چاوپێكەوتنی: نیاز عەبدوڵا وێنەی دەموچاوە خوێناویەكەی مامۆستاكەی شیلادزێ لەبەرچاو وننابێت كە چۆن لەلایەن هێزە ئەمنیەكانەوە پەلاماردراوە، لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ سایتی درەو میدیا مامۆستا عەبدولستار تەمەر رێكانی رایدەگەیەنێت، بەشداری ئێمە لە خۆپیشاندانەكان بۆ ئەوە بوو دیواری ترس بشكێنین و گەورەترین دەستكەوتی خۆپیشاندانەكانیش شكاندنی بتی ترس بوو لە دەڤەری بادینان. راشی دەگەیەنێت ئەوان بە چوار پێنج كەس  هاتن و هێرشیانكردە سەرمن و لە دوو شوێن سەری منیان شكاند، شان و پەراسوویان شكاندم و بە داریش لە هەردوو دەستیاندام هەتا ئێستاش ئاسەواری برینداری بە جەستەمەوە ماوە، دەشڵێت: ئێمە دەمانەوێت پەیامێك بدەینە دەسەڵات كە ترساندن و چاوسوركردنەوە زیندانیكردن و ئازارپێگەیاندن پاشگەزمان ناكەنەوە و بێ‌ دەنگ نابین لەسەر داواكردنی مافەكانی خۆمان، ئاماژە بەوەش دەكات كە ئێمە لە وڵاتێكداین كە لە تونێلێكی تاریكدایە و ئێمە نازانین ئەودیوی یان كۆتاییەكەی چۆنەو چییە. مامۆستا عەبدولستار تەمەر رێكانی، دانیشتوی شارۆچكەی شیلادزێی سەربە پارێزگای دهۆكەو و ئەندامی یەكێتی مامۆستایانی كۆمەڵی ئیسلامیە لەو پارێزگایەو هاوكات لە هەڵبژاردنی رابردوی ئەنجومەنی پارێزگاكان سەرۆكی لیستی كۆمەڵی ئیسلامی بووە لە پارێزگای دهۆك.  https://youtu.be/15K1CVi-hhw?t=2 درەو: مامۆستا عەبدولستار رێكانی تۆ یەكێك بوویت لەو خۆپیشاندەرانەی كە بەشداری خۆپیشاندانەكانی دهۆكت كرد، بە چ ئامانجێك و بۆچی بەشداریت كرد؟ م. عەبدولستار رێكانی: سەرەتا بەناوی خوای بەخشدەی میهرەبان پێشەكی سوپاستان دەكەم بۆ ئەم چاوپێكەوتنە چەندین ساڵە گرتن و ترساندن و هەڕەشەلێكردن و لەلایەن دەسەڵاتەوە بەتایبەتی لە دەڤەری بادینان هەیە، هەڕەشەكردن و چاوسوركردنەوە لە خەڵك دەكرا، یەكێك لەو ئەگەرانەی كە ئێمە بەشداریمان كرد لە خۆپیشاندانەكاندا بۆ ئەوە بوو كە دیواری ترس بشكێنین و بەرای من گەورەترین دەستكەوتمان كە بە دەستمان هێنا شكاندنی بتی ترس بوو لە دەڤەری بادینان، سوپاس بۆ خوا مل بەمل و شان بەشانی سلێمانی و هەروەها هەولێریش ئێمە توانیمان بتی ترس بشكێنین ئەوە یەكێك بوو لەو ئامانجانەی كە مامۆستایان گردبوونەوە خۆپیشاندانیان كرد لە پێناویدا، ئامانجی دووەمان لە راستیدا خەڵكی ئێمە، یان چینی مامۆستایان و چینی فەرمانبەران بە گشتی لە دەڤەری بادینان زۆر پشتگوێخرابوون و هیچ دەرفەتێكیان نەبوو لە مافەكانی خۆیان بپرسنەوە، بەراستی ئەوە دەرفەتێكی گەورە بوو كە لە گۆڕەپانی كوردستاندا روویدا و ئێمە توانیمان ئەم ئامانجانە بەدیبهێنن، بەڵێ‌ ئەوە بوو دەستكەوت و ئامانجەكانمان. درەو: م. عەبدولستار تەمەر رێكانی ئێوە چۆن توانیتان دوای شكاندنی ئەو ترسە، ئەو هێرشانەی كە كرانە سەرتان، پێچەوانەی بكەنەوە بۆ بەرەنگاربوونەوە و بەردەوامی؟ م. عەبدولستار رێكانی: بەڵێ‌ ئەگەر چینی رۆشنبیر و تێگەیشتوو لەناو كۆمەڵگەدا دەستیان بە چالاكیی كرد، ئەوا هەرگیز هیچ رێگرییەك لەبەردەمی خۆیدا نابینێت وەكو ترسن یان هەڕەشە هەتا پرسی زیندانیكردن یان پرسی  كوشتنیش هەموویان وەلانابوو، ئێمە حسابمان بۆ هەموو شتێك كردبوو، لەبەرئەوە ئێمە داواكردنی مافەكانمان لە هەموو شتێك بە گەورەتر دانابوو، لەبەرئەوە كاتێك هایتنە مەیدانی گردبوونەوەكە ترس و هەڕەشەمان هەمووی وەلانابوو، بۆ داواكردنی مافی خۆمان و مافی هەموو فەرمانبەران بەگشتی ئەوەمان ئەنجامدا. درەو: ئەوكاتەی كە هێرشكرایە سەرت دەتوانیت شێوەی هێرشكردنە سەرت بگێڕیتەوە، چەند كەس بوون؟ ئایا دەمامكداربوون یان خەڵكێكی مەدەنی بوون یان سەربازی جلوبەرگ ئاشكرابوون؟ م. عەبدولستار رێكانی: جێی داخە كە لە راستیدا لە دەستپێكی رۆژی یەكەمدا كاتێك ئێمە لە شوێنی گردبوونەوەی مامۆستایان و فەرمانبەران بووین بینیمان هێزێكی زۆر زۆر هێنراوە كە ژمارەیان زۆر زیاتر بوو لە ژمارەی مامۆستایان و فەرمانبەران، تۆ حساب كە ئەوە چ دیكتاتۆریەتێكە چ ترسێكە بەرامبەر خەڵك و میللەتی بەكاردەهێنن. كاتێك ئامادەبووین هەموو هێزەكە دەمامكداربوون و هەوڵیاندا خەڵك بترسێنن بە هەڕەشە و چاوسوركردنەوە لە خەڵك، كاتژمێر یەك هاتنە بەردەم ئەو مامۆستایانەی گردببوونەوە و دەستیانكرد بە سوكایەتیكردن بە و مامۆستایانە و هەوڵیاندا كە بڵاوە بە مامۆستایان بكەن و مامۆستایان لەوێ‌ نەمێنن، بەڵام ئەوە زیاتر مامۆستایان و چینەكانی تری گەرموگوڕتر كرد زیاتر سوری كردن كە بەردەوام بن لە گردبوونەوەكە ئەوەشی مایەی خۆشحاڵییە كە كاتێك هەواڵەكە بڵاوبووەوە گەیشتەوە خەڵكی تر،  ژمارەیەكی زیاتر خەڵك هاتن بۆ گردبوونەوەكە و گردبوونەوەكە زۆر گەورەتربوو. درەو: بەڵام دوای ئەوەی دەستدرێژی كرایە سەر تۆ، بە چەند كەس دەستدرێژیان كردە سەر تۆ؟ م. عەبدولستار رێكانی: لە راستیدا من نەمبینین، ئەوان بە شێوەیەكی دڕندانە هێرشیانكردە سەر من، وەكو ئەوەی دوژمنێكەو هێرشدەكەنە سەر من خۆم نەمبینی بزانم چەند كەس بوون، بەڵام ئەوەندە دەزانم لە یەكێك زیاتر بوون ئنجا سێ‌ بوون چوار بوون پێنج بوون هاتن و هێرشیانكردە سەرمن و لە دوو شوێن سەری منیان شكاند، شان و پەراسوویان شكاندم و بە داریش لە هەردوو دەستیاندام هەتا ئێستاش ئاسەواری برینداری بە جەستەمەوە ماوە، من ئەوەم بینی و مامۆستا و خەڵكی تریش برینداربوون، بەڵام بەو شێوەیەی من نەبوون. درەو: ئەوكاتەی كە هێرشتكرایە سەر تۆ هەستت چی بوو ؟ دوای ئەوەی كە تۆ هەستایتەوە و دەرباز بوویت لێیان هەستت چی بوو جارێكی تر؟ م. عەبدولستار رێكانی: راستیت پێ بڵێم ئەوان دەیانویست ئێمە بترسێنن و ئێمە ببەنە ئەوە بووە هاندەر بۆم بۆئەوەی زیاتر گەرموگوڕبم  لە خۆپیشاندانەكەدا و ئێستا رووداوەكە بە دەنگ و رەنگ دۆكیۆمێنت كراوە و پێش خۆپیشاندانەكە و دوای ئەوەش كە برینداربووم و دەموچاو خوێناوی بوو هوتام كێشا و حەماسەتم زیاتر بەرزبووەو و زیاتر بەشداربووین و زۆتر ماینەوە، ئێمە دەمانەوێت پەیامێك بدەینە دەسەڵات كە ترساندن و چاوسوركردنەوە زیندانیكردن و ئازارپێگەیاندن پاشگەزمان ناكەنەوە و بێ‌ دەنگ نابین لەسەر داواكردنی مافەكانی خۆمان، نەڵێن ئەمە بەس سلێمانییە و تەواو و ئەویش تەواو بوو هەموو دەڤەرەكان هەموو ناوچەكان داوای مافەكانیان دەكەن، ئێمە گەرموگوڕتر دەبین لەسەر مافەكانمان و هەرگیز ساردنابینەوە و باشترین بەڵگەش لەسەر ئەوە گردبوونەوەی رۆژی دواتر بوو چەند قات زیاتر خەڵك تێیدا بەشداربوون، خەڵكی ئێمە و دەڤەری شلادزێ‌ زیاتر خڕبوونەوە زیاتر پاڵپشتی مافە رەواكانی مامۆستایان و فەرمانبەرانیان كرد و بە هیچ شێوەیەك پاشگەز نەبوونەوە. درەو: دواین پرسیارم ئەوەیە كە ئێستا هەڕەشەتان لەسەرە؟ ژیانتان پارێزراوە؟ یان چاوەڕوانی ئەوەن هەركات ئەم هێزانە پەلامارتان بدەن و دەستدرێژیتان بكەنەسەر؟ م. عەبدولستار رێكانی: باوەڕ بكە ئێمە لە وڵاتێكداین كە لە تونێلێكی تاریكدایە و ئێمە نازانین ئەودیوی یان كۆتاییەكەی چۆنەو چییە خوای گەورە بەڕێوەمان دەبات، ئێمە لەژێر هەڕەشەو ناخۆشیداین، بەڵام لە كۆتاییدا من دەمەوێت پەیامێك بدەمە ئەمە دەسەڵاتە چۆن دانیناوە بە شكستهێنانی خۆی و مایەپوچبوونی خۆی ، هیوادارم لەم حكومەتە شەرم نەكات و دان بنێن بە شكستهێنانیان لە بواری ئیدارە و سیاسی و دیپلۆماسی لەبەردەم خەڵكدا. لەسەر وێنەی خوێناویەكەی لە ئاكاونتەكەی خۆی مامۆستا عەبدولستار رێكانی ئەم دێڕە شیعرەی نوسیوە  بـلا رویـێ‌ مــن بخــوینـێ‌ سـور بیت نـەكو لهەمبەر زورداریێ‌ شــور بیت خوین و جانێ‌ خو دێ‌ كـەمە خــەلات ژ بـــوی ژیــــان و ئــازادیـــا وەلات

ئامادەكردنی: فازل حەمەرەفعەت ئەمڕۆ رۆژێكی گەرم بوو بۆ كۆبونەوەو بڕیاردان لەسەر بارودۆخی سوریا، بەبێ خودی سوریا، لە واشنتن ترەمپ بڕیاری مانەوەی هێزەكانی لە سوریا درێژكردەوەو لە ئەنقەرەش پۆتن و روحانی و ئەردۆغان بڕیار لەسەر داهاتووی سوریا دەدەن.  بۆ تاووتوێكردنی پرسی سوریا و ناوچەكە، رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا و ڤلادیمیر پۆتن سەرۆكی روسیا و حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران لە ئەنقەرە كۆبونەوە. دوای كۆبونەوەكەش هەرسێ سەرۆك كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیان سازكرد. حەسەن رۆحانی سەرۆكی ئێران رایگەیاند" رووداوەكانی عەفرین سودبەخش نابن ئەگەر تێیدا رێز لە سەروەری خاكی سوریا نەگیرێت، دەبێت كۆنترۆڵی ئەو ناوچەیە رادەستی سوپای سوریا بكرێت". بەڵام رەجەب تەیب ئەردۆغانی سەرۆك كۆماری توركیا رایگەیاند" هەتا ئاساییش نەگەڕێنینەوە بۆ هەموو ئەو شوێنانەی كە لەژێر دەستی یەپەگەو پەیەدەدان ناوەستین لەسەرو هەموشیانەوە مەنبج" ئەو سێ سەرۆكەی كە ئەمڕۆ لە ئەنكەرە كۆبونەوە هەرسێكیان رۆڵی سەرەكییان هەیە لە قەیران و شەڕی ناوخۆیی سوریادا، روسیا و ئێران پاڵپشتی لە رژێمەكەی بەشار ئەسەد دەكەن، توركیاش پشتیوانی ژمارەیەك لە گروپە چەكدارە بەناو ئۆپۆزسیۆنەكانی سوریا دەكات، مۆسكۆ و تاران و ئەنكەرە لەماوەی رابردودا پاڵپشتی بەڕێوەچونی دانوستانی نێوان حكومەتی ئۆپۆزسیۆنی سوریایان كرد لە ئەستانەی پایتەختی كازاخستان، لەسەر بنەمای ئەو دانوستانانەش بڕیاریاندا لەسەر دروستكردنی چوار ناوچەی "ئارام" لە سوریا، بەڵام هەرسێ وڵات لەبارەی چارەنوسی بەشار ئەسەدی سەرۆكی سوریاوە ناكۆكن. لە ساڵی 2011 وە بەهۆی شەڕی ناوخۆییەوە لە سوریا زیاتر لە 350 هەزار كەس كوژراون، بەبۆچونی چاودێران كۆبونەوەی هەرسێ سەرۆك لەم كاتەدا ئامانج لێی دیاریكردنی ناوچەی هەژمونە بەتایبەتی لە باكوری سوریا پاش ئەگەری كشانەوەی سوپای ئەمریكا. چەند خولەكێك دوای تەواوبونی كۆنگرە رۆژنامەوانییەكەی ئەردۆغان و پۆتن و رۆحانی، كۆشكی سپی ئەمریكا ناوەڕۆكی بِریارێكی نوێی دۆناڵد ترەمپی سەرۆكی ئەمریكای ئاشكراكرد كە تێیدا ترەمپ فەرمانیداوە بە درێژكردنەوەی ماوەی مانەوەی هێزەكانی وڵاتەكەی لە ئەمریكا، كە پێشتر تەرمپ رایگەیاندبوو هێزەكانیان لە زوترین كاتدا لە سوریا دەكشێننەوە. لە چوارچێوەی شەڕی دژ بە تیرۆردا ئەمریكا نزیكەی (2 هەزار) سەربازی خۆی لە سوریا بڵاوكردەوە، زۆرینەی ئەم سەربازانە بەهەماهەنگی لەگەڵ شەڕڤانانی كورد كاردەكەن.

ئامادەكردنی فازل حەمە رەفعەت   ئێوارەی رۆژی سێ شەممە لە دەروازەی سێمالكای هەرێمی كوردستانەوە، وەفدێكی بەریتانی چونە ناو سنوری رۆژئاوای كوردستان. سەردانی وەفدەكە لە كاتێكدایە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا بەشێوەیەكی چاوەڕواننەكراو بڕیاریدا هێزە سەربازییەكانی وڵاتەكەی لە رۆژئاوای كوردستان بكشێتەوە، بەوەش هەلێكی زێڕینی تری خستە بەردەم توركیا درێژە بە لەشكركێشییەكانی بدات بۆ داگیركردنی ناوچەیەكی فراوانتری خاكی رۆژئاوای كوردستان. ئەو وەفدە بەریتانییەی كە دوێنێ چوە ناو رۆژئاوای كوردستان پێكهاتبوو لەم كەسایەتیانە:   •    لوید رسل مۆیل – پەرلەمانتار لە پارتی كرێكارانی بەریتانیا •    مۆریس گلاسمان- سیناتۆر لە ئەنجومەنی لۆردانی بەریتانیا  •    سیمۆن دبینگ – بەڕێوەبەری نوسینگەی سەندیكا نێودەوڵەتییەكان •    ریان فلیچەر- بەرپرسی سەندیكاكانی بەریتانیا •    ئیبراهیم دۆگۆس- بەڕێوەبەری سەنتەری پێشكەوتنی كورد "ئێمە لێرەین لەپێناو بنیادنانی پەیوەندییەكی درێژمەودا لەگەڵ ئێوەدا، دەكرێت پاڵپشتیتان بكەین لەدژی هەموو ئەوانەی كە دەیانەوێت ئازادیتان وێران بكەن" ئەمە قسەی مۆریس گلاسمان سیناتۆری ئەنجومەنی لۆردانی بەریتانیا بوو بۆ بەرپرسانی ئیدارەی رۆژئاوای كوردستان لەكاتی گەیشتی وەفدەكە بۆ شاری قامیشلۆ.  سەردانی وەفدە بەریتانییەكە بۆ رۆژئاوای كوردستان ئەو پرسیارەی دروستكردووە ئایا لە حاڵی كشانەوەی ئەمریكادا، بەریتانیا دەتوانێت هاوشان لەگەڵ فەرەنسا پشتیوانی لە راوەستانی ئیدارەی رۆژئاوای كوردستان بكات لەبەرامبەر هەڕەشەكانی توركیا. مانگی رابردوو سوپای توركیا شاری عەفرینی رۆژئاوای كوردستانی داگیركرد و هێزەكانی یەكینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە) لە ناوچەكە كشانەوە. ئەمریكا كە لە سەرەتای سەرهەڵدانی داعشەوە پشتیوانییەكی بەهێزی لە شەڕڤانانی كورد دەكرد لە رۆژئاوای كوردستان، ئێستا و دوای كۆتاییهاتنی داعش ترەمپ بەبێ گوێدانە هیچ بەرپرسیارێتییەكی ئەخلاقی دوای شەڕ، دەیەوێت هێز و بنكە سەربازییەكانی وڵاتەكەی لە رۆژئاوای كوردستان بكێشێتەوە. ترەمپ وەكو هەمیشە تێڕوانینێكی ئابوری بۆ بارودۆخەكە هەیە و دەڵێ مانەوەی سوپای ئەمریكا لە سوریا خەرجی لەسەر ئیدارەی واشنتۆن زیاد دەكات، ئەوانەی خوازیارن سوپای ئەمریكا لە سوریا بمێنێتەوە دەبێت خەرجییەكەشی بدەن، لەمەشدا بەڕون و راشكاوی مەبەستی سعودیەیە. دەستهەڵگرتنی ئەمریكا لە پاڵپشتیكردنی كورد لە رۆژئاوای كوردستان لە كاتێكدایە لێپرسراوانی رۆژئاوای كوردستان هیچ خواستێكی راگەیاندنی سەربەخۆیی و جیابونەوەیان لە سوریا نیشان نەداوە لەبری ئەوە بەردەوام جەخت لەسەر "خۆبەڕێوەبەرێتی"ی ناوچەكانیان دەكەن لە چوارچێوەی سوریایەكی نامەركەزیدا. عەبدولكەریم عومەر بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی كانتۆنی جزیرەی رۆژئاوای كوردستان لە لێدوانێكدا بۆ ئاژانسی رۆیتەرز لەبارەی سەردانی وەفدە بەریتانییەكەوە بۆ رۆژئاوای كوردستان رایگەیاند، ئەوە یەكەمجارە وەفدێكی باڵای بەریتانیا لەو ئاستەدا سەردانی رۆژئاوای كوردستان بكات، پێشتر كۆبونەوە كراوە بەڵام ئاشكرانەكراوە، بەڵام ئەمە یەكەمجارە بەریتانییەكان بەو شێوە فەرمییە سەردانی رۆژئاوای كوردستان بكەن. بەپێی قسەی بەرپرسی پەیوەندییەكانی دەرەوەی كانتۆنی جزیرە، لەسەردانەكەیدا بۆ رۆژئاوای كوردستان وەفدە بەریتانییەكە لەگەڵ لێپرسراوانی كورد لەبارەی بارودۆخی عەفرین و كێشەی دەیان هەزاران ئاوارەی ئەو شارە گفتوگۆ دەكەن. وەفدە بەریتانییەكە تەنیا لەگەڵ لێپرسراوانی ئیدارەی رۆژئاوای كوردستان قسە ناكات، بەڵكو سەردانی یەكینەكانی پاراستنی گەل دەكەن و لەگەڵ ئەندامانی ئەنجومەنە مەدەنییەكان كۆدەبێتەوە. بە كشانەوەی روسیا لە عەفرین، توركیا بە ئاسانی لەشكركێشی دەستپێكرد و سەرباری خۆراگری و بەرخودانی شەڕڤانانی كورد شارەكەی داگیركرد، كشانەوەی ئەمریكاش لە مەنبەج، رەنگە هەمان سیناریۆی عەفرین دووبارە بكاتەوە، ئەگەر ئەوروپا بەتایبەتیش بەریتانیا و فەرەنسی رۆڵ نەگیڕن لە پاراستنی ئیدارەی رۆژئاوا و خەڵكەكەی لە رودانی كۆمەڵكوژییەكی نوێ.  

لەسەر یاسای بودجەی گشتی ساڵی 2018ی عێراقن سەرۆكایەتی كۆماری عێراق لە دادگای باڵای فیدراڵی سكاڵایەكی لەسەر سەلیم جبوری سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق تۆماركرد. سەرۆكایەتی كۆماری عێراق جەختدەكاتەوە بەهۆی ئەوەی چەندین پێشێلكاری لە یاسای بودجەدا كراوە بۆیەوە ئەو سكاڵایەی لەسەر سەرۆكی ئەنجومەنی نوێنەران تۆماركردووە.  

وەرگێڕان و ئامادەكردنی: نامیق رەسوڵ ڤلادیمێر پۆتن سەرۆكی روسیا و رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆكی توركیا لە هەنگاوێكدا بۆ پەرەپێدانی پەیوەندییە ئابورییەكانی نێوانیان، سێی ئازاری 2018 بەردی بناغەی بونیادنانی یەكەمین وێستگەیی ئەتۆمییان لە توركیا دانا، كە گروپی كۆمپانیاكانی "روساتۆم" ی روسیی سەرپەرشتی دەكات و بەهای پرۆژەكە كە ساڵی 2023 دەست بە كاركردن دەكرێت تێیدا، (20 ملیار دۆلار)ە و دەكەوێتە سەدەمین ساڵیادی دامەزراندنی كۆماری توركیاوە، بەوتەی ئاژانسی ئەنادۆڵی رەسمی توركیا دەیان هەزار كەس كاردەكەن لەو پرۆژەیەدا. جەنگێكی ساردی نوێ‌ هەندێك خەڵك باس لە دەستپێكردنەوەی شەڕێكی ساردی نوێ دەكەن، ئەوەش بەرەو ئەوەمان دەبات كە بەراوردكارییەك بكەین لە نێوان ئەو ململانێ و كێبركێ ئایدیۆلۆژی و سەربازییەی تاڵەی ئێستا روودەدات لەگەڵ ئەوەی لە نێوان یەكێتی سۆڤیەتی پێشوو و خۆرئاوادا روویدا لە پەنجا هەتا هەشتاكانی سەردەی رابردوو. مایكڵ هۆڤمان توێژەرێكی بەناوبانگی دامەزراوەی CNA و دامەزراوەی كینانی سەر بە ناوەندی ویڵسۆنە، ئەو دەڵێت" جەنگی سارد بریتیی بوو لە كێبڕكێی نێوان دوو جەمسەری سیاسی كە پێشبڕكێیان دەكرد لەسەر دامەزراندنی سیاسەتی نێودەوڵەتی، هەردوو رژێمەكەش چەند سودێكی ئابوری و سەربازییان هەبوو". بەوتەی كۆڤمان" ئایدیۆلۆژیا شمولییەكەیان ئەو كێبركێیەی كردە شتێكی حەتمی و هەر دەبێت دەسەڵات دابەشبكرێت". بەڵام ئێستا كێبركێیكە بەرەنجامی هاوتەریبی هێزەكان یان خودی ئایدیۆلۆژیەتی شمولی نییە، بەڵكو چەند بڕیارێكی بەئاگایانەیە كە سەركردەكان داویانە لەگەڵ ئەو ستراتیژییانەی پەیڕەویانكردووە، لەگەڵ زنجیرەیەك لە ناكۆكی دیاریكراو لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا، كە ئەوەش " نە ئاڕاستەكراوە نە حەتمیشە". كوڤمان بڕوای وایە مەترسییەكان بەلای ویلایەتە یەكگرتووەكانەوە زۆر گەورەن، بەڵام قەبارەی ململانێكە و سروشتیبوونی لە جەنگی سارد ناچن، هەروەك چۆن روسیاش لە توانایدا نییە هاوسەنگی هێزەكان بگۆڕێت یان گۆڕانكارییەك بكات كە تایبەت بێت بە پەیكەری سیستمی نێودەوڵەتی ئێستا، بە كورتی هۆكارەكانی ململانێكە و سروشتەكانی جیاوازن و بەگەڕانەوە بۆ دواوە، دەبینین كە ئەوكات ئاشتییەكی چەكدارانە لە ئەوروپا لەمیانی جەنگی سارد هەبوو، لە كاتێكدا سەرتاسەری جیهانی جەنگی راستەقینەی بەخۆیەوە بینی، دەستپێك لە ئەنگۆلاوە پاشان كوبا و بە خۆرهەڵاتی ناوەڕاستیشدا تێپەڕی، بەگشتی هێڵەكانی جەنگەكە ئەمڕۆ زۆر نزیكە لە سنوری روسیا- جۆرجیا و ئۆكرانیا. هەروەها هاوسەنگییەكی جیاوازی هێز هەیە لە نێوان روسیا و خۆرئاوادا " هێزێكی نەرم"ی زۆر دیاریكراوی هەیە و پێویستیشی بە ئایدۆلۆژیەتێكی نێودەوڵەتی سەرنجڕاكێشە كە بشێت بۆئەوەی لە هەموو جیهاندا بانگەشەی بۆ بكرێت و ئەگەر شەڕی سارد لە رابردوودا ململانێیەك بووبێت لە پێناوی هەژمونی جیهانی نێوان دوو ئایدۆلۆژیای جیهانی، سەرمایەداری و شیوعییەتی، ئەوا ئێستا كێبركێكە لەسەر چییە ؟ بەرای هۆڤمان روسیا ئارەزوو دەكات وەك هێزێك لە سیستمی نێودەوڵەتیدا بمێنێتەوە و دەستبگرێت بەسەر پاشماوەكانی ئیمپراتۆریەتی روسیاوە، هەروەها سەركردە روسەكان زۆر كاردەكەن بۆ ئەوەی دووربكەنەوە لە پەراوێزخستنی ئەو هەژموونەی ماویانە لەسەر خاكی روسیا و هیچ رێگەیەكیشیان نییە بۆئەوە جگە لە مانەوە وەك دەوڵەتێكی دابڕاو سەپاندنی ویستی خۆیان بەسەر دراوسێكانیاندا بۆئەوەی سنورەكانیان بپارێزن. بەڵام سەبارەت بە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا،  ئەوە " ململانێیەكی سەرسوڕهێنەر" ەو یەكێك لە لایەنەكانی خۆبەگەورەزانین و فراوانكردنی هەژمون، واتە پێشكەشكردنی ئایدۆلۆژیەتی لیبراڵی بۆ بیركردنەوە لە سیاسەتی نێودەوڵەتیدا. بەهۆی نەبوونی هێزێكی ركابەرەوە، واشنتۆن زیاتر لە بیست ساڵ سودی بینی لە بەدیهێنانی ئەوەی دەیەوێت، بەڵام خەرجیی فراوانكردنی هەژمون و هێزەكەی زۆر بەرزبوو، واشدەردەكەوێت كە لەمدواییەدا بەرزتربووبێتەوە. پەتای بێبەشبوون لە دوژمن  زۆر روون و ئاشكرایە روسیا و چین، نەچوونە ناو قوڵایی لیبراڵییەتی ئازادیخوازییەوە دوای كۆتاییهاتنی جەنگی سارد، هەروەها رێگەیەكیش نییە كە خۆرائاوا ویست و ئارەزووی خۆی بەسەر ئەم هێزانەدا بسەپێنێت، ئەوەش بەمانای ئەوە دێت كە جەمسەرەكان بەشێوەی پێشووتر یاخود شێوازێكی تر گەڕاونەتەوە. بەڵام  ژمارەیەكی زۆر لە چاودێران دەڵێن خۆرئاواش هەندێك بەرپرسیارێتی دۆخی ئێستای لەئەستۆدایە و یاریكردن لەسەر پەتی جەنگێكی ساردی نوێ، دەكرێت دۆخەكە زیاتر ئاڵۆزبكات. لیل گۆڵدستین مامۆستاتی توێژینەوەكان لە كۆڵیژی جەنگیی دەریایی ئەمریكا دەڵێت" وا دەردەكەوێت لەدوای جەنگی ساردەوە، زۆرێك لە خۆرئاواییەكان خۆیان رادەستی نەخۆشی بێبەشبوون لە دوژمن كردووە، ژمارەیەكی زۆر لە پسپۆرانی ئاسایشی نەتەوەیش حەزیان لە هەڕەشەیەكی زۆر سادەیە". دۆخی جۆرجیا و ئۆكرانیا وەك پێشەكییەك بۆ جەنگێكی ساردی نوێ‌ دەردەكەوێت، سەرەڕای ئەوەش دۆخەكە زۆر ئاڵۆزە و هەركەسێك زانیاری لەسەر دۆخی ئەو ناوچەیە هەبێت، بە تەواوەتی درك بەوە دەكات كە هەردوو حاڵەتەكە  ئەنجامی داڕمانی خێرای یەكێتی سوڤیەت و پرسەكانی تایبەت بە ناسنامە و سنورن. روسیا چ هێزێكی هەیە ئێستا ؟ كۆڤمان روسیا بە " هێزێكی گەورەی لاواز" وەسفدەكات و باسلەوەدەكات، بەردەوام لە بەهای روسیا كەمدەكرێتەوە چونكە لەڕووی مێژووییەوە پەیوەست بە پێشكەوتنی تەكنۆلۆژیی و سیاسیی و ئابوریی زۆر جیاوازە لە خۆرئاوا، بەڵام مۆسكۆ بەهۆی قورسایی ئابورییەكەوە ئامادەگییەكی بەهێزی لە سیستمی نێودەوڵەتیدا هەیە، روسیا هێزێكی هەرێمی سەركێشی داڕوخاو نییە، بەڵكو بەتەواوەتی پێچەوانەی ئەوەیە. لە وڵاتانی ناتۆ باس لەوە بەرزبوونەوەی خەرجیی بەرگری دەكرێت، بەتایبەتی ئەوەی پەیوەستە بە دژایەتیكردنی نەیاری ركابەر. جۆری ئەو هەڕەشە سەربازییەی كە روسیا بەسەر ناتۆیدا دەسەپێنێت پرۆفیسۆر گۆڵدستین دەڵێت هێزەكانی روسیا لە بنەڕەتدا زۆر لە هێزەكانی ئەمریكا و هێزەكانی پەیمانی ناتۆ لاوازترن، لەگەڵ ئەوەشدا  روسیا " بەداناییەوە" لەم 15 ساڵەی دواییدا وەبەرهێنانی كردووە و پارێزگاری لە چەند توانایەتی تایبەتمەند كرد كە چەند سودێكی پێشكەش دەكەن، بۆ نمونە، پەیمانی ناتۆ سیستمی تەكتیكی ئەتۆمی روسیا لەناونابات، كە لەوانەیە كێشە بۆ سەركردەكانی ناتۆ دروستبكات، جگە لەوەی كە روسیا توانای گەورەی هەیە لە بواری تۆپخانە و جەنگی ئەلیكترۆنیدا. جەنگێك روسیا هەڵیدەبژێرێت بەڵام تواناكانی روسیا لە بواری جەنگی ئەلیكترۆنیی و زانیارییدا زۆر ئاشكران و دەزگاكانی راگەیاندن و ناوەندەكانی بواری فیكر پڕن لە گفتوگۆ دەربارەی دیاردەیەكی نوێ‌ كە بە " جەنگی تێكەڵاو" ناوی دەبەن كە تێكەڵەیەكە لە شەڕ و ئاشتی و ئەوەش تەكنیكێكە كە بەرای زۆر كەس روسیا زۆر باش دەیزانێت. كۆڤمان دەڵێت روسیا هێزێكی گەورەی خاوەن هەڕەشەی یەك رەنگ نیە، بەڵكو لە راستیدا هێزێكی سەربازی بەهێزە لە چواردەوری خۆی و توانای ئەوەی هەیە جەنگی سیاسی و ئەلیكترۆنی بەرپابكات و بە ئاسانی لە بواری زانیارییدا ركابەری بكات. گۆڵدستینیش دەڵێت ئارەزووكردن لە جەنگی تێكەڵاو " ئیشكالیەتە" و مەترسی راستەقینە كە دەكرێت ببێتە هۆی سەرهەڵدانی شەڕێكی گەرمی كۆنترۆڵنەكراو لە سوریا یان ئۆكراتیا كە زۆر مەترسیدارترە، هیچ نییە جگە لە خراپ مەزندەكردن. فێڵی ناتۆ پرۆفیسۆ گۆڵدستین ئاماژە بەوەدەكات، سەلمێنرا كە شەڕی ئۆكرانیا " جەنگێكی راستەقینە بوو لەگەڵ هێزە نەریتییەكان" و رێگەنەگرتن لە روسیا بۆ ئەوەی نیمچە دوورگەی كریمیا داگیربكات لەلایەن ئەمریكا و ناتۆوە پەیوەندی نییە بە " جەنگی تێكەڵاو"ەوە، بەڵكو پەیوەندی هەبوو بە هەموو ئەوەی پەیوەستە بە هاوسەنگی سەربازی فیعلی، لە راستیشدا نیمچە دوورگەی كریمیا و خۆرهەڵاتی ئۆكرانیا بەشكێك بوون لە بەرژەوەندییە بنەڕەتییەكانی روسیا / جگە لە چەندین كێشەی تر، هەروەها خۆرئاوا لە هەوڵەكانی بۆ كاریگەری خستە سەر رەفتاری روسیا رێگاچارەی دروست بەكارناهێنێت. كۆڤمانیش دەڵێت: زۆرینەی ئەو ئامرازە بەكارهێنراوانە تائێستا پەیوەستن بە گەرەنتی هاوپەیمانەكان و چارەسەركردنی كێشەكان لە سیاسەتەكانی هاوپەیمانان، بەڵام تیۆرییەكی روون نییە دەربارەی چۆنێتی كاریگەری خستنە سەر رەفتاری روسیا و رێوشوێنە دیپلۆماتییەكان بۆ پاراستی یەكێتی سیاسیی، بەڵام بیروبۆچونەكان لە مۆسكۆ ناگۆڕن. لە لایەكی ترەوە هەوڵدان بۆ قایلكردنی روسیا لە كشانەوە لە سیاسەتی نێودەوڵەتی یان خۆ رادەستكردن لە ئۆكرانیا بیركردنەوەیەی دروست نییە و ئەنجامێكی نابێت و لە كۆتاییدا پێویستە جارێكی تر بیربكرێتەوە لە سیاسەتی پەیڕەوكراو بەرامبەر بە مۆسكۆ،  لێكەوتەكانی داڕمانی یەكێتی سۆڤیەت بە هەند وەربگیرێت كە ماوەی 30 ساڵە تاوەكو ئێستا بەردەوامە.  

درەو/ راپۆرتی شیكاری محەمەد رەئوف "توركیا والی بۆ عەفرینی رۆژئاوای كوردستان دادەنێت و دەیبەستێتەوە بە شاری ئەنتاكیای توركیاوە" ئەمە ئەو هەواڵەیە كە لەسەر زاری وتەبێژی " كۆنگرەی رزگاركردنی عەفرین" بڵاوكراوەتەوە كە ئەنجومەنێكە و لەلایەن تورکیاوە لەدوای داگیركردنی عەفرینەوە بۆ بەڕێوەبردنی كانتۆنی عەفرین دەستنیشانكراوە. ئەم هەنگاوەی رەجەب تەیب ئەردۆغان هەروا هەنگاوێكی ئاسایی نیە و بەشێكیشە لەو هەنگاوە پلان بۆ داڕێژراوەی كە ئەردۆغان خەونی پێوە دەبینێت و لەسەر ئەرزی واقیعیش كاری لەسەر دەكات، هەروەها لەدوای گرتنی عەفرین ئەردۆغان رایگەیاند: عەفرین رادەستی سوریا ناكەینەوە و خۆمان بەرێوەی دەبەین، دانانی والی بۆ عەفرینیش داگیركردنی یەكجارەكی ئەو ناوچەیەیە، ئەردۆغان راشیگەیاند،  ئۆپەراسیۆنەكەمان تەنها لە عەفریندا ناوەستێت و بەرەو مەنبج و كۆبانی و قامیشلۆ و شەنگال هەنگاودەنێت، ئەم هەنگاوانەی ئەردۆغان هەولێكە بۆ بە واقیعیكردنی خەونە سوڵتانیەكانی، كە بە شێوەیەكی پراكتیكی كاری لەسەر دەكات، ئێستا لەناو میدیای توركیا و تەنانەت ناوچەكەشدا ئەردۆغان بە سوڵتانی نوێ یاخود هەڵگری خەونی سوڵتانی ناودەبرێت، كە خەونی دروستكردنەوەی دەوڵەتی عوسمانی نوێیە و هەوڵ بۆ گرتنەوەو گەڕانەوە بۆ سنوری دەوڵەتی عوسمانی دەدات ( دەوڵەتی عوسمانیی كە لە ساڵی 1299ی زاینی تا ساڵی 1922ی زاینی بەردەوام بوو).  بێرنارد هێنری لیڤی فەیلەسوفی فەرەنسی و ناسراو بە دۆستی كورد لە رۆژانی رابردوودا نوسی: ئەردۆغان تەنیا سەرۆكی توركیا نییە، بەڵكو ئەو سوڵتانە و دەیەوێت ئیمپراتۆریەتی عوسمانیی لە ناوچەكەدا دابمەزرێنێت، ئەردۆغان لە چەندین وتاریدا شانازی خۆی بە دەوڵەتی عوسمانیەوە كردووە و خەونی بەدیهێنانی داوە هەروەك لە وتارێكیدا لە ساڵی 2012 دا وتی: ئێمە دەگەینە هەموو خاڵێك‌ و ناوچەیەك كە پێشتر باپیرە عوسمانییەكانمان بەسواری ئەسپ گەیشتن پێی و حوكمیان كرد. بۆیە ئەردۆغان و دارودەستەی حوكمرانێتییەكەی لە تەواوی رەهەندەكانەوە كاردەكەن بۆ بەدیهێنانی خەونی سوڵتانی ئەردۆغان، بەڵام لە چاوەڕوانی هەلێكدابوون تا دەرچەیەك بدۆزنەوە و لێیەوە بچنە سەر جێبەجێكردنی خەونە سوڵتانییەكەی ئەردۆغان، بۆیە شەڕی سوریا و هەڵپەی وڵاتە زلهێزەكان بۆ پچڕینی پشكی خۆیان توركیای كێشكرد بۆئەوەی بەشی خۆی بپچڕێت لەو كێكی سوریا و خاڵی سەرەتا دەستپێكردنی خەونە سوڵتانییەكەی ئەردۆغان بێت، چونكە توركیا تا ئێستا سوریا و عێراق و ئەو ناوچانەی لەژێر دەستی عوسمانییەكاندا بووە بە موڵكی خۆی دەزانێت، هەروەك ئەردۆغان لە وتارێكیدا لە تەمموزی 2014 رایگەیاند: سوریا لەسەر پاشماوەی دەوڵەتی عوسمانی دامەزراوە، بۆیە بەردەوام دەبین لەپاراستنی ئەم ڕیشە مێژووییەمان، ئەوەش شەرعیەتدانە بە دەستوەردان لە كاروباری سوریا و چاوەڕوانیش ناكرێت تەنها بە گرتنی عەفرینەوە بوەستێت و بگرە ئۆپەراسیۆنەكەی ئەردۆغان ناوچەكانی دیكەش دەگرێتەوە تا باشووری كوردستانیش، دانانی والیش بۆ عەفرین  واتا بە دیهێنانی بەشێك لە خەونە سوڵتانییەكەی ئەردۆغان. كانتۆنی عەفرین ( یەكێكە لە سێ كانتۆنەكەی رۆژئاوای كوردستان و  روبەرەكەی 3850 كم2 واتا 2% خاكی سوریایە  و ژمارەی دانیشتوان 523258 كەسەو پانیەكەی لە رۆژهەڵات بۆ رۆژئاوا 55 كم2 درێژیەكەی لە باكور بۆ باشوور 75 كم 2، و تەنها 50كم2 لە دەریای ناوەڕاستەوە دوورە و سەربە پارێزگای حەلەبە كانتۆنی عەفرین لە ناحییەکانی ( عەفرین، جەندەریس، بلبلە، شیخ حدید، راجو، شەران، مەعبەتلی پێكهاتووە)      والیەك بۆ هەولێر توركیا دەیەوێت لەدوای عەفرین هەولێریش بكاتە ویلایەتێكی سەربە توركیا ئەگەرچی ئێستا هەژمونی ئەنکەرە لەسەر هەولێر زیادترە وەك لە بەغداد، بەو پێیەی هەولێر رازی نەبوو هێزی عێراق بێتە هەرێم بەڵام چەندین بنكەی سەربازی توركیا لە هەرێمدان، ئەردۆغان چاوی لەسەر باشووری كوردستانە و پێی وایە لە سەردەمانێكدا سەربە ویلایەتی موسڵی دەوڵەتی عوسمانی بووە(ویلایەتی موسڵ یەكێكە لە ویلایەتەكانی دەوڵەتی عوسمانی و لە ساڵی 1879 دامەزراو هەریەك لە سلێمانی و هەولێر و كەركوكی لەخۆدەگرت و روبەرەكەی ( 75700 كم2 ) بووەو روبەرەكەی لە ساڵی 1885 دا ( 300280 ) كەس بووە). گرتنی عەفرین و دانانی والی بۆی دوای 58 رۆژ لە بەرەنگاری و خەبات و شەڕی هێزەكانی یەپەگە هات و واتا 58 رۆژ لە شەڕی دووەم هێزی ناتۆ، لەدوای عەفرین، توركیا چاوی لە هەولێر، هەرچەندە جیاوازی زۆر هەیە لە نێوان عەفرین و هەولێر بۆ ئەردۆغان، بەو پێیەی ساڵانێكی زۆرە ئەردۆغان كارلەسەر هەولێر دەكات و زۆرجار وەكو ویلایەتێكی توركیا مامەڵەی لەگەڵكراوە، بەو پێیەی  توركیا بەرپرسانی هەرێمی كوردستان بەتایبەتیش پارتی دیموكراتی كوردستان تەواوی هیلكەكانی خستبووە ناو سەبەتەی توركیاوە تا راپرسیەكەی 25ی ئەیلول. بە ویلایەتكردنی هەولێر بۆ توركیا تا ئاستێك ئاسانترە بۆ بەدیهێنانی خەونە سوڵتانییەكانی ئەردۆغان، بەو پێیەی ئەردۆغان ساڵانێكی درێژە كاری لەسەر باشووری كوردستان كردووە و هەژمونی سیاسی و سەربازی و ئابووریی و كلتوریی بەسەر كوردستاندا سەپاندووە بەتایبەتیش:  یەكەم/ دانانی چەندین بنكەی سەربازی لە باشووری كوردستان كە ئێستا زیاتر لە 30 بنكەی سەربازی و هەواڵگری و تەنانەت فڕۆكەخانەی سەربازیشی داناوە، دواترینیشیان هاوكات لەگەڵ هەوڵی داگیركردنی عەفرین و بەرەنگاری توند لەوێ، بەڵام لە سیدەكانەوە 15 كم2 هاتە خاكی باشووری كوردستانەوە و هێزە ئەمنییەكانی هەرێمی كوردستان لەبری بەرەنگاری چاوساغیانكردن و 12 بنكەی سەربازیان لەوێ دانا، بۆیە ئەردۆغان لە روی سەربازییەوە هەرێمی داگیركردووە و پێویستی بە هێزی سەربازیی نیە بۆ داگیركردنی ئەو هێزەشی دەیەوێت دژ بە پەكەكەیە نەك هەرێم. دووەم/ سەرچاوەی داهات و ئابوری باشووری كوردستان لە دەستی توركیادایە، بودجەی هەرێم كە بەشێوەیەكی سەرەكی پشت بەنەوت دەبەستێت( مانگی ئازاری 2018 هەرێم 10 ملیۆن بەرمیل نەوتی رەوانەكردووە)  لە رێگای توركیاوە رەوانە دەكرێت بۆ بەندەری جەیهانی توركیا و هەركات بیەوێت رایدەگرێت، خاڵی سنوری ئیبراهیم خەلیلیش كە سەرچاوەیەكی دیكەی داهاتە هەر لە رێگەی توركیاوەیە، ئەمە سەرەرای ئەوەی كە 60%ی كەلوپەل و پێداویستییەكانی ناو بازارەكانی هەرێم توركین. سێیەم/ لەروی كلتوریی و پەرورەدەییشەوە توركیا هەژمونی خۆی لەسەر هەرێم داناوە، ئێستا توركیا لە رێگەی زنجیرە دۆبلاژكراوەكانەوە كلتوری خۆی بەسەر خێزانی كورددا بلاودەكاتەوە و زنجیرە توركییەكان پڕبینەرترینن، لە رووی پەروەردەیشەوە چەندین قوتابخانەی سەرەتایی و ناوەندی و تا ئاستی زانكۆش چەندین قوتابخانە و زانكۆی توركی لە هەرێم کراونەتەوە. گرتنی عەفرین و بێدەنگی كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی،  ئەردۆغان  زیاتر هاندەدات كە پەلە بكات لەسەر جێبەجێكردنی خەونە سوڵتانییەكانی و فراوانكردنی قەڵەمڕەوی خۆی لە عێراق و سوریا و بەتایبەتیش بارودۆخی خراپی سوریای قۆستەوە بۆ گرتنی عەفرین و بارودۆخی عێراق و  ململانێی ناوخۆیی دەقۆزێتەوە بۆ داگیركردنی باشووری كوردستان و بە ویلایەتكردنی هەولێر، كە رەنگە لە داگیركردنی باشووری كوردستاندا بوونی پەكەكە و رێكەوتنی كۆنی نێوان بەغداو ئەنکەرە بۆ بەزاندنی سنوری یەكدی بكاتە بیانوو، هێزەكانی خۆی بە فراونتر لە هەرێمی كوردستان جێگیر بكات و ئۆپەراسیۆنی سەربازی بۆ سەر هەرێمی كوردستان دەستپێبكات، بەو پێیەش هەژموونی خۆی بەسەر هەولێردا بسەپێنێت و هەولێر بكاتە ویلایەتێكی دەوڵەتی نوێی عوسمانی كە كێكە لە خەونە سوڵتانییەكانی ئەردۆغان.  

بەپێی هەواڵێكی ئاژانسی ئەنادۆڵی توركی، ئەمریكا لە بەری رۆژئاوای رووباری فورات لە شارۆچكەی مەنبج دوو بنكەی سەربازیی نوێ دروست دەكات. ئاژانسەكە زانیاری زیاتری خشتۆتە روو كە ئەمریكا لە باشووری رۆژهەڵاتی گوندی دادات باكووری شارۆچكەی مەنبج، بنكەیەكی سەربازیی دادەمەزرێنێت و خاڵی چاودێری لە ناوچەكە فراوانتر دەكات، سوپای ئەمریكا بۆ ئەم مەبەستە ژمارەیەكی زۆر لە پێداویستی و ئامێری بیناسازی رەوانەی ناوچەكە كردووە،بنكە سەربازییەكە تەنها هەشت كلیۆمەتر لە هێڵی نێوان شارۆچكەی جەرابلوس و ناوچەی قەڵغانی فورات و شارۆچكەی مەنبج دوورە. سەبارەت بە بنكەی دووەم ئاژانسەكە رایگەیاندووە كە بنكە سەربازییەكەی دیكەی ئەمریكا تەنها چوار كلیۆمەتر لە بەرەی شەڕ دوورو  دەكەوێتە باشووری گوندی دادات. سەربازانی ئەمریكا لە كێڵگەیەكی كشتوكاڵی بە ناوی نوایمیە جێگیربوون و كاری دروستكردنی بنكەكە لە ئەستۆدەگر، لەگەڵ تەواوبوونیدا دەبێتە نزیكترین بنكەی سەربازیی ئەمریكا لە ناوچەی سنوری قەڵغانی فورات.  دوای ئەوەی توركیا رایگەیاند ئۆپەراسیۆن بۆسەر مەنبج دەست پێدەكات،سوپای ئەمریكا دوو رۆژ لەمەوبەر هێزی پشتیوانی بۆ ناوچەكە رەوانەكردووە،بەو پێیەش ٣٠٠ سەربازیی ئەمریكی بە ئۆتۆمبێلی زرێپۆشەوە بۆ ناوچەكە هاتوون، لە ئێستادا ئەمریكا لە هێڵی سنووری ناوچەی قەڵغانی فوراتی ژێر كۆنترۆڵی ئۆپۆزسیۆنی سووریا لە ناوچەی توهار، هیلڤاجی و دادات سێ خاڵی چاودێری هەیە. ئەم هەنگاوەی توركیا لە كاتێكدایە دۆناڵ ترەمپی سەرۆكی ئەمریكا رایگەیاندبوو كە لە زوترین كاتدا هێزەكانیان لە باكوری سوریا دەكشێننەوەو چارەسەری قەیرانەكانی سوریای بە هێزەكانی دیكە سپاردبوو.   

لەدوای هەوڵ و فشاری زۆری بەرپرسان بۆ شكاندنی بایكۆت و هەوڵی حیزبەكان بۆ خۆدورگرتن لە خۆپیشاندەران و نا روونی چارەنووسی خۆپیشاندانەكان، دواجار  دەستەی مامۆستایانی ناڕازی مامۆستایانیان سەرپشك كرد بۆ شكاندنی بایكۆت یان بەردەوامی، بەڵام لە كۆبونەوەی ئەمرۆی بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی سلێمانی لەگەڵ بەریوەبەری قوتابخانەكاندا، داوا لە بەڕێوەبەرەكان كراوە سبەی چوارشەممە دەرگای قوتابخانەكان بكەنەوە، ئەوانیش رایانگەیاندووە، هەركات موچە  بە سیستمی نوێ دابەشكرا، ئەوا بۆ رۆژی دواتر دەرگای قوتابخانەكان دەكەنەوە، بۆیە هەوڵی زۆر هەیە بۆ ئەوەی لەم هەفتەیەدا دەرگای قوتابخانەكان بكەنەوەو هاوكات دەسەڵاتیش بەبەڕێوەبەری‌ خوێندنگەكان دراوە سەبارەت بەشێوازی‌ دەوامكردن، ئەمە سەرەرای دواخستنی تاقیكردنەوەی پۆلە ناكۆتاكان لە 28ی نیسانەوە بۆ 15ی ئایاری 2018 . هاوكات بۆردی سەندیكا و رێكخراوەكانی ناوەندی تەندروستی، هەڵپەساردنی گردبونەوەو خۆپیشاندانەكانی بۆ ماوەیەكی كاتی بە شەش مەرجەوە راگەیاند، ئەوانیش:. 1-    پێدانی موچە 30 رۆژ جارێك لە كاتی خۆیدا 2-    چاوخشاندنەوە بە سیستمی موچەو نەهێشتنی پاشەكەوت 3-    دیاریكردنی چارەنوسی موچە فەوتاوەكان 4-    پاراستن و سەلامەتی گیانی ئەندامانی بۆرد، كە بەچەندین شێواز هەڕەشەیان لەسەرە. 5-    رێگەگرتن لە سزادان و لابردنی دەنگە ناڕەزاییەكان 6-    رەخساندنی دەرفەتی دامەزراندن بۆ ئەو خۆبەخشانەی كە لەناو دەزگا تەندروستیەكان بێ وچان هاوشانی هەموان كاریان كردووە. بۆیە چاوەڕوان دەكرێت خۆپیشاندان و ناڕەزاییەكان بۆ ماوەیەكی كاتی كۆتایی پێبهێنرێت و چاوەڕوانی جێبەجێكردنی بەڵێنەكانی حكومەتن.  دەستكەوتی خۆپیشاندانەكانی ئەم دواییە بەوە لێكدەدرێتەوە كە:. 1-    سیستمی كۆنی پاشەكەوتی هەڵوەشاندەوە 2-    موچەی موچەخۆرانی بە زیاتر لە نیوە بەرزكردەوە  3-    پاشەكەوتی لەخوار 400 هەزار دینارەوە نەهێشت 4-    خۆپیشاندانەكانی خستە زۆنی زەردەوەو تەلیسمی هەیمەنەی دەسەڵاتی تێكشكاند 5-    بەرپرسانی ناچاركرد كە گوێ لە خۆپیشاندەران بگرێت و وەڵامیان بداتەوە، كە پێشتر وەڵامی خۆپیشاندەرانی نادایەوە 6-    حیزب و بەرپرسانی ناچاركرد بچنە ناو خۆپیشاندەران پێشتر لە راپۆرتێكی شیكاریدا درەو میدیا  سیناریۆكانی كۆتایی پێهێنانی خۆپیشاندانەكانی خستبووە روو.          بیرهێنانەوە. سیناریۆكانی بەردەوامبون و  كۆتاییهاتنی خۆپیشاندانەكان  

بەرپرسانی وەزارەتی بەرگری ئەمریكا " پێنتاگۆن" داوا لە دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا دەكات لەبری بیركردنەوەی لە كشانەوە ژمارەی هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا زیادتربكات، ئەمەش بەوتەی پەیامنێری كەناڵی " ئەلحوڕە" لە واشنتۆن. بەرپرسێكی وەزارەتی دەرەوەی ئەمریكاش لە لێدوانێكیدا بۆ ئەو كەناڵە رایگەیاند شكستپێهێنانی داعش لە سوریا كاری لەپێشینەی ئیدارەی ئەمریكا دەبێت. ئەو بەرپرسەی وەزارەتی دەرەوە وتیشی هێزەكانی ئەمریكا بۆ شەڕی داعش لە سوریان و شەڕ هێشتا بەردەوامە هەرچەندە داعش لە چەندین بەرەی شەڕ تێكشكێنراوە و ئەو رووبەڕەی لەژێر دەسەڵاتیدا بووە زۆر بچوكبوەتەوە. هەفتەی رابردوو دۆناڵد ترەمپ لە كۆبونەوەیەكی جەماوەریدا لە شاری ریچفێڵد لە ویلایەتی ئۆهۆیۆ وتی " گورزی یەكلاكەرەوەمان لە داعش وەشاندووە و بەمزوانە سوریا بەجێدەهێڵین بۆئەوەی ئەوانی تر بایەخی پێبدەن."  

نەتانیاهۆ بۆ ئەردۆغان: ئەوەی عەفرینی داگیردەكات و مەدەنی دەكوژێت مافی نییە ئامۆژگاریمان بكات، جارێكی تر بنیامین نەتانیاهۆ سەرۆك وەزیرانی ئیسرائیل هێرشی توندی كردەوە سەر رەجەب تەیب ئەردۆغان سەرۆك كۆماری توركیا و بە كوشتنی هاوڵاتیانی مەدەنی عەفرین تۆمەتباریكرد. نەتەنیاهۆ لە تویتێكی تردا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی تویتەر هێرشدەكاتە سەر ئەردۆغان و نوسیویەتی" ئەردۆغان را نەهاتوووە لەسەرئەوەی كە وەڵام بدرێتەوە.. پێویستە لەسەر ئەوە رابێت.. ئەو كەسەی باكوری قوبرس داگیردەكات و ناوچە كوردییەكان داگیردەكات و هاوڵاتیانی مەدەنی لە عەفرین سەردەبڕێت، مافی ئەوەی نییە  بەوانەی بەها و ئەخلاق  ئامۆژگاریمان بكات" لە رۆژی یەكشەممەی رابردووەوە دوای ئیدانەكردنی هێرشی ئیسرائیل بۆسەر كەرتی غەزە لەلایەن سەرۆكی توركیاوە، هێرشی قسەی نێوان ئەردۆغان نەتەنیاهۆ دەستیپێكردووەو ئەردۆغان لە وتەیەكیدا بۆ نەتانیاهۆ وتی " كەس نییە لەم جیهاندا خۆشی بوێیت، وەڵامی دەوڵەتان لە نەتەوە یەكگرتووەكان بۆ هەنگاوەكانت بەرامبەر قودس ئاشكران، خاوەندارێتی چەكی ئەتۆمیی لەخۆبایت نەكات، لەكاتی پێویستدا كارناكەن."  

یاسای بودجەی گشتی عێرای 2018ی عێراق لە رۆژنامەی وەقائعی عێراقیدا بڵاوكرایەوە و كەوتە بواری جێبەجێكردنەوە. وەزارەتی دادی عێراق لە بەیاننامەیەكدا رایگەیاند " ژمارە ( 4458)ی رۆژنامەی وەقائعی عێراقی رۆژی 2ی نیسانی 2018 دەركراوە و یاسای بودجەی گشتی كۆماری عێراقی ئیتیحادیی تێدا بڵاوكراوەتەوە" بە بڵاوكردنەوەی یاساكە لە رۆژنامەی رەسمی عێراقدا ئیتر یاسای بودجە دەكەوێتە بواری جێبەجێكردنەوە،  یاسای بودجەی گشتی عێراق كە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بەبێ‌ بەشداری فراكسیۆنە كوردستانییەكان رۆژی 3ی ئازاری رابردووو پەسەندیكرد، هەرچەندە لایەن سەرۆك كۆمارەوە رەتكرایەوە، كۆی گشتی بودجەی عێراق بۆ 2018 بریتیە لە(  91 ترلیۆن و 643 ملیار و 676 ملیۆن و 236 هەزار دینار) خەمڵێنراوە لەسەر بنەمای هەناردەكردنی سێ ملیۆن و 888 هەزار بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا كە ( 259 هەزار بەرمیل) ی هی بۆ هەرێمی كوردستان دیاریكردووە بە نرخی ( 46 دۆلار ) بۆ هەر بەرمیلێك، نرخی 100 دۆلاریش بە 118 هەزار دینار. http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=211  بیرهێناوە بەوتەی عاسم جیهاد وتەبێژی وەزارەتی نەوتی عێراق لە مانگی 3ی 2018 دا سۆمۆ ( 107 ملیۆن و 50 هەزار بەرمیل )نەوتی هەناردەی بازاڕەكانی جیهان كردووە و داهاتەكەشی( 6 ملیار و 418 ملیۆن و 58 هەزار دۆلار بووە. بە تێكڕا رۆژانەی هەناردەكردنی نەوت لە مانگی ئازاردا گەیشتوەتە ( 3 ملیۆن و 453 هەزار )بەرمیل و هەر بەرمیلێك بە( 59.9 دۆلار) فرۆشراوە. واتا نرخی بەرمیلێك بەبەراورد بە فرۆشراوی مانگی ئازار ( 12.9 دۆلار) زیاترە

رۆژنامەی " زەمان" ی توركی رایگەیاند عوسمان بایدەمیر پەرلەمنتاری پارتی دیموكراتی گەلان " هەدەپە" لە شاری ئورفە لە لێدوانێكیدا دەربارەی لەشكركێشی سوپای توركیا لە ناو سوریا و عێراق دەمیرتاش وتی " ئەنكەرە رۆڵێكی ناشرینی گێڕا لەگەڵ حەشدی شەعبیی و هێزی تر لە وێرانكاریدا لە شاری كەركوك". بایدەمیر وتیشی" لە كۆنگرەی پاریس وتم ئەگەر كورد بچێتە سەر مەریخ و موشتەری و لەوێ‌ دەوڵەتێك دابمەزرێنێت، ئەردۆغان و حكومەتەكەی رایدەگەیەنن كە هەوڵدەدەن یەكپارچەیی خاكی مەریخ بپارێزێن و رێگە نادەن كورد دەوڵەتی سەربەخۆی لێ‌ دابمەزرێنن". داوای لێبوردن لە پشیلە بایدەمیر رونیشیكردەوە بەروانینە ئەزمەنی رژێمە دیكتاتۆرەكانی وەك هیتلەر و مۆسۆلینی یان فرانكۆ دەبینین مەحاڵەكە ئەو رژێمانە نەڕوخێنرێن وەك رژێمەكەی سەدام حسێنیش لە عێراق و رژێمی توركیاش بەهۆی ستەمە وئەو كۆمەڵكوژییەی دەیكات دەڕوخێت و وتیشی " با نمونەیەك باس بكەم، داوای لێبوردن لە هەموو پشیلەكانی كوردستان دەكەم، بەڵام ئەوەی ئێستا ئەنكەرە دەیكات وەك رەفتاری پشیلەكان وایە، پشیلە بۆ راوكردنی چۆلەكە دەچێتە سەر درەختەكان، بەڵام نازانێت چۆن بێتە خوارەوە لەبەرئەوەی دەترسێت." " ئەگەری دەستپێكردنەوەی پرۆسەی ئاشتی لە ئارادا نییە" دەربارەی ئەوەی كە توركیا و پارتی دیموكراتی گەلان بەنیازنین پرۆسەی دانوستانی ئاشتی زیندووبكەنەوە جارێكی تر بایدەمیر وتی ئەو ئەگەرە ئێستا مومكین نییە و رونیشیكردەوە كە پێویستە لەسەر ئەوەی پرۆسەی ئاشتی كۆتایی پێهێنا درك بە هەڵەكەی بكات و تێبگات كە كۆتاییهێنان بە پرۆسەی ئاشتی هیچ سودێكی نابێت. بایدەمیر ئاماژەی بە وێرانكردنی گوند و شاروچارۆچكەكانی كوردستان كرد لەلایەن دەسەڵاتدارانی توركیاوە و وتی " دەتوانین بڵێین ئێمە لەناو زینداندا دەژیت و كورد كەركوكی لەدەستدا،  بەڵام ئەردۆغان چی دەستكەوت؟ توركیا چی دەستكەوت؟ توركیا بەرمیلێك نەوتی بە 35 دۆلار دەستدەكەوت، بەڵام ئێستا بەرزبوەتەوە بۆ 50 دۆلار، واتە ئەوانیش زیانیان پێگەیشت. وەرگێرانی: نامیق رەسوڵ  http://www.zamanarabic.com/2018/04/03/%D8%A8%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A-%D9%83%D8%B1%D8%AF%D9%8A-%D8%A3%D9%86%D9%82%D8%B1%D8%A9-%D9%84%D8%B9%D8%A8%D8%AA-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%8B%D8%A7-%D9%85%D8%B4%D9%8A%D9%86%D9%8B%D8%A7-%D9%85/

راپۆرتی: درەو  هێدی هێدی حیزبەكان قاچیان لەناو خۆپیشاندەران دەبەنە دەرەوە، بەڵام لە ترسی شەقام و دەنگدەرانیان ناتوانن بە روونی داوای كۆتایی پێهێنانی خۆپیشاندانەكان بكەن و كە بەشێكی زۆری لایەنگرانیان لە ریزی پێشەوەی خۆپیشاندەراندان، پێیان وایە خۆپیشاندانەكان وەزیفەی خۆی تەواوكردووە و حیزبەكانیش مەسجی خۆیان گەیاندوەتە دەسەڵات، بۆیە دەزانن ئەگەر خۆپیشاندەران كۆتایی پێنەهێنن، دەسەڵات هێز بەكار دەهێنێـت بۆ كۆتایی پێهێنیانیان. لە دوو سێ رۆژی رابردوودا بەشێك لە حیزبەكان هەوڵی زۆریاندا بۆ پێچانەوەی خێمەكان و كۆتاییهێنان بە خۆپیشاندانەكان، بەڵام سەركەوتوو نەبوون بە رازیکردنی خۆپیشاندەران بە كۆتایی بایكۆت و خۆپیشاندانەكان، بەڵام لانی كەم سەركەوتووبون لە هەڵگرتنی خێمەی خۆپیشاندەران، ئێستا شەقام بەدەست خۆپیشاندەری توڕە و پڕ قینەوەیە، كە ئامادە نین شەقام چۆڵ بكەن و كاتی خۆپیشاندانەكانیش بە كاتێكی زێڕین دەزانن بۆ ملدانی حیزب و دەسەڵات بە داواكانیان لەبەرئەوەی پێش وادەی هەڵبژاردنە و پێیان وایە ئێستا داواكانیان جێبەجێنەكرێت، ئەستەمە لەدوای هەڵبژاردن فشارەكانیان جێبگرێ و  بگاتە گوێی بەرپرسان. ئێستا حكومەت دەیەوێت سەرەداوی كۆتاییپێهێنانی خۆپیشاندانەكان بدۆزێتەوە، كە پێی وایە لە ژێر خێمەكانی بەردەم مەحكەمەی سلێمانیدایە، بۆیە وەك هەنگاوی یەكەم بە فشارەكانی لە رێگەی ئیدارەی سلێمانیەوە لەسەر سەرپەرشتیارانی مامۆستایانی ناڕازی و حیزبەكان، مامۆستایانی رازی كرد بە پێچانەوەی خێمەكان، كە رەنگە لە هەنگاوی دووەمدا بیانەوێت بە هێزی ئەمنی كۆتایی بە خۆپیشاندانەكان بهێنن، كە سەرەداوی بەكارهێنانی هێزیش لەبەردەم نەخۆشخانەی فێركاری سلێمانیەوە دەستیپێكرد و هێزیان بەكارهێنا بۆ كۆتایی پێهێنانی پزیشك و كارمەندانی تەندروستی و یەكەم هێرش و توندوتیژی هێزەكانیش بە هێرشكردنە سەر ( بێستون فەتاح ) كارمەندی تەندروستی دەستیپێکرد. ئێستا حیزبەكانی وەك سەرەتای خۆپیشاندانەكان بە دەنگی بەرز هاواری پشتیوانی خۆپیشاندانەكان ناكەن، ئێستا هێزەكان دەیانەوێت خۆیان بەدووربگرن لە خاوەندارێتی خۆپیشاندانەكان كە پێشتر هەریەكە و كێبەركێی دەكرد بۆ خاوەندارێتی خۆپیشاندانەكان و كردبویانە مەیدانی بانگەشەی كاندیدەكانیان. رەنگە خۆدوورگرتنی حیزبەكان و پاشەكشەی لەسەرخۆیان لەناو خۆپیشاندانەكانەوە، سەرەتای هەستكردنبێت بە فشار و هەوڵی كۆتایی پێهێنانی خۆپیشاندانەكان لەرێگەی هێزەوە.  

راپۆرتی شیكاریی: درەو  شەڕی هەڵمەتی هەڵبژاردن جیاواز لە پارێزگاكانی دیكەی هەرێم و تەنانەت عێراقیش لە پارێزگای سلێمانی گەرمتر دەبێت، بەجۆرێك  بەر لە دەستپێكردنی هەڵمەتی هەڵبژاردن كە بڕیارە 15ی نیسان لە هەرێم بەرێوەبچێت، لە ئێستاوە شەڕی ئیعلامی هێزەكان لە سلێمانی گەرمە و بەجۆرێك هێرشەكان گەیشتونەتە فایل هەڵدانەوە و تۆمەتدروستكردن و پەلاماردان، ئەمە لە كاتێكدا كە ئاستی بەدەمەوە چونی هاوڵاتیان بۆ تۆماری بایۆمەتری،  كە هەنگاوی سەرەكی بەشداری هاوڵاتیە لە پرۆسەی هەڵبژاردندا لاوازە و بەپێی ئامارەكانی كۆمسیۆنیش هاوڵاتیان زۆر بە ساردی بەدەمەوە چونیان هەیە  بۆ پرۆسەكە.  عەلی قادر بەڕێوەبەری ئۆفیسی هەولێری كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن، بە درەو میدیای راگەیاند:  ئاستی تۆماری  بایۆمەتری لە پاریزگای سلێمانی 49%یە واتا كەمتر لە نیوەی هاوڵاتیان چون بۆ تۆماری بایۆمەتری كە ژمارەی دەنگدەرانی پارێزگای سلێمانی بۆ هەڵبژاردنی 12ی ئایار  ( یەك ملیۆن و 343 هەزار و 521 ) كەسە بەو پێیەش( 658 هەزار و 325 ) كەس بایۆمەتریان كردووە، ئەمە ئاماژەیەكی روونە بەوەی كە لەم هەڵبژاردنەدا ئاستی بەشداری هاوڵاتیان لە سنوری پارێزگای سلێمانی بەشداریەكی گەرموگوڕ نابێت،جگە لەم ئامارە ئەوەی زیاتر پاڵپشتی ئەم بۆچونە دەكا تئاستی بەشداری هاوڵاتیان بوو لە پرۆسەی ریفراندۆمەكەی 25ی ئەیلولی رابردووداكە لە سنوری پارێزگای سلێمانی رێژەیەكی بەرچاوی هاوڵاتیان بایكۆتی پرۆسەكەیان كرد كە بەپێی ئاماری خودی كۆمسیۆن رێژەی بەشداری لە 50%ی تێنەپەڕاند.  هێزەكان لە ململانێیەكی گەرمدا ئێستا ململانێكە لە نێوان هێزەكاندا شێوازێكی نوێی گرتووە لە شەقامەوە گوازراوەتەوە بۆ لوتكەی دەسەڵات، ئەم ململانێ و یەكتر شكاندانانە كە رق و توڕەیی زۆر دروست دەكەن، زیاتر لە سەرەوە شۆڕ دەبنەوە بۆ خوارەوە نەك لە شەقامەوە بۆ سەرەوە كە پێشتر ململانێكە لە شەقامەوە بوو ناوی دەنرا جوڵەی خۆڕسك، ئەم ململانێ و شەڕانە لە نێوان حیزبەكاندا كە زیاتر بەرگێكی حیزبی گرتووە، تەواوی خەڵكی ماندووكردووە بەتایبەت لە كاتێكدا هاوڵاتیان بەدەست قەیرانی ئابوری و گیرفانی بەتاڵ و كێشەی ئابوری و كۆمەڵایەتیەكی زۆرەوە ماندوبوون، بەڕای زۆرێك لە چاودێران ئەم جۆرە لە ملشكاندنە شەڕی ناشرینكردنی بەرامبەرە لە پێناو میكیاژكردنی خۆت، نەك شەڕی ستراتیژی لە پێناو خەمەكانی خەڵكدا،  لە كاتێكدا خەمی گەورەی هاوڵاتیان دابینكردنی گوزەرانیەتی، ، ئەم ململانێیانە كاریگەری نێگەتیڤی گەورەی هەیە لەسەر ئێستا و ئاییندەی كۆمەڵگەی كوردی  و تێكدانی شیرازەی كۆمەڵگە و ئاشتی كۆمەڵایەتیی. چاوەڕوان دەكرێت شەڕی گەرمی ئەم هەڵبژاردنە كە لە ئێستاوە ئاسۆكانی دەركەوتووە لە نێوان هێزە لێكنزیكەكانەوە بێت، ئەوانەی كە تازە هاتونەتە ناو پرۆسەكەوە، چونكە ئەوەی تازە دروست بووە هەست دەكات بەرامبەرەكەی ئیرەیی پێدەبات و لەناو فەنتازیای خەیاڵی خۆیدا هەڵمەت دەبات و ئەوەشی خۆی بە خاوەن دۆخەكە دەزانێت وابیردەكاتەوە ئەو هێزە نوێیانە لە پشكی ئەو دەبەن. هەموو هێزەكان بەناوی خەڵكەوە قسەدەكەن بەناوی خەڵكەوە بەرنامە دادەرێژن، بەڵام هەموویان خاوەنی گوتارێكی روون نین، گوتاری هەموویان لێك نزیكە، هەموویان لە خەیاڵدانیاندا دوژمنێكی وەهمیان بۆخۆیان دروست كردووە و پەلاماری دەدەن، بۆیە بەئەستەم دەتوانرێت دونیابینی و تێروانینیان بۆ ئایندە و ئەنجامدانی ریفۆرم لە كایەكانی ژیانی كۆمەڵگە لێكجیابكرێتەوە، هەندێكیش هۆكاری پەلاماردانی یەكتر و ئەو شەڕە ئیعلامییە بۆ ئەمە دەگەڕێننەوە.  ئەوەی بە روونی لە دۆخەكە دەخوێنرێتەوە ململانێی هەڵبژاردنی داهاتوو لە پارێزگای سلێمانی بەتۆخی لە نێوان ئەم هێزانە دەبێت: یەكەم/ ململانێی توندی هەڵبژاردن لە نێوان گۆڕان و جوڵانەوە نەوەی نوێ دەبێت، بەو پێیەی  زۆرێك لە بۆچونەكان وای بۆدەچن نەوەی نوێ لە هەناوی  بیركردنەوە و گوتار و هەڵوێستەكانی گۆڕانەوە لە دایکبووە، چونكە ئەگەر لە روی فیزیكیشەوە لە ناو گۆڕانەوە نەهاتبێتە دەرەوە، ئەوا هەڵگری هەمان خیتابی گۆڕانە بەرامبەر بە هێزەكانی دیكە، هەڵگری هەمان گوتاری بەشێك لە پۆپۆلیستەكانی گۆڕانە كە لەسەرەتای دروستبونیەوە بەرامبەر بە یەكێتی و پارتی گرتیە بەر، ئێستا نەوەی نوێ بەهەمان رێچكەی گۆڕاندا دەڕوات بە كۆمەڵێك كارەكتەری گۆڕانەوە و هەمان گوتاری سەرەتاكانی گۆڕانەوە هەنگاو هەڵدەگرێت، بۆیە بەرلە هەر هێزێك پەلاماری گۆڕان دەدات، چونكە پێی وایە بەشێكی زۆری دەنگەكانی لە گۆڕەپانی گۆڕاندایە، نەك لە گۆڕەپانی یەكێتی و پارتی، چونكە پێشتر گۆڕان بەشێكی زۆری دەنگە ناڕازییەكانی ناو ئەو هێزانەی هێنایە دەرەوە، بۆیە ئێستا نەوەی نوێ دەیەوێت بەشێك لە دەنگە ناڕەزاییەكانی ناو كۆمەڵگە بەرێت كە بەشێكی زۆری لە هەڵبژاردنەكانی رابردوو لای گۆڕان بووە. بزوتنەوەی گۆڕانیش ترسی هەیە لە نەوەی نوێ و پێی وایە ئەگەر دەنگەكانیشی نەبات بەشێك لە دەنگدەرە نارازی و دەنگە خۆڵەمێشیەكەی لێسارد دەكاتەوە و ترسی لەوە هەیە كە نەوەی نوێ جڵەوی نارەزایەتییەكانی شەقامی لەدەست وەربگرێت كە ماوەی نزیكەی 10 ساڵە گۆڕان رێبەرایەتی دەكات. لێرەوە هەردوو هێزەكە یەكتری بە مەترسی بۆسەر یەكدی دەبینن، بۆیە چاوەروان دەكرێت  لە نێوان ئەم دوو هێزەدا ململانێی گەرم و شەڕی ئیعلامی توند  دروست بێت و سودمەندی سەرەكیش لەم پرسەدا پارتی دەبێت، چونكە بەشێك لە هەڵمەت و گوتاری ئیعلامیەكەیان لە پارتی و یەكێتیەوە دەگۆڕن بۆ یەكتری. دووەم/ دیوێكی دیكەی ململانێ گەرمەكان لە پارێزگای سلێمانی لە نێوان یەكێتی و هاوپەیمانێتیدا دەبێت، بەهەمان شێوەی ململانێی نێوان گۆڕان و نەوی نوێ، ململانێیەكی توندو پڕ لە هەڵدانەوەی دۆسیەكانی یەكدی لەنێوان هاوپەیمانی و یەكێتی نیشتیمانی كوردستاندا دەبێت. یەكێتی پێی وایە هاوپەیمانی لەهەناوی ئەوەوە لەدایکبووە و لە خەرمانی ئەو جەواڵی خۆی پڕدەكات و زۆرینەی ئەو دەنگانەی ناو یەكێتی دەبات كە گۆڕان نەیتوانی بۆخۆی بەرێت ئێستا نیگەرانن لەمامەڵەی سەركردایەتی حیزبەكەیان، ئەو هێرشە پێشوەختەی كە لە چەند رۆژی رابردوودا لەلایەن چەند بەرپرسێكی باڵای یەكێتیەوە كرانە سەر هاوپەیمانی و خۆدی بەرهەم ساڵح، ئاماژەیەكی روونە بۆ ئەو مەترسییەی كە سەركردایەتی یەكێتی لە بەرهەم ساڵحی هەیە و بەهەڕەشەیەكی جدی دەزانێت بۆسەر جەماوەرەكەی و بردنی دەنگەكانی. لە بەرامبەردا ئەگەرچی  هاوپەیمانی راستەوخۆ نەچوەتە ناو ململانێوە لەگەڵ یەكێتی نیشتمانی كوردستان، بەڵام هەموو ئەو رەخنە و پەیامانەی كە دەیانخاتە روو و لە پایەكانی حوكمڕانی هەرێمی دەدات، یەكێتی پایەیەكی سەرەکیەتی و شەریكە بەشی هەموو شكستەكانە و ئۆتۆماتیكی ئەو رەخنانەی كە هاوپەیمانی دەیگرێت تیرەكەی بەر یەكێتی دەكەوێت. كێشكردنی هەموو ململانێ و شەرەكان بۆدەڤەری سلێمانی و كورتكردنەوەی تەنها لە ناوچەیەكدا، زیانگەیاندن نیە تەنها بە خەڵكی ناوچەكە، بەلكو زیانگەیاندنە بە خودی هێزەكان خۆیان لە سنوری ئەم پارێزگایەدا،كە لە ئەنجامدا دەبنە كۆمەڵێك هێزی پارچەپارچە و خاوەن دەنگ و پێگەی پەرشوبڵاو كە بۆ ئایندە ناتوانن رەسمی سیاسەتێكی وا بكەن كە بەهەموویان بتوانن قورساییەكی وا دروستبکەن كە بەرامبەر پارتی دیموكراتی كوردستان بوەستنەوە، كە گۆڕەپانەكەیان لە هەولێر و دهۆك بەتەختی بۆ بەجێهێشتووە و دەنگ و كورسییەكانی  پارتیش لە سلێمانی جیێگیرە. لەمەشەوە دەردەكەوێت كە پارتی براوەی یەكەمی هەموو ئەو ململانێ و یەكتر شكاندانەیە كە هێزەكانی سنوری پارێزگای سلێمانی دەستیان پێكردووە، دواجاریش ئەم هێزانە هێندە یەكتری دەشكێنن ناتوانن بەوهەموو ناكۆكیەوە لەدوای هەڵبژاردن یەكبگرن و هێزێكی تۆكمە دروستبكەن و بچنە بەرامبەر پارتی، بۆیە وەك رابردوو  یەك یەك و دوو دوو دەچنەوە بەرامبەر پارتی، بەمەش دۆخەكە لە بازنەیەكی داخراودا دەسوڕێتەوە و دەچینەوە خاڵی سەرەتا.   

نیاز عەبدوڵا – هەولێر  لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ درەو  عەلی قادر بەرێوەبەری گشتی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق لە هەولێر رایدەگەیەنێت، ئێستا لە پارێزگای هەولێر  نزیكەی 60% و لە پارێزگای سلێمانی 49%و لە پارێزگای دهۆكیش نزیكەی 71%ی دەنگدەران بایۆمەتریان ئەنجامداوە.  عەلی قادر راشیدەگەیەنێت هیچ كەسێك ناتوانێت دەنگ بدا ئەگەر كارتی بایۆمەتری یان كارتی ئەلیكترۆنی پێنەبێت،  سەبارەت بە  چۆنیەتی رێگریكردن لە ساختەكاری تەقلیدی كە لە هەڵبژاردنەكانی پێشوودا ئەنجامدراوە  بەرێوەبەری گشتی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق لە هەولێر رایدەگەیەنێت ئەو ساختەكاریانەی  كراون پێشتر لە دوو قۆناغدا بووە لەو كاتەی كە دەنگدەر زیاتر لە دەنگێكی دەدا یان كەسێك دەچوو لەبری كەسێكی تر دەنگی دەدا، بەڵام ئەو سیستمەی ئێستا  پەیڕەوی دەكەین هیچیان ناتوانن دەنگ بدەن، یەكەمیان  ئەگەرخودی دەنگدەرەكە كارتی پێنەبێت ناتوانێت دەنگ بدات، دووەم  كەسێك دەنگدەدا كات و سەعات و دەقەی تۆماركردنەكەی تۆمار دەكرێت، واتا كارتەكە وەك  كارتی مۆبایلە كە یەكجار بەكارهات دووبارەكردنەوەی نیە، ئەگەر بیەوێت  دووبارە دەنگ بدات سیستمەكە پێی دەڵێ لە سەعاتی ئەوەندە و دەقەی ئەوەندە و سانیەی ئەوەندە دەنگی داوە ئێستا مافی دەنگدانی نیە، ئەمە لەلایەك لەلایەكی ترەوە  كەسێك ناتوانێت لەبری كەسێكی تر دەنگ بدات كە كۆچی كردبێت یان تۆماری بایۆمەتری نەبێت چونكە ئەبێت پەنجەمۆری لەگەڵ هەڵبژاردنی 2014 یەكانگیر بێت، خاڵێكی تر ئەوەی پەیوەستە بە ساختەكاری لە كاتی ئەنجامی دەنگەكان،  ئێستا ناتوانرێت چونكە ئەنجامەكە ئەلیكترۆنیە ئامێرەكان پێشكەوتوون، ئەوەی ئامێری ئەژماركردن و جیاكردنەوە و دابەشكردنی دەنگەكان ئامێرێكی نوێیەو لەسەر سندوقی دەنگدان دەبێت، كاتێك دەنگدەر دێت و دەنگەكەی دەخاتە سندوقی دەنگدانەوە سندوقەكە سندوقێكی ئەلیكترۆنیە سكانەرێكی زیرەكی لەسەرە وێنەیەكی وەرەقەی دەنگدانی دەنگدەر دەگرێت و لای خۆی خەزنی دەكات، ئەگەر دەنگەكە دروست بێت دەیخاتە ناو سندوقەكەوە ئەگەر دروست نەبێت ئەوا خەتمی پۆچەڵبونی لێدەدا. عەلی قادر رونتر دەڵێت  هیچ رێگەیەك  نەماوە بۆ ساختەكاری ئەوانەی مەترسی ئەوەیان هەیە لەكاتی ئەژماركردن و جیاكردنەوەی دەنگەكان، دەنگەكان بۆ خەڵكی تر ئەڕوا بە تەواوی ئەو مەترسیەمان رەواندوەتەوە كە ئەم سیستمە تەزویر و ساختەكاری تیا ناكرێت بەوەی سندوقی دەنگدان وێنەیەكی وەرەقەی دەنگدان دەگرێت، ئەو وێنانە هەمووی كۆئەكرێتەوە ئەخرێتە هاردێكەوە هەر حیزبێكی سیاسی ئەتوانێت بێت نوسخەیەكی وەربگرێت و بەراوردی بكات لەگەڵ ئەو ئەنجامانەی راگەیەنراوە، ئەو وەرەقەیەش تەزویر ناكرێت چونكە سكانەرەو ئەو كاتەش دەگیرێت كە دەنگدەر لەسەر سندوقەیەكە.  سەبارەت بە  كاتی راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، عەلی قادر رایدەگەیەنێت لە یەكەم دەقەو سانیەی دوای تەواوبوون واتا سەعات شەش ئەتوانرێت رابگەیەنرێت، ئەتوانرێت هەتا شەش سەعات دەنگی 95%ی سەرجەم وێستگە و بنكەكان رابگەیەنرێت و ئەنجامی دەنگی حیزبەكان براوەو دۆڕاویان دەرئەكەوێت و ئەزانن چەند كورسیان بەدەست هێناوە.