راپۆرتی: محەمەد رەئوف ئەگەر لێكدانەوەیەكی وردتر بۆ ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكرێت و بایكۆت و دەنگی لایەنەكانی دەرەوەی دەسەڵات ئەژماربكرێت، پارتی و یەكێتی دەبنە كەمینە و بەپێی شیكارییەكی ( درەو میدیا)ش پارتی و یەكێتی پێكەوە نزیكەی ( 32%)ی دەنگی ئەو هاوڵاتیانەی هەرێمیان بەدەستهێناوە كە مافی دەنگدانیان هەبووە بە دیوێكی تر 68%ی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەبووە دەنگیان بە پارتی و یەكێتی نەداوە. بەپێی ئاماری دەستەی ئاماری هەرێم ژمارەی دانیشتوانی هەرێم (5.577.815) پێنج ملیۆن و پێنج سەد و حەفتاو حەوت هەزارو هەشت سەدو پانزە كەسە، لەو ژمارەیە بۆ هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی 2018 پەرلەمانی كوردستان ( 3,088,642) سێ ملیۆن و هەشتاو هەشت هەزارو شەش سەدو چل و دوو كەس مافی دەنگدانیان هەبوو واتا لە 55%ی كۆی دانیشتوانی هەرێم مافی دەنگدانیان هەبووە . بەپێی راگەیەندراوی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنی هەرێمیش ( 1.845.979 ) یەك ملیۆن و هەشت سەدو چل و پێنج هەزارو نۆسەد و حەفتاو نۆ كەس بەشداریان لە پرۆسەكەدا كردووە کە دەکاتە رێژەی ( 59%). لەو ژمارەیە (1.242.663) یەك ملیۆن و دوسەد و چل و دوو هەزارو شەش سەدو شەست و سێ كەس دەنگی نەداوە یاخود بایكۆتی هەڵبژاردنیان كردووە كە دەكاتە ( 41%)ی كۆی ئەو كەسانەی كە مافی دەنگدانیان هەبووە. پارتی دیموكراتی كوردستان (686،070 ) دەنگی بەدەستهێناوە ئەگەر رێژەكە لە كۆی ئەوانە وەرگرین كە مافی دەنگدانیان هەبوە كە( 3,088,642) كەسە دەكاتە ( 22.2%) كۆی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەبووە، واتا( 77.8%)ی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەبوە دەنگیان بە پارتی نەداوە وە دەنگەكانی پارتی تەنها لە 12%ی كۆی ژمارەی دانیشتوانی هەرێمی هەیە لەكۆی ژمارەی دانیشتوانی هەرێم . یەكێتی نیشتیمانی كوردستانیش(319،912) دەنگی بەدەستهێناوە رێژەكە لە كۆی ئەوانە وەرگرین كە مافی دەنگدانیان هەیە كە ( 3,088,642) كەسە دەكاتە ( 10.3%) كۆی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەبووە ( 89.7%) دەنگیان بە یەكێتی نەداوە. واتا بە یەكێتی و پارتی ( 32.5%)ی كۆی دەنگی ئەو هاوڵاتیانەی هەرێمیان بەدەستهێناوە كە مافی دەنگدانیان هەبووە، واتا ( 67.5%) هاوڵاتیان دەنگیان بە یەكێتی و پارتی نەداوە. ئەمە سەرەڕای ئەوەی زۆربەی لایەنەكان جەخت لەوە دەكەنەوە كە تەزویر و ساختەكاریی كراوە، تەنانەت بەشیك لە ئەندامانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنیش دانیان بەوەدا نا كە ساختەكاری كراوە ، ئەندامانی پارتی و یەكێتی لە كۆمسیۆن ئەنجامەكەیان پەسەند كرد رایانگەیاند ئەو دەنگانەی كە رەتكراونەتەوە بەهۆی ئەوەی گومانی لەسەر بووە دەستكاریكراوە: - دەنگی هەژمار نەكراو ( 119617 ) سەد و نۆزە هەزارو شەش سەدو حەڤدە بەهۆی قردێلەی سورەوە كە ساختەكاری تیاكراوە. - دەنگی پوچەڵ ( 116383 ) سەدو شانزە هەزارو سێسەد و هەشتاو سێ. - دەنگی بەتاڵ ( 42432 ) چل و دوو هەزارو چوارسەدو سی و دوو. لە كاتێكدا پارتی و یەكێتی هەمیشە بەناوی هاوڵاتیانی كوردستانەوە قسە دەكەن و بڕیار دەدەن و دەڵێن زۆرینەی هاوڵاتیانمان لەگەڵە ، بەڵام بەپێی ئەم شیكاری و لێكدانەوەیەی سەرەوە بێت پارتی 22% ی دەنگی هاوڵاتیانی لەگەڵە و یەكێتی 10%ی دەنگی هاوڵاتیانی هەرێمی كوردستانی لەگەڵە، بەهەردووكیشیان لە 32%ی دەنگی هاوڵاتیانیان لەگەڵە، لە كاتێكدا 41%ی هاوڵاتیانی كوردستان بەهۆی نائومێدیان لە حوكمڕانی ئەوان بایكۆتیان كردووەو بەشێكی تریش دەنگی بەلایەنەكانی دەرەوەی ئەو دوو هێزە داوە. كە كۆی گشتی دەكاتە لە 68%ی هاوڵاتیان دەنگیان بەو دوو حزبە نەداوە.
(درەو میدیا): لەدوای گەڕانەوەی بەرهەم ساڵح بۆ ناو یەكێتی نیشتمانی كوردستانو بەشدارینەكردنی لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستاندا، ئێستا چارەنووسی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسیو دادپەروەری لەبەردەم ئاسۆیەكی ناڕووندایە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، چەند رۆژێكە لەناو هاودیدەكانی هاوپەیمانی بۆ دیموكراسیو دادپەروەری گفتوگۆی چڕ دەستیپێكردووە لەبارەی چارەنوسی حزبەكەیانەوە. سێ بۆچونی جیاواز (درەو میدیا) زانیویەتی، ئێستا هاودیدەكانی هاوپەیمانیو هاوڕێكانی پێشووی بەرهەم ساڵح لەبارەی چارەنوسی حزبەكەیانەوە دابەشبوون بەسەر سێ بۆچونی جیاوازدا. بۆچونی یەكەم: ئەمانە داوا دەكەن هاودیدانی هاوپەیمانی هاوشێوەی بەرهەم ساڵحی سەرۆكی پێشووی هاوپەیمانێتییەكەیان بگەڕێنەوە بۆ ناو یەكێتی نیشتمانی. بۆچونی دووەم: ئەمانە بۆچونیان وایە دەبێت هاوپەیمانی بەردەوام بێتو لەدوای رۆشتنی بەرهەم ساڵحەوە جارێكی تر خۆی رێكبخاتەوەو ئامادەكاری بۆ قۆناغی ئایندەی كاری سیاسی بكات. بۆچونی سێیەم: ئەم بۆچونە داوا دەكات هاوپەیمانی هەڵوەشێندرێتەوەو كۆتایی بە خولی ژیانی نوێترین حزب لەسەر گۆڕەپانی سیاسی هەرێمی كوردستان بهێنرێت. سێ گروپو یەك چارەنوس ئەو سێ بۆچونەی كە لەناو هاوپەیمانێتیدا هەن سەبارەت بە چارەنوسی حزبەكەیان، دابەشبوون بەسەر سێ گروپی جیاوازدا، كە لەدوای رۆشتنی بەرهەم ساڵحەوە لەناو هاوپەیمانیدا ماونەتەوە. گروپی یەكەم: ئەم گروپە پێكدێت لە پاشخان ئیسلامییەكان، ئەمانە لەگەڵ ئەوە نین بچنە ناو یەكێتیو دەیانەوێت هەرچۆنێك بێت هاوپەیمانی بمێنێتەوەو بەردەوام بێت. گروپی دووەم: ئەم گروپە پێكدێن لەوانەی كە لەناو یەكێتییەوە هاتوونو پێشتر پۆستی باڵاو مامناوەندییان هەبووە لەناو یەكێتیداو ئێستا دەیانەوێت هەرچۆنێك بێ بگەڕێنەوە بۆ ناو حزبی دایكو پۆستەكانیان وەرگرنەوە. گروپی سێیەم: ئەم گروپە بریتین لەو گەنجە ناڕازییانەی كە بەشێكیان پێشتر یەكێتی بوونو بەشێكی تریان گەنجانی ناڕازی دەرەوەی حزبەكان بوون، ئەمانە دەیانەوێت بەمەرجەوە بچنە ناو ریزەكانی یەكێتییەوە. گفتوگۆیەكی نهێنی! بەگوێرەی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، ئەو گروپەی ناو هاوپەیمانی كە پێشتر لەناو یەكێتی پۆستیان هەبووە، لە ماوەی رابردوودا چەندجارێك لەگەڵ سەركردەكانی یەكێتی كۆبونەتەوە بەمەبەستی گەڕانەوە، بەڵام سەركردەكانی یەكێتی لەگفتوگۆكانیاندا لەگەڵ ئەو گروپە زۆر جدی نەبوون، رەنگە ئەمەش بەهۆی ئەوە بێت دوای گەڕانەوەی بەرهەم ساڵح چیتر هاوپەیمانی ئەو جادووەی نەماوە كە یەكێتی ترسی لێی هەبێت. داوای رۆڵی بەرهەم ساڵح دەكرێت گروپی سێیەم لەناو هاوپەیمانی واتە ئەو گروپەی كە پێكهاتوون لە گەنجە ناڕازییەكانو هەندێكیان پێشتر یەكێتی بوون، نیگەرانن لە كۆبونەوەی گروپی یەكێتییە كۆنەكان لەگەڵ سەركردایەتیو یەكێتی. ئەم گروپە داوا دەكەن، هاودیدانی هاوپەیمانی بەشێوەیەكی راستەوخۆو وەكو حزبێكی جیاواز گفتوگۆ لەگەڵ یەكێتیدا بكەن بۆ گەڕانەوە بۆ ناو یەكێتی، نەك وەكو كادری پێشووی یەكێتی. ئەم گروپە پرۆژەیەكیان ئامادەكردووەو بۆ گەڕانەوە بۆ ناو یەكێتیو داوا دەكەن لە گفتوگۆكاندا زامنی جێبەجێكردنی بكرێت، كورتەی پرۆژەی ئەم گروپە خۆی لە دوو خاڵدا دەبینێتەوە: یەكەم: بەفەرمی لەگەڵ یەكێتی دانیشتنو گفتوگۆ بكرێت وەك قەوارەیەكی سیاسی، نەك وەك گروپێك كە پێشتر لەناو یەكێتی بوون. دووەم: سەرۆكی پێشووی قەوارەی هاوپەیمانی (بەرهەم ساڵح) خۆی سەرپەرشتی دانیشتنو گفتوگۆكان بكات لەگەڵ یەكێتی. ناڕەزایەتی لەناو یەكێتیدا (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە زانیاری دەستكەوتووە، لەناو یەكێتی ناڕەزایی دروستبووەو داوا دەكرێت ئەو گروپەی كە پێشتر یەكێتییان جێهێشتووەو چونەتە ناو هاوپەیمانییەوە، بەهەمان پۆستی پێشووتریانەوە لە یەكێتی وەرنەگیرێنەوە، چونكە بەوتەی ئەوانەی بانگەشە بۆ ئەم بۆچونە دەكەن، ئەو هاودیدانەی هاوپەیمانی بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان نەگەڕاونەتەوە بۆ ناو یەكێتیو گەڕانەوەی ئێستایان بێسودە.
راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان كە بڕیارەی سەرەتاكانی مانگی داهاتوو دەستبەكاربێت، روخساری گەنج زۆربەی كورسییەكانی داگیركردووە. لە جیهاندا گەنج بەو كەسانە دەوترێت كە تەمەنیاندەكەوێتە نێوان (18 بۆ 40) ساڵی، لە هەرێمی كوردستان هەموو حزبە سیاسییەكان رێكخراو و بەرنامەی تایبەتیان بۆ توێژی گەنجان داناوە، تا لەو رێگەیەوە بتوانن دەنگو سۆزی ئەو توێژە زیندووەی كۆمەڵگە بەلای خۆیاندا رابكێشن. لایەنە سیاسییەكان ئەگەرچی لەواقیعدا نەیانتوانیوە وەكو پێویست خزمەت بە توێژی گەنجان بكەن، بە تایبەتی لەبواری دامەزراندن و رەخساندنی هەلی كار، بەڵام بەمدواییانە هەموویان زیاتر روویان بەرەو لای گەنجان وەرگێڕاوە، ئەمەش بەدیاریكراوی لە كاندیدەكانی ئەم خولەی پەرلەمانی كوردستاندا رەنگیداوەتەوە. بەتەمەنترین و گەنجترین پەرلەمانتار بەپێی ئەو ئەنجامانەی كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان بڵاویكردنەوە، بە تەمەنترین ئەندامی ئەم خولەی پەرلەمان، پەرلەمانتارێكی پارتییە بەناوی (رێڤنگ هروری) كە لەدایكبووی ساڵی 1951ەو بەپێی یاساش بەهۆی تەمەنەكەیەوە سەرۆكایەتی یەكەم دانیشتنی پەرلەمان دەكات تا ئەوكاتەی پەرلەمان دەستەی سەرۆكایەتی هەڵدەبژێرێت. لە بەرامبەردا گەنجترین پەرلەمانتاری خولی نوێ كاندیدێكی سەركەوتووی پارتی گەشەپێدانی توركمانییە كە ناوی (سارا دڵشاد ئەبوبەكر چاوشلی)ەو لەدایكبووی ساڵی 1992ەو بەهۆی كۆتای كەمینەكانەوە بە (194) دەنگ بووە بە ئەندامی پەرلەمان. پارتی خۆی گەنج كردوەتەوە پارتی دیموكراتی كوردستان كە پیرترین پارتی سیاسی هەرێمی كوردستانە و براوەی یەكەمی هەڵبژاردنی پەرلەمان بوو، لەم خولەی پەرلەماندا سەرباری ئەوەی خاوەنی بەتەمەنترین كاندیدی سەركەوتووە، بەڵام تاڕادەیەكیش خۆی گەنج كردوەتەوە و ناوەندی تەمەن لە لیستی پارتی لەنێوان (1951 بۆ 1991) دایە. (پێشەوا هەورامی) گەنجترین ئەندامی لیستی پارتییە كە لەدایكبووی ساڵی 1991ە، لە لیستی پارتی كاندیدێكی دەرچووی تر هەیە كە تەمەنی (28) ساڵەو لەدایكبووی ساڵی 1990 كە ئەویش (ئەرشەد حسێن محەمەد)ە. گەنجەكانی یەكێتی براوەبوون یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش كە یەكێكی ترە لە پارتە پیرەكانی هەرێمی كوردستان لەڕووی مێژووی دروستبونییەوە، لەم هەڵبژاردنەدا براوەی دووەم بوو. ناوەندی تەمەن لە لیستی یەكێتیدا لە نێوان (1956 بۆ 1990)دایەو سێ كاندیدی دەرچوو لەدایكبووی ساڵی 1990ن، ئەو كاندیدانەش بریتین لە هەریەكە لە (شنۆ عەشقی عەبدوڵا- هاوڕێ پەنا محەمەد- كاروان عەبدولڕەحمان عەبدوڵا). لە بەرامبەردا بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی لیستی یەكێتی بریتییە لە (جەمال حەوێز مستەفا) كە لەدایكبووی ساڵی 1956ە. گۆڕان و گەنج بزوتنەوەی گۆڕان كە ساڵی 2009 دروستبووەو گەنج پێكهاتەیەكی سەرەكییە تێیدا، لەم هەڵبژاردنەدا كەوتە دوای لیستەكانی ترو ناوەندی تەمەن لە لیستەكەیدا لەنێوان (1961 بۆ 1988)دایەو گەنجترین كاندیدی دەرچووە (شیرین ئەمین) هاوسەری رۆژنامەنوسی تیرۆركراو (كاوە گەرمیانی)یە كە لەدایكبووی ساڵی 1988ە. لە بەرامبەردا بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی لیستی گۆڕان (گوڵستان سەعید محەمەد)ە كە لەدایكبووی ساڵی 1961ەو بە كۆتای ژنان و بە (825) دەنگ سەركەوتووە بۆ پەرلەمانی كوردستان. نەوەی نوێ لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ براوەی چوارەمی هەڵبژاردنە، ناوەندی تەمەن لەم لیستەدا لەنێوان (1974 بۆ 1991)ە. (سیپان ئامێدی) لەدایكبووی ساڵی 1991 گەنجترین كاندیدی دەرچووی جوڵانەوەی نەوەی نوێیە، لەبەرامبەردا بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی نەوەی نوێ بریتییە لە (مەم بورهان قانع)ە كە لەدایكبووی ساڵی 1974ە. كۆمەڵی ئیسلامی لە لیستی كۆمەڵی ئیسلامیش ناوەندی تەمەن لەنێوان (1970 بۆ 1989)دایە، لەم لیستە (روپاك ئەحمەد رەحمان) گەنجترین پەرلەمانتارە و لەدایكبووی ساڵی 1989یە. لەبەرامبەردا (عەبدولستار مەجید) بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی لیستی كۆمەڵە كە لەدایكبووی ساڵی 1970یە. یەكگرتوو پاشەكشێی كردووە لیستی یەكگرتووی ئیسلامی بەپێچەوانەی لیستەكانی ترەوە ناوەندی تەمەن تێیدا بەرزەو لەنێوان (1966 بۆ 1978)دایەو گەنجترین ئەندامی ئەم لیستە بۆ ئەم خولە (هەڵز ئەحمەد محەمەد)ە كە لەدایكبووی ساڵی 1978ە. لە بەرامبەردا بەتەمەنترین كاندیدی دەرچووی لیستەكەی یەكگرتوو بریتییە لە (ئیسماعیل عەلی تەها) كە لەدایكبووی ساڵی 1966ە.
(درەو میدیا): دەسەڵاتدارانی توركیا پێیانوایە، بەشێك لە لاشەی جەمال خاشقچی نوسەر و ڕۆژنامەنوسی سعودی گواستراوەتەوە بۆ دەرەوەی خاكی توركیا و گەیەنراوەتە (ڕیاز)ی پایتەختی سعودیە، لەڕێی (ماهر عەبدولعەزیز مترب)ئەفسەری هەواڵگری سعودیە،كە یەكێكە لە ئەندامانی ئەو تیمە 15 كەسییەی تۆمەتبارە بە كوشتنی خاشقچی. پێگەی "میدل ئیست ئەی" بەریتانی لەزاری سەرچاوە ئاگادارەكانی توركیاوە بڵاویكردوەتەوە، (ماهر عەبدولعەزیز مترب) كە كەسێكی نزیكە لە شازادە (محەمەد بن سەلمان)، بەشێك لەلاشەی خاشقچی لە جانتایەكی گەورەدا و بە فڕۆكەیەكی تایبەت گواستوەتەوە بۆ سعودیە. (مترب) دوای كوشتنی خاشقچی بە فڕۆكەیەكی تایبەت ئەستەنبوڵی بەجێهێشتوە، جانتاكانیشی لە فڕۆكەخانە پشكنینی بۆ نەكراوە، بەو پێیەی هەڵگری پاسپۆرتی دیبلۆماسی بووەو لە هۆڵی كەسایەتیە گرنگەكانی(vip) فڕۆكەخانەی ئەتاتوركەوە ڕۆیشتووە. ئەردۆغان قسەدەكات بەرپرسانی توركیا پێیانوایە، خاشقچی بەدەستی ئەنقەست لەناو كۆنسوڵگەریی سعودیە لە ئەستەنبوڵ بەدەستی ئەندامانی تیمێكی تایبەت كوژراوە و لاشەكەشی پارچەپارچەكراوە، ئاماژە بەبوونی تۆماری دەنگیش دەدەن كە وەك بەڵگەی كوشتنی لەناو كۆنسوڵگەرییەكە. ڕۆژی یەكشەممەی ڕابردوو، ڕەجەب تەیب ئەردۆغان ڕایگەیاند: ڕۆژی سێشەممە لێدوانی پێویست لەبارەی كوشتنی خاشقچی دەدات و وردەكاری ڕوداوەكە بەشێوەیەكی جیاواز ئاشكرادەكات. ئەردۆغان ڕاشیگەیاند" ڕۆژی سێشەممەی داهاتوو لە كۆبونەوەی حزبدا ڕونكردنەوەی خۆم لەبارەی ئەو پرسەوە دەدەم ". درەنگانێكی شەوی ڕابردووش ئاژانسی هەواڵی ئەنادۆڵ بڵاویكردەوە: ئەردۆغان لەگەڵ دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا لە پەیوەندییەكی تەلەفونیدا ڕێككەوتون لەسەر پێویستی ئاشكراكردنی وردەكاری كوشتنی خاشقچی. سەرەتای ئەم هەفتەیە دۆناڵد ترەمپ كاتێك لەبارەی لێكۆڵینەوەكانی سعودیەوە پرسیاری لێكرا، وتی " ڕازینیم تا ئەوكاتەی وەڵامەكانم دەستدەكەوێت، هەنگاوی یەكەم باشبوو، بەڵام ئەمەوێت وەڵامەكانم دەستبكەوێت". لە چاوپێكەوتنێكیشدا لەگەڵ ڕۆژنامەی واشنتۆن پۆست ترەمپ ڕایگەیاند" ڕوون و ئاشكرایە كارەكە فێڵی تیادایە، درۆكراوە لە پرسەكەدا". بن سەلمان لەپشت كوشتنی خاشقچییەوەیە ڕۆژنامەی (وۆڵ ستریت جۆرناڵ)ی، ئەمریكی دەڵێت، (محەمەد بن سەلمان) جێنشینی شای سعودیە بە (جارید كۆشنەر) زاوای (دۆناڵد ترەمپ) و گەورە ڕاوێژكاریی، ڕاگەیاندووە، هەڵگەڕانەوەی خۆرئاوا بەرامبەری لەیاد ناكات، وەك ئاماژەیەك بۆ ئەو ڕەخنانەی وڵاتانی خۆرئاوا لە (ڕیاز) و گێڕانەوەكەی سەبارەت بەكوژرانی جەمال خاشقچی هەیانە. ڕۆژنامەكە لەزاری سەرچاوەكانەوە بڵاویكردوەتەوە، (بن سەلەمان) لە هەشتەم ڕۆژی دیارنەمانی (خاشقچی)دا، پەیوەندیكردووە بە (كۆشنەر) و پرسیاری نهێنی ئەو توڕەییەی كردووە كە لە واشنتۆن سەریهەڵداوە سەبارەت بەو كێشەیە. لەبەرامبەردا، زاواكەی ترەمپ پەیامێكی بەهێزی داوە بە بن سەلمان كە ناوەرۆكەكەی پێویستی ئاشكراكردنی چۆنیەتی ڕووداوی كوشتنی خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە لە ئەستەنبوڵ. لە كاتێكدا هەڵوێستەكانی سەرۆكی ئەمریكا ڕۆژانە گۆڕانی بەسەردا دێت سەبارەت بەسعودیە لە پرسی كوشتنی خاشقچی، سیاسییەكانی ئەمریكا هەڵوێستی توند دەردەبڕن كە دواینیان قسەكانی (پۆپ كۆركەر) سیناتۆری كۆمارییەكان و سەرۆكی لیژنەی كاروباری دەرەوەی كۆنگرێسی ئەمریكایە كە دەڵێت "پێمیوایە شازادەی جێنشینی سعودیە لەپشت كوشتنی خاشقچییەوەیە و بڕوا بەو گێڕانەوە ناكات كە ئاماژە بە پێچەوانەی ئەوە دەكات". هەر لەوچوارچێوەیەدا سیناتۆری كۆماری (راند بۆل) دەڵێت، ناكرێت 15 كەس بۆ كوشتنی كەسایەتیەكی ئۆپۆزسیۆن ڕەوانەبكرێت بەبێ ڕەزامەندی شازادەی جێنشین" و چیرۆكەكەی سعودیەش بۆ ڕوداوەكە بە "ئیهانە" وەسفدەكات. لە پێشهاتێكی نوێی ئەو دۆسیەیەدا، ئاژانسی هەواڵی سعودیە بڵاویكردەوە، دوێنێ شا (سەلمان) پادشای سعودیە و (محەمەد بن سەلمان) شازادەی جێنشین لە پەیوەندییەكی تەلەفۆنیدا سەرەخۆشیان لە (سەلاح خاشقچی) كوڕی جەمال خاشقچی كردووە بەبۆنەی كوژرانی باوكییەوە. عادل جوبێر وەزیری دەرەوەی سعودیەش لە چاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ تۆڕی هەواڵی (فۆكس نیوزی) ئەمریكی ڕایگەیاند: كوژرانی خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە "هەڵەیەكی گەورەی مەترسیدار" بوو، بەڵام "شازادە محەمەد بن سەلمان هیچ زانیارییەكی لەسەر ڕووداوەكە نەبووە". جوبێر لەو چاوپێكەوتندا ئاماژەی بەوەشداوە، كەسەكان لەو پرۆسەیەدا دەسەڵاتی خۆیان تێپەڕاندووە، هەڵەیانكرد كاتێك خاشقچیان كوشت و هەوڵیشیاندا كارەكەیان بشارنەوە.
( درەو میدیا): لە هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان كە لە 30ی ئەیلولی 2018دا - ( 1845979 ) یەك ملیۆن و هەشت سەدو چل و پێنج هەزارو نۆسەد و حەفتاو نۆ كەس بەشداریان لە پرۆسەكەدا كردووە - رێژەی بەشداری ( 59%) لە سەداپەنجاو نۆ - دەنگی پوچەڵ ( 116383 ) سەدو شانزە هەزارو سێسەد و هەشتاو سێ - دەنگی بەتاڵ ( 42432 ) چل و دوو هەزارو چوارسەدو سی و دوو - دەنگی هەژمار نەكراو ( 119617 ) سەد و نۆزە هەزارو شەش سەدو حەڤدە - دەنگی درووست ( 1567547 ) یەك ملیۆن و پێنج سەدو شەست و حەوت هەزارو پێنج سەدو صل و حەوت - بەهای كورسیەك ( 15391 ) پانزە هەزارو سێسەد و نەوەد و یەك
(درەو میدیا): عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو لەگەڵ زۆربەی هێزە سیاسییەكان لەسەر ناوی نیوەی زیاتری وەزیرەكانی كابینەكەی گەیشتوەتە ڕێككەوتن و چاوەڕاندەكرێت پێش كۆتایی ئەم هەفتەیە لە دانیشتنێكی ڕەسمی پەرلەمانی عێراقدا پێشكەشی بكات" ئەمە قسەی بەرپرسێكی باڵای عێراقە كە بۆ ڕۆژنامەی (عەرەبی ئەلجەدیدی) قەتەری ئاشكراكردووە. ڕاشیگەیاندووە"ناوەكان كەسایەتی نوێیان تیادایە و بە ئەكادیمی و پسپۆر لەو وەزارتانە ئەژماردەكرێن كە بەڕێوەیان دەبەن." ئەو سەرچاوەیە جەختیشیكردوەتەوە "پشتیوانی ئەمریكا بۆ حكومەتەكەی عەبدولمەهدی مەرجدار دەبێت بەو بڕیارانەی لە ماوەی سێ مانگی یەكەمی حكومەتەكەیدا جێبەجێیاندەكات، بەدیاریكردنی پەیوەست بە دۆسییەی ئەمنیی و مامەڵەكردن لەگەڵ گروپە چەكدارەكانی لایەنگری ئێران و پاپەندبوون بە سزا ئەمریكییەكان لەسەر ئێران و هەروەها دۆسیەی سوریا و ئاستی پەیوەندی بە بەشار ئەسەد سەرۆكی ڕژێمی سوریا". عەبدولمەهدی گوێینەداوە بە فشارەكان هاوكات بەرپرسێكی ئەمیندارێتی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ڕایگەیاندووە" پێدەچێت كۆتایی ئەم هەفتەیە وادەی پێشكەشكردنی كابینەی حكومەت بێت بە پەرلەمان، بە دەنگدانی پەرلەمانیش بە كابینەی حكومەت یان نیوەی كابینەكە كارەكانی حكومەتی نوێ دەستپێدەكەن و كۆتایی حكومەتەكەی عەبادییە". ئەو بەرپرسە عێراقیە پێشیوایە، لەگەڵ ناردنی ناوی وەزیرەكان بۆ سەركردە سیاسییەكان لەلایەن عەبدولمەهدییەوە كە پێدەچێت ئەمڕۆ ڕەوانەی بكات، ناوەكان دزەبكات و لە كەناڵەكانی ڕاگەیاندن بڵاوبێتەوە، جەختیشیكردوەتەوە" ئێرانێیەكان خۆشحاڵن بەوپێیەی ئەو حكومەتە تازەیەی بۆ چوارساڵی داهاتوو لە عێراق كارەكان ڕادەپەڕێنێت هیچ بەریەككەوتنێكی لەگەڵ تاران نابێت و ئەو هێزە سیاسییانەشی تاران پشتیوان دەكات لانی كەم 14 وەزارەتیان لە كۆی 22 وەزارەت بەدەستهێناوە، كە ئەوانیش هێزە شیعی و سوننە و كوردەكانی نزیك لە ئێرانن. وەزارەتە خزمەتگوزراییەكان یەكلاكراوەتەوە بە وتەی یەكێك لە نزیكەكانی عەبدولمەهدی كە قسەی بۆ ڕۆژنامە قەتەرییەكە كردووە، سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو، پرۆگرامی حكومەتەكەی تەواوكردووە و هیچ نەماوە جگە لە ڕێككەوتن لەسەر ناوەكان نەبێت، ئاشكراشیكردووە" هیچكام لە وەزارەتە سیادییەكان یەكلانەكراوەتەوە، ئەوەی ڕێككەوتنی لەسەر كراوە تەنها وەزارەتە خزمەتگوزراییەكانە، بۆیە سیناریۆی پێشكەشكردنی حكومەت بەشێوەیەكی ناتەواو بۆ پەرلەمان نزیكترینە". ڕونیشیكردوەتەوە" سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو ڕووبەڕووی فشاری گەورە بوەتەوە، بەتایبەت لەلایەن هێزە سوننیەكانەوە لە پێناوی قبوڵكردنی پەرلەمانتار و وەزیرەكانی پێشوو بە وەزیر لە كابینەی حكومەتەكەی. سەرچاوەكە جەختیشیكردوەتەوە"عەبدولمەهدی سەرجەم فشارەكانی ڕەتكردوەتەوە و بڕیاریداوە بەردەوامبێت لە پێكهێنانی ئەو حكومەتەی كە خۆی قەناعەتی پێیەتی". بەپێی ئەو زانیارییانەی میدیا عێراقییەكان لەبارەی ڕێككەوتنی سەرۆك وەزیرانی ڕاسپێردراو لەگەڵ زۆرینەی كوتلە سیاسییەكان ئەنجامیداوە، حكومەتی داهاتوو لە 22 وەزارەت پێكدێت و داواشكراوە وەزارەتەكانی (كاروباری ژنان و گەشتوگوزار و شوێنەوار یان ژینگە)بگەڕێندرێنەوە. پێكهاتەی شیعە 12 وەزارەتی بەركەتووە بەمشێوەیە: • وەزارەتەكانی هاوپەیمانی سائیرون ( دەرەوە و نەوت وكارەبا). • وەزارەتەكانی هاوپەیمانی فەتح (ناوخۆ و گواستنەوە و خوێندنی باڵا و وەرزش و لاوان). • وەزارەتەكانی دەوڵەتی یاسا( پەروەردە و تەندروستی). • ئەوانەی كشاونەتەوە لە ئیئتیلافی نەسر ( ئاوەدانكردنەوە). پێكهاتەی سوننەكانیش 6 وەزارەتیان بەركەوتووە بەمشێوەیە: • وەزارەتەكانی سوننە( بەرگریی و كار و كاروباری كۆمەڵایەتی و كشتوكاڵ و پیشەسازی و پلاندانان). پێكهاتەی كورد 3 وەزارەتی بەركەوتووە بەمشێوەیە: • وەزارەتەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان(دارایی و كۆچ و كۆچبەران ). • وەزارەتەكەی یەكێتی ( داد). • وەزارەتی (ڕۆشنبیری) لە نێوان پێكهاتەی توركمان و كریستیانەكان یەكلادەكرێتەوە.
(درەو میدیا): كاندیدێكی دەرچووی پارتی دیموكراتی كوردستان بەتەمەنترین ئەندامی خولی نوێی پەرلەمانی كوردستانەو بەپێی یاسا ئەم پەرلەمانتارە سەرۆكایەتی یەكەم دانیشتنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان دەكات. ئەو كاندیدە ناوی (رێڤنگ محەمەد محەمەد عەلی)یەو لەدایكبووی قەزای ئامێدی سەربە پارێزگای دهۆكە. سەرۆكی یەكەم دانیشتنی پەرلەمانی نوێی كوردستان لەدایكبونی (7/1/1951)ەو بە (13 هەزارو 312) دەنگ سەركەوتووە بۆ پەرلەمان. رێڤنگ محەمەد كە بە "رێڤنگ هروری"ناسراوە، خاوەنی بڕوانامەی بەكالۆریۆسە لە هونەردا.
(درەو میدیا): دوای كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی، یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بریاری دا" لەم خولەدا بەشداری كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم ناكات و وەك ئۆپۆزسیۆن درێژە دەدات بە خەباتی سیاسی و پەرلەمانی خۆی". وەكو خۆی دەڵێ، یەكگرتوو دەیەوێت" ئەو هەنگاوە بكاتە وێستگەیەك و دەرفەتێك بۆ ئەنجامدانی پرۆسەیەكی بەخۆداچوونەوەی ریشەیی و دەستنیشانكردنی خاڵە لاوازەكان و هۆكارەكانی كەمبوونەوەی دەنگەكان و ئەنجامدانی چاكسازی و گۆڕانكاری ناوخۆیی بەمەبەستی خۆنوێكردنەوەو هەڵسانەوە و تێپەراندنی ئەم قۆناغە نەخوازراوە". دەقی بەلاغی كۆتایی كۆبوونەوەی نائاسایی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان: بسم الله الرحمن الرحیم ئەمرۆ دووشەممە بەرواری 22/10/2018 ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان كۆبۆوونەوەیەكی نائاسایی سازكرد بۆ تاوتوێكردنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان و چۆنیەتی هەڵوێست وەرگرتن لەو بارەیەوە .. سەرەتا كۆبوونەوە هەڵوەستەی جدی كرد لەسەر ئەوپێشێلكاری و ساختەكاریانەی كە هەردوولایەنی دەسەڵات لە پرۆسەكەدا كردوویانە بە مەبەستی گۆڕینی رێژەی دەنگەكان لە بەرژەوەندی خۆیان ، كۆبوونەوە جارێكی تر تەئكیدی كردەوە لەسەر رەتكردنەوەی ئەنجامەكان و گرتنە بەری رێكاری یاسایی پێویست لەو پێناوەدا .. لەتەوەریەكی تردا كۆبوونەوە بژاردەكانی بەردەم یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان و چۆنیەتی هەڵوێست وەرگرتن لەو بارەیەوە خستە بەرباس و گفتوگۆكردن .. لەوبارەیەوە ئەنجومەنی سەركردایەتی دوای تاوتیًكردنی ئەنجامی راپرسی كادیران و ئۆرگانەكانی حزب، بریاری دا بەوەی كە یەكگرتوو لەم خولەدا بەشداری كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم ناكات و وەك ئۆپۆزسیۆن درێژە دەدات بە خەباتی سیاسی و پەرلەمانی خۆی لە پێناو بەشداربوونی كارا لە پرۆسەی چاكسازی راستەقینە و دژایەتی كردنی گەندەڵی و دەستەبەركردنی دادپەرەوەری بۆ سەرجەم هاوڵاتیان و چین و توێژەكانی گەلەكەمان .. لەكۆتاییدا ئەنجومەنی سەركردایەتی سوپاس و دەستخۆشی خۆی ئاراستەی سەرجەم ئەندام و لایەنگر و ئۆگانەكانی حیزب كردوو وهەوڵ و ماندووبوونیانی بۆ سەرخستنی پرۆسەی هەڵبژاردن بەرزنرخاند و بەڵێنی دا كە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی گشتی حیزب كە بریارە لەم رۆژانە سازبكرێت ، بكاتە وێستگەیەك و دەرفەتێك بۆ ئەنجامدانی پرۆسەیەكی بەخۆداچوونەوەی ریشەیی و دەستنیشانكردنی خاڵە لاوازەكان و هۆكارەكانی كەم بوونەوەی دەنگەكان و ئەنجامدانی چاكسازی و گۆڕانكاری ناوخۆیی بە مەبەستی خۆ نوێكردنەوە و هەڵسانەوە و تێپەراندنی ئەم قۆناغە نەخوازراوە.. جارێكی تر سەرفرازی و سەربەرزی بۆ تێكڕای ئەندامان و لایەنگرانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لە خوای گەورە داواكارین .. ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتوو 22/10/2018
( درەو میدیا): لە هەڵبژاردنی خولی پێنجەمی پەرلەمانی كوردستان كە لە 30ی ئەیلولی 2018 بەهای كورسیەكی پەرلەمانی كوردستان دیاری كراوە، لەو پرۆسەیەدا كە 100 كورسی گشتی و 5 كورسی توركمان و 5 كورسی مەسیحی و 1 كورسی ئەرمەنە، كۆی گشتی دەنگی درووست لە دەنگادنی گشتی (1,567,547) یەك ملیۆن و پێنج سەدو شەست و حەوت هەزارو پێنج سەدو چل و حەوت دەنگە بەو پێیەش - بەهای كورسیەكی گشتی ( 15,391 ) پانزە هەزارو سێسەد و نەوەد و یەك دەنگە - بەهای كورسیەك بۆ پێكهاتەی توركمان ( 2,290 ) دوو هەزارو دوسەد و نەوەد دەنگە - بەهای كورسیەك بۆ پێكهاتەی كرستیان ( 2,805) دوو هەزارو هەست سەدو پێنج دەنگە. - كەمترین دەنگ لە لیستی دەرچووی پێكهاتەی توركمان ( 885 ) دەنگە كە لیستی لیستی میللەتە، - كەمترین دەنگی دەرچووی لیستی مەسیحی لیستی رافیدەینە كە ( 2626 ) دەنگ كورسیەكی مسۆگەر كردووە - لە پێكهاتەی ئەرمەن كاندیدی دەرچوو ( 615 ) دەنگی بەدەستهێناوە.
(درەو میدیا): گومانو دوودڵییەكی زۆر هەیە لای بەشێك لەو كاندیدانەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە دەرنەچوون، هەندێك لە كاندیدە دەرنەچووەكان پێیانوایە ئاڵوگۆڕ بە ناوەكانیان كراوەو كاندیدی تر كە دەنگی پێویستیان نەهێناوە خراونەتە شوێنی ئەوان بۆ ئەوەی سەركەون بۆ پەرلەمان، ئەم گومانە لای كاندیدی زۆربەی لیستەكان هەیە. حەوت هەزار دەنگی هێناوەو دەرنەچووە! مەلا سەعید عەبدولڕەحمان كاندیدی ژمارە (27)ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، سەرسوڕمانی دەربڕیوە كە (7 هەزارو 688) دەنگی بەدەستهێناوە، بەڵام ناوی لە لیستی كاندیدە دەرچووەكاندا نییە. ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی قسەی ئەو كاندیدەی پارتی، كەمترین دەنگی كاندیدی پارتی كە سەركەوتبێت بۆ پەرلەمان (3 هەزارو 551) دەنگەو لە پیاوانیش كەمترین دەنگ (4 هەزارو 560) دەنگە. كاندیدەكەی پارتی دەڵێ" ئەم غەدرە قبوڵ ناكەمو سكاڵای یاسایی تۆماردەكەم". "بەقودرەتی قادر دەرچوون" كاندیدێكی بزوتنەوەی گۆڕان كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە بە (درەو میدیا)ی راگەیاند" دڵنیام دەرچومو دەنگی پێویستم هێناوە، بەڵام كاندیدی تر خراوەتە شوێنەكەم". ئەو كاندیدەی بزوتنەوەی گۆڕان ئاماژەی بەوەكرد" بەشێك لە كاندیدەكان دركیان بەوە كردووە چەند كاندیدێك دەنگی زۆر كەمیان هێناوە، بەڵام بە قودرەتی قادر، دەرچوون". ئەو كاندیدەی بزوتنەوەی گۆڕان ناوی چەند كاندیدێكی لیستەكەی ئاشكراكرد، كە بەوتەی ئەو دەنگی كەمیان هەبووە، بەڵام بەهۆی نزیكییان لە بەرپرسانی حزبەوە دەنگەكانیان بۆ زیادكراوە، (درەو میدیا) بەهۆی نەبوونی بەڵگەی سەلمێنەرەوە، ناوی ئەو كاندیدانە بڵاوناكاتەوە كە گومان لە دەرچونیان هەیە بۆ پەرلەمان. هونەر عومەر كاندیدی ژمارە 31ی بزوتنەوەی گۆڕان لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی گومانی خۆی لە بردنی دەنگەكانی دەربڕیوە و نوسیویەتی" جەند بەلگەیەك بۆ دەنگدەرانم وب زوتنەوەی گۆڕان دەخەمە ڕوو دەرهەقی بەو زولم و غەدرەی لێمكرا بەلگەی یەكەم تەنها لە سنوری قەزای شەقلاوەیە كۆی دەنگەكانم بەگشتی بە هەموو كوڕیەكانیشەوە لەوقەزایەدا946 دەنگە وەلەقەزای ڕەواندوز92 لەكۆمەلگای بەحركە81لەناحیەی دارەتوو37دەنگ جگەلەناوسەنتەری هەولێرودەوروبەری كەزۆرینەی خزم وكەس وكارم لەناوسەنتەری هەولێرنیشتەجێن بەلگەی دووەمیش جەند قەزایەكی ناوجەی سلێمانین جگە لەدەنگەكانم لەدەنگدانی تایبەت ئەگەر تەنها لێرە دەنگەكانم كۆبكەمەوە یەك دەنگیشم لەهیج شوێنێكی تر بۆ نەهاتبێت كۆی دەنگەكانم 1323خەلكیش هەیەلەهەمان لیستەكەی من بە1268دەنگ كراوە بەپەڕلەمانتار ئەوەش گومانی زۆری لای من لەسەركۆی پڕۆسەكەدرووست كردوە" (درەو میدیا) زانیاری هەیە، لەدوای تەواوبونی پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانو لەسەروبەندی جیاكردنەوەو ئەژماركردنی دەنگەكاندا، ژمارەیەك كاندیدی بزوتنەوەی گۆڕان نوسراوێكیان ئاڕاستەی ژوری هەڵبژاردنی بزوتنەوەكەیان كردووەو تێیدا هۆشدارییانداوە لە ئەگەری دەستكاریكردنی دەنگەكانیان. دەنگی قوباد تاڵەبانی بە كێ دراوە؟ كاندیدێكی یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش كە ناوەكەی لای (درەو میدیا) پارێزراوە باسی لەوەكرد، دەنگەكانی قوباد تاڵەبانی سەرۆكی لیستی یەكێتی بەشی نزیكەی (12) كورسی بووە، ئەو دەنگە زیادانە دراون بەو كەسانەی كە خۆیان مەبەستیان بووە سەركەون، بەڵام دەنگی كەمیان هێناوە. كاندیدەكانی كۆمەڵ گومانیان هەیە لەگەڵ راگەیاندی ناوی كاندیدە دەرچووەكاندا لەلایەن كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنو راپرسی هەرێمی كوردستان لەناو كاندیدەكانی كۆمەڵی ئیسلامیدا مقۆمقۆ دروستبوو. كاندیدێكی كۆمەڵی ئیسلامی كە خۆی داوایكرد ناوەكەی بڵاونەكرێتەوە بە (درەو میدیا)ی راگەیاند" پێشتر دەنگی كۆمەڵێك كاندیدی لەپێشەوە بووەو بەپێی دەنگەكانیان دەرچووبونو لە میدیاكانیشەوە بڵاوكرانەوە، بەڵام دواتر ناوی تر هاتەپێشەوە، بۆیە ئەمە گومانی لای بەشێك لە كاندیدەكانی كۆمەڵی ئیسلامی دروستكردووە". شیوعیش بە گومانە بەشێك لە كادرانی حزبی شیوعی بە گومانن لە گۆڕینی دەنگی كاندیدەكانیان و پێیان وایە كاندیدی ژمارە (9)ی حزبەكەیان دەنگی زۆری هێناوەو زۆرینەی ئەندامانی حزبی شیوعی پیرۆزباییان لێكردووە، بەڵام دواتر سەرۆكی لیستەكەیان دەرچووە، ئەمە جۆرێك لە گومان و دوو دڵی لای كادرانی حزبی شیوعی دروستكردووەو لەئێستادا گفتوگۆی چڕ لەناو كادران و سەركردایەتی حزبی شیوعی هەیە لەوبارەیەوەو هەندێكیان پێیان وایە ئەوە دەستی لایەنەنێكی دەسەڵاتداری هەرێمی لەپشتە. كۆمسیۆن چی دەڵێ؟ بەهۆی فرەڕەنگیو جیاوازی بیروڕا لەناو كارمەندانو كۆمسیارانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن، دەستكاریكردنی دەنگی كاندیدەكان ئەستەمە. ئیسماعیل خورماڵی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیارانو بڕیاردەری كۆمسیۆنی هەڵبژاردن بە (درەو میدیای) راگەیاند:" تیمێكی شەست كەسیی ئەنجامەكانیان داخڵكردووە، تیمێكی پێنچ كەسی هەمەڕەنگ سەرپەرشتیان كردووە، بۆیە هیچ گۆڕانكاریەك نەكراوەو ناكرێت". خورماڵی وتی: ئەوەندەی ئێمە ئاگاداربین، ئەنجامەكان بەوشێوەیە بووەو دەستكاری نەكراوە". شارەزایانی هەڵبژاردنی چی دەڵێن؟ ئارام جەمال بەڕێوەبەری پەیمانگای كوردی بۆ هەڵبژاردن لە لێدوانێكدا بۆ (درەو میدیا) ئاماژەی بەوەكرد" لە هەموو هەڵبژاردنێكدا بەتایبەت لە لیستی نیمچەكراوە، ئەو گومانانە دروستدەبێت، بەڵام دەستكاریكردنی دەنگی كاندید بۆ بەرژەوەندی كاندیدێكی دیكە، كارێكی ئەستەمە". بەڕێوەبەری پەیمانگای كوردی بۆ هەڵبژاردن ئەوەشی ئاشكراكرد" تەنها لەكاتێكدا دەستكاری دەنگەكان دەكرێت كە ساختەكارییەكی رێكخراو بكرێت". سەبارەت بە رەوینەوەی ئەو گومانەش، ئارام جەمال رونیكردەوە" ئەو كەسانەی گومانیان هەیە دەتوانن سكاڵا تۆماربكەن و داوای فۆرمی ژمارە 52 بكەن كە ژمارەی دەنگی كاندیدەكانی تێدایە".
(درەو میدیا): دوای چەند كاتژمێرێك لە ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، كە ڕۆژی 30ی ئەیلولی ئەمساڵ بەڕێوەچوو، لایەنە بەشداربووەكانی پرۆسەكە لەنێوان پێشوازیو ڕەتكردنەوەی ئەنجامەكاندا، دابەشبوون. پارتی بەدڵیەتیو یەكێتی رازییە (خەسرەو گۆران) بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی دیموكراتی كوردستان كە حزبەكەی بە بەدەستهێنانی (45) كورسی پلەی یەكەمی بەدەستهێناوە، دەڵێت"پارتی ئەنجامی هەڵبژاردنی بەدڵە". بەرپرسی دەزگای هەڵبژاردنی پارتی، بەماڵپەڕی فەرمی پارتەكەی ڕاگەیاندووە:" ئێمە زۆر دڵخۆشین بە ڕاگەیاندنی ئەنجامەكانو بەدەستهێنانی 45 كورسی لەكۆی 100 كورسی، سەركەوتنێكی گەورەیە بۆ پارتی لەساڵی 1992وە تائێستا". (سەعدی ئەحمەد پیرە) وتەبێژی یەكێتی نیشتمانی كوردستان لەبارەی ڕاگەیاندنی ئەنجامەكانەوە وتی"سەرباری تێبینیەكان، بەڵام ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان قبوڵ دەكەین" . سەعدی پیرە لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا كە ئەمڕۆ ڕێكیخست، رایگەیاند:" سەرباری تێبینیەكان، یەكێتی لەبەر بەرپرسیارێتیو بەرژوەندی هاوڵاتیان بەئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ڕازییە". نەوەی نوێو یەكگرتوو ئەنجامەكان ڕەتدەكەنەوە ئەنجومەنی سیاسی یەكگرتوی ئیسلامی كوردستان لەبەیاننامەیەكدا نیگەرانە لە ئەنجامەكانو دەڵێت:" ئەم ئەنجامانە پەسەندناكەینو تانەیان لێدەدەینو هەموو ڕێكارێكی یاسا بۆ ڕەتكردنەوەی دەگرینەبەر". یەكگرتووی ئیسلامی لە هەڵبژاردنی 30ی ئەیلولی پەرلەمانی كوردستان لەگەڵ بزوتنەوی ئیسلامیو ڕەوتی چاكسازی بە لیستی (بەرەو ئیسڵاح) بەشداری هەڵبژاردنی كردو بەپێی ئەنجامە ڕاگەیەندراوەكان (5) كورسی بەدەستهێناوە. جوڵانەوەی نەوی نوێ-ش، لەڕاگەیەندراوێكدا كە ئەمڕۆ بڵاویكردەوە، وێڕایی "ڕەتكردنەوەی ئەنجامەكان"، داوا لە لایەنەكانی دەرەوەی پارتیو یەكێتی دەكات، گوتاری سیاسیان یەكبخەن بۆ ڕوبەڕوبونەوەی ئەم دۆخە. "جوڵانەوەی نەوەی نوێ لەڕاگەیەندراوەكەیدا سێ ڕێگاچارە دەخاتەڕوو كە ئەوانیش بریتین لە: • كشانەوە لە پرۆسەی سیاسی • دروستكردنی بەرەیەكی بەهێزی ئۆپۆزسیۆن لەناو پەرلەمانی كوردستان • ڕەتكردنەوەی شەریكایەتی لەگەل یەكێتیو پارتی نەوەی نوێ داواش لەهەرسێ لایەنی (بزوتنەوەی گۆڕانو یەكگرتوی ئیسلامیو كۆمەڵی ئیسلامی) دەكات، بەزوترین كات هەنگاوبنێن بۆ دروستكردنی ئەو بەرەیە. بزوتنەوەی گۆڕان هەڵوێستی خۆی ڕانەگەیاندووە بزوتنەوەی گۆڕان كە یەكێكە لەهێزە سەرەكییەكانی بەشدار لە پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تائێستا هیچ هەڵوێستێكی فەرەمی ڕانەگەیاندووە، ئەوە لەكاتێكدایە جڤاتی نیشتمانی بزوتنەوەكە لەدواین كۆبونەوەیدا كە دوێنێ شەممە بەڕێوەچوو، لەڕاگەیەندراوێكدا دەڵێت:" لەدوای ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنەكان هەڵوێستی فەرمی سەبارەت بە قبوڵكردنی دەرەنجامی هەڵبژاردنو بەشداریكردن یان نەكردن لە حكومەتی داهاتووی هەرێم ڕادەگەیەنێتو هەموو بژاردەیەك لەبەردەم بزوتنەوەی گۆڕاندا كراوەیە. هاوپەیمانی: كورسییەكەمان براوە هاوپەیمانی بۆ دیموكراسیو دادپەرەوەریش لە بەیاننامەیەكدا ڕایدەگەیەنێت، لەچەند ڕۆژی ڕابردوو بەپێی ڕێژەی 85%ی دەنگی جیاكراوە، هاوپەیمانی كورسییەكی بەدەستهێنابوو، بەڵام لەدوای ڕاگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی كورسییەكی هاوپەیمانی دراوە بەلایەنێكی سیاسی بەبێ ئەوەی ناوبهێنێت، بەپێی ڕێژە ڕاگەیەندراوەكانی پێشووش، كورسییەكەی هاوپەیمانی بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان رۆشتووە. درەنگانێكی شەوی ڕابردوو كۆمیسیۆنی هەڵبژاردنو ڕاپرسی لە هەرێمی كوردستان ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی ڕاگەیاندو بەپێی ئەنجامەكان: • پارتی دیموكراتی كوردستان: (686 هەزارو 70) دەنگی بەدەستهێناوەو ژمارەی كورسییەكانی گەیشتوەتە (45) كورسی. • یەكێتی نیشتمانی كوردستان: (319 هەزارو 912) دەنگی بەدەستهێناوەو ژمارەی كورسییەكانی (21) كورسییە. • بزوتنەوەی گۆڕان: (186 هەزارو 903) دەنگی بەدەستهێناوەو (12) كورسی بردوەتەوە. • جوڵانەوەی نەوەی نوێ: (127 هەزارو 115) دەنگی بەدەستهێناوەو (8) كورسی بردوەتەوە. • كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: (109 هەزارو 494) دەنگی بەدەستهێناوەو (7) كورسی بردوەتەوە. • هاوپەیمانی بەرەو ئیسڵاح: (79 هەزارو 434) دەنگی بەدەستهێناوەو (5) كورسی بردوتەوە. • هاوپەیمانی سەردەم (یەكگرتوو- بزوتنەوە- رەوتی گەشە): (15 هەزارو 581) دەنگی بەدەستهێناوەو كورسییەكی بردوەتەوە. • لیستی ئازادی (شیوعی): (8 هەزارو 63) دەنگی بەدەستهێناوەو كورسییەكی بردوەتەوە. • لەگەڵ ئەنجامی هەڵبژاردن بۆ (11) كورسی كۆتای كەمینەكان. پێش ڕاگەیاندنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان، نوێنەرانی بزوتنەوەی گۆرانو كۆمەڵی ئیسلامیو یەكگرتوی ئیسلامی لە كۆمیسۆنی باڵای هەڵبژاردن كە ژمارەیان (4) ئەندامە لەبەیاننامەیەكدا ڕایانگەیاند" لە كۆبونەوەیەكی نایاسایدا ئەنجامی هەڵبژاردن بەبێ هیچ گفتوگۆیەك خراوەتە دەنگدان، بەبێ ئەوەی گوێ لە داواكانیان بگیرێتو بەزۆرینەی دەنگ ئەنجامەكان تێپەڕێندراوە".
( درەو میدیا): لە كاتێكدا سعودیە ڕووبەڕووی گومانێكی نێودەوڵەتی فراوان بوەتەوە دوای ئاشكراكردنی لێكۆڵینەوەكانی لەبارەی مردنی ڕۆژنامەنوس جەمال خاشقچی، بەرپرسێكی باڵای سعودیە چیرۆكێكی نوێ لەبارەی مردنی خاشقچی لە كونسوڵگەریی وڵاتەكەی لە ئەستەنبوڵ دەخاتەڕوو، كە جیاوازە لە گێڕانەوەكانی پێشوو. ڕووداوەكانی ئەو چیرۆكەی بەرپرسە سعودیەكە بۆ ئاژانسی هەواڵی ڕۆیتەرزی ئاشكراكردووە، لەوە دەستپێدەكات كە سعودیە پلانی داناوە بۆ گەڕاندنەوەی خەڵكە ئۆپۆزسیۆنەكان و لەو چوارچێوەشدا بەرپرسە سعودیەكە كۆمەڵێك بەڵگەنامەی بۆ ئاژانسەكە خستوەتەڕوو كە هەواڵگری سعودیە بەنیازی ئەو كارەبوون و یەكێك لە بەڵگەنامەكانیش تایبەت بووە بە خاشقچی. بەوتەی ئەو بەرپرسە باڵایەی حكومەتی سعودیە كە "ڕۆیتەرز" لەسەر داوای خۆی ناوی نەهێناوە، دەسەڵاتدارانی سعودیە هەوڵیانداوە خاشقچی قایل بكەن بگەڕێتەوە بۆ سعودیە، كە ماوەی ساڵێك بوو چوبووە واشنتۆن لەترسی تۆڵەسەندوە لە ڕاوبۆچوونەكانی، لە چوارچێوەی هەڵمەتیك بۆئەوەی دوژمنانی سعودیە سودیان لێوەرنەگرن و دژیان بەكاریان نەهێنن. لەو پێناوەشدا (ئەحمەد عەسیریی) جێگری سەرۆكی دەزگای هەواڵگری سعودیە تیمێكی (15) كەسی لە هەواڵگری و ئاسایش پێكهێناوە و ڕەوانەی ئەستەنبوڵی كردوون بۆ چاوپێكەوتن لەگەڵ خاشقچی لە كونسوڵگەریی سعودیە و قەناعەتی پێبكەن بگەڕێتەوە بۆ سعودیە. بەرپرسە باڵاكەی سعودیە ئاماژەی بەوەشداوە، فەرمانێكی هەمیشەیی هەیە بە دانوستان لەگەڵ خەڵكە ئۆپۆزسیۆنەكان بەشێوەیەكی ئاشتییانە و بەپێی فەرمانەكەش دەسەڵاتی تەواویان هەیە كارەكان ئەنجامبدەن بەبێ گەڕانەوە بۆ سەركردایەتی و ئەوەشی وتووە، (عەسیری) تیمەكەی پێكهێناوە و (قەحتانیی) ڕاوێژكار لە دیوانی شاهانەی سعودیە بەشداری لە ئامادەكارییەكانی پرۆسەكەكردووە. پلانەكە چۆن بووە؟ بەقسەی بەرپرسە سعودیەكە، پلانەكە وابووە تیمەكە بۆ ماوەیەك خاشقچی لە ناوچەیەكی پارێزراو لە دەرەوەی ئەستەنبوڵ دەستبەسەربكەن و دواتر ئازادی بكەن كە ئەگەر ڕەتیكردەوە بگەڕێتەوە بۆ سعودیە، بەڵام كارەكان لە سەرەتاوە بەرەو خراپی ڕۆیشتوەو تیمەكە ڕێوشوێنەكانیان پێشێلكردووە و بەخێرایی پەنایان بردووە بۆ توندوتیژی. بەپێی گێڕانەوەی حكومەتی سعودیە، خاشقچی كە چوەتە ناو كونسوڵگەریی نێردراوە بۆ نوسینگەی كونسوڵی گشتی و یەكێك لە ئەندامانی تیمەكە بەناوی (ماهر مترب) قسەی كردووە لەبارەی گەڕانەوە بۆ سعودیە. بەرپرسەكە سعودیە لەوباریەوە دەڵێت، كەسێك لە دەرەوە چاوەڕوانی دەكات و ئەگەر لەماوەی یەك كاتژمێردا دەرنەكەوێت, ئەوا پەیوەندی بە دەسەڵاتدارانی توركیاوە دەكات. پێشتریش (خەدیجە جەنگیز) دەستگیرانی خاشقچی بە "ڕۆیتەرز" ی ڕایگەیاند، خاشقچی پێش ئەوەی بچێتە كۆنسوڵگەریی هەردوو تەلەفونەكەی داوەتێ و داوای لێكردووە چاوەڕێی بكات و ئەگەر نەگەڕایەوە پەیوەندی بكات بە یاریدەدەری سەرۆكی توركیاوە. بەپێی گێڕانەوەی بەرپرسە سعودیەكە، خاشقچی بە (ماهر مترب)ی وتوە" ئەو كارە پێچەوانەی عورفە دیپلۆماسی و نێودەوڵەتییەكانە، چیم لێدەكەن نیەتی ئەوەتان هەیە بمڕفێنن؟" (مترب) لە وەڵامدا وتویەتی: "بەڵێ بێهۆشت دەكەین و دەتڕفێنین" بەرپرسەكە ئەوكارەی بە هەوڵی ترساندن وەسفكردەوە كە لادان بووە ئەركەكەیان. كاتێك خاشقچی دەنگی بەرزكردوەتەوە تیمەكە ترساون و بەپێی گێڕانەوەی حكومەت هەوڵیانداوە بێدەنگی بكەن. "بەهۆی سوربونی خاشقچی بۆ چونە دەرەوە لە كۆنسوڵگەریی و بەرزكردنەوەی دەنگی, شەڕ دروستبوو و تیمەكە ناچار بوون لە جوڵەی بخەن و بێدەنگی بكەن". تەئكیدیشی كردووە" هەوڵیانداوە بێدەنگی بكەن بەڵام مردووە، هیچ نیەتێك نەبووە بۆ كوشتنی". تەرمەكەی نادیارە بەرپرسە سعودیەكە بە ئاژانسی ڕۆیتەرزی وتوە، بۆ داپۆشینی تاوانەكە تیمەكە فەرشێكیان لە تەرمەكەی خاشقچیەوە ئاڵاندووە و ڕادەستی هاوكارێكی ناوخۆییان كردووە بۆئەوەی دوریبخاتەوە، ڕاشیگەیاندووە، سەلاح ئەلتبێقی شارەزایی بەڵگەی تاوان و پزیشكی شەرعی هەوڵیداوە ئاسەواری ڕووداوەكە بسڕێتەوە. بەرپرسە سعودیەكە ئاماژەی بەوەشداوە، كە هاوكارە ناوخۆییەكە لە ئەستەنبوڵ دادەنیشێت , بێ ئەوەی ڕەگەزنامەكەی ئاشكرابكات و لێكۆڵەرەوەكانیش سەرقاڵی دۆزینەوەی شوێنی تەرمەكەن. لە هەمانكاتدا، یەكێك لە ئەندامانی تیمەكە بەناوی (مستەفا ئەلمەدەنی) جلەكانی خاشقچی لەبەركردووە و عەینەكەكەی لەچاوكردووە و لە دەرگای پشتەوەی كونسوڵگەریی چوەتە دەرەوە بۆئەوەی وای پیشانبدات كە خاشقچی لە كونسوڵگەرییەكە چوەتەدەرەوە ، (ئەلمەدنی) بەرەو ناوچەی (سوڵتان ئەحمەد) ڕۆیشتوە بۆئەوەی جلوبەرگەكانی فڕێبدات. دوای ئەوە تیمەكە ڕاپۆرتێكی ساختەكراویان نوسیوە و تیایدا باسیان لەوەكردووە كە ڕێگەیانداوە خاشقچی لە كونسوڵگەریی ئەستەنبوڵ بچێتە دەرەوە دوای ئەوەی ئاگاداری كردونەتەوە كە دەسەڵاتدارانی توركیا دەستوەردان دەكەن و بەو هۆیەشەوە ئەو وڵاتەیان بەخێرایی بەجێهێشتوە دوای ئەوەی كارەكەیان ئاشكرابووە.
(درەو میدیا): بەپێی ئەو ئەنجامانەی كە دوێنێ شەو كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنو راپرسی هەرێمی كوردستان بڵاویكردنەوە، ژمارەیەك كاندید لە لیستە جیاوازەكانی بەشدار لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە دەرەوەی سیستمی كۆتای كەمینەكان، بە كەمتر لە (هەزار) دەنگ سەركەوتن بۆ پەرلەمان. ئەو كاندیدانەی كە بەكەمتر لە (هەزار) دەنگ سەركەوتن: • گوڵستان سەعید (لیستی بزوتنەوەی گۆڕان)، بە (825) دەنگ سەركەوت بۆ پەرلەمان • شادی نەوزاد (لیستی جوڵانەوەی نەوەی نوێ)، بە (561) دەنگ سەركەوت بۆ پەرلەمان • شوكریە سمایل (لیستی كۆمەڵی ئیسلامی)، بە (955) دەنگ
( درەو میدیا): وتەبێژی یەكێتی نیشتمانی كوردستان رایدەگەیەنێت سەرباری تێبینییەكانیان، بەڵام ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان قبوڵدەكەن. لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا سەعدی پیرە وتەبێژی یەكێتی وتی:" سەرباری تێبینییەكان، یەكێتی لەبەر بەرپرسیارێتی و بەرژەوەندی هاوڵاتیان بە ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ڕازییە". وتیشی:" یەكێتی دەرگای كراوەیە بۆ گفتوگۆكردن لەگەڵ لایەنەكان بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێی هەرێم". لەسەر پرسی پەیوەندییەكانی نێوان حزبەكەی و پارتی دیموكراتی كوردستانن وتەبێژی یەكێتی رایگەیاند لەگەڵ پارتی دەیان تەنگژەیان پێكەوە بەڕێكردووە و ئیدارەدانی كوردستان بەپلەی یەكەم لەسەر شانی یەكێتی و پارتییە.