( درەو میدیا): ئێستا پرسی بایكۆتی بەغداد لەلایەن ئەو لایەنانەی كە پێیان وایە ساختەكاری كراوە و دەنگەكانیان دەستكاریكراوە گەرمە، بە جۆرێك بەشێك لە هێزەكان سوورن لەسەر بایكۆت و بەشێكی دیكەشیان چاوەڕوانی دۆخەكە دەكەن، بەڵام ئێستا جەماوەری ئەو هێزانە بوونە بە دوو بەشەوە بەشێكیان زۆر بە توندی لەگەڵ بایكۆتی بەغداد، بەشێكیشیان پێیان وایە بایكۆت لە سودی پارتی و یەكێتی و پێویستە بچنە بەغداد، بۆیە چون و نەچوون بۆ بەغداد خاڵی سلبی و ئیجابی خۆی هەیە. لە ئەگەری بایكۆتی بەغداد. ا- خاڵی ئیجابی -    ئەم هێزانە ئێستا لەژێر فاشرێكی گەورەی جەماوەرەكەیاندان، بە بایكۆتی بەغداد بەشێك لە نیگەرانی جەماوەرەكەیان دەڕەوێننەوە. -    گەیاندنی مەسجێكە بە بەغداو ناوەندە نێودەوڵەتیەكان كە ساختەكاری قبوڵناكەن -    نایانەوێت بچنە هاوشانی ئەو هێزانە نابن لە پەرلەمانێكدا كە ئەو هێزانە بە ساختەكاری چونەتە ئەوێ -    پەیامێكە بەوەی  ئەگەر ئەمان قبوڵی نەكەن رێگە خۆشكەر دەبێت بۆ ئەوەی لە ئاییندەدا سنور بۆ ساختەكاری دابنرێت و هۆشداری توندە  -    وەك دوو هێزی گوماناوی لە بەغداد سەیری یەكێتی و پارتی دەكرێت  -    پرۆسەی هەڵبژاردن و كۆمسیۆن و كۆی پرۆسەی سیاسی دەخاتە ژێر پرسیارەوە  -    بەشدارینەكردن بە درێژایی ئەم خولەی پەرلەمان فاكتی تەزویرات و ساختەكاری لای خەڵكی دەمێنێتەوە -    لەسەر ئاستی پەرلەمانتاریش متمانەی نوێنەرەكانیان دەردەخات كە پابەندن بە بەرنامەو ئیرادەی دەنگدەرانیانەوە بەتایبەتیش دەسبەرداربونیان لە ئیمتیازاتەكانی بەغداد ب - خاڵی سلبی -    بایكۆتی پرۆسەی سیاسی دابڕانی ئەم هێزانەیە لە سەر چەند ئاستێك لەرووی سیاسی و دیبلۆماسیەوە لە بەغداد و ناوەندیە نێودەلۆەتیەكان -    بایكۆتكردن لە پرۆسەی سیاسی دەبێتە هۆی پەراوێزخستن، هەروەك چۆن سونە لە 2005 بایكۆتی هەڵبژاردنی كردوو پەراوێزخرا -    لەساتی بایكۆتكردنیاندا ئەگەری چونی كورسیەكانی ئەم هێزانەیە بۆ هێزەكانی تر كە بەوەش ژمارەی كورسیەكانی هێزە دەسەڵاتدارەكان زیاتر دەبێت . -    لە حاڵەتی باكۆتكردنی ئەم هێزانەدا هێزەكانی یەكێتی و پارتی و نەوەی نوێ دەبنە نوێنەرو زمانحاڵی تەواوی خەڵكی كوردستان لە بەغداد لە كاتێكدا ئەمان نوێنەرایەتی رێژەیەكی دیاریكراوی خەڵكی كوردستان دەكەن -    بایكۆتكردنی ئەم هێزانە كە تەنها 11 كورسیەوە شتێكی ئەو تۆیان بۆ ناكرێت لە كاتێكدا 3.3%ی كۆی ئەندامانی پەرلەمانی عێراقن، لە زۆربەی كۆبونەوەكانی پەرلەمانی عێراقدا زیاتر لە 100 ئەندامی پەرلەمانی بەشداری نەكردووە و پێشەوەی دیار نەبووە، ئایا 11 كورسی هیچ لە هاوكێشەكان دەگۆرێت. لەگەڵ ئەوەی زۆرجار 1 دەنگ كاریگەری هەیە.  دووەم/ لە ئەگەری بەشداریكردندا:. ا- خاڵی ئیجابی  -    بەشداریكردن لە بەغداد دانابڕێت لە پرۆسەی سیاسی لە بەغداد و ناوەندە نێودەوڵەتیەكان -    ئەتوانێت لە رێگەی نوێنەرایەتیەكانەوە بەردەوام ساختەكاری و مەزڵومیەتی خۆیان بگەیەننە ناوەندە نێودەوڵەتیەكان -    دەنگدەران هەست دەكەن كە نوێنەرایەتیان هەیە  -    كورسیەكانیان  دەبێتە نوێنەرایەتیان و نابێتە بەشێك لە كورسی ئەو هێزانە تا مامەڵەی پێوەبكەن -    تێكشاندنی یەكریزی ناو ماڵی كورد كە لە رابردوودا جگە لە دەستكەوتی حیزبی هیچ دەستكەوتێكی نیشتیمانی لێبەرهەم نەهاتووە  ب- خاڵی سلبی -    شەقامەكەیان نیگەران دەكەن و نائومێدیان دەكەن لە بەشداریكردن لە پرۆسەی هەڵبژاردنەكانی داهاتوو -    ناتوانن ئەوانەی دەنگیانداوە بڵێن نوێنەرایەتیمان هەیە لە بەغداد -    دابڕان و كەنارگیربوون لە پرۆسەی سیاسی، ئەم هێزانە دادەبڕێت لەوەی روئیا و پەیامی خۆیان بگەیەنن  -    11 كورسی لە كۆی 329 كورسی كاریگەری لەسەر گۆڕینی ئاراستەی بڕیارەكان نابێت و ناتوێت بێتە بەربەست لەبەرامبەر بڕیارێكدا كە خواستی نەبێت  -    ئەگەر یەكلابۆوە كورسیەكان دەچنە سەر ژمارەی كورسیەكان هێزەكانی تر لە سلێمانی 5 كورسی بۆ یەكێتی و لە هەولێر 4 كورسی بۆ پارتی . -    چونە بەغداد واتا شوێنكەوتەی یەكێتی و پارتی بەو پێیەی ئەوان خاوەنی ژمارەیەكی زۆری كورسین -    بێبەش دەبن لە هەموو پۆستێكی بەغداد بەهۆی كەمی كورسیەكانیانەوە  نوسەران و رۆشنبیرانیش لەسەر بایكۆتی بەغداد بونە بە دوو بەشەوە بەشێكیان ئاراستەی حزبەكان بەرەو بایكۆت ئاراستە دەكەن و بەشێكیشیان بۆ بەشداریكردن ئاراستەیان دەكەن . نوسەرو روناكبیر مەریوان وریا قانع  لە نوسینێكدا بەناوی ( دەربارەی بایكۆتی سیاسیی ) كە لە وەڵامی چەند خوێنەرێكدا بڵاویكردۆتەوە دەنوسێت." كەوتنە دوای پارتی و یەكێتی بۆ بەغدا و بەشداربوون لە پەرلەمانێكدا كە ڕۆژ بە ڕۆژ ڕادەی فراوانیی تەزویر و ساختەكارییەكانی زیاتر دەردەكەوێت، تاوانێكی سیاسییە. بەغدا بۆ ئەوان جێبھێڵن شكستەكانی خۆیانی تیا تۆختربكەنەوە، وا باشترە كەس نەبێتە شەریكی ئەو وێرانەسازییە گەورەیەی دروستیانكردوە"  لەبەرامبەردا د. سەردار عەزیز لە وتارێكدا بەناوی ( بایكۆت: چەند سەرنجێكی تایبەت) دەنوسێت " من لە گەڵ بایكۆتدا نیم، چونكە كورسیەكان دەچن بۆ هێزەكانی تر، مەبەست لە تەزویر و رێگری ئەوەبو كە گۆڕان نەچێتە پەرلەمان یان بە كورسیەكی كەمەوە بڕوات، ئێستا ئەگەر گۆڕان خۆی پاشەكشێ بكات، ئەوا ئاواتی ئەوان بەتەواوی دەهێنێتە دی،  ئامادەنەبونی ئەو هێزانە پاش ماوەیەك بە هێزی تر پڕ دەكرێتەوە و دەبێتە روداێكی زۆر بچكۆلە لە هەناو ئەو هەموو روداوە گەورانەی ناوچەكە، دەبێت هێزە مەدەنیەكان هەمیشە هەوڵی ئەوەبدەن كە لە هەموو جێگایەك ئامادەبن، بۆ ئەوەی خۆیان نوێنەرایەتی خۆیان بكەن"   

(درەو میدیا): لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو میدیا)، خەلیل سەركانی فەرماندەی سەربازی گۆڕان و ئەندامی جڤاتی گشتی بزوتنەوەی گۆڕان ئاشكرایكرد، كۆبونەوە و گفتوگۆكردنی سەركردە سەربازییەكانی گۆڕان لەم چەند رۆژەدا، تەنیا بۆ رێكخستنەوەی پۆلیس و پاسەوانەكانی مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەكەیە. خەلیل سەركانی وتی: داوامان كردووە ژمارەی پاسەوانە فەرمییەكان زیاد بكرێت، بۆ ئەوەی گرەنتی پاراستنی مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕان بگرنەئەستۆ. لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردن، هێزێكی چەكداری سەربە یەكێتی نیشتیمانی (وەكو ئەوەی بەرپرسانی گۆڕان دەڵێن) تەقەیان لە مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕان كرد لە شاری سلێمانی، لەدوای ئەو روداوەوە لەناو گۆڕان بۆچونێك دروستبووە كە داوای پێكهێنانی هێزێكی چەكدار دەكات، بەڵام هێشتا لەوباڕەیەوە هیچ بڕیارێك نەدراوە.  

( درەو میدیا): لە هەڵبژاردنی رابردوودا لە پارێزگای سلێمانی كە 76%ی دەنگدەران دەنگیاندا كە (893226) كەس بوو، بەڵام دوای چوار ساڵ و زیادبوونی زیاتر لە ( 212 هەزار ) كەس لە تەمەنەكانی ( 1997، 1998، 1999، 2000 )، ئاستی دەنگدان لە هەڵبژاردنی 2018 دادەبەزێت بۆ نزیكەی 51% واتا (679966 ) كەس دەنگیانداوە، بەو پێیەش تەنها لە نێوان دوو هەڵبژاردندا 2014 -2018 زیاتر لە (213260) دەنگ كەمیكردووە كە دەكاتە  25%ی دەنگدەران ، واتا سەرەرای بایكۆتی 49%ی هاوڵاتیان بۆ هەڵبژاردن، كە لە هەڵبژاردنی 2014 دا 24% بایكۆت هەبووە بەڵام لە 2018 بایكۆت بە رێژەی 26% زیادیكردووە. ئەمە لە كاتێكدایە كە دەنگی هێزەكان ( سەرەرای ساختەكاری زۆر و گۆڕانی دەنگەكان) بە رێژەیەكی زۆر دابەزیوە ( یەكێتی 9% و گۆڕان 55% و پارتی 48% و یەكگرتوو 63% و كۆمەڵ 9% ) كەمیان كردووە، دیارە كاریگەری ساختەكاری و دەستكاریكردنی دەنگەكان كاریگەری لەسەر دابەزینی ئاستی دەنگی حزبەكان  هەبووە بەڵام  بایكۆتیش كاریگەری زۆری لەسەر كەمبوونەوەی دەنگەكان هەبووە،بەم شێوەیە. -    یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لەپارێزگای سلێمانی لە هەڵبژاردنی 2014 دا (294265 ) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 دا (267442)دەنگی بەدەستهێناوە، واتا لە نێوان چوار ساڵی هەڵبژاردندا ئاستی دەنگەكانی (26823) دەنگ كەمیكردوە بەرێژەی 9%  -    بزووتنەوەی گۆڕان لەپارێزگای سلێمانی لە هەڵبژاردنی 2014 دا (347799) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 دا (156973)دەنگی بەدەستهێناوە، واتا لە نێوان چوار ساڵی هەڵبژاردندا ئاستی دەنگەكانی (190826) دەنگ كەمیكردوە بەرێژەی 55%  -    پارتی دیموكراتی كوردستان لەپارێزگای سلێمانی لە هەڵبژاردنی 2014 دا (93410) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 دا (48820)دەنگی بەدەستهێناوە، واتا لە نێوان چوار ساڵی هەڵبژاردندا ئاستی دەنگەكانی (44590) دەنگ كەمیكردوە بەرێژەی 48% -    یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان لەپارێزگای سلێمانی لە هەڵبژاردنی 2014 دا (81392) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 دا (30297)دەنگی بەدەستهێناوە، واتا لە نێوان چوار ساڵی هەڵبژاردندا ئاستی دەنگەكانی (51095) دەنگ كەمیكردوە بەرێژەی 63% -    كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان لەپارێزگای سلێمانی لە هەڵبژاردنی 2014 دا (57102) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام لە هەڵبژاردنی 2018 دا (51763)دەنگی بەدەستهێناوە، واتا لە نێوان چوار ساڵی هەڵبژاردندا ئاستی دەنگەكانی (5339) دەنگ كەمیكردوە بەرێژەی 9% -     بە هەردوو نەوەی نوێ و هاوپەیمانی كە یەكەمجارە بەشداری دەكەن (111355) دەنگیان بەدەست هێناوە ( نەوەی نوێ 64388 دەنگ و 46967 دەنگی) بەدەستهێناوە     

" كەوتنە دوای پارتی و یەكێتی بۆ بەغدا و بەشداربوون لە پەرلەمانێكدا كە ڕۆژ بە ڕۆژ ڕادەی فراوانیی تەزویر و ساختەكارییەكانی زیاتر دەردەكەوێت، تاوانێكی سیاسییە. بەغدا بۆ ئەوان جێبھێڵن شكستەكانی خۆیانی تیا تۆختربكەنەوە، وا باشترە كەس نەبێتە شەریكی ئەو وێرانەسازییە گەورەیەی دروستیانكردوە" ئەمە روانینی نوسەرو روناكبیر مەریوان وریا قانیعە لە نوسینێكدا بەناوی ( دەربارەی بایكۆتی سیاسیی ) كە لە وەڵامی چەند خوێنەرێكدا بڵاویكردۆتەوە. نوسەر دەشنوسێت ساڵانێكە شتێك بەناوی ”ئیجماعی سیاسیی“ كوردستانییەوە بوونی نییە و بوونی نەماوە، ئەوەی لە كوردستاندا ھەیە ”سوكایەتیی سیاسیی“ بەردەوام، ”بەڵتەجێتی سیاسیی“ ڕێكخراو، ”توندوتیژیی ھەمەلایەن“ و بەگەڕخراو، ساڵانێكە لە ھەرێمدا شتێك نەماوە و نییە ناوی ”مەسەلەی كورد“، یاخود “مەسەلەی كوردستان“ بێت لەناو سیاسەتی دوو پارتە حوكمڕانەكەی ھەرێمدا، ئەوەی ھەیە سەپاندن و فراونكردن و پاراستنی ڕۆژانەی دەسەڵاتی چەند بنەماڵەیەكی سیاسییە. نوسەر ئاماژە بەوەش دەكات كە  لە دوای ئەنجامدانی ڕیفراندۆمەوە، كە گەمژەییەكی سیاسیی كەم وێنە دروست و ئاراستەی كرد، پێگەی كورد و پێگەی ھەرێم لە بەغدا تووشی داتەپینێكی ستراتیژیی بووە، بەجۆرێك گەڕانەوە بۆ ھەلومەرجی پێش ڕیفراندۆم مەحاڵە و بەھەمان ئەندازەی گۆڕینی عێراق بۆ ”دراوسێیەكی باش“ خورافیە. ڕیفراندۆم كوردستانی بە كردەوە گەڕانەوە بۆ سەردەمی حوكمەزاتییەكی بەعس و بەدەیان شێوە لەبەردەم بەغدادا بە چۆكیداھێناوە. 

( درەو میدیا ): سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق رایگەیاند  "جارێكی تر بەناوی درۆی یەكڕیزی ماڵی كورد لەگەڵ پارتی و یەكێتی مامەڵە ناكەین لە بەغداد" و بۆ هەڵوەشاندنەوەی ئەنجامەكانی كۆمسیۆنی هەڵبژاردنیش پرۆژە یاسایەك پێشكەش بە سەرۆكی پەرلەمان كراوە". دوای راگەیاندنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردنی 12ی ئایاری ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان یەكێك بوو لە هێزە سیاسییە ناڕازییەكانی كوردستان كە وتی "ئەنجامەكانی هەڵبژاردن رەتدەكەینەوە".  بەپێی خولی گرێدراوی چوار ساڵەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق تا 1ی تەمموزی 2018، ئەنجومەنەكە مافی یاسایی گرێدانی دانیشتنە یاساییەكانی خۆی هەیە. ئەحمەد حاجی رەشید سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵی ئیسلامی لە ئەنجومەنی نوێنەران لەبارەی دوایین هەوڵی هێزە سیاسییە جیاوازەكانی عێراق لە ئەنجامەكانی هەڵبژاردن بە (درەو میدیا)ی وت "كات كراوەیە بۆ هەموو جۆرە دانیشتنێك، 20ی ئایار پرۆژە یاسایەك لە لیژنەی یاسایی گفتوگۆی لەسەر كراوە كە پرۆژەیەكە بۆ قبوڵ نەكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، پرۆژەكەش نێردراوە بۆ سەرۆكی ئەنجومەن". بەپێی زانیارییەكانی ئەحمەد حاجی رەشید شەش‌ لایەنە ناڕازییە سیاسییەكە له،‌ كۆمەڵی ئیسلامی، بزوتنەوەی گۆڕان، یەكگرتووی ئیسلامی، هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری، حیزبی شیوعی، بزوتنەوەی ئیسلامی لە ماوەی ئەم هەفتەیەدا كۆبوونەوەی تر دەكەن بۆ تاوتوێكردنی بژارده سیاسییەكان و وتی: "لەگەڵ سەركردەی ئەو هێزانە ئێستا گفتوگۆ لەسەر دوو تەوەر دەكەین، یەكەم، تەوەری بایكۆتكردنی كۆبوونەوەكانی پەرلەمانی عێراق یان پرۆسەی سیاسی عێراق، دووەم بریتییە لەوەی ئایا ئیمكانی ئەوەمان هەیە بتوانین فراكسیۆنێكی چوار لایەنی پێكبهێنین و بەیەك پلان كاربكەین بۆ بەرهەڵستكاری ئەو بابەته" بۆیە "جارێكیتر بەناوی درۆی یەكڕیزی ماڵی كورد لەگەڵ پارتی و یەكێتی مامەڵە ناكەین لە بەغداد".  لەبارەی هەماهەنگی بەرژەوەندی و بنەمایی نێوان هێزە سیاسییە ناڕازییەكان و بەردەوامییان لە هەڵوێستی سیاسییان، سەرۆكی فراكسیۆنی كۆمەڵ وتی: "ئێمە دوو جۆر هەماهەنگی سیاسیمان هەیە كە بریتین لە هەماهەنگی بنەمایی و بەرژەوەندی، ئێمە و بزووتنەوەی گۆڕا ن هەماهەنگی مەبدەئیمان هەیه و هەبووە و لە ساڵی 2009وە تائێستا بەیەكەوەین". ئەو پەرلەمانتارە خوازیارە "هەماهەنگی ‌نێوان هێزە سیاسییەكان بنەمایی بێت و هەماهەنگی بەرژەوەندی نەبێت چونكە هەماهەنگی بنەمایی لە هەماهەنگی بەرژەوەندی زیاتر بەردەوامە".   رۆژی 19ی ئایار ئەنجومەنی نوێنەران نەیتوانی رێژەی یاسایی بۆ دانیشتنی نائاسایی بەدەستبهێنێت لەبارەی تاوتوێكردنی ئەنجامەكانی هەڵبژاردن، بەڵام بە ئامادەبوونی پەرلەمانتارە ناڕازییەكان ئەنجومەنی نوێنەران شەش خاڵی پێشكەش بە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كرد. ئەو پەرلەمانتارەی كۆمەڵی ئیسلامی پێیوایە سەرەڕای ئەوەی ئەو دانیشتنەوەی پەرلەمان رێژەی یاسایی تەواو نەكرد بەڵام "فشارێكی دروست كردووە و دەنگۆیەك هەیە كەوا كۆمسیۆن خەریكە قایل دەبێت بەوەی رێژەیەك لە دەنگەكان بە دەست بژمێردرێت".  

(درەو میدیا): بە مەبەستی گفتوگۆكردن لەسەر چۆنیەتی پێکهێنانی هێزی سەربازیی، فەرماندە سەربازییەكانی بزوتنەوەی گۆڕان كۆدەبنەوە و ئامادەكاری دەكەن بۆ دامەزراندنی. فەرماندەیەكی سەربازی بزوتنەوەی گۆڕان كە نەیویست ناوی بڵاوبكرێتەوە بە " درەو میدیا" ی راگەیاند: ئەمرۆ فەرماندە سەربازییەكان بە مەبەستی گفتوگۆكردن لەسەر شێوازی پێكهێنانی هێزی چەكداری لە ناو بزوتنەوەی گۆڕاندا كۆبونەوە و لە كۆبونەوەكەدا باس لە چەندین شێواز كرا، بەتایبەتی چۆنیەتی دامەزراندنی ئەوهێزە. هەندێك لە فەرماندە سەربازییەكان پێیان وابوو كە فەوجێكی سەربازی دروست بكرێت و لە وەزارەتی پێشمەرگە مۆڵەتی بۆ وەربگیرێت، بەشێكی دیكەی فەرماندەكان پێیان وابوو كە شێوازێكی سەربازیی دروست بكرێت هەر لە چوارچێوەی گۆڕاندا و بەبێ وەرگرتنی مۆڵەت. پرسی پێکهێنانی هێزی چەكداری لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا ماوەی چەند ساڵێكە بوەتە جێگەی گفتوگۆ لە ساتی رێگریكردن لە سەرۆكی پەرلەمانی كوردستان گفتوگۆی لەسەر كراو كە هێشتا نەوشیراون مستەفا لە ژیاندا بوو بەڵام نەوشیروان مستەفا رازی نەبووە، دواتر جارێكی دیكە ساتی  خۆپیشاندانەكانی مانگی 12ی 2017 و سوتانی بارەگا حزبییەكان جارێكی تر گفتوگۆی لەسەر كرا بەڵام دواتر وازی لێهێنرا، ئێستا و لەدوای ئەوەی لە شەوی 12ی ئایار کە هێرشكرایە سەر گردی زەرگەتە ئەو پرسە بوەتە پرسێكی جدی و گفتوگۆی لەسەر دەكرێت.  شۆڕش حاجی ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان، لە لێدوانێكدا بۆ " درەو میدیا" بێ ئاگایی لە كۆبونەوەی فەرماندە سەربازییەكان راگەیاند، بەڵام سەبارەت بە پێكهێنانی هێزی سەربازی لەلایەن بزوتنەوەی گۆڕانەوە رایگەیاند: "تا ئەم ساتەوەختە  گۆڕان لەسەر بنەما جێگیرەكانی خۆیەتی كە پابەندبوونەوە بە خەباتی مەدەنیە و پێشی وایە كە شاڕێی گۆڕانكاری لە هەرێمی كوردستاندا خەباتی مەدەنیە، بەڵام لەدوای 12ی ئایارەوە و دوای ئەوەی هێزێكی چەكدار و سەركردایەتیەكی یەكێتی بە ئاشكرا و بە چەكی قورس هێرشیكردە سەر مەكۆی سەرەكی بزوتنەوەی گۆڕان  لە گردی زەرگەتە، كە هەزاران كەسی مەدەنی تێدا بووە بە مەبەستی كوشتنیان، بەبێ لێپرسینەوە و بەبێ ئەوەی هیچ رێوشوێنێكی یاسایی و حكومی و حزبی بەرامبەری بگیرێتەبەر، بۆیە پێمان وایە لەم جەنگەڵستانەدا، كە حكومەت و تەنانەت حزبیش لێپرسینەوە ناكات، دەبێت گۆڕان بیر لە شێوازێكی تر بكاتەوە بۆ بەرگریكردن لە خۆی".  راپۆرتی پەیوەندیدار http://drawmedia.net/page_detail?smart-id=745

(درەو میدیا): سبەینێ وەفدێكی پارتی دیموكراتی كوردستان بەمەبەستی گفتوگۆكردن لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت لە عێراق، دەچێتە بەغداد. كەناڵی تەلەفزیۆنی (رووداو)ی سەربە نێچیرڤان بارزانی جێگری سەرۆكی پارتی ئاشكرایكرد" وەفدەكەی پارتی پێكهاتووە لە هەریەكە لە خەسرەو گۆران و شوان محەمەد تەها و فازل میرانی سەرۆكایەتی دەكات".  هۆشیار زێباری ئەندامی مەكتەبی سیاسی پارتی رایگەیاند، وەفدەكەی پارتی لەگەڵ لیستە براوەكانی هەڵبژاردن كۆدەبێتەوە. سەردانی وەفدی پارتی بە تەنیا بۆ بەغداد و بەبێ لایەنەكانی تر لەكاتێكدایە رۆژی شەممە مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی لە پەیامێكدا رایگەیاند"پێویستە لایەنە كوردستانییەكان بەرژەوەندیی نیشتمانی بخەنە پێشەوەی بەرژەوەندیی حزبی و هەموو لایەك پێكەوە بن و بەرژەوەندیی خەڵكی كوردستان نەكەنە قوربانیی هەندێ دەستكەوتی كاتی و سیاسیی و حزبی".

(درەو میدیا): بەپێی هەواڵێك كە رۆژنامەی حەیاتی لەندەنی بڵاویكردوەتەوە، هەوڵێك دەستیپێكردووە بۆ دروستكردنی كوتلەیەكی گەورەی پەرلەمانی لەنێوان هەریەكە لە موقتەدا سەدر و حەیدەر عەبادی و مەسعود بارزانی و خەمیس خەنجەر و ئەیاد عەلاوی. رۆژنامەكە لە زاری چەند سەرچاوەیەكەوە ئاشكرایكردووە" پەیوەندی دەستیپێكردووە بۆ سازدانی كۆبونەوەیەك لە نێوان سەدر و عەبادی لەلایەك و كۆبونەوەی مەسعود بارزانی و خەمیس خەنجەر لەلایەكی تر لە چەند رۆژی داهاتوودا". بەپێی قسەی رۆژنامەكە" هەوڵەكە دەیەوێت موقتەدا سەدر و حەیدەر عەبادی و مەسعود بارزانی و خەمیس خەنجەر كوتلەیەكی گەورەی پەرلەمانی دروستبكەن ، كە پێدەچێت ئەیاد عەلاویش بچێتە ناو ئەو كوتلەیەوە". سەرچاوەكە باس لەوەدەكات" مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان هەڵوێستی لەبارەی هاوپەیمانێتیكردنەوە لەگەڵ عەبادی روون نەبووەتەوە و زانیاری دزەی كردووە لەبارەی ئەوەی ئەگەر هەیە پارتی هاوپەیمانێتیكردن لەگەڵ مالیكی هەڵبژێرێت، ئەمەش وەكو سزادانێك بۆ عەبادی لەسەر هەڵوێستەكانی لەبارەی ریفراندۆم و كەركوكەوە، بەڵام هاوپەیمانێتی لەم جۆرە پێناچێت ئاسان بێت، سەرباری ئەو پەیوەندییانەی كە دەوترێت لەنێوان سەركردەكانی حزبەكەی بارزانی و لێپرسراوانی ئێرانی لەوبارەیەوە كراوە". رۆژنامەی حەیات ئاشكرایكردووە" بەپێی ئەو قسەو باسانەی كە لە ناوەندەكانی نزیك لەو هاوپەیمانێتییەوە تاوتوێ دەكرێن كە سەدر دەیەوێت رایبگەیەنێت، شاری موسڵ دیاریكراوە بۆ راگەیاندنی هاوپەیمانێتییەكە".  

( درەو میدیا):  دكتۆر شایان كە لەلایەن دوو هێرشبەری خۆپیشاندانەكانەوە سكاڵای لەسەر تۆماركراوە، لە ساڵانی كاركردنیدا چەندین كاری خۆبەخشی بۆ هوشیاری هاووڵاتییان لە تووشبوون بە نەخۆشی شێرپەنجە كردووە، بە تایبەت بۆ پاراستنی ژنان لە تووشبوون بە نەخۆشی شێرپەنجەی مەمك.بۆیە ئێستا لە تۆڕە كۆمەڵایەتیەكان هەڵمەتی پشتیوانی بۆ دكتۆر شایان دەستی پێكردووە بەوەی لەبری خەڵاتكردن دادگایی دەكرێت.   ئەنجوومەنی مامۆستایانی ناڕازی دژ بە تۆماركردنی سكاڵاكان و بەڕێوەچوونی پرۆسەی دادگاییكردنەكە رایانگەیاند "لەبری ئەوەی داوای لێبوردن لە دكتۆرە شایان بكەن كە رۆژانە تیماری نەخۆشانی شێرپەنجە دەكات لە نەخۆشخانەی نانەكەلی شاری هەولێر هەستاون سكاڵایان لەسەر تۆماركردووە"  رۆژی 25ی ئازاری 2018 بەهۆی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆیەكەوە لەژمارەی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، دكتۆر شایان عەسكەری بەڵگەی چەك هەڵگرتن و دەستدریژی دوو لەهێزە ئەمنییە جل مەدەنییەكانی بڵاوكردەوە كە دەستدرێژی و رێگرییان كردبووە سەر ناوبراو، بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆكە بەدوای خۆیدا كاردانەوەی میدیایی و رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دژ بەو دوو كەسە جل مەدەنییە دروستكرد. بەڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگەیاندنی ئامادەبوون لەبەردەم دادگای بەرایی بەهۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی دەگەیەندرێتە شوینی كاری دكتۆر شایان عەسكەری لە نەخۆشخانەی نانەكەلی هەولێر، كە لە سكاڵاكاندا بە تۆمەتی ناوزڕاندن هەر یەك لە سەنگەر باڵەكی و ناسح مەحمود داوای قەرەبووی ماددی بە بڕی 100 ملیۆن دینار واتا 200 ملیۆن دینار بۆ هەردووكیان دەكەن. 

(درەو میدیا): (43) پەرلەمانتار لە (8) فراكسیۆنی پەرلەمانی كوردستان داوا دەكەن پەرلەمان كۆبونەوەیەك بكات بۆ گفتوگۆكردن لەبارەی ساختەكارییەكانی هەڵبژاردن. بەپێی نوسراوێك كە ئەو پەرلەمانتارانە ئاڕاستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانیان كردووە و كۆپییەكی دەست (درەو میدیا) كەوتووە، ئەو پەرلەمانتارانە داوا دەكەن" كۆبونەوەی داهاتووی پەرلەمان تایبەت بێت بە گفتوگۆكردن لەسەر كەموكورتییەكانی سیستمی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و ساختەكاری لە ئەنجامەكانی كە بوەتە هۆكاری نەمانی متمانە و دروستبونی بۆشایی زیاتر لەنێوان لایەنە سیاسییەكانی هەرێمی كوردستان". دەقی نوسراوەكە:  

(درەو میدیا): لە ئەگەری كشانەوەی ( گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتو و ھاوپەیمانی ) لە پەرلەمانی عێراق و بەشداری نەكردنی كاندیدە دەرچوەكانیان لە خولی چوارەمی پەرلەمانی عێراقدا، كورسیيەكانیان لە پارێزگاكان بە گوێرەی شێوازی سانت لیگۆ بەسەر لایەنەكانی تردا دابەش دەكرێ بەجۆرێك: (7 كورسی گۆڕان كۆمەڵ یەكگرتوو ھاوپەیمانی) لە سلێمانی بەسەر ( یەكێتی و نەوەی نوێ و پارتی)دا دابەش دەكرێ و یەكێتی لە 8 كورسیيەوە دەبێتە ١٣ كورسی و نەوەی نوێ لە 2 كورسیيەوە دەبێتە ٣ كورسی و پارتیش لە یەك كورسیيەوە دەبێتە ٢ كورسی .  هەریەك لە (عومەر عینایەت و بێستون فایەق) ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان شیكاریەكیان بۆ ئەگەری بایكۆتی لایەنەكان بۆ پەرلەمانی عێراق كردووە، ئەگەر كاندیدی سەركەوتوو ئامادەی سوێند خواردن نەبێ و نەچێتە دانیشتنەكانی پارلەمان، ئەوا بە رێوشوێنە دیاری كراوە یاساییەكان بەپێی ریزبەندی دەنگەكان كەسێكی تر لە لیستەكەی خۆی لە شوێنی دادەنرێ، ئەگەر كاندیدی سەركەوتوو سوێندی خوارد و بوو بە پارلەمانتار و دواتر پابەند نەبوو یان دەستیلەكاركێشایەوە یان كۆچی دوای كرد، ئەوا دیسان بە ھەمان رێگا كەسێكی تری لیستەكەی جێی دەگرێتەوە بەڵام حاڵەتی بایكۆتی بەكۆمەڵی لیستێك و كشانەوەی تەواوەتی لە خولی ھەڵبژاردنی پەرلەمان حەڵەتێكی تایبەتەو لەدەستورو یاسای ھەڵبژاردن و پەیڕەوی ناوخۆی پەرلەمانی عێراقیشدا باس نەكراوە، ئەوەی یاسای ھەڵبژاردن چەسپاندویەتی كورسیيەكانی پەرلەمان و ژمارەی كورسی پارێزگاكانە كە لەسەر بنەمای ژمارەی دانیشتوان دانراوە و چەند كەس (دەنگدەر) بەشداری بكات و چەند (لیست) كێبركێ بكەن پێویستە ئەو كورسیيە دیاری كراوانە پڕ بكرێنەوە.

نیاز عه‌بدوڵڵا له‌ دادگای به‌رایی هه‌ولێر یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنی سكاڵا له‌سه‌رتۆماركراو دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ئاماده‌بوونی پارێزه‌ری سكاڵاكار سه‌نگه‌ر باڵه‌كی به‌ڕێوه‌چوو، به‌ڵام له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 35 رۆژی تر دواخرا و دادگاییكردنه‌كه‌ش ناڕه‌زایی لێكه‌وته‌وه‌. به‌هۆی تۆماركردنی سكاڵای یاسایی دژ به‌ دكتۆر شایان له‌ لایه‌ن دوو له‌ هێرشكاره‌كانی سه‌ر خۆپیشانده‌رانی مانگی ئازار له‌ هه‌ولێر و داواكردنی بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی، ئه‌مڕۆ 21ی ئایار یه‌كه‌م دانیشتنی دادگاییكردنه‌كه به‌ڕێوه‌چوو كه‌ تایبه‌ت بوو به‌ سكاڵای سه‌نگه‌ر باڵه‌كی یه‌كیك له‌ ده‌ستدرێژیكاره‌كانی سه‌ر دكتۆر شایان له‌ خۆپیشاندانه‌كان، به‌ڵام له‌ ماوه‌ی دانیشتنه‌كدا له‌سه‌ر داوای سكاڵالێكراو دانیشتنه‌كه‌ بۆ 25ی حوزه‌یران واتا 35 رۆژی تر دواخرا.  دكتۆر شایان به‌ (دره‌و میدیا)ی وت "داوای دواخستنی دانیشتنه‌كه‌م كرد چونكه‌ وه‌كاله‌تم بۆ هیچ پارێزه‌رێك نه‌كردبۆوه‌ و پارێزه‌رم نه‌بوو، بۆیه‌ به‌ بڕیاری دادوه‌ر دانیشتنه‌كه‌‌ بۆ 25ی حوزه‌یران دواخرا".  له‌باره‌ی به‌ڕێوه‌چوونی دانیشتنی یه‌كه‌می سكاڵای دووه‌م كه‌ له‌لایه‌ن هێرشكار ناسح مه‌حمود تۆماركراوه‌، وتی "بڕیاره‌ 1ی ته‌ممووز دانیشتنه‌كه‌ به‌ڕێوه‌ بچێت".  رۆژی 25ی ئازاری 2018 به‌هۆی بڵاوكردنه‌وه‌ی گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌وه‌ له‌ژماره‌ی تایبه‌تی خۆی له‌ تۆڕی كۆمه‌ڵایه‌تی فه‌یسبوك، دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ڵگه‌ی چه‌ك هه‌ڵگرتن و ده‌ستدریژی دوو له‌هێزه‌ ئه‌منییه‌ جل مه‌ده‌نییه‌كانی بڵاوكرده‌وه‌ كه‌ ده‌ستدرێژی و رێگرییان كردبووه‌ سه‌ر ناوبراو، بڵاوكردنه‌وه‌ی ڤیدیۆكه‌ به‌دوای خۆیدا كاردانه‌وه‌ی میدیایی و رێكخراوه‌كانی كۆمه‌ڵی مه‌ده‌نی دژ به‌و دوو كه‌سه‌ جل مه‌ده‌نییه‌ دروستكرد. به‌ڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگه‌یاندنی ئاماده‌بوون له‌به‌رده‌م دادگای به‌رایی به‌هۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی ده‌گه‌یه‌ندرێته‌ شوینی كاری دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، كه‌ له‌ سكاڵاكاندا به‌ تۆمه‌تی ناوزڕاندن هه‌ر یه‌ك له‌ سه‌نگه‌ر باڵه‌كی و ناسح مه‌حمود داوای قه‌ره‌بووی ماددی به‌ بڕی 100 ملیۆن دینار واتا 200 ملیۆن دینار بۆ هه‌ردووكیان ده‌كه‌ن. ئه‌مڕۆ دژ به‌ به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنی دكتۆر شایان له‌ شاری هه‌ولێر، ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایانی ناڕازی دژ به‌ تۆماركردنی سكاڵاكان و به‌ڕێوه‌چوونی پرۆسه‌ی دادگاییكردنه‌كه‌ رایانگه‌یاند "له‌بری ئه‌وه‌ی داوای لێبوردن له‌ دكتۆره‌ شایان بكه‌ن كه‌ رۆژانه‌ تیماری نه‌خۆشانی شێرپه‌نجه‌ ده‌كات له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی شاری هه‌ولێر هه‌ستاون سكاڵایان له‌سه‌ر تۆماركردووه‌". ئه‌نجوومه‌نی مامۆستایان پێیان وایه‌ "ئه‌م دادگاییه‌ نادادگه‌رانه‌یه‌ و جۆرێكه‌ له‌ سزای كه‌سانی ئازادیخواز و به‌توندی ئیدانه‌ی ده‌كه‌ین و داوا له‌ دادوه‌ره‌ به‌ڕێزه‌كان ده‌كه‌ین سه‌ربه‌خۆیی خۆیان و دادگا بپارێزن". له‌ كاردانه‌وه‌ی ناڕه‌زایه‌تییه‌كانی سكاڵاكانی دژ به‌و پزیشكه‌ پسپۆڕه‌ی نه‌خۆشی شێرپه‌نجه‌ له‌ نه‌خۆشخانه‌ی نانه‌كه‌لی هه‌ولێر، 639 پزیشكی ژن له‌ گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كانی كوردستان ئه‌مڕۆ 21ی ئایار به‌یاننامه‌یه‌كی ناڕه‌زاییان بڵاوكرده‌وه‌ و پشتیوانی ته‌واوی خۆیان بۆ ناوبراو راگه‌یاند و وتیان "به‌ تووندی ریسوای ئه‌م كاره‌ دزێوه‌ ده‌كه‌ین و داوا نه‌ك له‌ داموده‌زگا یاسایی و شه‌رعییه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ین، به‌ڵكو داوا له‌ هه‌موو ده‌نگێكی ئازادیخواز و له‌ناو هه‌موو لایه‌نه‌ سیاسییه‌كان ده‌كه‌ین دژی ئه‌م كاره‌ ناشرینه‌ هه‌ڵوێست وه‌ربگرن و له‌ رێگه‌ی خۆیانه‌وه‌ فشار بخه‌نه‌ سه‌ر دادگا بۆ ده‌ستبه‌جێ راگرتنی ئه‌م سكاڵا نابه‌جێیه‌". گرووپی خانمه‌ پزیشكه‌كان ئومێدیان به‌ دادگا هه‌یه‌ و وتوویانه‌ "ئێمه‌ ئومێدی گه‌وره‌مان به‌ دادگا و داموده‌زگا یاساییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم هه‌یه‌ كه‌ نه‌چێته‌ ژێرباری ئه‌م گه‌مه‌ ناشرینه‌وه‌". پێشتر دكتۆر شایان عه‌سكه‌ری به‌ (دره‌و میدیا)ی راگه‌یاند "خۆپیشاندانی مه‌ده‌نیم كردووه،‌ نه‌چه‌كی سووك یان قورسم پی نه‌بووه‌ و هه‌تا جنێویشم نه‌داوه‌ و هیچ سووكایه‌تییه‌كم به‌ كه‌س نه‌كردووه‌ ئێستا له‌سه‌رچی من سزا بدرێم نازانم، ناشزانم ئه‌وان مه‌به‌ستیان شه‌خسی خۆمه‌ یان ده‌یانه‌وێت خه‌ڵكی تر له‌ رێگای منه‌وه‌ بترسێنن". وتیشی "ده‌چمه‌ به‌رده‌م دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی به‌رگری له‌ مافی ره‌وای خۆم ده‌كه‌م".

راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف  " مێژوو خۆی دووبارە ئەكاتەوە" ئەمە ئەو قسە باوەیە كە بەشێك لە هاوڵاتیان باوەڕیان پێیەتی و بەشێكیش رەتی دەكەنەوە بەڵام رەنگە بۆ پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە هەرێمی كوردستان قسەیەكی درووست بێت، ئەگەر بەراوردێك بكرێت لە نێوان یەكەم پۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستان ( 1992 ) و دوایین پرۆسەی هەڵبژاردن ( 2018 ) . خاڵی كۆكرەرەوەی نێوان یەكەم هەڵبژاردن و دوایین هەڵبژاردن لە كوردستان یەك وشەیە ئەویش ( ساختەكاری) كە بۆتە مۆتەكە بەسەر هەموو پرۆسەكانی هەڵبژاردن لە نێوان ئەو دوو مێژووەدا، بە فۆرم و شێوازی جیاوازەوە. لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا دەنگی دووبارەو ناسنامەی ساختەو بەزۆر دەنگ پێگۆڕین و پركردنی سندوقەكان سیمای یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردن بوو، بە نمونە لە پارێزگای دهۆك ( 178 هەزار ) كەس مافی دەنگدانی هەبووە بەڵام ( 198 هەزار)  كەس دەنگیدا بەرێژەی ( 111%)، ئەم رێژی لە 111% یە جارێكی تریش لە پرۆسەی ریفراندۆمی 2017 دووبارە بووەوە. بەڵام لە دوایین پرۆسەی هەڵبژاردندا لە 2018 پێشكەوتنی ئامێرەكانی دەنگدان تیایدا، سیمای ساختەكاری گۆڕی لە دەنگی مردوو دوبارەو سندوقپڕكردنەوە بۆ ساختەكاری ئەلكترۆنی كە لەم پرۆسەیەدا هێزەكان ئاماژەی بۆ دەكەن. یەكەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی كوردستاندا پرۆسەی هەڵبژاردن، وەك پایەیەكی گرنگی دیموكراسی لە وڵاتە تازە پێگەیشتووەكاندا، بەڵام بەردەوام لەو كۆمەڵگایانەدا حیزبی حاكم، یاخود هێزە دەستڕۆیشتووەكان لە رێی ساختەكاریی و تەزویرەوە دەنگی هاوڵاتیان لەبەرژەوەندی خۆیان ساختە دەكەن، لە هەرێمی كوردستانیش پرسی تەزویر و ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا بووەتە پرسێكی جیدیی و كاریگەری لەسەر پرۆسەی هەڵبژاردن و نەخشەی سیاسی هێزەكان لە هەرێمی كوردستان و عێراق دروستكردووە، ئەگەرچی پرۆسەی هەڵبژاردن لە كوردستاندا بۆ ساڵی 1992 دەگەڕێتەوە، بەڵام لە عێراقدا تەزویر و ساختەكاری مێژوویەكی درێژی هەیە (لە یەكەم پرۆسەی هەڵبژاردندا كەلە ساڵی 1923 ئەنجامدرا بەریتانییەكان لە بەرژەوەندی پێكهاتەی سوننە تەزویر و ساختەكارییانكرد، بەو پێیەی لە عێراقدا پێكهاتەی شیعە زیاتربوون و بەریتانییەكانیش لەگەڵ سەرخستنی پێكهاتەی سوننە بوون، دواتریش لە هەڵبژاردنی 1933دا جەودەت روكابی سەرۆك وەزیرانی ئەوكاتی عێراق لە بەرژەوەندی خۆی تەزویریكرد، هاوكات جەمیل مەدفەعی لە هەڵبژاردنی 1937 و نوری سەعید لە هەڵبژاردنی 1939 لەبەرژەوەندی خۆیان تەزویریانكرد).  لە هەڵبژاردنە سەرەتاییەكانی عێراقدا، كارەكتەرە سیاسییەكان هێزی سەربازیی و ناوخۆییان لەو بوارەدا بەكارهێناوە، لەبەرئەوەی لەو سەردەمەدا وەزارەتی ناوخۆ سەرپەرشتی هەڵبژاردنەكانی دەكرد و هەرئەویش سندوقەكانی هەڵبژاردنی دەگواستەوە، لەو ساتەشدا هەڵبژاردن چەند رۆژێكی دەخایاند و هیچ جۆرە چاودێرییەكی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیش نەبووە، بۆیە تەزویر و ساختەكاریی بووە نەریتێكی باوی پارت و كەسایەتییە دەسەڵاتدارەكان و لە سەرجەم هەڵبژاردنەكانی عێراقدا لەبەرژەوەندی حیزبی حاكم و دەسەڵاتدار ساختەكاریی كراوە و كاریگەریی گەورەشی لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان هەبووە. دووەم/ ساختەكاریی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی 1992 دەگۆڕێت ئەزموونی هەڵبژاردنی پەرلەمانی لە هەرێمی كوردستان بۆ یەكەمجار لە ساڵی 1992 كراوە و ئەزمو‌ونێكی تا ئاستێك سەركەوتوو نەبوو، چ لە رووی بوونی ساختەكاریی زۆرەوە، چ لە رووی ئەوەی سندووقەكانی هەڵبژاردن، لەبری ئەوەی ببێتە ناوەندی یەكلاكردنەوەی كێشە و قەیرانەكان، بووە هۆی لێكدابرانی هێز و لایەنەكان، لە یەكەم هەڵبژاردندا، كە بڕیاربوو لە 17/5/1992 بەڕێوەبچێت، دوو رۆژ دواخرا لەو كاتەدا وترا مەرەكەبی هەڵبژاردنەكان لەلایەن هێزێكەوە ساختەكراوە و مەرەكەبی خراپ هێنراوە بۆیە هەڵبژاردن دواخرا. بەپێی ئەو نامە و راگەیەنراو و بەڵگەنامانەی بڵاوكراونەتەوە، لە هەڵبژاردنی 19/5/1992دا بە جۆرەها شێوە ساختەكاریی و تەزویر لەلایەن هێز و لایەنەكانەوە كراوە، لەگەڵ ئەوەی بەپێی پێوەرە نێودەوڵەتییەكان لێكۆڵینەوە لەهەر بنكە و ناوەندێكی دەنگداندا دەكرێت، كە رێژەی دەنگدان تێیدا لە (85%) زیاتر بێت، (هەر وێستگەیەكی دەنگدان رێژەی دەنگدانی (85%) زیاتر بوو دەچێتە تەحقیق... جگە لەمە لە هەر ناوچەیەك رێژەی دەنگی (85%) زیاتر بێت دەچێتە تەحقیق، كە ئەمانە پێوەری نێودەوڵەتین). بەڵام بەپێی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە لەلایەن لیژنەی باڵای هەڵبژاردنەكانەوە راگەیەنرا، لە پارێزگای دهۆك، كە (178000) كەس مافی دەنگدانیان هەبووە، بەڵام لەو پارێزگایە (198352) دەنگیانداوە، واتا رێژەی دەنگدان (111.4%) بەو پێیەش ئەگەر رێژەی دەنگدان، كە لە سلێمانی (77.6%) ئاسایی بو‌وە و بەپێی ستانداردی نێودەوڵەتی، ئەگەر رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (100%)یش ئەژمار بكرێت ئەوا (20352) دەنگ زیاد دراوە و ساختەكارییەكە رێژەكەی دەكاتە (11.4%)، هەرچەندە بەپێی پاشكۆی وتارێكی نەوشیروان مستەفا ئەمین بەناوی (حیزب و حوكم: ئەزمو‌ونی كوردستان) ئاماژە بەوە دەكات، كە رێژەی دەنگدان لە پارێزگای دهۆك (124%) بووە بەو پێیەی ئەگەر لەو پارێزگایە لە (100%)ی دەنگدەران دەنگیان دابێت ئەوا نزیكەی (45000) زیاتر دەنگیانداوە بەو پێیەی ئەو پارێزگایە (223000) دەنگیانداوە). بەوپێیەش ئەو تەزویرەیكراوە، ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی گۆڕی، چونكە لە هەڵبژاردنەكەدا پارتی دیموكراتی كوردستان (437879) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (45.05%) و یەكێتی نیشتیمانی كوردستان (423833) دەنگی بەدەستهێنا بەڕێژەی (43.6%) ئەگەر ئەو رێژە دەنگە زیادەیەی دهۆكی لێدەركرێت (20352) دەنگی زیاد لە (100%) ی دەنگدانە ئەوا دەنگی پارتی دەبێتە (437879 - 20352 = 417527) دەنگ بەو پێیەش كۆی گشتیی دەنگدان دەبێتە (951601) واتا یەكێتی نیشتیمانی كوردستان دەبێتە هێزی یەكەم و رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (44.5%) و پارتی دیموكراتی كوردستانیش رێژەی دەنگەكانی دەبێتە (43.9%) و هێزی دووەمی كوردستان.  هاوكات بەپێی زۆرێك لە سكاڵا و نامە و بروسكەی لایەنە سیاسییەكان، باس لە دەستتێوەردان و دەنگیدانی دووبارە دەكەن، لەگەڵ ئەوەی لیژنەی باڵای هەڵبژاردن هۆشیاریدا لە بەسزاگەیاندنی هەر كەسێك كە هەوڵی ساختەكاریی بدات، دوای جیاكردنەوەی دەنگەكان بۆ دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكان دەركەوت، كە لە هەردوو بنكەی (17) لە دهۆك و بنكەی (6) لە هەولێردا ساختەكاریی كراوە، بەو پێەی لە بنكەی (17)ی دهۆك (قوتابخانەی پێشكەفتن) ژمارەی دەنگەكانی ئەو بنكەیە بە (7994) دەنگ ئەژمار كراوە، بەڵام دوای بژاردنەوەیان دەركەوت دەنگی ئەو بنكەیە تەنها (1994) واتا (6000) دەنگ لەو بنكەیە زیاد ئەژماركرابوو، بۆیە لەو بنكەیەدا (6000) دەنگی پارتی دیموكراتی كوردستان سڕایەوە، بەوپێیەی بۆ لیژنەی باڵا دەركەوت لەو بنكەیەدا ساختەكاریی كراوە. لە بنكەی (6) ی هەولێریش، دوای ئەوەی بۆ دەستەی باڵا دەركەوت كە ساختەكاریی لەو بنكەیەدا كراوە و لە جارێك زیاتر دەنگدراوە، بۆیە دەنگی ئەو بنكەیە رەتكرایەوە بەو پێیەش (3540) دەنگی پارتی سڕایەوە لەگەڵ (15) دەنگی سۆسیالست و (1) دەنگی پارتی گەل و (17) دەنگی شیوعی و (18) دەنگی ئیسلامیی و (151) دەنگی یەكێتی، بەمەش كاریگەری بەسەر ئەنجامە كۆتاییەكانی هەڵبژاردندا هات دەنگەكانی یەكێتی بووە (423682) و تا (423833 – 4151 = 423682) دەنگەكانی پارتیش بووە (428339) بەوپێیەی (437879 – 69540 = 428339 ) بەم پێیە رێژەی دەنگەكان بووە پەنجا بە پەنجا بۆ هەردوو حیزبە سەرەكییەكە). هەوڵی دەرهێنانی هەزاران ناسنامە دراوە لەبەرژەوەندی لایەنەكان بۆئەوەی كاریگەری لەسەر ئەنجامی هەڵبژاردن دروست بكرێت، بۆ نمو‌ونە لە بروسكەیەكدا كە لە رۆژی 18/5/1992 بۆ ئەمیر حەوێزی سەرۆكی دەستەی باڵای هەڵبژاردنەكانی ناردووە، جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی ئاماژەی بە چەندین ساختەكاریی و فێڵ كردووە، لە بروسكەكەدا ئاماژەی بەوەداوە، كە پارتی 1000 كەسی خۆی هێناوەتەوە لە ئێرانەوە كەچی دەنگدان بۆ ئەوان دواخراوە بە بڕیاری سەركردایەتی. لە بەیاننامەیەكیشدا، كە لە 19 /5/1992 بڵاوكراوەتەوە و لەبەشەكانی پێشتردا خستو‌ومانەتە روو، د. مەحمود عوسمان ئاماژە بەوە دەكات، كە ساختەكاریی زۆر كراوە و بەهۆی ئەوەی مەرەكەبەكە بە ئاسانی لێكراوەتەوە بەچەندین جۆری ناسنامە دەنگدراوە و كەسی وا هەبووە (10) جار دەنگیداوە، پێشیوایە ساختەكاریی زۆر كراوە، بۆیە هەڵبژاردنێكی بێگەرد و نەزاهەت نەبووە و زیانی بە قۆناغی دیموكراتی و پەرلەمانی گەلی كورد گەیاندووە. لە بەیاننامەی سەرجەم حیزبەكاندا ئاماژە بە نیگەرانی كراوە سەبارەت بە ساختەكاریی زۆری هەڵبژاردنەكان و بێگەرد نەبوونیان، لە بەیاننامەیەكی هاوبەشدا هەریەك لە حیزبەكانی (حسك، پاسۆك، حیزبی شیوعی، پارتی گەل، پ.د.ك) هاتووە، كە ئەم هەڵبژاردنە بە شێوەیەكی گشتی ناڕێك و ناپوختە لەبەر چەند دەستتێوەردانێك و چەند هەڵەیەكی تەكنیكی، كە بوونە هۆی دروستكردنی كەش و هەوای تەزویر و لادان لە یاسای هەڵبژاردن چ بەهۆی خۆفەرزكردن و بەسەر جەماوەر و چ بەهۆی فڕۆفێڵی نابەجێیانە). سێیەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكانی 2005دا ساختەكاریی و پێشێلكاریی لە هەڵبژاردنەكانەكانی هەرێمی كوردستان لە 2005 دا كراوە و ئەویش بەپێی بەلًگەنامەكانی بەرپرسانی هەردوولا، لە بڵاوكردنەوەی كۆمەڵێك بەڵگەنامەدا بەناوی (پرۆسەی پێكهێنانی سەرۆكایەتی هەرێم)، كە نەوشیروان مستەفا لە 8/7/2013 دا بڵاویكردەوە، بەرپرسە باڵاكانی هەردوولا بە روونی ئاماژە بە بوونی ساختەكاریی دەكەن، لە بڵاوكراوەكانی نەوشیروان مستەفا هاتووە: كە بەهۆی تەزویرەوە لە هەڵبژاردنەكانی 2005 دا لە قەزای سۆران كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان هەندێك لە سندووقەكانی ئەو قەزایەی پوچەڵكردەوە و مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكارتی كوردستان نامەیەكی ناڕەزایی بۆ حسێن هنداوی سەرۆكی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان نارد.  هەر لە بڵاوكراوەكەدا، نەوشیروان مستەفا ئاماژەی بەوەكردووە، لەبەرئەوەی یەكێتی (20 هەزار) دەنگی زیاتر لە پارتی هاوپەیمانەكانی هێنا، مەسعود بارزانی ئەمەی بە تەزویر لەقەڵەمدا، هەربۆیە لە نامەیەكدا بۆ جەلال تاڵەبانی، سكرتێری یەكێتی نیشتیمانی كوردستان لە رۆژی 1/2/2005 دا تیایدا ئاماژە بە چەند خاڵێك دەكات، لە خاڵە سلبییەكاندا باس لە كۆمەڵێك رێگری دەكات لەوانە بارزانی گلەیی دەكات و دەنوسێت لەسەر سندووقەكان رێگە نەدراوە ئەوانەی نەخوێندەوارن بە كەسی نزیكی خۆیان رەئی خۆیان بنووسن، بەڵكو كادیرەكانی سەر سندوقەكانی بە كەیفی خۆیان نو‌وسیویان، بەڵام لە خاڵی شەشەمدا بەروونی باسی تەزویر و خروقات دەكات و دەنو‌وسێت (هەندێك خروقات یەكجار زۆر زەقن و پینە ناكرێن وەك ژمارەی زیادی دەنگ، كە بە دەها هەزار زیاترە لەوەی كە تۆمار كراوە و مەعلوم بووە پێشتر ئەو شوێنە ژمارەی دەنگدەری چەندە). بارزانی لە نامەكەدا ئاماژە بەوەش دەكات كە ناكرێت ئەو تەزویرە زۆرانەی كراون لە هەرلایەك قبوڵ بكرێن و ئەمانە ببنە ئەساس بۆ ئاییندە، بۆیە پێویستە لیژنەیەك لێكۆڵینەوە لەو تەزویرانە بكات كە ژمارەی دەنگدەر زیادكراوە. بەڵام لە نامەكەی بارزانیدا دەركەوێت، كە هەردوولا واتا یەكێتی و پارتی هەریەكە و خروقات و تەزویری بۆ بەرژەوەندی حیزبی خۆیان كردووە، چونكە لە خاڵی پێنجەمی نامەكەیدا بۆ تاڵەبانی، بارزانی نو‌وسیویەتی (شكایەتی یەكجار زۆر لەسەر رەفتاری برادەرانی یەكێتی پێمانگەیشتووە بێگومان رەنگە هەمان شكایەت لەسەر پارتیش بەدەست جەنابت گەیشتبن)..(بڕوانە پاشكۆی ژمارە 15 نامەكەی بارزانی بۆ تاڵەبانی).  چوارەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2010 لە هەڵبژاردنەكانی 25 / 7/ 2009دا هێز و لایەنە سیاسییەكان و چاودێرانی نێودەوڵەتیی تێبینیی و سەرنجی زۆریان لەسەر هەڵبژاردنەكان هەبوو، قاسم عەبودی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، رایگەیاند: بەهۆی بوونی سكاڵا لەسەر ژمارەیەكی زۆری وێستگەكانی دەنگدان و دواتر خوێندنەوە و هەڵسەنگاندنی سكاڵان بڕیارماندا بە رەتكردنەوەی دەنگی (40) وێستگەی هەڵبژاردن. حەمدیە حوسێنی، ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان، لە كاتی راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی 2009 لە بەرواری 7/8/2009 رایگەیاند، نزیكەی (700) سكاڵا تۆماركراون، كە (42)یان سكاڵای سوورن و سكاڵا لەسەر نزیكەی (300) وێستگەی دەنگدان تۆماركراوە.  سەبارەت بە تێڕوانینی رۆژنامەنووسان و چاودێرانی نێودەوڵەتیش، گۆڤاری ئیكۆنۆمیستی بەریتانیا لە راپۆرتێكی بڵاویكردەوە، لە هەڵبژاردنی پەرلەمان و سەرۆكی هەرێمدا ساختەكاریی لە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی پارتی زۆر كراوە و هەندێك كەس پتر لە 20 جار دەنگیانداوە. پێنجەم/ ساختەكاریی لە هەڵبژاردنی 2014 زۆرێك لە پرۆسەكانی هەڵبژاردن لەهەرێمی كوردستان، بۆتە هۆی جێگەی گومانی چاودێران و بەشێك لەلایەنە سیاسییەكان، لە 30/4/2014دا، هەرێمی كوردستان و عێراق دوو هەڵبژاردنی بەخۆوە بینی، ئەوانیش( هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق و هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكان) زۆرترین گومان و نیگەرانی بەشێك لەلایەن لە تەزویر و ساختەكاری بوو لە ئەنجومەنی پارێزگاكان و هەوڵدان بۆ گۆڕینی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان. ئەو گومانانە بەتایبەتی لە شوێنی كۆكردنەوە و جیاكردنەوەی دەنگەكان بوو لە ( ئەلبیسەكەی ) شاری سلێمانی بوو، هەریەك لە ( بزووتنەوەی گۆڕان، یەكگرتووی ئیسلامیی كوردستان، كۆمەڵی ئیسلامیی كوردستان و پارتی دیموكراتی كوردستان) لە شاری سلێمانی لە 3/4/2014 دا، راگەیەنراوێكی هاوبەش بڵاودەكەنەوە، لەسەر مەترسیی ساختەكاری لە هەڵبژاردن، لە راگەیەنراوەكەیاندا، داوا لە هەموو لایەنە پەیوەندیدارەكان دەكەن، وشیارانە مامەڵە بكەن و رێگربن لە دەستتێوەردانی هەندێ لایەنی حیزبی و سەربازی كە لێرەولەوێ لە دەوروبەری بنكەكانی دەنگداندا لە دەرەوەی رێنماییەكانی كۆمسیۆن كار دەكەن و لە هەوڵدان بۆ ساختەكردن. لە راگەیەنراوەكەدا هاتووە: "هەوڵێكێك لە ئارادایە بۆ ساختەكردن، كە لە چەندین شوێن رێی لێگیراوە، داواكارین لە بریكارەكانمان لەسەر سندووقەكانی دەنگدان، چاودێرە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەكان، رۆڵیان هەبێت لە چاودێریكردنی پرۆسەكە بە گشتی و بە تایبەتی لە كاتی ژماردنی دەنگەكان و گواستنەوەیان بۆ بنكەكانی جیاكردنەوە و ژماردنی دەنگەكان، بە مەبەستی مسۆگەركردنی هەڵبژاردنێكی پاك و بێگەرد". لە راگەیەنراوەكەدا، چوار لایەنەكە هۆشداری دەدەن، "بۆ هەموو ئەوانەی كە ساختەكاری دەكەن، یان بەشداریی تێدا دەكەن، یان ئاسانكاریی بۆ دەكەن و هەموو كەموكورتیی پرۆسەكە دەخەینە ئەستۆی بەڕێوەبەری ئۆفیسی سلێمانی كۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، چونكە ئێمە ماوەیەك پێش ئێستا كۆمیسیۆنمان ئاگاداركردووەتەوە و پێمانوایە بەڕێوبەری لقی سلێمانی لە ئاستی ئەم بەرپرسیاریەتییەدا نەبووە".  گومانی لایەنەكان بۆ دەستكاریكردنی دەنگی لایەنەكان لە بنكەی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە ئەلبیسەكە زیاتر دەبێت، گوتەبێژی هەڵبژاردنەكانی كۆمەڵی ئیسلامی لە سلێمانی دەڵێ زیاتر لە 2 هەزار دەنگمان لە سلێمانی كەمكراوەتەوە بۆ لایەنێكی سیاسی، "فۆرمی 902 دەستكاریكراوە و بەو دەستكارییەش ئەنجامەكان گۆڕاون، هەروەك چۆن بەشێك لە ساختەكارییەكانیش لە كاتی هەڵبژاردندا كراون، بۆیە 2 سكاڵامان تۆماركردووە، یەكێك لە سلێمانی و یەكێكیش لە هەولێر، بەچەند شێوەیەك بەڵگەمان پێشكەشكردووە و بەڵگەكانی ئێمە و گۆڕان و یەكگرتوو و پارتی هەمووی لەیەك ناچێ". بەپێی ئەو بەڵگانەی لەلایەن ژووری هەڵبژاردنی بزووتنەوەی گۆڕانەوە خراونەتە روو، دوای ئەوەی بزووتنەوەكە بەدواداچوونی بۆ ئەنجامی دەنگەكان و CDیەكانی كۆمیسیۆن و فۆرمی 902 كردووە، بۆی دەركەوتووە، لەو( 3 هەزار و 256 )وێستگەیەی پارێزگای سلێمانی لە 133 وێستگەدا "ساختەكاری گەورە" كراوە، بەشێوەیەك لەو وێستگانەدا زیاتر لە 14 هەزار دەنگیان كەمكراوەتەوە، هەر بەپێی بەڵگەكانی ژووری هەڵبژاردنی گۆڕان، ( 14 هەزار و 678 )دەنگی گۆڕان براون بۆ یەكێتی و بەو دەنگانەشەوە كە لە 4 لایەنەكەی دیكەوە براون بۆ یەكێتی دەگاتە( 19 هەزار و 968 )دەنگ.  رێكخراوەكانی چاودێری هەڵبژاردنەكانیش ئاماژە بە چەندین پێشێلكاری و ساختەكاری دەكەن لە هەڵبژاردنەكانی 3/4/2014، تۆری‌ سپی‌ بۆ چاودێری هەڵبژاردن، كە ئەركیان چاودێریكردنی هەڵبژاردنەكانبووە  لە شاری‌ هەولێر راپۆرتی لەسەر هەڵبژاردنەكانی (30ی نیسان) بڵاودەكاتەوە و رایدەگەیەنێت، "چەندین پێشێلكاری ئەنجامدراوە". بەرپرسی رێكخراوی ئەجیالی سەلامی چاودێری هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق و ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان رایگەیاندووە:"رێكخراوەكەمان ٧ هەزار و ٣٦ حاڵەتی دەنگدانی بەكۆمەڵی لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان تۆماركردووە، جگە لە ٩٣٦ حاڵەتی لەكاركەوتنی ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی و پەنجە مۆر و ٣٧ حاڵەتی توندوتیژی پەیوەست بە هەڵبژاردنەوە". ئەمە سەرەڕای پێشێلكاری و ساختەكاری زۆر لە دەنگدانی تایبەتدا كراوە، بەوپێیەی زۆرینەی هێزە ئەمنیەكان بەسەر حیزبە باڵادەستەكاندا دابەشبوون، چاودێرانی هەڵبژاردنەكان رایدەگەیەنن، كە هەوڵی سەرپێچی‌ و "ساختەكاری" لە هەولێر و دهۆك زۆر رێكخراوە و ئەگەر وا بڕوات گومانیان هەیە لە كاتژمێرەكانی كۆتایی دەنگداندا سەرپێچییەكان روو لەزیادبوون بكات، رێكخراوی تەمووز، كە یەكێكە لەو رێكخراوانەی كۆمەڵگەی مەدەنی چاودێری هەڵبژاردن دەكات، لە رپۆرتی یەكەمی خۆیدا لە نیوەرۆی 30/4/2014 بڵاویكردۆتەوە:" بێسەروبەرەیی هەیە لەدەنگدانی تایبەت لە هەولێر، ئامێری خوێندنەوەی كارتی ئەلیكترۆنی دەنگدان زیاد لەجارێك وەستاوە".  شەشەم/ ساختەكاری لە رووی یاساییەوە ساختەكاری، چ لە پرۆسەی هەڵبژاردن و چ لە بوارەكانی دیكەی ژیاندا لە رووی شەرعیی و یاساییەوە، رێگە پێنەدراوە، تەزویر، كە دەستتێوەردانی نایاساییە بەمەبەستی گۆڕینی ئاكامەكانی هەڵبژاردن لە رێگەی مادیی یان مەعنەوییە، راستەوخۆ كاریگەری لەسەر ئاكامەكانی هەڵبژاردن دەكات و شەرعیەتی هەڵبژاردن لەدەستدەدات، لە ماددەی (٢٨٦)ی یاسای سزادانی عێراق ژمارە ١١١ ساڵی ١٩٦٩دا هاتووە، (تزویر هو تغیر الحقیقە بقصد الغش، او ای محرر اخری باحدی الگرق المادیە والمعنویە التی بینها القانون من شانه احداپ الچرر بالمصلحە العامە او بشخص من الاشخاص).  بەو پێیەی تەزویر گۆڕینی رووی راستییەكان و زیان بە بەرژەوەندی گشتیی دەگەیەنێت، لەبەرئەوەی بە تاوان ئەژمار دەكرێت، ئەمە لە كاتێكدایە كە غەشكردن لە ئاینی ئیسلامیشدا بە تاوان و بێبەریكردن لە ئیسلام ناوبراوە، پێغەمبەری خوا محەمەد (د.خ) دەفەرموێتك (من غشنا فلیس منا) ئەو كەسەی غەش بكات لە ئێمە نییە، واتا كەسێك تەزویر بكات بێبەری دەكرێت لە ئیسلام. لە یاسای سزادانی عێراقیدا تەزویر بە (جریمە) تاوان ئەژماركراوە و بەپێی ماددەی (٢٨٩) لە یاسای سزادانی عێراقی ئەو كەسانەی تەزویر و ساختەكاریی دەكەن سزا دەدرێن و سزاكەشی نابێت لە ١٥ساڵ زیاتر بێت (.... حكم خاص یعاقب بالسجن مدە لا تزید علی خمسە عشرە سنە كل من ارتكب تزویرا فی محرر رسمی).  لە هەرێمی كوردستانداك بە چەندین شێوە ساختەكاریی لە هەڵبژاردنەكاندا كراوە و دووبارەشبوونەتەوە لەوانە: 1-    دووبارە دەنگدانی هاوڵاتیانی سەربە پارتەكان بە شێوەیەكی رێكخراو لە زۆربەی هەڵبژاردنەكاندا. 2-    دروستكردنی ناسنامەی ساختە بە مۆرو واژووە و دەنگدان پێی. 3-    بێلایەن نەبوونی چاودێرانی سەرسندووقەكانی دەنگدان. 4-    بەكارهێنانی هێزە سەربازییەكان بەجلی مەدەنییەوە لە هەڵبژاردنەكاندا. 5-    بەڕێوەبردنی كاروباری كۆمسیۆن لە قەزاو ناحییەكان لەلایەن دەسەڵاتی حیزبی باڵادەستی ناوچەكەوە. 6-    دەستتێوەردانی بەرپرسە سەربازییە حیزبییەكان لە هەڵبژاردنەكان. 7-    چاوسو‌وركردنەوە و هەڕەشەی نانبڕینی فەرمانبەران. 8-    پارەبەخشینەوە و كڕینی دەنگی دەنگدەران. حەوتەم/ ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 2018  جیاواز لە ساختەكاری لە هەڵبژاردنەكانی رابردوو لەم پرۆسەیەدا ساختەكاری بووە ئەلكترۆنی كە رەنگە ئاسانتر بوبێت لە ساختەكاری لە پرۆسەكانی پێشتر كە تیایدا شەش لایەنی سیاسی لە بەیاننامەیەكدا رایدەگەیەنن كە ساختەكاری كراوەو دەستكاری دەنگەكانیان كراووەو داوایانكرد دەنگەكان بە دسەت بژمێردرێتەوە بەڵام كۆمسیۆن رەتی كردووە بە دەست ئەژماری دەنگەكان بكرێت ئەنجامەكانی تێپەراند.  ساختەكاری لە هەڵبژاردنی 12ی ئایار  بە شێوەیەك كراوە كە لە ئاستی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان و بەرێوەچوونی پرۆسەكە، بە شێوەیەكی ئاسایی بەرێوەچووە، بەڵام لە ئامێری دەنگەكان و ناردنی بۆ ناوەندی نیشتیمانی جیاكردنەوەی دەنگەكان لە بەغداد كێشە ساختەكاریەكە كراوەو دەستكاری دەنگەكان كراوە، بەشی زۆری فلاش میمۆریەكان نەگەڕێنراونەتەوە. لەكۆی پارێزگاكانی  عێراق ( 10653 ) فلاش میمۆری دەنگەكان نەگەڕاوەتەوە بۆ ناوەندی نیشتیمانی دەنگەكان لە بەغداد كە زۆرینەی لە پارێزگاكانی هەرێم و ناوچە جێناكۆكەكانە بەم شێوەیە:. پارێزگای هەولێر  دەنگی ( 1071 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای سلێمانی دەنگی ( 779 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای دهۆك   دەنگی ( 609 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای كەركوك   دەنگی ( 1887 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  پارێزگای نەینەوا دەنگی ( 2847 ) فلاشی وێسگەی دەنگدان نەگەڕاوەتەوە  بەغداد  بەو پێیەش ساختەكاری گەورە جگە لە موسڵ و ئەنبارر لە هەر چوار پارێزگایەكەی (هەولێر، سلێمانی، كەركووك و. دهۆك ) كراوە  ئەمە سەرەرای ئەوەی بە پێی خشتەیەكی بڵاوكراوەی سەعید كاكەیی ئەندامی ئەنجومەنی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكانی عێراق، كە لە پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و ناوچە جێناكۆكەكان جیاوازیەكی زۆر لە نێوان دەنگی راگەیەنراوی  راگەیەنراوو راستەقینەدا هەیەو هێڵی سوری تێپەراندووە. هێڵی سور سەرو 10% و  جگە لە پارێزگای ئەنبار هەموو ئەو پارێزگایانەی لیستی كوردی و كاندیدی لیستە كوردیەكانی تێدایە لە سەرو هێڵی سورەوەن. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات. .......................................... سەرچاوەی / هەڵبژاردن لە كوردستان 1992 – 2014 , محەمەد رەئوف، چاپی دووەم، 2018، لا 226 -242 . drive.google.com/file/d/1wNxGN160D5AGfF40dNPSTF1-rGWfNyJK/view

(درەو میدیا): بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا"  بڕیارە سبەی کاتژمێڕ 3ی پاشنیوەرۆ لە گردی زەرگەتەی شاری سلێمانی برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا لەگەڵ هەریەك لە ( عومەری سەید عەلی، بەرهەم ساڵح، عەلی باپیر ، سەڵاحەدین بەهادین ) پێكەوە كۆببێتەوە. بەپێی زانیاریەكانی " درەو  میدیا " كۆبونەوەكە بە مەبەستی رازیكردنی ئەو چوارلایەنەیە بۆئەوەی بچنە بەغداد و بەشداربن لە پرۆسەی سیاسی عێراق. هەروەها بەپێی زانیارییەكانی " درەو میدیا " ئەمڕۆ وەفدێكی باڵای ئێران لە سلێمانیە و دوور لە چاوی كامێراكان لەگەڵ حزبە ناڕازییەكان كۆدەبێتەوە بە مەبەستی رازیكردنیان بۆ بەشداریكردن لە پرۆسەی سیاسی عێراق و تێپەڕاندنی بارودۆخەكە، بەو پێیەش تاران و واشنتۆن هاوڕان لەسەر تێپەراندنی دۆخەكە و رازیكردنی لایەنەكان بۆ چونە بەغداد. 

راپۆرتی: نیاز عەبدوڵڵا لە لایەن دوو لە دەستدرێژیكارانی سەر خۆپیشاندەران، لە رێگای تۆماركردنی دوو سكاڵای یاسایی داوای ‌بڕی 200 ملیۆن دیناری عێراقی لە‌ دكتۆر شایان عەسكەری بەشداربووی خۆپیشاندانەكانی مانگی ئازار لە هەولێر دەكرێت. رۆژی 25ی ئازاری 2018 بەهۆی بڵاوكردنەوەی گرتە ڤیدیۆیەكەوە لە ئەکاونتی تایبەتی خۆی لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوك، دكتۆر شایان عەسكەری بەڵگەی چەك هەڵگرتن و دەستدریژی دوو لە هێزە ئەمنییە جل مەدەنییەكانی بڵاوكردەوە، كە دەستدرێژی و رێگرییان كردبووە سەر ناوبراو، بڵاوكردنەوەی ڤیدیۆكە بەدوای خۆیدا كاردانەوەی میدیایی و رێكخراوەكانی كۆمەڵی مەدەنی دژ بەو دوو كەسە جل مەندەنییە دروستكرد. بەڵام رۆژی 17ی ئایار پێڕاگەیاندنی ئامادەبوون لەبەردەم دادگای بەرایی بەهۆی بوونی دوو سكاڵای یاسایی دەگەیەندرێتە شوینی كاری دكتۆر شایان عەسكەری لە نەخۆشخانەی نانەكەلی هەولێر، لەو بارەیەوە دكتۆر شایان بە (درەو میدیا)ی راگەیاند "دوو سكاڵا بە تۆمەتی ناوزڕاندن دژ بە من تۆماركراوە گوایە من ناوی ئەوانم زڕاندووە لەبەرئەوەی لە هەژماری تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیسبوكی خۆم ڤیدیۆكەم بڵاوكردوەتەوە، هەر یەك لە سكاڵاكارەكانیش داوای بڕی 100 ملیۆن دیناری عێراقییان كردووه وەك قەرەبوو كە دەكاتە 200 ملیۆن دینار‌". ئەو پزیشكە پسپۆرەی بواری نەخۆشی شێرپەنجه كە لە نەخۆشخانەی نانەكەلی كاردەكات،‌ لەگەڵ سەدان پزیشك و مامۆستا و هاوڵاتی تری هەولێر رۆژی 25ی ئازار بەشداری خۆپیشاندانەكانی كرد بۆ داواكردنی هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوتی مووچە كە نزیكەی دوو ساڵە حكومەتی هەرێم لە سیستمی پێدانی مووچەدا پەیڕەوی دەكات. بەڵام لە لایەن دوو كەس بە ناوەكانی "سەنگەر عەباس عەبدوڵڵا" ناسراو بە "سەنگەر باڵەكی" كە لە ڤیدیۆكەدا دەردەكەوێت دەمانچەی هەڵگرتووە لەگەڵ "ناسیح مەحمود" كە مۆبایلەكەی دەشكێنێت، هەمان دوو كەسە سكاڵاكارەكەن بە تۆمەتی ناوزڕاندن داوای قەرەبوو دەكەن.   سەبارەت بە ناڕەوایی سكاڵاكانی دژی، دكتۆر شایان وتی "نازانم بۆ دەبێ من تاوانباربم و من چیم كردووە؟ بۆچی دەبێ سزا بدرێم؟ لە كاتێكدا من مافی خۆمە بچمە خۆپیشاندان و ئەوەی ئاگاداربم 25ی مانگ خۆپیشاندانەكە مۆڵەتی هەبووه، ناشزانم بۆچی بەرەوڕووی من هاتن، چونكە من چووم داوای مافێكی رەوای خۆم بەكەم و دەڵێم و مووچەكەم بدەنێ". لەبارەی تۆمەتباركردنی بەناوزڕاندنیش وتی "خۆپیشاندانی مەدەنیم كردووه،‌ نەچەكی سووك یان قورسم پی نەبووە و هەتا جنێویشم نەداوە و هیچ سووكایەتییەكم بە كەس نەكردووە ئێستا لەسەرچی من سزا بدرێم، نازانم، ناشزانم ئەوان مەبەستیان شەخسی خۆمە یان دەیانەوێت خەڵكی تر لە رێگای منەوە بترسێنن". وتیشی "سبەی دەچمە بەردەم دادگا و تا دوا رێكاری یاسایی بەرگری لە مافی رەوای خۆم دەكەم". ئەو پزیشكە ئەوە پشتڕاستدەكاتەوە  ئەوانەی "كە لە ڤیدیۆكە دەرچوون یەكیكیان بە من دەڵێت تۆ درۆ دەكەی، ئەوەی دووەمیش ئەوەیە كە مۆبایلەكە لەدەستم فڕێدەداتە خوارەوە و دەیشكێنێت". بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هەر یەك لە پارێزەران "غازی حەمید زەنگەنە" و "نزار غەنی عەبدوڵڵا" بەرگری لە هەردوو سكاڵاكارەكە دەكەن، لە بەرامبەریشدا دەیان پارێزەری خۆبەخش لە هەرێمی كوردستان ئامادەییان بۆ بەرگریكردنی یاسایی لە دكتۆر شایان راگەیاندووە.