( درەو میدیا) : جوڵانەوەی نەوەی نوێ‌ كە شاسوار عەبدولواحید سەرۆكایەتی دەكات و لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراقدا چوار كورسی بەدەستهێناوە ساختەكارییەكانی هەڵبژاردنەكەی خستەڕوو. بەرپرسانی نەوەتی نوێ‌ لە كۆنفرانسێكی رۆژنامەوانیدا لە سلێمانی رایانگەیاند، ساختەكاری پارتی لە هەموو پارێزگاكانی عێراقدا دەگاتە ٣٠٥ هەزار دەنگ و یەكێتییش دەگاتە ٣٣٥ هەزار دەنگ. ئاشكراشیانكرد لە كۆی ٥٢ هەزار و ٥٢٢ فلاش میمۆری، ١٠ هەزار و ٦٥٣ فلاش میمۆری نەگەڕێنردراوەتەوە بۆ بەغدا. لە بەشێكی تری كۆنفرانسە رۆژنامەوانییەكەدا، بەرپرسانی نەوەی نوێ‌ رایانگەیاند ژمارەی دەنگەكانیان  لە هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراقدا  كە ١٢ی ئەم مانگە بەڕێوەچوو، دەگاتە ٥٠٩ هەزار دەنگ،  لە كۆی ٦٤٠ هەزار دەنگی ساختە كە یەكێتی و پارتی كردوویانە، نەوەی نوێ ٣٤٤ هەزار دەنگی لێ ساختە كراوە كە ٥٤%ی ساختەكاری كوردستان دەكات.  

(درەو میدیا): ئەندامێكی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی ئاشكرایكرد، كۆمەڵی ئیسلامی دان بە ئەنجامی هەڵبژاردنەكەی 12ی ئایاردا نانێت. شوان رابەر ئەندامی سەركردایەتی كۆمەڵی ئیسلامی رایگەیاند، كۆمەڵ دان بەو ئەنجامە فەرمیانەدا نانێت كە كۆمسیۆنی هەڵبژاردن بڵاویكردنەوە. لە لێدوانێكدا بۆ سایتی سۆمەریەنیوز، شوان رابەر ئاماژە بەوەدەكات، ئەو دەنگانەی كۆمەڵی ئیسلامی كە كۆمسیۆن بڵاویكردەوە، دەنگی راستەقینەی كۆمەڵ نییە و ئەنجامێكی شێوێندرا و ساختەكراوی پێشوەختە، كۆمەڵ سورە لەسەر گەڕاندنەوەی دەنگە دزراوەكانی. ئاماژەی بەوەشكردووە، هەموو بژاردەكان لەبەردەم كۆمەڵی ئیسلامیدا كراوەن لەوانە بژاردەی بەشدارینەكردن لە پەرلەمانی عێراق و كشانەوە لە پرۆسەی سیاسی، كۆمەڵ لەبارەی ئەو بژاردانەوە لەگەڵ لایەنە سیاسییەكانی تردا گفتوگۆ دەكات. دوێنێ ئەنجومەنی سیاسی كۆمەڵی ئیسلامی كۆبونەوەی نائاسایی كرد، بەڵام بەیاننامەی كۆتایی ئەو كۆبونەوەیە هیچ ئاماژەیەكی بۆ بایكۆتكردنی پرۆسەی سیاسی نەكردووە، ئەنجومەنی سەركردایەتی حزبەكەش تائێستا كۆنەبوەتەوە.  

(درەو میدیا) پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن كە رێكخراوێكی ناحكومییە و بارەگاكەی لە شاری سلێمانییە، راپۆرتی خۆی لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردنی تایبەت و گشتی لە پارێزگای سلێمانی بڵاوكردەوە. وەكو خۆی دەڵێت، ئەو رێكخراوە لە رۆژی دەنگداندا چاودێری (418) وێستگەی لەناو بنكەكانی دەنگدان كردووە، ئەوەش لە رێگەی ئامادەكردنی چوار فۆرم بۆ چاودێریەكانی رێكخراوەكە كە فۆرمەكان (48) پرسیاریان لە خۆگرتووە. لە رۆژی دەنگدانی تایبەتدا كە 10-5-2018 بەڕێوەچوو، تیمی چاودێرانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن لە سنوری پارێزگای سلێمانی چاودێری (31) بنكەی دەنگدان كردووە. بەگوێرەی ئەو دەرەنجامەی كە پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن پێیگەیشتووە"دەنگدانی تایبەت لە سنوری پارێزگای سلێمانی هیچ مەرجێكی هەڵبژاردنی تێدا دەستەبەر نەكراوە و گەڕەلاوژێ بووە و بەبێ سەروبەرترین هەڵبژاردن ئەژمار دەكرێت، لەمەشدا كۆمسیۆن زۆر كەمتەرخەم بووە". هەر بەگوێرەی راپۆرتی پەیمانگەكە، رێژەی 12%ی ئامێرە ئەلیكترۆنییەكانی دەنگدان لە سنوری پارێزگای سلێمانی تا كۆتایی هەڵبژاردن كاریان نەكردووە و لەكاركەوتوون. راپۆرتەكە دەڵێ" پێویست بوو هەر بنكەیەكی دەنگدان سەرپەرشتیاری تەكنیكی هەبێت، بەڵام لە كۆی ئەو 418 وێستگەیەی كە رێكخراوەكە چاودێری كردووە، رێژەی 25%ی بنكەكان سەرپەرشتی تەكنیكیان نەبووە، ئەوانەشی سەرپەرشتیاری تەكنیكیان هەبووە، سەرپەرەشتیارەكانیان شارەزاییەكی ئەوتۆیان نەبووە كە بتوانن ئامێرە ئەلیكترۆنییە لەكاركەوتووەكانی دەنگدان چاك بكەنەوە. راپۆرتەكە ئاماژە بەوەدەكات، رێژەی 96%ی ئەو وێستگانەی كە چاودێرەكانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن چاودێرییان كردووە، تێیاندا بریكاری قەوارە سیاسییەكان سكاڵایان بەرزكردوەتەوە. لە رۆژی دەنگدانی گشتیدا چاودێرەكانی پەیمانگەی كوردی بۆ هەڵبژاردن ئەم پێشێلكارییانەیان تۆماركردووە. •    بردنە ژورەوەی موبایل بۆ ناو وێستگەكانی دەنگدان بە رێژەی 100% بووە. •    رێژەی 85%ی ئەو بنكانەی دەنگدان كە چاودێری كراون، لە كاتژمێر حەوتی بەیانیدا بەڕوی دەنگدەراندا نەكراونەتەوە. •    رێژەی 30%ی ئەو بنكانەی چاودێری كراون، ژمارەی دیاریكراو لە پسوڵەی دەنگدانی باركۆدكراو لەناو وێستگەكاندا نەبووە، كە پێویست بوو لە هەر وێستگەیەكدا 550 دانە هەبێت. •    رێژەی 80%ی ئەو وێستگانەی چاودێری كراون، بەڕێوەبەری وێستگەكان بە بەرچاوی چاودێران و بریكاری قەوارە سیاسییەكانەوە فلاش و فلاشمیمۆری پشتەوەی ئامێرەكانیان نەبەستووە. •    رێژەی 25%ی وێستگەكان، دەنگدەران بەبێ ئامێری دڵنیایی ئەلیكترۆنی دەنگیانداوە. •    رێژەی 85%ی بەڕێوەبەر و كارمەندی وێستگەكان لە ئەرك و كاری خۆیان تێنەگەیشتبوون. •    رێژەی 40%ی بەڕێوەبەری وێستگەكان بەر لەوەی هەر كارێكی تەكنیكی ئەنجام بدەن، چاودێر و بریكارەكانیان ئاگادارنەكردوەتەوە. •    رێژەی 45%ی ئەنجامی ژماردنی دەنگەكان، راستەوخۆ پاش داخستنی هەردوو ئامێرە ئەلیكترۆنییەكە ئەنجامنەدرا •    ناردنی ئەنجامی ئەلیكترۆنی دەنگەكان لەرێگەی ئامێری (VASAT) و لە 60%ی وێستگە چاودێریكراوەكاندا لەكاتی خۆیدا نەبووە و دواكەوتووە •    بەرێژەی 100% كۆپی ئەنجامی دەنگدان لە وێستگەكان لەشێوەی وێنەگرتنەوەی پسوڵەكانی دەنگدانی ناو سندوقەكان بۆ بریكارو چاودێران پرینت نەكراون. •    رێژەی 96%ی ئەو وێستگانەی چاودێری كراون، سكاڵا لەلایەن بریكاری قەوارە سیاسییەكانەوە بەرامبەر بە ئەنجامە ئەلیكترۆنییەكان بەرزكراوەتەوە. •    رێژەی 96%ی بریكاری قەوارە سیاسییەكان ئیمزایان لەسەر ئەنجامە ئەلیكترۆنییەكان وێستگەكان نەكردووە. •    لە هیچ یەكێك لەو وێستگانەی چاودێری كراون، كۆپییەك لە ئەنجامە بەراییەكان لەسەر دیواری دەرەوەی وێستگەكە هەڵنەواسراوە، كە رێژەی كەموكورتییەكە دەگاتە 100%. •    لە ئەنجامی بەراییە ئەلیكترۆنییەكانی وێستگەكاندا، رێژەی 15ی ئەو كاندیدانەی دەنگیان هێناوە، ژمارەكانیان لەناو لیستەكەدا بونی نەبووە

درەو میدیا:   ئەگەرچی كاندیدی ژمارەی ( 2 ) ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی لە پلەی یەكەمدا بووەو دەنگی زۆرینەی هێنا، بەڵام كاندیدی ژمارە ( 3) ی لیستەكە دەرچوو،  بەپێی ئەنجامی ئەو خشتەیەی لەبەردەستی درەو میدیایە و لە كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان دەستی كەوتووە، لە ئەنجامی 92%ی دەنگە بەراییەكان  پارتی دیموكراتی كوردستان ( 43866 ) دەنگی بەدەستهێناوە، دانا محەمەد جەزا كاندیدی ژمارە ( 2 ) ی لیستەكە ( 4588 ) دەنگی بەدەستهێناوە و لە پلەی یەكەمدایەو عومەر خدر خدر ( 3880 ) دەنگی بەدەستهێناوەو لە پلەی دووەمدایە، بەڵام دوای ئەوەی كۆمسیۆن ئەنجامی كۆتایی راگەیاند، كاندیدی ژمارە ( 3) ی لیستەكە عومەر خدر خدر دەرچوو كۆی دەنگەكانی ( 4378 ) دەنگە، واتا هێشتا ناگاتە كۆی دەنگەكانی كاندیدی ژمارە ( 2 ) دانا محەمەد جەزا كە ( 4588 ) دەنگی بەدەستهێناوە لە ئەنجامی بەرایی  دەنگدان، كە پارتی ( 43866 ) دەنگی بەدەستهێنابوو بەڵام كۆی دەنگەكانی پارتی لە ئەنجامی كۆتایی  دەبێتە ( 48820 ) دەنگ، واتا (4954 ) دەنگی پارتی زیادی كرد و دەنگەكانی عومەر خدر لە ( 3880 ) وە بووە بە ( 4378) دەنگ و (498 ) دەنگ زیادی كردووە، بەڵام هێشتا ناگاتە دەنگەكانی ئەنجامی بەرایی دانا محەمەد جەزا كە ( 4588 ) دەنگ، واتا ئەگەر دەنگەكانی دانا محەمەد جەزا هیچ زیادیشی نەكردبێت ( 210 ) دەنگ  زیاترە لە دەنگەكانی عومەر خدر ، بۆیە بەهەموو پێوەرێك دانا محەمەد جەزا كاندیدی ژمارە ( 2 )ی لیستی پارتی لە پێشەوەیەو ئەو دەرچووە، بەڵام كۆمسیۆن كاندیدی ژمارە (3)ی دەرچواندووە، كە ئەمەش بۆ دوو خاڵ دەگەرێتەوە یان كۆمسیۆن هەڵەی كردووە، یاخود دەستكاری دەنگەكەی كراوە بەرەزامەندی حزبەكەی. لە پەیامنێكیشیدا دانا محەمەد جەزا لە پەیجی رەسمی خۆی رایگەیاندووە، كە (هەڤاڵانی ئازیزم، دەنگدەرە بەڕێزەكانم، هاوڕێ و خزم و دۆستەكانم، ئەوانەی كە زۆر ماندوبون لەگەڵمدا...ئەزانم چاوەڕێی هەڵوێست یان قسەی منن لەسەر ئەو ئەنجامە چاوەڕوان نەكراوە نادادپەروەرانەیەن كە دوێنێ شەو بڵاو كرایەوە..... قبوڵ بفەرمون پاش كەمێكیتر لێرەدا پەیامی خۆم بلاو ئەكەمەوە.......) بەڵام تا ئێستا هەڵوێستەكەی رانەگەیاندووە. لەلایەن خۆشیەوە  كارزان سەباح كاندیدی ژمارە 16ی پارتی دیموكراتی كوردستان لە سلێمانی لە رونكردنەوەیەكدا لە تۆڕی كۆمەڵایەتی فەیس بووك دەڵێت: "بەھۆی ئەو تەزویرات و دزیی و فزییەوە كراوە دەرئەنجامی ئەو دەنگانەی بلاو كراوەتەوە دەنگی من نییە و بۆ ئەوەش ئاگاداری سەروی خۆم و ھەموولایەكم كردوەتەوە، ئێمەش وەك ھەموو كاندیدەكانی دیكە دوای دەنگە دزراوەكانمان دەكەین، بەتەحەداوە بفەرموون دەنگەكان بەدەست بژمێرنەوە ئەوكاتە راستییەكان بۆ ھەموو لایەك روون دەبێتەو" . بەپێی راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی دەنگدان كارزان سەباح ( 865 ) دەنگی بەدەستهێناوە.  هاوكات سامان سیوەیلی كاندیدی ژمارە ( 10 ) ی لیستی پارتی لە سلێمانی لە رونكردنەوەیەكدا دەڵێت " ئەگەرچی كاندیدانی لیستی (١٨٤) لەسنووری پارێزگای سلێمانی و هەڵەبجە و جەماوەر و دەنگدەرانی پارتی دیموكراتی كوردستان نیگەرانیەكی قوڵمان هەیە سەبارەت بەو ئەنجامانەی كۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردنەكان لەعێراق ڕایانگەیاند، بەڵام ئەو پێگە گەورەیەی پارتی دیموكراتی كوردستان بەدەستی هێنایەوە لەم هەڵبژاردنەدا لەو نیگەرانیەی كەمكردینەوە" سامان سیویەیلی بەپێی راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی دەنگدان كارزان سەباح ( 1944 ) دەنگی بەدەستهێناوە.  ئەمە لە كاتێكدا كە سەرۆكی لیستی پارتی لە سلێمانی ( رزگار ئەژی گۆران) دەرنەچووەو دەنگەكانی  لە پلەی سێیەمدابووەو ( 3771 ) دەنگی بەدەستهێناوە، لە رونكردنەوەیەكدا لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی نوسیویەتی" سه باره ت به ساخته كارییه كان زانیاریی زۆرم له لایه كه به پیویستی نازانم لیره دا باسی بكه م ...كئ له هه فالانیش كورسییه تاقانه كه ی پارتی له سلیمانی برد پیروزی بیت" نیگەرانی كاندیدەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە دەنگەكانیان بەهۆی ساختەكاری و یاخود گومان لە دەستكاری كردنی دەنگەكانیان لە ناو لیستەكەدا، لە كاتێكدایە كاندیدی زۆرێك لە لیستەكانی دیكەش هەمان گومانیان بۆ درووست بووە كە سەرەرای تەزویر، لەناو لیستەكەشیاندا دەستكاری دەنگەكانیان كراوە .

(رەو میدیا) بەشیك لەو كاندیدانەی كە لە لیستە عێراقیە عەرەبیەكاندا خۆیان كاندید كرد دەرچوون، كە چاوەڕوان دەكرێتە ئەمە ببێتە نەریت بۆ هەڵبژاردنەكانی داهاتوو بەرێژەیەكی زیاتر بەشداری بكەن و خۆیان كاندید بكەن لەسەر لیستە عێراقیەكان، پێشتر ئەو هەنگاوە هەڵای گەورەی بەدوای خۆیدا هێناو هەندێكیان تۆمەتی خیانەتیان خرایە پاڵ لە نمونەی ئاڵا تاڵەبانی و سروە عەبدولواحید، بەڵام ئێستا عەلی حسێن،  لێپرسراوی پەیوەندییە نیشتیمانییەكانی پارتی دیموكراتی كوردستان دەڵێت : "سەبارەت بە بوونی كاندیدی حیزبە كوردییەكان لەناو لیستەكانی تر بە تایبەت عەرەبیەكان، شتێكی ئاساییە و زۆریش باشە ئەوە نیشانەی بەهێزی كورد دەردەخات و مانای سیاسەتە و پارتیش ئەو هەنگاوەی گرتۆتە بەر، ئەم لیدوانەی عەلی حسێن كە بۆ سایتی (راچڵەكین) داویەتی، پێچەوانەی هەڵوێستەكانی پێشویانە، بەڵام لەدوای سەركەوتنی ئەو كاندیدانە ئیتر هەڵوێستەكان پێچەوانە بونەتەوە، دیارترین  ئەو كاندیدە كوردانەی دەرچوون:.  1.ئاڵا تاڵەبانی كاندیدی ژمارە  5ی  هاوپەیمانی بەغدادەو ( 2904) دەنگی بەدەستهێناوە، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستانە.  2.ئاراس حبیب محمد، كوری سكرتێری پێشووی پارتی دیموكراتی كوردستانە و  كاندیدی ژمارە 4ی ئیئتلافی نەسری عەبادیە و ( 6677) دەنگی بەدەستهێناوەو دەرچووە. 3. ئازاد حەمید شەفی  كاندیدی ژمارە 53 ی  لیستی سائرون، كە لە پارتی دیموكراتی كوردستانە و ( 6629 ) دەنگی بەدەستهێناوە و دەرچووە. 4.د.غاندی كەسنەزانی  كاندیدی ژمارە 10 ی لیستی ئیئتیلافی وەتەنیەی ئەیاد عەلاوی كە ( 6648 ) دەنگی بەدەستهێناوە و دەرچووە.

(درەو میدیا):  حزبەكانی كوردستان پێشبینیان بۆ كورسیيەكانی خۆیان كردبوو، بەپێی لێكدانەوەو بارودۆخی هەرێمی كوردستان، بەڵام جیاوازیەكی زۆر هەیە لە نێوان پێشبینی ئەوان و دەنگەكانیان كە لەلایەن كۆمسیۆنە راگەیەنراوە، جیاوازیەكی ئیجگار زۆر هەیە لە نێوان پێشبنی ئەوان و ئەو دەنگەی بۆیان هاتۆتەوە. یەكەم/ یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان چاوی لە ( 6 كورسی ) بووە بۆ پەرلەمانی عێراق، بەڵام (2 كورسی) بۆ هاتوەتەوە، بە پێی زانیاریيەكانی ( درەو میدیا) یەكگرتوو پێشبینیان كردبوو لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا زیاتر لە ( 6 كورسی) بهێنن، ( 2 كورسی سلێمانی و 1 كورسی هەولێر و 3 كورسی دهۆك) چاویان لە كورسیيەكی كەركوكیش بووە، بەڵام وەك خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكاری و بردنی دەنگەكانیانەوە كورسییەكان كەمكراوەتەوە بۆ (2 كورسی). یەكگرتوو لە هەڵبژاردنی 2014ی پەرلەمانی عێراق (4 كورسی) هەبوو ( 2 دهۆك و 2 سلێمانی ) لە هەڵبژاردنی 2018 دا تەنها (2 كورسی) بەدەستهێناوە ( 1 دهۆك و 1 سلێمانی). دووەم/ بزوتنەوەی گۆڕان  دەنگی پێشبینیكراوی بزوتنەوەی گۆڕان لە هەڵبژاردنی 12ی ئایاردا لانی كەمی ( 9 كورسی) بووە، بەڵام ( 5 كورسی)یان بۆ دانراوە وەك خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكاری و دەستكاریكردنی دەنگەكانیاینەوە، بەو پێیەی گۆڕان لە كەمترین حاڵەتدا  ( 6 كورسی لە سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر و 1 كورسی  لە كەركوك)بەدەستهێناوە، بەڵام بۆیانكراوە بە (5 كورسی) ، گۆڕان  لە هەڵبژاردنی 2014ی پەرلەمانی عێراق (9 كورسی) هەبوو (7 سلێمانی 2 كورسی هەولێر) لە هەڵبژاردنی 2018 دا تەنها 5 كورسی بەدەستهێناوە ( 1 كورسی هەولێر و 4 كورسی سلێمانی).  سێیەم/ كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان دەنگی پێشبینیكراوی كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان ( 4 كورسی ) بووە، بەڵام وەكو خۆیان دەڵێن بەهۆی ساختەكارییەوە كەمكراوەتەوە بۆ ( 2 ) كورسی، بەو پێیەی ( 2 كورسی سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر) بەدەستهێناوە، لە هەڵبژاردنی 2014 دا ( 3 كورسی) بۆ دانراوە، ( 2 كورسی هەولێر و 1 كورسی سلێمانی). چوارەم/ هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری بە پێی پێشبینیەكانی خۆیان هاوپەیمانی ( 7 كورسی ) بەدەستهێناوە بەمشێوەیە: ( هەولێر 2 كورسی و سلێمانی 4 كورسی و دهۆك 1 كورسی)، بەڵام تەنها ( 2 كورسی) بۆ دانراوە. پێنجەم/ یەكێتی نیشتیمانی بەپێی پێشبینیەكان یەكێتی تەنها ( 3 كورسی لە سلێمانی و 2 كورسی لە هەولێر و 3 كورسی لە كەركوك و 1 كورسی لە دیالە و 1 كورسی لە نەینەوا) بەدەستهێناوە، كە دەكاتە ( 10 كورسی )، بەڵام ئێستا 18 كورسی بەدەستهێناوە. شەشەم/ پارتی دیموكراتی كوردستان پێشبینیەكان بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان، ( 2 كورسی لە سلێمانی و 6 كورسی لە هەولێر و 6 كورسی لە دهۆك و 4 كورسی لە نەینەوا)ی بەدەستهێناوە كە دەكاتە ( 18 كورسی ) بەڵام ئێستا 25 كورسی بەدەستهێناوە. كورسییەكانی پەرلەمانی عێراق وەك ئەوە وایە بۆیان دیاری كرابێت، بەو پێیەی ( هاوپەیمانی لە دەڤەری زەرد یەك كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز یەك كورسی بۆ دانراوە،  یەكگرتوو لە دەڤەری زەرد یەك كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز یەك كورسی بۆ دانراوە، نەوەی نوێ لە دەڤەری زەرد 2 كورسی بۆ دانراوە لە دەڤەری سەوز 2 كورسی بۆ دانراوە، یەكێتی لە سلێمانی ۸ كورسی  و پارتیش لە هەولێر ۸ كورسی ، یەكێتی لە كەركوك ٦ كورسی و پارتیش لە موسڵ ٦ كورسی) بۆیە دەوترێت ئەم دابەشكارییە بە سوتفە نیە و لە خۆوە نەهاتووە. 

" هاوپەیمانی یەكلابوەتەوە و گۆڕان و كۆمەڵ و یەكگرتوو هێشتا بڕیاریان نەداوە"   لەدوای راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی هەڵبژاردنەكانەوە، پرسی بایكۆتی پرۆسەی سیاسی لە بەغداد بوەتە باسی شەش لایەنی سیاسی هەرێمی كوردستان كە گومانیان لە راست و دروستی پرۆسەی هەڵبژاردن هەیە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا) هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی و دادپەروەری بە سەرۆكایەتی د. بەرهەم ساڵح بڕیاری كۆتایی داوە بۆ بایكۆتكردن و پەرلەمانتارە دەرچووەكانی نانێرێت بۆ بەغداد، بەڵام فشاری زۆری ئەمریكی و ئێرانییەكان لەسەر هاوپەیمانیە بۆئەوەی رازیان بكەن بچنە بەغدا . سەرچاوەیەكی ئاگادار لەناو یەكگرتووی ئیسلامی كوردستان، تائێستا یەكگرتوو یەكلانەبوەتەوە لەسەرئەوەی بایكۆت دەكات یان نوێنەرەكانی دەنێرێتە بەغداد، بەڵام بڕیارە سەركردایەتی ئەو حزبە سبەینێ یەکشەممە كۆببێتەوە. (درەو میدیا) زانیویەتی، تا ئێستا بڕیاری یەكگرتوو ئەوەیە ئەگەر یەك هێزی ناڕازی بایكۆتی بەغداد بكات، یەكگرتوو هێزی دووەم دەبێت بۆ بایكۆت. كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان ئێستا بەسەر دوو ئاڕاستەدا دابەشبووە، بەشێكیان پێیان وایە پێویستە بچنە بەغداد و بەشێكیشی پێیان وایە لەگەڵ بەرەی ناڕازی بن و بایكۆتی بەغداد بكەن. هەرچی بزوتنەوەی گۆڕانە لەگەڵ ئەوەی رای زۆرینە لەگەڵ ئەوەیە بایكۆتی بەغداد بكەن، بەڵام بەشێكی كەمی سەركردەكانی گۆڕان مەیلیان بەلای ئەوەدایە ناكرێت بەغداد بۆ یەكێتی و پارتی جێبهێڵن و بە ئارەزووی خۆیان بڕیار بدەن، ئەوانە لایەنگری ئەوەن بەغداد بایكۆت نەكرێت ئەزمونی سوننەكان دێننەوە بەرچاو كە ساڵی 2005 بایكۆتیان كرد و زیانیان كرد، هەندێكیشیان پێیانوایە بەم دۆخەوە بچنە بەغداد پێگەیەكی لاوازیان دەبێت و دەبنە باشكۆی یەكێتی و پارتی لە بڕیارەكانی بەغداد، بەڵام زۆرینەی بنكە جەماوەرییەكەی گۆڕان لەگەڵ بایكۆتە و چاوەڕوانی كۆبونەوەی جڤاتی نیشتیمانین بۆ بڕیاری كۆتایی لەسەری.    هەرچی جوڵانەوەی نەوەی نوێیە لەسەر زاری شاسوار عەبدولواحدی سەرۆكی جوڵانەكەوە  هەر زوو راگەیەنرا كە دەچنە بەغداد و بایكۆتی ناكەن.  بەڵام تا ئێستا متمانەی تەواوەتی لەنێوان حزبەكاندا دروست نەبووە و هەر كەسە و سەیری بەرژەوەندی خۆی دەكات لەو پرسەدا، بەو واتایەكی تر رووداوەكانی پێشوو كاریگەری لەسەر دروستكردنی كۆدەنگی هەیە و پێویستی بە متمانەی تەواوەتی لایەنەكان هەیە.

راپۆرتی شیكاریی: فازل حەمەڕەفعەت بەپێی چوار سیناریۆی پێشبینیكراو بۆ چۆنیەتی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق ، ئەگەر لایەنە كوردییەكان بەجیا بچنە ناو دانوستانەكانەوە، پارتی دیموكراتی كوردستان چانسی لە هەموو لایەنەكانی تر زیاترە بۆ بەشداریكردن لە حكومەتی داهاتوو. دواجار دوێنێ شەو كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانی عێراق كۆتایی بە مشتومڕەكان هێنا و ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی راگەیاند كە تاڕادەیەكی زۆر هاوشێوەی ئەنجامە بەراییەكان بوو. بەپێی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە رۆژی 12ی ئایار بەڕێوەچوو، لیستی (سائرون) بە سەرۆكایەتی موقتەدا سەدر بوو بە براوەی یەكەمی هەڵبژاردن و  لە كۆی 329 كورسی ئەنجومەنی نویێنەران (54) كورسی بردەوە. دوای راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی هەڵبژاردن، ئێستا چوار سیناریۆ هەیە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتی عێراق: سیناریۆی یەكەم پێكهێنانی هاوپەیمانێتی لە نێوان (موقتەدا سەدر- عەمار حەكیم- حەیدەر عەیادی- ئەیاد عەلاوی- ئوسامە نوجێفی- مەسعود بارزانی): •    لیستی سائرون- موقتەدا سەدر: (54 كورسی) •    رەوتی حیكمە- عەمار حەكیم:  (19 كورسی) •    لیستی النصر- حەیدەر عەبادی:  (42 كورسی) •    ئیئتیلافی نیشتمانی- ئەیاد عەلاوی: (21 كورسی) •    هاوپەیمانی بڕیار- ئوسامە نوجێفی:  (12 كورسی) كۆی كورسییەكانیان: 148 كورسی ئەگەر هاوپەیمانێتییەكەی لەم جۆرە پێكبهێنرێت، هێشتا ئەو لایەنانە ناتوانن ژمارەی كورسییەكانیان لە ئەنجومەنی نوێنەران بگەیەننە (50+1) كە پێویستە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت. ژمارەی كورسییەكانی ئەنجومەنی نوێنەران (329) كورسییە، گەیشتن بە رێژەی (50+1) پێوستی بە (166) كورسییە. لەم حاڵەتەدا دەبێت لایەنەكانی ئەو هاوپەیمانێتییە پەنا بۆ پارتی دیموكراتی كوردستان بە سەرۆكایەتی مەسعود بارزانی ببەن كە (25 كورسی) هەیە، بەمەبەستی تەواوكردنی رێژەی (50+ 1) لە ئەنجومەنی نوێنەران. لە حاڵەتی دروستبونیدا، ئەم هاوپەیمانێتییە لەبارەی كاندیدی پۆستی سەرۆك وەزیرانەوە رەنگە دووچاری هەندێك كێشمەكێش ببێت، چونكە موقتەدا سەدر پێشتر ئاماژەی بەوەكردووە هاوپەیمانێتییەكەی كاندیدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران دەبێت و هاوكات رەوتی حیكمەی عەمار حەكیمیش وەكو یەكێكی تر لە لایەنە بەشدارەكانی هاوپەیمانێتییە گریمانەكراوەكە كاندیدی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران هەیە و كاندیدەكەش (عەبدولحسێن عەبتان) وەزیری وەرزش و لاوانە. لەم حاڵەتەدا حەیدەر عەبادی سەرۆكی هاوپەیمانی نەسر كە خۆی بۆ ویلایەتی دووەم كاندید دەكاتەوە، دوچاری ئاستەنگ دەبێت. سیناریۆی دووەم هاوپەیمانی نێوان (حەیدەر عەبادی- نوری مالیكی- هادی عامری): •    لیستی النصر- حەیدەر عەبادی/ (42 كورسی) •    ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا- نوری مالیكی/ (26 كورسی) •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری/ (48 كورسی) كۆی كورسییەكانیان: 116 كورسی ئەم هاوپەیمانێتییە ناتوانێت بەتەنیا بەو سێ لایەنە رێژەی (50+1) لە ئەنجومەنی نوێنەران تەواو بكات، بۆیە پێویستی بە بانگهێشتكردنی ژمارەیەك لایەنی تر هەیە، یەكێك لە ئاستەنگەكانی تری بوونی دوو كاندیدە بۆ پۆستی سەرۆك وەزیران واتە هەریەكە لە (حەیدەر عەبادی و نوری مالیكی). ناكۆكی نێوان عەبادی و مالیكی هەڕەشەیە لەسەر ئەگەری دروستبونی هاوپەیمانێتییەكی لەم جۆرە، بۆیە پێشبینی ناكرێ ئەم سیناریۆیە سەركەوێت. سیناریۆی سێیەم پێكهێنانی هاوپەیمانی لەنێوان (هادی عامری- نوری مالیكی- یەكێتی نیشتمانی كوردستان). •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری/ (48 كورسی) •    ئیئتیلافی دەوڵەتی یاسا- نوری مالیكی/ (26 كورسی) •    یەكێتی نیشتمانی كوردستان/ (18 كورسی) ئەم سێ لایەنە بەهەموویانەوە (92) كورسی ئەنجومەنی نوێنەرانیان هەیە و زۆر دورترن لە ئەگەری گەیشتن بە رێژەی (50+1) بۆیە پێویستیان بەوە هەیە ژمارەیەكی زۆرتری لایەنەكان بۆ ناو هاوپەیمانێتییەكەیان كێش بكەن، ئەمەش هەوڵ و كۆششی زۆری دەوێت. سیناریۆی چوارەم ئەگەر هەیە ئێران ئەمجارەش سەركەوتوو بێت لە كاراكردنەوەی هاوپەیمانی نیشتمانی كە زۆرینەی هێز و لایەنە شیعەكانی عێراقی لە خۆدەگرت و لە هەڵبژاردنی رابردوودا كابینەی حكومەتی پێكهێنا. كاراكردنەوەی ئەو هاوپەیمانێتییە پێویستی بە كۆكردنەوەی ئەم لایەنانە هەیە: •    هاوپەیمانی سائرون- موقتەدا سەدر •    هاوپەیمانی فەتح- هادی عامری •    رەوتی حیكمە- عەمار حەكیم •    هاوپەیمانی النصر- حەیدەر عەبادی دروستبوونی ئەم هاوپەیمانێتییە وابەستەیە بە مەرجێكی سەرەكی موقتەدا سەدرەوە كە ئەویش مەرجی دوورخستنەوەی هاوپەیمانی دەوڵەتی یاسای نوری مالیكییە، ئەوەش رەنگە كارێكی سەخت بێت لەبەردەم ئێرانییەكان، بۆیە ئەگەری دروستبونی ئەم هاوپەیمانێتیەش تاڕادەیەك پێشبینی نەكراوە. چۆنیەتی پێكهێنانی حكومەتی نوێی عێراق بە گوێرەی دەستور رۆژی شەممە 12ی ئایار دەنگدەرانی عێراق لە یەكەم هەڵبژاردندا دوای شكستپێهێنانی رێكخراوی داعش چوونە سەر سندوقەكانی دەنگدان، دەنگدانێك كە كاریگەری دەبێت لەسەر هاوسەنگی هێزەكان لە خۆرهەڵاتی ناوەڕاست. دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، بەمشێوەیەكی خوارەوە بە گوێرەی دەستوری عێراق كابینەی نوێی حكومەت پێكدەهێنرێت كە 90 رۆژی بۆ ئەو پرۆسەیە دیاریكردووە: - كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان  شەوی هەینی ئەنجامی هەڵبژاردنەكانی راگەیاند - فوئاد مەعسوم سەرۆك كۆماری عێراق داوا لە پەرلەمانی هەڵبژێدراو دەكات لە ماوەی 15 رۆژ دوای راگەیاندنی ئەنجامەكان كۆببێتەوە. - پەرلەمانتاران لە دانیشتنی یەكەمدا بە سەرۆکایەتی بەتەمەنترین پەرلەمانتاری، سەرۆكی پەرلەمان و دوو جێگرەكەی بە زۆرینەی رەها هەڵدەبژێرن. - پەرلەمان بە كۆی دەنگی دوو لەسەر سێ‌ لە ماوەی 30 رۆژدا دوای دانیشتنی یەكەمی سەرۆك كۆمار هەڵدەبژێرێت. - سەرۆك كۆماری نوێ‌ كاندیدی گەورەترین كوتلەی پەرلەمان رادەسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەتی نوێ‌. - سەرۆك وەزیران راسپێردراو 30 رۆژی لەبەردەمدایە بۆ پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت و خستنەڕووی ناوەكانیان لە پەرلەمان بۆ متمانە پێدانی. - پێویستە پەرلەمان بەرنامەی حكومەت پەسەند بكات و هەر وەزیرێك بەجیا دەنگی لەسەربدرێت و بە زۆرینەی رەها متمانەی پێببەخشرێت. -  ئەگەر سەرۆك وەزیرانی راسپێدراو نەیتوانی لەماوەی 30 رۆژدا كابینەی حكومەت پێكبهێنێت، یان پەرلەمان رەتیكردەوە متمانە بە حكومەت ببەخشێت، ئەوا پێویستە سەرۆك كۆماری كاندیدێكی تر رادەسپێرێت لە ماوەی 15 رۆژدا كابینەی نوێی حكومەت پێكبهێنێت.

بەپێی زانیاریەكانی " درەو میدیا" سبەی یەك شەممە برێت مەكگۆرك نوێنەری سەرۆكی ئەمریكا دێتە سلێمانی بۆ قسەكردن لەسەر ئەنجامەكانی هەڵبژاردن و و رەوینەوەی نیگەرانی بەشێك لەلایەنەكان لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، كە پێیان وایە ساختەكاری ئەلكترۆنی كراوەو دەستكاری دەنگەكانیان كراوە.  مەكگۆرك لە سەردانەكەی بۆ سلێمانی سیناریۆكانی پێكهێنانی حكومەتی عێراقیش لەگەڵ خۆی دەهێنێت و داوادەكات هێزەكان بەشداری بكەن لە پێكهێنانی حكومەتدا. 

(درەو میدیا): مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان پەیامێكی لەبارەی پرۆسەی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران بڵاوكردەوە. لە پەیامەكەدا بارزانی دەڵێت" هەڵبژاردنەكانیش هەندێ نیگەرانی و گومان لە پڕۆسەی هەڵبژاردن و ئەنجامەكانیدا هەیە. بۆ نەهێشتنی گومان و ناڕەزاییەتەكان پێویستە كۆمسیۆنی سەربەخۆی هەڵبژاردنی عێراق هەنگاوی پێویست بنێت. لەبارەی چۆنیەتی بەشداریكردنی كوردیش لە پەرلەمان و حكومەتی داهاتووی عێراق، بارزانی داوا دەكات" لایەنە كوردستانییەكان ئەمجارە لە بەغداد پێكەوە بن و یەكڕیز بن بەرژەوەندیی خەڵكی كوردستان نەكەنە قوربانیی هەندێ دەستكەوتی كاتی و سیاسیی و حزبی". بارزانی ئاماژە بەوەدەكات، ئەوان پێیان باشە بە دیالۆگ لەگەڵ بەغداد بەردەوام بن هەتا دەگەنە ئەنجامێك.   

جێگری سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە ساڵیادی كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا، رێكخەری گشتی بزوتنەوەی گۆڕاندا رایدەگەیەنێت ئەوەی جورئەت بكات بێرێزی بەرانبەر كاك نەوشیروان و ئادگار و یادەوەریی ئەو بكات، ئەوە بێرێزی بە مام جەلال كردووە. قوباد تاڵەبانی لە پەیامێكیدا دەشڵێت :" چونكە دوانەیەكن هیچ كات لەیەكتر جیا نابنەوە و من وەك كوڕی مام جەلال ئەم یادەی كاكە نەوە و ئەم كۆست كەوتن و پێشهاتانەی دوایی بە دەرفەت دەزانم تا پابەندیی خۆم بە زیندووهێشتنەوەی هەردوو رێبازی مام و كاكە نەوە دووپات بكەمەوە. سەرخستنی ئامانجەكانی مام جەلال و كاك نەوشیروانیش تەنها بە دۆستایەتیی و برایەتیی هەموومان و باش ئیدارەدانی ناكۆكییەكان دێت بە جۆرێك بە قازانجی هەموولایەك و پاراستنی نەگۆڕە مێژوییەكان بگەڕێتەوە. ئەمەش دەقی پەیامەكەیە: ساڵیادی كۆچی كاكە نەوە بە هاتنەوەی ساڵیادی كۆچی دوایی كاك نەوشیروان، جارێكیتر برینەكانمان بۆ سەفەری كتوپڕی ئەو كەڵە سەركردەو روناكبیرو نووسەرەی كورد كولایەوە. ڕەوانشاد هاوڕێی تەمەنی مام جەلال و شەریكی سەروەرییە مێژوییەكانی بوو. هەردووكیان ئەندازیاری زۆر وێستگەی گرنگن لە خەباتی رزگاریخوازیی گەلی كورد و ئێمە بەختەوەرین لە رۆژگارێك ژیاین كە ئەوان رێبەرمان بون و لە نزیكەوە لە كانیاوی بیرو رێبازی ئەوان ئاومان خواردەوە.لە هەموو قۆناغێكی پێكەوەبوونی مام و كاكە نەوەدا دونیای ئێمە هیوایەكی تێدا دروستبۆتەوە، بە پێچەوانەشەوە لە ناكۆكییەكانیشیاندا، كۆمەڵگاكەمان دووچاری پەرتەوازەیی و دڵەخورتێ هاتووە. ئەوان خاوەنی مەشخەڵانی شۆڕشی نوێن و بە گوڵاوی سەرمۆری رێككەوتنی دەباشانیش ئێمەیان بە جێهێشت، لە پێناو گەیشتن بە حكومڕانییەكی دیموكراسییانە و وەلانانی ناكۆكییە نا پێوێستەكان كە چەندین دەیەیە میللەتی ئێمەی شەكەت و ماندوو كردووە.ئێستاش كە ئێمە لەم قۆناغە هەستیارەداین لە هەمووكات زیاتر پێویستمان بە گەڕانەوە هەیە بۆ شوێن پێی ئەم دوو سەركردەیە، ئەوەی جورئەت بكات بێرێزی بەرانبەر كاك نەوشیروان و ئادگار و یادەوەریی ئەو بكات، ئەوە بێرێزی بە مام جەلال كردووە، چونكە ئەو دووانەیە هیچ كات لەیەكتر جیا نابنەوە و من وەك كوڕی مام جەلال ئەم یادەی كاكە نەوەو ئەم كۆست كەوتن و پێشهاتانەی دوایی بە دەرفەت دەزانم تا پابەندیی خۆم بە زیندوو هێشتنەوەی هەردوو رێبازی مام و كاكە نەوە دووپات بكەمەوە. سەرخستنی ئامانجەكانی مام جەلال و كاك نەوشیروانیش تەنها بە دۆستایەتیی و برایەتیی هەموومان و باش ئیدارەدانی ناكۆكییەكان دێت بە جۆرێك بە قازانجی هەموولایەك و پاراستنی نەگۆڕە مێژوییەكان بگەرێتەوەو لە هەمان كاتیشدا یادو یادەوەریی ئەم دوو رێبەرە مەزنە وەك دوو هاورێی خەباتگێڕ بۆ هەمیشە بە زیندوویی بهێڵێتەوە. قوباد تاڵەبانی  

دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان لە پارێزگای هەولێر كۆمەڵی ئسلامی كوردستان لە كۆی ( 642437) دەنگدەر ( 36855) دەنگی بەدەستهێناو یەك كاندیدی دەرچوو ئەویش سەلیم شوشكەیی كە كاندیدی ژمارە 2 ی لیستەكەبوو، بەڵام سەرۆكی لیستەكە كە ( زانا رۆستایی) ە دەرنەچوو.  

هەریەك لە مەریوان وریا قانع و ئاراس فەتاح لەدوای كۆچی دوایی نەوشیروان مستەفا لە وتارێكدا بەناوی (  مەرگی نەوشیروان مستەفاو ماناكانی سیاسەت لەكوردستاندا) كە لە 23/5/2017 بڵاویانكردۆتەوە دەنوسن: ئەوەی نەوشیروان مستەفا لەسیاسەتمەدارەكانی تری كورد جیادەكاتەوە تەنها نوسەربون‌و رۆشنبیربونی نییە كە خاوەنی چەندین كتێبی سیاسیی‌و مێژویی‌و سۆسیۆلۆژییە، بەڵكو ئەو راستییەشە كە ئەو چەند هەنگاوێك پێش سەركردە سیاسییەكانی تری مێژوی ئێمە كەوتوەو بەفەرسەخیش هاوڕێ كۆنەكانی خۆی بەجێهێشتوە. نەوشیروان تەنها لەژیانی رۆشنبیریی‌و سیاسیی‌و مەبدەئییدا پێش هاوڕێكانی نەكەوت، بەڵكو لەمردنەكەشیدا پێش زۆرینەی هاوڕێكانی كەوت. لەكاتێكدا ئەو تاوەكو كۆتاتەمەنی هاوتا بەخولیا رۆشنبیرییەكانی، لەگەڵ پرنسیپەكانی خۆیدا ژیاو سیاسەت بۆ ئەو وەك تێكەڵبونێك بەخەمە گشتییەكانی ناو ژیانی گشتیی مایەوە، كەچی زۆرینەی هاوڕێكانی ئەو پرنسیپانەیان دۆڕاندو بون بەبازرگان‌و داهۆڵی سیاسیی؛ دەقی وتارەكە  مەرگی نەوشیروان مستەفاو ماناكانی سیاسەت لەكوردستاندا ئاراس فەتاح، مەریوان وریا قانع 23/5/2017 (١) بەپێچەوانەی هەمو مردنێكی ئاساییەوە كە پاش پرسەو سەرخۆشیكردن جارێكی تر ژیانی كۆمەڵایەتییمان ئاسایی دەبێتەوە، مردنی نەوشیروان مستەفا ژیانی سیاسییمان ئاسایی ناكاتەوە، رەنگە پێچەوانەكەی راستبێت. لەوانەیە ئەم مردنە ژیانی سیاسیمان تەواو ئاڵۆزتر بكات‌و كۆمەڵێك پرسیاری زۆر زەحمەت‌و ناڕەحەتكەریش بهێنێتە پێشەوە. رەنگە ئەم مردنە پرسیارە نەكراوەكان زۆرترو وەڵامە نەدراوەكانیش قورستر بكات. دەشێت ئەم مردنە چەندان ئەگەر، بەباش‌و خراپیانەوە، لەبەردەم پرۆسەی سیاسییدا كراوەتر بكات.   نەوشیروان مستەفا وەكو زۆربەی بكەرە گەورەكانی ناو سیاسەت، كەسایەتییەكی فرەلایەنەیە، بەئینگلزییەكەی پێیدەڵێن ambivalent. واتە بونی ئەم بكەرە سیاسییە بێبەریی نییە لەستاییش‌و رەخنەكردن، لەخۆشەویستیی‌و رق، لەلایەنگرو دوژمن، لەبەئایدیالكردن‌و نەفرەتلێكردن، كە هەریەكێكیشیان لەگەڵ دیوێكی ئەم پیاوە سیاسییەدا مامەڵە دەكات‌و هەر بەرەیەكیان وێنەیەكی وای بۆ دروستدەكات كە گونجاوبێت لەگەڵ ئومێدو خواست‌و تەماحە سیاسییەكانی خۆیدا. بۆیە ئەم مردنە هەڵوێست‌و روانین‌و كردەی سیاسیی جیاوازو ناكۆك‌و دژبەیەك دروستدەكات‌و نەیارو دۆستەكانی بەشێوازی جیاواز لەسەر كەلەپوری سیاسیی ئەم پیاوە كاردەكەن‌و هەریەكێكیشیان بەشێوەیەكی تایبەت رایدەكێشێتە ناو سەرزەمینێكی گوتاریی تایبەتەوە. مردنی ئەم سیاسەتمەدارە دەرگا لەسەر هەمو دیوەكانی ئەو دۆخە فرەدەركەوت‌و فرەوێنەیە دەكاتەوە. مەرگی نەوشیروان لەدوای خۆیەوە روبەرێكی گەورە لەنەزانراوی سیاسیی دروستدەكات‌و پڕكردنەوە یان نەكردنەوەی ئەو روبەرەش دەشێت دەرگا لەسەر چەندان ئەگەری سیاسیی خواستراوو نەخواستراو بكاتەوە.   (٢) ئەوەی نەوشیروان مستەفا لەسیاسەتمەدارەكانی تری كورد جیادەكاتەوە تەنها نوسەربون‌و رۆشنبیربونی نییە كە خاوەنی چەندین كتێبی سیاسیی‌و مێژویی‌و سۆسیۆلۆژییە، بەڵكو ئەو راستییەشە كە ئەو چەند هەنگاوێك پێش سەركردە سیاسییەكانی تری مێژوی ئێمە كەوتوەو بەفەرسەخیش هاوڕێ كۆنەكانی خۆی بەجێهێشتوە. نەوشیروان تەنها لەژیانی رۆشنبیریی‌و سیاسیی‌و مەبدەئییدا پێش هاوڕێكانی نەكەوت، بەڵكو لەمردنەكەشیدا پێش زۆرینەی هاوڕێكانی كەوت. لەكاتێكدا ئەو تاوەكو كۆتاتەمەنی هاوتا بەخولیا رۆشنبیرییەكانی، لەگەڵ پرنسیپەكانی خۆیدا ژیاو سیاسەت بۆ ئەو وەك تێكەڵبونێك بەخەمە گشتییەكانی ناو ژیانی گشتیی مایەوە، كەچی زۆرینەی هاوڕێكانی ئەو پرنسیپانەیان دۆڕاندو بون بەبازرگان‌و داهۆڵی سیاسیی؛ ئەوان سیاسەت‌و چاكەی گشتییان لەیەكتر دابڕی‌و سیاسەت‌و موڵكدارێتی تایبەتیان بەیەكەوە گرێدا. نەوشیروان لەدواقۆناغی ژیانیدا گۆڕابو بۆ سیاسییەكی عەقڵانیی‌و بەرچاوڕون، دیدگایەكی تایبەتی بۆ چۆنیەتی داڕشتنەوەی مۆدێلی حوكمڕانیی‌و بۆ ژیانی ئابوریی‌و سیاسیی‌و سەربازیی‌و مەدەنیی لەهەرێمدا هەبو. زمانێكی سیاسیی هەبو كە دەیبردەوە ناو زمانی بەرگریكردن لەپرۆژەیەكی نیشتیمانیی گشتیی‌و لەدونیایەكی سیاسیی پلورال. هەڵگری پرۆژەیەك بو كە لەزۆر روەوە چارەسەرێكی گونجاو بو بۆ بەشێكی گەورەی ئەو قەیران‌و تەحەدا سیاسییانەی كە ساڵانێكە هەرێمی كوردستان ئالودەی بوبو.   (٣) ئەوەی جێگای تێڕامانە ئەوەیە یەكەمجارە لەمێژوی نوێی سیاسیی ئێمەدا سیاسەتمەدارێكی دەسەڵاتدارو خاوەن پێگە دەمرێت، بەڵام پاش مەرگی خۆی میراتی سیاسیی بۆ كوڕو كچ‌و براو ئەندامانی تری بنەماڵەكەی جێناهێڵێت، لەدەرەوەی ویراسەتی سیاسیی‌و تاپۆكردنی مێژوی خۆی لەمێژوی ئەندامانی خێزانەكەیدا دەژی. یەكەمجارە لەپاش مردنی سیاسییەكی خاوەن دەسەڵات مێژویەك لەگەندەڵیی سیاسیی‌و خەرەندێكی ئەخلاقیی قوڵ بەجێنەمابێت، هیچ شتێك‌و پۆستێك بۆ هیچ كەسێك قۆرخناكات‌و ئەگەرەكانی بەردەمی ژیانی سیاسیی بەكراوەیی دەهێڵێتەوە. هاوكات یەكەمجارە لەمێژوی دوای راپەڕین، سەركردەیەكی لەو قەبارەیە، دوای مردنی خۆی وێنەیەك بەجێناهێڵێت كە خەڵكی كوردستان بەمردنەكەی شادو خۆشحاڵبن‌و هەست بەوەبكەن لەدێوەزمەیەكی سیاسیی‌و كەسایەتییەكی ناشیرین رزگاریان بوبێت. ئەوەی نەوشیروان بەجێیهێشتوە سەرمایەیەكی رەمزیی گەورەیە كە پرنسیپە ئەخلاقییەكانی ناو ئەو سەرمایەیە تاڕۆژگارێكی درێژ تەحەدای سیاسیی‌و ئەخلاقیی گەورە بۆ بڕێكی زۆر لەسیاسەتمەدارانی كورد دروستدەكات.   هاوكات یەكەمینجاریشە لەمێژوی سیاسیی ئێمەدا سیاسییەك دەمرێت‌و دوای خۆی مۆدێلێكی دەسەڵات‌و كەلەپورێكی سیاسیی بەجێدەهێڵێت كە دەشێت تاساڵانێكی تر وەك هێزێك بۆ ئومێدو وەك ئاسۆیەك بۆ گۆڕانكاریی كاربكات. لەڕاستیدا یەكێك لەخاڵە جیاكەرەوەكانی نەوشیروان لەسەركردەكانی تر ئەوەیە كە ئەو هیوایەكی نوێی لەكۆمەڵگای ئێمەدا دروستكرد كە دەشێت تاساڵانێكی درێژ لەگەڵماندا بمێنێتەوە. ئەم هیوایەش بەكۆمەڵێك ئاكاری سیاسیی پۆزەتیڤەوە گرێدراوە كە هێما بۆ پچڕانی پەیوەندیی نێوان سیاسەت‌و خراپەكاریی‌و سیاسەت‌و پارەو سیاسەت‌و تەماحی شەخسیی دەكات، وەكچۆن هێماش بۆ گرێدانێكی ئەخلاقیی سیاسەت بەمەسەلە سەرەكییەكانی ژیانی كۆمەڵگاوە دەكات. جگە لەمانە نەوشیروان كەرەستەكانی گۆڕان‌و دەستكاریكردنی دونیای ئێمەی لەتوندوتیژییەوە گواستەوە بۆ خەباتی مەدەنیی‌و پەرلەمانتاریی، لەگەڵ نەوەیەكی نوێ‌و گەنجانێكی نەناسراودا كەوتە كاركردنەوە كە كەسانی گومناوو پەراوێزیی ناو كۆمەڵگای ئێمەبون، ئامادەبو لەگەڵ زیاد لەهێزێكی ئایدیۆلۆژیی جیاوازدا كاری پێكەوەیی بكات‌و زەمینەیەكی هاوبەش لەنێوان بكەرە دژەكاندا بدۆزێتەوە. نەوشیروان ئەو نرخ‌و بەهایانەشی بۆ سیاسەت گێڕایەوە كە سیاسەتكردن لەدونیای دوای راپەڕیندا بەتەواوی لەدەستیدابو، بەهای وێناكردنەوەی سیاسەت وەك چالاكیی دروستكردنی ژیانێكی گشتیی بەرپرسیار، نەك دەروازەیەك بۆ كۆكردنەوەو كەڵەكەكردنی پارەو سەرمایەی نایاسایی.   (٤) نەوشیروان لەو مەسەلە گرنگە تێگەیشتبو كە كۆمەڵگای دوای راپەڕینی ئێمە پێویستی بەدامودەزگاییكردنە، پێویستی بەجیاكردنەوەی سیاسەت لەپارەو جیاكردنەوەی سیاسەت لەچەك هەیە. پێویستی بە بەستنەوەی سیاسەتە بەكۆمەڵێك پرنسیپی ئەخلاقیی‌و بەرپرسیارێتییەوە، پێویستی بە بەشداریكردنی تاك‌و هێزە كۆمەڵایەتییە جیاوازەكانە لەنەخشاندنی دواڕۆژی سیاسیی‌و كۆمەڵایەتیی‌و ئابوریی‌و رۆشنبیریی خۆیان‌و هەمو كۆمەڵگاكەش پێویستی بەخۆڕزگاركردنە لەو چوارچێوە حیزبییە نانیشتیمانیی‌و خێزانییانە كە سیاسەتكردنیان لەكوردستاندا وێرانكردوە. رزگاركردنی سیاسەت لەشانۆی نمایشكردنی هێزو لەدەركەوتە زۆرو قەبەكانی خودئەڤینیی ”نارسیزمی“ سیاسیی یەكێكی ترە لەكارە هەرەسەرەكییەكانی ئەم سیاسەتمەدارەو ئەو بزوتنەوەیەی كە هیوای گەورەی لەسەر هەڵچنیبو. لەهەمو ئەمانەدا نەوشیروان مستەفا تەواو ناكۆكە بەناوەڕۆك‌و ئاڕاستەی كاركردنی سیاسەتی باوو بەهەڵسوكەوتی سیاسییەكانی كورد لەدونیای دوای راپەڕیندا.   (٥) بێگومان گەلێك رای جیاوازو ناكۆك‌و دژبەیەك بەرامبەر بەقۆناغە جیاوازەكانی ژیانی سیاسیی ئەم سیاسەتمەدارە هەیە؛ هەندێك بەتاكڕەوو دیكتاتۆرو هەندێكی تر بەئەندازیاری راپەڕین‌و كۆماری سەربەستیی دایدەنێن، هەندێك بەڕیفۆرمخوازێكی بۆرژوازیی‌و هەندێكی تر بەماندێلاو گیڤارا، هەندێك بەجەلادو هەندێك بەپیاوە سپییەكەی ناو سیاسەت، هەندێك بەسەركردە خاكییەكەو هەندێك بەپیاوێكی توندوتیژ. بەڵام هەمو ئەمانە لەو راستییە كەمناكەنەوە كە نەوشیروان تاكە سیاسییەكە لەمێژوی دوای راپەڕیندا بۆ ئەوە سیاسەتی نەكرد كە پێی بژیی، بەڵكو ئەو بۆ سیاسەت دەژیا. ئەو سیاسەتی وەكو بەرپرسیارێتییەكی ئەخلاقیی دەبینیی كە خاوەن كۆمەڵێك پرنسیپ‌و بەهایە، نەك وەك رێگایەك بۆ گەیشتن بەدەستكەوت‌و تەماحی شەخسیی. ئاشكرایە هەركاتێكیش سیاسەت دەستبەرداری ئەم پرنسیپ‌و بەهایانە بو لەوەدەكەوێت سیاسەت بێت، واتە لەوەدەكەوێت چالاكییەكی هاوبەش بێت بۆ دروستكردنی چوارچێوەیەك بۆ ژیانی گشتیی ناو كۆمەڵگا، بەڵكو دەگۆڕێت بۆ بزنس‌و بازرگانیكردنێكی هەمەلایەن هەم بۆ كەڵەكردنی دەسەڵات‌و سامانی سیاسیی زیاتر، هەم بۆ كەڵەكەكردنی داهاتی شەخسیی‌و چێژیی زیاتر.   مامەڵەكردنی سیاسەت وەكو ”پیشە“و وەكو ”بەرپرسیارێتی“ یەكێكە لەگرنگترین ئەو خاڵانەی كە ئەم سیاسەتمەدارە بەتۆخی لەزۆرینەی هاوڕێكانی‌و سیاسەتمەدارە دەسەڵاتدارەكانی تری ناو هێزە سیاسییەكانی هەرێم جیادەكاتەوە. ئەو وەكو كەسی دوهەمی دەسەڵاتداری ناو یەكێتی نیشتیمانی دەیتوانی لەوێنەی هەمو ئەوانی تر دەوڵەمەند بێت، خاوەن كۆمپانیاو بازرگانی گەورە بێت، پشكی لەئابوری نەوتدا هەبێت، خاوەنی چەند فەوجێك پاسەوان‌و قافڵەیەكی گەورە لەئۆتۆمۆبێلی گرانبەها بێت، لەسەرو هەمو ئەمانەشەوە دەیتوانی لەزیاد لەوڵاتێكی دونیادا پرۆژەی ئابوریی‌و پارەی شاراوەی لەبانكەكاندا هەبێت. هەمو ئەو زانیارییانەی تائێستا لەبەردەستدان ئەوە نیشانئەدەن كە ئەم پیاوە هیچ یەكێك لەم كارانەی نەكردوەو سیاسەت لای ئەو لەناو ئەو پۆخڵەواتە گەورەیەدا نەكوژاوەتەوە.   لەڕاستیدا ئەوەی نەوشیروان گەندەڵیی نەكردوەو لەمەشدا خۆی لەبڕێكی زۆر لەهاوڕێ كۆنەكان‌و نەیارەكانی جیادەكاتەوە، ئاساییترین وەزیفەی ئەخلاقییانەی سیاسییبونە لەدونیادا. كێشەكە لەوەدایە ئەم تێگەیشتنە ئەخلاقییە بۆ سیاسەت‌و بۆ كەسایەتی سیاسەتمەدار بەكۆمەڵگای سیاسیی ئێمە نامۆیە. مارەكردنی بەدڕەوشتیی‌و سیاسەتكردن لەیەكتری لەكوردستاندا مارەكردنێكی كاتۆلیكییانەی ئەبەدییە، لەمەشدا نەوشیروان پیاوێكی عیسامی‌و خاوەنی كەسایەتییەكی ئەسكێتی بو. لەكۆتاییەكانی ژیانیدا بەڕۆحی عابیدێكی دینییەوە سیاسەتی دەكرد. لەبنەڕەتیشەوە ئیشی كەسی سیاسیی ئەوە نییە دزیی‌و جەردەیی‌و تاڵانكاریی بكات، سیاسەت‌و سەرمایە، سیاسەت‌و سێكس‌و سیاسەت‌و مردن بەیەكەوە گرێبدات، وەزیفەی سیاسەتمەدار ئەوەیە بەئەخلاقییەتی بەرپرسانەوە خەریكی رێكخستنی ژیانی گشتیی كۆمەڵگاكەی بێت بەجۆرێك لەدایكبونی هەرمنداڵێك لەو كۆمەڵگایەدا بكرێت وەك ئەگەرێكی نوێ بۆ دروستبونی دونیایەكی نوێ وێنابكرێت.   ئەم ئاكارە تایبەتەی نەوشیروان مستەفا لەدانەبڕاندنی سیاسەت وەكو ”پیشە“ لە”ئەخلاقی بەرپرسیارێتیی“، لەدونیای ئێمەدا دەبێت بە بەهایەكی ئەخلاقیی گرنگ‌و دەگۆڕێت بۆ خاڵی جیاكەرەوە لەنێوان ئەوانەی بۆ سیاسەت دەژین‌و خەمی گشتیی كۆمەڵگا دەیانجوڵێنێت، بەرامبەر بەوانەی بەسیاسەت دەژین‌و خەمی گیرفانپڕكردن‌و پاوانكردنی دەسەڵات ئاڕاستەیاندەكات.   (٦) ئاكارێكی دیكەی ئەم كەلەپورە سیاسییە كە نەوشیروان لەدوای خۆیەوە جێیهێشتوە، بەپێچەوانەی قسەی نەیارەكانییەوە، وازهێنانە لەتوندوتیژی‌و جیاكردنەوەی سیاسەتە لەڕق‌و بوغزی تاكەكەسیی. سەرەڕای ئەو هەمو فشارو نانبڕین‌و ئەشكەنجەدان‌و تەنانەت تیرۆرە سیاسییەی كە دوای دروستبونی بزوتنەوەی گۆڕان روبەڕوی ئەندامان‌و هەوادارانی مەدەنیی‌و دەنگدەری پێشمەرگەی بزوتنەوەكەو رۆشنبیران‌و رۆژنامەنوسان‌و چالاكوانانی ناو كۆمەڵگای مەدەنیی بوەوە، ئەم سیاسەتمەدارە بەعەقڵییەتی تۆڵەو رقی شەخسیی سیاسەتی دژ بەنەیارەكانی نەكرد. نەوشیروان مستەفا ئەوەندە توانای مرۆیی‌و كەرەستەی لەبەردەستدا بو كە بڕیاڕی شەڕێكی تری خوێناوی بدات‌و كۆمەڵگای ئێمە توشی ساڵانێكی تر لەنەهامەتیی گەورە بكات. نەیارەكانیشی زیاد لەجارێك هەوڵیاندا بەم ئاراستەیەدا بیجوڵێنن، بەڵام ئەو لەدوای دروستبونی بزوتنەوەی گۆڕانەوە نە بڕوای بەتوندوتیژیی هەبو وەكو كەرەستەیەك بۆ گۆڕانی سیاسیی، نە سیاسەتیش بۆ ئەو كردەیەك بو نابەرپرسیارانە هەڵسوكەوتی لەگەڵدا بكات‌و بەئارەزوی خۆی بڕیاری مەترسیدار دەربكات. بەم مانایە نەوشیروان مستەفا یەكێكە لەو سیاسەتمەدارە دەگمەنانەی دونیای دوای راپەڕینی ئێمە كە بەرپرسانە هەم لەژیانی شەخسیی خۆیداو هەم لەپەیوەندییدا بەژیانی گشتیی كۆمەڵگاوە سیاسەتی كرد. هەمو ئەمانەش رەگەزی گرنگی ناو مۆدێل‌و كەلەپورێكی سیاسیی نوێن كە دەكرێت لەدوای مردنی ئەوەوە گەشەو درێژەیان پێبدرێت‌و بەزیندو رابگیرێن‌و بۆ ئایندە بگواسترێنەوە. یەكێك لەو خاڵانەی كە دەكرێت ئومێدی سیاسیی لەسەر بینابكرێت بونی ئەم مۆدێل‌و كەلەپورە سیاسییەیە.  

دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان لە پارێزگای سلێمانی پارتی دیموكراتی كوردستان لە كۆی ( 679966 ) دەنگدەر ( 48820 ) دەنگی بەدەستهێناو یەك كاندیدی دەرچوو ئەویش عومەر خدرە  كە كاندیدی ژمارە 3ی لیستەكەبوو، بەڵام سەرۆكی لیستەكە كە ( رزگار ئەژی گۆران) ە دەرنەچوو.  

كاندیدێكی تەڤگەری ئازادی لە لیستی نەوەی نوێ دەرچوو یوسرا رەجەب كاندیدی ژمارە 2ی لیستی نەوەی نوێ لە پارێزگای سلێمان دەرچوو، كە تەڤگەری ئازادی كوردستانەو لە چولرچێوەی لیستی نەوەی نوێدا كاندید بوو. پێشتر راگەیەنرا كە كاندیدی دووەمی نەوەی نوێ لە سلێمانی سیروان بابانە بەڵام بەهۆی كۆتای ژنانەوە سیروان بابان دەرنەچوو.. یوسرا دەچوو.