عەتا قەرەداخی ( بەشی سییەم ) شاعیر له ڕێگاى لێكچواندنی بهشهكانی جهستهى ژنەوە، كه ئەوی ژن به پهرى ناوى دهبات، به ڕهگهزه جۆراوجۆرهكانی سرووشت، تابلۆیهكی رهنگاورهنگ له چهندین وێنه پێشكهش دهكات كه پێكهوه بهرههمهێنی ئاستێكی بهرز له جوانین و ههردوو ڕهگهزى سرووشت و بهشهكانی جهستهى ئافرهت لهبهرههمهێنانی ئهو جوانیهدا بهشدارى دهكهن. شاعیر دهڵێت: قۆڵ و مهچهك ساف و سپی وهك شووشه سهرپهنجهكان یاقووتێك بوون به ورشه بێینه سهر چاو: چاوێك... بڵێم چ چاوێك؟ كانی سیحر، دهریاى عیشوه، گێژاوێك كهوا كهوته بهر شهپۆلی ههستی من لهو ڕۆژهوه ههر نقوم ئهبێ بهرهو من. ئهوێك كه له عهباوه پێچراوه، ئهمی شاعیر وهسفی قۆل َو سهرپهنجهكانی دهكات. قۆڵ دهچوێنێت به شووشهی سپی و ساف و بێ خهوش، سهرپهنجهكانیش دهچوێنێت به یاقووت. لێرهدا شووشهو یاقووت وهكو دوو ڕهگهزى سرووشتی كه هێماى سپێتی و سافی و درهوشانهوهن، خاوهنی پێناسهى خۆیانن و ناسراون، قۆڵ و سهرپهنجهى ئهم لهگهڵ ئهوان لێكچواندنیان پێدهكرێت بهمهبهستی دهرخستنی جوانی ئهمی ئافرهت. ههروهك چاوهكانیشی لێكچواندنیان پێدهكرێت لهگهڵ كانی سیحرو دهریاى عیشوهو گێژاو. له لێكچواندنی قۆڵ و مهچهك و سهرچهنجهدا، توخمه كانزاییهكانی سرووشت وهردهگرێت، بهڵام له لێكچواندنی چاودا ئهو توخم و ڕهگهزانه وهردهگرێت كه پهیوهندییان به ئاوهوه ههیه. قۆڵ و مهچهك و سهرپهنجه جێگیرن، ههمان شێوهى جێگیریى كانزاو ڕهگهزه ئۆرگانیهكانی ترى ناو سرووشت، بهڵام چاو به نیگاو بینین و پهخشكردنی نهێنی و ههست و حهزو ئارهزوو له جوڵهى بهردهوامدایه وهكو ئاو كه وهستانی نیه. چاو كانی سیحره، واته سهرچاوهى نهێنی و كهمهركێشكردنی ڕهگهزى بهرامبهره، چاو دهریاى عیشوهیه، دیاره عیشوه لێرهدا بریتیه له حهزو ئارهزووى دنیایی. بهم پێیه چاو سهرچاوهى نیشاندانی حهز و ئارهزووه دنیاییهكانه. چاو گێژاوه، واته چاو ئهو قوڵایی و ونكهرو حهشاردهرو راكێشهرهیه كه ههم شتهكان پهردهپۆش دهكات ههم ئاڵۆزیان دهكات و هۆكهشی ئهوهیه كه هاوشێوهى گێژاوى ناو دهریاو ئۆقیانووسهكان ڕهگهزى بهرامبهر رادهكێشێت و لهخۆیدا ونی دهكات. لێرهدا شان بهشانی بهرههمهێنانی جوانی ئهم وێنه یهك لهدواى یهكانه ئاماژهى حهز و ئارهزووى جهستهیی ئهوى ئافرهت دهردهخهن و ئهوهش نیشان دهدهن كه چۆن كاریگهرى خۆى له ڕێگاى چاوهوه لهسهر ڕهگهزى بهرامبهر دادهنێت و بهدواى خۆیدا كێشی دهكات و دهیخاته گێژاوى دهریاى بێبنهوه. لێرهوه ئهو دهلالهته بهرههم دێت كه دهڵێت سهربارى ئهوهى كه ڕهگهزى نێر چهند خۆى بههێز نیشان بدات و چهند هێماى پتهویى و تووندوتیژى و نهچهمانهوه بێت، بهڵام هێشتا نیگاو حهزو سیحرى چاوى ئهوى ئافرهت ههژموونی بهسهر ئهمی پیاو یان ڕهگهزى نێردا دهكات و موگناتیس ئاسا بهلاى خۆیدا رایدهكێشێت و له گێژاوى حهز و ئارهزووهكاندا ونی دهكات. ههرئهوهش وادهكات كه ئهمی شاعیر لهو ڕۆژهوه ئهو بهژن و باڵاو ئهو چاوه ئهفسووناوییانهى بینیووه كهوتووته ناو ئهو گیژاوه قوڵهوهو بهدوایدا دهڕوات. لێرهوه ئهوه ئاشكرا دهبێت كه مرۆڤـــ به سرووشتی عیشقی جوانیه. پاڵنهرى ئهم عیشقهش دوو ئاسته له چێژ، چێژى رۆحی و چێژى جهستهیی. یهكهمیان رهههندێكی سۆفیانهى ههیه و دووهمیشیان رهههندێكی دنیایی ههیه. مرۆڤ به سرووشتی پێكهاتهیهكه ههردوو رهههندهكه له بوونی ئهودا كۆدهبنهوهو ئهگهر جۆرێك له هاوسهنگی له نێوان ئهم دوو رهههندهدا درووستبوو، ئهوا كهسێتی مرۆڤـــ هاوسهنگ دهبێت و ئهم هاوسهنگبوونهش هاوشێوهى هارمۆنیاى سرووشته. ئهگهر ناهاوسهنگیش له پهیوهندى ئهم دوو رهههندهدا ههبێت ئهوا ناهاوسهنگی كهسێتی درووست دهكات و ئهمهش هاوشێوهى تێكچوونی هارمۆنیاى سرووشته كه مهبهست له هارمۆنیاى سرووشت پێكهوه گونجاندن و پێكهوه كاركردن و تهواوكردنی یهكترى توخم و ڕهگهزهكانی نێو سرووشته. جوانی لاى گۆران شتێكی بێ لایهن و بێ كاریگهرى نیه، بهڵكو سهربارى ئهوهى سهرچاوهى بهرههمهێنانی چێژهو چێژ دهبهخشێت، ههروهها رۆڵی كاركهرو پاڵنهریش دهبینێت له ژیاندا یان به دهربڕینێكی تر وهكو مۆتیڤی ژیان كاردهكات و دهبێته هۆى درێژهدان به ژیان و زیندهگانی به تایبهتی گۆران دیمهنێك پێشكهش دهكات كه تیایدا كهسێك بهرجهسته دهكات كه هیچ چاوهڕوانیهكی نهماوه له ژیانداو تهنیا چاوهڕوانی مردن دهكات، بهڵام جوانی دهبێته ئهو مۆتیڤهى كه هیواى ژیانی لادرووست دهكاتهوهو ئومێدپهیداكردنهوه به ژیان بهسهر بێ ئومێدى و چاوهڕوانی مردندا زاڵ دهبێت. له ههڵبهستی (نیاز)دا گۆران دهڵێت: چاوهنواڕم، سا كهى گهردوون، گهردوونی بێ باك جانهوهرى گۆڕ هان ئهدا بمكاته خۆراك؟ بهڵام ئهى یار، یارى نازدار، شۆڕهژنی شۆخ به لێوى ئاڵ، بهچاوى رهش، چاوى رهشی تۆخ به باڵاى بهرز، بهئهندامی نهرم و شل و جوان ڕهوتی شیرین، عیشوهو نازى گفتوگۆ و جوڵان بهم جوانیانه كه زینهتی بهههشتی دنیان بهم جوانیانه كه له تۆدا ههموویان پهیدان لهو ڕۆژهوه دیوومه سیحرى زهردهپهڕى تۆ دنیاى دهروون مهلهكانی هاتووهتهوه گۆ سهرچاوهكهى عومرى جوانیم هاتۆتهوه قوڵ باغچهى ژینم پڕ بۆتهوه له نهمامی گوڵ. ئهم له چاوهڕوانی مهرگدایه، واته هیچ ئومێدێكی ژیانی نهماوه، بهڵام ئهوى ژن به جوانیهكانی كۆتایی به بێ ئومێدییهكانی ئهم دههێنێت و دهیگێڕێتهوهبۆ ژیان. شاعیر له وهسفی ڕهگهزه جۆراوجۆره جوانهكانی جهستهى ئهوى ژندا ههوێنی زیندهگانی و درێژهدان بهژیان رامدهكات. كاتێ باسی بهشهكانی جهستهى ژن دهكات، وهكو هۆكارى گێڕانهوهى كهسێكی بێئومێدبوو بۆ ئامێزى ژیان سهیریان دهكات. ئهمی شاعیر له ڕێگاى نیشاندانی دیمهنه جوانهكانی جهستهى ژن یان ئافرهتهوه دهیهوێت ئافرهت وهكو پێكهاتهیهك له جوانی پێكهش بكات. ههر لهسهرهتاشهوه ئهو ژن وهكو یارو یارى نازدار دهدوێنێت. كهواته لێرهدا جۆرێك له هۆگرى و پهیوهندى له نێوان خۆى و ئهوى ژندا نیشان دهدات كاتێك به دهربڕینی یار دهیدوێنێت و لهپاڵ ئهوهشدا وهسفێكی بهرزى دهكات به دهربڕینی شۆڕهژنی شۆخ كه ئهمهش ماناى كۆبوونهوهى گهلێك سیفاتی جوانیه تیایدا. كه دواتر ئهو سیفاتهنه ورد دهكاتهوهو ههریهكهیان بهپێی گونجاندن و رۆڵبینین بۆ بهرجهستهكردنی تابلۆیهكی جوان كه ببێته سهرچاوهى بهخشینی چێژى جوانی بهكاردههێنێت. لێوى ئاڵ، چاوى رهشی تۆخ،باڵاى بهرز، ئهندامی نهرم و شل و جوان، ڕهوتی شیرین، عیشوهى ناز له گفتوگۆو جوڵانا. ئهوهى تێبینی دهكرێت له ڕێگاى دهربڕینی زمانهوه، گۆران كۆگایهك له خاسێـت و سیفاتی جوانی ههیه بۆ ئهوهى بیانداته پاڵ ههر شتێك كه دهیهوێت وهسفی بكات. ههر ئهوهش هۆكارى سهركهوتنی ئهم شاعیرهیه لهبهرههمهێنانی چهندین وێنهى شیعرى رهنگاورهنگدا كه ههریهكه لهو وێنانهش بهو ئهندازهى كه بهشدارى دهكات له بهرههمهێنانی جوانیدا، بهشداریش دهكات له بهرههمهێنانی شیعریهتی دهقهكانیداو بهههمان ئهندازهش دهبێته ڕهگهزى یهكهمی زمان یان دهق بۆ ههڵگرتنی دهلالات و ماناى جۆراوجۆر بهپێی ئهو چوارچێوهیهى كه تیایدا بهكار دههێنرێت. ئاوهڵناوهكانی (ئاڵ، رهش، تۆخ، بهرز، نهرم، شل، جوان، شیرین)، كه وهسفی لێو و چاو و باڵا و ئهندامانی ترى لهشی ئهوى ژن دهكهن، لهلایهك بهرههمهێنی تابلۆیهكن له جوانی، لهلایهكی ترهوه ههڵگرى دهلالاتی مێێتین و لهپشتی ئهمهشهوه جۆرێك له رۆچوون و شۆڕبوونهوه بۆ ئاماژهى سێكسی ههیه كه ههستی بینین یان بیستن و بهركهوتن لهم ڕهگهزانهى جهستهى مێ یان ئهوى ژندا ههستی پێدهكات یان دهیبینێت. شاعیر ههموو ئهم جوانیانه كۆدهكاتهوهو به جوانی بهههشتی دنیا باسیان دهكات و ههموویشیان لهوى شۆڕهژنی شۆخ یان لهوى یاردا ههن. رهنگه ئێستا سهرنجمان بۆ ئهوه بچێت و بپرسین مهبهست له بههشتی دنیا چیه؟ ئاشكرایه ئهوهى باوهو پێی راهاتووین بهههشت بهپێی چهمكی ئایین ئهو پاداشته مهزنهیه كه خودا له دواى ڕۆژى لێپرسینهوه دهیبهخشێت بهو كهسانهى كه بڕوادارن و بهدڵسۆزیهوه فهرمایشتهكانی ئهویان جێبهجێكردووه. ئهم بهههشته بهههشتێكی چاوهڕوانكراوهو تهنیا ئهوهندهى لهبارهوه دهزانین كه دنیایهكی بێ وێنهیهو بۆ مرۆڤی زیندوو خهونێكی ئایندهییه. بهڵام لهپاڵ ئهم بهههشتهدا گۆران باسی بهههشتی دنیایی دهكات. بێگومان مهبهست له بهههشتی دنیایی درووستكردنی دنیایهكی هاوشێوهى ئهو بهههشتهیه كه خهونی ئایندهیه. ئهمیش واته بهههشتی دنیایی درووستكردنی فهزاو دنیایهكه با بچووكیش بێت كه خاسێتهكانی بهههشتی ئهو دنیاى ههبێت. واته دنیایهك مرۆڤ تیایدا بگات بهههموو ئهو شتانهى كه ئارهزووى دهكات. گۆران ئهو بهههشته له ئهوى ژندا دهبینێت، كهواته لێرهدا گۆران ژن هاوشێوه دهكات له گهڵ بهههشتی خودادا. خاوهن بڕواو گوێڕایهڵهكانی فهرمانی خودا به ئومێدى ئهوهن له بهههشتدا ههموو ئهو شتانهیان بۆ دهستهبهر ببێت كه دڵیان دهیخوازێت. ئهمی شاعیریش وهها سهیرى ئهوى ژنی شۆخ و شهنگ دهكات كه جهستهى ئهو و جوانیهكانی ئهو ئاماژهو جوڵهو ڕهوتی ئهو كه ههموویان بهههشتی فراوانترى جوانی ئهویان پێكهێناوه، ئهمى ژن دهكهن بهو بهههشتهى كه ههموو خواستهكانی دڵی ئهمى تێدا دهستهبهرو فهراههم دهبێت، كه دهشێ گهیشتن بێت به لوتكهى چێژى جهستهیی و لوتكهى چێژى رۆحی كه دووهمیان چێژوهرگرتنه له جوانیهكانی جهستهو ههموو خاسێتێكی ژن. لێرهدا له ئاستی قوڵتردا هاوشێوهبوونێكی ئاشكرا له نێوان بهههشتی ژن و بهههشتی ئهسڵیدا درووست دهبێت كه ههردووكیان لهبهخشینی خۆشی و چێژدا هاوشێوهن. دنیاى پڕ لهجوانی و چێژى ژن ههرئهوه نیه چێژ بهم ببهخشێت بهڵكو لهبهردهم دهروازهكانی مهرگهوه دهیگێڕێتهوه بۆ ژیان. ههروهكو خۆى دهڵێت لهو ڕۆژهوه سیحرى زهردهپهڕى ئهوى شۆڕهژنی شۆخی بینیووه، ههموو شتێك به لایهنی ئهرێنیدا گۆڕاوه. واته لهو ڕۆژهدا كه ئهمى شاعیر چاوهڕوانی ئهوهى دهكرد جانهوهرى گۆڕ یان ئاشكراتر بڵێین ئیزرائیل بێت و گیانی بكێشێت، پاڵنهرى ژیان و بهردهوامبوون له ناخیدا زیندوو بوونهوهو چالاك بوون و جانهوهرى مهرگیان بهزاندووه. تهنانهت بهجۆرێك وهسفی خۆى دهكات نهك ههر ئهوهى زیندوو بووهتهوه، بهڵكو گهڕاوهتهوه بۆ قۆناغی لاوێتی، بۆ ئهو سهروهختهى كه هیواو ئاوات و حهز و خۆزگهو دنیاویستی ههموو بوون و ژیانی ئهمیان داگیركردبوو. ئێستا ئهم وهكو لاوێكی خاوهن خهون و خهیاڵی مهودا قوڵ و وهكو مرۆڤێكی چالاك خۆى نمایش دهكات. ههروهك باس لهوه دهكات كه سهرچاوهى عومرى جوانی ژیاوهتهوه. ئهم خۆى دهچوێنێت به سرووشت، بهڵام سرووشتی بههار كه كانی و سهرچاوهكان دهژێنهوه. ههروهك ژیانی وهكو باخچهیهك وهسف دهكات كه پڕبۆتهوه له نهمامی گوڵ. ئاشكرایه كه گوڵ بهرههمی وهرزى بههاره، كاتێك ئهم ژیانی خۆى دهچوێنێت به باخچهى گوڵ، مهبهستی ئهوهیه كه ئهو گهڕاوهتهوه بۆ سهردهمی لاوێتی. هۆكارو پاڵنهرو مۆتیڤی سهرهكی ئهم گهڕانهوهیه له كهنارى مهرگهوه بۆ چالاكترین قۆناغی ژیان، ئهوى یاره واته ئهوى شۆرهِژنی شۆخ به ههموو جوانیهكانیهوه. كهواته گۆران بانگهشه بۆ ئهوه دهكات كه ژن یان جوانی ژن كه سهرچاوهى چێژى جهستهیی و رۆحیشه مۆتیڤی سهرهكی ئهم ژیانهوهیه. ههر لێرهوه ئهو دهلالهته بهرهههم دێت كه ژن به جوانیهكانیهوه، وهكو گۆران پێناسهى دهكات به گشتی بریتیه له جوانی، نهك ههر بارگاوى كراوه به ڕهگهزهكانی ژیاندۆستی، بهڵكو مۆتیڤى ژیاندۆستیهو لهم دهقه زمانیه تابلۆئامێزهدا بهجۆرێك ههژموونی ژیان بهرفراوان و باڵادهست دهكات كه مۆتیڤی مهرگدۆستی لهبهردهمیدا پاسیڤ دهبێت و لهجوڵه دهكهوێت و له نێوان دوانهى ژیاندۆستی- ئیرۆس و مهرگدۆستی -تاناتۆسدا- ئیرۆس سهردهكهوێت و تاناتۆس دهبهزێت كه سهرچاوهى ئهم باڵادهستبوونهى ئیرۆس جوانیهكانی ژن و خودى ژنه.
محەمەد عەلی كاتێك باس دێتە سەر حكوومڕانی لە هەرێم، گومانی تێدا نییە كە هەمووان دان بە كێشە و كەموكوڕییەكاندا دەنێن، بەڵام پێویستە راستییەكان وەك خۆی پێشان بدرێت و هەمووان بزانن هەر لە سەرەتای دامەزراندنی یەكەم كابینەی حكوومەتی هەرێم، لایەنی خراپساز لە كوردستان كامە لایەن بووە، بۆیە لە ئێستا و لەم كابینەیەش هەمان سیناریۆ بە كاراكتەری جیاواز بەردەوامی هەیە. ڕاستە ئەم كابینەیە خراپسازە بە هۆكاری ئەوەی لایەنێكی سەرەكیی پێكهاتەی حكوومەت، كە بەشی زۆری وەزارەت و جێگری سەرۆكی حكوومەتیشی لایە، بەربەستە بۆ هەنگاوەكانی چاكسازی و داهات ناگەڕێنێتەوە بۆ حكوومەت و هانی فەرمانبەران دەدات بۆ بایكۆت و پارەی كۆمپانیاكانی كۆكردنەوەی خاشاك نادات و لە بەرامبەردا وەزیرەكان و پەرلەمانتارانیان بانگەشەی بوونی پارە دەكەن بۆ مووچە و، حكوومەت و سەرۆكی حكوومەت تۆمەتبار دەكەن بە نەدانی مووچە، خۆ ئەگەر بەراوردێك بكەین لە نێوان مووچەخۆرانی هەردوو زۆن، ئەوە بە دڵنیاییەوە رێژەی فەرمانبەران لە سلێمانی بەرامبەر هەردوو شارە، بە شێوەیەك تاكو ئێستا دەسەڵاتدارانی سلێمانی لەسەر ئەو بنەمایەی كە دەڵێت ئەوەی هی خۆمە بۆ خۆم و ئەوەی هی تۆشە دەخۆم، بەردەوامن لە حكوومەتداریی ئەم زۆنە. بەڵێ، ئەم كابینەیە خراپسازە بە هۆكاری ئەوەی لایەنی سەرەكیی ئەم كابینەیە، لە عێراقیش خەریكی یارییەكی ترسناكە بە داهاتووی هەرێم بە هاوكاریی هاوپەیمانەكانی لە ڕێگەی دادگای فیدراڵییەوە، كە كۆی پڕۆسەی فرۆشتنی نەوتی هەرێم دەخاتە ژێر پرسیارەوە، هاوكات لە ڕێگەی خودی سەرۆككۆمارەوە بەربەست بۆ ناردنی بەشە بودجەی هەرێم دروست دەكەن، لە بەرامبەر داخوازییە كەسییەكان یەكڕیزی كوردیان لە بەغدا بەرەو ئاقارێكی مەترسیدار بردووە، لەسەر ئاستی هەرێمی لە ڕێگەی ڕێككەوتنی گوماناوی لەگەڵ پارتەكانی پارچەكانی تری كوردستان بەردەوامن لە دروستكردنی كێشە بۆ هەرێم، بە شێوەیەك ئەوەتا جوڵەی چەكدارانی پەكەكە لە سنوورێكی دیاریكراودا بۆ ڕاكێشانی هێزەكانی توركیا بۆ قوڵایی خاكی هەرێم، ئەم گومانە پشتڕاست دەكاتەوە. بەلێَ ئەم كابینەیە خراپسازە، بەو هۆكارەی كە خاوەنی كۆمپانیایەك كە دەیان ملیار دینار باج قەرزاری حكوومەتە و دەیان دۆنم زەوی (مساتەعە)ی داگیر كردووە، دێت و لەسەر شاشە چەواشەكاری خەڵك دەكات و كار لەسەر بێبەهاكردنی هەموو پیرۆزییەكانی نیشتیمان دەكات، لە كاتێكدا باش دەزانن كە حكوومەتی عێراق لە هیچ كاتێكدا بەشە بودجەی كوردستان نانێرێت، بەڵام خەڵك چەواشە دەكەن كە حكوومەتی هەرێم بەرپرسە لە رێكنەكەوتن لەگەڵ بەغدا ، هاوكات لەبری گەیاندنی ڕاستییەكان بە خەڵك كە كێ بەرپرسە لەدواكەوتنی مووچەی فەرمانبەران، هێرش دەكەنە سەر سەرۆكی حكوومەت ، لە كاتی دروست بوونی كێشە خزمەتگوزاییەكان بە تایبەتی لە بواری شارەوانی و تەندروستی و دابەشكردنی مووچە جارێكی تر چاوپۆشی لە ڕاستییەكان دەكەن كە كێ بەرپرسە لە دابینكردنی ئەم پێداویستیانە بە دڵنیایەوە دەسەڵاتدارانی زۆنی سەوزن. لەسەر ئاستی هاوپەیمانییەكان پاراستنی هاوپەیمانی لەگەڵ هێزێكی هەرێمی وەك ئێران كە هەموو هەوڵێكی بۆ ئەوەیە هەرێمی كوردستان هەمیشە پاشكۆی بێت بۆ حكومڕانانی عێراق یاخود لەباربردنی ئەم ئەزموونە بەهیچ شێوەیەك لە بەرژەوەندیی هەرێم نییە، كە لە ئێستادا هەوڵێكی نێودەوڵەتی و هەرێمی نێوخۆیی بوونی هەیە كە زۆرینەی گەلی عێراق پاڵپشتی دەكەن بۆ ئەوەیە كە عێراق لەژێر هەژموونی ئەم وڵاتە دووربخەنەوە، هاوكات چوونە بەرەی كۆمەڵێك هێزی عێراقی دۆڕاو لە هەڵبژاردن كە بەرپرسن لە بڕینی بودجەی هەرێم و هێرشكردنە سەر هەرێم و گەمارۆدانی، جگە لە سیاسەتێك كە تەنها بۆ پاراستنی بەرژەوەندییە كەسی و حیزبییەكانە، هیچ خزمەتێك بە بەرژەوەندییە باڵاكانی هەرێمی كوردستان ناكات.
.gif)
چیا عەباس زنجیرەی دوەم: چیرۆکی گوڵ و کیژ و گەنجانی نیشتمان لە ئۆکتۆبەری ساڵی ١٩٥٥ گۆرانیبێژی ئەمریکی Pete Seeger سێ کۆپڵەی یەکەم و میلۆدی دەقێکی نوسیوە دەڵێت: " هەمو گوڵەکان چیان لێهات، کیژەکان گولەکانیان چنیەوە. کیژەکان لە کوێن، هەمویان شویان کرد، پیاوەکان لە کوێن، هەمویان بونە سەرباز". بەپێی چەند سەرچاوەیەک سەرچاوەی ئەم دەقە دەگەرێتەوە بۆ لایەلایەکی تەقلیدی قەوقازەکان. پێم بڵێ گوڵەکان لە کوێن چیان بەسەر هاتوە کاتێکی زۆر بەسەرچو کیژەکان گوڵەکانیان چنی پێم بڵی کیژەکان لە کوێن چی رویداوە کیژە گەنجەکان شویان کرد پیاوە گەنجەکان هەمویان بەرگی سەربازیان پۆشی پێم بڵێ سەربازەکان لە کوێن هەمویان بۆ سەرقەبران رۆیشتن هەمویان بە گوڵ داپۆشران لە سەر گڵکۆکان شنەبایەک هەڵیکردوە پێم بڵی گڵکۆکان لە کوێن گوڵەکان لە هەوای هاویندا دەگەشێنەوە کەی مرۆڤ لەوە تێدەگات کەی مرۆڤ لەوە تێدەگات دەیان گورانیبێژی دنیا بە زمانە جیاکان ئەم کۆپڵانەیان وەک گۆرانی چریوەتەوە و یەکێکە لە ناودارترین میلۆدی فۆڵکلۆری دنیا. جاران لەم بەشە باشورەی نیشتمانەکەمان چەند شاعیر و نوسەری ناودار هەڵبەست و نوسینیان نزیک لە ناوەرۆکی ئەو کۆپلانەی سەرەوە نوسیوە، هەندێک لێیان وەک هەڵبەست و گۆرانی و سرود زیندو ماونەتەوە و تام ئەم چرکەیش ناخ و دەرونی کوردپەروەرە رەسەنەکان دەورێژێنن. سەردەمانێک بو گوڵ و کیژ و رۆڵەکانی میللەت گوڵزاری نیشتمان و روخسارە قەشەنگ و بێگەردەکەیان دەرازاندەوە، ئەو ساتانەی خۆبەخشین و کڵگۆ و هاژەی تاڤگە و شنەبای ناسک و فێنکی هاورێی شەفەقی بەیانیان تەواوکەری سیمفۆنیای رەسەنی کوردبون بون. زۆر واردە کەسانێک لەم سەردەمەدا پرسیار بکەن و بڵێن کوردبونی ئەو سەردەمە چۆن بو؟ ئایا ئەم گرێدانەوەیە بەو شۆڤینزم و نەستۆلژیا بەسەرچوە لە دۆخی ئیستادا چ سودێکیان هەیە؟ خەڵک پر بەدەم هاوار دەکات و داوای موچە و خزمەتگوزاری و دادپەروەری و ژیانێکی ئاسودە دەکات، باسکردنی ئەو مێژوە و چیرۆکەکانی گوڵ و کیژ و رۆڵەکان چی لەم واقیعە تاڵ و دژوارەی ئێستا دەگۆرێت! بۆ خۆم لەو باوەرەدام هەر کەسێک بە چیرۆکەکانی مێژوی خاک و نەتەوەکەی ئاشنا نەبێت هەروەک گەڵایەکی زەردهەڵگەراوی سیسی تەمەن بەسەرچوی بێ رەگ و ریش لە سوچ و قوژبنەکانی سەرجەم کەلاوە و وێرانەکانی زەمەندا دەگیرسێتەوە. لە رۆژانی ئێستای کوردستانەکەمان سەدان نمونەی ئەو جۆرە بێشەرم و رسوابوانە لە لوتکەوە تا بنکە لە دەسەڵات و حزب و دەرەوەیان دەبینین. کەسانێک هەن، بێگومان ناو و پرۆفایلیان نهێنی نین، سەردەمانێک پاککەرەوەی نەعلەکانی سەدام بون، دەرپێشۆری تاوان و بەدرەوشتیەکانی بون، بازرگانیان بە هەڵوەراندن و سوتاندنی گوڵەکانی کوردستان دەکرد و هەڵبەستی مەدح و سەنایان بۆ دەنوسی، لە سەردەمی ئەنفالەکاندا بە کیژەکانی کورد لە بازارەکانی عەکازی سعودیە و خەیمە بەدناوەکانی بیابانەکانی پاشا و ئەمیرە بەدرەوشتە عەرەبەکان مامەڵە و سەودایان دەکرد، رۆڵەکانی کوردیان، بە سەدان هەزار، زیندە بەچاڵ دەکرد، کەچی ئەمرۆ موعەززەز و موکەرەم لە کۆشکەکانی کوردستانیان پارێزراو و زۆر خۆشتر و ئازادتر لە کیژ و رۆڵەی سەربازە بێ ناوەکانی قەبرستانەکانی نیشتمان دەژین. ئەم جۆرە چیرۆکانەی نێشتمانەکەمان دەبێت هاندەری گردار بن بۆ شکاندنی بێدەنگی و کرداری پێویست، دەگینا خۆشمان و مێژو و چیرۆکەکان هیچ بەها و مانایەکیان نامێنێت. پێویستە چیرۆکەکانی نێشتمان کانیاوی بوژاندنەوە و بەخشینەوەی خۆشەویستی و ئەمەک و متمانە بن بە خۆمان و بۆ ئایندەی نیشتمان و نەتەوە. نوسینی: چیا عەباس رۆتەردام: ٧ ئەپریل ٢٠٢٢ تا چیرۆکێکی تر
.gif)
سهردار عهزیز بواری حیزبناسی بوارێکی بەرفراوانی زانستە سیاسییەکانە. پۆلێنکردنی حیزب، تایپۆلۆجی، دیاریکردنی خێزانەکانی حیزب، هەموو بواری تایبەتن و لێکۆڵینەوەی ئێجگار زۆری تیادا ئەنجامدراوە. حیزبی کوردی بە گشتی وەها پۆلێن دەکرێت کە حیزبی نەتەوەیی، ناسیونالیستین، یان حیزبی خێڵەکین. بە گشتی ئەم جۆرە پۆلێنکارییانە وەک جۆرێک لە تانەو تەشەر بەکاردەبرێن لە بڕی پۆلێنکاری زانستی. لەم دواییانەدا چەمکی تر هێنراون وەک سوڵتانیی یان کلیپتۆکراسی، دیسانەوە ئەم پۆلێنکارییانە زیاتر دەچنە خانەی ڕەخنە یان ناڕەزایی دەربڕین. دەکرێت ڕژێمێک سوڵتانی بێت، کە بە پێی ماکس ڤیبەر یانی ڕژێمێکی تەواو شەخسی زیاتر لە کاریزمی و پاترۆمۆنیالیزم، بەڵام حیزبی سوڵتانی ناوازەیە. لە میانەی کنە و پشکنینەکانم لە یەک دوو ساڵی رابوردودا، ئەوەم بۆ دەرکەوت کە سیستەمی حیزبی کوردستان و هەروەها عێراق، بە گشتی سێ جۆرن، شەخسی، خێزانی لە گەڵ بنەماڵەیی. ئەمڕۆ زیاتر باس لە حیزبی شەخسی دەکەم، وەک مۆدێلێک بۆ حیزب. یەکێک لە ئەو وڵاتانەی کە زۆرترین و باشترین کاری لێکۆڵینەوەی لە بواری حیزبدا تیادا ئەنجامدراوە، ئیتالیایە. ماورۆ کالیس چەمکی حیزبی شەخسی، بە کارکردن لە سەر مۆدێلی بێرلیسکۆنی پەرە پێدا. هەرچەندە لێکۆڵەران بڕوایان وەهایە کە حیزبی شەخسی پێشینەی هەیە لە زۆر جێگای دونیا بە شێوازی جیاواز، بۆ نمونە هەندێک حیزبەکەی چارلس دی گۆل بە شەخسی دادەنێن، بەڵام مۆدێلی ئەم سەردەمی حیزبی شەخسی جیاوازە. بۆ مەبەستی ئێمە لێرەدا هەوڵدەدەین پێناسەیەکی تایبەت دابڕێژین لە سەر بنەمای حیزبەکانی کوردستان. دەکرێت بڵێین کە حیزبی شەخسی ئەو ڕێکخراوە سیاسییەیە کە کەسێک دایدەمەزرێنێت، خۆی دەبێت بە کەسی سەرەکی و هەتا خاوەن. ئامانجی حیزبەکە خزمەتکردنی بەرژەوەندییە سیاسی و دەرونی و ئابورییەکانی کەسەکەیە. گەرچی هەمیشە خیتابی ئەم جۆرە یەکە سیاسیانە بە ناوی کۆمەڵگاو بەرژەوەندی گشتی و هەموانەوەیە بەڵام کەسایەتی خاوەن حیزب بە سەر هەموویدا زاڵەو هەموو ئەوانی تر ئامرازن نەک ئامانج. حیزبی شەخسی پێچەوانەی مۆدێلە باوەکەی حیزبی سیاسییە کە ڕێکخراوێکی کۆمەڵایەتی سیاسییە، لە سەر بنەمای دیدو بەرژەوەندی کۆدەبنەوە لەپێناو گەیشتن بە دەسەڵات یان کاریگەری دانان لەسەر ئاراستەی حوکمڕانی. حیزبی شەخسی لە کەسێکدا بەرجەستە دەبێت. ئەو کەسە ئایا خاوەن کاریزمایە، یان توانایەکی باوکانەی هەیە، یان خاوەن تواناو ئامرازە. دەکرێت لێرەدا پۆلنکارییەکی خێرا بکەین: مۆدێلی کۆنی کاریزماو کەسایەتی تایبەت لەگەڵ مۆدێلی نوێی سەردەمی تەکنەلۆجیا. مۆدێلی کۆنی کەسایەتی کاریزمی و تایبەت ڕەگی لە باوەڕە باوەکانی ناوچەکەی ئێمەدا هەیە کە خەڵکانێکی زۆر هەتا ئەمڕۆش بڕوایان وەهایە کە کەسێک دەکرێت خاوەن تواناو کەرامەتێکی وەها بێت کە جودای بکاتەوە لە خەڵکە ئاساییەکە، لە ئەنجامدا خاوەن توانایەکی بان مرۆییشە. خەڵکی بڕوایان وەهایە کە هەندێک کار بە ئەو کەسە دەکرێت ناتوانڕت بە زۆرینەی خەڵکی بکرێت. مۆدێلی نوێی کاریزما دەرئەنجامی تەکنەلۆجیاو ئەفسانەسازی مۆدێرنە. کەسە خاوەن داهات و ئامرازەکان دەتوانن وێناو ئیمیجی تایبەت بە خۆیان لە خەیاڵی جەماوەرێکی زۆردا دروست بکەن کە گوایە تایبەتن، بوێرن یان ئازان. ئەمە لە ڕێگای زمان و هەڵسوکەوت و نمایش و وێناو زۆر بواری ترەوە دەکرێت. ئەم جۆرە نوێیە کارئاسانی زۆری بۆ کراوە لە بەر بڵاوی تەکنەلۆجیای وێنەو خێرایی پەیام و هەرزان بونی. بۆیە دەکرێت بڵێین حیزبی شەخس بە مۆدێلە نوێیەکەی بەرهەمی تەلەفزیون و فەیسبوک و ئامرازەکانی ترە. حیزبی شەخس کرۆک و ناوەڕۆکی نیە، هەموو شتێک هەیەتی نمایشە. لەڕوی زمانەوە زمانێکی سادهو شەعبی بەکار دەبات. حیزبەکەی بێرلسکۆنی بە ناو و زمانی وەرزشەوە قسەی دەکرد، بە تایبەت زمانی دوو گۆڵی ئیتالی و جەماوەرەکەی. کاتێک نمایش دەبێتە کرۆک ئەوا ئەوەی حیزب هەیەتی باوەڕدارو خاوەن ئایدەلۆژیاو هەڵگری بەهاو پرس و خەمخۆری نیە، بەڵکو چۆنێتی ڕاگرتنی و ڕاکشانی سەرنجی تەماشاکەرانە. بۆیە ئەگەر حیزبی تەقلیدی بە مانا باڵاکەی وەک قوتابخانەیەک بوو بۆ ڕاهێنانی کادیر و ئامادەکردنی کەسەکان بۆ گەیشتن بە دەسەڵات لەپێناو بەڕێوبردنی کۆمەڵگا لەسەر بنەمای دیدو ئایدەلۆژیاو ڕوانگەوە، ئەوا حیزبی شەخس بە پێچەوانەوە کاری ڕاهێنان ناکات بۆ باڵابونی کادیرو کەسایەتییەکانی بەڵکو بە زۆری کەسانێکی دەوێت کە نزمتربن لە ئاستی گشتی و ئەو نەوتراو و بڤانە بڵێن کە زۆرینەی خەڵک بە گونجاوی نازانن بیڵێن. حیزبی شەخس هەمیشە ناسەقامگیرە چونکە لە باشترین دۆخیدا ڕەنگدانەوەی ئیگۆ و باری دەرونی خاوەنەکەیەتی. خاوەن حیزبە شەخسییەکان خۆیان لە لا مەبەستترە لە پێش هەموو شتێکی ترەوە، بۆیە هەمیشە خاوەن دۆخێکی ئیگۆیی و دەرونی ناسەقامگیرن. لە ڕوانگەیەکی ترەوە حیزبی شەخس ناسەقامگیرە چونکە ڕێگە بە ئەوە نادات کە دەزگاو پرۆسەی دەزگایی دروست بێت چ لە ناو حیزبداو چ لەدەرەوە، چونکە دروستبونی دەزگا وەها دەکات هەتا سنوری دەسەڵاتی ڕەهای کەسی خاوەن حیزب سنوردار بکات چ لە ڕەهەندی کاتەوە، یان لە ڕەهەندی دابەشکردنی ڕۆڵەکان. بۆیە حیزبی شەخس، تەمەنی لە گەڵ تەمەنی شەخسەکەدا، مەگەر ببێت بە خێزانی یان بنەماڵەیی. حیزبی خێزانی جیاوازە لە حیزبی شەخسی. لە عێراق و کوردستاندا مۆدێلکی ستالینی حیزب بونی هەبوو، بەڵام ئەوە تەواو بە سەرچووە. هەرچەندە ستالینیەت نمونەی باڵای دەسەڵاتی شەخسە، بەڵام بە مۆدێلکی جیاواز. حیزبی شەخسی ناتوانێت بەئاسانی ڕێکبکەوێت لەگەڵ هێزەکانی تردا، چونکە ڕێککەوتن و پێکەوەبون ڕەنگە لە پێگە و درەشانەوەی کابرای شەخس کەمبکاتەوە. ئەمەش کرۆکی ناسەقامگیرییەکی درێژخایەنە لە ناوچەکەدا. ئەگەر حیزبی شەخس هەنگاو نەنێت بەرەو خێزانی ئەوا تەمەنی کورت دەبێت و خێرا دەپوکێتەوە. لە داهاتوودا دروستبونی حیزب و گروپ بە خێرایی و پوکانەوەیان بە خێرایی دەبێتە دیاردەیەکی باو. پەیوەستبوون بە حیزبی شەخس و جیابونەوەی لێی کارێکی زێدە ئاسانە. هەندێک حیزبی شەخسی وەها بەهانە دەهێننەوە کە شەخسی بون تەنها قۆناغێکە هەتا تیادا بتوانن دەزگاکانیان بونیادبنێن، بەڵام کاتێک هێزێک لە سەرەتادا شەخسیەو هەموو بونیادەکانی لەپێناو شەخسدا دروستبووە، ئەستەمە لە سایەی شەخسدا بتوانرێت خۆی دەزگایی بکات، کاتێک کە دەزگاییش نابێت، ئەوا لەگەڵ مردنی شەخسەکەدا لە بڕی ئەوەی ببێت بە دەزگایی ناوەندەکەی توانای بەرگەگرتنی نامێنێت و دەپوکێتەوە. حیزبی شەخس ڕەنگە ئەهوەنییەکی دەرونی و دەنگدانەوەی خواستی کەسەکان و غەڵبەغەڵبێکی زۆر دروست بکات بە تایبەتی کاتێک لە دەرەوەی دەسەڵات بێت، بەڵام هەرگیز ناتوانێت هیچ باشەیەکی بەرچاو پێشکەش بە کۆمەڵگا بکات. حیزبی شەخس لەو مۆدێلە حکومڕانیەیە کە پێی دەوترێت پریدەتۆری؛ بەو مانایە سیستەمێکی سیاسی کە بۆ خۆی دەبات. ئەم سیستەمە ئامانجی بردنی سامان و دەوڵەمەندبونە لە میانەی سیاسەتکردندا. بۆیە هاتنی بۆ ناو سیاسەت بۆ بردن و خزمەتکردنی کەسەکەیە، نەک کۆمەڵگا. کۆمەڵگا تەنها ئامرازێکە وەک فشار سودی لێدەبینرێت. بۆ مرۆڤی کورد کە ئاشنا نیە بە سیاسەتی سەردەم و دەزگا و حوکمداریی و مێژوی دەسەڵات ئاسانە بە نمایشەکانی شەخس فریو بخوات، نەتوانێت هەموو وێنەکە ببینێت. کەسێک لە قسەیەک یان قیڕەیەکدا کۆبکاتەوە. شەخس بە دڵی خەڵکە چونکە بە خەڵکی دەڵێت ئەرکی ئێوە تەنها ئەوەیە کە پشتیوانی من بکەن، ئیتر پاش ئەوە دونیا دەبێتە شامی شەریف. حیزبی شەخس داوای ئەرک و ڕۆڵ و کارو زەحمەت لە ئەوانیتر ناکات، چونکە ئامانجی سەرەکی بەکاربردنی ئەوانیترە.
عەبدولڕەزاق شەریف ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی ٢٠٠٩/٧/٢٥ و دەرکەوتنی هێزی جەماوەری ب گ، مام جەلالی توشی شۆک کرد، چونکە بۆ خۆی و هاوڕێکانی چاوەڕوان نەکراو بو . بەدوایدا هەمو هەوڵێکی خۆی بۆ راستکردنەوەی بڵانس و گەڕانەوەی هێزی جەماوەریی یەکێتی خستە گەڕ، چەندین کۆڕوکۆبونەوەی لەگەل کەسانی شارەزای کورد و بیانی ئەکرد، هەمو پرسیارەکەشی ئەوەبو کە چۆن یەکێتی لەگەڵ جەماوەرەکەیدا ئاشت بکەینەوە؟ بە دیوێکی تردا چۆن شکست بە ب گ بهێنرێت؟ لە سەردانێکیدا، بۆ ئەمریکا ئەم باسەی لە کۆشکی سپی کردبۆوە، بە روخسەتی سەرۆک ئۆباما داوەتی بەرپرسی تیمی هەڵمەتی هەڵبژاردنەکەی سەرۆکی ئەمریکای بۆ شاری سلێمانی کرد، ژنێک کەمتر لە نیوەی تەمەنی تێپەڕیبو، هات و دوای وەرگرتنی داتا و زانیارییەکانی رێکخراوێکی تایبەت، لەسەر راسپاردەی مام جەلال کۆرسێکی وانە وتنەوەی بۆ ئەندامەکانی م س لە هۆڵی کۆبونەوەکان رێکخست، وەک قوتابی سەرەتایی هەموان گوێگر و ئامادەبون، بەندەش بەحوکمی ئیشەکەم ئامادەبوم و کۆنوسی دەرس و گفتوگۆکان لای خۆم پارێزراوە . - یەکەم رۆژی هەڵمەتی راگەیاندن بۆ هەڵبژاردنی سەرۆکی ئەمریکا وتارێکی کورتم بۆ سەرۆک ئۆباما ئامادەکرد و زیاتر لە جارێک ئەم دێڕە « سەرۆک بۆش هیچ لە سیاسەتی دەرەوەی ئەمریکا نازانێ و کەسێکی فاشل بوە » م دوبارە کردبۆوە، وتارەکانی رۆژانی دواتریش بەهەمان شێوە ! دوای هەفتەیەک سەرۆک پێی وتم تۆ چیت بەمنکرد ؟ هەفتەیەکە و هەرچی نوخبەی ئەمریکایە لەسەرم ئەنوسن و ئەڵێن ئۆباما لەو قسەیە زیاتر هیچیتر نازانێ ! بۆم رونکردەوە کە تا کۆتایی هەڵمەتەکە ئەبێ ئەو دێڕە بڵێتەوە، هەتا لە هەست و نەستی تەواوی خەڵکی ئەمریکادا، جێگیر ئەبێت ! پێشم وت کە گوێ بەو نوخبەیە نەدات کە یەک لە سەدی دەنگدەرەکانی ئەمریکا نابن . ئەوە یەکێ لەوانەکانی راوێژکارەکەی سەرۆکی ئەمریکا بو بۆ چۆنیەتی راکێشانی دەنگەکانی خەڵک لەکاتی هەڵمەتی هەڵبژاردنەکانا، دروست تەواوی گەلی ئەمریکا تا رۆژانی دوای هەڵبژاردنیش ئەو رستەیەی ئۆبامایان ئەوتەوە و سەرکەوتنیشی بەدەست هێنا، هەر لەو وانەیەدا و مەلا بەختیار لە کۆمێنتێکدا وتی : ئێمە پێچەوانەی ئێوە هەمو رۆژێک قسە ئەکەین و پێمان عەیبەیە هەر رۆژەی شتێکی تازە نەڵێین . پێش ئەوەی بیمە سەر باسی پێناس و پەیامەکەی نەوەی نوێ، بۆ هەمو ئەوانەی سەبارەت بە پشتیوانی من بۆ نەوەی نوێ و شاسوار عەبدولواحید پرسیاریان لا دروست ئەبێت پێویستە بڵێم : هیچ پەیوەندیەکی ئۆرگانی، رێکخراوەیی و سیاسیم بەو جوڵانەوەیەوە نیە، چۆن لەناو یەکێتی بوم و بە نوسین و ئەدەبیات پشتیوانی بیر و بەرنامەی نەوشیروان مستەفام بۆ گۆڕانکاری ئەکرد، پێم وابو دواجار مام و کاکە نەوە لەسەر پڕۆژەی گۆڕانکاری رێکدەکەون، ئەوانەشی کوێرانە بەرد ئەگرنە نەوشیروان مستەفا شەرمەزار ئەبن . بەهەمان شێوە کە لیستی نەوەی نوێ راگەیەندرا، ئەندامی جڤاتی نیشتیمانی ب گ بوم و لە کۆبونەوەیەکدا داوام لە جڤات کرد هەمان هەڵە دوبارە نەکەینەوە، بە پێکهاتن یان بە هاوپەیمانی لەگەڵ شاسوار عەبدولواحید رێکبکەوین، چونکە خۆی موبادەرەیەکی هاوشێوەی بۆ کردبوین . جڤاتی نیشتیمانی زۆر بەتوندی ئەم بۆچونەی منیان رەتکردەوە، تەنانەت یەکێ لە هاوڕێ نزیکەکانی خۆم وتی : - پێم سەیرە بەم ئاخیری تەمەنەوە کاک رەزاق ئەیەوێ بمانکات بە هاوڕێی شاسوار … - ئەوانە هەمویان هاوڕێی ئێمە بون، بەڵێ من ئەمەوێ بتانکەم بە هاوڕێی دەنگدەرەکانی نەوەی نوێ، شانازیش ئەکەم هاوڕێی ئەوان بم نەک هاوڕێی کوڕەکانی مام جەلال و مەسعود بارزانی کە ئێستا ئێوە کار بۆ ئەوە ئەکەن . بەم شێوەیە وەڵامی هاوڕێکەی خۆمم دایەوە و کۆنوسی کۆبونەوەکەش ماوە . ئەو دو حیکایەتەم بە دەرگایەکی گرنگ زانی بۆ چونە ژورەوەی باسەکە … بە درێژایی مێژوی مرۆڤایەتی زۆرینەی رەهای کەسانی نوخبە لە دەرباری دەسەڵاتدارانا بون، زۆر لە داهێنانە گەورەکانیش لە سایەی دەسەڵاتا بەرهەم هاتون، لە ناو کۆمەڵی کوردەواریشا، بە تایبەت لەم سێ دەیەی حوکمڕانی خۆماڵیا، لە گشت وێستگەکانی نارەزایی دەربڕین و قۆناغەکانی ئۆپزسیۆن بونیشا و هەتا ئێستاش، بەرەی دەسەڵاتدارانی پارتی و یەکێتی زۆرترین کەسانی (حاکم و یاساناس، مامۆستای زانکۆ، نوسەر، ئەدیب، رۆژنامەنوس، دکتۆر و ئەندازیار و شەهادەداریتر …هتد) یان لەگەڵدایە . سەرۆکی جوڵانەوەی نەوەی نوێ ئەبێت هەمیشە پەیامەکانی بۆ خەڵک و دەنگدەرەکانی بێت، کاری دەستە جەمعی بۆ پارێزگاریکردنی دەنگەکانیان بکەن، ئەوەش نهێنی یان ئەفسونێکی شاراوە نیە، بەردەوام بون لەسەر شەپۆلەکانی جیاوازیەکان و خەسڵەتەکانی جوڵانەوەکە و خودی سەرۆکەکەی، کەشتیەکە بە کەناری سەرکەوتن ئەگەیەنێت، زۆر گرنگیشە خۆیان و خەڵک ئەم هەقیقەتانە بزانن و پارێزگاری لێ بکەن : * شاسوار لە دەوڵەمەندی، پارەداری و ژیانێکی خۆشگوزەرانەوە هاتوە و مل لە چەقۆی دەسەڵاتداران ئەسوێ، بەرەنگاریان ئەبێتەوە و دژی ئەو مەنزومە سیاسی و ئابوریەیە کە خۆیشی لە ناویا دەستکەوتگەلێکی مادی گەورەی بەدەستهێناوە، پێچەوانەی گشت کارەکتەر و خێزان و بنەماڵە سیاسیەکانی ئەم سێ دەیەی حوکمڕانی کوردستان کە بە لاتی و شەڕواڵ و کراسێکەوە هاتن و سەدان ئەوەندەی شاسوار و گشت دەوڵەمەنەکانی پێشوی کوردستان سەروەت و سامانیان چنیوەتەوە و جگە لە تفەنگچیەکانی دەرماڵیان هیچ سودێکیان بۆ کەسیتر نەبوە ! ئەو تەنانەت پێچەوانەی سەرمایەدارەکانیتریشە کە دەستیان بە کڵاوی بەرژەوەندیەکانیانەوە گرتوە و بە هەر رێگەیەک بێت لەگەڵ کۆمپانیاکانی حیزب و خێزانە سیاسیە تازە پێگەیشتوەکان خەریک و شەریکن . * دامەزراوەی نالیا و میدیاکەیان رۆڵێکی گرنگی لە بواری راگەیاندن، ئەدەب، هونەر، پەروەردە و رۆژنامەوانی کورد گێڕاوە، مانەوە، پاراستن و گەشەپێدانی ئەرکێکی نیشتیمانی گەورە و گرانە . * ماندوبون و بێزاربونی کورد لە هەمو ئەو نەهامەتی و دەردەسەریانەی بە هۆی دوبەرەکی (مەلایی و جەلالی) یەوە، نیو سەدەیە بەرۆکی گرتوە . نەوەی نوێ جیاواز لەوانیتر توانیویەتی تەجاوزی ئەم یان ئەویان بکات و نەبۆتە شەریک و پاشکۆی حوکمڕانی هیچیان . بۆ وەبیر هێنانەوە سەرەتای شۆڕشی نوێ بزوتنەوەی سۆشیالیست زۆر بە خێرایی گەشەی کرد، کاتێ هۆکاری ئەو بەدەمەوە چونەی خەڵکیان لە سەید کاکە پرسیبو، وتبوی ئێمە کە قسە بۆ خەڵک ئەکەین دەرێین « نە جەلۆینە و نە مەلۆینە سۆشیالیستی سەربەخۆینە » بەداخەوە دواتر بە هۆی کێشە ناوخۆییەکانیانەوە بون بە چەند بەشێکەوە و بەسەر هەردولایا دابەشبونەوە . نەوەی نوێ و سەرۆکەکەی نە لە ئێستا و نە لەرابردودا، سەر بە هیچ تەرەفێکی مەلایی و جەلالی نەبوە، دوای چل ساڵ هەمان دروشمی بزوتنەوەی سۆشیالیست بە تایبەتمەندی قۆناغێکی نوێ ئەڵێتەوە . ئاڵەنگاری گەورەی پێش هەر کار و کردەوەیەکیشیان پارێزگاریکردنە لەو دروشمە، هەرکاتێک گومان لەم ئاڵەنگاریە دروست ببێت وەک لەم روداوانەی هەفتەکانی پێشودا لە بەغدا رویدا و دروستبو، ئەبێت زو چارەسەر بکرێت یان دوبارە نەبێتەوە . * لەم کایەی تەواوی ژیان شێواوەی کوردستانا، لەم سەروەختی هەڵوەشاندنی تەونی کۆمەڵایەتی کوردەواریدا، کە راستەوخۆ پارتی و یەکێتی و هاوپەیمانەکانیان هۆکار و تاوانبارن، پێبزانین یا نەزانین نەوەیەک بەرهەم هاتوە پێناسەی تورە قوڕاویەکەی شاسوار بە هەزاران شێواز ئەکەنەوە، خۆ سەرکردە و خوێنەوار و خەباتگێڕەکانی حیزبەکانیتریش بە پارتی و یەکێتیشەوە، هەمان توری قوڕاوی نمایش ئەکەن تەنیا جیاوازی نێوان هەردو نمایشەکە ئەوەیە کە یەکەمیان بە قسە ئەڵێت : مەسولەکانی کورد سودی ئەو تورە قوڕاویەیان نیە ! بەڵام ئەوانیتر بە کردار و رەفتار و نوسین و قسەیان ئەڵێن : مێژوی شۆڕش و حیزب و قوربانیەکانی گەل، خۆمان و هاوڕێ شەهیداکانیشمان یەک توری قوڕاوی نەهێنا .
ئاری عومەر لەڕابردوو وتمان بارودۆخ دەکوڵێت، ئەوەبوو کوڵا! ھەموو کوڵانێکی زۆریش ھەڵچوونی زۆر بەدوای خۆیدا دێنێ!!!!!! هەموو شۆڕشو بزوتنەوەیەکی ڕۆشنبیری لەدونیا، هەموو جوڵەو بزاوتێکی فەرهەنگیو کلتوری کە دەیهەوێ ژێرخانو سەرخانی کۆمەڵگا جارێکی تر دابڕێژێتەوە لەسەر ئەو دروشمانە بیناو شۆڕشیان بنیادناوە کە دروشم گەلێک بوون پەیوەندیان بەشکۆو کەرامەتی مرۆڤو نانو ئازادییەوە هەبووە شۆڕشی فەڕەنسی کە هەڵگری دروشمی ئازادیو شکۆی مرۆڤ بوو، شۆڕشەکانی تری دنیا کە هەڵگری دروشمی ئازادیو کەرامەت بوون شۆڕشی سپارتاکۆس بۆ نەهێشتنی کۆیلایەتیو بەگژاچونەوەی خاوەن مرۆڤەکانی ئەو زەمەنە شۆڕشی بەدەستهێنانەوەی شکۆی ئینسان بوو، کۆی ئەو شۆڕشانەی دونیا بۆ شکۆو نانو ئازادییە وەک چۆن لەسێگۆشەکەی ماسلۆدا ڕیزبەندیو پلەبەندییهکانی پێویستیەکانی مرۆڤ بەیان ئەکات کە بریتییە لەمان بریتییە لەئازادیو بریتیە لەشکۆ. شۆڕش بەرلەوەی لەسەر عەرزی واقع ڕووبدا، بەرلەوەی شەقامەکان سوربکرێن بەخوێن بەرلەوەی کۆشکەکان بکەونەبەر هەڕەشەو پەلاماری خەڵکانی برسی لەگیرفانی خەڵکدا ئەخەمڵێت لەگەرووی خەڵکدا لەدایک ئەبێت لەدزدانی ژنانو کچانو ڕۆڵەکانی ئەو وڵاتەدا چەکەرە ئەکات، شۆڕش بەرلەوەی لەشەقامەکانەوە هێرشبکاتەسەر دامودەزگاو دامەزراوەکانی میری لەناو یادەوەری ئینسان لەناو خەیاڵاتی مرۆڤ ئەزمونو باڵادەستی خۆی بەدیدێنێت ئەوکاتە شۆڕش دروستدەبێت کە شکۆی مرۆڤەکان هەر ڕۆژەی، هەر چرکەی، هەر ساتەی لەژێر تایتڵو ناوێکدا لەژێر هەڕەشەو مەترسییەکدا لەژێر تایپێکی دڵ ڕەقانەی دەسەڵات خۆی دەکات بەژیانو بونی ئینساندا ئەو کاتە شۆرش ئەخەملێت کە مرۆڤەکان بە ناچاری بە زۆرەملێی دەکەونە ژێر ڕەحمەتیەکی ئابوری سەربەخۆ کە کۆی داهاتی نیشتیمان بۆ چەن کارەکتەرێک و بۆ چەن بارزگانێکی چاوچنۆکە, ئەو کاتە شۆرش ئەخەملێت کە داهاتی ولات وەکو میراتی کەسی بەسەر چەن گیرفانێکدا دابەش ئەکرێت ئەوکاتە شۆرش ئهخەملێت کە شارەکان لە چونێتی چینایەتی دادەمالرێن و جیاوازی نێوان چینەکان ئەرزو ئاسمان دەبێت ئەوکاتە شۆرش ئەخەملێت کە خەلکانێک لە کەشکەلانی فەلەک لە بنمیچی ڤێلایەکی ئاسمانیەوە سەیری زەوی دەکەن و خەلک گەلێکی هەژاریش لە کوچەو کۆلانەکان لە ژێر خێمەیەکی هەزار پینە کراو لە بن خانوچکەیەکی ژێر هەرەشەی باران و بومەلەرزەو لافاووڕەشەبا دەیانبات ئەوکاتە شۆرش ئەخەملێت کە مرۆڤەکان لەسەر بنەرەتی ناسنامە شوێنی نیشتەجێبون ناونیشانی خێزانی سەربون بەسەر خێل و عەشیرەتەکان ژیانیان پابەندی حیزبی نزیک لە کارەکتەرە سیاسیەکان ژیانیان دیاری دەکرێ. ئەوکاتە شۆرش ئەخەملێت کە هونەرمەندڕۆشنبیر نوخبەو دەستەبژێری کۆمەڵگا ناچار دەبن کۆڵان بە کۆڵانی بارەگاو دامەزراوە حیزبییەکان و ماڵی کەسایەتی و حاشیەکانیان بگەڕێن بۆ ئەوەی بژین، ئەوکاتە شۆڕش ئەخەمڵێت کە خانەنشینێک لە سەرەی موچەدا بە ناچارییەوە دەبێت پێڵاوەکانی بکات بە نۆرەی بەرکەوتنی موچە ئەوکاتە شۆڕش ئەخەمڵێت کە گەرووی خەڵک بخرێتە مەزادی ململانێی سیاسییەوە ئەوکاتە شۆڕش ئەخەمڵێت کە هێزەکان لەسەر قوتی خەڵکیش دەمەقاڵەو شەڕە دەنوک ئەکەن. دوو هەفتەی ڕابردوو دوهەفتەی مەرگەساتی حەقیقی کوردە دوو هەفتەی چەرمەسەری و مەرگەساتی نەوەیەکە کە بونیادی شۆڕش و نیشتیمان و نیشتیمان سازیاندا ڕۆژی خەمناک و ماتەمینی ئەو نەوەیەیە کە بە پێڵاوێکی دڕاوەوە بە تفەنگێکی ژەنگاوییەوە لە شاخەکان سەرقاڵی خەبات و تێکۆشان بوون بۆ ئەوەی ڕۆژگارێک نیشتیمانێک بسازێنن بە سەر بەرزانەو شکۆمەندییەوە تێیدا بژین هەمان ئەو نەوەیە، هەمان ئەو تێکۆشەرانە لە ڕۆژێکی وەک ئەمڕۆدا لە ژێر سایەی دەسەڵاتێکی کوردی کە خەون و خەباتی ئەوان بوو ..سوکایەتییان پێ دەکرێ شکۆیان دەشکێنرێ لێناگەڕێن لە نەورۆزدا بە گیرفانێکی پڕەوە ، لە سەیرانگاکان تێر تێر قاقا بۆ ڕابردووی خۆیان پێ بکەنن ئەو ڕۆژە شۆڕش هەڵدەستێت کە ئەو نەوەیە شکۆیان دەشکێ و لە سەرە گرتن و نۆبە گرتنی موچەدا کە شایستەیەکی ئەخلاقی و ئاکاری نیشتیمانی و مرۆیی خۆیانە دە خرێنە بەر لولەی تفەنگ. کۆی هێزە سیاسییەکانی کوردستان بە دەسەڵات و ئۆپۆزیسیۆنەوە بەرامبەر ئەو دۆخە مەینەت بارە بەرپرسیارێتی ئەخلاقی و سیاسی گەورەیان لە ئەستۆیە بە تایبەتی ئەو هێزانەی کە لە دەسەڵاتن پارتی کە جومگە ئەساسییەکانی دەسەڵات و ئابوری سەربەخۆ و بانک و داهاتی نەوت و کۆی سەرچاوە داراییەکانی تری لەبەردەستە بەرپرسیاری یەکەمە لە گەیشتنی دۆخی خەڵکی کوردستان بەو ئاستە مەترسیدارەی ئێستا وەک چۆن ئەمڕۆ ئاماژە بەوە دەکرێت کە لە دوای ڕاپەڕینەوە هیچ کاتێک دۆخی ئابووری و بژێوی خەڵک لەو ئاستە مەترسیدارە نەبووە بەڵام بۆ وەستاندنەوە بە ڕووی ئەو قۆرخکاریو گەمارۆ ئابووریە خراوەتە سەر هاوڵاتیانی نیشتیمان و موچە خۆر بە تەنها بەرپرسیارێتیەکە بەرپرسیاری پارتی نییە بەڵکو بێدەنگ بوونی هێزەکان و نەبونی هەڵوێستی یەکلاکەرەوەو نەبونی سیاسەت و ستراتیژی یەکلاکەرەوە بۆ گێڕانەوەی شکۆ و کەرامەت بۆ ئاوڕ دانەوە لە گیرفان و نان و قوتی خەڵک مەترسیەکان و هەڕەشەکان لەسەر هەرێمی کوردستان زیاتر ئەکات هێزە سیاسییەکانی کوردستان ئەگەر بیانەوێ لەو دۆخە چەق بەستوەو ئابوری و سیاسیەدا دەربچن پێویستە لە نێوان دوو بژاردە خۆیان یەکلا بکەنەوە یان بژاردەی برسیکردن کە کابینەی ئێستای حکومەتی هەرێمی کوردستان سەرۆکایەتی دەکات یان کابینەی ڕێگریکردن لە برسیکردن کە پێویستە هێزە سیاسییەکان لە سەروشیانەوە یەکێتی نیشتیمانی کوردستان لە پێناو قوتی خەڵکەکەی لە پێناو شکاندنی گەمارۆی سەر زۆنەکەی سەرپەشتی قیادەیی بکات... وتارەكان گوزارشت لە بۆچونی نوسەر دەكەن
عهدالهت عهبدوڵڵا كۆمهڵێك پرس ههن كۆنترۆڵی ئهو دیاردهیه دهكهن كه پێی دهوترێت رێككهوتن Agreement. كێن ئهو گروپانهی كه رێكدهكهون؟ ئهو ناكۆكییانه چین كه پێویسته كۆتاییان پێبهێنن؟ رێككهوتن لهسهر چ بنهمایهك دهبێت؟ لهچ ههلومهرجێكی مێژوویدا بهڕێوهدهچێت؟ به چ میكانیزمێك جێبهجێدهكرێت؟ بهرژهوهندیی گروپه ناكۆكهكان چین و ئهو پێویستییانهش كامانهن كه بۆ رێككهوتن ههن و لهسهرو بهرژهوهندیی گروپهكانهوهن؟ ئهگهر وردتر تیۆریزهی كۆنسێپتی رێككهوتن بكرێت، رهنگه لیستی ئهو پرسیارانه زیادبكات، لهگهڵیدا ئاڵۆزیی ئهم بابهته روونببێتهوهو بهو هۆكاره بونیادییهش Structural reason ئاشناببین كه لهپشت شكستى زۆرێك لهرێككهوتنهكان و ئاشتی و سهقامگیرییهوهن. پرسی رێككهوتن تهنها بهو باكگراوهنده سیاسییه كهمخوێنانه چارهسهر ناكرێت كه دهشێت سیاسییهكان و پارتهكانیان ههیانبێت. ئهم پرسه رهههندی عهقڵانی و زانستیی ههیه، رهگی فهلسهفیی بیرۆكهی خودی رێككهوتن-ی تیا دیاریدهكرێت!. واته لهیهككاتدا لهمهحهكدانی كولتوری سیاسی و تاقیكردنهوهی شارستانییهتی كۆمهڵگهشه، چونكه رێككهوتن، بهو چهمكه فهلسهفییهی كه راڤهی دهكهین، ئهو چوارچێوه سیاسییانه تێپهڕدهكات كه زۆرجار چارهنووسی رێككهوتنهكانیان بهدهسته، بهتایبهت رێككهوتنه كاتییهكان، یان ناچاری و نادڵخوازهكان، یان ترسئامێزو مل بۆ دراوهكان، یان ئهوانهی كه زادهی لاسهنگیی تهرازووی هێزو نابهرابهریی نێوان گروپهكانن. كۆنسێپتی رێككهوتن، ئهو چوارچێوانه بهبهشێك لهفهلسهفهی مرۆدۆستانهی رێككهوتن نازانێت، ئهوانه هیچیان ئهوسهریان دیار نییه!، خزمهت بهبههاكانی ئاشتی، لێبوردهیی، فرهیی و پێكهوهژیان ناكهن كهئاینهكان و فهلسهفه مرۆڤگهراكان Humanism لهسهردهمى رێنیسانسهوه (سهدهی 16) بانگهوازیان بۆ دهكهن. رێككهوتن، ئهگهر به فهلسهفهی هێز بهڕێوهچوو، ئهگهر تهنها بهرژهوهندیی گروپهكان ژێرخانی بێت، ئهگهر وابهستهی پێویستییهكی مێژوویی دیاریكراو بێت، ئهوا رێككهوتن نییه، بهڵكو راگرتنێكی لهرزۆكی ململانێكانه!. مێژووی زۆربهی جهنگهكان و بهریهككهوتنه خوێناوییهكانى كۆمهڵگهی مرۆڤایهتییش، مێژوویی شكستی ئهو گرێبهست (ناوخۆیی) و رێككهوتنانهن (دهرهكی) كه كراون بهئامراز بۆ مهرامی تر نهك رێككهوتن خۆی!، مێژووی ههژموونی فهلسهفهیهكیشن بۆ رێككهوتن كه لهسهر بنهمای هێزو بهرژهوهندیی هێزه باڵادهستهكان دامهزراوه، یان دۆخی شكست و ناچاریی هێزه لاوازهكان!. ئهو رێككهوتنانهی كه كاتین و جێگیرنین، یان به نابهدڵی و ناچارین، یان لهئهنجامی ترس و ملكهچین، یان بهپاڵنهرو بهرژهوهندییهكی مێژوویین، ناچنه نێو چوارچێوهی فهلسهفییانهی چهمكی رێككهوتنهوه. ئهو دیاردانه درێژهدانێكی ناڕاستهوخۆن بهلۆژیكی نهیارێتی و جهنگ. كهس نییه نهزانێت كه زۆرجار تهنانهت جهنگاوهرانیش لهجهنگدا پێویستییهكیان بهپشوو ههیه!، یان ئاگربڕو كپكردنهوهی شهڕگهكان!. رێككهوتن، بهم مانایه، ئاشتی ناهێنێت ئهگهر وهك پێویستییهك بێت بۆ جهنگێكی ناكۆتا. بێگومان راسته كه مێژووی مرۆڤایهتی مێژووی ململانێیه Conflict. ئاگادارین كه ئهدهبیاتێكی فهلسهفی و سۆسیۆلۆژیی زۆرمان ههیه كه ململانێ وهك قهدرێكی مرۆڤایهتی لهقهڵهمدهدات، هۆكارهكهشی بۆ نادادپهوهریی كۆمهڵایهتی دهگێڕێتهوه ههروهك ماركس دهڵێت، یان بهریهككهوتنی بههاكان و ئارهزوو بۆ هێزو شكۆ ههروهك لای لویس كۆزهر-ی سۆسیۆلۆگی ئهمریكی دهیبینین. ئێمه ئاگادارین كه تائێستاش تیۆریزهكردن بۆ فۆرمه جیاوازهكانی ململانێ ههر بهردهوامه ههروهك لهتێزی "ململانێی شارستانییهكان"دا لای هانتینگتۆن بهدیدهكهین، بهڵام هاوكات دهزانین كهبانگهشهى گهورهی فهلسهفییش ههیه بۆ ئاشتیی ههمیشهیی ههروهك لای كانت دهیبینینهوه، یان بانگهواز بۆ دیالۆگ و كۆمهنیكهیشن ههروهك لای هابرماس سهرنجی دهدهین. بێگومان رێككهوتن بۆ رێگرتن نییه لهململانێ، بهڵكو بۆ بهرگرتنه لهو توندوتیژی و تاوانانهی كه دهشێت بهبۆنهی ململانێوه پهنایان بۆ ببرێت. لهكوێدا ململانێ جهنگ و تاوانكاری لێكهوتهوه، لهو شوێنهدا رێككهوتن دهبێته پێویستى. رێككهوتن توند گرێدراوی چهمكی ئاشتی و مهدهنییهته، بۆیه لهگهڵ دۆخی شهڕانگێزی و بهربهرییانهی ململانێدا ههڵناكات. ئێمه لهباشووری كوردستاندا، چهند پێویستیمان بهململانێی نێوان هێزه سیاسی و كۆمهڵایهتییهكانمان ههیه بۆ گۆڕانكاری و گهشهكردن، ئاوهاش پێویستیمان بهرێككهوتنى نێوانیان ههیه. فهلسهفهی ئهم رێككهوتنه دهستنیشانی بههاكانی دوالیزمی خودی ململانێ و رێككهوتنیشمان بۆ دهكات!. رێككهوتنمان ههرگیز سهقامگیرنابێت ئهگهر لهدۆخی ململانێی شهڕانگێزانهدا بژی، ئهگهر بهلۆژیكی هێز بسهپێنرێت، ئهگهر بارگاوی بكرێت بهتوندوتیژیی رهمزی، لهههمانكاتدا ناشیهتهدی ئهگهر بهمانای سڕكردنی ململانێی شارستانیانهى نێوان ململانێكاران بێت، یان پهكخستنی جوڵهو دهستپێشخهریان، یان چالاكی و پێشبڕكێی نێوانیان. كاتێك هابرماس عهقڵانییهتی كۆمهنیكهیشن دهخاتهڕوو، مهبهستێتی كهململانێكان بهردهوام بن، بهڵام بهدیالۆگ و پهیوهندیی شارستانییانه، كهرهستهی ئهم پهیوهندییهش رهخنهگرتن بێت لهنێوان خود-خود، خودو ئهویتر، كرانهوهو كارلێكى نێوان جیاوازهكان بێت. ئهمڕۆ واقعی ئێمه پێویستییهكی زۆری بهم عهقڵانییهته كۆمهنیكهیشنكاره ههیه، ئێمه بهبێ ئهم پرۆسهیه، ململانێكانمان دهبنهوه بهجهنگ، رێككهوتنهكانیشمان بهوههم!.
رێبوار کەریم وەلی پەیامەکەتم خوێندەوە. نازانم لە روانگای ئێوەوە لە کام کاتەگۆریم، بەڵام مادام رووت لە ئەھڵی قەڵەمە، ئەو ھەققە بە خۆم دەدەم منیش دوو قسە بکەم. یەکەم: سەرلەبەری پەیامەکەی جەنابت ئەوە دەگەیەنێ کە تۆ دەتەوێ پێمان بڵێی بۆچی بۆ ئەوان رەوایە رێککەوتن بکەن بۆ من رەوا نییە! کەس نەیگوتووە جەنابت و حزبەکەت بۆی نییە رێککەوتن بکات، بەڵام تو ویژدانت ئەو کەسەی ئەلف و بێی سیاسەت بزانێ، بڕوا بەوە دەکات کە ئەو ١٧ خاڵەی ئێوە بە پەرلەمانتارێکی سەدری و سوننە ئیمزاتان کردووە موعتبەرترە لە سەنەدەکانی سلێمان ھەڵشۆیی!؟ دووەم: نەوەد لەسەدی مەتالیبەکانی ناو ١٧ خاڵەکە رووی لە پارتییە کە حاکمی ھەرێمە، بە قەولی جەنابت پارتی حیسابی تورێکی قوڕاویشی بۆ نەکردن کە لە حەقیقەتدا، دەبوایە ئەو رێککەوتنە ١٧ خاڵییە لەگەڵ پارتیدا بکەن نەک سەدر و سوننە! پارتی تەنانەت بە وشەیەکیش سوپاسی نەکردن. سێیەم: بەڵێ کاندیدی پۆستی سەرۆک کۆمارتان ھەبووەو دەتوانن بڵێین لەبەر ئەوە چووینە کۆبوونەوەو ١٧ خاڵیشمان پێ ئیمزا کردبوون. ئەو تەبریرە کاتێک رەوایە کە کاندیدەکەتان ١٪ شانسی دەرچوونی ھەبوایەو فەوری لە کاندیدی سەرۆککۆمارە خۆی بە لیژنەی داراییدا نەتەقاندبایەوە! چوارەم: کاک شاسوار گلەیی دەکەی بۆ لە ئاستی رێککەوتنی پارتی و دروستکردنی بەرەی ئینقاز بێدەنگ بووینە. ئەوە ئەسڵ و ئەساسی نییە، وەختێک من نووسیومە کە ئەو ھاوپەیمانیەتییەی پارتی کوردی لە پێکھاتەوە کردە حزب لە بەغداو، تەنھا سەدرو سوننە لێی سودمەندن ھێشتا رەنگبێ ئێوەمانان بیریشتان لێ نەکردبۆوە. پێنجەم: ئەوەی ئێوە کردووتانە ھیچ ھەڵوێست تۆمارکردن نییە. وەک رۆژی رووناک دەزانی کە کاندیدەکەت دەرناچێ، ئەگەر بەشدار بی بۆ تەواوکردنی نیساب، سەید موقتەدا لەو کێکەی بەردەمی (کە نەگوتراوە کێکی چ بۆنەیەکە!) قاشێکتان دەداتێ و دواییش سوپاستان دەکات. ئینجاش دەڵێی ھیچ پۆست و پلە و پایەیەکمان داوا نەکردووە، بەڵام خۆزگە کردباتان. چونکە وەک کابراتان لێ ھاتووە کە دەچووە میوانی دەیگوت تو خوا خۆتان عەزییەت مەدەن، من حەزم لە گۆشتی مریشک نییە، بەس حەزم لە چەلاوەکەیەتی نانی تێبوکشم! باقی وەسەلام
.gif)
د. كامەران مەنتك 5-4-2022 بەشی سێیەم هەموو ئەو تیوورانەی باسی گرێبەستی كۆمەڵایەتی دەكەن ولە هزری سیاسی نوێدا وەك بنەمایەكی نوێ وجیاواز بۆ شیكردنەوەی سیستەمی سیاسی، یاخود بە واتایەكی تر بۆ دیاریكردنی پەیوەندیەكانی نێوان فەرمانڕەوا وبەرفەرمان (حاكم ومحكوم) پێشكەش كراون ولەزانكۆكاندا بە بایەخەوە دەخوێندرێن، لە بنەڕەتدا جگە لە پاساو هێنانەوەیەك بۆ دەسەڵاتی فەرمانڕەوا وقوربانیكردنی تاك لەپێناو كۆمەڵگاكەیدا زیاتر شتێكی تر نیە، دەكرێت بڵێێن لە پەنای رزگاركردنی دەسەڵاتی پاشایەتی لەدەسەڵاتێكی ثیۆكراتیەوە، كەبەناوی خواوە، یاخود لەپەنای خواو ئاینەوە حوكمی دەكرد، گواستەوە بۆ شیكردنەوەی دەسەڵات لەسەر بنەمای گرێبەستێكەوە، گرێبەستێكی گریمان كراو، كە وێنایەك بۆ كۆبوونەوەیەكی خەڵك پێشكەش دەكات، كە دەیانەوێت لەژیانی فەوزای سروشتی رزگار ببن وبەئارەزووی خۆیان لەپێناو ژیانێكی كۆمەڵگایی بە پیشەسازی كراو، دەست بەرداری ژیانە سروشتیەكە دەبن، لەبەرئەوەی وا وێنای ژیانی سروشتی دەكات، كە ژیانێكی پڕ لەفەوزاو ئاژاوەیەوەو ئەو ژیانە دەكەنە قوربانی ژیانی ناو كۆمەڵگا ودەست بەرداری زۆر لە مافەكانیان دەبن لەپێناو ئەو ژیانەدا!. لەراستیدا ئەو جۆرە شیكردنەوە یۆتۆپیاییانە جگە لە بەكۆیلەكردنی تاك بۆ كۆمەڵگاو هەوڵدان بۆ پاساو هێنانەوە بۆ ئەو بەكۆیلەكردنە زیاتر هیچی تر نیە! چونكە ژیانی سروشتی هەرگیز ئەو دۆزەخە نیە، كە وەسف دەكرێت، بەپێچەوانەوە ژیانی راستەقینەی مرۆڤەكانە، وەك بوونەوەرێك لەنێو هەموو بوونەوەرەكانی تر، كە بۆ ماوەیەك لەپانتاییەكی جوگرافی دیاركراو ژیان دەكەن وپاشانیش گوزەر دەكەن، تەنانەت دەكرێت بڵێین ئەو بەهەشتەیە، كە مرۆڤ خەونی بۆ دەخوازێت وبەهۆی ژیانی كۆمەڵگاییەوە لەو بەهەشتە دەركراوە (چیرۆكی ئادەم ودەركرانی لەبەهەشت!). لەو ژیانە سروشتیەدا هەرگیز مرۆڤ لەپێناو سەپاندنی هێزی خۆی، مرۆڤی تری نەدەكوشت وبەكۆیلەی نەدەكرد، وەك ئەوەی لەژیانی ناوكۆمەڵگا روودەدات! تەنانەت شەڕەكانیش لەژیانی سروشتیدا لەپێناو دەستكەوتێك وپێویستیەكی سروشتی دابوو، بەپێچەوانەی ژیانی ناو كۆمەڵگا، كە ملیۆنان مرۆڤ بە كوشندەترین چەكەوە دەخرێنە ناو شەڕێكی بێ بەزەییانەوە لەپێناو هێنانەدی بەرژەوەندیەكانی چین وتاقمێكەوە بەكوشت دەدرێن!. ئەگەر سەرەتا كۆیلەكردن لەئەنجامی ملكەچ كردن بۆ بەهێزتر بوو بێت، لەقۆناغی نوێدا لەپەنای یاساو ژیانی ناوكۆمەڵگاییدا ئەو هێزە رتووش دەكرێت ودەڕازێنرێتەوە، كەچی لەبنەڕەتدا ئەمە هیچ لەكرۆكی خودی كۆیلایەتیەكە ناگۆڕێت، تەنیا شێوەكەی لەشێوەیەكی ئاشكراو راستەوخۆ، دەكاتە شێوەیەكی شاراوە! ئەوەیە دەستكەوتەكانی مۆدێرنیتە، كە دەیەوێت لەپەنای شیكردنەوەی دەسەڵاتی سیاسیدا جۆرە شیكردنەوەیەكی تر، یاخود جۆرە پاساوێكی تر بۆكۆیلایەتی نوێ بێنێتەوە، بەڵام ئەوەی كۆیلایەتی ئەو قۆناغە لەقۆناغەكانی پێش خۆی جیا دەكاتەوە، ئەوەیە كۆیلایەتی چڕترو ئاڵۆزترو مەترسیدارتر كردەوە، لەسەردەمی نوێدا لەپەنای دەوڵەتی نەتەوەوە چوارچێوەی جوگرافی جولانەوەی كۆیلەكان، كە بەچەمكی نوێ ناوی هاوڵاتیان لێنا بەرتەسكتر دەبێتەوە! لەبەرئەوەی چوارچێوەی دەوڵەتی نەتەوەیی بە بەراورد بە قۆناغی ئیمپراتۆریاكان، بچووكتر بووەوە، لەو ركە (قەفەسە) نوێیەی، كە ناوی دەنرێت نیشتمان ودەوڵەتی نەتەوەیی، كۆیلەكان لەپێناو هێشتنەوەو پاراستنی كۆیلایەتیەكەیان، بە شانازیەوە ژیانی خۆیان دەكەنە قوربانی ئەو قەفەسەی ناوی نیشتمانی لێنراوە! ئەگەر پێشتر ئاینەكان رەفتارەكانی كۆیلەكانیان رێكخستبێت، ئەوە لەسەر دەمی نوێدا یاسایەك بەرهەم دەهێنرێت، كەلەپەنای یەكسانی وهاوڵاتی بووندا، هەموو شتێك دەخاتە خزمەت چینی سەرمایەداو دەسەڵاتدارەوە، بەواتایەكی تر ئەوەی پێی دەگوترێت یاساو تا رادەی پیرۆزبوون پیرۆز دەكرێت، جگە لە ئامڕازێك بۆ ملكەچكردن وگوێڕایەڵكردنی زیاتری كۆیلەكان زیاتر نیە! . ماویەتی.... گەڕان بەدوای كۆیلایەتی، یاخود راكردن لە كۆیلایەتی!؟ قەیرانەكانی تاك لەهەرێمی كوردستان د. كامەران مەنتك 1-4-2022 بەشی دووەم كەواتە دەتوانین بڵێین كرۆكی كۆیلایەتی وەك خۆی ماوەتەوە وتەنیا لە روخساردا گۆڕانی بەسەرداهاتووە، بەڵام ئەوەی روونە كێشەی كۆیلەبوون وكۆیلایەتی لەسەردەمی مۆدێرنیتەدا زۆر مەترسیدارتر بووە، لەسەردەمەكانی پێش ئەو قۆناغە رووە راستەقینەكەی كۆیلایەتی بەئاسانی دەبینرا، بە ئاشكرا جیاوازی لەنێوان چین وتوێژەكان دەكرا، كۆیلەكانیش لەدۆخی خۆیان باش تێدەگەیشتن ودەیانزانی ئەوان ئازادیەكانیان لەدەستداوە وكۆیلەن، بەڵام مۆدێرنیتە پەردەیەكی بەسەر ئەو تێگەیشتنە داهێناو كۆیلایەتی بەچەندین شێوەو لەپەنای زۆر چەمكی گەورەو بریقەداردا شاردەوە، وەك یەكسانی وئازادی ومافی مرۆڤ و ... هتد، ئەم داپۆشینە بووە هۆی ئەوەی كۆیلەكان كەمتر هەست بە كۆیلایەتی خۆیان بكەن، تەنانەت هەر بەمەشەوە نەوەستن لافی ئازادی وسەربەخۆیش لێبدەن!. ئەوە وادەكات گەڕان بەدوای كۆیلایەتی لە سەردەمی نوێدا لەناو خودی كۆیلایەتی خۆی دا نەبێت، چونكە بە چەمكی نوێ كۆیلایەتی لەگەڵ لیبڕالیزم وماركسیزم و ئیسلامیزم و....هتد ناگونجێت، ئەو رەوگەو ئاڕاستە هزریانە لافی ئەوە لێدەدەن، كە ئەوان توانیویانە مرۆڤەكان لە كۆیلایەتی رزگاربكەن، یاخود بەلایەنی كەم وا نیشان دەدەن ئەوان دژی كۆیلایەتین وبەرگری لەوە دەكەن، كە كۆیلایەتی لەگەڵ سروشتی مرۆڤدا ناگونجێت! بۆیە گەڕان بەدوای كۆیلایەتی وهەوڵدان بۆ شرۆڤەكردنی لەسەردەمی ئێستادا ئاستنەنگترە، چونكە لەرێگەی كۆمەڵێك چەمكەوە واقعێك دروست كراوە، كە مرۆڤ تیایدا ناتوانێت درك بەكۆیلایەتی خۆی بكات ولێی تێبگات، تەنانەت وەك ئاماژەی پێكرا كۆیلەكان خۆشیان درك بەكۆیلەبوونی خۆیان ناكەن!. كاتی خۆی وتەیەك باو بوو، دەگوترا ئەگەر كۆیلەیەكت بینی خەوتووە، واگای مەهێنە لەوانەیە خەون بەئازادیەوە ببینێت، بەڵام ئێستا دەبێت لەناو خودی ئازادیەكانەوە لەكۆیلایەتی بگەڕێین، لەبەرئەوەی ئازادیەكان بەشێوەیەك شرۆڤەیان بۆ دەكرێت وبەكاردەهێنرێن، كە هیچ بایەخێك نەك بۆ ئازادی كۆیلەكان بەڵكو بۆ ژیانی كۆیلەكانیش ناهێڵێتەوە، بۆیە ئەگەر لەئێستادا كۆیلەیەكت بینی خەوتووە، واتای ئەوە نیە رەنگ بێت خەو بەئازادیەكانیەوە دەبینێت، بەڵكو واتای ئەوەیە ئازادیە رووكەشەكان وا فریویان داوە، كە بەحەساوەییەوە لێی خەوتووەو فێری ژیانێكی تەوەزلی وبێ بیركردنەوە بووە، ئەو لەجیاتی ئەوەی خەون بەئازادیەوە ببینێت، بەناوی ئازادیەوە بەرگری لەكۆیلایەتی خۆی دەكات وزۆرجاران ژیانی خۆشی بۆ دەكاتە قوربانی! بۆیە واگا هێنانەوەی كۆیلەكانی سەردەمی ئێستا لە واگا هێنانەوەی كۆیلەكانی سەردەمی كۆن زۆر زەحمەت وئاستەنگترە، چونكە ئەوان دەیانزانی كۆیلەن ودانیان بەو دۆخە دادەنا، كە تیایدا دەژیان، بەڵام ئەوانەی سەردەمی نوێ دان بەكۆیلایەتی خۆیان دانێن، بۆیە خەبات كردن دژی كۆیلایەتی لەسەردەمی نوێدا پێویستی بە دوو قۆناغی زۆر هەستیار هەیە، قۆناغی یەكەم دەبێت تێی بگەیەنیت وبۆی روون بكەیتەوە، كە ئەو ویستی خۆی لەدەستداوە وخاوەنی كەسایەتی خۆی نیە، واتە كۆیلەیە، ئەم پڕۆسەیەش ئاسان نیەو كارێكی ئێجگار وردو گەورەی دەوێت، لەبەرئەوەی بەدەیان میدیاو شەپۆڵی دەنگی ووێنەیی كار لەسەر چەسپاندنی ئەو وێناكردنە دەكەن، واتە كۆیلەكان وەك كۆیلە لەخۆیان تێنەگەن!. لەم دۆخەشدا دەرهێنانی كۆیلەكان لەشەوە زەنگی كۆیلایەتی ئاسان نیە وهەمیشە لە ترسی تیشكی خۆر، وەك ئەفلاتوون باسی دەكات، بەویستی خۆیان دەیانەوێت بگەڕێنەوە ناو تاریكایی ئەشكەوتەكە، دەرهێنانی كۆیلەكان لەو ئەشكەوتەی، كە بەچەندین شێوە بۆیان رازێنراوەتەوە، كارێكی زۆری دەوێت، دوای ئەو كارە زۆرە، واتە تا تێیدەگەیەنیت ئەو كۆیلەیە، ئنجا قۆناغی دووەم دەست پێدەكات، كە قۆناغی هەوڵدانە بۆ رزگاربوونی لەو كۆیلایەتیە!. ماویەتی... گەڕان بەدوای كۆیلایەتی، یاخود راكردن لە كۆیلایەتی!؟ قەیرانەكانی تاك لەهەرێمی كوردستان د. كامەران مەنتك 30-3-2022 بەشی یەكەم كۆیلایەتی وەك هیگڵ دەڵێت لەو كاتەدا دەست پێدەكات، كاتێك دوو مرۆڤ لەسەر دانپیانان ورێزگرتن دەكەونە شەڕو یەكێكیان لەترسی مردن ژیان هەڵدەبژێرێت ئەوەی تریش لەپێناو ژیان مردن هەڵدەبژێرێت، بەم شێوەیە كەسی یەكەم دەست بەرداری زۆر شت دەبێت ولەپێناو مانەوەدا ملكەچی كەسی دووەم دەبێت، دەبێتە كۆیلەو ئەوەی تریش خاوەنی كۆیلە. كەواتە پڕۆسەی بەكۆیلە بوون پڕۆسەیەكی درێژخایەنەو پەیوەندی بەململانێیەكەوە هەیە لەسەر خودی مانەوە وژیان، ئەو كەسانەی لەپێناو مانەوەدا ژیانێكی ملكەچانە هەڵدەبژێرن دەبنە كۆیلە، ئەو كاتە هەموو شتێك لەدەست دەدەن، دوای ئەوەی بەئاگا دێن وتێدەگەن چیان لەدەستداوە، ئەو كاتە هەوڵدەدەن رێزی خۆیان بگەڕێننەوە، بەم شێوەیە ململانێ لەنێوان كۆیلەو خاوەن كۆیلە دەست پێدەكات، ئەو ململانێیە لەپێناو ئازادی وگەڕاندنەوەی بەها مرۆییەكان بزوێنەری سەرەكی مێژووی مرۆڤایەتیە!. بەو پیودانگە دەتوانین بڵێین مێژووی كۆیلایەتی بەقەد بوونی ململانێ لەسەر ژیان كۆنە، تا ئێستاش ئەو كۆیلایەتیە بەردەوامەو لەهەر سەردەمێكدا رووپۆشێكی جیاوازو تایبەت بەسەردەمەكە دەپۆشێت، لەگەڵ ئەوەشدا لەو كاتەی كۆیلایەتی هاتۆتە ناو كۆمەلگای مرۆڤایەتی، سەرباری ئەو بانگەشە تیوریانەی دەكرێت وئەو یاسانەی دەردەچێت، نەتوانراوە چارەسەری ئەو دیاردە مرۆییە بكرێت بكرێت، لەبەرئەوەی كۆیلایەتی بۆتە بەشێك لەسروشتی مرۆڤەكان وئەو كەسانەی بەدوای ژیانێكی ئاساندا دەگەڕێن وئامادەنین بەرپرسیاریەتی قۆناغەكەیان هەڵبگرن، كۆیلایەتی هێمنترین وسەقامگیرترین ژیانیان بۆ دابین دەكات! ئەو جۆرە مرۆڤانە تەنیا بەدوای مانەوە وبەردەوام بوون لەژیان دەگەڕین ولەواتاكانی ئەو ژیانە ناكۆڵنەوە، واتە بەهاكانی ئازادی لای ئەوان بایەخ وگرنگیەكی ئەوتۆی نابێت، دیارە دروست بوونی كەسایەتیەكی لەو شێوەیە رام كراوەش، پێویستی بە سەدان وبگرە هەزاران ساڵ هەبووە، بۆیە شەڕكردنی كۆیلایەتی وزاڵ بوون بەسەریدا كارێكی ئاسان نیە، بەشێك لە تاكەكان فرچك بەكۆیلایەتیەوە دەگرن، كۆمەڵگاش بۆ رایكردنی كردنی كارەكانی پیویستی بەمانەوەی ئەو كۆیلایەتیە هەیە لەژێر هەر بچم وروخسارێكدا بێت، پێویستی بە كەسانێكە، كە لەسەر ژیانێكی دووبارەبووە راهاتبێت وهەموو رۆژەكانی وەك یەك بێت. بۆیە دەست بەرداربوون لەكۆیلایەتی كارێكی ئاسان نیە، لەلایەك بۆتە سروشتی بەشێك لەمرۆڤەكان ولەلایەكی تر بۆتە پێداویستیەكی كۆمەڵگایی!. بەشێكی زۆر لەشارستانیەتی مرۆڤایەتی، كە خاوەن كۆیلەكان سوودیان لێوەرگرتووە وخستوویانەتە خزمەتی خۆیانەوە، لەسەر دەستی كۆیلەكانەوە بونیاتنراوە، كۆیلەكان هەمیشە وەك هێزێكی كار بەكارهێنراون، بۆئەوەی توانای كاركردنیشیان زۆرتر بێت، هەمیشە لەتوانای بیركردنەوە دابڕێنراون! ئەركی بیركردنەوە وپلان دانان كەوتۆتە سەرشانی خاوەن كۆیلەكان وئەركی كاركردن وجێبەجێكردنی پلانەكانیش كەوتۆتە سەر شانی كۆیلەكان، ئەوان ژیانێكی شاهانەو خۆشبەختانە ژیاون، كۆیلەكانیش ژیانێكی مەمرەو مەژی وتەنیا بەمەبەستی خۆشگوزەرانی خاوەن كۆیلەكان درێژە بەژیانیان دراوە ودەرفەتی مانەوەیان بۆ رەخسێنراوە. حەز كردن بەمانەوە ودرێژەدان بەژیان بەهەر جۆرێك بێت، كەسایەتی لەكۆیلەكان سەندۆتەوە، لەزۆربەی قۆناغەكانی مێژوو وەكو كاڵایەك مامەلەیان لەگەلدا كراوە، لەپاڵ سەر ئاژەڵەكانی تر هەژمار كراون، زگ وزایان پێوەكراوەو وەبەرهێنراون، چۆن ئاژەڵ وەبەردەهێنرێت، بەهەمان شێوە كۆیلەكانیش وەبەرهێنراون، كە كۆیلەی زەوی پەیدا دەبێت، وەكو كەرەستەكانی خانوبەرەو كشتوكاڵیەكان، لەگەڵ زەویە كڕین وفرۆشتنیان پیوە كراوە، چەندەی كۆمەڵگاو سیستەمی سیاسی لەكۆمەلگادا بەرەو پێشەوە چووە، هیندە زیاتر فۆرمەكانی كۆیلایەتی گۆڕانیان بەسەرداهاتووە... ماویەتی
سمكۆ ئەسعەد یاساكەی ئێستای هەڵبژاردن و بابەتی هەمواركردنەوەی ، باس و خواستی ئێستای پەرلەمانی كوردستانە. لایەنێك ئەیەوێت یاساكە وەك ئێستای خۆی بمێنیتەوە بە(یەك بازنەیی) تا زۆرینەی ئێستای خۆیان بپارێزن لە خولی داهاتوودا ، لایەنێكی تر ئەیەوێت هەمواری بكاتەوە بۆ (فرە بازنەیی) تا گۆڕانكاری بەسەر ژمارەی ئێستای كورسییەكانی فراكسیۆنەكان بهێنێت.. بەڵام هەردوو لایەنی ناو پەرلەمان لەسەر یەك ئامانج كۆكن، ئەویش پێویستی ئەنجامدانی هەڵبژاردنە ، لەبەر ئەوەی هەڵبژاردن تاكە ڕێگای نوێكردنەوەی مۆڵەتی ئەم حوكمڕانیەی ئێستایە لە كوردستان . پرۆسەی دەنگدان بۆ سوودمەندانی حوكمڕانی كوردستان ناوی (دەنگژماردن)ە ، ژماردنی (دەنگ) بۆ هێنانەوەی (هەمان دەموچاو ، هەمان عەقڵیەت ، هەمان سستم ) لە ڕێگای دەنگی لە سەدا 20ی بەشداربوان ، بەڵام بەناوی لەسەدا 80 كەی تری ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەیە . لێرەدا ئەمەوێت بە پەرلەمانتارانی كوردستان بڵێم .. گرنگ نییە یاساكە بەیەك بازنەیی بمێنێتەوە یان بكرێت بە فرە بازنەیی ، گرنگ ئەوەیە پرۆسەكە لە (دەنگژماردن) بكرێتەوە بە (هەڵبژاردن) بە داڕشتنی بڕگەیەكی نوێ بۆ یاساكە بەم شێوەیە : (ئەگەر ڕێژەی بەشداری كردنی ئەوانەی مافی دەنگدانیان هەیە لە سەدا پەنجا 50% كەمتر بوو لە پرۆسەی دەنگداندا ، ئەوا هەڵبژاردنەكە ئەژمار ناكرێت) . ئەگەر ئەوە ناكرێت ، ئەوا هەمان (دەموچاو وعەقڵیەت وسستم ) چەند بارە ئەبنەوە، چارەسەریش ئەوەیە داوای بایكۆتی پرۆسەكە بكرێت .
.jpg)
شادمان مەلا حەسەن لەم ماوەیەدا, لە میدیاكانی یەكێتیی چەند بابەتێكم بینی و خوێندەوە لەسەر ئەم دەستەواژەیەی سەرەوە نووسرابوو .كە ئەمە ناونیشانی ئەو مانیفێستۆیەیە كە بۆ هۆكار و ئامانجەكانی دامەزراندنی یەكێتیی نیشتمانی كوردستان لە ساڵی 1975 نووسراوە .مام جەلال نووسەری سەرەكی ئەم مانیفێستۆیە بووە بە زمانی عەرەبی .ئەوەی لە بابەتە تازەكان خوێندرایەوە .هیچ وەڵامێكی ئەم پرسیارەی بۆ ئەم قۆناغە تێدا نەبوو .ئەمەش نیشانەی ئەوەیە كە بابەتەكان بە راسپاردە و وەك بەشێك لە رازی كردنی ئەو كەسە نووسراوە كە بڕیاری دیداری یەكێتیی داوە , كە ئێستا قەرەبالغیەكیان لە مەلبەندەكانی یەكێتیی دروست كردووە بەناوی دیداری یەكێتیی. هەقم لەسەر ئەوەنیە نووسەری بابەتەكان ئەو مانیفێستۆیەیان خوێندۆتەوە یان نا یاخود هەر ناونیشانەكەیان ئەزبەركردووە .بەلام دوور لە تۆمەتی كەسی هەموومان لەم رۆژگارە لە رووی مەعریفە و فكرەوە باش یەكتر دەناسین و دەزانین هەریەكەی بای چەندە . ئەوێ رۆژێ وەلامی مانیفێستۆیەكەی یەكێتیی نیشتمانی كوردستان بۆچی؟ ئەوەبوو .شۆڕشی ئەیلول شۆڕشێكی بنەمالەیی و خێلەكی و بێ دیسپلین و ئامانجی روون بوو .هەروەها پشت بەستوو بوو بە قەولی ئەوێ رۆژێ زایۆنیزم و ئیمپرالیزم و رژێمێكی دژ بە كوردی وەك شاهانشای ئێران . بەلام شۆڕشی نوێی ئەمجارە بارگاویە بە فیكری سەرەدەم كە زیاتر فیكری چەپی رادیكال و ناوەڕاست و نەتەوەیی بوو .واتە یەكێتیی خاوەن چەند مینبەرێك بوو .لە هەمان كات سەركردایەتیەكەی خوێندەوار و شاری بوون . پشت و پەنای یەكێتیی و شۆڕشی نوێ كۆمەلانی خەلكی كوردستان دەبێت .بەدلنیایەوە ئەو پرسیارانە و كۆمەلێك پرسیاری تر ,لە شۆڕشی نوێ وەلامیان درایەوە . لە داهێنانی ئازایەتی و خۆڕاگری و ئەدەبیاتی هاوچەرخی شۆڕشگێڕی,لاپەڕەكانی مێژووی هاوچەرخ پڕیەتی لە چیڕۆك و داستانی ناوازەی ئازایەتی و قارەمانێتی و پەروەردە و گەشەپێدانی بیری پێشكەوتنخوازی . بەلام ئێستا وەلامەكانی یەكێتیی نیشتمانی كوردستان بۆچی ؟ كە بۆ كۆمەلگای كوردستان پێویستە چین و كێ ئەو وەلامانە دەداتەوە . ئایا یەكێتیی بنەمالە نیە ؟ بەدلنیایەوە بنەمالەیە ,كەواتە جیاوازی لەگەل پارتی نیە ,ئایا یەكێتیی فەرە مینبەرە؟ نەك فەرە مینبەر نیە, بەلكو یەك مینبەرەكەشی نازانرێ ناسنامە و ئاراستەی چیە .ئایا بیروباوەڕی ئازادی تێداماوە ؟ بەدلنیایەوە نەخێر,لە كاتێكدا خەلك كۆمەلكوژ دەكرێ و شەق و تێهەلدانیش لەولاوە بوەستێ . ئەوە جگە لەوەی دەمێكە یەكێتیی هاوبەشێكی سەرەكی ئەزموونی حكومەتی هەرێمە, چەند سیاسەتی لەسەر ئەم حكومەت رەنگی داوەتەوە بە باشە لە رووی خزمەتگوزاری و شەفافیەت و بنەبڕكردنی گەندەلی و وەدیهێنانی دادپەروەری كۆمەلایەتی و چەندین پێویستی هەنوكەیی كۆمەلگای كوردستان .ژمارەی دەنگ و كورسیەكانی یەكێتیی لەچەند ساڵی ئاخیری گەواهی ئەوەمان پێدەدات كەوا یەكێتی روو لە پوكانەوەیە روو هەستانەوە نیە. پرسیارێكی تر ئەوەیە ئەگەر یەكێتیی دیدار دەكات بۆ ئەوەی فیكر زیندوو بكاتەوە یان نەخشە رێگای ستراتیجی خۆی بگۆڕێ لەو واقعەی تێیدایە .بەدلنیایەوە ئەوە پێویستی بەم قەرەبالغیە گەڕۆكە و ئەو وتارە بێ پێز و بێناوەڕۆك و پڕ لە خۆ هەلكێشان و تۆمەت بەخشینەوە نیە بۆ ئەویتر .بەلكو ئەگەر بۆ فیكرە ئەوە پێویستە دەستەیەك كادیر و كەسانی نووسەر و مەعریفەدار, بەهاوبەش لەگەل ئەنجومەنی سەركردایەتیەكەی گەنگەشەی فیكر بكەن .بێگومان كە باس لە فیكر و ناسنامە دەكرێ ,دەمێكە فیكر و ناسنامەی یەكێتیی تەلخە و تەنها ناونیشانێكە بەناوی سۆسیالیست دیموكرات ,كە هیچ ئاكار و رەفتارێكی سۆسیالیست دیموكراتی تێدانابینرێت. ئەو قسەیەم بەو مانایە نیە كەوا بەرلە كەتنەكەی 8ی تەمموز فیكر لەناو یەكێتیی لە بالادا بووبێ .نەخێر فیكر دەمێكە لە ناو یەكێتیی ناسنامەی خۆی وون كردووە .(لە بابەتێكی تر باسی لێوە دەكەین ).ئەگەر دیدارەكەش بۆ داڕشتنەوەی ستراتیجی یەكێتییە ئەوە ئەنجومەنی سەركردایەتی دەتوانێ ئەم بابەتە دابڕێژتەوە بەهاوكاری چەند شارەزایەك . ئەگەر دیدارەكەش بۆ خەلكە ئەوە دەبێ بڕیار بەدەستەكان بچنە ناو خەلك و بزانن خەلك چی لە یەكێتیی دەوێ .نەوەك ئەوانەی جورئەتی ئەوەیان نیە بلێن سەرۆك بە ئارامی و بە گەورەیی خۆت رەحمێكمان پێبكە بڕیاری ژمارە (311)ی فەرید ئەسەسەرد رابگرە و یەك كۆبوونەوەمان پێبكە وەبی خەلك بیری بێتەوە حزبێك هەیە ئەنجومەنێكی بەناو سەركردایەتی هەیە .
.gif)
عەتا قەرەداخی -٢- وهكو پێشتر ئاماژهمان بۆ كرد له كۆى بهرههمی شیعرى گۆراندا جوانی بووهته فهزایهك كه ههژموونی بهسهر ههموو دهقهكانیدا كردووه، بهو دهقانهشهوه كه پهیوهندییان به بوارى سیاسهت و ئایدیۆلۆژیاوه ههیه. مهبهستمان لهم قسهیهش ئهوهیه كه گۆران وهكو شاعیر پێیوایه شیعر له ههر جۆرێك بێت بهبێ جوانی بوونی نیه. ئهمهش له روانگهى بهرههمهێنانی شیعرێتهوه بۆچوونێكی تهواو درووستهو ئهوهى پێكهاتهیهكی زمانی دهكات به شیعر تهنیا بنیادى نووسین نیه، چی ئهو بنیاده كلاسیكی بێت یان نوێ، بهڵكو لهپاڵ بنیادى زمانی یان شێوهى نووسیندا ڕهگهزێكی تر ههیه ئهویش بوونی شیعریهته كه بنهماى سهرهكی شیعریهیتیش جوانیه، ههربۆیه ناشێت به بێ بوونی جوانی شیعریهت و بهو پێیهش شیعر بهرههم بێت. ئهم فهزاى جوانیهى كه پانتایی شیعرى گۆرانی داگیركردووه بهشێوهیهكی سهرهكی دوو بوار دهگرێتهوه، كه ئهوانیش ئافرهت و سرووشته. ئهم دوو ڕهگهزه ههردووكیان له روانینی فهلسهفیهوه دوو ڕهگهزى نهرم، ناسك، هێمن، سۆزدارن. ههروهك ههردووكیان رووبهڕێكن له خهیاڵ و ئهندێشهو بهرههمهێنی ئهفسانهو یۆتۆپیان، كه ئهمانهش بهگشتی بهشدارى دهكهن له بهرههمهێنانی دهقی شیعرى و شیعریهت و داهێناندا. ئهوهى جێگاى سهرنجه له شیعرى گۆراندا ئهم دوو ڕهگهزه بهرهدهوام پێكهوه دێن و بهشێوهى ئاڵوگۆڕ دهشوبهێنرێن به یهكترى. ئهویش بهپێی پێداویستی ئهو ئامانجهى كه دهقهكه مهبهستیهتی، یان پرسیار و جیهانبینی دهقهكه دهیسهپێنێت. ههروهك جوانی ههریهكه لهم دوو ڕهگهزه بهشێوهى ئاڵوگۆڕ دهبێته سهرچاوه بۆ جوانی ئهویتریان. له ههڵبهستی (ئافرهت و جوانی) دا گۆران دهڵێت: بهڵام تهبیعهت ههرگیزاو ههرگیز... بێ رووناكی یه بێ بزهى ئازیز). كاتێ گۆران له برى زاراوهى سرووشت وشهى تهبیعهت بهكار دههێنێت بۆمان دهردهكهوێت یان بهجۆرێك ههستی پێدهكهین كه وشهى تهبیعهت وشهیهكی شیعریتره بۆ ئهو چوارچێوهى كه ئهو تیایدا بهكارى هێناوه. تهبیعهت ههموو ئهو گهردوونه دهگرێتهوه كه ههموو بوونهوهرانی تێدا دهژی به مرۆڤیشهوه ئهمه بێجگه له ڕهگهزه نازیندووهكان. لهم گهردوونهدا دوو سهرچاوهى سهرهكی رووناكی ههن كه خۆر و مانگن و خۆر سهرچاوهى ههموو رووناكی و وزهیهو بێ بوونی ئهو ژیان بوونی نیه. بهڵام لهپاڵ ئهم سهرچاوه گهورهیهدا گۆران سهرچاوهیهكی ترى رووناكی لهم تهبیعهتدا دیارى دهكات و واینیشان دهدات كه سهربارى بوونی خۆرو سهربارى بوونی مانگ، ئهم تهبیعهته به تاریكی دهمێنێتهوه ئهگهر بزهى ئازیز، واته ئهوى ئافرهت بوونی نهبێت. كهواته لێرهدا به ئاشكرا دهردهكهوێت كه له دیدى گۆرانهوه ئهم گهردوونه بهبێ بوونی ئهوى ئافرهت بهبێ بهخشینی زهردهخهنهو بزهى سهرلێوى ئهوى ئافرهت تاریكستانه. كه ئهوهش له ئاستێكی قوڵتردا ماناى نهبوونی ژیانه بهبێ ئهوى ئافرهت. لێرهوه ئافرهت و بزهى سهرلێوى كه دهبێته پاڵنهرو مۆتیڤى رووناك كردنهوهى تهبیعهت بهرههمهێنی ژیان و زیندهگانیه له گهردووندا، ههروهك زاراوهى بزهى ئازیز وهكو وێنه له ناوهرۆكدا ئاستێك له جوانی بهرههمدههێنێت و نهێنیهك له خۆیدا ههڵدهگرێت. له وێنهى پێشوودا جوانی ئهوى ئافرهت دهبێته مۆتیڤی بهردهوامی ژیان، بهڵام ههر بهدواى ئهوهدا شاعیر بهراوردێك دهكات له نێوان جوانی ههندێ له توخمهكانی نێو سرووشت و ههندێ بهشی جهستهى ئهوى ئافرهتداو سهرئهنجامیش قورسایی بهراوردكردنهكه بهلاى ئهوى ئافرهت و جوانتربوونی ئهو له سرووشت دهشكێتهوه. گۆڕان دهڵێت: (كام ئهستێرهى گهش، كام گوڵی كێوى/ ئاڵه وهك گوڵمی گۆى مهمكی لێوى).گۆران لهنێو ڕهگهزهكانی سرووشتدا بهدواى دهگمهنهكان له جوانیدا دهگهڕێت و وهریاندهگرێت و بهراوردیان دهكات لهگهڵ ههندێ شوێنی ههستیارى جهستهى ئافرهتدا. لهو ههڵبژاردنهشدا وشهى كام بهكار دههێنێت كه ماناى ههڵبژاردنی باشترین له ناو ئهو پۆل یان ئهو چهشنهدا دهگهیهنێت. كاتێ دهڵێت كام گوڵی كێوى ماناى وایه لهنێو ههموو گوڵه كێوییهكاندا ئاڵترینیان ههڵدهبژێرێت و كاتێكیش دهڵێت كام ئهستێرهى گهش، ماناى وایه دوو ئاستی ههڵبژاردن ههیه یهكهمیان ئهستێره ههڵدهبژێرێت و له ئاستی دووهمیشدا لهنێو ئهستێرهكاندا گهشترینیان ههڵدهبژێرێت و بهراوردیان دهكات لهگهڵ گوڵم، گۆى مهمك، لێو، كه ئهو وهها وێناى ئهم سێ ڕهگهزهى جهستهى ئافرهت دهكات كه ئاڵن و پێیوایه هیچ ئهستێرهیهكی گهش و هیچ گوڵێكی كێوى له ئاڵیدا شان لهشانی گوڵمی ئهوى ئافرهت و گۆى مهمكی و لێوى نادات. لهڕاستیدا جوانی سرووشت یان وهكو گۆران خۆى دهیڵێت جوانی تهبیعهت، سهرچاوهیهو، ئهسڵهو ههموو جوانیهكانی تر لهبهرگیراوهى ئهون یان لاسییكردنهوهى ئهون. بهڵام ئاشكرایه كه له روانگهى گۆرانهوه ئهوى ئافرهتیش بهشێكه له كۆى سیتێمی تهبیعهت و له رووى جوانیشهوه لهئاستی یهكهمدایهو بۆ نیشاندانی جوانی ڕهگهزهكانی سرووشت. له كاتێكدا ئهو ڕهگهزانه لێكچواندنیان پێدهكرێت لهگهڵ جوانی ئافرهتدا یان بهراورد دهكرێن به جوانی ئافرهت و زۆربهى كاتیش جوانی ئافرهت وهكو سهرچاوه یان ئهسڵ نیشان دهدرێت و له جوانی ڕهگهزهكانی ترى سرووشت جوانتر بهرجهسته دهكرێت. لێرهوهو لهئاستی نهبینراوى وێنهكانی گۆراندا وهكو بهشێك له بنهماى دهق، ئهو دهلالهته بهرههم دێت كه ئافرهت وهكو ڕهگهزێكی مرۆیی و وهكو جوانی ئهگهر له پێش سرووشتهوه نهبێت ئهوا هاوشانی سرووشت و جوانیهكهیهتی. گۆران ههردوو جوانی ئافرهت و جوانی سرووشت پێكهوهتێكهڵاو دهكات و تابلۆیهكی قهشهنگی نموونهى باڵاى جوانی لێ بهرههمدێنێت. واته شاعیر له بهئاگاییهوه بێت یان له نائاگاییهوه ئهو بهدواى بهرزترین ئاست لهجوانی یان جوانی رههادا دهگهڕێت. ههروهك دیاره نه پێوانهیهك و نه ئاستێكی دیاریكراو نیه بۆ جوانی و پێناسهیهكی ئاشكراش بۆ جوانی رهها نیه، چونكه جوانی پهیوهندى به ههستهوه ههیهو وهكو ههر شتێكی ترى ئهم گهردوونه شتێكی رێژهییه. له پێكهوهبهستنی جوانی ئافرهت و جوانی سرووشتدا گۆران له ههڵبهستی (جوانی لادێ)دا دهڵێت: چهن جوانی بهرهو مهغریب ئهچی زهرده ئهدا لێت پرشنگی خشڵ ئهبڵهق ئهكا دهوروبهرى پێت ڕۆژى دهمی كهل حازره بۆ پێشكهشی بهرپێت ئێوارهیه وا، ههڵگره سا گۆزهى تازه. شاعیر وێنهیهكی بهرجهستهى ئافرهتی لادێ پێشكهش دهكات كه چۆن دهمی ئێواره یان خۆرنشین گۆزه دهنێته سهرشانی و بهرهو كانی دێ دهڕوات بۆ ئهو هێنان. لهم وێنه بهرجهستهكراوهدا جوانیهك نیشان دهدرێت كه جوانی سادهو خاوێن و بێ رتووشی لادێیه، واته جوانی سرووشت. ئافرهتی لادێ به جوانیه ئاسایی و دهستلێنهدراوهكهیهوه وهكو بهشێك لهو سرووشته وایه كه دهستی مرۆڤـــ و شارستانێتی و تهكنۆلۆجیاى پێنهگهیشتووه. واته گۆران لهئاستی قوڵی ئهم وێنهیهدا جوانیهك نیشان دهدات كه هاوشانی جوانی سرووشته كه هیچ پهڵهیهكی پێوه نیه یان هیچ پهڵهیهكی بهرنهكهوتووه. ئهمی ئافرهت خۆى جوانه، بهڵام كاتێ دهمی خۆرنشین زهردهى خۆر لێی دهدا زیاتر جوانیهكی پهخش دهبێت. ئهو باسی ئهوه دهكات كه ئهو خشڵ و زێڕو زیووهى به ئافرهتهكهوهیه تیشكی زهردى خۆرهتاوى دهمی ئاوابوون عهكس دهكاتهوهو وێنهیهكی رهنگاورهنگ پهخش دهبێت و دهبریسكێتهوه، ههمان شێوهى ئهو تهسبیحه قهزوانه ئهبڵقهى كه چهندین رهنگ دهنوێنێت و سهرنجی مرۆڤـــ بۆ خۆى كێش دهكات و دهبێته بهرههمهێنی جۆرێك له چێژ، كه لهڕاستیدا چێژى جوانیه. كاتێ ئهمی شۆخ و شهنگ لهدهمی خۆرئاوادا به گۆزهى سهرشانیهوه ڕێگاى كانی دهگرێتهبهر، ڕۆژ كه له چركهساتی ئاوابووندایه ئامادهیه خۆى بخاته بهرپێی ئهمی ئافرهت. ئهمهش ئهوه دهگهیهنێت كه تهنانهت خۆر سهرسامه بهجوانی ئهمی ئافرهت و ئامادهیه له خزمهتیدا بێت. لێرهدا سهربارى وهسفكردنی تابلۆى قهشهنگی خۆرئاوابوون و پهخشبوونی چهندین رهنگ لهئهنجامی بهركهوتنی تیشكی زهردى دهم كهلدا بۆ خشڵهكانی ئهو، جوانیهكهى ئهم هێنده كاریگهره كه خۆر ههرچهنده له دهمی ئاوابوونیشدایه، بهڵام ئامادهیه ببێته پهروانهى دهورى ئهم. دهشێ گۆران خۆى بهخۆر چواندبێت و جوانی ئهوى كچی لادێ بهجۆرێك كارى لێكردبێت كه سهربارى ههڵكشانی تهمهنیش بهڵام ئامادهبێت لهبهرپێی ئهوى شۆخدا بمرێت. ئهمهش لهڕاستیدا بریتیه له قوربانیدان له پێناوى جوانیدا، بهڵام جوانیهك كه دهستی لێنهدراوه، جوانی كچی لادێ، واته جوانی سرووشتی خاوێن و پاكژ. دیسان لێرهدا جۆرێك له گهڕانی بهردهوام به دواى گهوههرو ماهیهتی جوانیدا دهردهكهوێت و ئهوى شاعیریش له كۆششی بهردهوامدایه بۆ گهیشتن بهو گهوههرهى جوانی و ئامادهیشه لهناویدا بتوێتهوه. ئهمهش ئهوه نیشان دهدات كه گهڕانی گۆران به دواى جوانی و گهوههرى جوانی و چێژى جوانیدا هاوشێوهى گهڕانی سۆفیه به دواى رۆحی باڵاو كۆششكردنه بۆ دۆزینهوهو گهیشتن بهو رۆحهو توانهوه تیایدا. به مانایهكی تر له روانگهى گۆرانهوه جوانی بهرزو بڵندو پاكژ و بێگهرده وهكو رۆحی باڵا. ههروهك گۆران ویڵ و سهوداسهرى ئهوهیه كه بگات به گهوههرى جوانی ڕاستهقینه كه ئهوهش سهرئهنجام بهرهو قۆناغی جوانیپهرستی دهیبات. ههر لێرهشهوهیه له شیعرى گۆراندا پهیوهستبوونێكی هێجگار قوڵ به ئافرهت و سرووشتهوه ههیه چونكه ئهم دوو ڕهگهزه بهرههمهێنی ئهو جوانیه باڵایهن كه ئهوى شاعیر له ههوڵ و كۆششی بهردهوامدایه تا پێی بگات. شاعیر نهك ههر بهچاو جوانی دهبینێت و دهناسێت، بهڵكو پێدهچێت له ئاستێكی باڵادا له دهرهوهى بینین و لهلایهن ههستهوهرهكانی ترهوه ههستی پێبكرێت. گۆران له ههڵبهستی" له درزى پهچهوه" بهجۆرێك وهسفی جوانی دهكات كه ههست دهكرێت ئهو به چاوى دڵ یان بهچاوى رۆح، جوان یان جوانی دهبینێت. لهم ههڵبهستهدا گۆران دهڵێت: لهپڕ نازانم چۆن سهرم ههڵبڕى بهرامبهرم بهژنێك دهركهوت: وهك پهرى لهگهڵ ئهوهى له عهباوه ئاڵابوو له دیمهنی شیرینی ئاشكرابوو. ئهو باسی ئهوه دهكات كه خۆیشی نازانێت چۆن له پڕ سهرى ههڵبڕیووهو بهژنێكی جوانی شێوه پهرى بینیووه. لێرهوه دهشێ وای لێكبدهینهوه كه بێجگه له چاوى ئاسایی یان بێجگه له ههستی بیستن، لێرهدا ههستی تر ههیه بۆ پهیبردن یان زانینی هاتنی ئهو شۆخه و هاتنی ئهویش هۆكاربووه بۆ ئهوهى ئهمی شاعیر له پڕێكدا سهرى ههڵبڕێت، واته سهرههڵبڕینی ئهم هێزێكی تر درووستیكردووه كه وهكو گوتمان دهشێ بینین بێت بهچاوى رۆح یان دڵ. ئهوهى ئهم دهیبینێت له عهباوه ئاڵاوه، بهڵام له بینینی ئهمدا ههم وهكو پهرى وابووه، ههم له دیمهنیدا شیرینی ئاشكرابووه. ئهمی شاعیر ئهو بهژنهى بینیوێتی سهربارى ئهوهش له عهباوه پێچراوه، دهیشوبهێنێت به پهرى. ههرچهنده ئێمه نازانین ئایا جهستهى ئهو كهسه دهشوبهێنێت به پهرى یان لهسیماو روخسارى، له كاتێكدا ئهگهر ئهو له عهباوه پێچرابێت ماناى وایه ئهم نه سیماو نه جهستهشی به باشی نابینێت. كهواته دیسان لێرهشهوه دهشێ واى بۆ بچین كه ئهم به چاوى رۆح، یان دڵ دهیبینێت و بۆى دهردهكهوێت كه هاوشێوهى پهریه. ههروهك دهشێ لهبنهڕهتدا ئهم وێنه بهرجهستهیهى كه ئهو وهكو پهیكهر پێشكهشی دهكات، له واقیعدا بوونی نهبێت و كۆى وێنهكه درووستكراو یان بهرههمی خهیاڵ و ئهندێشهى شاعیر بێت. ئهم لێكدانهوهیهش زیاتر ڕێگاى تێدهچێت. ئهویش لهبهرئهوهى كاتێ ئهم خۆى ئهفرێندهری ئهو وێنهیه بێت و له خهیاڵدا درووستی كردبێت، دهزانێت كه شۆخ و شهنگ و فریشته ئاسا درووستی كردووه. له لایهكی ترهوه شاعیر تهنیا له دیمهنی ئهو بهژنهدا كه له عهباوه ئاڵاوه شیرینی دهبینێت كه ئهویش دیسان دهشێ له ڕێگاى ههستهكانی ترهوه بگات بهو ئهنجامه، چونكه ههستی بینین به چاو ناتوانێت خاسێتی شاراوه یان نادیارى شتهكان دیارى بكات، به تایبهتی ئهو خاسێتانهى كه ئهركی ههستهوهرهكانی تره دیارییان بكات. ههرچهنده لێرهدا شاعیر باسی شیرینی مهعنهوى دهكات نهك شیرینی مادى كه ئهمهى دووهمیان له ڕێگاى ههستی چێژكردنهوه دیارى دهكرێت.
.gif)
ئارام سەعید لە هیچ سەردەم و زەمانێکدا هێندەی ئێستا ئامرازی پەیوەندی نەبووە، لەگەڵ ئەوەشدا هێشتا گەرموگوڕیی هاوڕییەتی وەک رابردوو نییە، هەندێک پێیانوایە ئەم ئامرازانەی ئێستای پەیوەندی بەیەکگەیشتنی راستەقینەی کوشتووە، خاوەنی ئەم رەخنانەش پاساویان ئەوەیە بەیەکگەیشتن و پەیوەندی رووبەڕوو لەڕووی دەرونیی و کۆمەڵایەتییەوە گرنگترە لە پەیوەندی لەریگەی سۆشیال میدیاوە، چونکە بەبینینی راستەوخۆ دەزانیت هەستی بەرامبەرت چۆنەو بیرلەچی دەکاتەوە، لە کەسێتی بەرامبەرەکەت تێدەگەیت. دوو جۆر تێروانین هەیە بۆ سۆشیال میدیا کە یەکێکیان تەواو دژیەتی و یەکێکیان لەگەڵیدایەو پێی باشە، بونیی سۆشیال میدیا دەبێت مامەڵەی لەگەڵ بکرێت چونکە بۆتە بەشێک لەژیانمان. لەراستیدا نوسینێکی زۆر هەیە لەسەر ئەوەی کە هەندێک کەس دەیەوێت ئەزمونێکی تایبەتی خۆی بە گشتاندن بکات، بۆ نمونە لە سەکۆیەکی سۆشیاڵ میدیاوە هێرشیکی کراوەتە سەرو بێزار بووە ئیتر دەیەوێت بڵێت ئەم سەکۆیانە خراپن، زۆرن لەو نمونانەی رەنگە لە ئەنجامی یاری پێکردن و فێڵ و هەڵخەلەتاندنیان بریاریان داوە سۆشیال میدیا بەجێ بهێڵن بەڵام ناکرێت ئەوە پێناسە بێت بۆ هەموو پەیوەندییەکان، چونکە لەپاڵ ئەوەدا دەیان و سەدان ئەزمونی جوان هەیە کەلە رێگەی سۆشیاڵ میدیاوە دروست بوە. بەشێکی تریان ئەوانەن کە پێیان دەوترێ تەکنە فۆبیا کە تۆقین و ترسێکی زۆریان هەیە بەرامبەر تەکنەلۆژیا یان هەرفۆرمێکی نوێ بێتە کایەوە ئەوان دژایەتی دەکەن و بەخراپی دەزانن... یان ئەو نەرجسیانەی هەست دەکەن سۆشیاڵ میدیا حەزەکانیان تێر ناکات و پێیان وایە ئەو سەکۆیە زیانی هەیە. مادلین رایان کە نوسەرێکی سەربەخۆیە ناتوانیت لە سۆشیال میدیا بیبینیت نوسیویەتی" لەسۆشیال میدیا سەدان هاوڕێم هەبوو، سەدان درۆی بچوکم ئەبیست رۆژانە، لایکەکان ژیانی رازاندبومەوە، ئەوانە منیان هەڵخەڵەتاندبوو بەوەی من ناسنامەم بوو بوو بە شتێکی تر لەوەی هەم، ناتوانم جۆری ئەو پەیوەندیانەی ناو سۆشیاڵ میدیا بەروارد بکەم بەو پەیوەندیە راستەقینەیەی کە ئێستا هەمە لەژیاندا کە ئەویش چوار هاوڕێم هەیە لەگەڵ شەریکی ژیانم...." ئەو پێی وایە "سۆشیاڵ میدیا توشی خەمۆکی و دودڵیمان دەکات، بەکارهینانی زۆر پەیوەستە بەو خەمۆکییەوە، تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان منیان کردە مرۆڤێکی ترو لەکاتی بەکارهێنانیدا چەند سیفەتێکی سایکۆپاتیم وەرگرت. دەمگووت کە چووم بۆ هەندێک بۆنە کە نەچوبوم، هەندێک شتم دەگووت کە هیچ پەیوەندیان بە منەوە نەبوو، هەربۆیە فەیسبوک و ئەنستاگرام و تویتەر و سناپ چاتم نییە. هیچ کاتم نەمابوو بۆ خەمەکانم، یان بیرکردنەوە لەهەستی خۆم و ئەوەی دەمەوێت". زۆرکەس هەن کە گلەیی ئەوە دەکەن سمارت فۆن بۆتە هۆی ئەوەی پەیوەندییەکان وەک جاران نەمێنێت، راستییەکەی ئەو رەخنەیە دژوارییەکی تیدایە، چونکە تەکنەلۆژیا لەپێشکەوتندایە، سەردەمێک بەپێ و بە ئەسپ و کەر گواستنەوە دەکراو دواتر ئوتومبیل دروستکرا کە رۆڵیکی گەورەی لە گواستنەوەدا هەبوو، بۆ مۆبایلیش هەروایە، ئێستا لەرێگەی ئینتەرنێت و مۆبایلەوە دەتوانیت هەواڵی هەموو جیهان ببینیت و هەواڵی خۆت بگەیەنیتە جیهان. سەکۆیەکە تیایدا پەراوێزخراوترین کەس دەتوانێت بۆچونی خۆی بنوسێت، کەواتە پەیوەندییەکان خیراتربوون، ئایا ئەو خێرایی پەیوەندیکردنە کێشەیە؟ چونکە لەرابردوودا بەبێ بونی ئینتەرنیت و سمارت فۆن کێشەی نێوان هاوڕێکان هەبووەو ئەوەی گۆڕاوە پەیوەندییەکە خێراتر بووە. پاشان سۆشیاڵ میدیا نەبۆتە هۆی ئەوەی هاوڕێەتی رووبەڕوو نەمێنێت، بەڵکو لەپاڵ ئەو پەیوەندیانە لە ژیانی کۆمەڵایەتیدا هێشتا هاوڕێیەتی و دۆستایەتی نزیک و خۆشەویستی هەر هەیە.
سەربەست مەنمی هەرێمی کوردستان لەبەردەم دەرفەت و ئەگەری گەورەی پێشکەوتندایە، هەر وەک ئەوەی لەبەردەم هەڕەشە و ئاڵنگاری گەورەشدا خۆی دەبینێتەوە، بەداخەوە زۆرجار شرۆڤەکارانێک تەنها یەک زاویە و یەک ڕەهەندی دەخەنە ڕوو. هەرێمی کوردستان لە ماوەی سی ساڵی ڕابردودا مۆدێلێکی جیاوازی حکومڕانیبووە، بەتایبەت بەراوورد بە مۆدێلە باو سواوەکانی ناوچەکە، هەربۆیەش بەردەوام وەک هەرێمێکی دژە باو خۆی لەبەردەم باوەکاندا بینیوەتەوە، ئیدارەدانی حکومڕانی کوردی بۆ "ماوەی سێ دەیە" هەربۆخۆی دەستکەوتێکی سیاسیی و مێژوویی گەورەیە، بە لەبەرچاوگرتنی هەموو ئەو گرفت و پیلان و تەڵەزگەیانەی بۆی دروستکراوە. بەردەوامیدان بە ئیدارەی خۆجێی و سیاسەتی نەرم و دروستی هەرێمی کوردستان، لە پاراستنی سەقامگیریی و ئاسایشیی ناوخۆیی و دروستنەکردنی مەترسی بۆ وڵاتانی دراوسێ هەرێمی کوردستانی بەهرەمەندکردوە لە بەردەوامیدان بەمانەوە و گەشەی لەسەرخۆ، وەکراوانەوەی زیاتر بەڕووی جیهاندا. ئێستا هەرێمی کوردستان کارکتەرێکی نادەوڵەتی بەهێز و کاریگەرەو لە هاوکێشە سیاسیی و دیپلۆماسیەکاندا دەخوێنرێتەوە، تەواوی ئەو شاند و وەفدە باڵا دیپلۆماسییانەی دێنە عێراق بێ سەردانی هەولێر و پیرمام، عیراق جێناهێڵن. لە دوای هەڵگیرسانی جەنگی ڕوسیا و ئۆکراینا، ئیستێک و دووبارە هەڵوەستەکردنەوەیەک زلهێزەکان و بەتایبەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بەنەخشەی دیپلۆماسیەتی خۆیدا دەچێتەوە، لەم چوارچیوەیەشدا ئالیەتی جۆراوجۆری گرتۆتەبەر، سەدانی کاربەدەستانی ئەمریکا و پەیوەندی ڕاستەوخۆ و نامە گۆڕینەوەکان، چاوەڕوانیش هەر ئەوەیە لە داهاتووی نزیکدا هەماهەنگی و پشتیوانی زیاتریشی بەداوادابێت. نامەکەی جۆ بایدن سەرۆکی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا بۆ گەل و سەرۆکایەتی هەرێمی کوردستان، پاتکردنەوەی دڵنیایی بەهێزیی پەیوەندییەکانی ئەمریکا و هەرێمی کوردستانە، لەوەی لە دۆخی تازەی جەمسەرگیریی و تەنگەژە گەورەکانی جیهان دا، هەرێمی کوردستان لە هاوکێشەی عێراق و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دا، شوێن و پێگەی بەهێزی هەیە لە نەخشەی دیپلۆماسییەتی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکادا. ئاراستەکردنی نامەکە لەلایەن خودی جۆبایدن وەک سەرۆکی ئەمریکا باڵایی و لوتکەی دیپلۆماسییەت و بایەخی ئەمریکایە بە ڕۆڵ و پێگەی هەرێمی کوردستان، لە سەرۆکی ئەمریکاوە ئاراستەکردنی بۆ نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان ئاماژەیی بەڕەسمی مامەڵەکردنی هەرێمی کوردستانە وەک قەوارەیەکی دەستووری و خاوەن پێگەی دیپلۆماسیی و وەک هاوپەیمان مامەڵەکردن، نێچیرڤان بارزانیش وەک نوێنەری گەل و کارکتەری سیاسەتی نەرم و پیاوی دانوستاندن و کۆکەرەوە و یەکخستنی جیاوازییەکان.
.gif)
سالاری بازیان باس و خواست ديدارى يەکێتییە، کام دیدار وئەم كارە بۆ چی و لەپێناو چیدا ؟ خولانەوە لەناوبازنەدا ، سەرگەرمکردن و كات بەفیڕۆدان، یان رازی بوون وەك ئێستا مانەوە. لە کاتێکدا دیدار دەکرێت ڕووت بوینەتەوە لە فیکر و مەعریفە و متمانەی سیاسی و فەرهەنگسازی ، ئایندەبینی و لەبەرامبەردا هەمی گیرفان و پارە و خودپەرستی و پۆست جەستە و هەناوی ئەم حیزبیەی تەنی كردوە، دادپەروەری و نیشتمانسازی، وەفاداری راستگۆیی بۆتە سەڕاب ودەستی پێناگات تەنها ئەوانە نەك هەر بۆ کۆمەڵگا، تەنانەت لەناو حزبیش دروشم دەربازی نەبووە. هەچی پلانیش هەیە سەری هەڕەم تیر و پڕ و خواری هەڕەم بەرگەی شنەبایەک ناگرێت، رۆحی گیانبازیش لەدە لاوە گیان دەدات، كێبەركێی حزب ململانێنی پێشكەوتن چونەتە قولەی قاف ئیترکێ سوار چاکە و کێ ئەقڵ ، کێ سواری بێ و کێ دابەزێت، کێ خاوەن شانس بێت و کێ لەژنە دۆمەکە بێت!!؟؟ دواجار بەڵێن بوو كە(ی.ن.ک) نە کێکی یادی لەدایکبوون بێت و قاش بكرێت، نە موڵك وتاپۆی چەند یاوەرێک!!! بریار بوو یەکێتی میراتی هەزاران شەهید، هەزاران کەم ئەندامی سەنگەری پێشمەرگایەتی و هەزاران دێهاتی ڕووخاو و هەزاران دایکی جەرگ سوتاو و حزبی هەستانەوە ئیرادەی نەبەزین بێت نەك قبوڵكردنی شكست لەدوای شكست... ئەوانەی بەم دۆخە رازین با هەر لە قولە دانیشین پرۆزیان بێت، وەلێ پەڕاوی تاقیکردنەوەی دڵسۆزەكان بەشاگردەکان صح مەکەن، دیداری یەکێتی بەچەپڵە لێدەر و خایەمال سەری بێ هزر و بێ ئەندێشە مەسپێرن، نە ئەوانەی نارازین شاربەدەریان بکەن و جەمعی هاورێی سفرە خوان مەکەنە سۆپەری پلانە شكستخواردوەكان چونكە لەناوەڕاستی زەمین و ئاسماندا کە لێتان قەوما ئەتاندەنە دەست هەوا. دیداری یەکێتی مەکەنە مەرحەمی حەوت نەخۆشییە كوشندەكە.. كاتێك ئاریشە و برینە قوڵەکانی کەبڕستی لەیەکێتی بڕیوە، ئیستا لەهەمووكات گرنگترە ساڕێژ بکرێت، بوغز وقینە بخەنە لاوە پایە و ستون و دینگەکانی یەکێتی کەلەڕوو لاواز بووە، دیدو ڕای ئازاد، باوشی فراوان بۆ دەنگە نارزایەكان و كەسایەتیە خاوەن هەڵویست و مەردەکان، کە لەکونجی خونە لەپێناو ئابڕوو ئازاری دەروونی دانیشتوان ئاشتبکەنەوە. کەس لاری لەکوێ خانەوادەکەکەی تاڵەبانی نییە، باکەس بەبیانوی پاراستن و شکۆی ئەو خانەوادەوە کڕین و فرۆشتنبازی نەکات و عەیب وعارەکانی بەوان نەشارێتەوە. حەق وایە ئەوانیش چەپ و ڕاست و باڵا، بەهی خۆیان بزانن و روو لەوانبن، نەك تەنها باوەشی ئەوان جێگەی ئەوانەی تیابێتەوە كەكاریان رایكردنی بازرگانی وفریودەرانەیە. پێویستە لەو دیدارەداراشكاوانە بوترێت ئێمە بەشێکی دانەبڕاوین لەم حکومەتە لەچاک و خراپی بەرپرسیارین، لەهات و نەهاتی جوتین، لەستایش لەجوێندان ، لەهەڵە وپەله ئەوەی هاتە سەر شەقام، ئەوەی لەدڵی خەڵکدایە ئەوەیە كە یەكێتی لەگەڵ پارتی دوو ڕووی یەک سکەن، خۆ گەر وانیە و پێچەوانەکەیەتی یان حکومەت ناتوانیت خرمەتکار بێت، ئیتر مانەوە چ سودێكی هەیە بۆ نایەنە دەرەوە تاڕێگە و چارەسەرەی تر شڕۆڤە بكرێت؟ دەبێت دانان بەو تاڵییەدا بنێن کە کۆمەڵگا و خەڵک لەدۆڵێکە و حکومەت و دەسەڵات لەدۆڵێک، یەكێتیش ناتوانێت لەهەردوو دۆڵەكە بێت. ئیستا كاتی ئەوەهاتووە كە لەنێو یەکێییدا سەرجەم پێکهاتەکانی کۆمەڵگا قسەیان هەبێت، داهاتی یەکێتی شەفاف و ڕۆشن بکرێت و ڕاپۆرتی ساڵانەی خەرج مخارجی داهات بخرێتە ڕوو، ئەمە ئەو رێگایەییە كە دەمانباتەوە لای جەماوەر، نەك بەڵێن و دروشمەكان. ئیستا كاتی ئەوەیە ئەوەی بەناوی بەرپرسەوە بازرگانی دەکات سزا بدەرێن وسامانەكەیان بگەرێتەوە بۆ( بیت المال) بازاڕ و دەروازەکان ڕێکبخرێتەوە، هەركەس بازرگانی هەڵدەبژێرێت، پۆستی لێوەربگیرێتەوە.. ئیستا كاتی ئەوەیە، یەكێتی ببێتەوە بە حزبی تێكۆشەرەكان و خانەوادەچییەتی لەیەکێتی گەورەتر نیشاننەدرێت ، دەزگا و بەشە جیاوازەکانی حیزب ڕێکبخرێنەوە. سلێمانی ناوەند و شادەماری یەکێتیە خەریکە وشک دەکات چارەسەری بۆ بدۆزنەوە، دڵی شکاو و پڕ لەنیگەرانیان بدەنەوە ، بەپاراستن و ئازادی کاری ڕۆژنامەگەری بیروڕای جیاواز بنەمای حیزبایەتی کەشەق وپەق بووە لەسەر کارنامە و پڕنسیپ و فەلسەفە و دونیابینی ڕۆشن داڕێژنەوە.. ئیستا كاتی ئەوەیە، كۆتایی بە وتی وتی و جاسوسی شەڕی تایبەت بهێنرێت و ئەو كارانە ریسوا و حەرام بکرێت و دەرگای ڕووبەری ڕەخنەی جددی وڵا بکرێن، ئاکاری بەرزی گفتوگۆ بنیاتنەر زیندوو بکرێتەوەو ئەوانەی بۆ هەر کەسێ و بۆ هەر دۆخی تاکەمەر دەنوشتێنەوە ، بازاڕیان بێ مشتەری بکەن. ئیستا كاتی ئەوەیە، یەكێتی بەرپرسیارانە بۆ ئایندەی کوردستان، بۆ عێراق پەیوەندی نێوان لایەنە سیاسیەکان پەیامێکی ڕوون نیشتمانی هەبێت و تاکتیکی نوێ بخاتە ڕۆژڤەوە، پێشمەرگەی دێرین ، خانەوادەی شەهیدان تێروانین و گلەییەكانیان بەهەند وەربگرێت.. لەدۆخێكی وەك ئێستادا كە لەسەدا حەفتای کۆمەڵگا لەدەرەوەی بەشداری سیاسی هیچ وێستگەیەکی نەماوە هۆکار و دەرهاویشتە و ئۆباڵەکەی بخرێتە سەر مێزی دیدار بۆ گفتوگۆی چر، بەرچاو روونی بدرێت گیرفانی حیزب چییه و حکومەت چییە ئاشکرا بكرێت. ئیستا كاتی ئەوەیە، ئایندەی غاز و نەوتی كوردستان و داهات و بریارە كان لەبارەیانەوە لەتاریكدا نەهێلرێنەوە و ئاشكرا بكرێن، دواجار موچە و ئایندەی قەوارەی هەرێم هات و نەهاتی سیستمی سیاسی لامەرکەزی و سیستمی سەرۆکایەتی پەرلەمانی و پێشبینی پێشهاتی جیاواز و دیاریکردنی ڕێگا و ڕێچکەی بەرەو ئاسۆ، رۆشنبكرێنەوە.. گەر ئەم تێروانینانە لەدیداری یەكێتی جێگەیان دەبێتەوە.. بەسوپاسەوە ئەوە تێروانینێكی كورتە كە دڵنیام رای زۆرینەیەكیشە كە شانسیان نییە لەدیدارەكە بەشداربن..
.png)
.png)
