فەرهاد حەمزە رێكخراوی ئوپك یان بڵێین رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكەری نەوت لە ساڵی 1960 لە شاری بەغدا لە لایەن پێنج وڵاتەوە ( عێراق، ئێران، سعودیە، كوێت، فەنزویلا ) دامەزراوە بۆ پاراستنی سامانی وڵاتەكانیان لە بە هەرزان كڕینی لە لایەن كۆمپانیا گەورەكانی جیهانەوە ، دواتر چەند وڵاتێكی تر هاتنە ناوەوەو ئێستا ژمارەیان گەیشتۆتە 14 وڵات .  وڵاتانی بەشداربوو لە ئۆپك خاوەنی 40% ی نەوتی بەرهەم هاتووی جیهانن هەروەها 80% ی یەدەكی چەسپاو پێكدەهێنن ، ئەم وڵاتانە بە هەموویانەوە نزیكەی 32 ملیۆن بەرمیل نەوت لە ڕۆژێكدا هەناردەی بازاڕەكانی جیهان دەكەن هەر یەكەیان پشكیان جیاوازە لەوانی تر . بۆ دیاری كردنی پشكی هەر وڵاتێك كۆمەڵێك فاكتەر دەچێتە هاوكێشەكەوە كە ئەمانەی لای خوارەوەن :- 1-    یەدەكی نەوتی چەسپاو 2-    بەرهەمی ڕۆژانە  3-    تێكڕای بەرهەمی ڕۆژانە . 4-    تێچووی هەر بەرمیلێك نەوت 5-    ژمارەی دانیشتووان  لەم خشتەیەی خوارەوەدا چۆنییەتی دیاری كردنی پشكی عێراق ڕێكخراوی ئۆپك دا روون دەكەینەوە :- پشكی عێراق =تێكرای رێژە سەدییەكان *كۆی بەرهەمی ئۆپك                     = 11.7+10.5+10.8+67+5.2\5*32ملیۆن                     = 6.7 ملیۆن بەرمیل  كەواتە عێراق مافی ئەوەی هەیە رۆژانە 6.7 ملیۆن بەرمیل نەوت لە رۆژێكدا هەناردە بكات بەڵام هێشتا وزەی بەرهەم هێنانی نەگەیشتۆتە ئەو ڕادەیە  . لە دوای ساڵی 2003 هەر كاتێك ئۆپك بەرهەمی خۆی داگرتبێت عێراقی نەئەگرتەوە لەبەر ئەوەی عێراق چەندین ساڵ لە ژێر ئابڵۆقەی ئابووریدا بووە و نەوتی هەناردە نەكردووە بەڵام لە ساڵی 2011 بە دواوە ئەم برَیارە هەڵگیرا . دوای دابەزینی نرخی نەوت وڵاتانی ئۆپك و چەند وڵاتێكی جیهانی بریاری  كەمكردنەوەی بەرهەمی نەوتیان بە ڕێژەی 23% یان داوە كە عێراقیش زیاترلە ملیۆنێك بەرمیل دەیگرێتەوە بەڵام وا پێدەچێت ئەم كەمكردنەوەیەش نەتوانێت نرخی نەوت لە شكان رزگار بكات هەتا ئەو كاتەی تەمی قایرۆسی كۆرۆنا بەری ئاسمانی گرتبێت .                                                                    فەرهاد حەمزە محەمەد                                                                   كۆمپانیای نەوتی باكوور  

نیاز لاجانی   لە لێنین خۆی گەرێن،بەلام دەبێ سود لە فکر و عەقلی وەربگیرێ! لێنین لە بارەی شۆرشەوە دەلی: سێ مەرج بۆ دەستپێکی شۆرش ھەن؛ -یەکەمیان ئەو کاتەی سەرێ( دەسەلات) ناتوانێ وەکی کەونێ حوکمێ بکا... -دوھەمیان ئەو کاتەی خەلکی خوارەوە(میللەت-گەل) نایەوێ وەک خۆی/ جاران بژێ... سێھەمیان ئەو حەلەی جولانەوەی فرە لا بەرامبەر بە دەسەلات ئەکتیڤ و چالاک دەبن! لەو دەمانە شۆرش سەر ھەلدەدەن! ئەم وتەی لێنین دروست دەرچوە و بۆ ئایەندەش دروستە.... دەشزانم شۆرش لە پێناو گۆرینی دەسەلات ھەر بەدبەختی و مال وێرانی دێنێ،بەلام ئەو زەنگەی لێنینتان بیر بێ.... کرۆنایەک توانی تڕ بە جیھانی سەرماێەداری و ئسلامی و تێکرای دنیا لێ بدا،رقی میللەتانیش لە کرۆنا ترسناکترە.... رێگایەک بۆ چارەسەر لەو کەتنانەی کە کراون بدۆزنە.. ھا تەقی، ھا پەقی... ئازادی ولاتم دەوێ،بەختەوەری  میللەتەکەمم گەرەکە...

مەحمود رەزا ئەمڕۆ 122هەمین ساڵڕۆژی لەدایکبونی رۆژنامەنوسی‌ی کوردی‌یە. لە 22ی 4ی 1898 دا، لەسەر دەستی میقداد مەدحەت بەدرخانا، لە قاهیرەی پایتەختی میسر، ژمارە 1ی (رۆژنامەی کوردستان) دەرچو. بەم بۆنەیەوە پیرۆزبایی ئەم رۆژە مەزنە لە تەواوی رۆژنامەنوس و رۆژنامەوانە ئازا و ئازادەکانی کوردستان ئەکەم. سیاسی‌یە فاشیلەکانی کورد کردویانە بە پیشە، ساڵی جارێک بە بەیانێک، وتارێک یان پۆستێک یادی رۆژە تاڵ و شیرینەکانی میژوی گەلەکەمان ئەکەنەوە و دنیایەک هیوای تیا ئەخوازن، بەڵام ساڵ لەدوای ساڵ دنیا و ژیانی کوردەواری‌ لەسەر دەستی ئەمانەدا ناخۆشتر و تاریک تر ئەبێ. لەسەر ئەم ریتمە، دوێنێ زۆربەی فیگەرە فاشیلەکانی کوردایەتی و بازرگانانی سیاسەت، بەیاننامەیان بۆ یادی 122 ساڵەی رۆژنامەوانوسی‌ی کوردی دەر کرد و باسی ئازدی‌ی رادەربڕین و ئازادی‌ی نوسین و قەڵەمیان کرد، هەروەکو ئەوەی ئەوان نەبن نزیکەی 30 ساڵە کۆت و تەوق ئەکەنە ملی ئازادی‌یەکان، بە هەمو جۆرەکانیەوە نەک بەتەنیا ئازادی‌ی ویژدان و نوسین و را دەربڕین! گۆبڵزی وەزیری پرۆپاگەندەی ئەڵمانیای نازی چەن وتەیەکی بەناوبانگی هەبو، وەکو: - هەرکاتێ گوێم لە وشەی رۆشنبیری ئەبێ دەست بۆ دەمانچەکەم ئەبەم؛ - میدیایەکی بێ ویژدانم بەرێ، گەلێکی ناوشیارت ئەدەمێ؛ - درۆ بکە، درۆ بکە تا خەڵک بڕوات پێ ئەکەن. ئەڵمانیای نازی تەنیا گۆبڵزێکی هەبو، هەرێمە چەن ملیۆنی‌یەکەی ئێمە دەیان گۆبڵزی زل و مامناوەند و بچوکی هەیە و دەیان ساڵە بە پراکتیک ناوەرۆکی وتەکانی گۆبڵز جێبەجێ ئەکەن، کەچی ساڵانە لەیادی رۆژنامەنوسی‌ی کوردی‌دا خۆیان وەکو فریشتە نمایش ئەکەن. گۆبڵز، هەرچەن کەسێکی دڕندە و بێ رەحم و بێ بەزەیی بو، ئەو هانی هیتلەری دا جەنگی دوەمی جیهان بەرپا و جولەکە جینۆساید بکا، بەڵام لەگەڵ خۆی و دەوروبەری راستگۆ بو، ئەوەی لە دڵیا بو لەسەر زاری بو، خاوەنی یەک دەموچاو بو نەک هەزار، وەکو سەرکردە فاشیلەکانی کوردایەتی و بازرگانانی سیاسەت کە بەدەم شتێ ئەڵێن و بەکردەوەش پێجەوانەکەی پراکتیزە ئەکەن. لەم رۆژە پیرۆزەدا سیکتر لە گۆبڵزەکانی کوردستان، ئەوانەی: - لەسەر وشە فیشەک ئەنێن بە ناو دەمی نوسەرەوە؛ - رۆژنامەنوس لەناو حەوشەی ماڵەکانیانا ئەدەنە بەر دەسڕێژی گوللـە؛ - لە نیوەشەوا هەڵەکوتنە سەر ماڵی هەقبێژان؛ - رۆژ لەدوای رۆژ کۆت و بەندی زیاتر ئەکەنە گەردنی ئازادی‌یەکان؛ - بە پارەی نەوت و گومرگی میللەت قەڵەم و ویژدانی قەڵەمبەدەسان ئەکڕن و ئەیانکەنە ئامرازی پاراستنی بەرژەوەندی‌یەکانیان؛ - سیستماتیک ئیش بۆ لەناوبردنی میدیای ئازاد و ئابڵوقەدانی رۆژنامەنوس و رۆژنامەوانی ئازا و ئازاد ئەکەن.

بەکر عوسمان   ئەم رۆژانە مرۆڤایەتی بارودۆخێکی دژوار و قەیرانێکی گەورە و مەترسیدار بەڕێدەکات،  بە ئومێدی ئەوەی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی بەکەمترین زیان ئەم قەیرانە تێپەر بکات. لەگەڵ ئەم دۆخە ناخۆشەدا لە دەیەمین ساڵڕۆژی تیرۆری سەردەشت عوسمان نزیک دەبینەوە. لەسۆنگەی بەرپرسیارێتی و لە پێناو سەلامەتی تەندروستی هەموو لایەک لە ڤایرۆسی کڕۆنا، داواکارم لە جیاتی مەراسیم و کۆڕوکۆبوونەوەی فیزیکی و جەماوەریەکانی ساڵیادی سەردەشت. لە ڕێگەی مێدیا و ڕاگەیاندن و سۆسیال مێدیاوە  ئەو یادە و دۆسیەکەی بەرز ڕابگرین. سەرەتا لەم بۆنەیەدا، دەمەوێ هەڵوێستەیەک لەسەر دۆسیەی زیندانیکردنی  هێمن مامەندی رۆژنامەنووس بکەم. چەند هەفتەیە لە سەر لێدوانی ڕۆژنامەوانی، ڕەخنەگرتن و ناڕەزایەتی بەرامبەر بە سەرکوت و گەندەڵی و بێمافی خەڵک، هێمن مامەند دوو جار لە سەریەک دەستگیر دەکرێت. تاکو ئێستاکەش لە زیندانی مەحەتەی هەولێردا راگیراوە. راپێچ کردنی مامەند بۆ زیندان، لەسەر ئەو بیانوو و تۆمەتانە نیە کە وەکو پاساو دەرخواردی رای گشتی دەدرێن. بەڵکو لەسەر ڕەخنە و ناڕەزایەتی و بەرگری لە مافی خەڵک و حەقبێژیەکانیەتی، ئامانجیش لەم کارە سەرکوتگەرانەیە بێدەنگکردنی هێمن و دەنگە ئازادەکانە. هەر بۆیە ئازادکردنی دەستبەجێی ڕۆژنامەنووس هێمن مامەند دەکەینە یەکێک لە دروشم و داواکاریە سەرەکیەکانی یادی ١٠ ساڵەی سەردەشت. لە ١٠ ساڵی ڕابردوودا، سێ کابینەی حکومەتی گۆڕاوە، سێ خولی پەرلەمانیش بەڕێوەچووە، لە هەر سێ کابینە و خولە پەرلەمانیەکاندا، بۆیەک جاریش نە لێژنەیەکی پەرلەمانی، نەلێژنەیەکی دادوەری و مەدەنی بۆ بەدواداچوونی دۆسیەی تیرۆری دەنگە ئازادەکان باسی لێوە نەکراوە. دەزگا و کابینە و خولەکانی پەرلەمان بە کردەوە سەلماندوویانە، بە ئەندازەی نوکە دەرزیەک پەیوەندیان بە ماف و خواستە سەرەتاییەکانی خەڵکی کوردستانەوە نیە.  بەڵکو سەرجەم پێکەوە وەکو بەشەکانی یەک پاکێجن بۆ بەردەوامیدان بە دەمکوت و بێمافی و برسیێتی و نەداری خەڵکی کوردستان.  لەکوێن ئەوانەی لە پڕوپاگەندەی هەڵبژاردنەکاندا بانگەشەی ئەوەیان دەکرد کە دۆسیەی تیرۆرەکانی دەنگی ئازاد دەبەنە پەرلەمان؟ چەند لێژنەی پەرلەمانی بۆ لێکۆڵینەوە لەو دۆسیانە پێکهێنراوە؟ لێکۆڵینەوە لە چەند تۆمەتبار کراوە؟ چەند تاوانبار و تیرۆرست لەسەر تاوانی کوشتن و تیرۆری دەنگە ئازادەکان راپێچی لێکۆڵینەوە کراون و سزادراون؟ کوا بکوژانی سەردەشت عوسمان؟ کوا بکوژانی سۆرانی مامە حمە؟ کوا بکوژانی کاوە گەرمیانی؟ کوا بکوژانی ویداد حسێن؟ کوا کوا کوا بکوژانی دەیانیتر؟؟؟ لە دەیەمین ساڵیادی تیرۆری سەردەشتدا، ئیتر کار لە گومان و یەقین و بەڵگە تێپەریوە، دەزگا سەرکوتگەریەکانی خۆیان لە ناکۆکی نیوان خۆیاندا دان بە تاوانەکاندا دەنین و ئیتر هیچ بوارێک بۆ پرسیار و گومان نەماوەتەوە. چەند هەفتە لەمەوپێش لەلایەن دەزگای زانیاریی یەکێتیی لەژێر ناوی ئاژانسی زانیاریی هەرێمی کوردستان، ڕاستەوخۆ دەزگای پاراستنی پارتی و حزبەکەی بە تیرۆری سەردەشت و داڕشتنی سیناریۆی دادگا و لێژنەی لێکۆڵینەوە، تاوانبار کرد. تەنانەت چەند هەفتە تێپەڕێ بەبێ ئەوەی پارتی و دەزگا سەرکوتگەریەکانی ئەو ڕاگەیاندنەی حزبی هاوپەیمانیان ڕەتبکەنەوە. ئەمە مانای ئەوەیە ئیتر بۆ دەمکوت کردنی خەڵک وای بە پێویست دەزانن کە راشکاوانە کەلبەکانی خۆیان نیشان بدەن. جارێکیتر ڕاشکاوانە بە پارتی دیموکراتی کوردستان و دەسەڵاتدارانی کوردستان ڕادەگەیەنین. ئێوە بە هەموو کردەوەکانتان لە دۆسیەی تیرۆری سەدەشت عوسماندا، تەواوی سیناریۆو مامەلەتان لەگەڵ ئەم مەسەلەیە و وەڵامەکانتان بە تۆمەتەکان، هەڕەشە و چاوسوورکردنەوەکانتان. هیچ گومانێکی لەوەدا نەهێشتوەتەوە کە دەزگا تیرۆریستە ئینسانکوژەکانی خۆتان بە سەرپەرشتی و فەرمانی بنەماڵەی رابەر سەردەشتتان تیرۆرکرد. تەنها لەسەر ئەوەی پەردەی لەسەر ستەمکاری و گەندەڵی و ڕاوروت و چەپەڵی دەسەڵاتەکەی ئێو لابرد. ڕاگەیاندنەکەی دەزگای زانیاری یەکێتی لە قاڵبێکی فەرمیدا ئەو تاوانەی لەسەر پارتی یەکلاکردەوە. ئەوەشی سەلماند کە چۆن ئەم حزبە مافیاییانە کاتێک بەرژەوەندیان بخوازی تاوانەکانی یەکتری پەردەپۆش دەکەن و هەرکاتیش ناکۆکی کەوتە نێوانیان ئەو تاوانانەی یەکتر ئاشکرا دەکەن. لە هەردوو بارەکەشدا یاری بە ژیان و چارەنوسی خەلکەوە دەکەن.  ئەو دەزگا ئەمنیانەی ساڵانە بەشێکی زۆری بودجەی تاڵانکراوی کوردستان خەرجیانە، لە ژێر ناوی پاراستنی ئارامی و ئاسایشی کوردستاندا. بەکردەوە و بەگوتەی ڕاگەیاندنە فەرمیەکانی خۆیان، ئامرازی دەستی دەسەلات و حزبە دەسەلاتدارەکانن بۆ تیرۆر و دەنگی ئازاد و ڕۆژنامەنووسان و چاوترسێن کردنی جەماوەری کرێکار و ستەمدیدەی ئەم کۆمەڵگایە.  بێگومان ئیمە خەڵکی ئازادیخوازی کوردستان لە تاوانی تیرۆری سەردەشت و دەنگە ئازادەکان و بە کۆیلەکردنی خەلکی کوردستان خۆش نابین، لەگەل تێپەرینی کاتدا، تەنها رق و توڕەییمان لەم تاوانکاری و ستەمگەریە زیاتر دەبیت و لەسەر دادگایی و سزای عادلانەی هەموو تاوانکارە دەست خوێناویەکان سورتر و سورتر دەبین. بەڵام بێگومان لەم پێناوەشدا بە هیج جۆرێک نە چاوی ئومێد دەبڕینە هیچ دەزگایەکی ئەم سیستەمی دەسەلاتدارێتیە و نە هیچ چاوەڕوانیەک لە دامودەزگا داسەپێنراوەکانی ئەم سیستەمە دەکەین، کە  سەرجەم لایەن و پێكهاتەکانی، بە بێدەنگی لە ئاست ئەو تاوانانەدا، بە کردەوە بونەتە پشتیوانی ڕاستەوخۆی تاوانبار و تیرۆرستان. بەڵکو ئێمەش بەشێکین لەو ڕەوەندەی کە رۆژێک ئەم سیستەمە بەسەر خاوەنەکانیدا دەروخێنێ و گوێچەکەی هەموو تاوانبار و تاوانکاران دەگرین و دەیاندەینە دەست دادگای عادلانەی خەڵک. بەڵام ئەگەر ئەمڕۆش ئیدعایەکی عەدالەت هەیە، ئەوە دۆسیه‌ی تیرۆری رۆژنامه‌نوس سه‌رده‌شت عوسمان بە کراوەیی لەبەردەست هەمواندایە، ئەگەر لە کوردستاندا شتێک هەیە بە ناوی ماف و یاسا، دادگا و داد و داواکاری گشتی، ئەگەر شتێک هەیە بە پروپاگەندە و بانگێشەیەک هەیە بە ناوی دیموکراسی و پەرلەمان و حکومەتی هاوڵاتی، ئەگەر شتێک هەیە بە ناوی عەدالەت و ویژدانی مرۆڤایەتی. ئەمڕۆ بکوژانی سەدەشت عوسمان ئاشکران، فەرموو با بە کردەوە بانگێشەکەی خۆیان نیشانبدەن لە دادگایی و سزادانی ئەو تاوانکارانەدا. 2020-04-22

عەبدولرەزاق شەریف بەشی 10 "پارەی ژێرزەمینەكان" سەرەتای بەهاری 2013، هێشتا بەغدا موچەی فەرمانبەرانی هەرێمی رانەگرتبو، كەمئەندامانی سەنگەر لە بنكەیەكی خانەنشینی پێشمەرگەدا، موچەكانیان (وەك كێشەیەكی موزمین‌و بەردەوامی حكومەتی هەرێم) دواكەوتبو، بە خۆپیشاندانەوە هەڕەشەی هاتن‌و بەردبارانكردنی مەكتەبی سیاسی ی ن ك- یان دەكرد. مەلا بەختیار وەك لێپرسراوی دەستەی كارگێڕ، پەیوەندی بە شێخ بایزی رەحمەتییەوە كردو ئەویش لە وەڵامدا وتی: -هیچ پارەیەك لە بانكەكان‌و وەزارەتی داراییدا نیە، بەهیچ جۆرێ ناتوانین ئەمڕۆ موچە دابەش بكەین. -شیخ بایز ئێوە كارێكتان كردوە پێشمەرگەكانی خۆمان بێنە سەرمان‌و بەردبارانمان بكەن، هەرچیتان كردوە ئەمڕۆ پارەی كەمئەندامانی سەنگەر دابەش بكەن. مەلا بەختیار ئەمەی وت‌و دوای یەك سەعات هەواڵ گەیشت كە پیكابێك بە گونیە پارەی كاشەوە گەیشتوەتە بنكەی دابەشكردنی خانەنشینی‌و خۆپیشاندانەكان تەواو بوە. لەگەڵ هەواڵەكەدا مەلا بەختیار داوای كرد بە تەلەفۆن شێخ بایزی بۆ وەربگرنەوە. -رۆژی شەممە سەعات (9)، خۆت‌و ستافی یەكێتی لە وەزارەتی دارایی بۆ كۆبونەوەی كارگێڕ لە مەكتەبی سیاسی ئامادەبن. ئەم پەیامەی مەلا بەختیار گەیشت‌و دوای دو رۆژ كۆبونەوەكە ئەنجامدرا، تیایدا بەرپرسی كارگێڕ، روی لە وەزیری دارایی كردو وتی:  -ئەگەر لە هەولێرەوە پارە بێ، دو سەعات‌و، لە بەغداشەوە بێ چوار سەعات زیاتری دەوێ، بەڵام دوای پێداگری ئێمە بە كەمتر لە سەعاتێ پارەتان گەیاندو دابەشتان كرد، تۆ وتت هیچ پارەیەك لە بانكەكان‌و دائیرەكانی وەزارەتدا نیە، پێمان ناڵێی چۆن‌و لە كوێ ئەو پارەیەتان هێنا !؟ وەزیر كە نەیدەویست شوێنی پارەكە بە ئاشكرا بڵێ، بە بردەو بێنە‌و قسەی ژێر لێوان‌و نێوانی دێڕەكان، دەریخست كە لە دەرەوەی وەزارەت‌و دامودەزگاكانی حكومەت، شوێنێكی تر لە سلێمانی هەیە كە تەمویلی وەزارەتی دارایی ئەكا. مەلا بەختیار فشاری هێنا‌و جەختی لە ئاشكراكردنی ئەو جێگەیە ئەكردەوە، بەڵام شێخ بایز زۆر لێزانانە وتی: -ئێوە لە كارگێڕو مەكتەبی سیاسی، لە من باشتر ئەزانن ئەو جێگەیە كوێیە، ئەتانەوێ من پێتان بڵێم، سیودو دانەم دەربكەن، لە زمانم نایەتە دەرەوە. دو رۆژ دوای ئەو كۆبونەوەیە، مەلا بەختیار وتارێكی لە رۆژنامەی (چاودێر) بڵاوكردەوە‌و تیایدا بە خەتێكی گەورەو لە لاپەڕەی یەكەمدا نوسیبوی (پارەی ژێر زەمینەكان دەربهێنن). بۆ من جێگەی سەرسوڕمان بو، بەدوایدا پرسیاری زۆرم كرد، كەوتمە كنە‌و منەی هاتنی پارەی بەغداو پارەی نەوت‌و داهاتەكانی ناوخۆ، سەرەنجام گەیشتمە راستییەك، ئێستاشی لەسەر بێ كەم كەس بڕوا ئەكات‌و بە عەقڵدا ناچێ. پارەی عێراق لە هەولێرەوە بە كاش، بە نیسبەی 44% بۆ دەباشان‌و 56% بۆ سەری رەش دابەش ئەكرێ‌و ئەگوازرێتەوە، داهاتەكانی ناوخۆ، بە ماڵ جیایی سلێمانی‌و هەولێر، هەریەك بۆ شوێنی مەرجەعی خۆی، پارەی فرۆشتنی نەوتیش لەڕێگەی حساب بانكییەكانی ئاشتی هەورامییەوە دێتەوە ناو كۆمپیوتەرەكەی مەكتەبی سەرۆك. پارتی چی لێ ئەكەن‌و چۆن لەناو خۆیاندا بۆ بانكی كوردستان‌و لەوێوە چۆن بەشی ژمێریارەكەی وەزارەتی دارایی ئەدەن، زۆر نهێنی‌و ناڕونە، بەندە وردەكارییەكەی نازانم، بەڵام بەشی یەكێتی چەندجارێك لەڕێگەی سكرتێری گشتی پێشو، جێگرەكانی سەرۆكی حكومەت‌و ناوە ناوەش مەبلەغی كەم وەك دیاری بە هەندێ لە كەسایەتییەكانی (م.س)‌و سەركردایەتی‌و بنەماڵە دیارەكان دراوە، هەمو حزبەكانی تریش كە لەگەڵ پارتی هاوئاهەنگ ئەبن، كەم‌و زۆر لەو پارەیە هاوكاری ئەكرێن، ئەو كۆمپانیایانەش كە موساهەمەیە لەنێوان ئیدارەی گشتی‌و كەس‌و بنەماڵە سیاسی‌و بازرگانەكاندا، ئەوەی لە ئەدەبیاتی حكومەتی هەرێمدا پێی ئەڵێن (خەرجی كۆمپانیاكان) زۆرینەی پارەكە ئەپچڕن. لەدوای ئەم هەمو دیزە بە دەرخۆنەیە، وەك خێرو سەدەقە، هەندێك مانگ كەم‌و هەندێ زیاتر، بۆ موچە لە وەزارەتە خزمەتگوزارییەكان‌و هەندێ پرۆژە، تەمویلی وەزارەتی دارایی ئەكرێ، بۆ نەوت‌و پێشمەرگە‌و خەرجی سەرۆكایەتییەكانیش راستەوخۆ دابەش ئەكرێ. دوای دروستبونی بزوتنەوەی گۆڕان‌و قسەكردن لەسەر گەندەڵی‌و هەوڵدان بۆ چارەسەركردنی لای كەمی ئەم پاشاگەردانییە، پێشنیازی هەردو حیزب بۆ هاوكاری‌و بەشداریكردنی بزوتنەوەكە‌و شاندانە ژێر راستكردنەوەی ئەو بارە لارە، كاك نەوشیروان بە وەرگرتنی پەرلەمان‌و وەزارەتەكانی دارایی‌و پێشمەرگە، بەمەبەستی گۆڕانكاری ریشەیی، بە بەڵێن‌و پشتیوانی مەسعود بارزانی رەزامەندی نواندو گرتیە دەست، پرۆژەی موتەكامیلی دا بە حكومەت‌و وەزیرەكانی، گواستنەوەی داهاتەكانی سلێمانی بۆ هەولێر یەك لە خاڵەكانی ئەو پرۆژەیە بو، جێبەجێكرا، هەندێ هەنگاویش بۆ یەكخستنەوەی هێزی پێشمەرگە چوە پێشەوە‌و هەندێ پرۆژەیاساش بۆ پەرلەمان ئامادەكرا. ماوەیەكی كەم‌و كاك نەوشیروان لە راستگۆیی‌و پشتیوانی بارزانی بێ ئومێد بو، لە هەولێرو دهۆك لە هیچ بوارو پرۆژەیەكدا پشتیوانی‌و هاوكاری نەكرا، بە جۆرێ پارتی دەیانویست وەك گوێزی پاككراو سلێمانییان بخەنە چنگەوە، بەو شێوەیەی ویستویانە‌و دەیانەوێ، بەردەوامی بە حوكمڕانی هەرێمی كوردستان بدەن. لە كاردانەوەداو بۆ لە مەحەكدانی گشت بەڵێنەكانی بارزانی، ئەمجارەیان، كوردوتەنی، كاك نەوشیروان لە پاشەوە لغاوی كردو هەمواری یاسای سەرۆكایەتی هەرێمی خستە پەرلەمانەوە، دەرەنجامەكەی بە داواكردنی بۆ مەحكەمە‌و فەرمانی گرتنی خۆی كۆتایی هات. پەنجەرەیەك كرایەوە‌و دەرگاكان داخران پێش دوا هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، بۆ رزگاربوون لە هەژموونی هەردوو بنەماڵەی تاڵەبانی‌و بارزانی، دۆزینەوەی رێگەچارەیەك بۆ لاوازكردنی پێگەی هەردو حیزبی دەسەڵاتدار لە عێراق‌و هەرێمی كوردستان، هەوڵی دروستكردنی بەرەیەك لە حیزبە ناڕازیەكان‌و سەركردەكانیان لە ئارادابو، بەجیا هاوڕێ كۆنەكانی شۆڕش‌و پێشمەرگایەتی، مامۆستایانی زانكۆو رۆشنبیران، لە دەرەوە‌و ناوەوەی وڵات لەگەڵ (دكتۆر بەرهەم، سەلاحەدین بەهادین، عەلی باپیرو عومەری سەید عەلی) لە پەیوەندیدا بون. ئەم جوامێرانە خۆشیان یەكتریان ئەبینی‌و راوێژیان ئەكرد. سەرەنجام لەبەر هەر هۆیەك بو كە بەندە وردەكاریەكەی نازانم، سەلاحەدین بەهادین كشایەوە، لە 14ی ئازاری 2018دا، هەرسێ لا (كۆمەڵی ئیسلامی، بزوتنەوەی گۆڕان‌و هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپەروەری) بە ئیمزای هەرسێ سەركردە رێككەوتنێكیان كرد، دەقی رێككەوتنەكە لێرەدا وەك خۆی بڵاوئەكەمەوە:            بەناوی خوای بەخشندە‌و میهرەبان                 رێككەوتنی كاری هاوبەش  لەدوای پێكهێنانی لیستی نیشتیمان لەنێوان هەرسێ لایەندا، بەلەبەرچاوگرتنی بارودۆخی سیاسی‌و ئابوری‌و كۆمەڵایەتی كوردستان، سیستمی حوكمڕانی، شكست‌و قەیرانە كەڵەكەبوەكان‌و بارودۆخی ژیان‌و گوزەرانی هاوڵاتیان، لەپێناو رێكخستن‌و یەكخستنی هێزو توانای لایەنەكان لەپێناو چاكسازی هەمەلایەنەدا، هەرسێ لایەن وەك بنەمای كاری هاوبەشی قۆناغەكە رێككەوتن لەسەر واژۆكردنی ئەم رێككەوتنامەیەی لای خوارەوە:- یەكەم: بنەما گشتییەكان 1-لە هەڵبژاردنەكانی كوردستان‌و عێراقدا هەماهەنگ‌و هاوكار دەبین. 2-كاركردن بۆ دروستكردنی ئیئتیلافی فراكسیۆنەكان یان یەك فراكسیۆنیی لەناو پەرلەمانی عێراق‌و كوردستان‌و ئەنجومەنی پارێزگاكاندا لە هەڵبژاردنەكاندا. 3-هیچ لایەنێك لەژێر هیچ پاساوێكدا نەكەوێتە دژایەتی لایەنەكانی تری ناو رێككەوتننامەكە. 4-رێگری بكرێت لە هەر بەریەككەوتنێك كە زیان بە هاوكاری‌و هاوخەباتی نێوانمان بگەیەنێت. 5-سودوەربگیرێت لە رێكخراوە مەدەنییەكان‌و كەسایەتی پسپۆڕ. دووەم: دەستەی هەماهەنگیی باڵا (پێكدێت لە لیژنەی باڵای هەرسێ لایەن). 1-بڕیارەكان بە ئیجماع دەردەچن. 2-سەرپەرەشتی راستەوخۆی لیژنەكانی هەماهەنگی دەكەن. 3-ئەم رێككەوتنە كراوەیە بۆ لایەنە سیاسییەكانی تر. سێیەم: ئەم لیژنانەی خوارەوە پێكدەهێنرێن: ا- لیژنەی پەیوەندییەكان: 1-نوێنەرایەتیكردنی سیاسی‌و دیبلۆماسی هاوبەش لەكۆڕو كۆبونەوە ناوخۆیی‌و عێراقی‌و هەرێمی‌و جیهانییەكاندا. 2-پابەندبوون بە پرسە نیشتیمانی‌و نەتەوەییەكان. ب- لیژنەی راگەیاندن: 1-داڕشتنی سیاسەتی راگەیاندنی هاوبەش بۆ هەرسێ لایەن، بەگوێرەی پێویست‌و رۆژ. 2-كاری هاوبەش بۆ دژایەتی گەندەڵی‌و نادادی‌و هەر دیاردەیەكی تری دزێوی ناو كۆمەڵگە. 3-كرانەوەی میدیاكان بەڕووی كادیرو ئەندامان‌و كادیرەكانی یەكتر. 4-پێشكەشكردنی هاوكاری لە گشت بوارەكانی راگەیاندن بەیەكتری. 5-گۆڕینەوەی زانیاری میدیایی. ج- لیژنەی هەڵبژاردن: 1-هەماهەنگیكردن‌و جەختكردنەوە لەسەر پاككردنەوەی تۆماری دەنگدەران‌و چاودێریكردنی هاوبەشی پرۆسەی هەڵبژاردنەكان. 2-هاوكاری‌و هەماهەنگی لەبواری بریكارو چاودێریەكانی سەر صندوق‌و گەیاندنی دەرەنجام‌و دەنگەكان بەیەكتری. 3-هاوكاری‌و هەماهەنگی لە كردنەوەی خولی راهێنان بۆ كاندید‌و بریكارو چاودێرەكان. ئیمزاكان عەلی باپیر لە كۆمەڵی ئیسلامی كوردستان، بەرهەم ساڵح لە هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی‌و دادپەروەری، عومەر سەید عەلی لە بزوتنەوەی گۆڕان لە رۆژی (14/3/2018)دا. پێش رێككەوتن‌و دوای رێككەوتنیش، سەید عومەر تەنیا مەراقی ئەوە بو بزانێ دكتۆر بەرهەم لەناو یەكێتیدا چەند مەكتەبی سیاسی‌و چەند سەركردایەتی لەگەڵدایە، ناوەكانیان بزانێ. لە ناحاڵی بوندا، جارێك‌و لە كۆبونەوەیەكدا ئەو پرسیارەشی لە بەرهەم كردبو، ئەوەی لای من مایەی سەرەنج بو، هێرۆخان بە هەمو هێزی لە هەوڵدابو دكتۆر بەرهەم لە یەكێتی بكاتە دەرەوە، سەید عومەریش بەپێچەوانەوە هەوڵەكانی بۆ مانەوەی بەرهەم بو لەناو یەكێتیدا، ئەمەیشی لای دكتۆر بەرهەم نەشاردبوەوە،  روبەڕو پێی وتبو (سەید تۆ لەپێش منەوە یەكێتی بویت، فەرمو پێشمان بكەوە سەرەتا تۆ بگەڕێرەوە)، ئەم وەڵامەی لە دكتۆر بەرهەم وەرگرتبوەوە. ئەو گروپەی دەوری كوڕەكانی كاك نەوشیروان پەیوەندیەكی پتەویان لەگەڵ بەرهەم هەبو، نەشیان دەشاردەوە‌و بۆ گۆڕان‌و بۆ جوڵانەوە بەرەییەكەش، لە سەید عومەر باشتر پێناسەیان دەكرد. دكتۆر بەرهەم بەتاك‌و كۆ پەیوەندی شەخسیی لەگەڵ ئەواندا هەبو، هەموشیانی ئەبینی، سەروەختێك وای لێهاتبو، لەناو بزوتنەوەی گۆڕاندا بە پێڕەكەی بەرهەم ئەناسران. سەید عومەرو تەكەتولەكەی لە هەوڵی كۆكردنەوەی زانیاری‌و چۆنیەتی ئەو پەیوەندیانەدا بون، ئەوانیش بۆ ئیستیفزازكردنی ئەو تەكەتولە جارناجارێ، هەریەك بە جیا، وێنەیەكیان لە پاركی شارو لەگەڵ دكتۆر بەرهەمدا لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان بڵاوئەكردەوە. رێكخەری گشتی لەدوای ئیمزاكردنی رێككەوتنەكەی، باسەكەی هێنایە ناو كۆبونەوەی جڤاتی نیشتیمانی‌و لەوێش تەنیا ئاماژەی بە هەوڵی دكتۆر بەرهەم دا بە دروستكردنی بەرەیەك‌و هاوپەیمانێتییەك، دورو نزیك نە باسی كۆمەڵی ئیسلامی‌و عەلی باپیر، نە باسی رێككەوتنەكە‌و ناوەڕۆكەكەی كرد، لەگەڵیشیدا، زۆر بە تەوسەوە باسی لە تەنیایی دكتۆر بەرهەم كرد‌و وتیشی ئەم كابرایە كەس نازانێ لەناو یەكێتیدا چەند كەسی لەگەڵدایە. بەش بە حاڵی خۆم، لەو كۆبونەوەیەی جڤاتی نیشتیمانیدا چاوەڕوانی گفتوگۆیەكی جدیم ئەكرد لەوبارەیەوە، من رای تەكەتولەكەی سەید عومەرم ئەزانی، بەڵام توشی شۆك بوم كە ئەو گەنجانەی بە ڕیز وێنەیان لەگەڵ بەرهەم بڵاوئەكردەوە‌و بەرهەمیش بە پشتی قایمی خۆی ئەزانین، هەر لەسەرەتاوە دابارینە سەری، هەستم كرد، لەڕێگەی كوڕەكانی كاك نەوشیروانەوە (وەك هەمو جارەكانی دواتر)، سەید عومەر كاری خۆی كردوە، هەر بە دەنگی ئەو كۆبونەوەی جڤات، كاركردن لەگەڵ دكتۆر بەرهەم رەتكرایەوە. -بەرهەم خۆی بە تەنیا ژمارەیەكە‌و كەسیشی لەگەڵ نەبێ دكتۆر بەرهەمە، بە رەتكردنەوەی دروستكردنی ئەو بەرەیە، لەئێستاوە دیارییەك ئەدەن بە پارتی كە بەشی پەنجا كورسی دەنگ لە هەڵبژاردنی ئایندەدا بهێنێت. من كە پێشترو لەكارەكانی لەناو یەكێتیدا، رام لەسەر دكتۆر بەرهەم باش نەبو، بەم دو دێڕە موداخەلەم لە كۆبونەوەكەدا كرد‌و دواتریش لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ رۆژنامەی (هاوڵاتی)، دێڕی دوەمی موداخەلەكەم، بو بە مانشێت. بە كۆتایی ئەو كۆبونەوەیە، هەمو دەرگاكانی چونەناو بەرەیەكی هاوبەش بۆ بەگژاچونەوەی هەژمونی پارتی‌و یەكێتی، داخران. رێككەوتن‌و روداوەكانی ساڵ‌و مانگەكانی پاشتر، ئەنجامی قڵپبوونەوەی ئەو سیحرە بو بە سەرمانداو ئەم هەلومەرجەی ئێستای خوڵقاند.  

له‌ تیف فاتیح فه‌ره‌ج له‌ سه‌ر ئاستی دنیا ده‌زگا هه‌واڵگریه‌كان رۆڵێكی زۆر له‌ تێكدانی په‌یوه‌ندی و دروستكردنی بشێویدا ده‌بینن، له‌ زۆربه‌ی زۆری ئه‌و ده‌زگایانه‌دا به‌شی تایبه‌ت به‌و كاره‌ هه‌یه‌ و له‌ نێویاندا خه‌ڵكانی شاره‌زا ، رۆژنامه‌نووس ، مامۆستای زانكۆ خه‌ڵكانی هه‌مه‌ چه‌شن هه‌ن ،ئه‌و خه‌ڵكانه‌ ئیش له‌ سه‌ر شێواندنی دیدی خه‌ڵك ده‌كه‌ن ، ئیش له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن چۆن هه‌واڵی درۆ بابه‌تی وروژێنه‌ری سیاسی بڵاو بكه‌نه‌وه‌و بیگه‌یه‌نن به‌ زۆر ترین خه‌ڵك . له‌ كوردستان چه‌ند ساڵێكه‌ نه‌ك له‌ رێگه‌ی تۆڕه‌ كۆمه‌ڵایه‌تیه‌كانه‌وه‌ بگره‌ له‌ رێگه‌ی ماڵپه‌ڕو په‌یجه‌ بێ‌ دایك و باوك یان خاوه‌نداره‌كانیشه‌وه‌ كار له‌ سه‌ر ئه‌م جۆره‌ پیلانانه‌ ده‌كرێت ، له‌ كوردستان له‌ و پێناوه‌دا پاره‌ی زۆر به‌ هه‌ده‌ر ده‌درێت و به‌شێكی زۆر له‌ سه‌رانی حزبه‌ زله‌كان و پیاوانی نێو حكومه‌ت ده‌یان شوێنی بڵاوكردنه‌وه‌ی بابه‌ت و هه‌واڵی پڕ له‌ درۆو تێكدانی په‌یوه‌ندیان هه‌یه‌و كاری له‌ سه‌ر ده‌كه‌ن ، قه‌ڵه‌م به‌ ده‌ست هه‌یه‌ تایبه‌ت گیراوه‌ بۆ ئه‌وكاره‌ هه‌شه‌ بێئه‌وه‌ی پێبزانێت و پاره‌ وه‌ربگرێت ده‌كه‌وێته‌ پاقله‌كه‌وه‌ ، له‌م سه‌رده‌می كۆرۆنایه‌دا له‌ كێشه‌ی مسته‌فای سه‌لیمی ، زینی وه‌رتێ‌ ، په‌یوه‌ندی عیراق و هه‌رێم ، په‌یوه‌ندی پارتی و یه‌كێتی و زۆر شتی دیكه‌دا ئه‌م یاریه‌ زۆر به‌ ناشرینی به‌ ڕێوه‌ چوو . هه‌ندێك جار به‌ بیانووی پێدانی زانیاریه‌وه‌ ژاری مه‌ترسیدار ده‌ڕێژن ، ژارێك نزیكه‌ له‌وه‌ی بگاته‌ ئاستی روداوی مه‌ترسیدار ، من له‌ سه‌ر دوو پیلانی ئه‌م ماوه‌یه‌ هه‌ڵوه‌سته‌ ده‌كه‌م و وه‌ك نمونه‌ نیشانی ئێوه‌ی ده‌ده‌م یه‌كه‌م : له‌ مه‌سه‌له‌ی زینی وه‌رتێدا سیناریۆیه‌ك دروستكرا ، گوایه‌ ئه‌وه‌ خواستی ئه‌مه‌ریكایه‌و بۆ پاراستنی سه‌ربازگه‌ی هه‌ریره‌ له‌ ئێران ، ده‌ركه‌وت ئه‌مه‌ درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‌و نێچیرڤان بارزانی هه‌واڵه‌كه‌ی به‌ درۆ خسته‌وه‌ ، ئه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی به‌ چه‌ند نوسینێك مه‌ودای نێوان زینۆی وه‌رتێ‌ و هه‌ریر نیشاندراو سه‌لمێنرا كه‌ ئه‌وه‌ی ده‌زگایه‌كی هه‌واڵگری پیلانی بڵاوكردنه‌وه‌ی بۆ كێشاوه‌ وانیه‌ ، سه‌یر له‌وه‌دا بوو به‌شێك له‌ به‌ناو سیاسه‌تمه‌دارو رۆشنبیریش هه‌مان سیناریۆیان وه‌ك راست باس كرد ، جا راسپاردن بوو یان شتی تر ، خۆ ره‌نگه‌ له‌ بنچینه‌دا وا بێت و زینۆی وه‌رتێ‌ بۆ ئه‌مه‌ریكا نا بۆ ده‌وڵه‌تێكی دراوسێ‌ گرنگ بێت و له‌ رێی ئه‌م پیلانه‌وه‌ هێزی ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌ له‌ نیوه‌شه‌وداو له‌ ناكاو ببرێته‌ ئه‌و شوێنانه‌، كه‌ ئه‌مه‌ش زۆر رێی تێده‌چێت و له‌ پیلانی هه‌واڵگری ده‌چێت . دوه‌م : له‌ یه‌ك دوو شوێن درۆیه‌كی گه‌وره‌ كه‌وته‌ به‌رچاوم ، یه‌ك دوو دۆستیش بۆ یان ناردم كه‌ داخوا ئه‌مه‌ تا چه‌ند راسته‌، من به‌ وتنی " درۆیه‌ " وه‌ڵامی دۆسته‌كانم دایه‌وه‌ ، به‌ڵام نوكته‌كه‌ خه‌ریكه‌ كاری له‌ سه‌ر ده‌كرێت ، "هه‌واڵێكی درۆ فڕێبده‌و كاری له‌ سه‌ر بكه‌ وفوی تێبكه‌ " گوایه‌ له‌ ئاینده‌دا حزبێكی تازه‌ دروست ده‌بێت و چه‌ند كه‌سایه‌تیه‌كی گرنگی ناو یه‌كێتی و كۆنه‌ یه‌كێتی و ته‌نانه‌ت گۆڕان دروستی ده‌كه‌ن ، ناوه‌كانم لایه‌ نامه‌وێت بڵاوی بكه‌مه‌وه‌ ، له‌ راستیدا هه‌واڵه‌كه‌ فڕیدانه‌ بۆ ئیش له‌ سه‌ر كردن ، به‌ دوای ئه‌وه‌دا وتارێكی هه‌واڵگریانه‌م بینی كه‌ باس له‌ تێكچوونی په‌یوه‌ندی نێوان دوو كه‌سایه‌تی گه‌نج و به‌ ته‌مه‌نی نێوان یه‌كێتی ده‌كات و له‌ سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ چیرۆكی تێكبه‌ربوون و شێوانی ماڵه‌كه‌ داده‌ڕێژێت ، من چه‌ند ساڵێك له‌مه‌وبه‌ر له‌ كافتریاكه‌ی وه‌زه‌اره‌تی رۆشنبیری له‌ ته‌ك هاوڕێیه‌كما له‌ گفت و گۆدا بووین له‌ پڕ دوو گه‌نج له‌ سه‌ر دوو ئامۆزا خه‌ریك بوو په‌لاماری یه‌كتر بده‌ن ، ئێمه‌ شه‌ڕه‌كه‌مان خاوكرده‌وه‌و رۆیشتین، له‌ راستیدا ره‌نگه‌ كه‌سێكی سه‌ر به‌ ده‌زگای هه‌واڵگری له‌وێ‌ با له‌ سه‌ر ئه‌و شه‌ڕه‌ سیناریۆی سه‌یری داڕشتبا ، بۆ شێواندنی بارو دۆخه‌كه‌ و تێكدانی بیرو بۆچوونی خه‌ڵك . كێشه‌ له‌ ده‌زگا هه‌واڵگریه‌كانی كوردستاندا ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وه‌نده‌ی ئیش له‌ سه‌ر تێكدانی نێو ماڵی كورده‌واری ده‌كه‌ن ، ئیش له‌ سه‌ر ئه‌وه‌ ناكه‌ن مرۆڤێكی خۆ بڕیارو خۆ خاوه‌ن دروستبكه‌ن ، جێی داخه‌ ئه‌م شێوازه‌ له‌ وه‌ته‌ی حكومه‌تی نوێ‌ دروست بووه‌ زیاتر په‌ره‌ی سه‌ندووه‌و كاری زۆری له‌ سه‌ر ده‌كرێت .

شەپۆل عەلی عەسکەری لە دوای ڕوخانی کۆماری کوردستان و کۆمەڵە هەورێکی ڕەشی پیسی چاوبرسی داوێن پیسی سووک و خۆ فرۆش دژ و بێ ڕەوشت برسی و دز و بەغیل و دڵ ڕەش، مغرور و لە سەرۆ هەمووی نۆکەر و کاسە ڵێسی دوژمن و زوحاک و خوێن مژی ناخۆ. ولە ١٩٦١ە وە خوێنی هەزارەها گەنج و سەرکردەی پاک و دڵسۆز لە بری ئەوەی لە بەرەی جەنگ لە گەڵ دوژمن شەرەفی شەهادەت بەدەس بێنێت  کەچی یا بەغەدری و یا بە خیانەت یا ڕاستەوخۆ لولەی تفەنگی لە سەر سەری براکەی خۆی دانا و خۆێنی ڕشت. ئەوە بەرەو ٦٠ ساڵ ئەرۆین لە بەدبەختی بە دەست چەند بە ناو سەرکردیەک تینو بە خوێنی سەری یەک.لەوەتی هەن ئەم لەو ئەکوژێ و ئەم لەو ئەکوژێ و ئەو ئەبێتە کۆیلەی ئەو ئاغایە و ئەمیان ئەبێتە کۆیلەی ئەم ئاغا و هه ندێ جار ئاغاکان داشی دام کانیان ئەگۆڕنەوە هەر بۆ خۆشی خۆیان و نەگبەتی کۆیلەکانیان کەچی ئەوەندە گەمژەن لەبری ئەوەی بێنەوە هۆشخۆیان  کەچی دەست خۆشیان لێ ئەکەن. ئاخر بۆیە هیچ سەرکردەیەک لام پیرۆز نەما چۆن باوەڕم پێیان بمێنێ کە یەکەمەکەیان هەموو ووسێتەکەی ئەوە بوو ئەگەر شۆڕشم پێ نەکرێ خۆ پێم تێکئەدرێ، مەهاباد لە دوای سلێمانی و کەرکوک لاواندێوە کەچی لە بری چاکەدانەوە خەنجەری غەدری لە پشتی ڕۆڵەکانی ڕۆکرد و لە کۆتا ژیانی بو بە پیری ئاخر شەڕ و دووا بڕیاری ئەم سەرکردەیە بۆ ڕۆڵەکانی پیاوی مەزن دەبێ بە چەکی مەزن بکوژدرێت،. ئەوەی لایەکەی تریش تا بۆی کرا هەڤاڵەکانی خۆی وردە وردە تەسفیەی کردن لە خەباتگێڕێکی چەپی ماوی دواتر سۆسالدیموکرات بۆسەرمایەدارێکی کاپیتالیزمی سیاسی خۆ پەرست. ئەوی تریان هەموو ئاواتێکمان لەسەر دانا کەچی گۆڕیەوە بە چەند مەترە زەوی و چەند پرۆژەیەکی بۆ ڕۆڵەکانی ، ئەوی تریان لە سەرەوە کە گیرا هەموو کورد بۆی هاتە سەر جادە کەچی لە گەڵ یەکەم دەرکەوتنی لە دادگا  بە زمانی دووژمن قسەی کرد و یەکەم ڕستەی پێناسەی خۆی ووتی دایکم لە ئێوەیە ئەمە لە کاتێکدا هەموو دونیا لە دادگایی کردنەکەی ئامادە بوئومێدێک بوو بۆ گۆڕانکاری گرنگ کە چی بە داخەوە ئەویش لە غەیری دکتاتۆرێک خاوەن دەسەڵاتێکی ڕەها ترسناک کە هیچ کەس ناوێرێ مناقەشەی بکات هیچی تر نەبوو، خۆ ئەمەی کە ماوەتەوە هەر باسی مەکە  بە ڕاستی جێی داخە  سەرکردە هەیە بە دەنگی تفەنگ و بارود بڵێ وەک مۆسیقایە لە بری ئەوەی بڵێ لە نەهامەتی و دەردەسەری و خوێن ڕشتن هیچی ترمان دەسنەکەوت، ئەمە لە کاتێکدا هەموو وڵاتانی عەرەب ئامادەی ئەم چاوپێکەوتنەی بون و ئەمیش لەم تەمەنەدا کە هیچ منافسێکی نەماوە وەمانزانی رۆڵی لەوە زیاتر دەبێ کەچی بو بە هۆکاری فراوانبوونی ناکۆکێکان لە نێوان لایەنە سیاسێکان. برای حوکمڕان دەوڵەت داری میکانزم وشێوازو کەسانی شیاوی دەوێ کەسانێکی دەوێ بێ ڕق و کیینە و مەزاجی نەبێ دڵسۆز بی بۆ خاک و خەڵک و کارەکەی، ناکرێ تۆ لە لووتکەی دەسەڵات بی و پابەند بی بە پرۆتۆکۆلی حوکمڕانی لە چوارچێوەی جێوپۆلێتیکی دیاریکراو دا کەچی مل کەچی سیاسەت وبڕیارەی وڵاتانی دراوسێ بی، ئەو کەسەی کە لە لووتکەی دەسەڵات بێ ناکرێ  لە بۆشاییدا کاربکات و دەستوورێک نەبێ پابەند پێی و لە ژێر سایەیدا حوکمڕانی بکات، بۆیە هەموو کاتێک و بە بەردەوامی ڕیسەکەتان دەبێتەوە بە خوری.  کاکی سیاسی لەم دەورو زەمانەدا کە هیچ کات میللەت بەم شێوەیە یەکگرتوو ویەک ڕیز نەبوە و سەد ساڵە لە هەوڵی ئەوەداین کە میللەت هەستی نەتەوایەتی بگاتە ئەوە ئاستەی ئەمڕۆ کەچێ ئێوەی گەمژە سیاسێکانی ئەمڕۆ هەموو لایەنە ناکۆکەکان بۆ بەرژەوەندی دوژمن دیارە کاردەکەن وبۆیە ناهێڵن و بوارنادەن کە ئەم ئاواتە تا سەر بێ. تۆزقاڵێ وەرنەوە هۆش خۆتان ڕێز لە تایبەت مەندی یەکتر بگرن و پشت وپەنای یەکبن، لە کۆتاییدا هەموو کوردن، بەس نەبوو ئەم خوێن ڕشتنە بەس نەبوو ئەم هەموو دایک و ژن و خوشکە ڕەش پۆشکەن و منداڵ لە نازی باوکیان بکەن.من زۆرم لا سەیرە لە کاتێکدا دوژمنان هەموو کورد بە یەک چاو ویەک مەترسی سەیر دەکەن کەچی کورد بە دەستی خۆی و بە خواست ئارەزوی خۆی لاواز و پارچەپارچە دەکات لە ناو پارچەکانیشدا خۆیان دابەشی زێدەتر دەکەن، ئەمە جگە لەوەی لایەنە سیاسێکانیش ئەم پارچەپارچەیان قوڵتر کردۆتەوە. کەس خۆی بێبەری نەکات و ئەمڕۆ ڕۆژی ئەوەیە کە دڵفراوانتربین و لە بری چەک کاک مەسعود هەوڵی گفتوگۆ بدەین و لە هیچ کاتێکدا دەنگی تفەنگ نە خۆش بوە و نە باش بوە و نە چارەش بووە، بۆ دەبێ مللکەچی بێگانەبن دەبا ئەگەر بۆ جارێکیش بێ گوێڕایەڵی میللەت بن چونکە ئەو میللەتە نەبێ نە بوون و نە ئەشبن. گەمەکانتان زۆر گەمژانەیە هەمووتان کورد ووتەنی سەر قۆزی بن ئاڵۆز بە چیەوە ئەنازن نە حکومەتەکەمان حکومەتە وئابوریمان هەیە و ژێرخانی ئابوری پتەومان هەیە و نە...هتد ئیدی چ دەسکەوتێکتان دەستدەکەوێ بە نا تەبایی و لێکترازان.  کارەساتەکان هێشتا بەردەوامی هەیە و زۆرمان ماوە بۆ گەیشتن بە کەناری ئارامی و ڕزگاری وازلەم ڕەفتارە گەمژانەتان بهێنن و دانیشن و گلەیی و گازندەی خۆتان لە ناو خۆتاندا بکەن و بەسە دڵخۆشکردنی دوژمان وناحەزان. لە کۆتا قسەم نزادەکەم کە ئەم میللەتە خێر نەدیوە لە هەردووپاندەمیکە (پەتا)یە ڕزگاری بێ هەم ڤایرسی کورونا و هەم سیاسیە گەمژەکان! 

 پشکۆ ناکام * لە هونەرمەندێکی شێوەکارییان پرسی : چی کاری تێکردی و هاوکاری کردی تا ببیتە هونەرمەندێکی تەشکیلی ؟ ئەویش بە زەردەخەنەیەکەوە ووتی : كاتێ دایکم بە من حامیلە بوو هەر خەریکی قووت یانی  فڵچە و بۆیە بوو ، دیارە ئەو نۆ مانگە بەشێک لەو فڵچە و بۆیەیە گەشتۆتە منیش و لەگەڵ گەورە بوونم خولیا ی ئەم هونەرە بووم ، ... خەڵکەکە ووتیان نابێ و ئەوەی تۆ باسی ئەکەی مەنتیق نیە ، هونەرمەندەکەش ووتی : ئەی بۆ مەنتیق بێ خانمێکی بەناو نووسەر لە دەرباری دەسەڵاتا لەبەر ئەوەی لە کاتی حامیلە بوونی دایکی بەو گۆڤار و جەریدەی قووت یاوە و ئەمیش پێش لەدایک بوونی بەشی نووسین لە مێشکیا پڕ بووە دواتر بێ خۆهیلاک کردن بووە بە نووسەر !! جا گەر هی ئەو خانمە زەردهەڵگەڕاوە مەنتیق بێ ، ئەوەی من دوو جار مەنتیقە.. *  لە سایەی سەری حیزب و بنەماڵە دەمێکە کوردستان ناو و ناوبانگی جاش و کلکایەتی لە ناوچەکەیا بڵاو بۆتەوە  کە هەر جارەی بۆ لا یەک و دەوڵەتێک ، جارێک لە خزمەت (والا حضرت) و جارێکی تر بۆ (سیدی) وجارێکی تر و تا ئێستاش لەخزمەت(قارداش)، بەڵام دونیا دونیای دوێنێ نیە وگۆڕاوە ، ئێستا بەشەرییەت لە قۆناغێکی بەرزئ پێشکەوتنا ئەژی و پەیوەندییەکانی لەسەر ئاستی "گلوبالیزم-عەولەمە" یە جا بۆیە ئەو حیزب و بنەماڵانەش ئەبێ پیشەکەیان گەشە پێ بەن و سنووری ناوچەکە بەجێبهێڵن و لەگەڵ عەولەمەیا یەک بگرنەوە ، بۆیە ئێستا لە "لیبیا" خەریکی کەسابەتی خۆیانن وجاشایەتییان بەرەو قۆناغێکی نوێ بردوە و لە لۆکاڵییەوە بۆ نێو دەوڵەتی، کار وا بڕوات  رەنگە لە داهاتویا دامەزراوێکیان بۆ دروست بکرێت بەناوی " رێکخراوی جاشی نێو نەتەوەیی سەر بە نەتەوە یەکگرتووەکان"...!!!! *. ئەوە ماوەیەکی دوور و درێژ تێپەڕیوە تا ئێستا بەختەوەری سەرۆکی بە ناو حکومەتی هەرێم!! لەوە تێنەگەیشتوە کە حکومەت بۆی نیە دەست بخاتە کاروباری پارلەمانەوە ، بەڵکو ئەوە پارلەمانە بە دواچوون بۆ حکومەت ئەکا و لەکاتی سەرپێچیا لێپرسینەوەی لەگەڵا ئەکا ، بەڵام چونکە پارلەمانەکەی هەولێر کارتۆنیە ئەو زاتە بەختەوەرە وەک ئەوەی پارلەمان لیژنەی ناوچەیەکی حیزبەکەی بێ داوا ئەکا حەصانە لە یەک دوو پارلەمانتاران بسەننەوە ،بڕوام وایە ئەم خروقاتەشی بۆ بچێتە سەر و پارلەمان بڵێ : قوربان جەنابتان فەرمانەکە بنووسن ئێمەش ئیمزای ئەکەین لە پێناو چەسپاننی دیموکراتیا...!!! *. سەرەڕای ئەو هەموو ماڵ کاولییەی دەسەڵاتی هەرێم لە هەموو ڕووەکانەوە بەسەر خەڵکیا هێناوە هەر کە قسیەک کرا و ووتارێک نووسرا و نارەزایەتییەک شەقامی گرتەوە جوزەلە نەشازەکان و قەڵەمە قەرەقۆزەکان ئەو خەڵکە بەوە تاوانبار ئەکەن کە نارەزایەتییەکانیان ئەجیندای دوو ئیدارەیی لەپشتە !! بە کوردییەکەی ئەم دەسەڵاتە خۆ سەپێنە چی لەو  میللەتە ئەکا کەس بۆی نیە فزە بکا کە کرا ئیتر تۆ دژی یەک ريزی کوردیت..!!ئەتەوێت دوو ئیدارەیی بگەرێتەوە.. ـمن بەش بەحاڵی خۆم دوو ئیدارەیم پێ باشترە لە یەک ئیدارەییەک کە لە تیایا بەشەکەی خۆم بدزرێ  و لاکەی تری ئیدارەکەی پێ ببێ بە ملێونێر !!، من دانیشم سەیرکەم شارەکەم نیمچە وێران بکرێ و بەقەد ناحییەکی  ئەولا خزمەت نەکرێ و بەداهاتی شارەکەم گیرفانەکانی چەن کەسانێکی ئەولای پێ پڕ ببێ و بۆشم نەبێ قسەبکەم !! با ئەو یەک ئیدارەییە هەر نەمێنێ ، کە میللەتی قوڕبەسەر هەر لەژێرەوە بێ یەک و دوو یان هەشت ئیدارەیی جیاوازی چیە؟ من قەوارەیەکم بەناوی هەرێمەوە ناوێ کە تیایا هاووڵا تی پلە دوو بم، ئەووترێت کە هەموومان هەر کوردین خۆ ناسریە و کەربەلاش هەدوو شار عەرەبن و دوو ئیدارەی جیاواز  بە یەکیان هەیە و هیچ گرفتێک لە ئارایا نیە ، تۆ بەشەکەی خۆت ئەبەی بە زیایەوە و بەشەکەی منیش لرف لێ ئەیەیت گوایا ئەمە یەژ یئدارەیی یەک قەوارەییە ! نەخێر ئەمە قەوارەی سیستەمێکی مافیاییە ، تا زووتر نەجاتمان ببێ لێی زووتر ئیسراحەت ئەکەین و نانی خۆمان بۆ خۆمان و ئیعاشەکەی خۆیان بۆ خۆیان ،بڕواتان هەبێ بێ حیمایەی سوپای "تورکی"ش ئەتوانین بە ئیدارەیەکی خۆمان کاروباری شارەکەمان بەڕێوە بەرین و پێویستمان بە بانکێکی لوبنانی نابێ بۆ شاردنەوەی داهاتەکانمان.......

عەزیز ڕەئووف یەکەم: لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەری کوردیدا، ئەوانەی پیرۆزبایی لە ڕۆژنامەنوسان دەکەن، هەر ئەوانەن زیندانیان هەیە بۆ ڕۆژنامەنوسان و هەر ئەوانەن کە تۆمەتبارن بە کوشتنی ڕۆژنامەنوسان.  دووەم: لە ساڵیادی ڕۆژنامەگەری کوردیدا لە ئێستادا دۆخی ئازادی ڕۆژنامەگەری و ڕۆژنامەنوسان لە خراپترین دۆخدایە و پێدەچێ ئەم فەزایە زیاتر کۆنترۆڵ بکرێت. سێیەم: هەم کابینەی نوێ و هەم هەردوو پارتی دەسەڵاتدار و گەنجە خاوەن پێگە ئەمنی و سەربازیەکان کورسی دەسەڵاتیان کۆنترۆڵ کردووە و ئەگەری ئەوە هەیە دۆخی ڕۆژنامەنوسی و ئازادی کاری ڕۆژنامەنوسی هەم لە هەرێم و ڕاستر لە هەردوو زۆن خراپتر بێت. چوارەم: کە سەرۆکی هەرێم باس لە مەترسیەکانی سۆشیاڵ میدیا دەکا، ناڕاستەوخۆ دەیەوێ پێمان بڵێ کە دەمانەوێ سنورێک بۆ ئەم دۆخەی سۆشیال میدیا دابنێن و تەسەور دەکەم لە ماوەیەکی نزیکدا کۆنترۆڵکردنی تۆڕەکانی ئینتەرنێت و سۆشیال میدیا لەلایەن کۆمپانیاکانی ئینتەرنێتەوە کە زۆربەیان لەلایەن دەسەڵاتەوە بەڕێوە دەبرێن ببینین. پێنجەم: هەر ئەوەی لەسەر کورسی دەسەڵات دانیشتووە، دنیایەک پارە و سامانی ئەم وڵاتە بۆ ڕژاندنی ژەهر لە شاشەکانەوە دەرخان دەکات. ئەوەی ترسی لە نوسینێکی فەیسبووک هەیە، دنیایەک شاشەی هەیە و ناتوانێ قەناعەت بە خەڵک بکات. شەشەم: تا ئەم هێزانە زیندانیان هەبێت، شتێک بەناوی ئازادی کاری ڕۆژنامەنوسی بەدی ناکەین. تا هێمن مامەند لە زیندان بێت، بەیان و وتاری بەرپرسان سەبارەت بە پیرۆزبایی بێتام و بەتاڵ لە نوکتەیەک زیاتر چیتر نیە.

د. دانەر ئەبوبەکر -مۆسکۆ    لە پەراوێزی پرێس کۆنفرانسی بەرێز سەرۆکی هەرێم دا )ئەڵتەرناتیڤ و لەگۆڕنانی چەمکی دوو ئیدارەی( بزوتنەوەی رزگایخوازی کورد لەسەرجەم بەشەکانی کوردستاندا زیاتر لە ١٠٠ ساڵە لە خەبات و تێکۆشانی بەردەوامدایە بۆ بەدەستهێنانی ماف و ئازادییەکانی گەلی کورد. لە مێژووی خەباتی باشووری کوردستاندا چەند جارێک دەرفەتی دروستبوونی کیانێکی وەک دیفاکتۆ بۆ کوردستانیان هاتۆتە پێشەوە، کەم تا زۆر سودیان لێوەرگیراوە بۆ دەرهێنانی پرسی کورد وەک پرسێکی ئەو وڵاتانەی کوردستانیان بەسەردا دابەش بووە ، بۆ پرسێک و ناساندی کێشەی کورد وەک پرسێکی جیهانی. لەوانە دەرفەتی رێکەوتننامەی ١١ ئاداری ١٩٧٠ و راپەڕینە مەزنەکەی ئاداری ١٩٩١. دواجاریش وەستانەوە دژ بە تیرۆری نێودەوڵەتی و شەڕی داعش.                                                                                                                هەرێمی کوردستان له‌ئه‌نجامی ئه‌و هه‌ڵومه‌رجه‌ سیاسیه‌ نوێیه‌ی كه‌به‌هۆی داگیركردنی ده‌وڵه‌تی كوێت له‌پاش مانگی ئابی ١٩٩١ له‌عێراق و ناوچه‌كه‌ هاته ‌ئاراوە، بۆ یه‌كه‌مجار له‌مێژوودا گەلی کورد توانی بە هاوبەشی زۆر کەس و لایەنی تر لە نەتەوە و ئاین و ئاینزاکانی کوردستان خاکی هەرێمی کوردستان بە کەرکوکیشەوە ئازاد بکەین.                                                                                 لە راستیدا ئەزموونی حکومرانی لە هەرێمی کوردستان لە دوای راپەڕینە جەماوەریەکەی مانگی ئاداری ١٩٩١ دەستیپێکرد. ئاشکرایە گەلی کورد بەپشتگیری بڕیاری ٦٨٨ ئەنجومەنی ئاسایشی نیودەوڵەتی، کە بۆ پاراستنی گه‌لی كوردستان بوو دەرفەتێکی زێرینی دەستکەوت، بە تایبەتی دوای کێشانەوەی دامودەزگا ئیداریه‌كانی حکومەتی عێراق له‌ناوچه‌كانی كوردستان، بۆشاییه‌كی یاسای و ئیداریی دروستكرد، به‌ره‌ی كوردستانی، وه‌ك ده‌سه‌ڵاتی دیفاكتۆ، له‌پێناو به‌ڕێوه‌بردنی هه‌رێم، هەڵبژاردنەکانی پەرلەمانی رێکخست، له‌رێگای ده‌نگدانی گشتی ونهێنی و راسته‌وخۆ له‌ ١٩/٥/١٩٩٢ به ‌به‌شداری نزیكه‌ی یه‌ك ملیۆن ده‌نگده‌ر ئه‌نجامدرا. كه‌ به‌هاوكاری و پشتیوانی چاودێرانی بیانی ودۆستانی گه‌لی كورد به‌ڕێوه‌چوو.                                                                                                   بەداخەوە دوژمنانی گەلی کورد ئەو دەستکەوتە مەزنەی گەلی کوردیان پێهەزم نەکرا، کەوتنە پلان و بەرنامە داریشتن بۆ شەڕی ناوخۆ و لاوازکردنی هەرێمی کوردستان، کە ئەنجامەکەی هاتەدی و حکومەتی هەرێمی کوردستانیان بەسەر دوو سیستەمی بەرێوەبردندا (نیمچە ئیدارە) دابەشکرد. پاش قوربانی و ماڵویرانێکی زۆر، خۆشبەختانە بەهاوکاری دۆستانی کورد، تواندرا کۆتای بەشەڕی ناوخۆی کورد بهێندرێت، و تا رادەیەک دەنگ و خواستەکانی گەلی کورد لێکنزیک بکرێنەوە، بە تایبەتی دوای ساڵی ٢٠٠٣ کاتێک رژێمی سەدام رووخا و، سیستەمێکی سیاسی نوێ لە عێراقدا هاتەکایەوە بە بەشداریێکی چالاکی کورد و کوردستان. بۆ یەکەم جار لە دەستووری عێراقدا بە فەڕمی دان بە کوردستاندا نرا وەک هەرێمێکی فیدراڵی بە کۆمەڵێک دەسەڵاتی فراوان و جیاواز لە هەموو یەکە فیدراڵیەکانی جیهان.                                                                                             سەرکردایەتی سیاسی کورد و حکومەتی هەرێم ئەو ئامانجەی لە ساڵی ١٩٩٢ بۆی دامەزرابوو، تەنیا لە دوای ساڵی ٢٠٠٣ و دوای پێکهێنانی یەکەمین کاببینەی هاوبەش بەسەرۆکایەتی کوردستان جەنابی سەرۆک بارزانی، سەرۆک وەزیرانی جەنابی نێچیرڤان بارزانی هاتنەدی. دەستکەوتەکانی کابینەی حکومەتی هەرێمی کوردستان پرسی کوردیان نەک تەنیا وەک پرسێکی سیاسی بەڵکو وەک لایەنێکی بەهێزی ئابووری و وزە لە چوارچێوەی ئەو دەوڵەتانی کوردستانیان بەسەردا دابەشکراوە هێنایە دەر، و هەرێمی کوردستان لەناو نەخشەی سیاسی و سەربازی و وزەی جیهاندا بەدیارکەوت.                 هەمیشە دوای رووداوە گەورە و مێژوویەکانی دونیا، وڵاتانی کاریگەرە هەرێمیەکان و زلهێزانی دنیا بەدوای فراوانکردنی جێۆسیاسی خۆیانەوەن، لەو چەند ساڵەی رابردوو دوو روداوی گەورەی جیهانی ناوچەکەی گرۆتەوە، یەکێک سەر‌هەڵدانی تیرۆری نێودەوڵەتی و  شەڕی داعش بوو، ئەوەی تریان سەرهەڵدانی کڕۆنا ڤایرۆسی نوێی و شەڕی بایلۆجی کۆڤید-١٩ یە. ئەمرۆ زۆربەی سیاسەتمەدار و رۆشنگەرانی دونیا باس لە گۆرانکارییەکانی سەردەم دەکەن، دوور نییە ئەوەی روودەدات ئەمرۆ لەناو شەقامی کوردی و ناو هێزە سیاسییە کوردییەکان بەشێک بێت لە پلان و بەرنامەی وڵاتانی بەرژەوەندیخواز. بە تایبەتی کاتێک پرسێکی بچوک، لۆبی گەورەی بۆ دەکرێت و، بانگەشەی لەناوچوونی قەوارەی هەرێمی کوردستان و سفر ئیدارەی دووبارە بڵاودەكرێتەوە.                                                                                                بەربەستەکانی بەردەم هەرێمی کوردستان تا ئەو کاتی جەنابی مام جەلال لە ژیاندا مابوو، سەرۆک بارزانی رۆڵی گرینگی تێدا گێرا بۆ گەیاندنی کوردستان بەو قۆناغە ئێستامان، بەڵام بەداخەوە دوای کۆچی دوای جەنابی مام جەلال، ئەم بۆشاییە گەورەیە دروست بووە، ئەویش بە دڵنیایەوە بەهۆی دروستبوونی بۆشایی جێگای مام جەلالە لەناو یەکێتی نیشتیمانی کوردستان وەک هێزی دووەمی کوردستان، بەڵگەش ئەوەیە کە کاتێک لەسەر هەندێک رەفتاری سیاسی و نەتەوەی دەرگاکانی دادەخرێن، هەوڵنادەن لە چوارچیوەی سیاسەت و وەسیەتەکانی مام بجوڵێنەوە و بە پەنجەرەدا بچنە ژوورەوە.                                                                                                      دوای پرۆسە ریفراندۆم و سەربەخۆی کوردستان، جەنابی سەرۆک بارزانی بەراشکاوانە ئایندەی کوردستانی داوەتە دەست قوتابیەکانی کە بۆ ئەم قۆناخە پێیگەیاندون، خۆشی وەک چاودێرێک و رێنیشاندەرێک دەروانێنتە هەنگاو بەهەنگاوی قوتابیەکانی خۆی، و تەنانەت قوتابیەکانی دوای خوالیخۆش بوو مام جەلال لەناو یەکێتیدا دەبینێت. ئەگەر خۆی بێدەنگ کردووە لە ئاست هەندێک رەفتار و شێوازی سیاسەتکردنی قوتابییەکانی مام جەلالی هاورێی و هاوخەباتی لەزۆربەی زۆری شەر و بەرخودانەکانی ناو بزوتنەوەی رزگاریخوای کورد، لام وایە لەبەر ناسکی بارودۆخی دوای جەنابی مام جەلال بێت، نەیویستووە ببێتە بەشێک لەو لێکەوتانەی ئەو قۆناغە سەختەیان.                                                                                                       ئەوەی من تێگەیشتووم، قوتابییەکانی سەرۆک بارزانی بەبێ گەڕانەوە بۆ جەنابیان بڕیار لەسەر پرس و کێشە نەتەوەییەکان نادەن هەر لە یەکەم کابینەی هاوبەشی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە ئەوە هەستی پێکراوە و رانگدانەوەی هەبووە بەسەر سیاسەت و بەرێوەبردنی کوردستاندا  و گەیاندنی بەو قۆناغە.                                                                                                         نێچیرڤان بارزان قوتابێکی راستەقینەی سەرۆک بارزانی  و یادگاریکی جوان و لێوەشاوەی بنەماڵەی بارزانە لەناو بزوتنەوەی رزگایخوازی کورد و حکومرانی کوردیدا. بەڵگەش بۆ ئەوە گوێبیستی وتەکانی سەرۆک بارزانی بووین کە نێچیرڤان بارزانی هەر لە تەمەنی منداڵیەوە زیاتر نزیکتر بووە لە جەنابیان وەک لە باوکی خۆشی، هەروەها کۆپی کیللی دەرگا داخراوەکانی سەرۆک بارزانی پێسپێدراوە، کە لەکاتە سەخت و دژوارەکاندا دەرگا داخراوەکانی پێدەکاتەوە.                                                                                                    لە بنچینەدا چەمکی ئیدارە زیاتر چەمکێکی زانستی ئابوورییە، وەک سیاسی، بەڵام بەهۆکاری سیاسی و بارودۆخی هەرێمی کوردستان لەسەردەمی شەڕی ناوخۆدا ئەم چەمکە بە سیاسی کراو هەرێمی کوردستانی پێکرا بە دوو سیستەمی بچوک و لاوازی بەرێوبردن و حکومرانی کە لەناو شەقامی کوردیدا بە دوو ئیدارەی پێشووتر، ئێستای (سفر ئیدارەی) ناسراوە. رۆژانە، بە تایبەتی ئەو کاتانەی هەرەشە و مەترسیەکانی لەسەر کورد و ئایندەی کوردستان زیاد دەبن، دا‌هێنەرانی ئەم چەمکە بانگەشەی دووبارە زیندوکردنەوەی حکومرانی لە ژێر سایە و سیاسەتی بەکارهێنانی ئەم چەمکە بۆ هەرێمی کوردستان دەکەن.بەدڵنیایەوە بە ئامانجی نەمانی هەرێمی کوردستان وەک کیان و قەوارە دەستورییە یاسایەکەیەتی.                                                                                                  ئەوەی رێزدار نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پرێس کۆنفرانسی ٢٠/٤/٢٠٠ ی خۆیدا دایهێنا، چەمکێکی تەواو و پربەپێستی ئەم شێوازە حکومرانی بانگەشەی بۆ دەکرێت لەکاتی سە‌رهەڵدانی قەیران و پێکدادانی بەرژەوەندییەکانی خاوەن هێزی سۆشیاڵ میدیا و ئیرهابی فکری، لە ژێر ناوی سفر ئیدارە. بۆیە لێرەدا لە جێگای خۆیەتی لەو ساتەوە، چەمکی سفر ئیدارە وەک ئەڵتەرناتیڤ و لە گۆرنانی چەمکی دوو ئیدارە لەناو شەقام و ناوەندە چاپەمەنییە کوردییەکان بەکاربهێندرێت .                         

ئەبوکاروان ئه‌مڕۆ (٢٠٢٠/٤/٢٠) نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان دوابه‌دوای كۆبوونه‌وه‌ی ده‌سته‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم، له‌ كۆنگره‌یه‌كی ڕۆژنامه‌ونی دا گفتووگۆی له‌باره‌ی كۆمه‌ڵێك پرس و بابه‌تی په‌یوه‌ست به‌ناخۆی هه‌رێمی كوردستان و عێراق و ناوچه‌كه‌ كرد. دیارترین ئه‌و خاڵانه‌ی قسه‌ی له‌باره‌وه‌ كرد،قسه‌ بوو له‌باره‌ی ئاڵۆزیی ئه‌و كێشانه‌ی به‌هۆی ناردنی هێز بۆ زینی ورتێ دروست بووه‌. ناوبراو ئه‌و كێشه‌یه‌ی به‌ كێشه‌یه‌كی زۆر(بچوك) و بێكاریگه‌ر وه‌سفی كرد و به‌شێوه‌یه‌ك قسه‌ی ده‌كرد، وه‌ك بڵێی ئه‌و كێشه‌یه‌ چ په‌یوه‌ندییه‌كی به‌ حیزبه‌كه‌یه‌وه‌ نه‌بێ كه‌ ئه‌و جێگری سه‌رۆكێتی. هه‌روه‌ها ئۆباڵی ئه‌و كێشه‌یه‌ی له‌ حكومه‌ت و بەرپرسانی ھەردوو حزب لابرد و زیاترخستیه‌ ئه‌ستۆی (سۆشیال میدیا)! بۆیه‌ ده‌مه‌وێ له‌باره‌ی چه‌ند بابه‌تێكی ئه‌و كۆنگره‌ ڕۆژنامه‌نووسیه‌وه بدوێم:- یه‌كه‌م: سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان له‌كۆنگره‌ ڕۆژنامه‌وانیه‌كه‌یدا هۆكاری ناردنی ئه‌و هێزه‌ی بۆ زینی وه‌رتێ بۆ پاساوی خۆپارێزی له‌ كۆرۆنا ڤایرۆس گه‌ڕانده‌وه‌. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه‌ی له‌ كوردستان ژیابێت و شاره‌زای جوگرافیای ئه‌و ناوچه‌یه‌ بێت باش ده‌زانێ به‌هاتنی فه‌وجێك یا لیوایه‌ك و دانانی چه‌ند ڕه‌بێیه‌ك، سنور كۆنترۆڵ ناكرێت، ڕژێمی به‌عس به‌و هێزه‌ زۆره‌یه‌وه‌ نه‌یتوانی سنور كۆنترۆڵ بكات. بۆیه‌ ئه‌وانه‌ی سیاسه‌ت ده‌كه‌ن، تێده‌گه‌ن دانانی ئه‌و هێزه‌ بۆ ئه‌و مەبەستە نییە و لێکدانەوەی جیاوازی بۆ دەکرێت. دووه‌م: هه‌موو خه‌ڵكی كوردستان باش ده‌زانن هێزی پێشمه‌رگه‌ی كوردستان، سه‌ره‌ڕای سه‌روه‌رییه‌كانی، هێزی حزبی بوونه‌، یه‌كێتی و پارتی له‌ دوای ڕۆخانی ڕژێمیشه‌وه‌ هه‌ر ده‌ستیان پێوه‌ گرتووه‌، هه‌ر خۆشیان ڕێگربوون له‌ دروست بوونی هێزی نیشتیمانی نیزامی كه‌ تاكه‌ وه‌لائی بۆ خه‌ڵك و خاكی كوردستان و نیشتیمانه‌كه‌مان بێت. جگه‌ له‌ ژماریه‌كیان نه‌بێ له‌چوارچێوه‌ی لیواكانی سه‌ر بە وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ ڕێكخراون، كه‌ ئه‌و ڕێكخستنه‌ش له‌رزۆكه‌ و به‌شێوه‌ی به‌ش به‌شێنه‌ی حزبی رێكخراوه‌. به‌شی زۆری پێشمه‌رگه‌ش له‌ چوارچێوه‌ی هێزه‌كانی (٧٠ ، ٨٠ )یه كه‌ دوو هێزی حیزبین، دوای چه‌ندین دانیشتن و گفتووگۆی چڕ هێشتا یه‌كیان نه‌گرتووه‌ته‌وه‌. ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ش هێشتا لای هه‌مووان ڕوونه‌ كه‌ هێشتا حكومه‌تێكی یه‌كگرتووی ڕاسته‌قینه‌مان نییه‌ له‌ هه‌رێمی كوردستان و ئه‌سه‌واره‌كانی دوو ئیداره‌یی و زۆنه‌كان وه‌ك ڕۆژی ڕووناك دیاره‌. گه‌ر وا نییه‌ بۆچی دوو هێزی هه‌شتا و حه‌فتا بوونی هه‌یه‌؟ بۆچی دوو ئاسایش و دوو هه‌واڵگری پاراستن و زانیار ی بوونی هه‌یه‌؟ ئه‌م دوو ده‌زگایه‌ بۆچی (٤) ساڵه‌ ته‌نانه‌ت كۆبوونه‌وه‌یه‌كیشیان نه‌كردووه‌؟ سێیه‌م: كه‌ باسی هێزی په‌كه‌كه‌ی كرد، به‌ئاشكرا وتی: شوێنی تێكۆشانی په‌كه‌كه‌ باشور نییه‌. ئێ باشه‌ گه‌ر وایه‌ كاتێك په‌كه‌كه‌ دیفاع و گیان فیدایی له‌ سنوری مه‌خمور و شه‌نگال و جه‌له‌ولا و كه‌ركوك ده‌كرد بۆچی له‌ مه‌یداندا ده‌ستخۆشیان لێده‌كرا و ئێستاش به‌م شێوه‌یه‌ له‌باره‌یانه‌وه‌ ده‌دوێن؟ چواره‌م: ئه‌رێ به‌ڕاست بەڕێز سه‌رۆكی هه‌رێم سۆشیال میدیا كێشه‌كه‌ی گه‌وره‌ كرد؟ ئه‌گه‌ر ئێوه‌ هه‌ردوو لاتان سه‌رچۆپی ئاڵۆزكردنی كێشه‌یه‌ك نه‌بن چۆن سۆشیال میدیا ئاڵۆزی ده‌كات؟ كێشه‌یه‌ك سێ لایه‌نی گه‌وره‌ی سیاسی هێز بجوڵێنن و مه‌كته‌بی سیاسی دوو حیزبه‌كه‌ی هه‌رێم و كه‌جه‌كه‌ به‌یاننامه‌ ده‌ربكه‌ن و سه‌رۆكی حكومه‌ت و تیمی یه‌كێتی و پارتی په‌یمام بڵاوبكه‌نه‌وه‌ ئه‌مه‌ بچوكه‌؟ ئه‌ی لێدوان و ڕاگه‌یاندراوی فراكسیۆنه‌كانتان چی؟ ئه‌ی هی په‌رله‌مانتاره‌كان؟ ئه‌ی ئه‌م هه‌موو باسی دوو ئیداره‌یی و كه‌شی سه‌ربازییه‌ چییه‌؟ تۆ بڵێی هه‌ر له‌ خۆڕا بێت؟ جه‌نابی سه‌رۆكی هه‌رێم.. بۆ ئه‌وه‌ی كێشه‌ چاره‌سه‌ر بێت سه‌ره‌تا پێویسته‌ به‌ جورئه‌ته‌وه‌ دان به‌ قه‌باره‌ و مه‌ترسیه‌كه‌ی بنێیتت.. ج چای له‌ كه‌سێكی وه‌ك تۆ.. به‌ڕێز ئێمه‌ هێشتا شه‌ڕی ناوخۆمان تێنه‌په‌ڕاندووه‌.. چه‌كه‌كان ئه‌گه‌ر بێده‌نگیشن مخابن ئه‌وه‌تا نمایش ده‌كرێن، هه‌ڕه‌شه‌یان پێده‌كرێت، له‌وه‌ش خراپتر عه‌قڵیه‌ت و كلتوره‌كه‌ی شه‌ڕی ناخۆ ھەرماوه‌، به‌داخه‌وه‌ مه‌نتقی توندڕه‌وی له‌ هه‌ردوولاش ده‌سه‌ڵاتی سه‌نتراڵیان له‌ چنگدایه‌. پێنجه‌م: بەڕێزم سۆشیال میدیا ئه‌كرێ خراپ به‌كاربهێنرێ، به‌ڵام كێ ئه‌مه‌ی داهێناوەوە كاری پێده‌كات؟ (ماشا‌و الله) هه‌ردوو لاتان قسورتان نه‌كردووه‌ له‌ خه‌رجكردنی پاره‌ی میلله‌ت له‌و بواره‌دا، سوپایه‌كی گه‌وره‌ی ئه‌لیكتۆرنیتان هه‌یه‌ بۆ قسه‌ی نه‌شیاو به‌یه‌كتر و وتن و ته‌خوین و تۆمه‌تداتاشین بۆ یه‌كدی.

نەوزاد جەمال من لەپێگەی دەرکردنی فەرمانی شەڕدانیم تا بە "بانگەشەی جەنگ" تاوانباربکرێم. مەبەستمە ئەو هێزانە شەڕو ئەنجامەکانی لەئەستۆبگرن. ئەگەر شەڕکەرن و بەڕاستیانە فەرموون. بەهەموو کەسێک شەڕناکرێ، وەکچۆن ئاشتی و پێکەوەهەڵکردن دووهێندە بوێری بڕیاردانی دەوێت. بەم پاساوانەش شەڕم پێباشترە، چونکە: - شەڕ تاکە دەروازەی گۆڕانکاری ناچارەکی و لابردنی کۆسپەکانی چاکسازی و ئاڵۆگۆڕی دەسەڵاتە. فەوزای رێکخراو لەوڵاتیکدا دیموکراسیەکی دامەزراوەیی نییە، باشترین دەرفەتە بۆ رزگاربوون لەهێزە کلۆربووە خۆسەپێنەرەکان.  - شەڕکردن دۆخی مەیویی 'نەشەڕ و نەئاشتی' تێدەپەڕێنێ و داڕشتنەوەیەکیتری هاوکێشەکانی لێدەکەوێتەوە.   - شەڕ کۆتایهێنانە بەواقیعی دووئیدارەیی و دووزۆنی جوگرافی جیاواز و یەکلابوونەوە بۆ لایەن زاڵ. - کۆتاییهێنانە بەواقیعێ کە ئۆپزسیۆن ناتوانێ سەرتاسەربێت و نەکەوێتە بەرداشی ئەملاو ئەولاوە. هەرلایەک بەمیکانیزمی خۆی دژی زۆنەکەیتر بەکاریبهێنێت. شکستێکی ئۆپزسیۆنی سەرتاسەری، دووزۆنییە کە تواناکانی پەرتوبڵاو دەکات. - دوو/سێ هێزی هەمیشە لەبەرژەوەندی دەوڵەتەداگیرکەرەکاندایە تالەسەر دەسەڵات و سامان بەردەوام ناکۆکبن. لەکاتی خۆیدا بەیەکاندابدەن و رێگری لەئاڵوگۆڕو بەهێزبوونی ناوەکی بگرن. ئەگەر، رێسای 'هاوسەنگی هێز' ئاشتەوایی هەڵپەسێراوەکی تێدابێت، ئەوا سڕکردنی هەنگاوی بەرەوپێشچوونە. کارتێکی ئاسانبەدەستە تا بەکەیدادان و شکستی گەورە بەدەستی کورد خۆی بکرێ. ئەم سیناریۆیە لە ١٦ ئۆکتۆبەرو دواتردا پاشەکشەپێکردن بوو بەرەو هێڵی دژەفرین. بێماندووبوون و دەستوەردانی جەنگی دەوڵەتێک. - بەرژەوەندی دەوڵەتان لەپاراستنی ئەو دووهێزەدا سەلماندنی ناوێ. ئەوانەی لەئێمە بەتەمنترن یان مێژوویا خوێندۆتەوە، دەزانن لەچەندان وێستگەی پێش و پاش راپەرین دەوڵەتێک بەهانای هێزیکیانەوە چووەو لەلێواری مەرگ قوتاریکردووە. هاوکاری لۆجیستیکی و پێدانی چەک و هتد... لەدژی هێزەکەیتربوو. ئەوان رازین لەیەکبدەن و خوێنی یەکتربخۆنەوە. چونکە بەشێکی هاوکێشەناوچەییەکەن، نابێت لەناوبچن. بۆیە، ئەگەر بەشەڕبێن، ئیتر رزگارمان دەبێت لەمەقاشەکە.  - ئەو دووحزبە بەڕێسای 'کارو کاردانەوە'ی فیزیا دەجوڵێنەوە. وەک تەنێک لەنێو کێشکردن و دوورکەوتنەوەدا سەیری یەکتردەکەن. بەڕێسای 'دیالێکتیک'(هەر جەمسەرێک پێچەوانەکەی هەیە تاپەرەسەندن و یەکگرتنەوەبێت) لەگەڵ یەکتر رەفتارناکەن. - ئەمانە دووانەیەکن، نەک ئەلتەرناتیڤی یەکتر. بەیان و راگەیاندنی هەردوولا، هیچ جیاوازی لەدەربڕین و ووشەدانییە. بەیەک زمان و ئەقڵ و لۆجیکی هێز نەک هێزی لۆجیک داڕێژراوە.  - لەبنەڕەتدا خواستی شەڕکردن بیانووگرتنە بەیەکتر. کاراکاتەرە نوێکان لەنێوان دووبنەماڵەدا گرفتی داننان بەپێگەی یەکتریاندا هەیە. لەنێو خودی بنەماڵەکانیشدا ناکۆکی لە پلەبەندی هێزدا هەیە. 'ئاوازی شەڕ' کارتی ناچارکردنی بەرامبەرە لەنێو هەمان و دەرەوەی بنەماڵەدا. سەرۆکحکومەت پێگەو هەژموونی سەرۆکایەتی هەرێم دەسەڵات و بڕیارەکانی دەکات بەشکڵی و دانن بەسەرۆکی هەڵبژێراوی رکابەرەکەیدا نانێت. لەکاتێکدا سەرۆکایەتی هەرێم گرفتی دانی پێداناوە.  - قەوانی شەڕکردن، گڕوگەفە، کەفوکوڵێکە نەک کردار. شەڕەدەنووکە، نەک شەڕکردن. دووبەرەیی سوودی زۆرترە لەشێوازی کۆنترۆڵکردنی هەرێمەکە. کارئاسانیە، رزگاربوونە لەلێپرسینەوەو بەدواچوون، رێگریە لەچەکەرەکردنی دامەرزاوە دادوەری، یاسادان و هتد... رێگرتنە لە دروستبوون سوپایەکی نیشتمانی. ساڵانیکە بانگەشەی یەگرتنەوەی هێزەکان دەکرێ. هاوپەیمانان بەپاساوی یەکگرتنەوەو شەڕی داعش فریودران. ڕاهێنان و پێدانی چەک و مووچە هێزەچەکدارەکانیان پتەوکرد. لەولاوە، ئۆپزسیۆن و زۆریتر نەزانانە کەوتنەداوی یەکگرتنەوە. لەکاتێکدا بیرۆکەیەکی نەزۆکە، هەرگیز نایەتەدی. یەکخستنیش بکرێ، خەڵک بەو چەک و وەلائی حزبیەوە، بەهەمان ناوەڕۆک و بەناویکترەوە. لەبنەڕەتدا ئەو هێزانە بۆشەڕ نین، بانکی دەنگهێنان و پۆستی بژێوی ئەندامی حزبەکانن! - ئەم سەردەمە، قۆناخی پاڵەوان و قارەمانەکانی جەنگ نییە. فیگەرەنوێکان لەخەمی خۆراکی سەرمایە رەمزیەکەیاندان. دەستکەوت تۆمارکردن لەنێو بنەماڵە و لەنێو کادێرانی حز ب و رای گشتیدا. لێدانی کاراکتەری بەرامبەر، رێگەی دەرکەوتن وەک خاوەن ئیرادە، سەرکردەی بوێر لەمیدیاو تۆڕەکاندا ئاسانتردەکات! کاراکتەری نوێ، داستانی نوێی دەوێت. سەیرنییە، نەوەی دووەم و سێیەم گوتارو ئاسەواری شەستەکانی سەدەیەک لەمەوبەر بڵێنەوە. ناچێتە ئەقڵەوە لەمەلامستەفا بارزانیتر، لەمام جەلال جەلایتر یان لەئیبراهم ئەحمەد، ئیبراهیمتر بن. دەبێت، نمایشی جەنگێک سازبکرێ تا رۆڵەکە بەرجەستەکەن.  - پڕوپاگەندەی ئەجێندای تورکی/ ئیرانی لەم بەناو شەڕەدا، پاساوێکی دەربازبوونە لەگلەیی و رەخنە لەکەموکورتی گوزەران، موچە، بێدادی کۆمەڵایەتی. دیزەبەدەرخۆنەی سامانبردنی هەرێمە. سیاسەت و ستراتجیەتی ئەو دوودەوڵەتە شاراوەنییە دۆستی ئێمە نین. ئەوە نهێنیەک نییە، راپۆرت و سایتەکانیان، ووتەی سەرکردەکانیان بخوێنەوە بەئاشکراو بێترس نیازخراپیان بەرامبەر کوردستان باسکردووە. ئیتر پیلانی ئەملاو ئەولا خۆڵکردنەچاوەو داپۆشینی راستییەکانە. پاساوسازیکردنە کە بوونیان وەک چەکدار زەرورییە.  - دەهۆڵی شەڕ، رۆژەڤێکی ترە پاش خاوبوونەوە بەزمی کۆرناو خەریکردنەوەی رای گشتی و  حزبەکانیتر پێوەی. بەو جەنگەسێبەرە، جۆریکتر لە تۆقاندن و ترسناندن بەرامبەر خەڵک پیادەدەکرێ. خەڵکی کە ترسی لەکۆرنا دەشکێت، دەبێت چاوترسێنیکیتر بێتەئاراوە.  - لەسەرووبەندی پێکهێنانی کابینە ئێراق، بەزمی شەڕ فەرزکردنی بژاردەکانی خۆیانە لەدانوستانەکەدا. تانینۆکی حزبەکانیتربکەن  و بیانترسینن کە "ئێمە" زلهێزەکەی هەرێمین، دەکرێ شەڕێ هەڵبگیرسێنین. دەبێت، ئەجێندای دانوستانەکە خۆمان دیاریبکەین. حزبەکانیتر زووکەوتنە داوی گەمەکەوەو بەیاندەرکردن و هاوارو دادوبێدادی مەترسی شەڕیانە! - هەڕەشەی شەڕ، فەرزکردنەوەی ئیرادە دووحزبەکەیە، نەک هەر بەسەر حزبەکاندا، بەڵکو بەسەر خەڵکی کوردستاندا. پەیامێکە؛ بوونتان، ژیانتان، ئاسایشتان بە"ئێمە"وە بەندە. شەڕی ئێمە، ماڵوێران ئێوەیە، رێکەوتن و تەباییمان لەدەسەڵاتخوازی سامان بەشینەوەدا، جەژنی ئێوەیە. ئەم، کارتە قێزەوەن و ناشرینە، هەڕەشەکردن لەخەڵکی هەرێم. بێدەنگکردن و رازیکردنیەتی بەمەمرەومەژی! لەئیرادەخستنی هاوڵاتیانە، بە هەڕەشەی شەڕهەڵگیرسان.  - دەهۆڵکوتانی شەڕ، ئەڵقەیەکتری چیرۆکی مانەوەو درێژەبەخۆدانە. وەکئەوەی خۆڵەمێشی مردوو لەپێناو خۆگەرمکردنەوە یان گرنگی سەرکردەکان فووبدرێتەوە.  - جگەلە دەنگۆی شەڕ لەباری ئەوەدانین شەڕبکەن. ئەگەر، پێشتر شەڕتان کردووە، سەرکردەکان بەبزەوە ئۆباڵیان خستۆتە ئەستۆی چەکدارەکان و خۆیان بێبەریکردووە. زەمینەی شەڕ وەک نەوەدەکان لەبارنیەوە. ئەگەرچی پاڵنەرەکانی شەر ماون و دەمەزەرددەکرێنەوە. نەسەردەمی برسێتی و ئابڵوقەو دەگمەنی سەرچاوەسروشت و سامانەکانە. ئەوەندە کۆمپانیای زەبەلاح لە چاڵەنەوت/ غازو جگەرەو دەرمانەوە تا هێڵەکانی تەکسی و پاس و هتد...تان هەیە لەخۆتانی تێکنادەن؟! - لێگەڕێن باشەڕبکەن و لەسەرگردو دۆڵێ سەنگەر لەیەکبگرن. کێش باوەڕی بەو شەڕەیە با تەنها خۆی بەشداربێت.  - مانەوەی کورد نە بە پارتی، نەیەکێتی و نەبە پەکەکەوە بەندە. ئەو هەوو شاڵاوو ماڵوێرانیە گەلێکی نەسڕیەوە. ئێوە تەنها بەشێکن لەکۆ، نەکئەوەی کوردستان بەشێکی ئێوەبێت. بابەدەستی خۆیان یەکتر کۆڵاوەربکەن و ئێمەش چاوەڕێی براوەبین. هەرچیەکیش ببێت، ئەو خراپیە لەتاقەتبەدەرەی ئەمڕۆمان لەکۆڵدەکاتەوە. تکایە شەڕو ئاشتیتانمان وەک دەستکەوت پێمەفرۆشنەوە. وەکچۆن شەڕی ئێوە لەپێناو کوردا نییە، ئاشتیەکشتان بۆ ئێمە نییە. 

د.کاروان حەمەساڵح  ئەگەر چی ئەم نرخەی ئێستای نەوتی ئەمریکی نزمترین بەهای نەوتی ئەو ووڵاتەیە لە مێژوودا کە نەوتەکەی بە نرخی نێگەتیڤ بفرۆشرێت! بەڵام بە دڵنیاییەوە ئەم نرخە بە شێوەیەکی کاتی لەم ئاستەدا دەبێت، بە کورتی هۆکارەکان چی بوون!؟ ئەگەر چی هۆکارە سەرەکیەکە خاوبونەوەی جوڵەی پیشەسازی و ووزەیە لە جیهاندا بە هۆی ڤایرۆسی کۆرۆناوە،  بەڵام هۆکاری تەکنیکی و بابەتیش هەیە کە پەپوەستە بە خودی احتیاطاتی ووزە لە ئەمریکا، کە لە ئێستادا هەموو خەزانەکانی پربوون، وە چەندین ووڵات و شەریکاتی کریاریش بە هەمان شێوە، بە هۆی ئەوەی لەو ماوە کەمەی ڕابردوودا کە نرخی نەوت هەرزان بووە ، بڕێکی زۆریان کڕیوە لە بازاڕەکان بۆ پاشەکەوتی ووزە و وە لە  ئێستادا پڕۆسەی پاشەکەوتی زیاتری نەوت، خەرجی زۆرتری  دەبێت لە سەریان!  کەواتە لە ئێستادا پێویستی نەوت; هەم بۆ بەکارهێنان و هەم بۆ خەزن کردن کەمبۆتەوە و ئەمەش وایکردووە هاوسەنگی خستنەڕوو و داواکاریی لەسەر نەوت زۆر لاسەنگ ببێت.  هۆکارێکی تر ئەوەیە کە هەر لە سەرەتاوە، ڕێکەوتنی ڕوسیا و سعودیە و ووڵاتانی ئۆپیک و ئۆپیک پلەسی نەیتوانی بەر بەم لاسانگیە بگرێت، چونکە کەمکردنەوەی لەسەدا ١٠ ی بەرهەمهێنانی نەوتیان کاریگەریەکی ئەوتۆی نەبوو، چونکە لە بازاردا خستنە ڕوو ٢٠ ملیۆن بەرمیل نەوتی ڕۆژانەی زیاتر بوو لە ئاستی خواست.   بۆیە  لە ئێستادا ئەمریکا بەشێکی تاوانی ئەم دابەزینی نرخە دەخاتە ئەستۆی ئەوان. دواجار;  چاوەڕوان دەکرێت کە لە سەرەتای مانگی پێنجەوە گۆڕانکاری دیار ڕووبدات لە نرخەکەی و جارێکی تر بەرز بێتەوە، چونکە جارێک تر گرێبەستەکان نوێدەکرێنەوە لە نێوان کڕیاران و فرۆشیاران لەسەر بنەمای نرخی نوێ.

د. شێركۆ كرمانج  ئێستا لەم چرکە ساتە نرخی نەوتی ئەمریکا گەیشتۆتە ژێر سیفر، واتە فرۆشیار دەبێت پارە بدات بۆ فرۆشتنی نەوت. ئەمە نرخی نەوتی وڵاتانی دیکە ناگرێتەوە بەڵام مانای ئەوە نیە کە نرخی نەوتی وڵاتانی دیکەش دانابەزێت. ئێستا گەیشتۆتە ٢٥ دۆلار بەڵام لەوانەیە زیاتر دابەزێت. با یەک دوو قسە لەسەر ئەم پرسە بکەین. یەکەم، ئەو دابەزینەی نرخی نەوت کاتیی دەبێت، ئەوە ئەو نەوتەیە کە بەرھەمھاتوەو تا ئێستا نەفرۆشراوەو لە بازاڕەکاندا دەسوڕێتەوە، لەلایەک. لەلایەکی دیکە ئەمریکا کێشەی هەیە لە حەمبارکردنی نەوت بۆیە هەر لە کۆڵ خۆی دەکاتەوە. دووەم، پاش چەند ڕۆژێک، یان چەند حەفتەیەک، نەوتی بەرھەمھاتوو لە بازاڕەکاندا نامێنێت‌و نرخی نەوتی ئەمریکی‌و وڵاتانی دیکەش وردە وردە بەرزدەبێتەوە. سێیەم، پرسیار ئەوەیە داخۆ دوای نەمانی ئەو نەوتە لە بازاڕ ئەوکات نرخی نەوت یەکسەر بەرز دەبێتەوە؟ مەرج نیە چونکە ئەوکاتیش داوا لەسەر نەوت زۆر کەم دەبێت. چوارەم، ئەگەر نرخی نەوت وردە وردە بەرزیش بۆوە بەڵام لەبەرئەوەی داوای لەسەر کەمدەبێت بۆیە نەوت کەم بەرھەمدێت، لەبەرئەوە نرخی نەوت نزم بێت یان بەرز زۆر گرنگ نابێت چونکە کڕین و فرۆشتن نابێت، واتە داهاتی ئەو وڵاتانەی پشت بە نەوت دەبەستن زۆر زەرەری پێدەکەوێت. پێنجەم، کێشەکە ئەوەیە کە دەوڵەتی عێراق و حکومەتی ھەرێم ھەردووکیان بەڕادەی ٩٠٪ ی داھات پشت بە فرۆشتنی نەوت دەبەستن، بۆیە ئەمە درێژە بکێشێت ماڵوێرانی بەدواوە دێت. شەشەم، پێویست بەوە ناکات کە پسپۆڕ بیت بۆئەوەی هۆکاری دابەزینی نرخی نەوت بزانین چونکە هەموومان دەزانین تا جیھان کۆڕۆنە تێپدەپەڕنەکات‌و بازاڕ نەگەڕێتەوە باری خۆی نرخی نەوت هەر کەم دەبێت. حەوتەم، لەبەرئەوە پرسیاری گرنگ ئەوە نیە کە نرخی نەوت چەندە ئێستا بەڵکو داخۆ تێپەڕاندنی دۆخی کۆڕۆنەڤایرۆس چەندی پێدەچێت. بۆ ئەمەیان چاو لە دەستی زانایان لەلایەک‌و حکومەتەکان‌و دکتۆرو پەرستارەکان لەلایەکی دیکەین. هەشتەم، لەو پرسیارەی سەرەوەش گرنگتر ئەوەیە داخۆ کوردستانیان‌و عێراقییەکان، هەم وەک گەلان هەم وەک حکومەتەکانیان لە خەوی بێخەمی ڕادەپەڕن، داخۆ زەنگی کۆڕۆنەڤایرۆس‌و دابەزینی نرخی نەوت لە خەوی قوڵ بەخەبەریان دێنێت‌و بیر لە فرەسەرچاوەیی داهات‌و خۆبژێوی‌و پشتبەخۆبەستن دەکەنەوە. من هیوادارم، پێشموایە هەم خەڵکە هەم حکومەتەکان ئەگەری بەخۆداچوونەوەیان هەیە، بەڵام تەنیا کات دەیسەلمێنێت داخۆ هیوایەکەم لەجێی خۆیەتی یان نا. حکومەت‌و خەڵک بە عەقڵێکی ڕەخنەگرانە لە هەموو ئەوەی کە ئێستا هەیەو کراوە دەستپێنەکات هەر هەوڵ‌و هەنگاوێک بهاوێژێت بە مردوی لە دایک دەبێت.

شوان سدیق: ئیتاڵیا سیاسیەکانی کورد خۆیان لەسۆشیال مێدیا نابینرێن و قسەش ناکەن، بەڵام پارەیەکی باشی موڵکی گشتیان لایە، وەکو پارەی سۆشیال دەیدەنە کۆمەڵێک کەسی نزیکی خۆیان. ئەو کەسانەش پاڵپشتی داراییان دەکەن، لەژێر ناوی لایەنگر و ھەوادار و موعجیبە، ئیدی ئەوانە ھەموو قسەیە دەکەن. ھەر ئەم ھەوادار و لایەنگرانە ڕۆڵی سیاسی و توێژەر و مێدیاکار و مەلاو پارێزەر دەبینن، تا دەگاتە بەندبێژ و ئەھلی پیاھەڵدان! بەڵام لە دونیای دەرەوە بەپێچەوانەوە، سۆشیال مێدیا بەتایبەت فەیسبووک لەم سەردەمە سیاسیەکان کردویانەتە سەکۆیەک بۆ ناساندنی خۆیان، لەسۆشیال مێدیاشەوە بانگەشە بۆ بەرنامەکانیان دەکەن. بەپێچەوانەی دونیا، سیاسیەکانی کورد لە سۆشیال مێدیا قسە لەسەر سیاسەت ناکەن، کەچی ھاوڵاتی کورد ھەمووی بووە بەسیاسی و لەو فۆڕمە ئینسانە ئاساییە وەک بەکاربەرێکی سۆشیال مێدیا ھاتووەتە دەرەوە! کەوایە لە کوردستان خەڵک پێش سیاسیەکان، قسە لەسەر سیاسەت دەکەن، بەڵام دواتر سیاسیەکان کەزانیان لەبەرژەوەندی ئەواندا نییە ئەوکات دێنە قسەکردن. ھەڵبەت وەکو وتم؛ بەپێچەوانەی کوردستان، لە دونیای ڕۆژئاوا خەڵک سیاسەتی جێھێشتووە بۆ سیاسیەکان و سیاسیەکانیش خۆیان لەنێو سۆشیال مێدیا زۆرترین کات دەبینرێن و بەرکەوتنی زۆریشیان لەگەڵ ڕکابەرەکانیان ھەیە. با نموونەی ئیتاڵیاتان بۆ بھێنمەوە، لەم قۆناغەی کۆرۆنا مەگەر کەم شەو ئەگینا بەردەوام "جۆسێپێ کۆنتێ" سەرۆکوەزیران، ھاتووەتە فەیسبووک و قسەی بۆ شەست ملیۆن کەس ھەبووە. لەسەر ڕووداوەکانی ڕۆژ  پەرلەمانتار و سەرۆک شارەوانیەکان، لە سۆشیال مێدیاوە ھاوڵاتیان ئاگادار دەکەنەوە چی ڕوودەداو چی بکەن، گوێیش لەقسەو پێشنیاری خەڵک رادەگرن. بەردەوام ئۆپۆزسیۆنی ڕکابەری دەسەڵات کەھیچ ڕەحمێک بەدەسەڵات ناکەن، سەرکردەکانیان لەفەیسبووک بەلایڤ و راستەوخۆ خەریکی بەچۆکدادانن بە دەسەڵات. ئۆپۆزسیۆن، ڕەخنەو پێشنیاری ھەیەو لەبەرانبەردا بەرپرسانی نێو دەسەڵات خۆیان ڕاستەوخۆ دێنە سەر ھێڵ و وەڵام دەدەنەوە! ماتیۆ سالڤینی سەرۆکی پارتی لێگاو جیۆرجیا مێلیۆنی پارتی فرەتێلی ئۆپۆزسیۆن ئەم ماوەیە بەتایبەتی بەھۆی کەمتەرخەمی یەکێتی ئەوروپاو بەھاناوە نەھاتنیان بەدەم ئیتاڵیاوە، لەسەر پرسی کۆرۆناڤایرۆس لەسۆشیال مێدیا بارودۆخێکیان لەدژی دەسەڵات و یەکێتی ئەوروپاش دروستکردوە، ئێستە حکوومەتی ئیتاڵیاو سەرکردەکانی یەکێتی ئەوروپاش بەدوای دەرەچەیەکدا دەگەڕێن، بۆ ئەوەی شەقامی ئیتاڵیا ھێوربکەنەوە! کەواتە سۆشیال مێدیا ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێ سەرکردەکانی دونیا بەردەوام لەنێو سۆشیال مێدیان، پێویستە سیاسیەکانی کوردیش لەو فۆڕمە تەقلیدی و عەقڵیەتە کلاسیکییە بێنە دەرەوە سیاسەت ئەوھا بەردەوام نابێ خۆتان زەرەر دەکەن، دوا دەکەون!