی رەشاڤە ( كەمەری ئامێدی) لە ناحیەی دیرەلوكی سەربە قەزای ئامێدی شەش هاوڵاتی ناوچەكەیان كردە قوربانی، كە بەمەبەستی راوە ماسی چوبونە ئەو ناوچەیە (  ئەو ناوچەیە چۆڵە لە نێوان دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و پەكەكەدا) لەو بۆردومانەدا چواریان شەهیدبوون و دوانیشیان برینداربوون، لەدوای ناشتنی تەرمەكانیان، گەنجانی ناوچەكە بە خۆپیشاندان بەرەو بنكەی سەربازی ( سیرێ) كە لە كۆمەڵگەی سیرێیە بەڕێكەوتن ، دوای ئەوەی سەربازانی ناو بنكە سەربازیەكە تەقە بەسەر خۆپیشاندەراندا دەكەن، خۆپیشاندەران زیاتر بەرەو پێش دەچن و تا دەچنە ناو بنكەكەوەو تەواوی كەلوپەلی  سەربازی ناو بكە سەربازییەكەی توركیا دەسوتێنن و  سەربازەكانی توركیاش بنكەكە چۆڵ دەكەن و دەكشێنەوە، بەهۆی ئەو خۆپیشاندانەوە 7 هاوڵاتی برینداربوون و خۆپیشاندەرێكیش شەهیدبوو بەناوی ( حسێن رێكان بەنستانی )رێكانی،  لەدوای ئەو روداوەش هێزە ئەمنییەكانی حكومەتی هەرێم ژمارەیەك رۆژنامەنوس و چالاكیان بۆ ماوەیەك دەستگیركرد. ئەو هێرش و پەلامارانەی سوپای توركیا بۆسەر باشوری كوردستان بە بیانوی بونی گەریلاکانی پارتی كرێكارانی كوردستانە لە ناوچە شاخاوییەكانی هەرێمی كوردستان. پەكەكەو باشوری كوردستان  پارتی كرێكارانی كوردستان لە ساڵی 1978 دامەزراوە، یەكەم كۆنفرانسی خۆی لە ساڵی 1981 ئەنجامداوە، لە ساڵی 1984ەوە شۆڕشی چەكداری دەستپێكردووە، لەوكاتەوە بنكەو بارەگای لە باشوری كوردستان كردوەتەوە. لەدوای پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، لە یەكەم هەنگاودا بە فشاری توركیا هێزی پێشمەرگە لە ساڵی 1993 چووە شەڕی براكوژییەوە لەگەڵ هێزەكانی پەكەكە لە باشوری كوردستان، هێزی پێشمەرگە نەیتوانی شەڕەكە یەكلابكاتەوە‌و پەكەكە لەناوچەكە دەربكات، بەڵام نیازپاكی بەرپرسانی هەرێمی نیشانی توركیادا. ئێستا بنكەو بارەگاكانی پەكەكە تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی رۆژهەڵات‌و باشور تا رۆژئاوای كوردستانی گرتوەتەوەو ناوچەیەكی فراوانیان بۆخۆیان كۆنترۆڵكردووە، لەگەڵ فراوانبوونی ناوچەی چەكداریان جموجوڵی سیاسی‌و مەدەنیشیان لە باشوری كوردستان زیادیكردووە. لە باشوری رۆژهەڵاتی هەرێمی كوردستان واتە سنوری نێوان هەرێمی كوردستان‌و ئێران، ناوچەیەكی فراوان‌و ناوەندی دەسەڵاتی پەكەكەی لێیە، ئەوەش زنجیرە چیای "قەندیل"ە، كە لە سنوری ناوچەكانی قەزای قەڵادزێ، قەزای رانیە، قەزای چۆمان، قەزای رەواندوز، قەزای سۆران، پێكدێت، واتا دەسەڵاتیان لە سنوری قەزای قەڵادزێوە درێژ دەبێتەوە بۆ باڵەكایەتی‌و سیدەكان‌و حاجی ئۆمەران، لەم ناوچەیەدا (62) گوند لەژێر دەسەڵاتی شارەوانییەكانی پەكەكەدایە.  بەپێی بەدواداچونێكی رۆژنامەی (رووداو)، لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش زیاتر لە (658) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو زیاتر لە 34%ی كۆی خاكی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە.  زۆرترین سنوری دەسەڵاتی پەكەكە لە ناوچەی قەزای ئامێدیە، كە نزیكەی (250) گوندی ئەو ناوچەیە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو زۆرینەی بنكەو بارەگا سەربازییەكانی توركیاش لەو قەزایەدایە كە بنكەكانی بامەڕنێ، دێرەلوك، كانی ماسی دەگرێتەوە، بەواتایەكی تر جێگیركردنی ئەو بنكە سەربازیانەی توركیا تەواو لەبەرمەترسی هەژموونی پەكەكەیە، چونكە زۆرینەی خاكی ئەو قەزایە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، بەو پێیەی لە كۆی (2700) كیلۆمەتر دوجای خاكی ئەو قەزایە، زیاتر لە 70%ی لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. لەدوای ئامێدی، زۆرترین سنوری جوگرافی ژێر دەسەڵاتی پەكەكە لە قەزای زاخۆیە، بەوپێیەی زیاتر لە (120) گوندی ئەو قەزایە لەژێر دەستی پەكەكەدایە، واتە 35% خاكی ئەو قەزایە، لە قەزای ئاكرێش زیاتر لە (20) گوندی ئەو قەزایەش لەژێر دەستی پەكەكەدایە. بەگشتی لە سنوری پارێزگای دهۆك بەوپێیەی هەرێمەكانی بادینانی پەكەكە لەوێیە، پەكەكە پێگەیەكی گەورەی هەیە، كە بە نزیكەی 30% بۆ 36%ی خاكی پارێزگای دهۆك ئەژماردەكرێ، واتا تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. لە سنوری قەزای مێرگەسور كە ناوچەكانی بارزان‌و پیران‌و شیروان دەگرێتەوە، زیاتر لە (150) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، واتا بەگشتی لە سنوری قەزاكانی پارێزگای هەولێر زیاتر لە (200) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدان، جگە لە مەخمور كە كەمپێكی گەورەی پەكەكەی لێیە. لە رۆژئاواشەوە لە سنوری قەزای شەنگال ناوچەیەكی بەرفراوان‌و دەیان گوندو بەرزایی بەدەست پەكەكەوەیە، بەگشتی زۆرینەی بنكەو بارەگاو پێگەی پەكەكە لە سنوری ناوچەی جێنفوزی پارتیدایە، كە ئەتوانرێت بوترێت پەكەكە بەتەواوی  پارتی گەمارۆداوە. توركیا لە باشوری كوردستان  توركیا دەیان بنكەو بارەگای لە ناو خاكی هەرێمی كوردستاندا هەیە، لەدوای هاتنی داعش و بە بیانوی رزگاركردنی موسڵ لە مانگی كانوونی یەكەمی 2015 توركیا هێزێكی گەورەی هێنایە باشیكی نزیك موسڵ كە بە نزیكەی 900 سەرباز و 16 تانك و 20 زرێ پۆشبون، بیانوی توركیا ئامانج لە هێرش و ئۆپەراسیۆنەكانی  لەناوخاكی هەرێم دژ بە چەكدارانی داعشە. لەڵام لە ماوەی ساڵی 2015 دا لە كۆی( 300 )هێرش و ئۆپەراسیونی ئاسمانی سوپای توركیا تەنها 3 هێرشیان بۆسەر داعش بووە، لەبەرامبەردا(297) هێرشی بۆسەر بنكەو ناوچەكانی ژێر دەسەڵاتی پەكەكە بووە، واتا بەرێژەی 1% بۆسەر داعش و 99%ی هێرشەكانی بۆسەر پەكەكە بووە، ئەگەرچی توركیا لە هەرێمی كوردستان چەندین بنكەی سەربازی دیكەی هەیە، بەتایبەتیش لە دوای  شەری ناوخۆوە بەرەزامەندی پارتی دیموكراتی كوردستان و لەچوارچێوەی هێزی ئاشتی پارێز هێزێكی گەورەی توركیا لە 1997 لە بامەڕنێی سەربە قەزای ئامێدی جێگیر بوون، كە فرۆكەخانەیەكی سەربازی و 38 دەبابە و 738 سەربازی تورك پێكهاتووە هاوكات هەر لە ساڵی 1997 سێ بنكەی دیكەی سەربازی لە ناحیەی دێرەلوكی سەربە قەزای ئامێدی كە 40 كم دەكەوێتە باكوری ئەو قەزایەوەكردەوە، ساڵی 1997 بنكەیەكی دیكەی سەربازی لە ناحیەی كانی ماسی سەربە قەزای ئامێدی و لە هەمان ساڵدا لە گوندی سێرسی كە 30كم باكوری شاری زاخۆیە بنكەیەكی دیكەی سەربازی جێگیركرد، تەواوی ئەو بنكە سەربازیانەی سوپای توركیا لە خاكی هەرێمی كوردستان لە نزیكی سنوری نێوان ناوچەی جێ نفوزی پەكەكەو پارتین. ئەگەرچی لەشكركێشی سوپای توركیا بۆ ناو خاكی هەرێم بە پێشیلكردنی سەروەری خاكی عێراق دادەنرێت، بەڵام تا ئێستا عێراق بێدەنگە، چونكە عێراق و توركیا لە ساڵی 1982 دا رێكەوتنێكیان واژووكردووە كەهەریەكەیان دەتوانن 20 كیلۆمەتر سنوری خاكی یەكدی ببەزێنن بە بیانوی پاراستنی سنورەكانیان كە ئەوكاتیش بۆ دژایەتیكردنی پەكەكە بوو. هاوكات لە ساڵی 1995 رێكەوتنێكی تری نێوان عێراق لەگەڵ توركیا واژووكراوەو لە ساڵی 2007 رێكەوتنەكەی ساڵی 1982 نوێكرایەوە بەڵام بەزاندنی سنوریان لە 20 كم زیادكرد بۆ 25 كم ئەم رێكەوتنانە هەموویان لەسەر داوای توركیا بووەو فشار بووە لەسەر عێراق بۆ وەردەرنانی چەكدارانی پەكەكە لە خاكی عێراق.  بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور لەمانگی كانونی یەكەمی 2015 بڵاویكردۆتەوە هاتووە"لەئێستادا ژمارەی ھێزەكانی توركیا  لەناو خاكی ھەرێمی كوردستاندا (٣٢٣٥) ئەفسەرو سەربازو ژەندرمە لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی"ە. بەپێی راپۆرتەكە توركیا (٥٨) تانك، (٢٧) زرێپۆش، (٣١) تۆپ‌و (٢٦) ھاوەن، (١٧) ئاڕبیجی‌و (١٠) دۆشكە، (٤٠) ئۆتۆمبیلی سەربازیی، جیھازێكی پێشكەوتووی دەنگھەڵگری سیخوڕی‌و سەدان پارچە چەكی مامناوەندو هەزارانی بچوكیان لەهەرێم جێگیكردووە.