(درەو میدیا): رۆژی دووشەممە وەزارەتی دارایی حكومەتی عێراق پرۆژە یاسای بودجەی ساڵی 2019 روانەی ئەنجومەنی وەزیران كرد بە مەبەستی پەسەندكردنی.   بەپێی ئەو رەشنوسەی پرۆژە یاساكە كە ئامادەكراوە، پشكی هەرسێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستان (هەولێر- دهۆك- سلیمانی) لە بودجەی 2019ی عێراق، بەرێژەی 12.67% خەمڵینراوە، كە دەكاتە (800 ترلیۆن‌ و 741 ملیار و 60 ملیۆن) دینار.  بوجەی پەرەپیدانی سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستانیش (126 ملیارو 367 ملیۆن) دیناری بۆ دانراوە.  لە  پرۆژە یاساكەدا بوجەی وەبەرهێنان لەڕێگەی قەرزەوە بۆ پشكی هەرێمی كوردستان بڕی (102 ملیارو 361 ملیۆن و 200 هەزار) دیناری بۆ دانراوە.  تێكڕای پشكی هەرێم لە بودجەی عێراق •    تێكڕای بڕی بوجەی هەرێمی كوردستان لە بودجەی گشتی ساڵی 2019ی عێراق زیاتر لە (800 ترلیۆن و 970 ملیارو 467 ملیۆن) دینارە.  بەپێی ئەو زانیاریانەی كە ئەحمەد حاجی رەشید پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی خستویەتیە روو لە پرۆژەكەدا: •    داهاتەكان بە (105 ترلیۆن و 569 ملیارو 686 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە.  •    خەرجییەكان بە زیاتر لە (128 ترلیۆن‌و 443 ملیارو 52 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. •    كورتهێنان بە زیاتر لە (22 ترلیۆن و 873 ملیارو 365 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. •    بوجەی بەكاربەر بە زیاتر (95 ترلیۆن و 851 ملیارو 678 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. •    بوجەی وەبەرهێنان بە زیاتر لە (32 ترلیۆن‌و 591 ملیارو 374 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. •    بوجەی تەرخانكراو بۆ سیادی بە زیاتر لە (46 ترلیۆن‌و 872 ملیارو 918 ملیۆن) دینار خەمڵێندراوە. •    بوجەی تەرخانكراو بۆ گەشەكردنی پارێزگاكان: (یەك ترلیۆن) دینارە. •    بوجەی پترۆدۆلار:(یەك ترلیۆن) دینار تەرخانكراوە.

( درەو میدیا):  دادگای تێهەڵچونەوەی هەولێر پرسی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی یەكلاكردەوە. لەسەر سكاڵایەكی یەكێتی نیشتمانی كوردستان، ڕۆژی ٧ی ١٠ی ٢٠١٨، دادگای تێهەڵچوونەوەی هەولێری تایبەت بە هەڵبژاردن، ئەو خاڵەی لە بڕیارەكەی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی هەڵوەشاندنەوە كە تایبەت بوو بە پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بە دەنگی دوو لەسەر سێی كۆمسیاران ئەنجومەنی كۆمسیارانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسیی هەرێم لە راگەیەندراوێكدا رۆژی 29/9/2018  چەند بڕیارێكەی دەربارەی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن دەركرد.  لە بڕگەی پێنجەمی راگەیەنراوەكەدا هاتووە" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت".  بەڵام بڕیارەكەی دادگای تێهەڵچونەوەی هەولێر پەسەندكردنی كردە ( 50 + 1 )  واتا بە دەنگی (5) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران، بەو پێیەش ئەگەر پێنج ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیاران ئەنجامەكە ئیمزا بكەن، ئەوا ئەنجامی هەڵبژاردن بە پەسەندكراو ئەژماردەكرێت: •    ئەندامانی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن و راپرسی هەرێم پێكهاتوون لە : 3 ئەندامی پارتی  2 ئەندامی یەكێتی  2 ئەندامی گۆڕان  1ئەندامی كۆمەڵ  1 ئەندامی یەكگرتوو  واتا تەنها بە ئیمزای ئەندامانی پارتی و یەكێتی دەتوانرێت ئەنجامەكە پەسەندبكرێت كە دەكاتە ( 5 ئەندام). بەو پێیەش دادگا بڕیارەكەی كۆمسیۆنی هەڵوەشاندەوەو چوەوە سەر یاسای كۆمسیۆن  بەپێی بڕگەی شەشەمی مادەی پێنجەمی یاسای ژمارە 4ی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن ‌و راپرسی" كۆبونەوەی ئەنجومەن دروستە بەئامادەبونی زۆرینەی رەهای ژمارەی ئەندامانی‌ و بڕیارەكانیشی بەزۆرینەی ئامادەبوان وەردەگیرێ، لەكاتێكدا ئەگەر دەنگەكان یەكسان بوون، ئەو لایەنە براوە دەبێ كە سەرۆك دەنگی لەگەڵداوە".   بەوپێیەش پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن پێویستی بە دەنگی زۆرینەی رەهایە، واتا (50+1)، كە دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن، بە دەنگی (4) ئەندامیش پەسەند دەكرێت، ئەگەر سەرۆكی كۆمسیۆنیان لەگەڵ بێت. بەڵام لە رۆژی 29/9/2018 ئەنجومەنی كۆمسیاران راگەیەندراوێكی بڵاوكردەوەو  لە كە لە بڕگەی پێنجەمیدا دەڵێ" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت"، واتا بە دەنگی (6) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران.

لە راپۆرتێكدا رۆژنامەی ئاژانس بڵاویكردۆتەوە ، دوای کۆتاییهاتنی کابینەی هەشتی حکومەت و خولی چوارەمی پەرلەمانی کوردستان، سەرجەم پەرلەمانتار و وەزیرەکان مووچه‌ی شه‌ش مانگیان پێ ده‌درێت و دواتریش به‌ 80%ی مووچه‌کانیان خانه‌نشین ده‌کرێن، بڕی ئه‌و پاره‌یه‌ی که‌ 111 په‌رله‌مانتار و 19 وه‌زیر وه‌ری ده‌گرن زیاتر له‌ 6 ملیار دیناره‌. مووچه‌ی مانگانه‌ی هه‌ر ئه‌ندام په‌رله‌مانێك هه‌شت ملیۆن دیناره‌ و بۆ 6 مانگ هه‌ر په‌رله‌مانتارێک 48 ملیۆن دینار وه‌رده‌گرێت، هه‌ر 111 په‌رله‌مانتاره‌که‌ 5 ملیار و 328 ملیۆن دینار ده‌کات. وه‌زیره‌کانیش 6 ملیۆن و 800 هه‌زار دینار مووچه‌یانه‌ و هه‌ر وه‌زیرێک مووچه‌ی شه‌ش مانگه‌که‌ی ده‌کاته‌ 40 ملیۆن و 800 هه‌زار دینار، مووچه‌ی سه‌رجه‌م وه‌زیره‌کانیش به‌ یه‌که‌وه‌ ده‌کاته‌ 775 ملیۆن و 200 هه‌زار دینار. کۆی ئه‌و پاره‌یه‌ی ده‌درێت به‌ په‌رله‌مانتار و وه‌زیره‌کان ده‌کات 6 ملیار و 103 ملیۆن و 200 هه‌زار دینار. مه‌ڕوان گه‌ڵاڵی، پەرلەمانتاری خولی چوارەمی پەرلەمان لە فراکسیۆنی کۆمەڵ ڕایگەیاند، ئەو کارە یاساییە و هەر کەسێک خانەنشین بکرێت مووچەی شەش مانگی ته‌واوه‌تی مووچه‌که‌ی بەسەر یەکەوە دەدرێتێ و ئەوە مافێکی پەرلەمانتارە و هیچ هەوڵێکی ڕەتکردنەوەشی نییە. وتیشی: ״ده‌بێت ئه‌و پاره‌یه‌ بدرێته‌ ئه‌ندامانی ئه‌م خوله‌ی په‌رله‌مان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی له‌م خوله‌دا چوار په‌رله‌مانتار خانه‌نشین بوون و پاره‌كه‌یان وه‌رگرتووه‌.״ خانەنشینکردنی ئەو پەرلەمانتار و وەزیرانە بەو مووچە بەرزە و وەرگرتنی ئەو شه‌ش مووچه‌یان به‌سه‌ر یه‌که‌وه‌ لە کاتێکدایە حکومەتی هەرێم بە بیانووی قەیرانی دارایی زیاتر لە دوو ساڵە بەشێکی مووچەی فەرمانبەرانی پاشەکەوت کردووە و تا ئێستاش فەرمانبەران بەو پاشەکەوتەوە مووچە وەردەگرن. شوان ئه‌حمه‌د، ئه‌ندامی لیژنه‌ی كاروباری یاسایی خولی چوارەمی په‌رله‌مانی كوردستان رایگەیاند: ״بۆ هه‌موو فه‌رمانبه‌رێكی حكومه‌ت وایه‌ حه‌قێكی خۆیه‌تی كه‌ مووچه‌ی شه‌ش مانگی به‌ ته‌واوی پێ ده‌درێت، به‌ڵام ته‌نها وه‌زیر و په‌رله‌مانتار و پۆستە باڵاکان دوای چوار ساڵ ده‌توانن خانه‌نشین ببن.״ وه‌رگرتنی ئه‌و پاره‌یه‌ی په‌رله‌مانتاران له‌ کاتێکدایه‌ که‌ په‌رله‌مان دوو ساڵ په‌ک خرا و له‌ ماوه‌ی ئه‌م خوله‌شدا ته‌نها 37 یاسای ده‌رکردووه‌. وتیشی: ״نازانم بۆچی ته‌نها له‌سه‌ر په‌رله‌مان قسه‌ ده‌كرێت، پێشتر مووچە کەم کراوەتەوە پەرلەمانتار هەیە ئێستا قەرزدارە، هەیە بەهۆی پێنەبوونی پارە نەهاتووە بۆ کۆبوونەوەی پەرلەمان، بۆیە هیچ هەوڵی ڕەتکردنەوەی ئەو پارەیە نییە.״ لەم خولەی پەرلەماندا یاسایەک هەبوو بۆ ڕێکخستنەوەی مووچە و دەرماڵە و خانەنشینی، بەڵام لەم خولەدا نەتواندرێت تێپەڕێندرێت و مووچەی پلە باڵا و خانەشینییەکانیان وەک خۆی ماوەتەوە. هیوا نه‌سره‌دین، سه‌رۆكی دیوانی په‌رله‌مانی كوردستان رایگەیاند: ״هه‌ر كه‌سێك له‌ وه‌زیفه‌ بێت ئه‌و پاره‌یه‌ وه‌رده‌گرێت، شه‌ش مانگ مووچه‌ی ته‌واوه‌تی به‌سه‌ریه‌که‌وه‌ پێ ده‌درێت، ئێمه‌ ئاماده‌كاریمان نه‌كردووه‌ بۆ پێدانی ئه‌و پاره‌یه‌ به‌ڵام وه‌كو ئیستحقاقێک نووسراو ده‌كه‌ین بۆ پێدانی ئه‌و پاره‌یه‌ به‌ ئه‌ندامانی په‌رله‌مان.״

لە ماڕکسیزم و ناسیۆنالیزمەوە بۆ دیمۆکراسیی رادیکاڵ: سەنتێز (Synthesis)ی عەبدوڵا ئۆجەلان بۆ سەدەی بیست و یەکەم. نوسینی: ئاندرێس پیەرانتۆنی گیوا  وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: کەمال چۆمانی "باوەشکردنەوەی ئۆجەلان بۆ "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک" لە رێکخستنی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە و رەتکردنەوەی دۆگماتیزمی حیزبەکەی و دەوڵەت، رونە ئۆجەلان لە گڕامشیی شۆڕشگێڕترە." ئیمرالی دەنکە حەبێکی تاڵە بۆ ئۆجەلان تا قوتیبدات، بەڵام وا دەردەکەوێت ئیمڕالیی ئۆجەلانی لە کەسێکی بەپاڵەوانکراوەوە کردۆتە گڕامشییەکی راستەقینەی دونیای ئەمڕۆ." لە ماڕکسیزم و ناسیۆنالیزمەوە بۆ دیمۆکراسیی رادیکاڵ: سەنتێز (Synthesis)ی عەبدوڵا ئۆجەلان بۆ سەدەی بیست و یەکەم نوسینی: ئاندرێس پیەرانتۆنی گیوا  وەرگێڕانی لە ئینگلیزییەوە: کەمال چۆمانی دەستپێک ناوی وی لە تورکیا زۆر ناسراوە، بەڵام وەک وەهمێک بۆ دونیای دەرەوە دەمێنێتەوە. ئەو پاڵەوانێکه بۆ زۆرێک لە کوردەکان و تاوانبارێکی تینو-بە-خوێنیش بۆ زۆربەی تورکەکان. عەبدوڵا ئۆجەلان سەرکردەی پارتیی کرێکارانی کوردستانە (پەکەکە). ئەو باداناوەیەکی دراماتیکی کرد کە لە نەوەدەکان دەستیپێکرد، لە سەرکردەیەکی بەپاڵەوانکراوی پەکەکەوە بۆ روناکبیرێک کە بە شێوەیەکی سەرەکیی رەخنەی توندوتیژیی له رابردوی خۆی گرت. ئۆجەلان لە ئێستادا لە زیندانێکی تورکیه لە ئیمرالیی دادەنیشێی کە تێیدا سێ بەرگی نوسینەکانی زیندانی خۆی تێدا نەخشاند (ئۆجەلان ٢٠٠٧، ٢٠٠١١، ٢٠١٢). بۆ ماوەی نزیکەی ١٥ ساڵه ئەو لە گرتوخانەیەکی تورکیی وەک تاکە زیندانیی کە لەلایەن ١٥٠٠ کەسەوە پاسەوانیدەکرێت داندراوە. عەبدوڵا ئۆجەلان کەسایەتییەکی تەنهایە، لە دورگەیەکی دورەدەستی تورکیا لە دەریای مەڕمەڕە دادەنیشێت. هەر بۆیە ئەو کاتێکی زۆری هەبوە بۆ دوبارە بیرکردنەوە لە ستراتیژەکانی خەباتی کوردیی بۆ مافەکان و سەربەخۆیی. ئەو بەخۆداچونەوەیەکی کرد لەسەر مەسەلە سەرەکییەکان: تاکتیک و ستراتیژە توندوتیژە گەریلاییەکانی سروشتێکراو بە دیدی ماڕکسیستیی پەکەکە، سروشتی دەوڵەتیی تورکیی و بناغەکانی ئایدیۆلۆژیاکەی، دابەشبون و پێکهاتە دەرەبەگایەتییەکەی کورد، مێژوی شارستانییەت و مۆدێلە نوێیەکان بۆ چارەسەرکردنی پرسی کورد و کێشەکانی ئینسانییەت.  نوێگەرایی ئۆجەلان نزیکبونەوە مێژویییەکەیەتی لە شارستانییەتەکانی کورد و زیاتر فراوانتریش هی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ئەو لێکۆڵینەوەیە تەفسیرێکی گرامشییانە پێشدەخات لەسەر بنەمای نوسینەکانی دوای دەستگیرکردنی لەلایەن دەوڵەتی تورکییەوە، بەتایبەتی نەخشە رێ، بەڵام ئەو دیدە پێشدەخات کە سەرکردەی پەکەکە هەڵوێستێکی زیاتر رادیکاڵیی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ی گرتوە و جێگەی سەرکردەی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی گرتۆتەوە.  ئەنتۆنیۆ گرامشی لە ساڵی ١٨٩١ لە ئالیس، ساردینیا (ئیتاڵیا) لەداییکبوە. ئەو ثیۆریستی سیاسیی و سەرکردەی پێشوی پارتیی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی بوە. ئەو وەک پاڵەوانێک بوو بۆ ماڕکسیستەکان لە ئیتاڵیا و جیهاندا بۆ ئەو بەرگرییەی کە ، دژی حوکمی فاشیستیی بێنیتۆ مۆسۆلۆنی بەڕێوەیدەبرد، گڕامشی نوسینەکانی زیندانی لە زیندان نوسین و لە نەخۆشخانەیەکی حکومەتیی لە رۆما لە ساڵی ١٩٣٧ کۆچی دوایی کرد (Gramsci, 1971, 1992, 1996, 2007). . هەوڵدەدەم ئەنتۆنیۆ گڕامشی بەگەڕبخەم بۆئەوەی یارمەتیمان بدات لە گۆڕانە کەلتوری و شارستانییەکان تێبگەین کە رێ بە بواری سیاسیی دەدات بۆ سەنتێزی (Synthesis) ئایدیۆلۆژیی. (Gramsci, 1971, pp. 445; 506-507). دوا-بە-دوای گڕامشی، نوسینەکانی ئۆجەلان بەکاردێنم بۆ جەختکردنەوە لەسەر رۆڵی روناکبیران لەسەر مێژو. بیری روناکبیران دەورێکی هەرە سەرەکیی دەبینن لە شێوەدان بە مێژو و بەدیهێنانی کۆدەنگیی لەناو خەڵک و کۆمەڵگای مەدەنییدا لەپێناو یان دژی چوارچێوەیەکی ئایدیۆلۆژیی فەرمانڕەوا.  روناکبیر کەسێکه کە ئیشی بەرهەمهێنان و بڵاوکردنەوەی فیکرە. ئەنتۆنیۆ گڕامشی (1971, pp. 131-133) جیاوازیدەکات لەنێوان روناکبیرە "ئۆرگانیک" و "نەریتی"یەکان، گڕامشی روناکبیری ئۆرگانیک بە چینێکی تایبەتی کۆمەڵایەتیی دەبەستێتەوە (بۆرژوازی یان پرۆلیتاریا) و روناکبیری نەریتیی دەبەستێتەوە بە رێکخستنی کۆنتری کۆمەڵایەتیی-ئابوریی و "پڕۆژەی هێجەمۆنیی". ئۆجەلان نە ئاژانێکی بۆرژوازییە و نە ئاژانێکی پرۆلۆیتاریا لە دیدێکی دۆگمای ماڕکسیستییەوە لەبەرئەوەی ئەو رەخنەی لە دۆگماتیزمی تاک-حیزبیی وڵاتە کۆمیونیستەکان و عەقڵییەتی تەسکی سۆشیاڵیزمی رابردوی پەکەکە گرتوە. کەواتە، بۆ نمونە، لە نوسینەکانی زینداندا (2007, pp. 234-236) ئۆجەلان رایدەگەیەنێت کە بزوتنەوە رزگاریخوازە ناسیۆنالیستەکان و سۆشیالیستەکان "توندوتیژی لە رادە بەدەریان بەکارهێنا"؛ دەوڵەتی کۆمیونیستی تاک-حیزبی "ئامرازێکی توند بوو بۆ چەسپاندنی تێگەییشتنی تۆتالیتاریان لە حکومەت:؛ دروشمی "دیکتاتۆریەتی پرۆلیتاریا" بە رێژەیەکی زۆر "بۆ مەبەستی بانگەشە کەوتە ژێر کاریگەریی" و بەدڵنیایی "هیچ سۆشیالیزمێک بێ دیمۆکراسیی نابێت." کاریگەرییە ثیۆرییەکانی ئۆجەلان هەمەجۆرن. ثیۆری دیمۆکراتیک، ئیکۆلۆژیی ئەنارکیستی موڕای بوکچین، ئیمانوێل وۆڵەرشتین، چەپی نوێ، ثیۆری فێمینیست، ماڕکس و هیگڵ کاریان لە فیکری ئۆجەلان کردوە. بۆیە، بۆ نمونە، جەختکردنەوەی ئۆجەلان لەو چەند ساڵەی دوایی لەسەر کۆنفیدرالیزمی دیمۆکراتیک و ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک لەودیوی دەوڵەت کارتێکراوە بە ئیکۆلۆژیی ئەنارکیستی موڕای بوکچین (Akkaya and Jongerden, 2013). ئامانجی مۆدێلێکی نوێی شارستانییەتە کە تێیدا "شارستانییەتی دیمۆکراتیک" دەبێتە یەکێک لە پێکهاتەکانی سەرهەڵدانی سینثەسیزی شارستانییەتی گەردونیی.  ئۆجەلان "دیمۆکراسیی سەردەم" و رێبازە فیدڕالیستەکان پەسەند دەکات، لەکاتێکدا ئارەزووی سینثەسیزییەکی نوێی مێژویی شارستانییەتەکانی جیهان دەکات (2007, pp. 255-256). ئۆجەلان دەڵێت کە "دیمۆکراسیی خەڵک" لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئەگەر باڵاتر نەبێت لە دیمۆکراسیی رۆژئاوا ئەوا هەرەسدەهێنێت (2007, p.237). ئەو دڵنیاکردنەوەیە تۆخە جەختکردنەوەی فیکری هیگڵییە کە مێژو بڵاودەبێتەوە بەرەو جیهان، شارستانییەت پێشدەکەوێت و ئەوەی کە "دیمۆکراسیی سەردەم" باڵاترین دەربڕینی ئەو پێشکەوتنەیە. ئەگەر سینثەسیزێکی نوێی شارستانییەت دەربکەوێت، ئۆجەلان سوورە لەسەر ئەوەی کە ئەوە دەبێت لەسەر بنەمای پێشکەوتنی راستەقینەی گەشەکردنی مێژوو وەک دەرەنجامی سەرهەڵدانی "شارستانییەتی دیمۆکراتیک": تاکگەرایی، حوکمی قانون، حکومی خەڵک، سێکیولاریزم و مافەکانی ژنان بنیاتبنرێت. بەیەکبەستنەوەی گڕامشی و ئۆجەلان من نوسینەکانی گڕامشی لە زیندان بەکاردەهێنم، نموونەکەی و دونیابینییە ثیۆرییەکانی بۆئەوەی گواستنەوەی فیکری ئۆجەلان روونبکەمەوە. زیاد لەوەش، من پێشنیازدەکەم کە ناوەڕۆکی 'نەخشە رێ'ی ئۆجەلان رێگایەک پێشکەش بە کورد، تورک و گەلانی دیکەی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەکات بۆ رزگاربوون لە بازنە تاریکەکانی ئۆثۆریتاریانیزم (تاکڕەویی)، ناسیۆنالیزمی رەخنەنەکراو و سڕینەوەی چەسپاو.  زیاد بۆ ئەمەش، من دەڵێم کە 'نەخشە رێ' دەقێکە بەستراوە بە مێتاپۆلیتکەڵ ڤۆکێیشنی گڕامشیی کە لێرە بەو مانایە بەکاردێت: (١) روناکبیران تەداخولی راستەوخۆ و چالاکەکانی پارلەمانیی رەتدەکەنەوە و وزەی خۆیان زیاتر لە گۆڕینی عەقڵ و دڵەکان (خواستەکان) و "سەرخستن"ی کۆمەڵگای مەدەنیی سەرفدەکەن؛ (٢) چەسپاندنی ئەوەی رۆبێر نۆزیک (1974 in Zaibert, 2004, p. 113) دەیگوت "پرسیاری بنەڕەتیی و فەلسەفەی سیاسیی، یەکێکن لەوەی کە دەبێت پێشی پرسیارەکانی دەربارەی چۆنییەتی رێکخستنی دەوڵەت بخرێن." و (٣) جۆرێک لە سیاسەتی موتەوازیع کە هەڵاتن نییە لە سیاسەت بەڵکو بەردەوامیدانی "شەڕ"ە لەڕێی هۆکارەکانی "ناتوندوتیژی"یەوە (Bar-On, 2013, p.3) بۆئەوەی خۆی دوربگرێت لە ستراتیژە بۆڵشەڤی و فاشیستەکانی "روخساری تاوانبارانەی دەوڵەت،" ئۆجەلان بیرۆکەی "شەڕی هەڵوێست"ی گڕامشیی پێشخست یان ناوەندێتیی سیاسەت لە خەباتی ئایدیۆلۆژییدا (Bar-On, 2013, p. 3).  گڕامشی (1971, p. 481) دەستنیشانیدەکات کە خەباتی سیاسیی "زۆر زۆر ئاڵۆزترە"لە جەنگ لەبەرئەوەی هەردو عونسوڕی سازان و هێزی تێدایە. زیاتر لەمەش، گڕامشی (1971, pp. 479-480) سوورە لەسەر ئەوەی کە "تا چەندە جەماوەر ناسیاسیی بێت، ئەوەندەش ناشەرعییەت لەلایەن هێزەکانەوە پێشدەخرێت"، یان بەپێچەوانەوە "تا چەندە هێزی رێکخراوی سیاسیی و هێزی تێگەیشتو وهۆشیار گەورەتر بن، ئەوەندەش پێویستە شەرعییەتی دەوڵەت 'داپۆشن'." گڕامشی (1971, p. 481) دەستنیشاندەکات کە "سێ فۆڕمی جەنگ" هەبوون، جەنگی بزووتنەوە، جەنگی هەڵوێست، و جەنگی ژێرزەمینیی. ئەو روونیدەکاتەوە کە بەرگریی پاسیڤی گاندیی "جەنگی هەڵوێستە کە لە زۆر دۆخدا دەبێتە جەنگی بزووتنەوە، و لە هەندێ دۆخیشدا دەبێتە جەنگی ژێرزەمینیی. (Gramsci, 1971, p.481) ئەو جەختدەکاتەوە کە بایکۆتەکانی گاندی دەکەونە ژێر رشتەی جەنگی هەڵوێست، مانگرتنەکان جۆرێکن لە جەنگی بزووتنەوە و ئامادەکاریی نهێنیی چەک و هێزی هێرشبەر وەک خەباتی ژێرزەمینیی دادەنرێن.  تێگەییشتنی ئۆجەلان بۆ "جەنگی هەڵوێست" بەڕاستی گۆڕاوە لەوەتی دەستگیرکراوە لەلایەن دەوڵەتی تورکییەوە. بانگی ئۆجەلان بۆ بڵاوکردنەوەی گەردونیی شارستانییەتی دیمۆکراتیک، رەخنەکردنی ناسیۆنالیزمی تەنگ و دۆگماتیکی ماڕکسیزم و رەتکردنەوەی بەکارهێنانی توندوتیژیی پێویستە لە کۆنتێکستی ئەو گۆڕانە گەردونییانەوە ببینرێت. پڕۆسێسی"هەڵگەڕانەوە"ی ئۆجەلان پێویستە پەیوەست بە هێزە دەرەکییەکان و رەنگدانەوەی لێوردبونەوە و تێفکرینە ناوخۆیییەکان لە ئەزمونی زیندانەوە شیبکرێتەوە (Bar-On, 2009, p. 258). ئەوەی ئۆجەلان هاوبەشە تێیدا لەگەڵ تێڕوانینی هیگڵی و ماڕکسیستی ئەوەیە کە مێژو گەشەدەکات بەرەو زیاتر عەقڵانییەت و رۆحانییەتی باڵاتر، کۆمەڵایەتیی و ئابوریی، یان چوارچێوە سیاسییەکان لەسەر بازنەیەکی گەردونیی.  وەک گڕامشی، ئۆجەلان تێروانینێکی کەمتر دۆگماتیک بۆ مێژو دادەنێت کە تێیدا "هیچ کۆتایییەک بۆ مێژو نییە" (Fukuyama, 1989, p. 3-18) و خەباتی سیاسیی بەکراوەیی دەمێنێتەوە و ئامادەیە بۆ گۆڕان و جووڵەی بەردەوام. ئەو هەروەها، وەک گڕامشی، پشتیوانێکی گرنگی سەرکەوتنی کۆمەڵگای مەدەنییە چونکە لەوێ دایە چالاکیی شۆڕشگێڕانە دەبێت ئاڕاستەی جیهانی ئێستا بکرێت. بۆ ئۆجەلان، کۆمەڵگای مەدەنیی "ئامرازی خۆگونجانە دیمۆکراتیکەکان دادەڕێژێت – کە دەرگا دەکاتەوە بۆ پێشڤەچونەکان کە تا ئێستا مەحاڵ بون." (Öcalan, 2007, p. 227). لە روانگەی کەلتورەوەیە، کە میدیا، ئینتەرنێت، سیستەمی پەروەردە و هۆشیاری جەماوەریی دەگرێتەوە، کە ئۆجەلان هیوادەخوازێت خەڵکی کورد بەرەو "زەوی پەیماندراو" بۆ ئازادیی ببات بە جۆرێک کە لە خەباتی چەکدارییدا مەحاڵ بو.  بانگی ئۆجەلان بۆ ئاگربەست لە ئیمڕالییەوە لە بەهاری ٢٠١٣دا بەردەوامیدان بوو بەو باوەڕییەی خۆی کە دەتوانێت گۆڕانی رادیکاڵ دروستبکات لەڕێی کۆمەڵگای مەدەنی و "جەنگی هەڵوێست". هێشتاش، وەک گڕامشی، بژاردەی هێزی چەکداریی بەتەواویی لەسەر مێزەکان لانەبردراوە (هەیە). بەکارهێنانی هێزی چەکداریی لەلایەن پەکەکەوە پشتدەبەستێت بەوەی ئاخۆ تا چەند دەوڵەتی تورکیی پەیوەست دەبێت بە جێبەجێکردنی ئەو نەخشە رێیەی لەسەری رێککەوتون و چەندە رێز لە ئازادییە کەسییەکان دەگرێت وەک ئازادیی رادەربڕین و یەکسانیی و چەندە مافە گشتییەکانی کورد دەستەبەردەکات وەک مافە قانونی، زمانەوانی، پەروەردەیی و پەخشکردنەکان.  ئۆجەلان (2008) دەڵێت کە سەربەخۆیی دەوڵەت پێشمەرجییەکی پێویست نییە بۆ رێزگرتن لە مافە کەلتوریی و زمانەوانییەکان: "مافی یەکسان لەناو تورکیایەکی دیمۆکراتدا" دروشمە. وەک ئۆجەلان (2008: 39) نوسیویەتی: "من چارەسەرییەکی سادە پێشکەشی کۆمەڵگای تورکیی دەکەم. ئێمە داوای نەتەوەیەکی دیمۆکراتیک دەکەین. ئێمە دژ بە یەکێتیی دەوڵەت و کۆمار نین. ئێمە کۆمار و، یەکێتیی پێکهاتەکان و سێکیولاریزمی قبوڵدەکەین. لەگەڵ ئەوەشدا، ئێمە بڕوامان وایە کە پێویستە دوبارە پێناسەی دەوڵەت بکرێتەوە وەک دەوڵەتێکی دیمۆکراتیک کە رێز لە گەلان، کەلتور و مافەکانیان دەگرێت." ئەوە بیربێنەوە کە "شەڕی هەڵوێست" گڕامشیی رەهەندەکانی ناتوندوتیژیی وەک بایکۆت لەخۆدەگرێت، هەروەک چۆن بەکارهێنانی هێز دەکرێت بژاردەیەک بێت لەڕێی "شەڕی ژێرزەمینیی." شیکردنەوەی نوسینەکانی زیندان ٣: نەخشە رێگاکە من دەڵێم 'نەخشە رێگا'کە تەواو دێتەوە لەگەڵ مێتاپۆڵیتیکەڵ ڤۆکێیشنی گڕامشیی، بەڵام ناوەڕۆکی دۆکیومێنتەکە (نەخشە رێگاکە) پێشنیازنامەی رادیکاڵترن لە فیکرەکانی سەرکردەی پێشوی پارتیی کۆمیونیستی ئیتاڵیی، ئەنتۆنیۆ گڕامشیی.  لە بەشی یەکەمدا، چارەسەرییەکانی ئۆجەلان بۆ پرسی کورد جەختکردنەوەی نیگەرانییەکانی پڕۆتێستۆکەرانی وەکوو Occupy Wall Street (وۆڵ ستریت داگیربکە؛ بزووتنەوەیەکی ناڕەزایی بوو لە ٢٠٠٨ لە ئەمێریکا دوای داتەپینی ئابوریی سەریهەڵدا-وەرگێڕ) بزووتنەوەی ئیندیگنادۆس لە ئیسپانیا و پورتوگال، ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکانی دژ بە حکومەت لە یۆنان و بەهاری عەڕەبییە لەڕوی ویستی خەڵک بۆ دیمۆکراسیی راستەوخۆ نەک دیمۆکراسیی نوێنەرایەتیکردن، رەخنەگرتن لە ناڕێکیی دەستەڵاتی پارە لە پڕۆسێسی سیاسییدا، و رادیکاڵتریش داواکاریی بۆ دیمۆکراتیزەکردنی کۆمەڵگا بە رۆییشتن تا "ئەودیوی سنووری پڕۆژە مۆدێرنیستەکانی سەرەتا" و ئینجا کۆتاییهێنان بە دابەشکاریی نێوان حوکمڕان و حوکمکراو (Gill, 2008, p.245). لەکاتێکدا گڕامشی و ئۆجەلان جارێک حیزبی کۆمیونیستیان وەک ئاژانێکی سەرەکیی خەباتی دژە-هێجەمۆنیی دەبینی، ئەمڕۆ ئۆجەلان پەیامهێنی دیمۆکراسییەکی رادیکاڵتر و جەماوەریترە کە تەحەدای نوخبە چەپگەرە دۆگماتیک و دەوڵەتەکان دەبێتەوە. ئۆجەلان پارێزەر/قسەکەرێکی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ە کە فۆڕمێکی دیمۆکراسییە کە وڵاتییان لە کۆمەڵگای مەدەنیی وەک خاڵی دەستپێکردن بە بنەما دەگرێت؛ هەڵبژاردنەکان وەک سەنتەری دیمۆکراسیی تێدەپەڕێنێت و رووبەڕووی نوێنەرەکان دەبێتەوە وەک ئاژانە سەرەکییەکانی پڕۆسەی دیمۆکراتیک (بۆ نموونە، سەرکردەکان، سیاسەتمەدارەکان، بەرپرسانی دەوڵەت، هتد...) وەک پشتیوانێکی "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک،" ئۆجەلان رای وایە کە کۆمەلگای مەدەنی (کەمایەتییەکان، گروپە کەلتورییەکان، جڤاکە دینییەکان و هتد..ش) و فۆڕمەکانی دیمۆکراسیی راستەوخو وەک ئاژانە سەرەکییەکانی دیمۆکراسی و گۆڕانی کۆمەڵایەتیی، شوێنی نوخبەی "نوێنەرە" سیاسییەکان دەگرنەوە. (Öcalan 2008, p. 32) لەکاتێکدا ئامانجی پەکەکە لە رابردودا "خەباتی رزگاریی نەتەوەیی بوو" بە مەبەستی دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردستان لە تورکیا، ئامانجەکەی لە ئەمڕۆدا پڕۆژەیەکی "دیمۆکراسیی رادیکاڵ"ە. لە هەوڵەکانیدا بۆ تێپەڕاندنی ماڕکسیزمی نەزۆک و دۆگماتیک، ئۆجەلان بەدوای بیرکردنەوەی پراکتیزە دیمۆکراسییەکان و بەپراکتیزەکردنی دیموکراسییە لە دەرەوەی دەوڵەت، پەکەکە (حیزبەکە یان بزوتنەوەکە)، وجەختکردنەوەی چینایەتیی تەسکدا گەڕا(Akkaya and Jongerden, 2013) . ئەم "دیمۆکراسیی رادیکاڵ"ە تەنها هەوڵنادات خەبات بکات دژی دامەزراوە سیاسییە هەبووەکان و بیری چەپگەری کۆن، بەڵکو ئەلتەرناتیڤیك/بەدیلێکیش پێشکەشدەکات بۆ پڕۆژەی نیۆ-لیبڕاڵ کە شارستانییەتی بازاڕ بەخێرایی جێگەی دیمۆکراسیی دەگرێتەوە. پڕۆژەی "دیمۆکراسیی رادیکاڵ" تەنها پەکەکە ناگۆڕێت، بەڵکو کاریگەریی دەکاتە سەر بزوتنەوە رادیکاڵ، چەپگەری سۆشیاڵ و سیاسییەکانیش، لە "بزوتنەوەی رزگاریخوازی"ی ئەمریکای لاتینەوە بۆ خۆپیشاندانەکانی دژی جیهانگیریی (گلۆبالیزێیشن) لە باکوری ئەمریکا و ئەوڕوپا (Akkaya and Jongerden, 2013). لە بەشی دووەمدا، ئۆجەلان چەمکە سەرەکییەکانی، چوارچێوەی ثیۆری و رێبازەکانی خۆی دەخاتەڕوو کە وا دەدەردەکەوێت دەتوانن تورکیا و بەفراوانییش رۆژهەڵاتی ناوەڕاست دیمۆکراتیزە بکەن.  وەک گڕامشی، ئۆجەلان لە چەرخێکی تردا، جیهانی دۆگماتیکی ماڕکسیزمی جێهێشتوە. ئەو دەڵێ کە دیمۆکراتیزەکردن تەنها "دیکتاتۆرییەتی پرۆلیتاریا" یان جەنگی چینایەتیی نییە، بەڵکو پاراستنی ئازادیی را دەربڕین و ئازادیی هەمو تاکەکانە، بێ رەچاوکردنی بژاردەی چین، کەلتور، زمان، ئێثنیسیتی، یان باوەڕ (Öcalan, 2012, p. 20). زیاتریش، لە کاتێکدا ئەو سوورە کە کێشەی کورد دەتوانرێت لە چوارچێوەی تورکیایەکی کۆماریی سێکیولار چارەسەربکرێت، ئۆجەلان ئەو فیکرەیە رەتدەکاتەوە کە بتوانرێت پرسی کورد لەڕێی پڕۆژەی نەتەوە-دەوڵەتەوە چارەسەربکرێت (Öcalan, 2012, p. 20).  بۆ ئۆجەلان، نەتەوە-دەوڵەت نوێنەرایەتیی هۆمۆجینێیزێیشن [بەهاونەژادکردن]، ئەسیمیلێیشن [سڕینەوەی نەژادیی] و لە خراپترین دۆخدا جینۆساید دەکات. ئۆجەلان (2012, p. 21) داکۆکیدەکات لەوەی کە تورکیا دەتوانێت ببێتە "نەتەوەی نەتەوەکان: ئەو زۆر دڵنیایە لەوەی کە کۆمافەکانی کورد یان تورک پێویستە هاوسەنگبکرێن لەگەڵ رێزگرتن لە مافە تاکییەکان.  رێبازی چارەسەریی دیمۆکراتیک هەوڵدەدات بۆ دیمۆکراتیزەکردنی کۆمەڵگای مەدەنیی، لەکاتێکدا کۆمەڵگای مەدەنیی ئامانجی نییە دەوڵەت بڕووخێنێت (Öcalan, 2012, p. 30). چارەسەریی دیمۆکراتیک لە هێزەکانی کۆمەڵگای مەدەنییەوە هەڵدەقوڵێت زیاتر لەوەی دەوڵەت ، ئەندازیاری بێت. چارەسەریی دیمۆکراتیک دەگەڕێت بەدوای پاراستنی کۆمەڵگەی مەدەنییدا؛ بەدەستوور دەزگا دیمۆکراسییەکان دەپارێزێت، و بوونی دەوڵەت رەتناکاتەوە. جەختکردنەوەی ئۆجەلان لەسەر کۆمەڵگای مەدەنیی وەک داینەمۆ سەرەکیی گۆڕانی مێژویی لە گڕامشییدا دەنگدەداتەوە، بەڵام هەروەها رۆزانڤاڵۆن و داڕێژەرەکانی فۆڕمەکانی دیمۆکراسیی راستەوخۆی دیکەش. تەنانەت لە دیدی ئۆجەلاندا پشێوییەکی ئانارکیستیش هەیە بە رەخنەگرتن لە دەستەڵاتی دەوڵەت و، بیرۆکراسییەکان و ماڕکسیستی دۆگماتیک و ویستی بەشداریی دیمۆکراسیی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە.  ئۆجەلان دەڵێت هیچ چارەسەرییەکی سیاسیی ئەنجامی نابێت بەبێ هاوسەنگیی مافە گشتییەکان (دەوڵەت، کۆمەڵگای مەدەنیی، کورد، هتد...) و مافە تاکییەکان. لە تۆنێکی گڕامشییانەدا، ئۆجەلان (2012, p. 31)دەڵێت کە "ئایدیۆلۆژیای هێجەمۆنی"ی کە ئەو بە "مۆدێرنیتەی سەرمایەداری"ی و "پۆزیتیڤیزم" ناوی دەنێت پێویستە تێبپەڕێندرێن. لەو رووەوە، کۆمەڵگای مەدەنی دەورێکی جەوهەریی دەبینێت لە کەمبایەخکردنی ئایدۆلۆژیی هێجەمۆنیی دەوڵەتگەرا و سەرمایەداری-دۆست.  رێبازی ئەخلاقی و ویژدانیی دانەبڕاوە لە گرنگیی دین و ئەخلاق لە دیمۆکراسیی بڕیار دروستکردن. هۆکاری مەعنەویی و چارەسەرییە کارگێڕییە دەوڵەتییەکان بەتەنها کێشەکان قوڵتردەکەنەوە، یان لە خراپترین دۆخدا بەرەو ئاراستەی جینۆساید دەیانبەن (Öcalan, 2012, pp. 33-34). لێرەدا ئۆجەلان بەڕاستەوخۆیی رێز بۆ 'دایەلێکتیکی رۆشنگەریی"ی(1944) ثیۆدۆر ئەدۆڕنۆ و ماکس هۆرکهایمەر (2002) نیشاندەدات. ئەدۆڕنۆ و هۆڕکهایمەر پێیان وایە مۆدێرنیتە پڕۆسەیەکی دایەلێکتیک بوو، پێکدێت لە هەردو پێشکەوتنە کەلتوریی و بەربەرییەکان. بۆ ئەدۆڕنۆ و هۆڕکهایمەر، رۆشنگەریی مۆدێرن هەوڵدەدات بۆ وەستانەوە دژ بە خوڕافیات بە عەقڵ بو بە "میثۆلۆجی-زانستی خوڕافیات"ی جیهانێکی مۆدێرن کە تەنراوە بە "عەقڵی ئامرازیی". لەو تێڕوانینەوە، دڵڕەقییەکانی هۆڵۆکۆست دەتواندرێت وا تەفسیربکرێن کە تەنها بەردەوامبوونی پڕۆژەی مۆدێرنیتە بوو لەوپەڕی توندوتیژی، باوەڕی یۆتۆپیی لە "عەقڵی ئامرازی"ی و پێشکەوتنی تەکنەلۆژیی. بۆ ئۆجەلان، "مۆدێرنیتەی سەرمایەداریی" پڕۆسەی دژبەیەکی پێشکەوتوو و بەربەرییەت لەخۆدەگرێت کە کۆنەپارێزیی و دەرەبەگایەتیی کورد دەتوانرێت تێبپەڕێندرێن و هێشتاش پێکهاتە نوێیەکانی پاوانخوازیی بەسەردا سەپێندراون لەڕێی بڵاوبونەوەی سەرمایەداریی گەردونیی.  لە بەشی چوارەمدا، ئۆجەلان بەردەوامدەبێت و دەڵێت کە ئەو لە دەوڵەتی تورکییا و دەستبەسەرکردنی فێربوە. بۆ ئۆجەلان، خەباتی چەکداریی وەک "شەڕێک بۆ هەقیقەت" پێناسەدەکرێت (Öcalan, 2012, p.78). گەلۆ گڕامشییش لە زیندانەوە فێرنەبو لەڕێی نوسینەکان و دوبارە بیرکردنەوەی لە ستراتیژییەکان بۆ تێكشکاندنی سەرمایەداریی؟ "هەقیقەت" کە خەباتی چەکداریی دەریخست ئەوە نییە کە کوردان دەوڵەتێکیان پێویستە (لەبەرئەوەی ئەو دەوڵەتە لەوانەیە جێی دەوڵەتی ئەسیمیلێیشنیست – سڕەوە-ی دەوڵەتی تورکیی بگرێتەوە)، بەڵکو زیاتر "هەقیقەت"ەکە بۆ سەلماندنی "بوونی کورد"ە (Öcalan, 2012, p. 78). پەکەکە ئەمڕۆ زیاتر موهتەمە بە دۆزینەوەی چارەسەرێکی دیمۆکراتیک لەناو تورکیا دا زیاتر لە خەباتی چەکداریی، وەدەستهێنانی نەتەوە-دەوڵەت یان سۆشیالیزم. لەو بارەدا، ئۆجەلان پەیوەستیی گڕامشیی بۆ پارتیی کۆمیونیستیی ئیتاڵیی تێپەڕاندوە.  خوێندنەوەیەکی گڕامشییانە بۆ 'نەخشە رێ'ی ئۆجەلان رێماندەدات کە ببینین چۆن گۆڕانکارییان لە عەقڵییەتەکان و کۆمەڵگای مەدەنی سەرەتایەکان بۆ گۆڕانی سیاسیی شۆڕشگێڕیی. گڕامشیی جەخت لەسەر رۆڵی فیکرە هێجەمۆنیک و دژە-هێجەمۆنیکەکان لە کۆمەڵگای مەدەنییدا دەکاتەوە نەوەک دەزگا داپڵۆسێنەرەکانی دەوڵەت لە مانەوەی دیموکراسییه لیبراڵه سەرمایەدارییەکان. ئۆجەلان بڕوای وایە کە بۆ یەکەم جار ململانێی تورکیی-کوردیی دەتواندرێت لەڕێی گفتوگۆوە چارەسەربکرێت بێ بەکارهێنانی چەک. ئەم هەڵوێستە بەهێزکرا دوای دەستگیرکردنی عەبدوڵا ئۆجەلان لە ١٩٩٩، بەڵام بنەڕەتەکانی ئەو هەڵوێست و وەرگەڕانە دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای ١٩٩٠ەکان کاتێک ئۆجەلان "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک"ی پێشخست. بانگەشەی ئەو ئەوەیە کە "شارستانییەتی دیمۆکراتیک" بە تەواوی جیهاندا بڵاودەبێتەوە و ئەمەش یارمەتیی کورد دەدات لە خەباتیان بۆ مافەکانیان.  ئەوەی کە زۆر جێگەی سەرنجە لە 'نەخشە رێ"ی ئۆجەلان ئەوەیە کە ئەو دەوڵەتی تورکیی وەک چوارچێوەی چارەسەرکردنی "پرسی کورد" پێشکەشکردوە. ئۆجەلان وەک ئاشتی-دروستکەرێک لەو مژارە نزیکدەبێتەوە. ئەمە بازدانێکی گەورەیە بۆ کەسێک کە رۆژانێک لەگەڵ چەکدا دەژیا. ئیمرالی دەنکە حەبێکی تاڵە بۆ ئۆجەلان تا قوتیبدات، بەڵام وا دەردەکەوێت ئیمڕالیی ئۆجەلانی لە کەسێکی بەپاڵەوانکراوەوە کردۆتە گڕامشییەکی راستەقینەی دونیای ئەمڕۆ.  ئۆجەلان نەوەیەکی نوێی روناکبیری ئۆرگانیکی "هێزە پەراوێزخراوەکان subaltern کە یارمەتیی کرێکاران، جوتیاران و گەلانی رەسەن indigenous دەدات تا خۆیان رێکبخەن،" هەروەها ئەو گرووپانەی کە تا ئێستا لەناو کۆمەڵگادا نکۆڵییان لێکراوە لە ژنان و کورد لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست(Gill, 2008, p. 182) . ئۆجەلان نوێنەرایەتیی شەپۆلێکی گەورەتری بزوتنەوەکان دەکات لە چەرخی نوێدا، کە لێکۆڵەری گڕامشیی، ستێفن جیڵ پێیدەڵێت "پاشای پۆستمۆدێرن"، یان "دەستەیەک لە هێزی سیاسیی پێشکەوتو لە بزووتنەوەدا." (Gill, 2008, p. 182) ئەم بزووتنەوانە، کە زنجیرەیەک بزووتنەوە دەگرێتەوە وەکو بزووتنەوەی گەلانی رەسەن لە ئەمریکای لاتین، وۆڵ ستریت داگیربکە، و هەندێک عونسوڕەکان لە بەهاری عەڕەبیی، فۆڕمی ئاژانسی سیاسیی زیاتر داهێنەرانە دادەڕێژن، کە دابەشکردنی نێوان حکومڕان و حوکمکراو دەخاتە ژێر پرسیارەوە (Gill, 2008, p. 237-248). لە کاتێکدا گرنگیپێدانی ئۆجەلان بۆ گرنگیی کۆمەڵگای مەدەنیی لە گڕامشییدا رەنگدەداتەوە، پێشنیازەکانی وی لە "نەخشە رێ"دا بۆ فۆڕمێکی سیاسەتی پلوراڵتر(فرەرەهەند)، لەخۆگر و گونجاو و نەرم کە جیهانگیریی نیۆلیبراڵ، ناسیۆنالیزمی دەوڵەتی و پارتیی کۆمیونیست رەتدەکاتەوە و دەیگوازێتەوە بۆ فیکرەکانی پاڵەوانی ئیتاڵیی کۆمیونیست.  سەرەڕای دەستبەسەکردنی، ئۆجەلان "هەر بەتەنها وێنەی مەسەلەی کوردیی لەناو کۆماری تورکییدا نەخشاندوە." (Kiel, 2011, p. 1) هێشتاش، پڕۆپۆزەڵە دیمۆکڕاتیک رادیکاڵەکانی بۆ چارەسەرکردنی "کێشە"ی کوردیی، ئەگەر چارەسەربکرێت، دەبێتە هۆی لەدەستدانی دەستەڵاتیش لە ئۆجەلان، پەکەکە و سەرکردەکانی دەوڵەت لە تەواوی رۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. بە باوەشکردنەوەی ئۆجەلان بۆ "ئۆتۆنۆمیی دیمۆکراتیک" لە رێکخستنی لە خوارەوە-بۆ-سەرەوە و رەتکردنەوەی دۆگماتیزمی حیزبەکەی و دەوڵەت، رونە ئۆجەلان لە گڕامشیی شۆڕشگێڕترە. References Adorno, T. W. and Horkheimer, M. (2002). Dialectic of Enlightenment. Stanford, CA: Stanford University Press. Akkaya, A.H. and Jongerden, J.P. (2013). “Confederalism and autonomy in Turkey: The Kurdistan Workers’ Party and the Reinvention of Democracy.” In The Kurdish Question in Turkey: New Perspectives on Violence, Representation and Reconcilia-tion, 186-204. Gunes, C. and Zeydanlioğlu, W. London: Routledge. Akkaya, A.H. and Jongerden, J. (2012). “Reassembling the Political: The PKK and the project of Radical Democracy.” Eu-ropean Journal of Turkish Studies, 14. Alexander, Y., Brenner, E. H., and Tutuncuoglu Krause, S. (2008). Turkey: Terrorism, civil rights and the European Union. New York: Routledge. Bar-On, T. (2013). Rethinking the French New Right: Alternatives to modernity. Abingdon, England: Routledge. -------------- (2009). “Understanding Political Conversion and Mimetic Rivalry.” Totalitarian Movements and Political Reli-gions, 10(3), 241-264. Bruno, G. (October 19, 2007). “Inside the Kurdistan Workers’ Party (PKK).” Council on Foreign Relations. 19 October. Ac-cessed on 3 March 2014, from: http://www.cfr.org/…/inside-kurdistan-workers-party-…/p14576. Brzezinski, Z. (2007). Second Chance: Three Presidents and the Crisis of American Superpower. New York: Basic Books. Çiçek, C. (2011). “Elimination or Integration of Pro-Kurdish Politics: Limits of the AKP’s Democratic Initiative.” Turkish Studies, 12(1), 15-26. Efegil, E. (2011). “Analysis of the AKP Government’s Policy Toward the Kurdish Issue.” Turkish Studies, 12(1), 27-40. Fukuyama, F. (1989). “The End of History?” National Interest, 16, 3-18. Gentile, E. (2006). Politics As Religion. Trans. George Staunton. Princeton, NJ: Princeton University Press. Gill, S. (2008). Power and Resistance in the New World Order (second edition). New York: Palgrave Macmillan. Global Terrorism Database. University of Maryland. Retrieved on 3 March 2014, from: http://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx…. Gramsci, A. (1971). Selections from the Prison Notebooks. New York: International Publishers. --------------. (1992/1996/2007). Prison Notebooks, volumes 1-3. New York: Columbia University Press. Gunes, C. (2012). “Unblocking the Impasse in Turkey’s Kurdish Question.” Peace Review: A Journal of Social Justice 24(4), 462-469. Gunter, M. (2007). “Review of Prison Writings: The Roots of Civilisation, by Abdullah Öcalan.” Middle East Policy, 14, 166-167. -------------. (2000). “The Continuing Kurdish Problem in Turkey after Öcalan’s Capture.” Third World Quarterly, 21(5), 849-869. Jenkins, G. (2011). “The fading masquerade: Ergenekon and the politics of justice in Turkey.” Turkey Analyst, 4(7) (4 April). Kiel, S. L. (2011). “Understanding the Power of Insurgent Leadership: A Case Study of Abdullah Öcalan and the PKK.” Master’s thesis. Washington: Georgetown University. Kurth Cronin, A. (August 28, 2003). “Terrorists and Suicide Attacks.” Congressional Research Service Report for Congress. Ac-cessed on 3 March, 2014, from: http://www.fas.org/irp/crs/RL32058.pdf. Marcus, A. (2007). Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence. New York: New York University Press. Nozick, R. (1974). Anarchy, State, and Utopia. New York: Basic Books. Öcalan, A. (22 March, 2013). EuroNews, “Full transcript of Abdullah Öcalan’s ceasefire call.” Accessed on 17 October, 2013, from: http://www.euronews.com/…/web-full-transcript-of-abdullah-o…. -------------- (2012). Prison Writings III: The Road Map to Negotiations. Cologne, Germany: International Initiative. ------------. (2011). Prison Writings II: The PKK and the Kurdish Question in the 21st Century (trans. Klaus Happel). Ann Ar-bor, Michigan: Pluto Press/Transmedia Publishing. -------------. (2008). War and Peace in Kurdistan: Perspectives for a political solution of the Kurdish question . Cologne: Interna-tional Initiative. -------------. (2007). Prison Writings: The Roots of Civilisation (trans. Klaus Happel). Ann Arbor, Michigan: Pluto Press. Pape, R. A. (2003). “The Strategic Logic of Suicide Terrorism.” American Political Science Review, 97(3), 343-361. Power, S. (2003). A Problem from Hell: America and the Age of Genocide. New York: Basic Books. Republic of Turkey Ministry of Foreign Affairs. (2006). “PKK/KONGRA-GEL”. Accessed on 24 October, 2013, from: http://www.mfa.gov.tr/pkk_kongra-gel.en.mfa. Romano, D. (2008). “Blood and Belief: The PKK and the Kurdish Fight for Independence by Aliza Marcus – Review.” Middle East Journal, 62(2), 346-347. Rosanvallon, P. (2009). “Las nuevas vías de la democracia,” Cuadernos del CENDES, 26(72) (septiembre-diciembre), 147-161. Sinan, O. (2007). “Iraq to hang ‘Chemical Ali’.” Associated Press (25 June), Tampa Bay Times. Accessed on 29 May, 2013, from: http://www.sptimes.com/…/Worlda…/Iraq_to_hang__Chemica.shtml, Accessed 29 May, 2013. Zaibert, L. (2004). Toward Meta-Politics. Quarterly Journal of Austrian Economics, 7(4), 113-128. Tamir Bar-On is professor for political sciences at the Monterrey Institute of Technology and Higher Education in Querétaro, Mexico. He studies the French Nouvelle Droite or Europan New Right and its relationship to fascism.

 (درەو میدیا): ئێستا لەناوەندی سیاسی هەرێمی كوردستان مشتومڕێكی زۆر دەكرێت لەبارەی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی پەرلەمانی كوردستان، بەشێوەیەكی گشتی دوو بۆچوون لەسەر ئەم بابەتە دروستبووە.  بۆچونی یەكەم هەندێك پێیان وایە دەبێت بە دوو لەسەر سێی دەنگی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیۆن ئەنجامەكان پەسەندبكرێن، ئەمەش بە پشتبەستن بە راگەیەندراوی ئەنجومەنی كۆمسیاران لە رۆژی 29/9/2018 كە لە بڕگەی پێنجەمیدا دەڵێ" پەسەندكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بە دەنگی دوو لەسەر سێی ئەندامانی ئەنجومەنی كۆمسیاران دەبێت"، واتا بە دەنگی (6) ئەندام لە كۆی (9) ئەندامەكەی ئەنجومەنی كۆمسیاران. بۆچونی دووەم لەبەرامبەردا رایەكی تر هەیە، كە پێی وایە ئەو راگەیەندراوەو بەپێی یاسای كۆمسیۆن بە دەنگی زۆرینەی رەها دەبێت، واتا (50 + 1)، كە ئەمەش دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن. بەپێی بڕگەی شەشەمی مادەی پێنجەمی یاسای ژمارە 4ی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن‌و راپرسی" كۆبونەوەی ئەنجومەن دروستە بەئامادەبونی زۆرینەی رەهای ژمارەی ئەندامانی‌و بڕیارەكانیشی بەزۆرینەی ئامادەبوان وەردەگیرێ، لەكاتێكدا ئەگەر دەنگەكان یەكسان بوون، ئەو لایەنە براوە دەبێ كە سەرۆك دەنگی لەگەڵداوە".   بەوپێیەش پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن پێویستی بە دەنگی زۆرینەی رەهایە، واتا (50+1)، كە دەكاتە دەنگی (5) ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆن، بە دەنگی (4) ئەندامیش پەسەند دەكرێت، ئەگەر سەرۆكی كۆمسیۆنیان لەگەڵ بێت. لەنێوان هەردوو بۆچونەكەدا هەندێكی تر پێیان وایە لەبەر ئەوەی ئەندامانی كۆمسیۆن راگەیەنراوێكیان بڵاوكردوەتەوەو دەڵێن بە دەنگی (دوو لەسەر سێ) ئەنجامی هەڵبژاردن پەسەند دەكرێت، دەبێت بەوپێیە مامەڵە بكرێت، بەڵام بۆچونی بەرامبەر دەڵێ دەبێت كار بە بۆچونی دووەم بكرێت، چونكە حوكمی یاسا لە راگەیەندراو بەهێزترە و بۆچونی دووەم پشتئەستورە بە یاسا.

( درەو میدیا): دەنگی لایەنەكان لە نێوان هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق 12ی ئایاری 2018 و پەرلەمانی كوردستان 30ی ئەیلولی 2018 بەپێی 85%ی دەنگی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان تا ئێستا 15%ی دەنگەكان ماوە دەنگی هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراق تەنها دەنگی سێ پارێزگاكەی هەرێمی كوردستانە : -    پارتی دیموكراتی كوردستان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان (  595592 ) دەنگی هێناوەو لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (724727 )دەنگی هێناوە (129,135) كەمیكردووە -     یەكێتی نیشتمانی كوردستان   لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان(287575 )دەنگی بەدەستهێناوەو لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (364638 )دەنگی هێناوە (77,063) كەمیكردووە -    بزووتنەوەی گۆڕان  لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان (164336 ) دەنگی بەدەستهێناوە  لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (199611 )دەنگی هێناوە (35,275) كەمیكردووە -    نەوەی نوێ لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان (113297 ) دەنگی بەدەستهێناوە  لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (152645 )دەنگی هێناوە (39348) كەمیكردووە -     كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 یپەرلەمانی كوردستان( 94992 )دەنگی بەدەستهێناوەو  لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (91968 )دەنگی هێناوە (3024)  زیادیكردووە -     بەرەو ئیسڵاح   لە هەڵبژارنی 30ی ئەیلولی 2018 ی پەرلەمانی كوردستان( 69477)   دەنگی هێناوە  لە هەڵبژاردنی 12 ی ئایاری 2018ی پەرلەمانی عێراق( (98019 )دەنگی هێناوە (25,515) كەمیكردووە

( درەو میدیا): بەپێی راگەیەنراوێكی (گۆشەی ئابوری ژوری توێژینەوەی بزوتنەوەی گۆڕان) لە مانگی ئەیلولدا هەرێمی كوردستان ( 12.370.000) بەرمیل نەوتی رەوانەی بەندەری جیهانی كردووە، كە رۆژانە دەكاتە ( 399.032 ) بەرمیل. راگەیەنراوەكە ئاماژەی بەوەكردووە كە نرخی بەرمیلێكی نەوت 77 دۆلار بووەو هەرێمی كوردستان بە 8 دۆلار كەمتر لە جیهان فرۆشتویەتی بۆ یە نرخی بەرمیلێك نەوتی هەرێم بە 69 دۆلار فرۆشراوە، بەو پێیەش داهاتی مانگی ئەیلولی هەرێمی كوردستان ( 853.530 ) دۆلار بووە. .

( درەو میدیا): لە دوای كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكرگرتوو لە بەلاغێكدا بڕیاریدا"  بە رەتكردنەوەی دەرئەنجامە سەرەتاییە راگەیێنراوەكانی هەڵبژاردن، بەهۆی ئەو هەموو پێشێلكاری و ساختەكاریانەی كە رووبەرووی پرۆسەكە بووەتەوە" لەبارەی دابەزینی رێژەی دەنگەكانیشیان رایانگەیاندووە: سەركردایەتی یەكگرتوو راشكاوانە داندەنێت بەو پاشەكشە نەخوازراوەدا و ئامادەیە بۆ لە ئەستۆگرتنی هەر بەرپرسیارێتیەك لەو بارەیەوە رووی تێبكات . بەلاغی كۆتایی كۆبونەوەی ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتوو:   بسم الله الرحمن الرحیم  بەلاغی كۆبوونەوەی نائاسایی  ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان  ئەمرۆ شەممە 6/10/2018 ئەنجومەنی سەركردایەتی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بە ئامادەبوونی بەرێز مامۆستا سەلاحەدین محەممەد بەهائەدین ئەمینداری گشتی و بەسەرپەرشتی بەرێز مامۆستا سەعید عەلی عەبۆ سەرۆكی ئەنجومەنی سەركردایەتی كۆبوونەوەیەكی نائاسایی سازكرد بە مەبەستی تاوتوێكردن و هەڵسەنگاندنی پرۆسەی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە لە 30/9 دا ئەنجام درا ..  سەرەتا كۆبوونەوە سوپاس و پێزانینی خۆی ئاراستەی سەرجەم رێكخستنەكان و ئۆرگانەكانی حیزب و كاندیدە بەرێزەكان و دەنگدەرانی لیستی ( بەرەو ئیصلاح )  كرد و هەوڵ و ماندووبوونەكانیانی بەرزنرخاند. پاشان كۆبوونەوە هەڵوەستەی كرد لەسەر ئەنجامە بەراییە راگەیەنراوەكان و نیگەرانی خۆی دەربڕی بەرانبەر ئەو پێشێلكاری و ساختەكاریانەی كە لایەنەكانی دەسەڵات ئەنجامیان داوە و بووەتە هۆی ناشیرنكردنی پرۆسەكە و زیادكردنی رێژەی دەنگی لایەنەكانی دەسەڵات بە شێوەیەكی نایاسایی و دوور لە پێوەرەكانی دیموكراتی و مافەكانی مرۆڤ .  لەوبارەیەوە كۆبوونەوە بڕیاریدا بە رەتكردنەوەی دەرئەنجامە سەرەتاییە راگەیێنراوەكانی هەڵبژاردنەكە، بەهۆی ئەو هەموو پێشێلكاری و ساختەكاریانەی كە رووبەرووی پرۆسەكە بووەتەوە.  لە تەوەرەیەكی تردا كۆبوونەوە راوەستا لەسەر دابەزینی رێژەی دەنگەكانی یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بە شێوەیەكی چاوەڕواننەكرا و، لەو بارەیەوە كۆبوونەوە رایگەیاند كە سەركردایەتی یەكگرتوو راشكاوانە داندەنێت بەو پاشەكشە نەخوازراوەدا و ئامادەیە بۆ لە ئەستۆگرتنی هەر بەرپرسیارێتیەك لەو بارەیەوە رووی تێبكات . بۆئەو مەبەستە سەركردایەتی بڕیاریدا هەموو هەوڵەكانی بخاتە گەڕ بۆ چارەسەركردنی دەرهاویشتەكانی ئەم پاشەكشەیە و ئەنجامدانی گۆڕانكاری پێویست لە تێكڕای ئۆرگانە حیزبیەكان و دانانی پلانی پێویست بۆ بەخۆداچوونەوە و خۆنوێكردنەوە و تێپەڕاندنی ئەم قۆناغە خراپە و گرێدانی كۆبوونەوەی گشتی لە زووترین كاتدا . سەبارەت بە بژاردەكانی بەردەم یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان بۆ مامەڵەكردن لەگەڵ دەرئەنجامەكانی كۆتایی هەڵبژاردنەكان، هەر لە بایكۆتكردنی تێكڕای پرۆسەی سیاسی یان هەر هەڵوێستێكی تر، كۆبوونەوە بڕیاریدا بە ئەنجامدانی ئەو رێكارانەی كە لە پێرەوی ناوخۆی حیزبدا دیاریكراوە و هەرچی زووە بڕیار و هەڵوێستی رۆشن لەو بارەیەوە رابگەیەنێت .  لەكۆتاییدا كۆبوونەوە داوای كرد كە رێكخستنەكان و ئۆرگانەكانی حیزب هەموو پێكەوە بە گوڕ و تینەوە  پێشوازی لە قۆناغی نوێ بكەین و ئەرك و بەرپرسیاریەتیەكان جێبەجێ بكەین و بەشكۆ و هیمەتی بەرزەوە پەیام و ئامانجەكانی یەكگرتوو بە ئەنجام بگەیەنین.  

 (درەو میدیا): پارتی دیموكراتی كوردستان دەیەوێت لەڕێگەی بەشداریپێكردنیان لە حكومەت لایەنەكان قایل بكات بە ئەنجامی هەڵبژاردن، یەكێتی دەیەوێت پێش راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن پەیكەری حكومەتی داهاتوو یەكلابكرێتەوە، بزوتنەوەی گۆڕان داوای پۆستی یەكێك لە جێگرەكانی سەرۆكی حكومەت دەكات. چەند رۆژێكە لە پشتی پەردەوە دانوستانێكی نهێنی لەنێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان لەبارەی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەستیپێكردووە. لایەنە براوەكانی هەڵبژاردن دەیانەوێت لایەنە ناڕازییەكان قایل بكەن بە پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن لەبەرامبەر زیادكردنی كورسییەكانیان و قەرەبوكردنەوەیان بە پۆست لە كابینەی نوێی حكومەتدا. سێ لایەن بەشێوەیەكی سەرەكی ناڕازین لە ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان و دەڵێن ساختەكاری بەرفراوان كراوە، ئەو سێ لایەنەش بریتین لە: •    بزوتنەوەی گۆڕان •    یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان •    جوڵانەوەی نەوەی نوێ لەپاڵ ئەم سێ لایەنەدا، یەكێتی نیشتمانی كوردستانیش بەجۆرێك ناڕازییە لە ئەنجامی هەڵبژاردن، یاخود وا نیشان دەدات كە ناڕازییە، ئەمەش بەمەبەستی ئەوەی پارێزگاری لەو كورسییانە بكات كە بەدەستی هێناون. سەرچاوەی ناڕەزایەتی یەكێتی بە پلەی یەكەم بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە زۆرێك لەو سندوقانەی هەڵبژاردن كە "قردێلەی سور"یان لێدراوە و مەترسی سوتاندنی دەنگەكانیان لەسەرە، دەكەوێتە سنوری دەسەڵاتی یەكێتییەوە. لەبەرامبەردا بزوتنەوەی گۆڕان چاوی لەوەیە لەڕێگەی ئەو سكاڵایانەی كە لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن تۆماركراوە، هەندێك لە دەنگەكانی بۆ بگەڕێتەوە و لە ئەنجامدا كورسییەك بۆ دوو كورسی بۆ ئەنجامەكانی خۆی زیاد بكات. بەڵام بەپێی ئەو زانیارییانەی كە (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە دەستیكەوتووە، لە راگەیاندنی كۆتایی ئەنجامی هەڵبژارددندا، دەنگەكانی بزوتنەوەی گۆڕان لە (164 هەزار) دەنگەوە بۆ (196 هەزار) دەنگ زیاد دەكات، بەڵام ئەم زیادبونە كاریگەری لەسەر زیادبونی ژمارەی كورسییەكانی ئەو بزوتنەوەیە نابێت. ئێران و ئەمریكا چی دەڵێن ؟ (درەو میدیا) زانیویەتی، لە پشتی پەردەوە هەریەكە لە ئێران و ئەمریكا كە پێشتر لەگەڵ ئەوەدا نەبوون هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان لە 30 ئەیلولدا بەڕێوەبچێت، ئێستا داوا دەكەن ئەنجامی هەڵبژاردن وەكو ئەوەی هەیە تێپەڕێندرێت و كێشە دروست نەكرێت، ئەمەش لەپێناو ئەو سەقامگیرییەی كە ئەوان دەیانەوێت لەم قۆناغەدا لە عێراق بەدی بهێنن. قردێلە سورەكان! كۆمسیۆنی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان رێژەی 85%ی ئەنجامی بەرایی دەنگدانی راگەیاند، ئێستا رێژەی 15%ی دەنگەكان ماوە، كە ئەنجامی نزیكەی (250 هەزار) دەنگە. لەم (250 هەزار) دەنگەی كە هێشتا ئەنجامەكەی رانەگەیەندراوە، (228) سندوقی دەنگدان "قردێلەی سور"یان لێدراوە و گومانی ساختەكارییان لەسەرە، هەر سندوقێك لەم سندوقانە رێژەی (250 بۆ 280) دەنگی تێدایە، بە كۆی گشتی زیاتر لە (65 هەزار) دەنگ گومانی ساختەكارییان لەسەرە، واتە نزیكەی (4) كورسی پەرلەمان گومانی ساختەكارییان لەسەرە. لایەنە سیاسییەكان بە هەمویانەوە نزیكەی (هەزارو 45) سكاڵایان لەسەر پرۆسەی هەڵبژاردن تۆماركردووە، كۆمسیۆنی هەڵبژاردن ئێستا سەرقاڵی یەكلاكردنەوەی ئەو سكاڵایانەیە. یەكێتی داوای كڵێشەی حكومەت دەكات هەرچەندە وا دەردەكەوێت كە لایەنە سیاسییەكان زۆر ناكۆكن لەبارەی ئەنجامی هەڵبژاردن، بەڵام (درەو میدیا) لە چەندین سەرچاوەی جیاوازەوە زانیاری دەستكەوتووە، لایەنەكان لە پشتی پەردەوە سەرقاڵی دانوستانن لەبارەی ئەنجامی هەڵبژاردنەوە. یەكێتی نیشتمانی كوردستان كە بەمدواییە لە بەغدادو لە هەڵبژاردنی كاندیدی سەرۆك كۆماردا گورزێكی سیاسی گەورەی لە پارتی دیموكراتی كوردستان وەشاند، ئێستا دەیەوێت دۆخەكە لەگەڵ پارتی ئارام بكاتەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، پارتی‌و یەكێتی لە پشتی پەردەوە دەستیان بە دانوستان كردووە، یەكێتی نایەوێت ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن ئاشكرابكرێت تا ئەوكاتەی پەیكەری كابینەی نوێی حكومەتی هەرێم لەگەڵ پارتیدا یەكلادەكاتەوە. یەكێتی چاوی لە وەرگرتنی پۆستی (سەرۆكی پەرلەمان)و (جێگری سەرۆكی حكومەت)و (هاوسەنگییە لە پۆستەكانی تردا). بەڵام پارتی نایەوێت بە ئاسانی ئەو گورزە سیاسییەی بەغدادی بەسەردا تێپەڕێت و دەیەوێت بەپێی قەبارەی خۆی لە هەڵبژاردن مامەڵە لەگەڵ یەكێتی بكات، چەندین بەرپرسی پارتی لە لێدوانەكانیاندا جەختیان لەسەر ئەم هەڵوێستەی پارتی كردوەتەوە. گۆڕان چی دەوێت ؟ ئەنجامی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بۆ بزوتنەوەی گۆڕان شۆك بوو، بەتایبەتی كە ئاستی دەنگەكانی بەبەراورد بە هەڵبژاردنی رابردوو زیاتر لە (300) هەزار دەنگ كەمیكردو رێژەی كورسییەكانیشی 50% دابەزی. بزوتنەوەی گۆڕان هاوشێوەی یەكێتی و پارتی لە پشتی پەردەوە سەرقاڵی جموجوڵی سیاسییە بەمەبەستی بەدەستهێنانی چەند كورسییەك لەو رێژە دەنگانەی كە هێشتا یەكلانەكراونەتەوە كە زیاتر لە (250 هەزار) دەنگە. بزوتنەوەی گۆڕان لە پاڵ هەوڵەكانی بۆ زیادكردنی دەنگەكانی یاخود رەتكردنەوەی ئەنجامی هەڵبژاردن، لە دەرگایەكی تریشەوە هەوڵی زامنكردنی پێگەی خۆی دەدات لە كابینەی نوێی حكومەتی هەرێمدا. (درەو میدیا) زانیویەتی، مستەفا سەید قادر یەكێك لە سەكردە دیارەكانی بزوتنەوەی گۆڕان كە بەرپرسی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنی بزوتنەوەكەی بوو، لەڕێگەی تەلەفۆنەوە قسەی لەگەڵ نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی حكومەتدا كردووە و نیگەرانی بزوتنەوەكەی پێی راگەیاندووە لەبارەی ئەنجامەكان هەڵبژاردنەوە. هەر لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییەدا مستەفای سەید قادر و نێچیرڤان بارزانی گفتوگۆیان لەسەر ئەوە كردووە لە كابینەی نوێی حكومەتدا، جێگرێك بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران زیادبكرێت و بدرێت بە بزوتنەوەی گۆڕان و گۆڕان پێگەی لە حكومەتی داهاتوودا هەبێت. یەكگرتوو چۆن رازی دەكرێت ؟ زیانی یەكگرتووی ئیسلامی لە هەڵبژاردنی 30 ئەیلول لە زیانی بزوتنەوەی گۆڕان كەمتر نییە، ئەم هێزە رێژەی دەنگەكانی لە (186 هەزار) دەنگەوە بۆ (69 هەزار) دەنگ كەمیكرد، واتە (117 هەزار) دەنگ كەمیكرد و ژمارەی كورسییەكان لە (10) كورسییەوە بۆ (5) كورسی دابەزی. ئەمە لەكاتێكدا بوو یەكگرتوو لەم هەڵبژاردنەدا بە تەنیا نەبوو، لەگەڵ بزوتنەوەی ئیسلامی بە یەك لیست بەشداری كرد. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، پارتی دیموكراتی كوردستان دەستیكردووە بە پەیوەندی لەگەڵ یەكگرتوو بەمەبەستی رازیكردنیان بە پەسەندكردنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، ئەمەش لەبەرامبەر پێدانی پۆست و زامنكردنی پێگە بۆ یەكگرتوو لە كابینەی داهاتووی حكومەتدا. كۆمەڵ لە هەموان دڵخۆشترە كۆمەڵی ئیسلامی لەدوای پارتییەوە، سەركەوتوترین لایەنی بەشداری هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانە، ئەم هێزە ژمارەی كورسییەكانی لە (6) كورسییەوە بوو بە (7) كورسی. كۆمەڵی ئیسلامی پێناچێت هیچ كێشەیەكی ئەوتۆی هەبێت لەبارەی پەسەندكردنی ئەنجامی هەڵبژاردن، بەتایبەتیش لەكاتێكدا كە بەر لە بەڕێوەچوونی پرۆسەی هەڵبژاردن پەیوەندییەكانی خۆی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان ئاسایی كردووە. نەوەی نوێ لە یەكەم تاقیكردنەوەدا جوڵانەوەی نەوەی نوێ بەهۆی ئەوەی تازە دروستبووە، یەكەمجار بوو بەشداری لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان بكات. بەبەراورد بە هەڵبژاردنی 12ی ئایاری پەرلەمانی عێراق، ژمارەی دەنگەكانی ئەم جوڵانەوەیە لە (152 هەزار) دەنگەوە بۆ (113 هەزار) دەنگ كەمیكرد، واتە نزیكەی (40 هەزار) دەنگ كەمیكرد. سەرباری ئەمە، نەوەی نوێ لە یەكەم تاقیكردنەوەدا توانی (8) كورسی پەرلەمان بباتەوە، ئەم جوڵانەوەیە وەكو یەكەم لایەنی ناڕازی لە ئەنجامی هەڵبژاردن بڕیاریداوە بایكۆتی پەرلەمان بكات‌و نوێنەرە دەرچووەكانی نەنێرێتە پەرلەمانەوە. تائێستا نەوەی نوێ سورە لەسەر بڕیارەكەی بۆ بایكۆتكردنی پەرلەمان، ئەمە لەكاتێكدایە بەپێی یاسای هەڵبژاردن ئەگەر نوێنەرەكانی نەنێرێتە پەرلەمان، كورسییەكانی دابەشدەكرێت بەسەر لایەنە براوەكانی تردا. پارتی چۆن هەمووان قایل دەكات ؟ پارتی دیموكراتی كوردستان سەرباری ئەوەی بەبەراورد بە هەڵبژاردنی ساڵی 2013ی پەرلەمانی كوردستان رێژەی دەنگەكانی نزیكەی (150 هەزار) دەنگ كەمیكردووە، بەڵام بەهۆی كەمی ئاستی بەشداری لە هەڵبژاردنی ئەمجارە و دابەزینی بەهای كورسییەكانی پەرلەمان، ژمارەی كورسییەكانی لە (38) كورسییەوە بۆ (44) كورسی زیادیكردووە و چاوەڕوانی ئەوەش دەكات كورسییەك بۆ دوو كورسی تر زیاد بكات. پارتی ئێستا كار لەسەر ئەوە دەكات لەڕێگەی پێكهێنانی حكومەتێكی زۆرینەی سیاسی و بەشداریپێكردنی لایەنەكانی تر لە كابینەی نوێی حكومەتدا، قایلیان بكات بە رازیبوون بە ئەنجامی هەڵبژاردنەكە.   

( درەو میدیا): لە 2013  پارتی دیموكراتی كوردستان 595592  دەنگی هێناوەو لە 2018 دا  (743984 )دەنگی هێناوە (148,392) كەمیكردووە 2- یەكێتی نیشتمانی كوردستان 287575 دەنگی بەدەستهێناوەو لە رابردودا 350500 دەنگی هێناوە (62,925) كەمیكردووە 3- بزووتنەوەی گۆڕان 164336 دەنگی بەدەستهێناوە لە رابردوو 476736 دەنگی هێناوە (312,400) كەمیكردووە 4- كۆمەڵی ئیسلامی  94992 دەنگی بەدەستهێناوەو 118574 دەنگی هێناوە (23,582) كەمیكردووە 5- بەرەو ئیسڵاح 69477 دەنگ 186741 دەنگی هێناوە (117,264) كەمیكردووە  

( درەو میدیا) : ئومێد جاف كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردن و راپرسی هەرێمی كوردستان ئەنجامی 85%ـی بەرایی هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستانی راگەیاند كە 1355760 دەنگدەر بەشداربووە، بەركەوتەی هەڵبژاردن بۆ كورسیەک 13557.6 بەم شێوەیە: 1- پارتی دیموكراتی كوردستان 595592  دەنگ واتە 43 كورسی و 9304 ماوەی هەیە.  2- یەكێتی نیشتمانی كوردستان 287575 دەنگ واتە 21 كورسی و 2113 ماوەی هەیە.  3- بزووتنەوەی گۆڕان 164336 دەنگ واتە 12 كورسی و 1213 ماوەی هەیە.  5- جووڵانەوەی نەوەی نوێ 113297 دەنگ واتە 8 كورسی و 3567 ماوەی هەیە.  4- كۆمەڵی ئیسلامی  94992 دەنگ واتە 7 و 65 ماوەی هەیە.  5- بەرەو ئیسڵاح 69477 دەنگ واتە 5 كورسی و 1245 ماوەی هەیە.  6- لیستی سەردەم 13708 دەنگ واتە 1 كورسی و 110 ماوەی هەیە.  7- لیستی ئازادی 7069 دەنگ  8-هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری 6886 دەنگ 9- پارتی پارێزگارانی كوردستان 3028 دەنگ بەگشتی 97 كورسی هاتووە و 3 كورسی بە ماوەی زۆرینە دەڕوات بەم شێوەیە: - پارتی دیموكرات 1 كورسی كۆی كورسیەكانی دەبێت بە 44 كورسی - ئازادی 1 كورسی  - هاوپەیمانی بۆ دیموکراسی و دادپەروەری 1 كورسی    

( درەو میدیا)  لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژژاردن و راپرسی هەرێم ئەنجامی 85%ی دەنگدانی هەڵبژاردنی گشتی و تایبەتی پەرلەمانی كوردستانی راگەیاند بەم شێوەیە: پارتی دیموكراتی كوردستان: 595592 دەنگ یەكێتی نیشتیمانی كوردستان: 287585 دەنگ بزوتنەوەی گۆڕان: 164336 دەنگ نەوەی نوێ : 113297 دەنگ كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان: 94992 دەنگ بەرەو ئیسڵاح : 69477 دەنگ لیستی سەردەم: 13708 دەنگ لیستی ئازادی: 7069 دەنگ هاوپەیمانی: 6886 دەنگ پارێزگاران: 3028 دەنگ

(درەو میدیا): پارتی بریندارە، بەڵام هێشتا خاوەن قسەی یەكلاكەرەوەیە لە هەرێمی كوردستان، ئەنجامەكانی دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان دەڵێت، بۆ چوار ساڵی داهاتووش ئەو بڕیاردەدات كام یاریزانە تاكۆتایی یارییەكە لە گۆڕەپانەكەدا دەبێ‌ و لەكوێدا یاریدەكات، كام هێزەش لەسەر كورسی یەدەگ دادەنیشێت، یان ڕۆڵێكی پەراوێزی پێدەدرێت.  لە دوای هەڵبژاردنی بەرهەم ساڵح لە دەرەوەی خواستی پارتی، لەبری یەكلاكردنەوەی بەدەنگی فراكسیۆنە كوردستانیەكان وەك ئەو دوایدەكرد، یەكلاكردنەوەی لەناو پەرلەمانی عێراق كە خواستی یەكێتی بوو و هەرواش تێپەڕی، پارتی پێیوایە یەكێتی تەوافوق و یەكڕیزی كوردی تێكداوە، لەكاردانەوەی ئەمەشدا زمانی سیاسی گۆڕیوە و  ئیتر كار بەو بنەمایە ناكات كە پێشتر كاری پێكردووە لەگەڵ یەكێتی، كە مەبەست لە دابەشكردنی پۆستەكانە لە حكومەتی داهاتوی هەرێمی كوردستان. پەنجا بەپەنجا بەسەرچوو ئەمڕۆ زیاد لەبەرپرسێكی پارتی لەسەر ئەو پرسە قسەیكردوە و لێدوانی ڕۆژنامەوانی داوە، كە دیارترینیان نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتیە و، ڕەنگە لە زۆرینەی بەرپرسانی پارتی نەرمتر دوابێت، بەڵام بەهەمان مانا و ناوەڕۆك. ئەكرێت ئەمە بەناونیشانی دیارترین پێشهاتە سیاسییەكانی ئەمڕۆی هەرێمی كوردستان و، كاردانەوەی  یەكلاكردنەوەی پۆستی سەرۆك كۆماری عێراق دابنرێت لەنێوان یەكێتی پارتیدا كە ڕەنگە سەرەتای ململانێكی نوێ بێت.    ئومێد خۆشناو سەرۆكی پێشوی فراكسیۆنی پارتی دەڵێت"زەمەنی پەنجا بەپەنجا بەسەرچوو"، عەلی تەتەر ئەندامی ئەنجومەنی سەركردایەتی ئەو حزبە ڕاشكاوانەتر ڕوودەكاتە یەكێتی و دەڵێت"دەركەوت قەبارەی یەكێتی لەنیوەی پارتی كەمترە، لەمەودوا بەقەد قەبارەی خۆیان مامەڵە لەگەڵ یەكێتی دەكەین". نێچیرڤان بارزانی بۆ یەكێتی: وەك خۆتان مامەڵەتان دەكەین نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی لە كۆنگرەیەكی ڕۆژنامەوانیدا كە تایبەت بەو پرسە ڕێكخستبوو، پەیامێكی ڕەسمی پارتی دا بەگوێی (یەكێتی)دا، كە ناوەرۆكەكەی ئەوەیە،" ئیتر لەمەودوا وەك خۆتان مامەڵەتان لەگەڵ دەكەین". نێچیرڤان بارزانی وتی:" ئەو هەنگاوە تاكلایەنەی یەكێتی زۆر جێگەی نیگەرانیە و دەستپێكێكی مەترسیدارە" كە مەبەستی شێوازی  هەڵبژاردنی سەرۆك كۆمارە، ڕاشیگەیاند: لەمەودوا پارتی لەسەر بنەڕەتێكی نوێ‌ مامەڵە لەگەڵ یەكێتی دەكات، وتیشی:" لە هەموو ئەو قۆناغانەی دەبوو پارتی بڕیاربدات بەهاوبەشی لەگەڵ یەكێتی بڕیاریداوە، لە كاتێكدا كورسییەكانی یەكێتی كەمتربووە، بەڵام ئێستا ئەوان بەرەو زۆرینە و كەمینە دەچن، بۆیە بەدڵنیایی پارتیش لەسەر بنەڕەتێكی نوێ مامەڵە لەگەڵ یەكێتی دەكات". پارتی بێبەرامبەر موراعاتی یەكێتی نەكردووە بەڕای زۆرێك ئەو قسانەی پارتی لەبارەی موراعاتكردنی یەكێتی دەیكات ڕاستی زۆری تیادایە، بۆ نمونە لە هەڵبژاردنی پێشوی پەرلەمانی كوردستاندا یەكێتی خاوەنی تەنها 18كورسی بوو، لەگەڵ ئەوەشدا جێگری سەرۆكی حكومەت و پێنج وەزیر و چەندین پۆستی گرنگ و هەستیاری لە حكومەت وەرگرت، بەڵام وەك دەوترێت ئەم سەخاوات و سنگفراوانییەی پارتی لە بڕوابونی بە بەشداری تەواوی لایەنەكان وەك شەریك لە ناوەندی بڕیاری سیاسی سەرچاوەی نەگرتوە، بەڵكو ڕاستیەكەی ئەوەیە پارتی دەزانێت كە یەكێتی وەك هێزێكی خاوەن چەك و ئابوری كە كۆنترۆڵی نزیكەی نیوەی هەرێمی كوردستانی لەدەستدایە، پەراوێزخستنی هەروا ئاسان نیە و لە باشترین حاڵەتدا هەر حكومەتێك لە دەرەوەی ڕەزامەندی ئەو پێكبهێنرێت لە هەولێرەوە، دەسەڵاتی لە سنوری ئەو دیوی دێگەڵە زیاتر بڕناكات،  جگە لەوەش ڕاستییەكی تر هەیە كە پێویست بە بەڵگە هێناوە ناكات، ئەویش ئەوەیە، ئەوەی یەكێتی لەماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا بۆ پارتی كردووە هیچ هێزێك نە ئامادەبووە و نەتوانیویەتی بیكات، یەكێتی هەمیشە پایەكی تەواوكردنی ئەو كارانەبووە كە پارتی دەستیپێكردووە یان پێكەوە لەزۆر پرسدا یەكتریان تەواوكردووە، بۆیە وەك دەوترێت سنگفراوانییەكەی پارتی بۆ یەكێتی بێبەرامبەر نەبووە.  خۆیان لە كورسی پەرلەمان گەورەتر دەبینن دیوێكی تری ئەم مەسەلە هەستیارەی  پارتی وروژاندویەتی، وەلاخستنی پرسی تەوافوق و كاركردن بەسیستمی زۆرینە و كەمینەی پەرلەمانیی ڕەنگە  هەروا بەئاسانی بەشەریكە دێرینەكەی هەزم نەكرێت و كاردانەوەی زیاتر بەدوای خۆیدا بهێنێت، چونكە چی پارتی و چی یەكێتیش وەك دوو هێزی چەكداری خاوەن شەرعیەتی شاخ، خۆیان لەژمارەی كورسی و دەنگی خەڵك گەورەتر و بەرزتر دەبین، بۆیە هەرگیز قەبارەی خۆیان بەكورسی و ڕێژەی دەنگی خەڵك ناپێون، هەرچەندە ئامادەشن هەموو چوارساڵ جارێك خۆیان تاقیبكەنەوە.  

(درەو میدیا): (درەو میدیا) لە چەند سەرچاوەیەكی جیاوازەوە، ناوی ژمارەیەك لەو كاندیدانەی یەكێتی نیشتمانی دەستكەوتووە كە بەهۆی زۆری دەنگەكانیان سەركەوتنیان بۆ پەرلەمانی كوردستان مسۆگەر كردووە: ناوی كاندیدە پیاوەكان كە سەركەوتوون: 1-    قوباد تاڵەبانی- رێژەی 60%ی دەنگەكانی یەكێتی بەدەستهێناوە 2-    زیاد شەهید جەبار/ سلێمانی 3-    فەیسەڵ عەباس/ هەولێر 4-    شەمۆڵ ئاشتی سابیر/ كۆیە 5-    عەباس فەتاح/ كۆیە  6-    سامان تاهیر قادر/ كەلار 7-    شادمان مەلا حەسەن/ هەولێر 8- عوسمان سێدەری / شارباژێڕ 9-    سەركۆ ئازاد گەلاڵی/ شارەزوور 10-    هیوا عەلی سدیق/ سلێمانی 11-    لوقمان حەمەد حاجی مستەفا (لوقمان وەردی)/ باڵەكایەتی   ناوی ژنە كاندیدە دەرچووەكانی یەكێتی: 1-    بێگەرد دڵشاد شوكروڵا (بێگەرد تاڵەبانی)/ سلێمانی  2-    رێواز فایەق/ هەولێر 3-    رۆژان حەمەڕەش/ سلێمانی 4-    شنۆ ئەشقی سورچی/ ئاكرێ 5- سەلمە فاتیح/ سلێمانی  6-    تەلار لەتیف/ سلێمانی 7-    هەژان حەسەن كوێستانی/ سلێمانی

(درەو میدیا): (درەو میدیا) لە سەرچاوەیەكی ئاگادارەوە لەناو یەكێتی نیشتمانی كوردستان لیستی ناوی ئەو كاندیدە ژنانەی یەكێتی دەستكەوتووە، دەنگی پێویستیان هێناوە و سەركەوتنیان بۆ پەرلەمانی كوردستان مسۆگەر كردووە: ناوی كاندیدە دەرچووەكان: 1-    بێگەرد تاڵەبانی 2-    رێواز فایەق 3-    رۆژان حەمەڕەش 4-    شنۆ ئەشقی سورچی 5- سەلمە فاتیح 6-    تەلار لەتیف  7-    هەژان حەسەن كوێستانی