صلاح رەشید پارێزگاری شاری پاریس، خانم ئەنا هیدالۆگۆ، وتی پێویستە چاککردنەوەی کەنیسەی نۆتەردام، پێش یاری ئۆلۆپی ساڵی ٢٠٢٤ لە پاریس کۆتایی هاتبێت، بۆئەوەی لەکاتی ئەو یاریانەدا ئامادەبێت کە گەشتیاران بیبینن، ئەمە چەندی تێدەچیت و کێ پارەکەی ئەدا؟ کەنیسەی نۆتەردام، ئێوارەی رۆژی دوشەمەی رێکەوتی ١٥ نیسانی ئەمساڵ ئاگری گرت و لە ماویەکی زۆر کەمدا، زۆر شوێنی سوتان، بەتایبەتی هەردو منارەکەی، کەنیسەی نۆتەردام بە بەناوبانگترین شوێنی پاریس دەژمێرێت کە تەمەنی نزیکی ٨٥٠ ساڵ دەبێت و ساڵانە زیاتر لە ١٢ ملیۆن گەشتیار سەردانیان دەکرد.. نزیکی ٤٠٠ ئاگرکوژێنو زیاتر لە ٩ سەعاتیان پێچو تا توانیان ئاگرەکە خامۆش بکەن. ٣ خێزانی دەوڵەمەندی فەرەنسا، بریاریان دا نیو ملیارد ئۆیرۆ ببەخشن بۆ چاککردنی نۆتەردام، یەکەم خێزان کە خاوەنی چەندەها مارکەی جیهانین وەک گوجی و ساینت لاورێنتە، ئەوان ١٠٠ ملیۆن ئۆیرۆیان بەخشی، هەروەها بێرنارد ئەرناولت، کە خاوەنی LVMH ئەویش ٢٠٠ ملیۆن ئۆیرۆی بەخشیوە، هەروەها کومپانیای نەوتی تۆتاڵ ١٠٠ ملیۆنی بەخشیوە. هەروەها مارک لادرایت ١٠ تا ٢٠ ملیۆن ئۆیرۆی بەخشیوە. چەندەها تاکە کەس و خێزانی دەوڵەمەندو کەسایەتی دیاری فەرەنسی و ئەوروپی و جیهانی هاوکاریەکی بەرچاویان بەخشیوە بۆ نوێکردنەوەی نۆتەردام. هەندێ لەوانەی هاوکاریان کردوە، بڵاویان کردۆتەوە کە نایانەوێت ئەو پارەیەی بەخشیویانە لە تاکس دایشکێنن، چونکە لە یاسای فەرەنسادا هەیە، ئەو کەسەی هاوکاری شوێنە رۆشنبيریە نەتەوەیەکان بکات ئەتوانێت تا ٦٦٪ لە تاکس دایشکێنێت. شتیفان بێرن، لێپرسراوی بەشی رۆشنبیری لە پاریس وتی، ئێمە کێشەی پارەمان نابێت، جگە لە ملیاردێرەکان، هەمو هاوڵاتیەک ئامادەی هاوکاریە لە دەوڵەماندەوە بۆ هەژار، هەریەکە بەپێی بارودۆخی ئابوری خۆی، لە کارگە گەورەکانەوە وەک ئەپڵ تا نانەوخانەیەکی بچوک، هەر هەمو فەرەنساو دنیا بەشدارن لەم کارەداو پارێزگای شاری پاریسش بەڵێنی ٥٠ ملیۆن ئۆیرۆیان داوە. تاکو ئێستا نازانرێت، چاککردنەوەی نۆتەردام چەندی تێدەچێت و بە چەند ساڵ تەواو دەبێت، هەرچەندە سەرۆک ماکرۆن بڵاوی کردەوە کە هەوڵ ئەدەن لە ماوەی ٥ ساڵدا تەواوی بکەن. سەرۆکی یەکە ئیداریەکانی شارو شارۆچەکە و دیهاتەکان، هەمو بەڵێنیان داوە، کە هەریەکە بە پێی دانیشتوانی شوێنەکەیان، هەرکەسە ١٠ ئۆیرۆ ببەخشیت بۆ ئەو کارە نەتەوەییە. ئەم کارە نمونەیەکی بەرزو هەستێکی نەتەوەیی و نیشتیمانی گەورەیە کە نیشانی ئەدات کە هاوڵاتیان چەند شوێنە گشتی و نەتەوەیەکانی خۆیان خۆش دەوێت و چەند ئامادەی ئەوەن کە بیپارێزن.. خۆزگەو سەد خۆزگە، هاوڵاتیان کوردستان بەگشتی و دەوڵەمەنداکانیان بەتایبەتی کەمێ لەو ئامادەییەی فەرەنسیەکان و هاوڵاتیانی وڵاتانی تر، فێردەبوین.. سەرچاوە: سود لە شپیگل ئۆنلاینی ١٨ نیسان وەرگیراوە
.gif)
دانا مەنمی هه‌رێمی كوردستان له ناو هاوكێشه‌یه‌كی ئاڵۆزی ناوخۆی و ناوچه‌یی جیۆسیاسی و ستراتیژییدایه ، دوای میراتی جه‌نگی داعش و له پاش قه‌یرانی ئابوری هه‌رێمی كوردستان كابینه‌ی نۆیه‌م پێكده‌هێنرێت ،له‌لایه‌ك ده‌بێ دۆخی ناوخۆی هه‌رێمی كوردستان ڕێكبخاته‌وه ، به‌تایبه‌ت هه‌نگاوه‌كانی پرۆسه‌ی چاكسازی له بواری ئابوریدا دوای ئه‌ویش ئاشته‌وایی نیشتیمانی له نیو لایه‌نه‌كان وبنیاتنانه‌وه‌ی متمانه له نیو خه‌ڵك و حكومه‌تدا ، له‌لایه‌كی تر په‌یوه‌ندییه‌كانی خۆی له‌گه‌ڵ به‌غدا ڕێكبخاته‌وه‌و ئه‌و ماده ده‌ستوریانه‌ی كه خزمه‌ت به هه‌ردووحكومه‌ت ده‌كات بخرێته بواری جێبه‌جێكردنه‌وه ، كابینه‌ی نۆیه‌م هه‌م ده‌رفه‌تی له‌به‌رده‌ستدایه هه‌میش مه‌ترسی و هه‌ڕه‌شه ، له‌لایه‌ك ده‌توانێت هه‌م ده‌رفه‌ته‌كان بقۆزێته‌وه هه‌میش به‌رگری له خۆی و كیانه‌كه بكات . گۆران و یه‌كێتی له ململانییه‌كی توندو چڕدان بۆ به‌ده‌ستهێنانی جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم و داتاشینی جێگر بۆ یه‌كتری ، یه‌كێتی به‌هۆی ململانێی باڵه‌كانی ناوخۆوه بۆ هه‌ر پۆستێك زیاتر له كاندیدێكی هه‌یه ،ئه‌مه‌ش نیشانه‌ی ناكۆكی و ململانێی توندی ماڵه گه‌وره‌كه‌یه كه بووه‌ته قوربانی باڵ و سه‌رو قاچ ! هه‌رچی بزوتنه‌وه‌ی گۆرانیشه له دوای وه‌فاتی نه‌وشیروان مسته‌فا دامركایه‌وه و به‌هه‌مان ده‌ردی یه‌كێتی چوو گواستنەوەی موڵك و ماڵی بزوتنەوەی گۆران و گرده‌كه‌و كۆمپانیای وشه‌و كه‌ناڵی كه‌ی ئێن ئێن له‌سه‌ر كوڕو بنه‌ماڵه‌ی ڕێكخه‌ری كۆچكردوو كۆتایی به رۆحییه‌تی بزوتنه‌وه‌كه هێنا و ئیتر بێزووی به ده‌سه‌ڵاته‌وه ده‌كرد ،كه‌سانی سه‌یرو سه‌مه‌ره هاتنه پێشه‌وه‌و سیاسه‌ت و پاره‌یان پێكه‌وه گرێداو پێگه‌ی سیاسی بزوتنه‌وه‌ی گۆرانیان به‌سته‌وه به پێگه‌ی ئابوری ده‌سه‌ڵاته‌وه ،سیاسه‌ت بووه به‌شێك له داواكردنی وه‌زاره‌تی سیادی نه‌ك خزمه‌تگوزاری و شه‌ریكایه‌تی چاڵه نه‌وت و فراوانكردنی بازرگانی حیزبی وسیاسه‌تیان كرده به‌شێك له پاره‌په‌یدا كردن . یه‌كێتی و گۆران پارتییان قبوڵ نییه و شه‌ڕی جێگری پارتییش ده‌كه‌ن ، ئاخر سه‌رۆكی هه‌رێم جگه له پۆسته سیادییه‌كه‌ی له ناو سیسته‌می حوكمرانی له كوردستاندا جێگری سه‌رۆكی پارتی دیموكراتی كوردستانه‌و سه‌رۆكی حكومه‌تیش ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستانه ، یه‌كێتی و گۆران له ۲۳ـی حوزه‌یرانی ۲۰۱۵ له نه‌خشه ڕێگای هه‌موواركردنه‌وه‌ی یاسایی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی كوردستان دا به‌راوورد به بۆچونه‌كانی ئێستایان ۱۸۰پله پێچه‌وانه‌ی یه‌كترو قسه‌كانی ڕابردوی خۆیانن ، یه‌كێتی له له ۲۳ـی حوزه‌یرانی ۲۰۱۵دا له پرۆژه یاسایه‌كدا داوای یه‌ك جێگیر بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كه‌ن ، به‌ڵام ئێستا داوای دوو جێگر بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كه‌ن ، بزوتنه‌وه‌ی گۆرانیش له له ۲۳ـی حوزه‌یرانی ۲۰۱۵دا داواو پێداگیریان له سه‌ر دوو جێگر بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم كردووه ، كه‌چی ئێستا تێروانینان گۆڕاوه‌و داوای یه‌ك جێگر بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم ده‌كه‌ن . هێشتا زیادكردنی جێگری دووه‌م له سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بۆ یه‌كێتی و له حكومه‌ت بۆ گۆران به‌هه‌ڵواسراوی ماوه‌ته‌وه وپارتی بڕیاریداوه له‌باره‌ی پێكهێنانی كابینه‌ی نوێ كۆبوونه‌وه‌كانی له‌گه‌ڵ لایه‌نه‌كان رابگرێت، بۆ ئه‌وه‌ی چیتر خەڵكی كوردستان بەكۆبونەوەی دوو قۆڵی و سێ قۆڵی بۆ پێكهێنانی حكومەت سەرقاڵ نه‌كات ،چونكه لەماوەكانی رابردوودا پارتی چەندین كۆبونەوەی لەگەڵ یەكێتی و گۆران كرد دەربارەی پێكهێنانی كابینەی حكومەت و كاراكردنەوەی سەرۆكایەتی هەرێم بەڵام تائێستا نەگەیشتوونەتە رێككەوتنی كۆتایی. ئیستا یه‌كێتی و گۆران شه‌ڕی ده‌سته‌ویه‌خه‌یی شنه‌بایی كورسییه‌كی گه‌رم بۆ بژێوی و ده‌ستكه‌وتی حیزبی ده‌كه‌ن ،ته‌ماحی كورسی جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم و حكومه‌ت سەری پرۆژە گشتییە سیاسی و نیشتیمانییەکانیشی خوارد ،به دوری نازانم به دڵنیاییه‌وه سه‌ری میله‌تیش له نێوان به‌رداشی یه‌كێتی و گۆران دا ده‌خورێت .
.gif)
شێرزاد شێخانی ماوه‌یه‌كه حزبه‌كانی كوردستان سه‌رقاڵی دیاریكردنی به‌ربژێرو كاندیدو موڕڕه‌شه‌حی خۆیانن بۆ پۆسته‌كانی كابینه‌ی داهاتوی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان . هه‌ڵبه‌ت هه‌روه‌كو بیستو هه‌شت ساڵی رابردوو ، دیسان مه‌سه‌له‌ی مه‌حسوبیه‌تو مه‌نسوبیه‌تو خزم خزمێنه‌و كوتله‌و كوتله‌بازی و عیلاقاتی عه‌شایه‌ری و براده‌رایه‌تی و ژنو ژنخوازییش رۆڵی گه‌وره ده‌بینێ له‌دیاریكردنی كاندیده‌كان ، هه‌ڵبه‌ت هه‌ڵبژاردنیشیان مه‌حكومه به ده‌ره‌جه‌ی قه‌ڕابه‌و ئاستی ملكه‌چی و جۆرو خه‌ستی ماستاوكردن و راده‌ی كۆیله‌بون و گوێڕایه‌لی كاندیده‌كان بۆ خاوه‌ن بریاره حزبیه‌كان.. له‌خوێندنه‌وه‌ی سه‌ڕه‌تایی هه‌ندێ ناوی دزه‌پێكراوه‌وه ، بۆمان ده‌رئه‌كه‌وێ كه‌وا جارێكیتر ده‌موچاوه ناشرینو قێزه‌ونه‌كان دووباره ئه‌بنه‌وه‌و، له كابینه‌ی داهاتووشدا گۆڕانكارییه‌كی ئه‌وتۆ به‌دی ناكرێ و، به‌هه‌مان تاسو حه‌مامه‌وه حكومه‌تی داهاتوشمان به‌ڕیوه ئه‌برێ ، وه‌كو ئه‌وه‌ی له‌و تاخمه‌ی پێشوتر كه‌سی شیاوتر نه‌بێت بۆ به‌ڕێوه بردنی پۆسته‌كانی حكومه‌ت . كه‌سی وا ناوی ئه‌هێنرێ كه جگه له‌وه‌ی زیاتر له چل په‌نجا ساڵه مه‌سئول وپله‌دارو ده‌سه‌ڵاتدار بوه له‌ناو حزبدا، له‌كابینه‌كانی حكومه‌تیشدا وه‌زیرو پله‌داری به‌رز بوه‌و، رۆژانه سێ ژه‌مه‌ی خواردن له‌سه‌ر شاشه‌كاندا بینیومانه به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ به‌رهه‌مێكی هه‌بێ. براده‌رێك باسی واقیعی حكومه‌تو پۆسته‌كانی هه‌رێمی كردو ، زۆر به‌جوانی شووبهادنی به دروستكردنی بینایه‌كه‌وه‌و وتی " له‌وڵاته پێشكه‌وتووه‌كانی دونیادا كاتێك كه‌سێك ئه‌بێته وه‌زیر ، ئه‌ركی ئه‌و كه‌سه ئه‌وه‌یه خشتێك بخاته سه‌ر بینای وه‌زاره‌ته‌كه‌یه‌وه ، ئه‌وه‌ی دوای ئه‌ویش دێ خشتێكی تری ئه‌خاته سه‌ر ، ئیدی به‌م شێوه‌یه بینای وه‌زاره‌ته‌كه كابینه له‌دوای كابینه به‌رزترو جوانتر ئه‌بێ . له‌لای خۆشماندا واته له‌هه‌رێمه به‌دبه‌خته‌كه‌ی كوردستاندا، كاتێك وه‌زیرێك پۆسته‌كه‌ی وه‌رئه‌گرێ خشتی وه‌زیره‌كه‌ی پێشوتری خۆی فڕێ ئه‌دات و خشتی خۆی دائه‌نێ!! ئیدی به‌مشێوه‌یه هه‌میشه ته‌نها یه‌ك خشت له‌سه‌ر بیناكه‌یه‌و هیچی زیاد ناكات". ئه‌م ته‌شبیهاته زۆر جوانه‌و رێك له‌گه‌ڵ وه‌زعی كابینه‌كانی حكومه‌ته‌كانی ئێمه‌دا ده‌گونجێت .. تۆ وه‌ره پرسیار بكه بزانه كام له‌وه‌زیره‌كانی ئێمه توانیویه‌تی یان ویستویه‌تی ببێته ته‌واوكه‌ری پلانه‌كانی وه‌زیره‌ی پێشوتری خۆی ؟ .كاتێك كه‌سێك ئه‌بێته وه‌زیر یه‌كه‌م ئیجرائاتی ئه‌وه‌یه سكرتێرو حیمایه‌ی وه‌زاره‌ت وبگره چایچیه‌كانی وه‌زاره‌تیش بگۆڕێ وه‌كو ئه‌وه‌ی ئه‌وانه‌ی پێشوتر هه‌مویان له‌عه‌هدی بائید بووبن ، یان گومان له‌دڵسۆزیان بۆ كاره‌كانیان هه‌بێ !!.. وه‌زیری واشمان هه‌یه وه‌كو ئه‌بولهۆلی په‌یكه‌ره به‌ردینه‌كه‌ی وڵاتی میسری لێهاتوه، هیچ هێزێك نیه له‌شوێنی خۆی بیجۆڵێنێ ، وه‌كو ئه‌وه‌ی ئه‌وانه ئه‌نیشتاین وئه‌دیسون و فۆكۆیاما بن ، میلله‌ت به‌بێ ئه‌وان سه‌رگه‌ردان بنو وڵاتیش به‌بێ ئه‌وان به‌ڕێوه نه‌چێت !! وه‌زیری واشیان تێدایه له‌چوار ساڵی وه‌زاره‌ته‌كه‌یدا گه‌وره‌ترین شكستی هێناوه‌و هیچ ده‌سكه‌وتێكی ئه‌وتۆی بۆ میلله‌ته‌كه‌ی و ته‌نانه‌ت حزبه‌كه‌شی نه‌بوه، به‌ڵام له‌به‌ر مه‌حسوبیه‌ت ومه‌نسوبیه‌ت وكوتله‌بازی چوار ساڵی تری بۆ درێژكراوه‌ته‌وه!! . كه‌سایه‌تی حیزبی وا هه‌یه ده دوانزه مه‌سئولیاتی بینیوه، هه‌ر له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانیه‌وه بۆ وه‌زیری ، له‌سه‌ركردایه‌تییه‌وه بۆ مه‌كته‌بی سیاسی ، له‌هه‌ر وه‌زیفه‌یه‌كیشی مووچه‌یه‌كی خانه‌نشینی زه‌به‌لاحی بۆ بڕاوه‌ته‌وه، كه‌چی له‌هه‌ر كابینه‌یه‌كی نوێشدا كێبڕكێی پۆستی تازه‌ش ئه‌كات . ئه‌مه‌ش هه‌م ناعه‌داله‌تییه‌كی گه‌وره‌یه و كاڕێكی زۆر بێ ماناشه له‌ناو حزبه گه‌وره‌كاندا ته‌نها چه‌ند ده‌موچاوێكی كه‌م دووباره‌و ده‌باره مه‌سئولیات وه‌ربگرنه‌وه، هه‌م رێگریشه له‌گۆڕانكاری له‌ناو حزبو ده‌سه‌ڵات و هاتنه پێشه‌وه‌ی گه‌نجان و خه‌ڵكانی خاوه‌ن كه‌فائه‌ت وشاره‌زا له‌بواره جیا جیاكانی ئیداره‌ی ده‌وڵه‌تدا . حاڵی خراپی ئه‌م هه‌رێمه‌ی ئێمه له‌وه‌دایه كه چه‌ند ده‌موچاوێكی ناشرین و كه‌سانی بووده‌ڵه‌و بێ ئیمكانیه‌ت پۆستو پله‌كانی حكومه‌ت به‌ده‌سته‌وه ئه‌گرن و رێگه ناده‌ن نه‌وه‌یه‌كی نوێ بێته سه‌ر ده‌سه‌ڵات بۆ ئه‌وه‌ی شتێكی تازه پێشكه‌ش به ئه‌زمونه‌كه‌مان بكه‌ن . ئه‌مه ته‌نها له‌سه‌ر ئاستی كاری حكومه‌ت و كابینه‌كانیدا دووباره نابنه‌وه، ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر ئاستی حزبه‌كانیش ئه‌م دیارده‌یه ره‌واجی هه‌یه‌و ، بۆته هۆكاری سه‌ره‌كی شكستی زۆربه‌ی حزبه‌كان له هه‌ڵبژاردنه گشتیه‌كاندا .. ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسیو سه‌ركردایه‌تی وا هه‌یه ، چل په‌نجا ساڵه له‌شوێنی خۆی نه‌جوڵاوه . حزبی واش هه‌یه پانزه ساڵی جارێكیش كۆنگره نابه‌ستێ ، چونكه سه‌ركرده‌كانی ئه‌ترسن پۆسته‌كانیان له‌ده‌ست ده‌ربچێ !! به‌كورتی وبه‌كوردی ئه‌و ده‌موچاوانه‌ی چه‌ندین ساڵه له‌سه‌ر پۆسته‌كان دانیشتوون ئه‌وانه هۆكاری سه‌ره‌كی شكستی ئه‌زمونی حكومه‌ت و حزبه‌كانمانن، بۆیه ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ گۆڕانكاری گه‌وره له‌ئیداره‌ی حكومه‌تو حزبه‌كانیشدا بكه‌ین، ئه‌بێ ئه‌م ده‌موچاوانه دوور بخرێنه‌وه‌و نه‌وه‌یه‌كی نوێ بێنینه پێشه‌وه ، به مه‌رجێك كوڕو نه‌وه‌و وه‌چه‌ی هه‌مان ئه‌و كه‌سه شكستخواردووانه نه‌بن ، چونكه وه‌كو مه‌سه‌له‌كه ئه‌ڵێ " سێبه‌ری دار راست نابێته‌وه ئه‌گه‌ر داره‌كه خۆی له‌ئه‌سڵدا خواروخێچ بێت ".
.gif)
رێبوار کەریم وەلی (1) ئەگەرچی رێككەوتنی سیاسیی پارتی و بزووتنەوەی گۆڕان فاكتەرێكی یەكلاكەرەوە بوو بۆ كاراكردنی پڕۆسەی سیاسی، بەڵام بە هەمان ئەندازەش گرفتی بۆ داهاتوو درووست كرد. پارتی لەو كاتەیدا كە پێویستی بە تەحەدداكردنی یەكێتی هەبوو، سەخاوەتمەندانە پۆست و بەڵێنی زۆری بە گۆڕان دا و رەنگبێ ئەوانەی ئەندازیاری رێككەوتنی گۆڕان و پارتی بوون، حیسابی ئەوەیان نەكردبوو كە ئەگەر سبەی یەكێتیش بێتە ناو حكومەتەوە (كە سەد لەسەد دەهات) چی روودەدات؟ مەسەلەی زیادكردنی جێگرێك یان یاریدەدەرێك بۆ سەرۆكی هەرێمی كوردستان، یەكەم و دوا خاڵی بەركەوتنی بەرژەوەندییەكانی گۆڕان و یەكێتی نابێت. بەهەر شێوەیەك بێت پارتی بۆ تێپەڕاندنی ئەو وەزعە و راگرتنی هاوسەنگی لە نێوان گۆڕان و یەكێتیدا، چارەسەرێكی ناوەندیی بۆ دەدۆزێتەوە، بەڵام ئیشی پارتی لە چوار ساڵی داهاتوودا، بەو وەزعە زۆر قورس دەبێ و پتر رۆڵی ناوبژیكەری دەبێ تا حوكمڕان. پارتی لەلایەك پابەندییەكی ئەخلاقیی بەرامبەر بە گۆڕان بۆ درووست بووە كە ناتوانێ وا بە ئاسانی لێی لابدات و لەلایەكی دیكەشەوە شەراكەتێكی ئیجباری لەگەڵ یەكێتیدا هەیە و ناتوانێ هیچ لایەنێك بكاتە جێگرەوەی یەكێتی. ئەگەرنا تا ئێستا دەبوو حكومەتیش پێكهاتبایە! لەو گۆشەنیگایەوە كە كارنامەی حكومەتی داهاتوو، هەروەها ئەو رێككەوتنەی لە نێوان پارتی و گۆڕان لەلایەك و پارتی و یەكێتی لەلایەكەی دیكەوە كراون، جەخت لە چاكسازیی ریشەیی دەكەنەوە، پتر لە هەموو كاتێك ئەگەری بەركەوتن لە نێوان گۆڕان و یەكێتیدا زیاتر دەكات. ستراتیژییەتی یەكێتی بۆ چوار ساڵی داهاتوو ئاوتكردنی گۆڕان دەبێ لە حوكمڕانی و لێدوانەكانی جەعفەر شێخ مستەفا لە رۆژانی رابردوو كە جۆرێك بوون لە حیساب نەكردن بۆ دەسەڵاتەكانی گۆڕان لە حكومەتی داهاتوودا، دەرخەری ئەو راستییەن كە ئیدارەدانی ئەو پارادۆكسانە كارێكی ئاسان نابێت. بەتایبەتیش كە لەناو خودی پارتیشدا بۆچوونی جیاواز لەسەر ئاست و جۆری پەیوەندیی پارتی لەگەڵ یەكێتی و گۆڕاندا هەیە. یەكێتی لێرە بەدواوە بۆ گۆڕان لەكەمیندایە و گۆڕانیش دەبێ ئەو راستییە بزانێت كە بەشداری لە حوكمڕانیدا بۆ ئەو قۆناغەی ئێستا حوكمی ئاوی حەیاتی هەیە كە بەگەروویدا كراوە. بۆیە بۆ هەر ئیحراجییەك كە بۆ پارتیی درووست بكات و پارتی نەتوانێ لەژێر باری بێتە دەر، ئەوا ئاو دەكاتە ئاشی یەكێتییەوە. رۆڵی سەرۆكی هەرێمی كوردستان (2) بە لەبەرچاوگرتنی ئەو بەریەككەوتنانەی كە لە داهاتوودا لە نێوان بەشداربووانی حكومەتدا روودەدات، رۆڵی سەرۆكی هەرێمی كوردستان وەك چەترێكی سیاسی بۆ كۆكردنەوەی هەموو لایەنەكان، جا چ ئەوانەی لە حكومەتدا بەشدارن یان بەشدار نین، زیاتر بەرجەستە دەبێت. راستە ئەمڕۆ یاسای سەرۆكایەتیی هەرێم و دەنگدان بەو یاسایە لە نێوان پارتی، یەكێتی و گۆڕاندا لەژێر نەشتەردایە، بەڵام تەنانەت ئەگەر ئەو پۆستە بە ئیستیحقاقی هەڵبژاردنیش بەركەوتەی پارتی بێت، دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەرێم كە دامەزراوەیەكی دەستووری و نیشتمانییە، نابێ تەنها بكەوێتە بەر رەحمەتی پشكپشكێنەی ئەو حزبانەی لە حكومەتدا بەشدارن و دەبێ ئەو دامەزراوەیە موڵكی هەموو ئەو حزب و لایەنە سیاسی، نەتەوەیی و ئایینیانە بێت كە لە كوردستان هەن. حیكمەت لە زیندووكردنەوەی ئەو دامەزراوەیە جگە لە لابردنی ئاستەنگە دەستووری و تەشریعییەكانی بەردەم پڕۆسەی سیاسی، یان رێككەوتنی ناوخۆیی حزبی و جێگۆڕكێ، زەروورەتێكی مێژووییشە بۆ ئەو قۆناغە و، حەق نییە حزبە سیاسییەكانی كوردستان تەنها وەكو پۆستێك سەیری بكەن، پێویستە بەشداربن و بەشداریشیان پێ بكرێت لە بەدامەزراوەییكردنی ئەو پێگە نیشتمانییە. سەرۆكایەتی هەرێمی كوردستان لە رابردوودا لە دەستێكی ئەمیندا بووە و ئەركی مێژوویی خۆی لە گەیاندنی كاروانی سیاسی كوردستان بە ترۆپكی داخوازییە نەتەوەییەكان بەجێگەیاندووە. قەزاوەت لە بارەی ریفراندۆمی سەربەخۆیی كوردستان با بۆ نەوەكانی داهاتوو بەجێبێڵین كە بە دڵنیاییەوە رووداوێكی جیهانی بوو تا ئەو شوێنەی بووە رۆژەڤی ئەنجوومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان و وڵاتانی زلهێز. لێرەش بەدواوە ئەو دامەزراوەیە و بەتایبەتیش كەسایەتییەكی وەكو نێچیرڤان بارزانی لە پۆستی سەرۆكدا، رۆڵی بەیەك گەیاندن و درووستكردنی زەمینەی تەبایی لەسەر ئاستی ناوخۆیی و دەرەكی دەبێت و یەكەم هەنگاویش ئەگەر بانگهێشتكردنی سەرۆككۆمار دكتۆر بەرهەم ساڵح بێت بۆ هەولێر، تا راددەیەكی زۆر پردەكانی متمانە لە نێوان حزبە سیاسییەكاندا درووست دەكاتەوە. پڕۆفایلەكەت بە چەندە؟ (3) تەكنۆلۆژیای سەردەم شۆڕشێكی لە بەتاكەكەسیكردنی مێدیا وەكو بەكارهێنەر و گەیاندنی بە ملیۆنان كەس درووست كرد. سنوورە تەقلیدییەكانی مێدیا تێكشكان و ئامرازەكانی گەیاندن و گەیشتن بە خوێنەر، بینەر و بیسەر هێندە ئاسان بوون كە ئەمڕۆ منداڵی شیرخۆرەش ئەكاونتی بەناو كراوەتەوە. بەڵام ئەوەی جێگەی لێوردبوونەوەیە، ئەوەیە كە رەنگبێ لە كەم شوێنی دنیا، تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بەو شێوە بەرنامە بۆ داڕێژراوە و سیستەماتیك بۆ ئامانجی خراپ بەكاربهێنرێن. حزبەكان بەهەزاران ئەكاونتیان هەیە كە بووەتە سێكتەرێك، كەسانێك تەنها بۆ نووسینی كۆمێنت و جوێن پارەیان پێ دەدرێت! مووچەی مانگانە دەدرێتە ئەوانەی كە بەناوی لایەنگرانی فڵان و فیسار، دەیان ئەكاونتیان هەیە و لەشكرێك درووست كراوە بۆ سووكایەتی بە خەڵك و ناوزڕاندنیان. لە بەشێكی زۆر لە وڵاتان لە چەشنی ئەو لەشكرانەی ئێمە هەن، بەڵام بۆ هاككردن و شەڕی سایبری لە دژی وڵاتانی نەیاریان نەك بۆ جنێودان بە خوشك و دایكی هاووڵاتیانی خۆیان. كار گەیشتووەتە ئەو ئاستەی كە كەسانێك پەیدابوونە، كارتی ئینتەرنێت بەسەر خەڵكدا بە خۆڕایی دابەش دەكەن، تەنها بۆ ئەوەی كابرا وێنەی پڕۆفایلەكەی خۆی بكات بە وێنەی ئەو بەرپرسە حزبیەی كە دەیانەوێت!
د. نیاز نەجمەدین (هەڵە سیاسییەکانی رابردوو دووبارەمەکەرەوە) هەرێمی کوردستان خاڵییە لە هەر پرۆژەیەکی سیاسیی، ئەگەر گۆڕانکارییەک رووبدات ئەوا بە حزبەکانی ئێستا ناکرێت. لەگەڵ ئەمەشدا، چەند هەڵەیەک هەیە هەمیشە دووبارەی دەکەینەوە. چەند ساڵێک لەمەوبەر کەس نەیدەوێرا رەخنە لە بزوتنەوەی گۆڕان بگرێت دەیانوت "ئێستا کاتیی نییە. لە دژی گۆڕان زمانت هەڵبێنایە، دەیانوت خۆی بە یەکێتیی و پارتیی فرۆشتووە... هتد". هەموومان ئەنجامەکەمان بینی: - دڵشکانی گەنجە دڵسۆزەکان - دەوڵەمەندکردنی چەند کەسێک لە رێی بزنس و حزب و حکومەت و پەرلەمانەوە. - ئیفلیجبونی تەواوی پرۆژەکە دوای مەرگی سەرۆک - بنەماڵەچێتیی ئەگەر جورئەت بکەیت بەرگریی لە دادپەروەریی بکەیت، دان بەوەدا دەنێیت کە خودی نەوشیروان مستەفا پشکێک لە بەرپرسیارێتیی شکستی ئەم حزبەی دەکەوێتە ئەستۆ(من دەزانم وەک هەمیشە، لە بەرگریکردن لە هەڵەی سەرۆکەکەیدا، کۆیلە پاساوی خۆی هەیە). ئێستا تۆ مەبە بە کۆیلە: بەرامبەر بە نەوەی نوێ هەمان هەڵە دووبارە مەکەرەوە، زوو دەنگ هەڵبڕە ئەگەر دڵسۆزانە دوای کەوتویت. بیربکەرەوە: - شاسوار لابەرە، ئەم حزبە چیی دەمێنێتەوە؟ - لە بنەماڵەچێتییدا، تازەترین شت ئەوەیە کە کاک کەمال چۆمانیی (Kamal Chomanii) لە فەیسبوکەکەی خۆیدا ئاماژەی پێکردووە: لە سلێمانی شاسوار و لە لە بەغدادیش خوشکەکەی کردووە بە بەرپرس. - کەمترین رووبەر لە میدیای نەوەی نوێوە بۆ رەخنە لە حزبەکە خۆی کراوەتەوە. هێشتا ئاسانترە لە میدیای روداوەوە رەخنە لە پارتیی بگریت وەک لە میدیای ئێن ئار تییەوە لە شاسوار و حزبەکەی. - بە هەمان شێوەی بزووتنەوەی گۆڕان: هەواڵ دروست بکە تا هەست بە بونت بکەن. باسی کۆششی فەردیی ناکەم، بۆ ئەوەی سیاسەت لە هەرێمی کوردستاندا دەست پێبکاتەوە، بۆ ئەوەی جوڵەیەکی جیاوازی دەستەجەمعیی دروست ببێتەوە و گۆڕەپانەکە هەمووی چەند سەرێک و میدیاکانیان کۆنتڕۆڵی نەکەن، دەبێت دڵت لەوەی هەیە تەواو بشکێت، پڕ ببیت لە نائومێدیی بەرامبەر بەو حزبانەی هەن. هەرێمی کوردستان بزووتنەوەیەکی دەوێت کە وزەی خەڵک لە دامەزراندنی چەند ئەندام پەرلەمان و وەزیرێکدا بەفیڕۆ نەبات.
.gif)
پەیڕەو ئەنوەر دەستپێک پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و تورکیا جارێکی تر گرژی و ئاڵۆزیی تێ کەوتەوە، بەتایبەت دوای ئەوەی وەزیری دەرەوەی ئەمریکا، "مایک پۆمپیۆ" ڕای گەیاند: "ناکرێت فڕۆکەی F-35 بە ئاسمانێکدا بفڕێت کە سیسته‌می بەرگریی ئاسمانیی S400ی ڕووسیی تێدا چالاک و ئامادە بێت و لە هەمان کاتیشدا مووشەکی بەرگریی ئەمریکی بەکار بهێنێت، چونکە لە ڕووی سەربازی و تەکنیکی و جیۆ-ستڕاتژییەوە گونجاو نییە." لە بەرامبەریشدا سەرۆککۆماری تورکیا، "ڕەجەب تەییب ئەردۆغان" گوتی: "ئەمریکا هەوڵی ئەوە دەدات دەست لە کاروباری ناوخۆی تورکیا وەربدات، بۆیە پێویستە پابەند بێت و سنووری خۆی نەبەزێنێت." لە لایەکی ترەوە، وەزیری دەرەوەی تورکیا، "مەولوود چاوشئۆغلۆ"، سووربوونی وڵاتەکەی لەسەر کڕینی سیسته‌می مووشەکیی بەرگریی S400 لە ڕووسیا و وەرگرتنی لە مانگی تەمووزدا دووپات کردەوە و جەختی لەسەر ئەوەیش کردەوە کە ناڕەزاییی وڵاتی سێیەم لەمەڕ ڕێککەوتنی نێوان دوو وڵات، پێشێلکاریی یاسای نێودەوڵەتییە. لە بەرامبەریشدا مایک پۆمپیۆ جارێکی تر لە وتارێکیدا لە بەردەم لیژنەی دەرەوەی کۆنگرێسی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکادا داوای لە تورکیا کرد کە بڕیاری بەپەلە نەدات و هەڵە نەکات لە کڕینی مووشەکی بەرگریی S400ی ڕووسی، ئەگینا ڕووبەڕووی سزای ئابووریی سەخت دەبێتەوە. ئەم ململانێ و تەنگەژەیەی کە لە نێوان ئەمریکا و تورکیادا دروست بووە، پێدەچێت سەرەتای قەیرانێکی نوێ و تێکچوونی پەیوەندیی سیاسی و دیپلۆماسیی نێوان ئەو دوو وڵاتە بێت؛ بەتایبەت ململانێکە ئەم جارە لەسەر پرسی چەک و سیسته‌می بەرگری و پەیکەر و بونیادی سەربازیی نێوان دوو وڵاتی گەورەی وەک ئەمریکا و ڕووسیایە لەسەر خاکی تورکیا. ململانێ لەسەر چەک یان ڕۆڵ و پێگەی سیاسی تورکیا وەک بونیادێکی سەربازی، بە هۆی پێگە جیۆپۆلیتیکییەکەیەوە بۆ ئەمریکا هەم لە ڕابردوو و هەمیش لە ئێستا و داهاتوو گرنگە و وڵاتێکی ستڕاتیژییە؛ بەتایبەت تورکیا هەر دوو کیشوەری ئاسیا و ئەوروپا بەیەکەوە دەبەستێتەوە و ئەندامێکی سەرەکیی ناتۆیە و یەکێک لە بنکە سەربازییە هەرە گەورەکانیشی بە ناوی بنکەی "ئەنجەرلیک"ەوە لەخۆ گرتووە و لە ڕابردوویشدا لە سیسته‌می ئاسایشی هەرێمی و پاراستنی بەها و بەرژەوەندییەکانی ئەمریکادا ڕۆڵێکی گرنگ و سەرەکیی بینیوە. لە ئێستادا ئەردۆغان بە هۆی کێشەی سووریا و ڕووداوەکانی سووریاوە، لە ناویشیدا کێشەی کورد و شێوازی دروستکردنی ناوچەی ئارام و دووبارە دابەشکردنەوەی ئەو وڵاتە، دەیەوێت وەک گوشارێک لە بلۆکی ئەمریکا دوور بکەوێتەوە و دەستکاریی بونیادە سەربازییەکەی بکات و لە بەرامبەردا لە بلۆکی ڕووسیا نزیک ببێتەوە. ئەمریکا بۆ دوورخستنەوەی تورکیا لە ڕووسیا، پێشنیازی پێدانی سیسته‌می پاتریۆتی بۆ تورکیا کردووە لە پاڵ فڕۆکەی F-35دا، بەڵام تورکیا ڕەزامەند نەبووە، چونکە لە بنەڕەتدا کێشەکە پەیوەندیی بە کۆمەڵێک پرسی ترەوە هەیە کە سەرەکیترینیان پرسی سووریا و دووبارە داڕشتنەوە و پێدانی ڕۆڵە بە تورکیا لە سووریادا تاوەکوو بە ویست و دڵی خۆی بەشێک لە ئەکتەرە سیاسییەکانی نێو سووریا بچووک بکاتەوە و پەراوێزیان بخات. گوشارەکانی ئەمریکا لە بەرامبەر تورکیادا ئەمریکا دەیەوێت بە هەر نرخ و ڕێگه‌یەک بێت تورکیا ناچار بکات کە لە ڕووسیا و سیسته‌مە بەرگرییەکەی دوور بکەوێتەوە، چونکە مووشەکی S-400 یەکێکە لە پێشکەوتووترین سیسته‌مە مووشەکییەکانی جیهان لەمڕۆدا و خاوەن چەندین تایبەتمەندیی هونەری و سەربازیی پێشکەوتوو و ناوازەیە. خودی تورکیایش ئەوەی ڕاگەیاندووە کە ئەوان سیسته‌می مووشەکیی S-400 لە سیسته‌می پاتریۆتی ئەمریکی بە باشتر و گونجاوتر و پێشکەوتووتر دەزانن. لەگەڵ ئەمانەیشدا، ئەمریکا لە ئەگەری بێئومێدبوونی لە تورکیا لە کڕینی سیسته‌مە ڕووسییەکە، جارێکی تر پەنا بۆ کۆمەڵێک سزای تری ئابووری دەبات، چونکە ئەمریکا ئەم جۆرە چەکە بە هەڕەشەیەکی گەورە بۆ سەر ناتۆ دادەنێت و پێی وایە کە خودی ڕووسیا بە بیانووی ڕاهێنان و بەڕێوەبردنی سیسته‌مە مووشەکییەکە لە ڕێگەی سەرباز و کادیرە سەربازییەکانییەوە لە تورکیا دەست بۆ بردنی زانیاریی نهێنی لەسەر چەکە ئەمریکییەکان دەبات و دواجاریش ئەم پڕۆسەیە هەوڵێکی ڕژد دەبێت بۆ لاوازکردن و تواندنەوەی پێگە و ڕۆڵی ناتۆ و بەشێک لە ئەندامان و خودی بنکەی ئینجەرلیکیش لە تورکیادا. سەرباری ئەمانەیش ئەمریکا ترسی لەوە هەیە بە هۆی خراپبوونی پەیوەندییەکانی لەگەڵ تورکیادا، نەتوانێت وەک پێویست گوشاری زیاتر بخاتە سەر ئێران؛ بەتایبەت وەزیری دەرەوەی تورکیا ئاماژە بەوە دەکات کە وڵاتەکەی بڕیارەکەی ئەمریکا بۆ دانانی سوپای پاسداران لە لیستی تیرۆر ڕەت دەکاتەوە و ئەوان پێیەوە پابەند نابن. لێرەوە ئەمریکا چڕتر و قووڵتر پەنا بۆ دووبارە سزادانی تورکیا دەبات، بەتایبەت دۆخی ئابووریی ئێستای تورکیا زۆر خراپە و بەهای لیرە ڕوو لە دابەزینە و خەڵکیش بەگشتی لە حزبی فەرمانڕەوا (حزبی داد و گەشەپێدان) ناڕازییە و دۆخی ئاک پارتی و ئەردۆغانیش لە ئاستێکی خراپدایە و لە دوایین هەڵبژاردنی شارەوانیدا هەر دوو پارێزگه‌ی "ئیستانبۆڵ" و "ئانكارا"یان لەدەست داوە. سەرباری ئەمانەیش، ئەمریکا هەوڵ دەدات لە ڕێگەی یەکێتیی ئەوروپاوە قەبارە و ڕێژەی گوشارەکانی بۆ سەر تورکیا زیاتر و گەورەتر بکات تاوەکوو زیاتر تورکیا گەماڕۆ بدات و قەیرانی ناوخۆیی و هەرێمیی بۆ دروست بکات و حزبی دەسەڵاتدار هێندەی تر لاواز بکات؛ تەنانەت دەکرێت ئەمریکا دەست بۆ سیناریۆی هەڵپەساردنی ئەندامێتیی تورکیا لە ناتۆ ببات و دواتریش بنکەی ئەنجەرلیک لە تورکیا بگوازێتەوە بۆ وڵاتێکی تر. بەمەیش تورکیا وەک یەکەکی سەربازی، ناتوانێت بەهێز دەرکەوێت و سەرەڕای ئەوەی ناسنامە سیاسی-سەربازییەکەیشی بچووکتر و بێکاریگەرتر دەبێت. دوا سەرنج پەیوەندییەکانی نێوان ئەمریکا و تورکیا بە قۆناغێکی زۆر سەخت و ئاڵۆزدا تێ دەپەڕێت و، پێدەچێت لە سێ مانگی داهاتوودا ئەم گرژی و ئاڵۆزییە بگاتە لووتکە و، ئەمریکا گوشارەکانی چڕتر بکاتەوە و سزای ئابووری و دیپلۆماسی بخاتە سەر تورکیا. بەشێک لە تێکچوونی پەیوەندییەکانی نێوان ئەم دوو وڵاتە، پەیوەندیی بە سووریا و فۆڕمی ململانێی نێوان زلهێزەکانی وەک ئەمریکا و ڕووسیاوە هەیە چونکە ئەم دوو زلهێزەی جیهان بەردەوام هەوڵ دەدەن ئەکتەر و هاوبەش و ڕووبه‌ری جیۆپۆلیتیکی و جیۆستڕاتیژی بۆ خۆیان زیاتر و فراوانتر بکەن؛ تورکیایش لەم کات و ساتەدا بە هۆی سیاسەت و ستڕاتیژەکانی ئەمریکا لە بەرامبەر سووریا و ئەکتەرە کوردییەکانەوە نیگەرانە لە ئەمریکا و، بەمەیش دەیەوێت زیاتر خۆی نزیک بکاتەوە لە بلۆکی ڕووسیا و کڕینی چەک و ژێرخانی سەربازیی ڕووسی، تاوەکوو گوشار لەسەر ئەمریکا دروست بکات و چاو بە سیاسەت و هێڵە گشتییەکانی ستڕاتیژیی خۆی لە بەرامبەر سووریا و ئەکتەرە کوردییەکاندا بخشێنێتەوە؛ بەڵام ئەمریکا هێشتا بەردەوامە لەسەر دونیابینی و کارنامە سیاسییەکەی لە بەرامبەر سووریادا. لە لایەکی ترەوە ئەمریکا نیگەرانە لە کڕینی سیسته‌می بەرگریی S400ی ڕووسی لە لایەن تورکیاوە و پێی وایە بە کڕینی ئەم جۆرە چەکە، تورکیا لە چوارچێوەی سیاسەتی ئاسایشیی ئەمریکا دەرەدەچێت و دەچێتە نێو بلۆک و جەمسەری ئاسایشیی ڕووسیاوە؛ لە دەرەنجامیشدا ئەمریکا و یەکێتیی ئەوڕوپا و ناتۆ زیانێکی گەورەیان بەردەکەوێت و جیۆپۆلیتیکی ناوچەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستیش لە ڕووی ئاسایشەوە بەرە گۆڕان و داڕشتنەوە دەچێت و ململانێکانی نێوان ئەمریکا و تورکیایش هێندەی تر پڕکێشمەکێشتر دەبن.
.gif)
كەمال چۆمانی کاتێک مەلا مستەفا بارزانیی بەتەواوی پارتیی کۆنترۆڵ کرد، کاری بۆ بەبنەماڵەییکردنی حیزبەکەی کرد. ئێستا پارتیی هی بنەماڵەی بارزانییە. کاتێک جەلال تاڵەبانیی بوە سەرۆکی عێڕاق، هێدی هێدی بنەماڵەکەی خۆی خستە ناو حیزبایەتییەوە، دواتر خێزانەکەی بەتەواوی کۆنترۆڵیان کرد، بێگومان بنەماڵەی دیش هەن لەناو یەکێتیی لە ئاست پێگەی خۆیان کاریگەرییان هەیە، بە نمونە بنەماڵەی کۆسرەت رەسول. نەوشیروان مستەفا لە ژیانیدا بەتەواوی دژی بەبنەماڵەکردنی حیزبایەتیی بو، بەداخەوە کە کۆچی دوایی کرد حیزبەکە وا دەبێتە حیزبی کوڕەکانی نەوشیروان مستەفا. جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە سەرەتاوە حیزبی شاسوار عەبدولواحید بوە. خۆی لە سلێمانیی بەتەواوی حیزبەکەی کۆنترۆڵ کردوە، بەڵام لە بەغداد بە هۆی هەبونی رابون مەعروف و سەرکەوت شەمسەدینەوە کە دو کەسایەتیی ناسراوی حیزبەکەن و لێهاتویییەکەیان لە شاسوار زۆر زیاترە، نەیدەتوانی بەتەواوی حیزبەکە لەوێ کۆنترۆڵ بکات. ئێستا خوشکی خۆی کردۆتە بەرپرسی جوڵانەوەی نەوەی نوێ لە بەغداد و کۆنترۆڵی تەواوی کارەکانی کردوە. شاسوار ئامانجیەتی لە داهاتودا بچێتە ناو کۆمەڵێک گەمەی سیاسیی لەڕێی سروەوە کە زیاتر دابەشکاریی پشک و بزنس و پۆست دەبێت لە بەغداد. شاسوار لە سلێمانیی و سروە لە بەغداد ئەو حیزبەیان کردۆتە حیزبی بنەماڵەی خۆیان. یەکێتیی و پارتیی و گۆڕان هێشتاش بەتەواوی مەکتەبی سیاسیی و خانەی راپەڕاندنیان لەکارنەخستوە، کەچی شاسوار بۆ ئەوەی بەتەواوی حیزبەکە کۆنترۆڵ بکات، ئەنجومەنی باڵای ئەو جوڵانەوەیەی پەکخستوە و هیچ بڕیارێک لەو ئەنجومەنە نادرێت و یەک کەس بیردەکاتەوە، بڕیاردەدات و دونیابینیی پۆپیولیستی خۆی دەسەپێنێت. ئەو خۆسەپاندنەیە وای کردوە ئارام سەعید، یەکێک لە ئەندامانی ئەنجومەنی باڵای نەوەی نوێ و کەسێکی کاریگەری جوڵانەوەکە، بەهێمنیی لە جوڵانەوەکە بکشێتەوە. کێشەی سیاسیی هەرێمی کوردستان تەنها هەبونی حیزبی ترادسیۆنیی گەندەڵ و بنەماڵەیی و بێ مەعریفە و دونیابینیی و ئایندەبینیی نییە، بەڵکو کێشەیەکی قوڵتریش ئەوەیە ئەوانەی بانگەشەی ئەوە دەکەن ببنە ئەلتەرناتیڤ زۆر نابات دەبنە یەکێتیی و پارتیی. کە یەکێتیی دەستیپێکرد لە سەرەتاوە دژی پارتیی بو، دواتر بو بە پارتیی. گۆڕان دژ بە یەکێتیی بو، دواتر بو بە یەکێتیی. نەوەی نوێ دژ بە گۆڕان بو، دواتر بو بە گۆڕان.
عادل باخه‌وان ئایا به‌ڕاستی چ جۆره په‌یوه‌ندیه‌ک له‌نێوان ته‌وێڵه‌ییه‌ک و زاخۆییه‌کدا هه‌یه ؟ چی قه‌ڵادزێیه‌ک به خانه‌قینیه‌که‌وه ده‌به‌ستێته‌وه ؟ چ کۆلکه‌یه‌کی هاوبه‌ش له‌نێوان ده‌ربه‌ندیخانیه‌ک و دهۆکیه‌کدا هه‌یه ؟ ئایا ئه‌مانه یه‌ک خێڵ کۆیانده‌کاته‌وه ؟ بێگومان نه‌خێر . ئایا ئه‌مانه یه‌ک جۆر له ئاینداری کۆیانده‌کاته‌وه ؟ بێگومان نه‌خێر. ئایا قسه‌کردن به کوردیه‌کی چه‌ند له‌هجه‌یی به‌سه بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌مانه له گشتێکی هاوبه‌شدابن ؟ بێگومان نه‌خێر...ئایا ئه‌وه‌نده‌ی که ئه‌مان پێکه‌وه بڵێن "ئێمه کوردین" به‌سه بۆئه‌وه‌ی گشتێکی هاوبه‌شیان لێدروستبکرێت ؟ بێگومان نه‌خێر...کوردبوون دۆخێکی سروشتی نیه، دیارده‌یه‌کی سروشتی نیه...کوردبوون له‌ده‌ره‌وه‌ی پرۆژه‌یه‌کی سیاسی و بیناکردنێکی سیاسی و گرێبه‌ستێکی سیاسی له‌نێوان هه‌موو ئه‌وانه‌ی که ناویان هات و هه‌موو ئه‌وانه‌ش که ناویان نه‌هاتوه، جگه له جۆرێک له ڕاسیزم و له خێڵگه‌رایی سه‌ره‌تایی و پاشان له کۆمه‌ڵێک وه‌هم هیچی دی نیه. ته‌نها شتێک که ده‌توانێت کوردێکی له‌نده‌ن و کوردێکی پاریس و کوردێکی به‌غا و کوردێکی هه‌ولێر و کوردێکی که‌رکوک به‌یه‌که‌وه کۆبکاته‌وه گرێبه‌ستێکی سیاسیه، پرۆژه‌یه‌کی سیاسیه و له‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ش کوردبوون هیچ مانایه‌ک نیه.
هێمن عەبدوڵڵا وا ده‌بێته شه‌ش مانگ له كوردستان هه‌ڵبژاردن كراوه، به‌ڵام هێشتا حكومه‌ت پێكنه‌هاتووه. راسته نموونه‌ی هاوشێوه له لوبنان و ته‌نانه‌ت به‌لجیكاش هه‌بووه، به‌ڵام هۆكاری دواكه‌وتنی پێكهێنانی حكومه‌ته‌كانی ئه‌و وڵاتانه كێشه‌ی وه‌ك ئه‌وه‌ی كوردستان نه‌بوون كه كه‌س له‌ڕووی نه‌یه‌ت بۆ بیانییه‌ك باسی بكات له‌سه‌رچی پێكنایه‌ن. وه‌كو هه‌فته و مانگه‌كانی رابردوو، ده‌بێ له‌م گۆشه‌یه‌شدا ئه‌وه دووباره بكه‌ینه‌وه كه یه‌كێتی به داواكارییه ناواقیعییه‌كانی تاسه له‌دوای تاسه‌ی بۆ پرۆسه‌كه دانا و په‌كیخست. گۆڕانیش ئه‌م هه‌فته‌یه نه‌رمییه‌كی وای نه‌نواند بۆئه‌وه‌ی كوردستان له‌م چه‌قینه ده‌رباز بێت. بۆیه‌ش دۆخه‌كه هه‌روه‌ك خۆیه‌تی و یه‌كێتی داوای جێگری سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات و گۆڕان نایه‌وێ بیاندرێتێ و پارتیش له‌نێوان به‌رداشی یه‌كێتی و گۆڕاندا ماوه‌ته‌وه. هه‌رچه‌نده به بڕوای من ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر پارتی و گۆڕانیش هاوكاربن و دروست ئه‌وه بكه‌ن كه یه‌كێتی ده‌یه‌وێ، دیسان یه‌كێتی تاسه‌یه‌كی نوێ ده‌هێنێته‌وه سه‌ر رێگه‌كه و ناهێڵێ یان ناتوانێ بهێڵێ ئیشه‌كه وا به‌ئاسانی ته‌واوببێت. نموونه‌ش ئه‌وه‌یه كه ته‌نانه‌ت له‌سه‌ر پڕكردنه‌وه‌ی ئه‌و پۆستانه‌ی ئێستا بۆ یه‌كێتی یه‌كلایی بوونه‌ته‌وه و پێویست به چاوه‌ڕوانكردنی پارتی و گۆڕان ناكات تا كاندیدی بۆ یه‌كلایی بكه‌نه‌وه، له‌نێو یه‌كێتیدا كێشمه‌كێش و ركابه‌رییه‌كی تووند هه‌یه كه واده‌كات به‌ئاسانی نه‌گه‌نه ئه‌نجام. ره‌نگه، وه‌ك ئه‌ندامێكی مه‌كته‌بی سیاسیی یه‌كێتی پێشنیازی كردبوو، باشتربێت پشكه سه‌ره‌كی و گرنگه‌كانی یه‌كێتی به ئه‌ندامانی مه‌كته‌بی سیاسی پڕبكرێنه‌وه، تا رێگه له‌و فه‌وزایه بگیرێت كه له‌ئێستاوه له‌نێو ئه‌و حیزبه‌دا دروستبووه. به‌ڵام ئه‌وه‌ش واده‌كات كابینه‌ی ئه‌مجاره پڕببێت له خه‌ڵكی پیر و له‌ڕووی ئیداری و سیاسییه‌وه ماوه‌به‌سه‌رچووی یه‌كێتی. راستییه‌كه‌ی هه‌رچه‌نده پارتی 45 كورسی هێناوه و براوه‌ی گه‌وره‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كانی كوردستان بووه، به‌ڵام ناچاری شه‌ریكایه‌تییه‌كی پڕ سه‌رئێشه بووه و ئه‌گه‌ر هه‌ر خه‌ریكی ئه‌و تاسانه بێت كه له‌پێش بونیادنانی كوردستانه به‌هێزه‌كه‌ی دروستیده‌كه‌ن، زه‌حمه‌ته بتوانێ جاری داهاتوو كورسییه‌كانی ئه‌مجاره بهێنێته‌وه. هه‌ندێك له پارتییه‌كانیش هه‌ستیان به‌مه كردووه و ده‌زانن زۆر ده‌نگده‌ر كه ئه‌مجاره ده‌نگیان به پارتی داوه، له‌م چوار ساڵه‌دا چاوه‌ڕوانییان هه‌ن و ئه‌گه‌ر پارتی هه‌ر خه‌ریكی دڵڕاگرتنی یه‌كێتی بێت، مه‌رج نییه جاری داهاتووش ده‌نگ به پارتی بده‌نه‌وه. له‌م ماوه‌یه‌دا ئیشه‌كانی فراكسیۆنی پارتی له په‌رله‌مان ده‌شۆپێنم و هه‌ستده‌كه‌م ئه‌وان به‌پێی ئاست و تێگه‌یشتنی خۆیان له‌و مه‌سه‌له‌یه تێگه‌یشتوون. زۆر كه‌س ره‌خنه‌ی ئه‌وه‌یان لێده‌گرێ كه كه‌سی بێئه‌زموونیان له‌نێودان شایانی ناوبانگ و مێژووی پارتی نین، به‌ڵام راستییه‌كه‌ی من به رێكوپێكترین و چالاكترین فراكسیۆنی په‌رله‌مانیان ده‌زانم. ره‌نگه به‌و رۆحیه‌ته‌ش كه ئێستا ئه‌وان كاری پێده‌كه‌ن بتوانن ده‌نگده‌ری پارتی رازی بهێڵنه‌وه و نه‌هێڵن سه‌رئێشه‌كانی حیزبه تاسه‌چییه‌كه كاریگه‌ری له‌سه‌ر ده‌نگه‌كانی پارتی هه‌بێت. هه‌ڵبه‌ت ئه‌مه‌ش به‌وه ده‌كرێت كه سه‌ركردایه‌تی پارتی ده‌ستیان ئاوه‌ڵا بهێڵێته‌وه و به‌زۆر نه‌یانكاته كارمه‌ندی گوێ له‌مستی خۆیان له‌نێو په‌رله‌مان. راسته په‌رله‌مانتار جێبه‌جێكاری سیاسه‌ته‌كانی حیزبه‌كه‌یه‌تی، به‌ڵام ئه‌ركی یاسادانان و چاودێریی ده‌سه‌ڵاتی ته‌نیا به‌وه پێده‌كرێت كه بتوانێ بۆخۆی بیربكاته‌وه و هه‌ڵسه‌نگاندن بكات و كه‌یس بجووڵێنێ و ئه‌گه‌ر پێویستی كرد ته‌نانه‌ت كاربه‌ده‌سته كه‌مته‌رخه‌م یان گه‌نده‌ڵه‌كانی حیزبه‌كه‌ی خۆیشی بۆ لێپێچینه‌وه رابكێشێته په‌رله‌مان و ته‌نانه‌ت دادگاش. ئێستا ده‌بینین ئه‌و رۆحیه‌ته له‌نێو فراكسیۆنی پارتیدا هه‌یه و ده‌یانه‌وێ وابكه‌ن، هه‌ر بۆیه‌شه په‌رله‌مانتارێكی یه‌كگرتوو ده‌یگوت: ئه‌و ئیشانه‌ی فراكسیۆنی پارتی ده‌یكات، مانایه‌ك بۆ ئۆپۆزیسیۆنبوونی ئێمه ناهێڵێته‌وه.
(كورد دناڤبه‌را دین و نه‌ته‌وێ دا ما بێ ده‌وله‌ت) سەید ئەكرەم دڤی بابه‌تی دا مه‌ره‌ما مه ئالاڤ و بنه‌مایكێن ده‌ولتداریێ نینه، به‌لكی مه‌ره‌ما مه تێگه‌هشتن و رامان و هزروبیرێن ده‌وله‌تداریێنه، له‌ومانێ ناخازیتن، ئه‌م به‌حسا ده‌وله‌تێ بكه‌ین، وه‌كی پێكهاتن و وه‌كی په‌یكه‌ریه‌ت، ئه‌م دزانین گه‌لێ كوردی، گه‌له‌كێ كه‌ڤنار و ره‌سه‌نێ روژهه‌لاتا ناڤینه، وه‌لاتێ مه میزوبوتامیایه و دبێژنێ كوردستان، ناڤێ میزوبوتامیا، ناڤه‌كێ كه‌ڤنارێ دێروكی و شارستانیه، لێ كوردستان نه‌زور ژ مێژدایه(هزار سالیه)، به‌لكی ئه‌ڤ ناڤه ل سه‌رده‌مێ سه‌لجوقیان هاتیه ناڤ كرن، ئوستانی(كوردستان) ویلایه‌ته‌كه یان پارێزگه‌هه‌كه ل روژهه‌لاتا كوردستان و ئوستانه‌كا جمهوری ئیسلامی ئیرانیه، واته ژ كه‌ڤن دا بتنێ دگوته ڤێ ئوستانێ كوردستان، بابه‌تێ مه نه دیار كرنا راستیه‌كا دێروكێیه، له‌ومانێ، ئه‌م به‌حسا دێروكا كوردستانێ ناكه‌ین، دیسان ناڤێ كورد ژی نه ناڤلێنانه‌كا كه‌ڤناره! دیسان ئه‌ڤ ناڤلێنانه ژی ژلایێ داگیركه‌رێن كورد و كوردستان ڤه هاتیه داناندن و ناڤ كرن و مه‌ره‌مێن وان ژی دره‌وا و دروست نه‌بوون، بڤی ناڤی واته(كورد و كوردستان)، نه‌ژادێ مه یان وه‌لاتێ مه بهێتن پاراستن و ئه‌م بخوسه‌ری و ل گوره‌ی، تێگه‌هێن خوه یێن نه‌ته‌وایه‌تی و نیشتیمان په‌روه‌ری بژین و مه‌زن ببین، ببینه خودان قه‌واره‌یه‌كێ تایبه‌تی بخوڤه،(ناڤێ كوردستان ژ ناڤێ كورد هاتیه، واته وارێ كوردا، لێ په‌یڤا كورد گه‌له‌ك رامان و شروڤه‌كاری هه‌نه و ناخازیتن ئه‌م بچینه سه‌ر وان ناڤ و ده‌ربرینان، چونكی بابه‌ت دێ زور درێژ بیتن، لێ په‌یڤا كورد وه‌كی سڤكاتیه‌ك و ناڤكرنه‌كا ناشرین دوژمن و داگیر كه‌رێن كوردستانێ بكار ئینایه، نه‌خاسم نڤێسه‌رودێروكاڤان(مه‌سعودی و یێن وه‌كی وی)، ژبه‌ر وێ ئه‌م كورد، سه‌ر ژ نوی پێتڤینه ناڤ و ناڤه‌روك و شروڤه‌كارییا كورد و كوردستان، سه‌ر ژنوی راڤه بكه‌ین و رزگار بكه‌ین ژ مێژیێ داگیركاری و ته‌عریب و ته‌تریك و ته‌فریس كرنێ...چونكی ڤان زالم و داگیر كه‌رێن غه‌دار، نه‌بتنێ ئاخ و نفشێ مه، داگیر و وێران كرینه، به‌لكی ناڤ و ناسنامه و كه‌سایه‌تیا مه ژی، بهوشداریه‌كا نه‌مه‌رد و ژه‌نگی كرێت و شێواندیه...)، له‌ومانێ یاباشه ئه‌م ڤان دوو په‌یڤێن ژێك نه‌دابراو، باشترێ بخوینین و باشترێ شروڤه‌كار یێن رامانی و تێگه‌هی بو بكه‌ین. ل ڤێره یا گرنگه ئه‌م كورد، هنده‌ك په‌یڤان وه‌كی( نیشتیمان، نه‌ته‌وه، دین، مه‌زهه‌ب و تێگه‌هێن هزر و بیری...)خاندنه‌كا باش یا دێروكی، شارستانی، زمانه‌وانی، بتێگه‌هێن، هه‌می ئالیڤه شروڤه بكه‌ین و بئاوایه‌كێ سه‌ر راستكری، دانینه به‌ر ده‌ستێ خانده‌ڤان و خه‌لكێ وه‌لاتێ خوه، چونكی شێل و بێل و ته‌ڤلهه‌ڤیه‌كا زورا هه‌ی و یافه‌ره بهێن روهن و ئاشكرا كرن: دڤی بابه‌تی دا، دێ چه‌ند خاله‌كا ل گوره‌ی تێگه‌هشتنا خوه، بو خانده‌ڤانێ خوه‌یێ گراڤی رون و ئاشكرا كه‌ین، بوێ مه‌ره‌مێ ده‌رگه‌هه‌كی ڤه‌كه‌ین، بو پسپور و كه‌سایه‌تیێن شاره‌زا و تایبه‌تمه‌ند، بوێ هیڤیێ ئه‌و ژی، ل گوره‌ی پسپوری و زانستا خوه‌یا تایبه‌تی خادن و شروڤه‌كاریێن پێویست بومه‌بده‌ن، بو خانده‌ڤان و خه‌لكێ خه‌مخورێ وه‌لاتێ، چونكی باوه‌ریا مه ئه‌وه، ئه‌ڤ خاله زور گرنگن و پێویسته‌ژی خه‌مخورێن نیشتیمان په‌روه‌ر و خوه‌دی دوزا خوه‌یا مروڤایه‌تی بهێنه مه‌یدانێ و ئه‌وا دهێتن خواستن بو گه‌ل و وه‌لاتیێن مه، بده‌نه دیار و به‌رچاڤ گرتن،(جاره‌ك دی ژی داخازیا لێبورینێ دكه‌م، ئه‌گه‌ر بئه‌گه‌را نه‌شاره‌زاییا من شاشیك من كربیتن، چونكی ئه‌ز نه‌یێ شاره‌زا مه لێ من دڤێتن یێن شاره‌زا و پسپور بێنه مه‌یدانێ و شروژه‌كاری و روهونكاریێن پێویست بده‌ن...):- كورد و كوردستان و نه‌ته‌وه و نیشتیمان دوزا نه‌ته‌وایه‌تی، نه‌دوزه‌كا كه‌ڤنه، به‌لكی لڤێ سه‌دسالێ و نه‌خاسم پشتی ئینتدابا به‌ریتانی ده‌ست بسه‌ر دونیایێ و بنه‌خاسمه‌یی روژهه‌لاتا ناڤیندا گرتی، دوز و كێشه‌یا نه‌ته‌وه‌یی وه‌كی ئالاڤه‌ك بكارئینا بو په‌رت و به‌لاڤ كرنا گه‌ل و دیانه‌تێن مه‌زن، بنه‌خاسمه‌یی ژی دوزا نه‌ته‌وه‌یی هاته بكار ئیناندن هه‌مبه‌ری ئیمپراتوره‌تێن ئیسلامی( ئیمپراتوریه‌تا عوسمانلی – شاهنشینا ئیرانی ، عوسمانیێن سونه مه‌زهه‌ب – شاهنشینا شیعه مه‌زهه‌ب)، ئیمپراتوریه‌تا به‌ریتانی یاریه‌كا جووت لایه‌ن دگه‌ل ئیداره‌دانا خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ كر، دوزا دینی بكار ئینا بولاواز كرنا دوزا نه‌ته‌وه‌یه - دوزا نه‌ته‌وه‌یی دیسان بكارئیناند بو لاوازكرنا دوزا دینی، هه‌تا ل سه‌ر ده‌مێ حوكمداریا ده‌وله‌تا ئه‌یوبیا كوردی(صلاحدین الایوبی) و (كه‌ریمخانێ زه‌ند) دوزا نه‌ته‌وه‌یی ل جه‌م وان دوزه‌كا لاوازبو، یان ژی نه‌بو! چونكی ل وی ده‌می دوزا ده‌وله‌تداریی گرێدای دوزا دینی بویه، واته صه‌لاحدین ئه‌یوبی ئارمانجا وی دروست كرنا ده‌وله‌تا ئیسلامیا سونی(عه‌ره‌بی) بویه، كه‌ریمخانی ژی مه‌ره‌ما وی دروستكرنا شاهنشاهییا ئیسلامییا شیعه(فارسی) مه‌زهه‌ب بویه، واته به‌ریا ڤێ سه‌دسالێ حاكمداری یان ده‌وله‌تداری یا نه‌ته‌وه‌یی یان نه‌بویه و یان ژی زور لاواز بویه و ره‌نگه‌كێ دیێ ئالاڤ و بنه‌مایكان بخوه‌ڤه گرتبوون. گه‌لێ كوردی و یان ژی گه‌لێن كوردستان، وه‌كی ره‌گه‌ز زور كه‌ڤناره، ریهوریشه‌یێن گه‌لێ مه، ڤه‌دگه‌رهن بو به‌ریا(6000پ.ز)، ئیمپراتوریه‌تا سومه‌ری، وه‌كی ده‌ستوداره‌كێ ئیداری و ده‌وله‌تداری زور كه‌ڤنه و خودانێ خوه شارستانیه‌ته‌كا كه‌ڤناره، نه‌خاسم بو داچاندنا به‌رهه‌مێ كشتوكالی و ئاڤه‌دانیا بینا سازی، هه‌ردیسانێ خودانێ خوه نڤێسین و رێكێن توماركرنا دێروكی بویه(نه‌خاسم نڤێسینا مسماری)، هه‌ردیسانێ ئیمپراتوریه‌تا ئه‌كه‌دی، ئوراتوو، ئاشوری، بابلی، میدی، هیتی...ئه‌ڤ ده‌وله‌ت و ئیمپراتوریه‌تێن هه‌نێ، ئه‌و گه‌ل و نه‌ته‌وه‌نه یێن روبیشته و نه‌ژادێ گه‌لێن نوكه، یێن كوردستانێ بو بویه هێڤێن، نه‌خاسم گه‌لێ كوردی، ئه‌و گه‌له‌یه یێ روبیشتا خوه ژڤان گه‌لا و ژ ڤی سه‌رچاوه‌یی وه‌رگرتی...یان بره‌نگه‌كێ دی، ئه‌و گه‌لێن ل دێروكا كه‌ڤندا، ئیمپراتوریه‌ت و ده‌وله‌ت ل روژهه‌لاتا ناڤین(میزوبوتامیا – كوردستانا نوكه)، سه‌رچاوه و نه‌ژادێ خوه وه‌رگرتیه ژ گه‌لێن كه‌ڤنارێن وه‌كی، سومه‌ری، گوتی،هوری، عیلامی، بابلی، ئوراتوو، هیتی، كاشی، لولو، كاردوخی..ئارامی، ئه‌رمه‌نی...واته گه‌لێ مه‌یێ نوكه ل كوردستانێ ( كورد، ئاشوری، ئه‌رمه‌نی، كلدانی،ئازدایی...)سه‌روكانیا خوه‌یا نه‌ته‌وه‌یی ژڤان گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یان وه‌ردگرن. (( ل هه‌رێما مه پێنج ئیمپراتوریه‌تێن مه‌زن و خودان هێز و شارستانیه‌ت هه‌بوینه، سومه‌ری، ئه‌كه‌دی، بابلی، ئاشوری، میدی...هه‌رچارێن ئێكێ ڤه‌بریاینه، لێ میدی یا خو دچیاندا ڤه‌شارت و كورد ژێ بوون...واته چیا ئه‌و پاراستن)) هه‌ردیسانێ ئه‌گه‌ر ئه‌م، وه‌لاتێ خوه ب به‌رێخوه‌دانه‌كا دینی، چاڤخشاندنێ لێ بكه‌ین، دیسان دێ بینن، وه‌لاتێ مه سه‌روكانیا دیانه‌تان بویه، بگه‌ره ژ وان دیانه‌تێن په‌رستنا بویه‌رێن سروشتی كرین( په‌رستنا صه‌نه‌ما، ئاژه‌لا، دار و به‌را...یان دیانه‌تێن دی یێن كه‌ڤن وه‌كی دیانه‌تا(ئیبراهیم پێغه‌مبه‌ر= ئیسلام، میته‌رانی، توته‌می، زه‌ره‌ده‌شتی(به‌هینی)، مانی، مازدایی، خورشیدی، صائیبێن مه‌ندائی، ئێزدیاتی(ئه‌زدایی)....ئه‌ڤێن هه‌نێ ئه‌و گه‌ل و دیانه‌تێن كه‌ڤنن، یێن(3700 سالا تاكو بونا عیسی المسیخ)، ئه‌ڤاهه‌نێ وێ بومه دده‌تن دیار كرن، ل وه‌لاتێ مه(دولا میزوبوتامیا)، ل زه‌مانێ زور كه‌ڤن، چه‌ندایه‌تیا دینی و نه‌ته‌وه‌یی(مه‌ره‌م ره‌گه‌زی) ل وه‌لاتێ مه هه‌بویه، ئه‌ڤ دیانه‌تێن كه‌ڤن ژی و بنه‌خاسمه‌یی دیانه‌تا(ئیبراهیمی، زه‌ره‌ده‌شتی، ئێزدایی...) دیانه‌تێن تاكپه‌رستی و ئاشتیخوازی و بهه‌ڤراژیاری، پێشكه‌ڤتیێن ده‌م و چاخێن خوه‌بوینه...دخوه‌زایێ خوه‌دا بوینه. ل ڤێره ئه‌م دكارین بێژین روژهه‌لاتا ناڤین و نه‌خاسم وه‌لاتێ مه، نه‌بتنێ بسه‌رچاوه و سامانێن خوه‌یێن خوه‌زایی(سه‌رئه‌ردی و بن ئه‌ردی) زه‌نگین بوینه، به‌لكی بنه‌ته‌وه و ئول و هزروبیر و رامانێن خوه‌ژی زه‌نگین بوینه...دبیتن ئه‌ڤه‌ژی ئه‌و سه‌روكانی بیتن یا وه‌ل گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یێن دونیایێ كری، هه‌رده‌م ته‌ماعا وان دئاخ و ملله‌تێ مه‌دا هه‌بیتن و هوسانێن رێكێن داگیر كاریێ و تالانكاریێ ل سه‌ر گه‌ل و وه‌لاتێ مه دابنه مه‌شاندن و برێڤه‌برن...! (( هه‌بونا چه‌ندایه‌تا دین و نه‌ته و مه‌زهه‌بان ل وه‌لاتێ مه چ ل كه‌ڤندا، یان ژی ل رۆژا نوكه‌دا، بویه كانیه‌كا زه‌لالا هزروبیرێن هه‌می ره‌نگ و هه‌می جور، واته پێكڤه‌ژیان و پێشداچونێن هزروبیران بوینه ئاڤزه‌ه و جوك و روبار...)) راسته ناوچه‌یا روژهه‌لاتا ناڤین، هه‌رده‌م لبن هێرشێن داگیر كاریێ و شه‌رو شورێن كوشتن و تالانكرنێ دابویه...لێ یا فه‌ره ئه‌م وێ ژی بزانین، گه‌لێ مه‌یێ كوردی(مه‌ره‌م بابكالكێن مه)، ژ هه‌ر گه‌ل و نه‌ته‌وه و دینێن دی ئاشتی خواز و مروڤ دوست بویه، ئالاڤێ پێكڤه‌ژیان و ئیداره‌دانا وان دئاسته‌كێ هه‌ری بلند و پێشكه‌ڤتی ترێ بویه، نه‌خاسم ئه‌گه‌ر ئه‌م شارستانیه‌تا ده‌وله‌تێن شارا ل سه‌رده‌مێ سومه‌ری، ئوراتوو، خالتی،ئیلامی، كاردوخی، میدی، ماد....دا بخوینین و بده‌ینه خویا كرن، هه‌تا پشتی داگیركاریا ئیسلاما(عه‌ره‌بی، توركی، فارسی..) ژی و بنه‌خاسمه‌یه ل سه‌ر ده‌مێ(صلاح الدن ئه‌یوبی و كه‌ریم خانێ زه‌ند، میرگه‌ها بابان...ده‌ستهه‌لات ل سه‌ر بنگه‌هه‌كێ ره‌نگ دیموكراسی فدرالی هاتبویه دامه‌زراندن و په‌یاده كرن، لێ باوه‌ریا من ئه‌وه ئه‌گه‌ر كورد خاندنه‌كا خومالی و سه‌رژنوی ل دێروك و شارستانیه‌تا خوه بكه‌تن، نه‌خاسم ل سه‌ربنیاتێ شوینه‌وارناسی و ل گوره‌ی ئه‌و ڤه‌كولینێن زانسی یێن مه‌یدانی...باوه‌ریا من ئه‌وه، ژبلی كورد خودانێن ڤێ ئاخێنه و كوچه‌ر نینن...به‌لكی روینشتیێن ئه‌سلینه، كورد وه‌كی دین و نه‌ته و وه‌كی ئالاڤ و رێڤه‌به‌ری، ساخله‌مترین و هه‌ری ل پێشترینێ گه‌لێن ده‌ڤه‌رێ و دونیایێیه، ئه‌ڤ ره‌سه‌نی و شاره‌زایی و ئه‌صلاله‌تا وان ئه‌گه‌ره‌كێ هه‌ری مه‌زن بویه، ل ده‌مێ توشی داگیر كرنێ بوین...نه‌هه‌ر ئاخ و خه‌لكێ مه هاتیه داگیر كرن و كه‌ڤتیه ناڤا زولمێ...به‌لكی شارستانیه‌ت و دێروك و كلتور و كه‌دوار و كه‌سایه‌تی و مروڤاتیا مه‌ژی بره‌نگێ وه‌حشه‌گه‌ری كه‌ڤتیه بن هێرشێن نه‌یار و داگیر كه‌ران، هه‌میان ئه‌و بزاڤ كریه خوه‌زایی و هه‌ر تشتێ مه هه‌ی بدورندایه‌تی ترین شێوه بشێون و چونه بكه‌ن...ناڤ و ناڤ لێنانێن كرێت و نه‌شرین ل گه‌ل و دیانه‌ت و رێوره‌سمێن مه كرینه، هندا گوتیه كورد روبیشتا گناوه‌رانه یان ژبه‌رێ ئه‌جنانه، یان مروڤێن كویڤینه، یان عه‌ره‌بێن باكورینه، یان توركێن چیایینه، یان مه‌ردومێ فارسینه....ئه‌وا راستی ژی بیتن، هیچ تشته‌ك ژ ڤان راستیا وێ نینه، به‌لكی كورد نه‌ژاد سومه‌رینه، ئه‌كادینه، ئوراتویینه، دئه‌صلینه و خوجهێن ڤی واری و پێشكه‌ڤتینه...ئه‌ڤا نوكه ژی هه‌ی ئاتافه‌كه ل سه‌ر گه‌لێ مه و ئه‌ڤ ئاتافه، وه‌كی هه‌ر ئاتافه‌كا دی یا داگیركاری و نه‌یارتیا گه‌لێن داگیر كه‌رێن كورد و كوردستانیانه...! ل ڤێره پرسه‌كا ره‌واهه‌یه و دبیتن یا دلئێش بیتن، لێ راستیه‌كه و یافه‌ره بهێتن گووت، په‌یڤا(كورد) ناڤلێنانه‌كا نویه، دبیتن ژی ئه‌ڤ په‌یڤه دوژمنان، بو نه‌ڤیانا گه‌لێ مه ل سه‌ر مه‌داناندبیتن، وه‌كی سڤكاتیه‌ك، چونه‌كرنه‌ك، ناڤ و ناڤ توره‌كرنه‌ك ل گه‌لێ مه هاتبیتن كرن(جاره‌ك دی دبێژم ئه‌ز ده‌رحه‌قێ پرسێ ده‌رناهێم و دێ بو شاره‌زا و پسپوران بجه هێلم و دخازم لمن نه‌گرن...)، لێ تشتێ هه‌ری گرنگ ل ده‌ڤ من بێتن گوتن، ئه‌وه ل ڤێ دوماهیكێ...لڤێره یان ل وێراهه‌نێ ڤبه‌ر گوهێن مه دكه‌ڤیتن و هنده‌ك پێكهاته‌یێ گه‌لێ مه، نه‌خاسم گه‌لێ مه‌یێ(ئیزدی ، فه‌یلی، شه‌به‌ك، لور و كه‌لهور و پێكهاته‌یێ دی...)، دبێژن ئه‌م نه‌كوردین( به‌رمبه‌ری وێ هنده‌ك خه‌لكێ مه توره‌دبن و نه‌رازیبونا خو دده‌ن دیار كرن...)، ل ڤێره من بتنێ دالهیه‌ك هه‌یه و دخزم بگه‌هینم و ببێژم...گه‌لی خه‌لكێ مه‌یێ هێژا، نه‌یارێن مه زولم و زورداریا وان هند مه‌زن و زێده‌یه...هه‌ر تشتێ مه خراب كریه و گوماناوی كریه و به‌روڤاژی ژی كریه...بویه بریار دان ل سه‌ر مه‌سه‌له‌یه‌كا هوسان زور قورس و گرانه، بلا ره‌خنه و گرانیێن ل سه‌ر ملله‌تێ خوه دووقاتی و سێ قاتی نه‌كه‌ین...هه‌م بلا ده‌ربرینا خوه ژی بكه‌ن، هه‌مبلا ره‌خنه ژی هه‌بیتن...لێ ناتوره‌یی و دوژمنكاریا مه بو ئێك، ته‌خوین كرن و ناشرین كرنا بلا ئه‌م ل ئێك دوو نه‌كه‌ین...برینا مه‌یا كویره وبێ ده‌رمانه و چاره سه‌ریه‌كا دومدرێژ پێویسته، له‌ومانێ دلێ مه بلا یێ فرهه‌بیتن و ببیتن ده‌ریا وانێ، هزروبیرێن مه بلا زه‌لال و ڤه‌كری بن و هه‌رده‌م بگه‌شبینی ته‌ماشایی ئێك دوو بكه‌ین...ره‌خنه‌یێن مه‌ژی، رونهكرنێن مه‌ژی، ده‌ربرین و هه‌تا كو شه‌رێن مه ژی بلا بو ئێكه‌تی و ئێك گرتنا مه‌بن، بلا بو لهه‌ڤهاتن و پێكهاتنا مه‌بن...هه‌می دونیا، هه‌می ده‌ردورێن مه ئه‌گه‌ر دوژمن بن، بلا ئه‌م دگه‌لكدا، دوست بین، ئه‌م ئێك دوو همبێز بكه‌ین و ده‌ست و ملل و هزروبیرێن خو تێكبالینین و ئێك و دووبه‌رنه‌ده‌ین....ئه‌و ده‌نگێن لڤێره‌و وێراهه‌نێ ژی، ئینكارا كوردبونا خوه دكه‌ن، برێز وه‌رگرین و بو هه‌مبێزا خوه بره‌نگه‌كێ ئارام و ل سه‌ر خو راكێشین...راسته ناڤ گرنگه، لێ ناڤه‌روك، ئه‌خلاق، بونا مه‌یا ناڤه‌كی بمن وه‌ره كاكله و ده‌رمانێ ئێش و ژانێن مه‌یه. (( بلا ئه‌م كورد ژی وێ بزانین كوردستان نه‌بتنێ مللكێ كوردایه، ئه‌ڤ وه‌لاته‌ژی نه‌بتنێ گه‌لێ كوردی لێبویه و لێ ژیایه و ئه‌ڤ گه‌لێن دی ژی نه‌كوردن...ئه‌و ماف و ئه‌رك و پێگوتنێن مه هه‌ی، وان ژی هه‌نه، ژبه‌رهندێ دا ئاوایێ پێكڤه‌ژیانێ به‌رده‌وام بیتن...بلا خه‌لكێ دی ژی ناڤ و ناڤ لێكرنێن خوه، وه‌كی خوه بیژیتن، به‌روڤاژی نه‌ته‌وا مه، وه‌لاتێ مه هه‌رده‌م دێ لبن ترسا هێرش و ژناڤبرنێ بیتن و نابیتن ئه‌م ڤێ قه‌بیل بكه‌ین....گرنگ ئه‌وه ئه‌م هه‌می ل سه‌رستاتویه‌كێ هڤگرتی، گه‌له‌كێ ئێكگرتی و نیشتیمانه‌كێ هه‌ڤپشك دروست بكه‌ین، بهه‌رناڤ و ناڤ لێكرن بیتن، گرنگ ئه‌و ناڤ و ناڤلێكرنه یێن مه‌هه‌میان بن.....)) كه‌سێ مه‌ژی، خه‌لكێ مه‌ژی، ئه‌گه‌ر ناڤلێنانه‌كا كوردی ل خوه بكه‌تن و بیژیتن ئه‌ز، سومه‌ریمه، ئه‌ز ئوراتوییمه، ئه‌ز كه‌لهوریمه، ئه‌ز فه‌یلیمه، ئه‌ز كاروخیمه، ئه‌ز ئێزدیمه....ناخازیتن خو ژێ توره بكه‌ین...چونكی ئه‌ڤ هه‌می ناڤه ئه‌صل و نه‌ژادێ كوردانه و نابیتن ژی ئه‌م ژ ئه‌صل و نه‌ژادێ خوه توره تو سل ببینن..!! گوتنا دی ئه‌وه، ئه‌م كوردین، وه‌لاتێ مه كوردستانه، ئه‌ڤه هه‌رچ ناڤ و ناڤلێكرن بن، ئه‌م ئه‌ڤینه، كێ ئه‌ڤ ناڤه ل مه كری بیتن ژی دیسان ئه‌ڤه بویه ناڤ و ناسنامه‌یا مه و یا فه‌ره‌ژی ڤی ناڤی و ڤێ ناسنامێ باش بپارێزین...لێ ناڤ و ناڤلێ كرنێن كه‌ڤنار و ئه‌صلێ مه ژی دیسان یێن مه‌نه و گه‌ره‌كه ئه‌م شانازیێ بوان ژی بكه‌ین و ل سه‌ر وانان ژی توره نه‌بین و خه‌لكێ خوه‌ژی ل سه‌رڤان ناڤلێكرنا توره و عاجز و ره‌خنه‌رێژی نه‌كه‌ین...!! گرنگترین خالا ڤی بابه‌تی كوخو دسه‌ربانی دا دبینیتن(كورد و كوردستان...نه‌ته‌وه و وه‌لات)، مه‌ره‌ما مه ده‌ردبرنه، من گه‌له‌ك جاران گوتیه نه‌ته‌وه بابه و وه‌لات ده‌یكه، واته كورد بابێ مه‌یه و كوردستان ده‌یكا مه‌یه، لێ دبیتن ئه‌ڤه گوتنه‌كا لوجیكی و زانستی نه‌بیتن، به‌لكی ده‌ربرینه‌كا هزری یا عاتیفی بیتن...لێ نه‌ته‌وه ئه‌گه‌ر خه‌لك یان ملله‌ت بیتنین، یێن كو دقه‌واره‌یه‌كێ دیاری كریێ ئاخه‌كێ دا دژین، یانی پێكڤه‌ژیانا كومێن خه‌لكی دواره‌كی دا، ئه‌و خه‌لك نه‌ته‌وه‌نه و ئه‌و واره‌ژی وه‌لاتێ وایه، مه گوت ئه‌م كوردین وه‌لاتێ مه ژی كوردستانه، لێ نوكه ئه‌م كورد ژ هه‌ر كه‌سه‌كێ دی پێترێ ڤێ دبێژین، دبیتن ژی ئه‌ڤه بخو ره‌نگێ نه‌ژاد په‌رستیێ بیتن...چونكی وه‌كی به‌ریا نوكه مه‌دایه دیار كرن، زور دین و روبیشته ل سه‌ر ڤی وه‌لاتی دژین و دوه‌لاتینیێ دا دگه‌ل مه دا دهه‌ڤپشكن، له‌ومانێ ئه‌م چاوه‌ن خو كورد بزانین و بێژین وه‌لاتێ مه كوردستانه، دڤێتن مه ئه‌و ئاماده‌باشی ژی هه‌بن گوهداریا خه‌لكێ دی ژی بكه‌ین و دیسان رێز لناڤ و ناڤلێنانێن وان ژی بگرین...مه گوت ل وه‌لاتێمه (مه‌به‌ست نوكه‌یه) گه‌لێن نه‌كورد هه‌نه وه‌كی ئاشوری، ئه‌رمه‌نی، كلدانی، ئه‌زدایی و فه‌یلی(كوكوردن)، ئه‌ڤانان ژی ناڤ و ناڤلێنانان خه‌وه هه‌نه، چ ددێروك و شارستانیه‌تێن وان دا بیتن یان ژی دنه‌ژان و بنه‌كوكا واندابیتن....ژبه‌رهندێ نابیتن ئه‌م خوه دلگران بكه‌ین ل سه‌ر ناڤلێ كرنێن وانان، چونكی ناڤ و ناڤلێكرنێن وان، بوانڤه دگرێدایه‌نه و ل ده‌مێ ئه‌م ده‌رفه‌تێ نه‌ده‌ینه وانانن یانی ئه‌م محته‌كر و دكتاتورین و ئه‌ڤاهه‌نێ بیاڤێ پێكڤه‌ژیانێ شێل و بێل دكه‌ن و ژیانێ دئێخنه هه‌ره‌شێ و ده‌ردێ بێ دادیێ و ئه‌ڤه رێك و چاره‌سه‌ری نینه و مه‌ندیێن ژیانا ئالسه‌نگیاوانان ناهێلن و وێرانیێ دروست دكه‌ن و وێرانی ژی نه‌ژ ژره‌وش و تیتالێن كوردایه...یانی كورت و كورمانج ئه‌م وه‌كی گه‌ل و وه‌كی وه‌لات لبه‌ر هێرشێن ژێبرنێ و مرنێینه و مه پێتڤیه ناڤلێنانا گه‌له‌كێ ئێگرتی و وه‌لاته‌كێ بده‌وله‌تداری مه هه‌بیتن...باشترینێ ڤێ ناڤ كرنێ دبیتن كورد و كوردستان بیتن...لێ ئه‌گه‌ر ناڤلێنانێن دی ژی هه‌بن و گه‌لێ مه ل گوره‌ی خاسته‌كا خویا سه‌رانسه‌ری برێك و ئاوایه‌كێ دیموركارسی و خوه ویستی ڤان ناڤلێنانان بخوه قه‌بیل بكه‌تن، دبیتن نه‌ئارێشه بیتن و نابیتن ژی ئه‌م بكه‌ینه ئارێشه...گرنگ هه‌می خه‌لك رێك كه‌ڤتنا خوه ل سه‌ر ئاڤا بكه‌تن و ل سه‌ر پێك بهێتن، ئه‌ڤجارێ ئه‌و ناڤ چ ناڤێ بیتن....!! دین و ده‌وله‌تداری...ده‌ستهه‌لات و دونیاداری ل گوره‌ی خاندنا من دین و ده‌وله‌ت هه‌ر ل سه‌ر ده‌مێن زور گه‌ڤندا ژێك جودا بونا وانان هه‌بویه، بتایبه‌تی ئه‌م به‌رخودده‌ینه دێروكا كه‌ڤنارا مسرا فیرعه‌ونی، هیتی و كه‌نعانی و ئمپراتوره‌یێن روژهه‌لات و روژئاڤایێ كه‌ڤن، نه‌خاسم ل روژهه‌لاتا ناڤین وه‌كی سومه‌ری، ئوراتوو، كلد و ئاشوری، ئیلامی و میدی و تاكو دگه‌هیتن سه‌رده‌مێ ساسانیان ... لێ پشتی شه‌پولێن دیانه‌تێن ئاسمانی(یه‌هودی، مه‌سیحی، ئیسلامی..)، ده‌ركه‌ڤتین، تاكو ئاسته‌كێ هه‌ری به‌رز تێكه‌لیا دین و ده‌وله‌تێ دروست بو، ئه‌ڤ جووت بونا دین و ده‌وله‌تان، هه‌م خوینبارینه‌كا زورا مه‌زن ژێ رشت ببو! هه‌م ژی تستێ كارگوزاری و پێكڤه‌ژیانا مروڤایه‌تی و وێرابونه‌كا زورا مه‌زنا ژینگه‌ها ده‌وله‌تداریێ ژێ كه‌ڤت...هه‌ر دچوو ژیان و ئاستێ پێشڤه‌چوونێ دهه‌می ئالی و كوژیه‌كی دا، دكه‌ڤته ناڤا وێرانی و قه‌تلازیێن مه‌زن و تژی ئێش و برین...نه‌خاسم پشتی دیانه‌تا ئیسلامێ كیشوه‌ر‌برین و ده‌ربازی ناڤا ئاسیا و ئه‌وروپایی بوی! ئه‌ڤان ده‌ربازبوون و ڤه‌ركرنێن دینی، هه‌م وه‌لات ئێخسته ناڤا داگیركاری و هه‌م ژی ژیان و ره‌وشا مروڤایه‌تی ئێخسته بن ته‌نگاڤی و كریزێن مه‌زنێن مروڤایه‌تی، هه‌م ژی ژینگه‌ه و شارستانیه‌تێن مه‌زن وێران و كاڤل كرن...ژبلی وێ هنده‌ك، ئایینان داگیركاریێ به‌رده‌وامی دایێ تاكو ئاخ و سه‌روه‌ت و سامان و سه‌بایه و كوله بكه‌ڤنه ناڤا ده‌ستێ وان و خو پێ زه‌نگین بكه‌ن و زه‌وقا خو یا نكو حه‌زێن خوه پێ تێر بكه‌ن...هنده‌ك دیانه‌ت و مه‌زهه‌بان ژی صه‌گێن غوفرانێ دفروتن و هنده‌كێن دی ژی به‌هشت دكری و خو ژی ژ ئاگرێ جه‌هنه‌مێ دیسان قورتال دكر...تاكو ئه‌ڤ ئاوایێ دین و ده‌وله‌تداریێ بویه باشترین و پرره‌واج ترین بازرگانیا جیهانی، بهه‌زاره‌ها و بگره بملیونان سوزانی و كولا(عبید) كرین و فروشتن پێ دهاته كرن، ئه‌ڤ حاله‌ته یێ به‌رده‌وام بوو! تاكو گوهرین كاریێن شارستانیه‌تا نوی ل ئه‌وروپا دروست بوین و دین و ده‌وله‌ت ژێك هاتینه جودا كرن، دین بو په‌رستنێ ل كه‌نسێ و ده‌وله‌تداری بو رێڤه‌برنا ژیانا گه‌ل و ملله‌تان(لناڤا رێڤه‌به‌ریێن میری) و هوسان دین و ده‌وله‌ت ژێك هاتنه جودا كرن. لێ ئه‌وا راستی بیتن، دینێ ئسلامێ و ڤه‌كرنێن ئیسلامی(الفتوحات الاسلامیه)، دین كره، ئالاڤێ ده‌ستهلاتێ (ئه‌وا دگوتنێ ده‌ستورێ مه‌دینێ ژی كارتێركرنا وێ زور لاواز بویه)، راسته ڤان ڤه‌كرنێن ئیسلامی، زور مه‌ره‌م و مه‌قسه‌د پێ هه‌بوینه، لێ مه‌ره‌ما ژ هه‌میان پێترێ، مه‌به‌ست( مال و ملك، سه‌روه‌ت و سامان، كوشتن و كویله‌كرن و ده‌ستسه‌ر كرنا سه‌بایا..)، بونا ڤێ راستیێ یافه‌ره هنده‌ك نمونێن ڤه‌كرنێن ئیسلامی بده‌ینه دیار كرن...عێراق(ده‌وله‌تا ساسانی)، بوسلمانان(16)هێرش كرنه سه‌ر، بوده‌مێ(14) هه‌یڤا گرتنا عێراقێ یابه‌رده‌وام بو! بتنێ د سێ هێرشاندا، یائێكێ(حه‌فتێ و دوو هزار) یادووێ(نوت و سێ هزار) یا سیێ(سه‌دوبیست هزار) مروڤ هاتنه كوشتن، بسه‌دان هزار كویله(عه‌بد) و سوزانی(سه‌بایه) هاتنه گرتن، بسه‌دان هزار بارێن سه‌روسامانی هاتنه گرتن، صه‌حابه‌یان به‌رچاڤ(مه‌كشوف) سێكس دگه‌ل سوزانیان دكر...ل ده‌مێ گرتنا كه‌لها هه‌ولێر(اربیل) كوشت و كوشتارگه‌هه‌كا زور مه‌زن هاته كرن، ل ده‌مێ كه‌لهه هاتیه گرتن و خوراده‌ست كری، خالدێ كورێ وه‌لیدی كو سه‌رله‌شكه‌رێ بسلمانان بو، چوو د ژورڤه‌ی كه‌لهێ دا، ل ده‌مێ ده‌ركه‌ڤتی ده‌ڤێ وی یێ بكه‌نی بو! صه‌حابیان گوتێ میرێ بسلمانان دیاره خه‌لكێ ناڤ كه‌لێ بسلمان بون، گوتێ نه‌خێر! گوتێ ئه‌رێ پا بوچی تویی بكه‌یفی! گوتێ دێ جوزیێ ده‌ن...واته ئه‌و بو جوزیێ(مالی) هاتبوون! ل ده‌مێ گرتنا مه‌دائین ژی(مه‌روان كومه‌زنترین كه‌سایه‌تی بو) كوشتی، ل سه‌ر پشتا هه‌سپی مه‌كشوف سیاری ژنكاوی بوی! صه‌حابیه‌كی گوتێ ته بو مه‌روان كوشت، ئه‌و بسلمان ببوو! ئه‌وی به‌رسڤ دا و گووت، دلێ من چوو ژناوی! گه‌له‌ك جاران ژی خالدی دپیاده‌كرنێن شه‌رێ خوه‌دا، هیچ بنه‌مایكێن دینێ ئیسلامێ بجهنه‌دكرن! ل ده‌مێ صه‌حابیه‌كی شیره‌ت بو كربایه یان ژی گازنده‌یه‌ك ژ خه‌له‌تیه‌كا وی كربایه! ئه‌و دا به‌رسڤێ ده‌تن و بێژیتن شیری ده‌رفه‌ت نه‌دایه من بزانم چ دقورئانێ دا هه‌یه! واته بسلمانان ژ مه‌غریبا عه‌ره‌بی تاكو روژهه‌لاتێ ئیرانێ و سنورێ صین و هندێ وه‌لات داگیر كرن، مروڤ كرنه بسلمان...لێ ئه‌و ل سه‌ر مه‌بده‌ئه‌كی بوون دگوتنێ دینێ ئسلامی، مه‌بادئێن ڤی دینی ویاسا و رێوره‌سمێن وی دكتێبه‌كێ دابون دگوتنێ قورئان، لێ ئه‌ڤ قورئانه و ئه‌ڤ مه‌بادئێن، دینێ ئیسلامی نه‌دنڤێسین بوون، سه‌ر له‌شكه‌رێن وان ژی پشكا هه‌ری زور نه‌دزانی قورئان چ دبێژیتن...به‌رئه‌نجام وان وه‌لات داگیر دكرن، ملله‌تێ ئیسلامی دروست دكر، لێ مه‌ره‌ما هه‌ری مه‌زن سێ ئه‌رمانج بوینه(مال و ملك، كوشتن وداگیر كرن، كویله و سوزانی) و زوربه‌یا وه‌لاتێن، هاتینه داگیر كرن ژی نه‌دبونه بوسلمان، ته‌نها جوزیه ددا ئیسلامێ! ل ڤێره ره‌خنا من نه‌ئه‌وه بێژم دینێ ئیسلامێ دینێ سه‌لامه‌تیێه یان دینێ شه‌روكوشتن و تالان وێرانكرنێیه! (ئه‌زدئاستێ هه‌لسه‌نگاندنێ دا نائاخڤم...) به‌لكی مه‌ره‌ما من ئه‌وه بێژم دینێ ئیسلامێ بوان باوه‌ری و بنه‌مایكێن سه‌لامه‌تی و پێكڤه‌ژیان و براتیێ نه‌گه‌هشتیه ده‌ڤه‌را مه! به‌لكی ئه‌و ئیسلاما هاتیه سه‌رمه، ئیسلامه‌كا بیابانی هشك و ده‌رچویی ژباوه‌ریا سه‌لامه‌تیێ بویه، واته ئسلاما مه ئیسلامه‌كا(عه‌ره‌بی، توركی، فارسی....هشك و توندرو..) بویه، چاوان وه‌لات بشیری هاتیه داگیر كرن، ملله‌ت بزوری هاتیه ئیسلامی كرن، هه‌ر بوی راده‌یی ژی مه(بتایبه‌تی كورد)، ئسلاما خو وه‌كی چاڤلێكرن و زارڤه‌كرن گرتیه و ژبه‌ركریه، ئه‌م نڤێژادكه‌ین لێ رامانا نڤێژان نوزانین، ئه‌م قورئانێ دخوینینن لێ دیسان مه‌عنا زاراڤێن قورئانێ نوزانینن... له‌ومانێ ئه‌وادقورئانێ دا هاتی، نه‌خاسم ده‌ربارێ(سه‌لامه‌تیێ، گوتنا راست، هاریكاریێ، چاكیێ...) ناكه‌ین و هه‌می تشتێ خراب دكه‌ین و وه‌سان هزر دكه‌ین كرنا روژی و نڤێژا بومه‌به‌سه...!! تو ته‌ماشا بكه، جه‌زیرا عه‌ره‌بی دناڤ ناله‌بارترینێ ره‌وشا مروڤایه‌تی دا بویه، نه‌زانین و جه‌هاله‌ت ل كوپیتكێ هه‌ری به‌رز بویه، سه‌روسیمایێن شارستانیتێ بئێكجاره‌كی لێ نه‌بوون، زمانێ سه‌قه‌ت و بێ نڤێسین، عادات و ته‌قالیدێن كه‌ڤنار و بێ شه‌رمی، سكسه‌بازی و بێ شه‌رمیا وان بێ راده‌بویه، دزین و شه‌لاندن ل ده‌ڤ وان عاده‌ت ومیراس و مێرخاسی بویه، دووسه‌ری و فه‌ساده‌كا بێ یه‌مان، كچ بساخی دكوشتن بو ڤه‌شارتنا عارا خوه...ره‌وش و تیتالێن وانان یێن كرێت، ل ده‌مێ ئه‌م به‌حس بكه‌ین، لاپه‌ره و قه‌له‌م تێرا مه‌ناكه‌ن....ده‌ی ته‌ماشا بكه، ژ ڤێ گزیرته‌یا هوسان پاشكه‌ڤتی، په‌یمابه‌رك و دینه‌ك و په‌رتوكه‌كا ئایینی(قورئان)...ئه‌رێ گه‌لا ملله‌ته‌كێ بڤی راده‌ی كه‌ڤتی و نه‌زان و نه‌خوینده‌وار...چاون چێدبیتن، ببیتن سه‌ركێشێ رێكه‌كێ و بێژینه وێ رێكێ ئیسلام و سه‌لامه‌تی(مه قورئان بزمانه‌كێ عه‌ره‌بی یێ فه‌صیح ئینانده‌خارێ بو گه‌له‌كی كو خرابترینێ گه‌لایه، به‌لكی بئاقل بكه‌ڤن- واته خودا یێ ل ئاقل بونا وان بشك بو!)...براستی یا شاشه وناكه‌ڤیتن به‌رئێك، نه‌یا ڤه‌شارتی ژی بویه، په‌یاما ئیسلامێ ل ده‌مێ بو پێغه‌مبه‌ری هاتی، ژیێ وی(40)چل سال بوون،(12)دوازده‌سالان په‌یاما خوه به‌لاڤ كر، كه‌سێ گوهداری نه‌كر و نه‌وه‌رگرت، بتنێ(72)كه‌س نه‌بن، ژوان ژی(ئه‌وبخو، خێزانا وی، عه‌لیێ كورێ ئه‌بوتالبی، ئه‌بابه‌كرێ خه‌زویرێ وی، ل ژیێ(62)شێست و دوسالیێ ژی وه‌فات كر، واته ل ده‌مێ(10)ده‌ه سالان شه‌رگه‌هێ به‌لاڤ كرنا دینانه‌تا وی بویه، ئه‌ڤ ده‌مه‌ژی تێراهندێ ناكه‌تن دینه‌كێ وه‌كی دینێ ئیسلامێ و ب په‌رتوكه‌كا نه‌نڤێسی و نه‌خاسم لناڤ گه‌له‌كێ هوسان جاهل و نه‌زان( نه‌خاسم ئه‌و ده‌هساله‌ژی هه‌می شه‌روشور و غه‌زابوون...)...ئه‌ڤ گه‌له یانی فێری دیانه‌تێ نه‌بوی، دیانه‌ت به‌لاڤ كر، نه‌خاسم پشتی جیهاد(ئه‌نفال) هاتینه راگه‌هاندن، واته عه‌ربێن نه‌زان و دناڤا شه‌ری دا، بهه‌ردوو ملا مژویل كوشت و كوشتاران بون، بو سه‌رو مالی و داگیركرنا ئاخێ و گرتنا سه‌بایه و كویلان...له‌ومان جاره‌ك دی نابێژم دینێ ئیسلامێ سه‌لامه‌تی تێدا نینه، لێ سه‌لام و ئارامی دمه‌ژیێ عه‌ره‌بان دا نه‌بو! بڤی ئه‌قلێ داكه‌ڤتی جیهاد كر و ئه‌م ژی لبن ده‌ڤێن شیر و سه‌رێن تیرا فێری ئیسلامه‌كا عاده‌تكی بوین..! (( گرنگه‌ژی وێ بزانین دینێ ئیسلامێ دینێ ئیبراهیم په‌یامبه‌ره، ل وی ده‌می ئیسلام ته‌ناهی و په‌روه‌رده‌كرن و فێركرن بو، دویرژ سه‌رێن تیر و ده‌ڤێن شیرا، ته‌ماشا بكه ل ده‌مێ جاریا قبتی(ماریه) كوره‌ك(ئیبراهیم) بو پێغمبه‌ر مه‌حه‌مه‌دی ئینای، سێ هه‌یڤا ئیراهیم ژیا و پاشی مر، ل وی ده‌می(محمد)زور گریا خه‌ریك بو خوین ژ چاڤان بهێتن، سه‌حابی ژێ ترسیان بمریتن، ده‌ست دلێ وی دان...مه‌حه‌مه‌دی گوتێ ئێشا من گرانه، نه‌بتنێ(ئیبراهیمێ)كورێ من مر، به‌لكی كورێ من و باپیرێ من ئیبراهیم پێغه‌مبه‌ر هه‌دوك مرن، ئه‌ڤه خاله‌كا جه‌وهه‌ری زور گرنگه، یا فه‌ره‌ژی خاندن و ڤه‌كولینێن لوجیكی بو بهێنه‌كرن، ئیبراهم پێغه‌مبه‌ر زانست زان و په‌روه‌ردێ شارستانیه‌ته‌كا پێشكه‌ڤتی و روبیشته‌یێ وه‌لاته‌كێ ته‌ناه و پێشكه‌ڤتی بو، لێ ژینگه‌ها مه‌حه‌مه‌د پێغه‌مبه‌ری ته‌مام به‌روڤاژی بوو....)). لێ ئه‌گه‌ر به‌لاڤكرنا دینێ ئیسلامێ ل سه‌رده‌مێ پێغه‌مبه‌ری و ئه‌بوبه‌كری مه‌ره‌م دین و سه‌لامه‌تی ژی بیتن، ل سه‌رده‌مێ عومه‌رێ كورێ خه‌تابی و بسه‌ردا، ئسلام هاته گورین بو خزمه‌تا نه‌ته‌وا عه‌ره‌بی و دینێ ئیسامێ هاته راپێچ كرن دناڤا نیشتیمانێ عه‌ره‌بان دا، واته وان دین كر بو نه‌ته‌وه و وه‌لاتێ خوه، لێ ئه‌م ژی بوینه هه‌سپێن وانان، مه‌دین گرت و نه‌ته‌وه و نیشتیمان به‌ردان و دینێ مه ژی ژبلی وه‌كی چاڤلێكرن مه وه‌رگرت، دینێ مه ژی بو دینێ ئبسلاما عه‌ره‌بی و بو نیشتیمانێ عه‌ره‌بی و هوسانێ ده‌وله‌ت ژی بو ده‌وله‌تا عه‌ره‌بی...بو نا پاراستنا ڤێ ژی خه‌لیفه(عومه‌رێ كورێ خه‌تابی) فه‌وج و لیوایێن تایبه‌تی ژ عه‌ره‌بێن قوح دروست كرن، تاكو خو ل مه‌یدینێ بپارێزن، چونكی وی دزانی له‌شكه‌رێ ئیسلامێ چ زولم و زورداری كریه به‌رامبه‌ری گه‌ل و نه‌ته‌وه‌یێن نه‌عه‌ره‌بی، ئه‌وی هه‌رده‌م هزرا وێ دكر، پایته‌ختێ خوه ژعلوجا(خه‌لكێ نه‌عه‌ره‌ب) بپارێزیتن و شورهه‌یه‌كا مروڤێن شه‌ركه‌رێن عه‌ره‌بی دروست كرن...!! یا ئاشكرایه ژی ل سه‌رده‌مێ خیلافه‌تا راشدی، ڤه‌كرنێن زور مه‌زن هاتن كرن، وه‌لاتێ مسرێ، شامێ، جزیرا عه‌ره‌بی، یه‌مه‌ن، عێراق، وه‌لاتێ فارسان....بته‌مامی هاتنه داگیر كرن و ئیمپرتوریه‌ته‌كا مه‌زنا ئیسلامی هاته دروست كرن، لێ ئه‌و ژی یازانا بویه نڤێسین ل شامێ ب (عبری = ئارامی)بویه، ل مسرێ ب(قبتی)بویه، ل عێراق و وه‌لاتێ فورسێ ب(په‌هله‌وی = زمانێ ساسانی و ئوراتوو)بویه...زمانه‌كێ نڤێسیی یێ عه‌ره‌بی نه‌بویه...ئێكه‌مین نڤێسه‌ڤانێن حه‌دیس و تاریخا عه‌ره‌بی ژی نڤێسای( بوخاری، مسلم، ابن جه‌وزه....)، هه‌می ژی نه‌عه‌ره‌ب بوینه و هنده‌كا ژ وان زمانێ عه‌ره‌بی ژی نه‌دزانی، ئێكه‌مین نڤێسه‌ر(بوخاریه) كو(200)دووسه‌د سالا ل پاش وه‌فاتا پێغه‌مبه‌ری ژد ایك بویه...ئه‌ڤ و زور گروڤه‌یێن دی وێ شكێ دده‌ن هه‌می دێروك و حه‌دیسێن ئیسلامی دبیتن جهێ شكێ بن و زور شاشی ژی تێكه‌ڤتینه....ئه‌ڤه وێ دگه‌هینیتن ئئیسلام وه‌كی مه‌بادیْ بدروستاهی نه‌گه‌هشتینه وه‌لاتێ مه. گه‌كه‌ك دێروك زان و نڤێسه‌رێن كه‌ڤن، وه‌سان دایه دیاركرنێ، عه‌لیێ كورێ ئه‌باتالبی ئێكه‌مین قورئان دروست كریه، هنده‌ك ژی دبێژن ئوسمانێ كورێ عه‌فانی قورئان كومكریه و نڤێسیه و كریه(4) په‌رتوك، ئێك ل ده‌ڤ خوه هێلایه و ئێك ژی بو(شام، مسر، عێراق) ره‌وانه كریه، لێ ببه‌لگه چ راستیێن سه‌لماندی نینن، هه‌تا كو ئه‌گه‌ر هه‌بن ژی(4)قورئان تێرا گه‌لێن بوسلمان ل ئمپراتوریه‌ته‌كا هوسان به‌ربه‌لاڤ ناكه‌ن...!! ده‌وله‌تا ئسلامیا ئه‌مه‌وی ژی كو پایته‌ختێ وێ ل شامێ بویه، ئه‌ڤانان گه‌له‌ك مه‌سترێ سنورێن ده‌وله‌تا ئیسلامێ به‌رفرهه كرن، واته ده‌ربازی ئه‌وروپا و ئه‌فریقیا و كیشوه‌رێ هندی بوون! (( ژبلی وێ مژویلی شه‌رابوون، كوچكێن خوه بو خارن و ڤه‌خارنێن روحی، بو سوزانی و ره‌قس و سه‌مایێ مه‌زن و به‌رفرهه دكرن...گوتنێن ئه‌بو هوره‌یره‌ی بو خه‌لیفه عومه‌ری باشترین به‌رسڤن! ل ده‌مێ عومه‌ری پسیار ژێ كری! ئه‌رێ ته چاوان شامێ دیت، ئه‌وی گوت من چ تشتێ باشترێ ژیێ سولتانێ رومێ نه‌دیت! بتنێ كوچكێن وان مه‌ستربوون، خارن و ڤه‌خارنێن وان و دیوانێن وان یێن ره‌قس و سه‌مایێ دمه‌زنترێ بوون...)،لێ ئه‌م دكارین بێژن پێشكه‌ڤتنا شارسانیه‌تا ئسلامی ده‌ست پێ دكه‌تن... درویێ نڤێسین و دێروكاڤانیێ دا، ل سه‌ر ده‌مێ عبدالمه‌لك بن مه‌روان و خه‌لیفێن دسه‌ر وی دا، لێ دیسان نڤێسیننێن وان ژی ئه‌گه‌ر چی بزمانێ عه‌ره‌بی بیتن، لێ رێنڤێسا وان بزمانێ ئارامی و زمانێن دی یێن نه‌عه‌ره‌بی بوینه. هه‌تا ل سه‌رده‌مێ ده‌وله‌تا عه‌باسی ژی ( بناڤێ عه‌باسێ مامێ پێغه‌مبه‌ری)، كو نێزیك(600)سالان ده‌ستهه‌لات گێرایه، لێ نڤێسینێن وان ب رێسایێن ئارامی و په‌هه‌له‌وی یان ئوراتی و مسری(قبتی) بوینه...تاكو هاتنا ده‌وله‌تا ناڤكرن و نڤێسین...تاكو ل سالا1923 كه‌مال ئه‌تاتوركی حوكم كری و ده‌وله‌تا توركی دروست بوی، ژ نوی توركیا ده‌ست ژ زمانێ ئوسمانلی به‌ردایه و بلاتینی رێسایا زمانێ خوه دروست كریه. بابه‌تێ مه نه‌دێروكه، له‌ومانێ ئه‌م به‌حسا دێروكا ئیسلاما(عه‌ره‌بی، توركی، فارسی ..) ناكه‌ین، لێ ل ڤێره مه‌سه‌له‌یه‌ك گرنگه ئه‌م به‌حس لێ بكه‌ین، ئه‌و ژی ئیسلاما(سنی = توركی و شیعه‌تیا = فارسی)، سه‌ره‌تایێن شیعه‌گه‌رێ و سونه‌ت بونێ، ریشه‌یێن وان زور دكه‌ڤنارن و ڤه‌دگه‌رهن بو به‌ریا ئیسلامێ، چاوه‌ن دمه‌سیحیه‌تێ( پروتستا‌ند و ئه‌رسودوگس) هه‌بوینه، وه‌سان شیعه و سونه‌ژی هه‌بوینه، شیعه یانی ئه‌تباع(لاگر یان تاگر)، سونه(تاگرێن حه‌دیسا پێغه‌مبه‌ری)، پشتی كوشتنا عوسمانی، خوینا وی و قه‌میسێ وی، مه‌سه‌لا دوو ئالیبونا ئیسلامێ به‌رفرهه‌كر، شه‌رێ جه‌مه‌ل، شه‌رێ صه‌فین، كوشتنا حوسێن، كوشتنا یه‌زید بن حوسێن بن عه‌لی...مه‌سئه‌لا شیعاتی(تاگرێن عه‌لی) سونه‌تی(تاگرێن معاویه) بره‌گه‌كێ خویناوی و تژی ناكوكیێن كویر سه‌رهه‌لدا و به‌رده‌وام بو! لێ مه‌سئه‌لا مه‌زهه‌بێ شیعی و سونی، په‌یدابونا دوو ئیمامه‌تیێ لناڤ ئیسلامێ پاش(ئسماعیل شاهێ صه‌فه‌وی) ده‌ست پێ كر، نه‌خاسم پشتی شه‌رێ ناڤدارێ چالدیرن ل سالا1514ز لناڤبه‌را وی و سولتان سه‌لیمی ده‌ست پێكری، هه‌م شه‌رێ سونه و شیعه و هه‌م ژی مه‌زهه‌بێ سونه و شیعه لناڤكدا كویر و دویر ژێكڤه‌بوون، ژبلی وێ ژی كوردستان هاته پارچه كرن، لناڤبه‌را ده‌وله‌تا سونی(عوسمانی) و شاهنشینا(شیعی) صه‌فه‌وی دا، لڤێره ئه‌ڤی شه‌رێ تائیفی شه‌ره‌نیخا وی كه‌ڤته سه‌ر ئاخا كوردان، كورد بونه زیان ببه‌ركه‌ڤتیێن ئێكێ( كوردا وه‌لات و نه‌ته‌وه) هه‌ردوك لێ چوون و نه‌هاتن هه‌ژماركرن ژی وه‌كی بسلمان، به‌لكی هه‌رئێكی ژ شاهێن صه‌فه‌وی و توركێن عوسمانی كورد وه‌كی پره‌كێ، وه‌كی هه‌سپێ ترواده‌ی بخو بكارئیناندن، وه‌ك كورد دبێژن(ئه‌م ژ عه‌یدا كه‌لێ و سه‌یرانا روباری بوین، ژ هه‌ردووكان بوین)، ل ڤی سه‌رده‌می( سه‌ردمێ ئوسمانلیان) عه‌ره‌بان ژی چ رول نه‌ما و ده‌وله‌ت ما بو فارس و بو توركا، هه‌ردووكان ئه‌م كورد بخو بكارئیناندین، واته ڤان هه‌ردوو ده‌وله‌تا دینێ خوه كره دناڤا نیشتیمان و نه‌ته‌وه‌یا خوه‌دا و سواری هه‌سپێ مه‌یێ ره‌هوان بون، مه‌ژی دین كره پشتا خوه و نه‌ته‌وه و نیشتیمانێ خوه كرنه قوربانێ تورك و فارسان..!! بونا ڤێ، هه‌رده‌مێ ئه‌م ده‌ستهه‌لاتا ده‌وله‌تداریێ داخاز بكه‌ین، به‌ریا ڤێ داخازیێ، دڤێتن ئه‌م نه‌ته‌وا خوه یان دینێ خوه دروست بكه‌ین، ژڤی دینی یان ڤێ نه‌ته‌وێ فه‌رترێ ئه‌وه بكه‌ینه ناڤا نیشتیمانێ خوه، بو نیشتیمانێ خوه بكار بینین، بێی ڤێ نه‌یا به‌رئاقل كورد بكارن ده‌وله‌تا خوه دروست بكه‌ن...ئه‌ڤ دینێن ده‌وله‌ت هه‌ی ل ده‌ڤه‌را مه، نه‌خاسم(یه‌هودی، مه‌سیحی، ئسلام..) بهزاره‌ها سالان مه په‌یره‌وكرن، بوینه پیره‌ودارێن وان، هه‌رتشێ مه هه‌ی ژی بونا وانان مه سه‌رف كرن، لێ چ دینان ژ ڤان هه‌رسێكان ئه‌م قه‌بیل نه‌كرین و ده‌وله‌تا مه دروست نه‌كرن، دیسان نه‌ته‌وا مه ژی(كوردی) هزار ساله هه‌ی، دیسان وێ ژی ده‌وله‌تا مه دروست نه‌كر، ژبه‌ر ڤێ دڤێتن ڤان سێ دین و ڤێ نه‌ته‌وه‌یێ ئه‌م باش بخوینین، باش تێبگه‌هین، بهویری لێگه‌رهانێ ژی ل سه‌ر هه‌می بیاڤێن وان بكه‌ین...لێ گرنگترێ ئه‌وه مه دینه‌كێ تایبه‌تی یان نه‌ته‌وه‌یه‌كا تایبه‌تی بخوه هه‌بیتن...ئه‌ڤجارێ ئه‌گه‌ر ئه‌م پشت راست بوین، ئه‌ڤ سێ دینه مه‌قه‌بیل ناكه‌ن، یا شاش نینه ئه‌م بوخو دینه‌كێ دی دروست بكه‌ین، ئه‌ڤجارێ ئه‌ڤ دینه هه‌ر چ دین بیتن و چ ناڤ وی دینی هه‌بیتن...هه‌تا دبه ئه‌م ل دینێن خوه یێن كه‌ڤنار ڤه‌گه‌رهین( یارسانی، زه‌ره‌ده‌شتی، ئیسلاما ئیبراهیمی، ئازادیی....)، لێ ژ وێ ژی گرنگترێ ئه‌وه، ئه‌م ئه‌و دینێ بوخو دهه‌لبژێرین و په‌یمانێ ل سه‌ر دروست دكه‌ین، دینێ خوه نه‌ته‌وه‌یه‌كا بئاوایه‌كێ دیموكراسی دروست بكه‌ین و ڤی دینی بكه‌ینه ناڤا نیشتیمانێ، وه‌لاتێ خوه پێ ئاڤا بكه‌ین، دین و نه‌ته‌وه‌یا خوه بكه‌ینه مه‌بده‌‌و! بكه‌ینه ناڤ و ئه‌رناڤ، بكه‌ینه ئه‌خلاق و شه‌ره‌ڤ و بكه‌ینه روح بو وه‌لاتێ خوه! تاكو بكارین ده‌وله‌تا خوه ئاڤا بكه‌ین، ل ده‌مێ ئه‌م به‌حسا نه‌ته‌یێ ژی دكه‌ن..دیسان بمن وه‌ره نه‌یا گرنگه ناڤێ وێ چ بیتن، گرنگ ناڤه‌ك بیتن! نه‌ژادێ مه هه‌لبگریتن و ئه‌م خه‌لكێ كوردستانێ هه‌می(نه‌ته‌وه، ئول، مه‌زهه‌ب، فكر..)، ل سه‌ر رێك بكه‌ڤین و خوپێ ناڤ بكه‌ین و بكه‌ینه مه‌بده‌ئێ گشتی خه‌لكێ كوردستان، جا چ ناڤ بیتن( سومه‌ر، ئوراتوو، ئاشور، كلدان، میدیا، صوبار، كاشی، كاردوخی....ژ خو ئه‌گه‌ر كوردی بوناڤ و بو په‌یمان ئه‌ڤه تاكێ ترێ و شانصه‌كێ هه‌ری مه‌زنه ئه‌م دێ وه‌رگرین...!! لێ ئه‌ڤ تشته ژ خورایی دروست نابیتن، كار و بریار و داكوكی، ناڤ و ئه‌رناڤ دڤێتن، بساخله‌می بهێنه پیاده‌و بئه‌نجام گه‌هاندن...واته ئه‌ڤه پروسه‌یه‌كا دور و درێژ و به‌رده‌وامی كار كرنه‌كا مجد و به‌رنامه‌كری بو پێویسته! یانی بزمانه‌كێ ساده‌تر و مه‌عنادارترێ ئه‌م بێژین...په‌روه‌رده، فێركرن، مه‌شق و راهێنانه‌كا زانستی بنگه‌هی دڤێتن بهێتن ئه‌نجامدانێ:- واته په‌روه‌رده‌یا ئه‌خلاقی، په‌روه‌رده‌یا جه‌سته‌یی، په‌روه‌رده‌یا فێركاری(زانستی)، په‌روه‌رده‌یا هزر و رامانی...ئه‌ڤ چارپه‌روه‌رده‌كرنه، وه‌كی خاندنێن فه‌رمی زور گرنگه ئێك ل دویڤ ئێكێ بو هه‌رتاكه‌كێ كومه‌لێ، بگره بو ده‌یك و بابان و بو زاروكان هه‌ر ژ به‌ری بونێ، تاكو دبن و قوناغ بقوناغ مه‌زن دبن...ئه‌گه‌ر ئه‌ڤه هاتنه كرن، واته ئه‌م خودان كومه‌لگه‌هه‌كێ پێگه‌هشتی و تێگه‌هشتینه، كه‌واته ده‌ولتداری مه لناڤا خوه‌دا خودان كریه و ئه‌م ده‌وله‌تین...راگه‌هاندنا ده‌وله‌تێ ژی نه‌گرنگه، به‌لكو قوناغێن ئاڤاكرنا وێ دگرنگن...ئه‌گه‌ر مه لناڤا خوه‌دا ده‌وله‌ت دروست كر، هینگێ ئه‌م دێ كارین ئالاڤ و پێكهاته‌یێ بنه‌ستریێ ده‌وله‌تێ ژی ئاڤه‌دان كه‌ین....ل ده‌مێ ئالاڤ و بنیاتێ ده‌وله‌تێ ژی بته‌مام( ئاخ و سنور، ئابورێ بهێز و رێكخستی، هێزا پاراستنێ، په‌یوه‌ندیێن زانستی و ئالیسه‌نگ و هه‌ڤپشك، زمان و دێروك و كولتور، په‌روه‌رده و فێركرن...)، ل ڤێره بتنێ راگه‌هاندن دمینیتن و ل وی ده‌می ژ نوی باشه بهێتن راگه‌هاندن...!! نویكاری و نوی باری...ژ كولتور و كه‌ڤناری...!! كورد دبێژن نوی هاتن كه‌ڤن خه‌لاتن، ئه‌ڤه گوتنه‌كا پێشیایه، لێ گوتنه‌ك دلێنی و نه‌زاستیه، ل مالێ ل ده‌مێ زاروكه‌كێ نوی دهێتن، هه‌می ئه‌ندامێن خێزانێ خه‌ریكن خو بوی ڤه موژیل دكه‌ن و كه‌یفا وان پێ دهێتن و ئاسویه‌كێ نوی، روناهی و هه‌یڤیه‌كا نوی دكه‌ڤیتن به‌رچاڤ و به‌ردلێ وانان، ل ده‌مێ جله‌ك یان پێلاڤه‌كا نوی ئه‌ندامه‌كێ خێزانێ دكریتن و دئینیتن مالێ، دیسان سه‌رنجا هه‌می ئه‌ندامێن خێزانێ به‌ره‌ڤ وی تشتێ نویهاتی دهێتن كێشان و پێڤه موژیل دبن...ئه‌ڤه دیارده‌یه‌كا دلێنی و نوباریه، لێ چێكه‌رێ خانی، هوستا، ئه‌ندازیار، دروست كه‌رێن بیناسازی و دیزاینسازیێ، نه‌خاسم ل وه‌لاته‌كی، هزرا ده‌وله‌تداریێ و پروسه‌یا ئاڤاكرنێ، لێ ده‌ستپێكی بیتن یا دقوناغا رزگاریا مروڤایه‌تی، شارستانی ...دا ده‌رباز ببیتن، ئه‌ڤ شاره‌زا و هوستاكاره( بیناسازی و شاره‌وانی زان بن...یان كولتور و كه‌له‌پور و هونه‌زان بن....)، ل ڤی ده‌می كه‌ڤنێن وان، شارستانیه‌تا وان كه‌ڤنار، ئه‌ده‌ب و فلكولور و هونه‌رێ وان یێ كه‌ڤن دهه‌می ئالیێن ژیانێ...بوان زور گرنه، كه‌ڤناریێن وان(اپار)، ل ده‌ڤ ڤان زانایێن هونه‌رزان و دیزاینكار و نه‌خشه‌دانه‌ر، دهه‌ر واره‌كی و دهه‌ر بیاڤه‌كێ ژیانێ و ئاڤه‌دانێ دا، كاره‌كێ مجده، ئه‌ركه‌كێ زور گرنگه، بنواشه‌یه‌كێ ئاڤاكه‌ره، روحا ژیان و ڤه‌ژاندنا وایه...دێ بینی ئه‌ندازیار بونا داهێنانێن خوه، دێ سه‌رگه‌ریانا كه‌ڤناری و ئاپارتمانێ كه‌ڤن كه‌تن، سترانبێژ و لاڤژه‌بێژ و هونه‌رمه‌ند، تاكو كاره‌كێ خومالی و جوان و سه‌رنج راكێش به‌رهه‌م بینن، دێ سه‌ردانا كه‌سانێن كه‌ڤن و خودان سه‌ربور كه‌تن، په‌یڤ و رسته‌یێن خومالی و لائیق و ره‌سه‌ن دێ كه‌نه بنیاتێ ستراون و لاڤژه و هونه‌رێ خوه...جوتكار، كشتوكالزان دێ ل دویڤ به‌رهه‌م و به‌رێ خومالی و كه‌ڤنار گه‌رهیتن تاكو گیانداه‌كێ خومالی و ساخله‌م، گشتوكال و دان و تكاكه‌كێ خومالی و تژی بها و بهێن خوه‌ش، بو كریارێن خوه ئاماده بكه‌تن، هه‌ر پیشه‌كاره‌ك...دێ موژیلی په‌یدا كرنا كه‌ڤنارێ خوه بیتن تاكو تشته‌كێ نوی و خومالی و خودان زاد و مفادار به‌رهه‌م بینیتن و بازارێ خوه پێ ره‌واج بكه‌تن...ئه‌ڤه پروسه‌یا نویاتی و دناڤا كه‌ڤناریێ دا، پروسه‌یه‌كا روبیشته‌ییه، پروسه‌یه‌كا نوی باری و ژیاندنه‌وه‌یه‌كا ره‌سه‌ن و خومالی یه، ئه‌ڤه ئه‌و ئاوایێ ئاڤاكرن و خو ته‌مام كرنێیه، یێ كاربه‌ده‌ستێ مه، هوستاكارێ مه، دیزاینزانێ مه، دكتورێ مه، ماموستا و په‌روه‌رده‌كارێ مه...به‌ره‌ڤ وێ ژیانێ دچیتن یا كو دبێژنێ ژیانا خو ژیاندنێ و بنیاتێ خو ئاڤاكرنێ و پروسه‌یا نژیاری و بنیاتی بو نه‌ژادێ نوی، به‌ربابكێ نوی... به‌رده‌وامی دانا پێشكه‌ڤتنا خومالی و ئاڤاكه‌ر و نوی خازیه‌كا ریهوریشلی به‌رده‌وام و تژی خوه ئافرێنه‌ر و دیزانكاریێن لائیق و ره‌سه‌ن...لێ دیسان ئه‌ڤێ پروسه‌یێ ژی دیسان په‌روه‌رده‌كاریه‌كا ساخله‌م، فێركاریه‌كا زانستی، ئه‌خلاقه‌كێ خومالی و پێشكه‌ڤتی، مه‌شق و راهێنانێن به‌رده‌وام و خودان كری ب به‌رنامه و پروگرامێن پێشكه‌ڤتی بنیاتنه‌ری، ژر یهو ریشالان بو كوپك و تاكێن سه‌ری، ژ نه‌ژادێ باب و كالا ن بو زاروكێن نویهاتی و نوباهێرێن گه‌ش و به‌رهه‌م هه‌می ئالی. ل دوماهیكێ په‌یڤه‌كا كورت و كورمانج...!! دێ جاره‌كا دی بێژم، مه خوداهێلایه ده‌ریایه‌كێ و دزانینن ئه‌م نه‌دمه‌لاڤانینن، مه رێكه‌ك ل به‌رخوه گرتیه و نه‌شاره‌زایێن وێ رێكێیه‌ن، مه هونین و هونه‌ره‌ك كریه دده‌ستێ خوه دا و دژه‌نین و نه‌ژه‌نیارین و نه‌ژی راڤه‌كرنا وی هونه‌ری دزانین، لێ یا من دڤێتن بێژم و كار بوب هێتن كرن، وه‌كی هاولاتیه‌ك، وه‌كی مروڤه، مه وه‌شانه‌ك وه‌شاند، نوباره‌یه ئێخسته ده‌ستێ هه‌وه، باوه‌ریا من ئه‌وه و هیڤیا من ژی ئه‌وه یێن دزانن، یێن پسپور و شاره‌زانه، یێن هونه‌رمه‌ند و ته‌كنیكارن، یێن تایبه‌تمه‌ندیا وان هه‌ی، یێن دزانن هونه‌ری ڤه‌هینن و ته‌لاران ئاڤا بكه‌ن، ره‌وشه‌نبیرێن هزرو بیرزان، دكتور و زانستڤان...بو هه‌میان دبێژم مه ده‌رگه‌هه‌ك ڤه‌كر، پێره‌هه‌ك ژی چ باش چ ژی خراب دانانده به‌رده‌ستێ هه‌وه، دێ وه‌رن خرابان باش بكه‌ن، نه‌ساخان چاره‌سه‌ر بكه‌ن، هه‌رفته‌یان ئاڤه‌دان بكه‌ن، بله‌یزن و هونه‌رێ خوه‌ش و بره‌وش بئافرینن، بونیاته‌كێ لائیق بو گه‌لێ مه، بو وه‌لاتێ مه، بو جڤاكێ مه ئاڤا بكه‌ن، ساخله‌میێ په‌یدا بكه‌ن، كار و كوكه‌كێ بنه‌جه و لاو به‌رهه‌م بینن....خودانێ هزر و شیانیان دگه‌ل مه‌دا هاریكار بیتن. اكرم خالد عبدالكریم/ سید اكرم/ دهوك
د. سالار باسیره لە ماوەی دروستبوونی هەرێمی كوردستانەوە ژمارەیەكی بەرچاو لە رێكخراو و حیزبی سیاسی دروستبووە بەشێكیان حیزبی سێبەرو بەشێكیان حیزبی بەشداربوو لە دەسەلات و بەشێكیش گوایە ئۆپۆزیسیۆن بەلام تا ئێستە بێكاریگەر لەسەر گۆڕەپانە سیاسیەكە. لەبەر ڕۆشنایی ئەزمون و واقیع و مێژوە سیاسیەكە ئەم نوسینەم ئامادە كردوە ، تا ئەم بارودۆخەش بەم جۆرە بمێنێتەوە بیرۆكەی هەمە چەشنە دروست دەبێت وەك ئەلتەرناتیڤ بۆ ئەو بارودۆخە سیاسی و كۆمەلایەتیە چەقبەستو و ناهەموارەی دەسەلات و كۆمەلگەی كوردیی لە باشور تێی كەوتوە. لە كاتێكدا كایەی سیاسی لە هەرێمی كوردستان توانایەكی ڕاستەقینە ناداتە ئۆپۆزیسیۆن بۆ كاركردنی سیاسی ، چ جای بینینی ڕۆلێك. كار بۆ لەیەكتر ترازاندن و دابەش كردنی ئۆپۆزیسیۆن دەكات ، ئیتر هی ناو پەڕلەمان یان ئەوەی شەقام بێت ، بەم میتۆدە دەسەلات كار بۆ سەقامگیر كردنی دەسەلاتەكەی دەكات. دەسەلات دەیەوێ بەناوی ئازادی و دیموكراسیەوە ئازادی و دیموكراسی لەناو بەرێت. هەربۆیە ئۆپۆزیسیۆن بوون بۆ باشوری كوردستان وەك هەوا وایە بۆ ژیان ، بەلام كام ئۆپۆزیسیۆن؟ ئەو مرۆڤەی بڕوای وابێت سروشتی ئەو دەسەلاتەی هەرێم ، دەسەلاتی خێڵ و خێزان و دەسەلاتی تەقلیدیی و كۆنەپارێز هی چاكسازی و دەستاودەست كردنی دەسەلات و خۆگۆڕین و گوێگرتن بێت لە داواكاریەكانی گەل و پەیڕەویی پڕەنسیپە دیموكراتیەكان و رێفۆرم كردنی ڕاستەقینە بكات ، ئەوا لە بازنەیەكی داخراوی بۆش و خەیالاویدا دەخولێتەوەو هیچ لە سیاسەت و ئەزمونە سیاسیەكان و مێژووی سیاسی تێنەگەیشتوە سەبارەت بە جیهانبینی بۆ دەسەلات و كۆمەلگە. هەڵبژاردنی گالتەجاری و دیموكراسیەتی ساختە بەشداریكردن لە هەڵبژاردنی گاڵتەجاری و دیموكراسیەتی ساختەدا لە هەرێمێكی داگیكراودا بەو هەلومەرجەی دەگوزەرێت تەنیا شەرعیەتدانە بە دەسەلاتی ستەمكارو پێشێلكردنی مافەكانی مرۆڤ لە لایەن ئەو شێوە دەسەلاتەوە ، هەموو ئەوانەی لەو دەسەلاتەدا بەشدارن. دەبێت دوای ئەزمونی 28 ساڵ بزانرێت خەباتی پەڕلەمانیی لە هەرێمی كوردستان بەو شێوەیەی دەگوزەربَت كۆتایی هاتووە چونكە دەسەلاتی ڕاستەقینە لای پەڕلەمان و حكومەت و دادوەریی نیە بەلكو لای تاك و خێزان و خێڵی سیاسیە كە خاوەن موئەسەسەو ئیدارەو پارەو میلیشیای خۆیەتی. لێرەدا دەبێت بیرۆكەی بەنرختر بۆ ئایندەو چارەنوسی گەل دەستەبەر بكرێت. خوێندنەوەی ڕاستەقینەمان بۆ دەسەلات و كۆمەلگە هەبێت. ئێمە دەبێت مرۆڤەكانمان فێری یاخی بوون بكەین چونكە لەسەر هەقن و ئینتیمای نەتەوەیی و نیشتیمانی و بەها مرۆییەكانی بۆ بگێرینەوەو لە ئازادی خوود تێبگات بۆ ئەوی نەبێتە بتێك. ئەو مرۆڤانەی ئێمە كە هەمیشە ئامرازی سیاسی بوون بەلام ئەكتەری سیاسی نەبوون. ئێمە دەبێت هەنگاو بۆ شێوە كارو خەباتێكی تری جەماوەری و سیاسی بوێر بنێین وەك سەرەتایەك بەدەر لە حیزبە ئۆپۆزیسیۆنە تەقلیدیەكانی جێگای هیواو متمانە نەماوون و لە بازنەیەكی بەتاڵدا دەخولێنەوە. "گەمژە ئەو كەسەیە چەندین جار یەك كار دوبارە بكاتەوەو چاوەرێی ئەنجامی جیاواز بێت". ئەو ئۆپۆزیسیۆنانەی كە ئامادە نین پشتگیریی بزوتنەوەی شەقام بكەن یان شەرمنانە دەیكەن. 17ی شوبات نمونەیەكی بەرچاوە. كەرەسەكان لە بارن بەلام شەقام پێویستی بە قیادەیەكی بوێرو شۆڕشگێڕو ژیرو پاك هەیەو دەست لەگەڵ دەسەلاتدا تێكەڵ نەكات و بزوتنەوەكە نەفرۆشرێت و بڕوای وابێت كە ڕێفۆرمی ڕاستەقینە بەم دەسەلاتەی ئێستەی هەرێم ، دەسەلاتی تەقلیدیی خێزان و خێڵی سیاسی ناكرێت. بزوتنەوەیەكی نوێی فكری و سیاسی و كۆمەلایەتی و ئەخلاقی و سێكولار بۆتە پێویستیەكی ژیانیی. بەرەیەكی نوێی ئۆپۆزیسیۆن ژمارەیەكی بەرچاو لە رێكخراوەكانی كۆمەلگای مەدەنی و گروپەكانی فشار هەن كە رێكخراوی سێبەر نین و خاوەن هەڵوێستی تەندروستن ، خاوەنی كەسانی ڕۆشنبیرو ئەكادیمیست ، نوسەر ، ڕۆژنامەنوس و مامۆستایان و ڕەنجدەرو كەسایەتی بە هەڵوێست و بوێرین ، خاوەن چەندین رێكخراوی گەنجان و ژنان و خوێندكارانی ڕەخنەگری دەسەلات و ژمارەیەك لە لایەنە چەپەكان هەن ... ئەگەر هەموو ئەمانە بە ڕاكێشانە ناوی زەحمەتكێشان ، كاسبكاران و فەرمانبەران ، مەبەستم چین و توێژە كۆمەلایەتیەكان ... بتوانرێت بە ڕۆح و هەڵوێستێكی رێكخراوەیی شۆڕشگێڕانەوە لەسەر (پلاتفۆرمێكی، بەرنامەیەكی هاوبەش) لە بەرەیەكداو لەژێر چەترێكی جەماوەریداو لەژێر (سەركردایەتیەكی دەستەجەمعیدا) بۆ ئەم قۆناغە رێكبخرێن و كۆبكرێنەوەو خاوەن مەرجەعیەتێك بێت بۆ سەركردایەتی كردنی بە پلان و ستراتیژو بەرنامەو بە نەفەس درێژی و ورە بەرزی دەكرێت ببێتە هێزێكی ئۆپۆزیسیۆنی ڕاستەقینەی داهاتووی شەقام. دور نیە لە ئەنجامی توڕەیی جەماوەر بەرامبەر پێشێلكردنی مافەكانی ، ڕاپەرینێكی جەماوەریی عەفەوی بێ سەرو سەركردە ڕوبدات و دواتر دامركێتەوەو كورت خایەن بێت ، هەربۆیە پێویستی بە سەركردایەتیەكی مەحكەم دەبێت بە تایبەت كە ریزەكانی دەسەلات ناتەباو لێكترازاو بن. ئەو دەسەلاتە لە بنەڕەتدا ئەوە نیە كە نەتوانرێت نەگۆڕدرێت یان نەخرێتە ژێر فشاری ڕاستەقینەوەو خۆی لەبەردەم بزوتنەوەیەكی جەماوەریی شۆڕشگێڕی بوێرو رێكخراو و نەفەس درێژ بۆ مەودای دوور بگرێت. دوای نزیكبونەوەی لایەنە ئاماژە پێكراوەكان كار لەسەر نوسینەوەی پلاتفۆرمێكی هاوبەشی گونجاو بكرێت و لە كۆنفرەنسێكی سیاسیدا شیكردنەوەو ئامادەكاری خۆی بۆ بكرێت. ئەو بەرەیە كراوەیە بۆ هەموو تاك و لایەنێك بڕوای بە گۆڕانی شۆڕشگێرانەی ریشەیی هەبێت لە باشوری كوردستان لە دەرەوەی ئەو دەسەلاتە. سەبارەت بە چەپەكان وەك حیزبی شیۆعی كوردستان و حیزبی كۆمۆنیستی كوردستان و گروپە چەپ و كۆمۆنیستەكانی تر بە پێویستی دەزانم بچنە ناو یەك بەرەوەو ئەم بەرەیەش ببێتە بەشێك لە بەرە سیاسیە نوێكەی ئۆپۆزیسیۆن ، ئەوانە بەو شێوەیەی ئێستەیان لاوازو بەربلاون. بەدەر لەوە گۆرینی ناوی وشەی كۆمۆنیست و شیۆعی چونكە گونجاو نیە بۆ كۆمەلگەیەك زۆرینە موسوڵمان و دژەكانی ئیدیعای كافر بونیان دەكەن ، بەلام دەكرێ لە كرداردا كۆمۆنیست بن. ئەوەی لێرەدا گرنگە قسەی لەسەر بكرێت : * نوسینەوەی پلاتفۆرمێكی هاوبەش * لێكۆڵینەوە لەسەر بابەتی دەسەلات و ئۆپۆزیسیۆن بوون لە باشوری كوردستان بە گشتی . * هەڵسەنگاندنی ئەزمونی ئۆپۆزیسیۆنەكان لەگەڵ دەسەلات. * ستراتیجیەتی نوێ بۆ كاری ئۆپۆزیسیۆن لە باشور لەبەر ڕۆشنایی ئەوەی ئۆپۆزیسیۆنی ڕاستەقینە كێیەو دەبێت چۆن بێت. * دەكرێ لە دەرەوەی ولات لق و نوێنەرایەتی بۆ بكرێتەوەو كەم نین ژمارەی كوردانی تاراوگە كە ئامادەی ئەم كارە دەبن. وتنی ئاسانترە وەك لە كردنی دیارە وتنی كاریكی لەم جۆرە ئاسانترە وەك لە كردنی. خۆ ئەگەر بزوتنەوەیەكی نوێی ئۆپۆزیسیۆنێكی نوێی شەقام خاوو كەمیش بێت بەلام دەبێتە سەرەتاو ناوك و داینەمۆو وزەیەكی نوێ بۆ ئایندە. پڕۆسەیەكی درێژو زەمەن خایەندو دوای هەر لێدان و لاواز بوونێك دەكرێ دوبارە هەستێتەوە سەر پێی خۆی. خۆ ئەگەر سەركەوتووش نەبێت ، رێگا خۆشكەر دەبێت بۆ ئەوانەی دوای خۆی. جا ئەم كارە چۆن و كەی ڕوو دەدات و كێ ئەنجامی ئەدات بەندە بە چەندین فاكتەرەوە بەلام زوو یان درەنگ تەنیا رێگایەكە بۆ ڕزگاریی لە كۆت و زنجیری چەوساندنەوەو كۆیلایەتی. جێگای دڵخۆشكەریی دەبوو ئۆپۆزیسیۆنەكانی ئێستە توانای گواستنەوەی ئەم مەهامەیان هەبوایە. بێرتۆلت برێشت وتەنی "ئەو مرۆڤەی خەبات دەكات و تێدەكۆشێت لەوانەیە بدۆرێت ، بەلام ئەوەی نایكات ئەوە هەر دەمێكە دۆڕاوە". ناوچەی باشوری كوردستان لە ڕووی جوگرافی و دەورەدانی بە چەند دەوڵەتی دیكتاتۆرەوە بارودۆخەكەی ئالۆز كردوەو هەوڵی سەپاندنی هەژمونی خۆیان دەدەن بەسەر باشوری كوردستانیشدا ، ئەگەر ئەو دەسەلاتەی باشور لەو بیست و هەشت ساڵەداو لە چوارچێوەی هەرێمێكی بەناو فیدرالیەوە لە ڕووی سیاسی و ئابوری و كۆمەلایەتی و خزمەتگوزاریەوە هەنگاوی جدی و عەمەلی بنایە ئێستە دەوڵەتێكی ئیعلان نەكراوی پتەو دەبووین و لە پۆزشنێكی هێزەوە مامەڵە لەگەڵ مەركەزو دەرەوەشدا دەكرا ، بەلام ئەو مەهامە مێژووییە بە دەسەلاتی خاك و گەل فرۆش ناكرێت كە بەرژەوەندی تاك و خێزانی سیاسی ئەولەویەتی هەبێت و سوپایەك لە خەلكی خۆفرۆش و كاسەلێس دروست بكات. چەندین لە دەوڵەتەكانی كەنداو لەلایەن ئەمیرو شێخ و خێزانەوە فەرمانڕەوایی دەكرێت ، ئازادی و مافی مرۆڤ تێیاندا بابەت نیە ، بەلام لانی كەم ولاتانی خۆیان پێشخستوە، خزمەتگوزارییان هەیەو نان هەیە. ئێمە بەدەر لە خەباتمان بۆ نان و ژیانێكی شایستە خەباتمان بۆ ئازادییشە ، بەواتا بۆ ئازادی فكر ، ئازادیی و پاراستنی كەرامەتی تاكو نوسین و ئازادیی بیركردنەوەو ڕادەربڕین و كۆمەلگای مەدەنی و مافەكانی مرۆڤ و دەستوری عەلمانیە... لەوانەیە گۆڕانێك لە هاوكێشە سیاسیە ئیقلیمی و نێودەوڵەتیەكەو ناوخۆی عێراقدا ببێتە هۆی گۆڕانكاریەك لە تەواوی عێراق و باشوری كوردستانیشدا ، بەلام مەرج نیە ئەرێنی بێت. سەرجەم كۆمەلگە تەقلیدیەكان لە قۆناغی پەرینەوە بۆ كۆمەلگەیەكی مۆدێرن بەناوچەیەكی خۆلەمێشیدا دەڕۆن كە ماوەی گواستنەوەی لە كۆمەلگەو ولاتێكەوە بۆ ئەوی دی جیاوازە ئەویش بە پێی هوشیاری كۆمەلگەو فاكتەرە لە بارەكان بۆی. ئێمە دەكرێ بۆ ئەو قۆناغی پەرینەوەیە ڕۆلێكی ئەرێنی ببینین. ئەوروپاش بەو قۆناغەدا ڕۆیشتوە ، بە قۆناغی شۆڕش و رێنسانسدا ڕۆیشتوە. ئێمە دەكرێ پاڵ بە مێژو بنێیین بۆ پێشەوە.
.gif)
د. هەردی مێد به رای من بوونی رۆژێك بۆ دروستكردنی زاكیره‌ی ئه‌نفال و هێشتنه‌وه‌ی به ته‌نها گرنگ نییه. به‌ڵكو گرنگی ئه‌م رۆژه له چۆنێتی یادكردنه‌وه و به‌ڕێكردنێتی. گه‌لۆ چۆن ئه‌م رۆژه ده‌بێت به‌ڕێبخرێت؟ چی بكرێت و چی بوترێت؟ به پێی تێبینیه‌كانم و خۆێندنه‌وه‌ی زۆرێك له گوتاره سیاسی و چڤاكی و ئه‌و بابه‌ت و نوسینانه‌ی له هه‌ر ساڵێكدا بۆ یادی ئه‌نفال ده‌نوسرێن و ده‌هۆنرێنه‌وه، یه‌كێك له‌و شته زه‌قانه‌ی هه‌ستی پێده‌كه‌م، بوون و خستنه سه‌ر شانۆی <زه‌بروزه‌نگه> له به‌رگی تۆڵه‌سه‌نده‌وه، تۆڕه‌یی، هه‌ڵبڕین، هه‌ڵواسین، كوشتن، تد. به كورتی، زۆرێك له‌م رۆژه‌دا جاڕی ئه‌وه ده‌ده‌ن ده‌بێت ئه‌و موسته‌شارانه‌ی ده‌ستیان له ئه‌نفالدا هه‌بوو دادگای بكرێن تا هه‌ڵواسینیان. ده‌زانم و له‌م تۆڕییه تێده‌گه‌م. ده‌زانم و هۆشیارم دادگایكردنی تاوانبارانی ئه‌نفال یه‌كێكه له میكانیزم و توخمه بنه‌ڕه‌تی و گرنگه‌كانی دروستكردنی زاكیره‌ی ئه‌نفال. ده‌زانم دادگاییكردنی تاوانبارانی ئه‌نفال له خودی خۆێیدا واته به‌خشینی چوارچێوه‌یه‌كی یاسایی به ئه‌نفال، و دروستكردنی داپێدانان بۆی. وه‌لێ، گه‌لۆ به كوشتن و بڕین و هه‌ڵواسینی ئه‌م مسته‌شار و ئه‌و مسته‌شار چی له دۆخی ئه‌نفالكراوه‌كان ده‌گۆڕێت؟ له راستیدا، هه‌ڵه‌یه‌كی سامناكه گه‌ر یادی ئه‌نفال ببێته بۆنه‌یه‌ك بۆ تیژكردن و تیغكردنی ده‌می زه‌بروزه‌نگ، جۆشدانی گیانی نالێبورده‌یی، تۆوكردنی رق و كینه، دروستكردن و كاراكردنی گیانی تۆڵه. یادی ئه‌نفال نابێت ببێت به فیستیڤاڵی نمایشكردنی زه‌بروزه‌نگ و جاڕدانی مه‌رگ و په‌ت و سێداره. ئه‌نفال به‌رهه‌می زه‌بروزه‌نگه، بۆیه ده‌بوو و ده‌بێت ئه‌نفال بكه‌ین به بۆنه و ریتواڵێك بۆ قاودانی زه‌بروزه‌نگ و روحی تۆڵه‌سه‌نده‌وه. ئه‌و په‌ڕی ساویلكه‌ییه گه‌ر پێمان وابێت به هه‌ڵواسینی ئه‌م تاوانبار و ئه‌و توانبار، دڕ به خیانه‌ت ده‌ده‌ین و ڕێگه له مه‌یل و كه‌ڵكه‌ڵه‌ی تاوان ده‌گرین. كێ بڕوا به‌مه ده‌كات؟ كێ بڕوا ده‌كات به سه‌رپه‌ڕاندنی تاوانبار ئیتر تۆوی تاوان بنه‌بڕ ده‌كرێت؟ یادی ئه‌نفال نابێت ببێته مایه‌ی مه‌ترسی بۆ ئاشتی كۆمه‌ڵایه‌تی و مه‌ترسی بۆ ته‌ناهی چڤات. راستگۆیی له یادی ئه‌نفالدا بریتیه له دروستكردنی ئاگاییه‌كی به‌رده‌وام و نه‌مر بۆ هێشتنه‌وه‌ی ئه‌م زاكیره‌یه له هه‌ر رۆژ و هه‌فته‌یه‌كی ساڵدا له ڕێگه‌ی كار و چالاكی یاسایی، هونه‌ری، په‌روه‌رده‌یی، لێكۆڵینه‌وه، تد بۆ بونیادنانی یاده‌وه‌ری ئه‌نفال. راستگۆیی بریتیه له بیركردنه‌وه له بونیادنانه‌وه‌ی كه‌سوكاری ئه‌نفالكراوه‌كان، بوژاندنه‌وه‌ی گوند و ئاواییه‌كانیان. یادی ئه‌نفال له‌وه‌دا گرنگه گه‌ر ببێت به سه‌رمایه‌یه‌كی ره‌مزی بۆ كه‌سوكاری ئه‌نفال و كورد به گشتی. له‌وه‌دا گرنگه ئه‌نفال ببێت به كه‌رنه‌ڤاڵی ئاشتی، ته‌بایی و قایمكردنی رایه‌ڵه كۆمه‌ڵایه‌تی و چڤاكیه‌كان. ئه‌نفال ده‌بێت ببێت به‌مێژوو و كۆستی نه‌ته‌وه‌یه‌ك. ده‌بێت بكرێت به یادێك بۆ بوژانه‌وه و سه‌رهه‌ڵدانه‌وه. یادێك بۆ خۆپاكردنه‌وه له زه‌بروزه‌نگ و تۆڵه.
.gif)
هێڤیدار ئەحمەد تا ئێستا بزووتنەوەی گۆڕان رازی نەبووە جێگری دووەم بۆ یەکیتی دابنرێ. سەرۆک بارزانی گوتوویەتی ئەم بابەتە دەبێ بە هەماهەنگی بێ لەگەڵ گۆڕان. پارتی پێیوابوو گۆڕان رازی دەبێت، چونکە یەکێتی چەندین جار بە پارتی گوتووە لە حەقی گۆڕان زیاترتان پێداوە و پارتیش گوتوویەتی ئەوەی لەگەڵ گۆڕان کراوە با زۆریش بێ، یەک هەنگاو بۆ دواوە ناگەڕێینەوە. پێشنیازەکان چین بۆ جێگری سەرۆکی هەرێمی کوردستان؟ یەکەم: سەرۆک تەنیا یەک جێگری هەبێ و بۆ گۆڕان بێ. دووەم: وەزیری پێشمەرگە بۆ گۆڕان بێ و جێگری سەرۆکی هەرێم بۆ یەکێتی بێ (گۆڕان داوای کردووە و یەکێتی رەتیکردووەتەوە). سێیەم: جێگری سەرۆکی هەرێم و وەزیری پێشمەرگە بۆ گۆڕان بێ و وەزیری دارایی بدرێ بە یەکێتی (یەکێتی ئەمەی پێشنیاز کردووە، بەڵام گۆڕان رەتیدەکاتەوە). چوارەم: سەرۆکی هەرێم دوو جێگری هەبێ و هیچ ناوێکی لێ نەنرێ کە ئەم جێگرە بۆ کاروباری سەربازییە و ئەوی دیکە بۆ کاروباری .... بەڵکو سەرۆکی هەرێم بەشێک لە دەسەڵاتەکانی خۆی بە ئەوان بدات و تەواو (هێشتا لەسەر ئەمە رێککەوتن نەکراوە). پێنجەم: پارتی داوای یەکێتی بۆ دیاریکردنی جێگری یەکەم و دووەم بۆ سەرۆکی هەرێم رەتکردووەتەوە، جێگر هەر جێگرە، پاشگری یەکەم و دووەمی پێوە نابێ. پارتی 100% پابەندی رێککەوتنیەتی لەگەڵ بزووتنەوەی گۆڕان. وەک سەرۆک بارزانی گوتوویەتی یەک هەنگاویش ناگەڕێتەوە بۆ دواوە، بەهەمان شێوە پارتی 100% بەو رێککەوتنەی لەگەڵ یەکێتیش کردوویەتی پابەند دەبێت. راستە بە کاندیدکردنی بەڕێز نێچیرڤان بارزانی بۆ پۆستی سەرۆکی هەرێمی کوردستان سەرکەوتنەکەی 200%، بەڵام ئەوە قەت راست نییە کە دەڵێن پڕۆژەیاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان بۆ ئەوەیە پارتی دەیەوێ ئەو پۆستە وەربگرێتەوە، نەخێر راست نییە، بەگوێرەی پڕۆژە یاساکە کە خوێندنەوەی دووەمیشی بۆ کراوە، لە ماددەی چوارەم بڕگەی دووەم دەڵێت: "هەرکەسێ خیانەتی نەکردبێ و ... مەرجی دیکەش هەیە، دەتوانێ خۆی کاندید بکات" ئینجا هەر کەسێ جورئەتی هەیە بەرامبەر بەڕێز نێچیرڤان بارزانی خۆی بۆ ئەو پۆستە کاندید بکات دەرگا واڵایە. بەڵام کێشەکە ئەوە نییە کێی دیکە خۆی کاندید دەکات بۆ ئەو پۆستە، بەڵکو کێشەکە جێگری سەرۆکی هەرێمی کوردستانە! یەکێتی و گۆڕان لەسەر مەسەلەی پڕۆژە یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان 180 پلە گۆڕاون. لە 23ی حوزەیرانی 2015 کاتێ گۆڕان و یەکێتی ویستیان کودەتا لەسەر پارتی بکەن لە یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان، گۆڕان لە پڕۆژەکەیدا کە لە 10/6/2015 ئیمزای بۆ کۆکردووەتەوە، داوای کردووە سەرۆکی هەرێمی کوردستان دوو جێگری هەبێ و لەنێو پەرلەماندا سەرۆک هەڵبژێردرێ. تەنانەت ئەوەندە پێداگیرییان کردووە لەسەر مەسەلەی دوو جێگرەکە، لە ماددەی هەشتەمی پڕۆژەکەی گۆڕاندا لە بڕگەی یەکەم و دووەم دەڵێت، سەرۆکی هەرێم دوای 30 رۆژ لە هەڵبژاردنی ئەگەر جێگری بۆخۆی هەڵنەبژارد ئەوا بەپێی بڕگەی دووەمی هەمان ماددە، پەرلەمان دوو جێگری بۆ هەڵدەبژێرێ. بەڵام بۆ ئەم کابینەیە تێڕوانینی گۆڕان 180 پلە گۆڕاوە و لە رێککەوتنی 18/2/2019 کە لەگەڵ پارتی ئیمزای کردووە، پێش یەکێتی کەوت و پۆستی جێگری سەرۆکی هەرێمی کوردستانی وەک دەستکەوتێکی دانوستاندنەکان ناوبرد. بە گوێرەی یاسای سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان کە بە یاسای ژمارە 1ی ساڵی 2005 ناسراوە، سەرۆکی هەرێمی کوردستان جێگرێکی دەبێ. هەرچی یەکێتییە لە پڕۆژە یاساکەیاندا کە لە 21/6/2015 ئیمزایان بۆ کۆکردووەتەوە و پێشکەشی سەرۆکایەتی پەرلەمانیان کردووە، لە ماددەی نۆیەمدا دەڵێ، سەرۆکی هەرێمی کوردستان دوای 30 رۆژ لە سوێندخواردنی وەکو سەرۆکی هەرێم، جێگرێک بۆخۆی دەستنیشان بکات. کەچی ئێستا دەڵێ ئیلا و بیلا دەبێ سەرۆک دوو جێگری هەبێ و پارتی بەمە رازی بووە بۆ ئەوەی یەکێتی لە پرۆسەی سیاسی و پێکهێنانی حکومەت دوورنەکەوێتەوە. کاندیدەکانی پارتی بۆ پۆستە وەزارییەکان 90% تەواوبوونە و یەکلابوونەتەوە و تەنیا یەک وەزیری کابینەی هەشتەم بۆ کابینەی نۆیەم دەمێنێتەوە، پارتی لەسەر ئاستی باڵای نێو حکومەتیش گۆڕانکاری گەورە دەکات و هەردوو پارێزگاری هەولێر و دهۆکیش پۆستیان دەبێ لە کابینەی نۆیەمدا. هەرچی بزووتنەوەی گۆڕانە تاوەکو ئێستا تەنیا دوو کاندیدیان یەکلایی بوونەتەوە، ئەویش کاندیدیان بۆ پۆستی جێگری سەرۆکی هەرێم بەڕێز مستەفا سەید قادرە و وەزیری دارایی ئاواتی شێخ جەناب، باقی وەزارەتەکانی دیکە مشتومڕی توندیان لەسەرە. پێداگریی یەکێتی لەسەر وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆکی هەرێم ئەمەیە: باڵەکانی نێو یەکێتی بەم شێوەیە پۆستیان وەرگرتووە: باڵی کۆسرەت ڕەسوڵ، کوڕەکەی لە ئەنجوومەنی ئاسایش پۆست وەردەگرێ. باڵی مام جەلال: قوباد تاڵەبانی، جێگری سەرۆکی حکومەت دەبێت. باڵی مەکتەبی سیاسی حاکم قادر، یان عیماد ئەحمەد پۆستی جێگری سەرۆکی هەرێم وەردەگرن. باڵی بەرهەم ساڵح پۆستیان پێ نادرێ. باڵی کەرکووکییەکان لە پارێزگای کەرکووک پۆست وەردەگرن. ئەوەی پێشبینی دەکرێ لە نێو یەکێتیدا ئەوانەی چەندین کابینەیە لە عێراق و هەرێمی کوردستان و لەسەر ئاستی مەکتەبی سیاسی یەکێتی پۆستیان هەبووە، هەر ئەوان پۆستی کابینەی حکومەتی هەرێمی کوردستان وەردەگرن. هیوادارم لەسەر ناوی کاندیدەکان دیسان کێشە دروست نەبێ و نەبێتە هۆی دواکەوتی راگەیاندنی کابینەی وزاری. کابینەی نۆیەم لە 23 کەس پێکدێت: سەرۆکی حکومەت جێگری سەرۆکی حکومەت 19 وەزارەتی فیعلی 3 وەزارەت بۆ کاروباری هەرێم یەکێتی: 7 دەنگی هەیە لە ئەنجوومەنی وەزیران جێگری سەرۆکی حکومەت و 5 وەزارەتی فیعلی و یەکێک بۆ کاروباری هەرێم گۆڕان: 4 وەزارەتی فیعلی هەیە واتە یەکێتی و گۆڕان بەس لە ئەنجوومەنی وەزیران 11 پۆستیان هەیە ئێستا 12 پۆستی ئەنجوومەنی وەزیران ماون، ئەمە ئەگەر کۆمەڵی ئیسلامی بەشدار نەبێ لە پێکهێنانی حکومەتی نوێ. پارتی تەنیا 10 پۆستی بەردەکەوێ، دوو وەزیرەکەی دیکە یەکێکیان بۆ مەسیحییەکانە و وەزیرێکیش بۆ سۆسیالیستە، خۆ یەکێتی و گۆڕان قەت ئامادەنین لە پشکی خۆیان رۆژێک لە رۆژان پۆستێک بە برا مەسیحی و تورکمانەکان بدەن، ئینجا هەموو رۆژێ لە ئاستی باڵا و خوارەوەی یەکێتی و حیزبەکانی دیکە دەبیستین کە دەڵێن بۆ هەموو جارێ مەسیحی و تورکمانەکان نزیکن لە پارتی! پشکی پارتیش، گوتمان ئەگەر کۆمەڵی ئیسلامی بەشدار نەبێ کە تاوەکو ئیستا یەکلایی نەبووەتەوە، بە سەرۆکی حکومەتەوە دەکاتە 10 پۆست. شەش مانگ و نیو بەسەر پڕۆسەی هەڵبژاردنەکاندا تێپەڕیوە، هێشتا حکومەت پێکنەهاتووە و چاوەڕوان دەکرێ مانگێکی دیکەش تێپەڕێ. لایەنگر و دەنگدەر و کادیری پارتی هەمیشە بە تووڕەییەوە دەپرسن بۆ پارتی ئەوەندە نەرمی دەنوێنێ بۆ پێکهێنانی حکومەت؟ پارتی 45 کورسی هەیە و لەگەڵ دۆستەکانی دەتوانن حکومەت بەبێ یەکێتی پێکبهێنن، بۆ نایکەن؟ حەقی خۆیانە ئەم پسیارە بکەن بەڵام... پارتی بۆ ئەم قۆناغە دەڵێ تەنیا دوو رێگا لە پێش ئێمەیە و ناچارین تەنیا رێگای یەکەم هەڵبژێرین. رێگاکەش ئەوەیە کە یان دەبێ بەشێکی زۆری خواستی یەکێتی و گۆڕان قبووڵ بکەی بۆ بەشداریکردنیان لە حکومەت کە لە قەبارەی خۆیان زیاترە، یان دەبێ رێگەی دووەم هەڵبژێرین کە رەنگە ئەگەر وەکو ئەوان نەیەینە پێش، چاوەڕێی دۆخێکی وەکو ئەوەی چوار ساڵی رابردوو بکەین. بۆیە رێگای یەکەم بۆ هەموو هەرێمی کوردستان ساخڵەمترە و هەر ئەوەمان هەڵبژاردووە.
مەریوان وریا قانع - ئاراس فەتاح بەشی سێیەم گەرچی دواھەمین ھەڵبژاردنی پەرلەمان یەکێکە لە ڕووداوە سیاسییە گرنگەکانی دونیای دوای ڕاپەڕین، كه‌چی بەدەگمەن نەبێت گفوگۆیەکی عەقڵانیی لەبارەوە نەکرا. بایکۆتکردنی بەرفراوانی ئەم ھەڵبژاردنە ڕووداوێکی سیاسیی گرنگ بوو. پەنابردنی گەورە و سیستماتیکیش بۆ تەزویر، بۆ ڕزگارکردنی وێنەی ھەڵبژاردنەکە و بۆ درێژەدان بە دەسەڵاتی دوو پارتە سیاسییە باڵادەستەکە، لانیکەم ئەوەمان پێدەڵێت کە ئەم دوو ھێزە، نەک تەنھا متمانەی سیاسیی و ئەخلاقیی خۆیان لەناو کۆمەڵگای ئێمەدا لەدەستداوە، بەڵکو ھێما بۆ لەدایکبوونی دۆخێکیش دەکات کە ھیچ دیماگۆگییەت و درۆیەکی سیاسیی لەناویدا ناتوانێت خۆی وەک ھەقیقەت بە کۆمەڵگا بفرۆشێت. گرنگ نییە ئەو درۆ و دیماگۆکییە لە کوێوە دێت، لە ھێزە حوکمڕانەکانەوە یان لەو ھێزانەوە کە سەردەمانێک ئۆپۆزیسیۆن بوون. ئەمڕۆ درۆی سیاسیی وەک درۆیەکی بێده‌مامك و ڕووت، وەک درۆیەک کە ھیچ گوتارێک ناتوانێت ڕزگاریبکات، كه‌وتۆته ناو ڕووبەری گشتیی کۆمەڵگای ئێمەوە. لەسەرێكه‌وه ئەوەی دەیبینین دروستبوونی کۆمەڵگایەکە لە ڕێگای تەڵاقدانی سیاسەتەوە لە بۆشاییەکی سیاسیی گەورە و ترسناکدا دەژیی و خەمێکی مێژوویی ڕاستەقینە بۆ دروستکردنی ”ژیانی گشتیی“ عەقڵانیی لەئارادا نەماوە. لەسەرێکی دیکەوە جۆرێک لە گیرخواردنی قووڵ و ھەمەلایەن بەدەست تەفاسیلە ڕۆژانەییەکانی ئیشکردنی کایەی سیاسەتەوە لە کۆمەڵگای ئێمه‌دا لەئارادایە. لە فۆرمی ئێستایدا سیاسەت نەک توانای چارەسەرکردنی ھیچ کێشەیەکی لە کوردستاندا نەماوە، بەڵکو خۆشی بووە بە ئامرازی بەرھەمھێنانی کێشەی نوێ و ترسناک، ھەم بۆ ناو کایەی سیاسیی خۆی و ھەم بۆ کۆمەڵگاش. لەوانە بۆ نموونە، ململانێی نێوان منداڵانی خێزانە سوڵتانییەکان لەگەڵ باوکان و پیرەکانی ناو حیزبدا و ململانێیان لەنێوان خۆیاندا و ململانێشیان لەگەڵ منداڵانی خێزانە سوڵتانییەکانی تردا. ئەم ململانێ تازەیە بووە بە یەکێک لەو کێشە سەرەکیی و گەورانەی کە ڕووبەڕووی ئەمڕۆکەی کۆمەڵگای ئێمە بوەتەوە: کێشەی چەسپاندنی تەواوەی تەوریس و سوڵتانیزمی سیاسیی. ئەم پرۆژەی ”دەستگۆڕکێ“ ناوەکییەی ناو دەسەڵات لەنێوان منداڵەکان و پیرەکاندا، ڕەنگە نه‌توانێت بەبێ پێکدادان و شەپۆلێکی گەورە لە توندوتیژی تێپەڕێت، ھاوکات چەندەھا دابەشبوونی تازە دەخاتە ناو کۆمەڵگای ئێمەوە و بڕێکی زۆریش لە دابەشبوونە کۆن و تەقلدییەکان توندتر و تۆختر دەکاتەوە. منداڵەکان لەم ساتەدا لە پرۆسەی دروستکردنی لەشکری تایبەت و میدیای تایبەت و پێگەی ئابوریی و سیاسیی تایبەت بەخۆیاندان، خەریکی گەشەدانن بە پەیوەندیی ئیقلیمیی و نێودەوڵەتیی تایبەت و لەناو حیزبیشدا باڵی تایبەت بە خۆیان دروستدەکەن. ھەموو ئەمانەش بە کۆمەڵێک تەماحی سیاسیی قەبەوە گرێدەدەن، که ئابوریی لێڵ و تاریکیی نەوت و بەکۆمپانیاکردنی کۆمەڵگا و بازرگانیکردن بە ھەمووشتێکەوە ژێرخانەکەیان دەستنیشاندەکات. ئەگەر لەسەردەمی دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕانەوە بەگشتیی و لەدوای حەڤدەی شوباتەوە بەتایبەتی، بەشێکی گەورەی کۆمەڵگای ئێمە بە ”نھێنی“ لەگەڵ ئەم دەسەڵاتدارانە و فۆرمی حوکمڕانییەکەیاندا نەبووبێت، ئەوا لە دواھەمین ھەڵبژاردنی پەرلەماندا بە ”ئاشکرا“ خۆی لەم فۆرمە حوکمڕانییە و سەرجەمی نوخبەکانی دابڕیی. دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕان لە ساڵی 2009دا تەنھا ساتەوەختی لەدایکبوونی گوتار و دید و زمانێکی تر بۆ سیاسەت نەبوو، تەنھا پێشنیارکردنی پلان و بەرنامەیەکی مێژوویی نەبووە، تەنھا ساتەوەختی بەرھەمھێنانی سایکۆلۆژیایەکی سیاسیی نوێش نەبوو، تەنھا دۆخی ھاتنەکایەی جۆرێک لە حەماسەتی سیاسیی و کۆمەڵایەتییش نەبوو کە سنوورە ئەستورەکانی ترسی سیاسیی لە کوردستاندا تێکشکاند، بەڵکو ساتەوەختی دروستبوونی ”نوخبەیەکی سیاسیی نوێ“ش بوو لە به‌رامبه‌ر هه‌ردوو نوخبه سوڵتانییه حوکمڕانەکەی ھەرێمدا. لەگەڵ دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕاندا نەوەیەک لە گەنجانی سەر بە خێزانەکانی چینی خوارەوە و چینی ناوەڕاست، بوون بە بکەری سیاسیی نوێ و لەناو کایەی سیاسیی و ڕووبەری گشتیی و له میدیا تازەکەی دوای دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕاندا دەرکەوتن. دروستبوونی ئەم نوخبە تازەیە، لەپاڵ ئەو گوتار و بەرنامە و سایکۆلۆژیا و حەماسەتە تازەیەدا کە دروستبوو، ھەم کۆمەڵێک کێشەی بۆ نەخشە تەقلیدییەکەی دروستبوونی نوخبەی سیاسیی لە ھەرێمدا دروستکرد، ھەم ھیوا و چاوەڕوانییەکی گەورەشی بە کۆمەڵگای ئێمە بەخشیی بۆ چارەسەرکردنی ھەندێک لە کێشە سەرەکییەکانی. ئەم نەوە تازەیە چونکە پێگە سیاسییەکانیان بە تۆڕە مافیایی و گەندەڵکارییە گەورەکانی ناو ھەرێمەوە تێکەڵ نەبووبوو، چونکە لەناو ھیچ پرۆسەیەکی تەوریسیی سیاسیشەوە نەھاتبوون، چونکە نوێنه‌رایه‌تی نه‌وه‌یه‌كی نائومێد و دڵشكاو و توڕه‌ی نەناسراوی کۆمەڵگای دوای ڕاپه‌ڕینی ئێمەیان ده‌كرد، بۆیە کێشەیەکی ئەوتۆیان لەگەڵ دید و گوتار و زمانە ڕادیکاڵەکەی بزوتنەوەکەدا نەبوو. دروستبوونی ئەم نوخبە تازەیە، کە پێکھاتبوون لە ئەندامانی پەرلەمانی ئەم بزوتنەوەیە و لە کەسە دیار و چالاکەکانی ناو بزوتنەوەکە خۆی و بە تایبەتیش لەوانەی لەناو میدیای گۆڕاندا کاریاندەکرد و دەردەکەوتن، شەپازلەیەکی گەورەبوو لە میکانیزمەکانی دروستبوونی نوخبە لە دونیای ئێمەدا و ناکۆکیش بوو بەو ھەندەسە سیاسییە باڵادەستە کە دروستبوونی نوخبەی سیاسیی بەتوندیی بە پرۆژەی بەھێزبوونی خێزانە سوڵتانییە سیاسییەکانەوە گرێدەدا. بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان لەماوەیەکی كورتدا بوو بە ”پارتێکی باڵادەست“، بەڵام لەوەدا سەرنەکەوت ببێت بە ”پارتێکی حوکمڕان“. ئەم جیاوازییە لەنێوان ”پارتی حوکمڕان“ و ”پارتی باڵادەست“دا گرنگییەکی میتۆدیی ھەیە. بزوتنەوەی گۆڕان نەیتوانی باڵادەستەیی خۆی بگۆڕێت بۆ حوکمڕانییکردن، چونكه تا ئەمڕۆ ھێزی حوكمڕان لە دونیای ئێمەدا هێزێكه جومگه ئابووریی و سه‌ربازیی و ئه‌منیی و ئیدارییەکانی مۆنۆپۆڵکردوە و له‌ڕێگای ئەم مۆنۆپۆڵکردنەشەوه كۆمه‌ڵگاکە ئاراستەده‌كات. ھەرچی ”پارتی باڵادەست“ە هێزێكه هه‌یمه‌نەی له‌ناو ”ڕووبه‌ری گشتیی“دا هه‌یه و له‌ڕێگای گوتاره‌كانیه‌وه ڕووداو دروستده‌كات. حیزب دەکرێت لەناو خەڵک و کۆمەڵگادا باڵادەست بێت، دەشێت گوتارەکانی ببنە گوتاری باڵادەست، زمانەکەی ببێت بە زمانی قسەکردنی زۆرینەی کۆمەڵایەتیی، دەشێت نوخبەیەک دروستبکات لەناو ڕای گشتییدا شوێنی باوەڕ و متمانە بێت، بەڵام لە دونیای ئێمەدا تا ئەم ساتە مەرج نییە ئەم شتانە بیگۆڕن و بیكەن به”پارتێکی حوکمڕان“ و بیگەیەنن بە دەسەڵات. گەیشتن بە دەسەڵات و بوون بە ”پارتی حوکمڕان“ لە دونیای ئێمەدا میکانیزمی تریان لە پشتە. ئەگەر دیموکراسییەت ئەو سیستمە بێت کە ھەموو پارتە سیاسییەکان بتوانن ھەڵبژاردن بدۆڕێنن، ئەوا لە ھەرێمی کوردستاندا تا ئەم ساتە ئەم دۆڕاندنە شمولی ”پارتە حوکمڕانەکان“ ناکات، ئەوان بە دەیەھا شێوە ناھێڵن بدۆڕێن و دۆڕاندن تەنھا شمولی ئەوانە دەکات کە دەشێت ”باڵادەستبن“ و دەیانەوێت به میكانیزمی ئاشتییانه به‌ده‌سه‌ڵات بگەن و ببن به حوكمڕان. بێگومان ”پارتی حوکمڕان“ دەشێت شتێک لە لیبرالیزمی سیاسیی دەستەبەربکات، بۆ نموونە ھەڵبژاردن ئەنجامبدات، ڕێگەبدات زیاد لە پارتێکی سیاسیی بوونی ھەبێت و بەشداری ھەڵبژاردنەکانیش بکەن، دەشێت بڕێکی کەم لە ئازادیی مەدەنییش دەستەبەربکات، بەڵام ھاوکات ناھێڵێت سیستەمێک دروستببێت تیایدا دەستگۆڕکێی دەسەڵات ڕووبدات. ”پارتی حوکمڕان“ لە شوێنێکی وەک کوردستاندا، تا ئێستاش دەتوانێت ڕێگە لە دەستگۆڕکێی دەسەڵات و لە ململانێی سیاسیی یەکسان و بەیاساڕێکخراو بگرێت. دەشتوانێت تەزویری گەورە و سیستماتیک ئەنجامبدات و چۆنیشی ویست بەوشێوەیە دەستکاریی ئەنجامی دەنگدانەکان بکات. لەگەڵ دروستبوونی بزوتنەوەی گۆڕاندا ڕاستەوخۆ ھەوڵدان بۆ پەکخستنی ھەمەلایەنەی پرۆسەی گۆڕانكاریی و بێنرخکردنی بکەرە سیاسییە تازەکانی ناو ئەم بزوتنەوەیە دەستیپێکرد. کڕینی کەسانی سەر بە نوخبە تازەکەی ناو گۆڕان له‌لایه‌ن هه‌ردوو هێزه حوكمڕانه‌كه‌وە، بەتایبەتی لەلایەن پارتییەوە، بە شێوەیەکی سیستماتیک دەستیپێکرد. لە ماوەی چەند ساڵێکی کەمدا پارتی لەوەدا سەرکەوت ژمارەیەک لە ناوە دیار و تازەکانی ناو ئەم بزوتنەوەیە بکڕێت و بیانھێنێتە ناو ڕیزەکانی خۆیەوە. ھەندێک ناوی تریش بەھۆی ناڕازیبوونیان لە چۆنیەتی ئیشکردنی ناوەکیی بزوتنەوەکەوە وازیانھێنا. لە دوای مرنی نەوشیروان مستەفا خۆشییەوە، نوخبە سیاسییەکەی ناو بزوتنه‌وه‌کە بە لەدەستدانی كاریزما سیاسییەکەیان لەڕووی سیاسییەوە ھەتیوکەوتن. كۆچی دوایی نەوشیروان مسته‌فا ته‌نها بزوتنه‌وه‌كه‌ی لاواز و بێئیراده و بێپلان نه‌كرد، به‌ڵكو نەوشیروان خۆشی وه‌كو باوكێكی بایۆلۆژیی پێگه‌ی هه‌ردوو كوڕه‌كه‌ی به‌چه‌شنێکی مه‌ترسییدار به‌هێزكرد و ئه‌و مۆدێله‌ی لە تەوریسی سیاسیی بۆ بزوتنەوەکە بەجێھێشت كه به‌درێژایی ته‌مه‌نی سیاسیی خۆی دژایه‌تیی ده‌كرد. به‌مردنی نه‌وشیروان مسته‌فا بزوتنەوەکە تەنھا توشی ئیفلیجبوونێکی گەورە نه‌بوو، به‌ڵكو به‌و بڕیارانه‌ش تووشی شۆك بوو كه نەوشیروان بەر لە مردنی دایبوو. نەوشیروان مستەفا لەڕێگای تەوریسکردنی موڵک و ماڵ و دەزگا سەرەکییەکانی بزوتنەوەکەوە بۆ کوڕەکانی، ھەڵەیەکی ستراتیژیی كوشنده و کارەساتێکی سیاسیی هێجگار گه‌وره‌ی ئەنجامدا، کە مۆدێل و ئاکاری بزوتنەوەکەی لەدوای مردنی خۆیەوە تەواو گۆڕی. له‌چركه‌ساتی ده‌ركردنی قه‌سامی شه‌رعیی گردەكه‌وه بۆ کوڕەکانی، ڤایرۆسی تەوریسی سیاسیی لەناو ئەم بزوتنەوەیەدا کەوتە ئیش و ھەمان ئەو فۆرمەی لە ململانێ دروستکرد کە لەنێوان منداڵی خێزانە سوڵتانییەکان و نەوەکانی بەر لەخۆیان لەناو یەکێتی و پارتیدا ئامادەیە. پرۆسەی تەوریسکردنی سیاسیی لەناو گۆڕاندا ئەو فیشەکی رەحمەتە بوو کە بە كه‌لله‌سه‌ری نوخبە سیاسییە تازەکەی ناو گۆڕانەوە نرا. گروپێكی دێماگۆگی ناو نوخبە تازەکە بوون بە پیادەکەر و پارێزەری پرۆژەی تەوریسیی سیاسیی لەناو ئەم ھێزەدا و پاساوی یاسایی و سیاسیی و ئه‌خلاقییان بۆ ئه‌م پرۆسه‌یه داده‌تاشیی. ئەو ئەندام و ھەوادارانەش کە ئه‌م پرۆسه‌یه‌یان به‌كوشتنی سیاسیی بزوتنەوەکە ده‌زانی، یان ده‌ستیان له‌كار كێشایه‌وه، یان ماڵی سیاسیی گۆڕانیان به‌جێهێشت و گه‌ڕانه‌وه ماڵی شەخسیی خۆیان. به‌شێكی تریشیان به‌ھۆكار و پاساوی جیاواز بۆ دۆزینەوەی کار، تا ئەمڕۆ لەناو گۆڕاندا ماونەتەوە. کەسە بەتەمەنەکانیش دەستیان بە کڵاو و تەماحە شەخسییەکانی خۆیانەوە گرتوە، تاوه‌كو بای تەوریسکردن نەیبات. لە پرۆسەی چەسپاندنی ئەم پرۆژە تەوریسییەدا بزوتنەوەی گۆڕان گۆڕا بۆ ھەڵقەیەکی تری پرۆژەی دروستکردنی خێزانێکی سوڵتانیی تازە لە ھەرێمدا. وەکچۆن بارزانی ”بارەگای بارزانی“ ھەیە و لەو بارەگا ناڕەسمییەوە ئاراستەی حکومەت و پێگە سەرەکییەکانی دەسەڵات لە ھەرێمدا دەکات، بەھەمان شێوە کوڕەکانی نەوشیروان مستەفا، بەبێ بوونی ھیچ پێگەیەکی ڕەسمیی لەناو گۆڕاندا، لە ماڵەکەی باوکیانەوە لە گردەکە، بڕیار لەسەر پرسه سەرەکییەکانی ناو بزوتنەوەی گۆڕان دەدەن و ئاراسته‌ی سیاسیی ناوخۆیی و ده‌ره‌كیی بزوتنه‌وه‌كه‌ش دیارییده‌كه‌ن. بەمجۆرە لەماوەی دە ساڵدا بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان لە ھێزێکی سیاسیی تازە و ڕادیکاڵەوە گۆڕا بۆ ھێزێکی نیمچە سوڵتانیی. لەمڕۆشدا کارکردن بۆ چەسپاندنی تەواوەتی تەوریسی سیاسیی بەشێکی زۆر لە جوڵە و ئاکار و ھەڵوێستە سیاسییەکانی ئەم بزوتنەوەیە دەستنیشاندەکات. گه‌وره‌ترین سه‌رمایه‌ی ڕه‌مزیی سیاسه‌ت متمانه‌یه. هه‌ر هێزێكی سیاسییش ئه‌م سه‌رمایه‌ی لەده‌ستدا، ناتوانێت ببێت به بكه‌رێكی سیاسیی بۆ گۆڕانكاریی. لەكاتی نه‌خۆشكه‌وتنی نه‌وشیروان مسته‌فادا، به‌تایبه‌تی پاش كۆچی دوایی و خستنه‌گه‌ڕى پڕۆسه‌ی ته‌وریسی سیاسییەوە، بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان گه‌وره‌ترین سه‌رمایه‌ی ڕەمزیی خۆی كه شانازیی پێوه‌ده‌كرد و خه‌باتی بۆ ده‌كرد، لەدەستدا. سەرمایەیەک کە بریتیی بوو لە دژایه‌تییكردنی ته‌وریسی سیاسیی و بەگژاچوونەوەی سیسته‌می سوڵتانیی. ئیتر یەکێک لە کۆڵەکە ھەرە سەرەکییەکانی بەرنامە و دونیابینی ئەم بزوتنەوەیە، کە ڕێگرتن بوو لە تەوریسی سیاسیی، ڕووخا. ھاوکات له‌دوای مردنی نه‌وشیروان مستەفاوه ژماره‌ی هه‌ڵه ستراتیژییەکان و نه‌بوونی ئیرادەیەکی سیاسیی بەھێز و چالاک بۆ کاری سیاسیی، لەناو بزوتنەوەکەدا لە گەشەیەکی بەردەوامدایە. سه‌ره‌تای گۆجبوونی سیاسیی گۆڕان له بەشدارییكردن له حكومه‌ت و شكستی خه‌باتی په‌رله‌مانیی و قفڵكردنی په‌رله‌مانه‌وه ده‌ستپێده‌كات. پاشان هه‌ر له نەبوونی دیدگایه‌كی ئه‌ڵته‌رناتیڤه‌وه بۆ ریفراندۆم بیگرە، تا ده‌گات به له‌ده‌ستدانی ئه‌و هه‌له مێژووییه كه گۆڕان دوای شانزه‌ی ئۆكتۆبه‌رەوە سه‌ركردایه‌تی دروستكردنی به‌ره‌یه‌كی ئۆپۆزیسیۆنی گه‌وره دژ به شكسته مێژووییه‌كانی ده‌سه‌ڵاتدارانی هه‌رێم بكات. دوای ئەوانەش دۆڕانی دوو هه‌ڵبژاردن و كه‌مكردنی ژماره‌ی كورسییه‌كانی بۆ نیوه، قبوڵكردنی هه‌موو ئه‌و ته‌زویر و ساخته‌چێتییه‌ی پرۆسه‌ی ھەڵبژاردن و ئاماده‌نه‌بوونی هیچ یه‌كێك له سه‌ركرده نوێكانی ئەم بزوتنەوەیە بۆ داننان به‌و شكسته سیاسییه گه‌وره‌یەدا و ده‌ست له‌كار نه‌كێشانه‌وه‌ی ھیچ یەکێکیان. له‌م كۆتاییه‌شدا گەڵاڵه‌كردنی سه‌فه‌قه‌ی سیاسیی له‌گه‌ڵ پارتیدا بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ و زیندوکردنەوەی سەرۆکایەتی ھەرێم لەژێر ھەیمەنەی خواست و تەماحەکانی پارتیدا. هه‌موو ئه‌مانه نه‌ك هه‌ر بوون به‌هۆكاری ئه‌وه‌ی گۆڕان ئه‌و سەرمایه ڕه‌مزیی و سیاسییە گەورەیەی خۆی له‌ده‌ستبدات كه هه‌یبوو، به‌ڵكو بوون به‌هۆكاری به‌رهه‌مهێنانی كولتوورێكی سیاسیی زۆر خراپیش كه متمانه‌ی دەنگده‌ر تیایدا دەکرێت به قوربانی بەرژه‌وه‌ندیی گروپ و تاقمی تایبەت و بە قوربانیی بەخێزانیكردنی ده‌سه‌ڵات. ئه‌م كولتووره له داهاتوودا ته‌نها متمانه‌ی ده‌نگده‌ر به ئەخلاقیی سیاسیی و چه‌مكی ئۆپۆزیسیۆن له‌قناكات، به‌ڵكو كۆی پرۆسه‌ی سیاسیی و خه‌باتی مەدەنیی و په‌رله‌مانتارییش لە ھەموو شێوەکانیدا بەتەواوی بێنرخدەکات. به‌بۆچوونی ئێمه بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان لە ئێستادا و به مانا سیاسییه ته‌قلیدییه‌كه‌ی ”خیانه‌ت“ له ستراتیژ و سیاسەتی ئەم ساتەی خۆی ناکات، به‌ڵكو به پێچه‌وانه‌وه زۆر ڕاستگۆیانه په‌یڕه‌وی ئه‌و سیاسه‌ته نوێیه‌ی ته‌وریسی سیاسیی و بەخێزانییكردنی حیزب و گرێدانی سیاسەت بە دەسکەوت و پێگەی ئابوورییەوە ده‌كات. ھەموو ئەمانە بە خێراییەکی زۆر له‌دوای مردنی نه‌وشیروان مسته‌فاوه لەناو ئەم بزوتنەوەیەدا دروستبوون و بوون به‌هۆكاری شكستێكی گه‌وره بۆ نوخبەیەکی سیاسیی نوێی ناو كۆمه‌ڵگای ئێمه.
.gif)
د. كامەران مەنتك ئەنفال پڕۆسەیەكی بەردەوام بووە دژی كورد، بەڵام لە ژێر ناوی جیا جیا، تاوێ لەژێر ناوی بڵاوكردنەوەی ئاین و دەمێكی ترلە ژێر ناوی راگوێزان و بە شارستانی كردن و، جارێكی تر لە ژێر چەتری تەبعیس و تەعریب و تەتریك و تەفریسدا. بۆیە ئەگەر بەخیرایی چاوێك بە مێژووی كورد بخشێنین، دەبینین پڕۆسەیەك هەیە لە هەموو قۆناغەكان و لەژێر پەردەی جیاوازدا خۆی نوێ دەكاتەوە، ئەویش پڕۆسەی قڕكردن و سڕینەوەی ناسنامەی نەتەوەیەكە، داڕمان و خاپووركردنی كەلتوورو كەسایەتی و رابردو و ئایندەی هەزاران مرۆڤە، كە پێیان دەگوتریت كورد. سەرباری گۆڕانكاری لەقۆناغەكانی مێژوو، سەرباری ئەو پەرەسەندنانەی مرۆڤ بە خۆیەوە بینیویە، سەرباری چاخەكانی كشتوكاڵ و ئاسن و تەكنەلۆژیا و ئەلیكترۆنی، ئەو ئاوەزو بیركردنەوەی كاری لەسەر سڕینەوەی ئەو نەتەوەیە ستەمدیدەیە كردووە، تۆزقاڵێك گۆڕانی بەسەردا نەهاتووە، درێژكراوەی ئەمەش ئەنفالی بەعس بوو لە كۆتایی دەیەكی هەشتەمی سەدەی بیستەم. رژێمی بەعس، كە رەنگدایەوەیەكی تەندروست و راشكاوانەی كەلتوورو بیركردنەوەی عەرەبی و شۆفینیزمی ئاوێتەكراوی ئاینی- ناسیونالیستی عەرەبی بوو، لە ژێر ناوی ئەنفال، بە پشت بەستن بە ئاین و گەڕانەوە بۆ دەقەكانی قورئان، میللەتی كوردی موسڵمانیان كردە ئامانج، بە پلانیكی تۆكمە، بە شێوەیەكی هۆڤیانە، كەوتنە وێران كردنی گوندەكانی كوردستان و كوشتنی مناڵانی كوردو بەتاڵانبردنی ئابوری كوردو بە سەبایەكردنی كچ و ئافرەتی كوردو فرۆشتنەوەیان لە بازاڕی مرۆڤ فرۆشی دەوڵەتە دواكەوتووەكانی ناوچەكە، كە هەڵگری هەمان كەلتووری ئەنفال و سەبایاو كەنیزەك و كۆیلەكردن بوون! ئەم ئەنفالە نوێیە بەگوێرەی جوگرافیای كوردستان، دابەشكرا بۆ هەشت قۆناغ، كە لە سنورەكانی دۆڵی جافایەتیەوە لە 23\2\1988دەستیپێكردو لە ناوچەی بادینان بە كۆتا هات، لەو ئەنفالەدا تۆپ و تانك و مەتریالیۆزو چەكی قورس و سووك چەكی كیمیاوی جێگەی شمشێرەكانی گرتەوە، بەڵام ئەنجام هەمان ئەنجام بوو!، لە ماوەیەكی كەمدا، 182هەزار مرۆڤی كوردیان لەو ناوچانەی، كە پێی دەگوترا ناوچە قەدەغە كراوەكان، لەناوبرد و لە بیابان و گۆڕە بەكۆمەڵەكان تووڕیان هەڵداو دیزە بە دەرخونەیانكرد. جێگای داخە ئەنفال هەر لەسەر دەستی دوژمنانی كورد نەوەستا، تەنیا چوار ساڵ دوای ئەنفالی بەعس، لەسەردەمی حكومەتی بەناو كوردیدا، ئەنفالی نۆ دەستپێكرد، كە تەواوكەری هەشت قۆناغەكانی پێشووتر بوو، بەڵام ئەمجارەیان لەژێر ناوی برا كوژی! ئەو جاش و مەفرەزە خاسانەی ئەنفالیان بۆ بەعس ئەنجامدا، جلی پارتی و یەكێتیان لەبەركردو كەوتنە وێزەی كوردەكانی باكور، دواتر روویان لەیەكتر كرد، لە ئەنفای نۆدا هەمان پڕۆسەی ئەنفالەكانی ترو هەمان شیواز، لە تاڵانكردن و زیندە بەچاڵكردن و ئەتككردنی مرۆڤ، بە دەستی هەمان جاش و كوردكوژەكانەوەو لە ژێر پەردەی ئەو دوو حیزبە ئەنجامدرا، بۆیە پێویستە كە باس لە ئەنفال دەكرێت، قۆناغی نۆیەمی ئەنفال، وەك لە نوسینیكی پێشووتردا ناوم ناوە، هەرگیز نابێت فەرامۆش بكرێت، كە رەنگ بیت لە هەموو قۆناغەكانی تر قێزەون تربێت، چونكە ئەمجارەیان لە ژێر ناوی كوردایەتیەوە ئەنجامدراوە، دوا قۆناغیش، قۆناغی ئەنفالی دەیە، كه تا ئێستا بەردەوامەوە لە كاتی ئێستادا لەناوی دەژین! هەموو حیزبەكانی باشووری كوردستان، بەوانەی پێیان دەگوترێت دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن، دژی تێكڕای میللەتی كورد لە باشوور ئەنجامی دەدەن، ئەویش ئەنفالی بەهاكان و ئەنفالی زانست وئەنفال وشەو رستەو زمانی كوردی، ئەنفالی قوتی خەڵك و ئەنفالی برسیكردن و ئەنفالی دزینی نەوت و سەرو سامانی كوردستان و ئەنفالی ریزی تاكی كوردوسووككردنی بەرامبەر دوژمنەكانی و ئەنفالی لێدانی كەسایەتی و چرووكردنی تاكی كورد، ئەنفالی......، ئەنفالی.... هتد، بۆیە كاتیك یادی ئەنفال دەكەین، وا باشترە یادی هەر دە قۆناغی ئەنفال بەیەكەوە بكەینەوە، نەك بە تەنیا ئەنفالەكانی بەعس و ئەوانی پێش بەعس و ئەوانەی لەتەك بەعس!، ئەگەر خویندنەوە بۆ كۆی ئەو دە ئەنفالە بەیەكەوە نەكەین، هەرگیز ناتوانین لەمێژوو تێبگەین و هەمدیس وەك سەتان ساڵ بەر لە ئێستا، مێژوو فریودەدەین و لە دواجاریشدا مێژوو فریومان دەدات!
.gif)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
