ئامادەكردنی: فازل حەمەڕەفعەت
تا ئەمدواییە توركیا پێیوابوو سەرچاوەی سەرەكی هەڕەشە لەسەر ئاسایشەكەی تەنیا (پارتی كرێكارانی كوردستان)ە، بەڵام ئێستا بۆی دەركەوتووە هەڕەشە گەورەكە لە دەریای رەشدایە، ئۆكرانیا رێككەوتنی بەرهەمهێنانی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان‌و موشەكی لەگەڵ توركیا هەیە، ئەم رێككەوتنە بۆ پیشەسازی سەربازی توركیا بایەخی گەورەی هەیە، لەبەرامبەردا روسیا غاز‌و گەشتیار بە توركیا دەدات كە بڕبڕەی پشتی ئابورییەكەیەتی، درێژەكێشانی شەڕی روسیا- ئۆكراینا، هەڵوێستی توركیا یەكلادەكاتەوە، دۆزی كورد لە توركیا بژاردەیەكی ئامادەیە لەبەردەم روسیا‌و هاوكات لەبەردەم هاوپەیمانانی خۆرئاواشدا.. وردەكاری زیاتر لەم راپۆرتەدا.    

لەبارەی پەیوەندی توركیا‌و روسیاوە
بەدرێژایی مێژوو پەیوەندی توركیا لەگەڵ روسیا لەدۆخی ململانێدا بووە لە چەند گۆڕەپانێكدا، لەوانە بەلقان‌و دەریای رەش‌و قەوقاز، لەدوای تەواوبوونی جەنگی دووەمی جیهانەوە، روسیا داوای شاری (قارس)ی باكوری كوردستانی لە توركیا كرد، هەروەها داوای دەكرد چاو بە رێككەوتنەكانی تایبەت بە تێپەڕین بە هەردوو گەرووی (بۆسفۆڕ)‌و (دەردەنیل)دا بخشێندرێتەوە. 
فشارەكانی روسیا، ساڵی 1952 توركیا ناچار كرد بچێتە ناو پەیمانی باكوری ئەتڵەسی (ناتۆ)، ئەمە بۆ ئەوە بوو خۆی لە هەڕەشەكانی سۆڤیەت بپارێزێت. لەسەردەمی جەنگی سارددا، توركیا لەناو ستراتیژیەكی خۆرئاوادا كاری دەكرد، رۆڵەكەشی كورتكرابووەوە لە دروستكردنی بەربەست لەبەردەم كشانی روسیا بەرەو ئاوە گەرمەكان.
روخانی یەكێتی سۆڤیەت لە ساڵی 1991دا دۆخەكەی بەتەواوەتی گۆڕی، توركیا خۆی لەبەردەم روبەرێكی بەرفراوانی جیۆسیاسیدا بینییەوە، ئەمەی بەكارهێنا بۆ كرانەوەی زیاتر بەڕووی دەرەوەدا. ساڵی 2002 پارتی دادو گەشەپێدان لە توركیا بە سەرۆكایەتی (رەجەب تەیب ئەردۆغان) دەسەڵاتی گرتە دەست، ئەم پارتە لە دەیەی یەكەمی دەسەڵاتی خۆیدا سیاسەتێكی نەرمی لەسەر ئاستی دەرەوە گرتەبەر، ئەمە ناوی لێنرا "سیاسەتی سفركردنەوەی كێشەكان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ"دا. ساڵی 2003 پەیوەندییەكانی نێوان توركیا‌و روسیا پێی نایە قۆناغێكی نوێوە، لەم ساڵەدا پەرلەمانی توركیا رەتیكردەوە رێگا بە سوپای ئەمریكا بدات خاكی توركیا بەكاربهێنێت بۆ هێرشكردنەسەر عێراق، بەم بڕیارە توركیا پەیامێكی گەیاندە مۆسكۆ‌و پێی وت" توركیا چیتر پشت بە سیاسەتی سەربەخۆی خۆی دەبەستێت‌و دوورە لە هاوپەیمانێتی خۆرئاواوە"، دوای ئەم بڕیارە بۆ یەكەمجار لە ساڵی 2004دا ڤلادیمیر پوتین سەرۆكی روسیا سەردانی توركیای كرد، بۆ ئەوكات ئەوە یەكەمین سەردانی سەرۆكێكی روسیا بوو بۆ توركیا لەدوای ساڵی 1972ەوە. 
لەوكاتەوە پەیوەندییە سیاسی‌و ئابوریی‌و بازرگانییەكانی توركیا‌و روسیا فراوانتر بوو، بەتایبەتیش لە بواری گواستنەوەی وزەدا، لەپاڵ ئەمەدا كێبركێی لەسەر چەند دۆسیەیەك لەنێوان هەردوو وڵاتدا هەر بەردەوام بوو لەوانە دۆسیەكانی (سوریا، لیبیا، قوبرس، هەرێمی ناگۆرینی قەرەباغ). 
ساڵی 2015 توركیا فڕۆكەیەكی جەنگیی روسیا لە نزیك سنوری سوریا خستەخوارەوە، بەڵام پەیوەندییە فراوانەكانی نێوان هەردوو وڵات ئەم قەیرانەی تێپەڕاند. ساڵی 2016 پوتین پشتیوانی لە ئەردۆغان كرد لەو كوتادە سەربازییەی كە لە توركیا رویدا، لێرەوە جارێكی تر پەیوەندییەكان گەشەیان كردەوە. 2019 پەیوەندی توركیا‌و روسیا سەریكێشا بۆ بواری سەربازیش، سەرباری هەڕەشەكانی ئەمریكا، توركیا لەم ساڵەدا سیستمی بەرگری ئاسمانی (S300)ی لە روسیا كڕی. 

لەبارەی پەیوەندی توركیا‌و ئۆكراینا
توركیا لەسەردەمی عوسمانییەكانەوە پەیوەندی لەگەڵ ئۆكراینییەكان هەیە، شوباتی 1992 دوای جیابونەوە لە یەكێتی سۆڤیەت، توركیا دانی بە سەربەخۆیی ئۆكراینادا ناوە‌و پرۆتۆكۆڵی پەیوەندی دیپلۆماسی لەگەڵدا ئیمزا كردووە.
ساڵی 2014 توركیا رەتیكردەوە دان بنێت بە لكاندنی نیمچە دورگەی (كریمیا) بە روسیاوە، كە بەشێك بوو لە خاكی ئۆكراینا، جەختی لەسەر پاراستنی یەكێتی خاكی ئۆكراینا كردەوە. سەرباری ئەمە، توركیا لە چەند ساڵی رابردوودا پارێزگاری كرد لە پەیوەندییەكانی لەگەڵ روسیاو بەشداری لە هیچ سزایەكی ئابوریدا نەكرد كە بەهۆی جیاكردنەوەی هەردوو هەرێمی (لۆگانسك، دۆنیتسك) لە ئۆكرانیا، بەسەر روسیا دەسەپێندرا.
لەمە زیاتر، توركیا‌و روسیا پێكەوە پرۆژەی هێڵی (تورك ستریم)یان جێبەجێ كرد كە ساڵی 2020 دەستی بەكاركردن كرد، ئەم هێڵە بۆ گواستنەوەی غازی روسیا بوو لەرێگەی توركیا‌و بەلقانەوە، دوور لە ئۆكراینا كە چەندین ساڵ بوو هێڵی سەرەكی بۆری غازی روسیا بەم وڵاتەدا تێدەپەڕی بۆ ئەوروپا. 
ئێستا كە روسیا هێرشی سەربازی كردوەتەسەر ئۆكراینا، توركیا دژی هێرشەكەیە، ئەردۆغان دەڵێ" دەبێت ناتۆ هەڵوێستی توندتر لەبارەی پەرەسەندنەكانی ئۆكراینا بگرێتەبەر"، لەمە زیاتر توركیا دەڵێ وڵاتانی سەر دەریای رەش‌و ئەوانەشی كە ناكەونە سەر دەریاكە، ئاگاداركردووە رێگە بە تێپەڕینی كەشتی جەنگیی وڵاتە شەڕكەرەكان بەناو گەرووی (بۆسفۆڕ)‌و (دەردەنیل)دا نادات‌و پابەندی پەیماننامەی (مۆنترۆ)یە. 

توركیا بۆچی لە شەڕی روسیا دەترسێت ؟
مەترسی توركیا لەم شەڕەی روسیا دژی ئۆكراینا‌و وڵاتانی خۆرئاوا بەرپای كردووە، لەچەند هۆكارێكەوە سەرچاوەی گرتووە كە ئەمانەن: 

یەكەم: دەریای رەش‌و گەرووەكان
توركیا لەگەڵ ئۆكراینا‌و روسیا‌و چەند وڵاتێكی تر (بولگاریا‌و جۆرجیا‌و رۆمانیا) دەكەوێتە سەر كەناری دەریای رەش، لەدوای جەنگی ساردەوە توركیا دەستی كردووە بە هەماهەنگی لەگەڵ ئەو وڵاتانەی كە دەكەونە سەر دەریاكە، ئەمەش لەڕێگەی پەیوەندی ئابوری‌و رێوشوێنی بنیادنانی متمانە لەگەڵ ئەو وڵاتانەدا، ئەمە بەبێ رەچاوكردنی ئەوەی دەریای رەش هەڕەشەیەكی بەرجەستەیە هاوشێوەی هەڕەشەی كەیسی پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)، واتە دۆزی كورد لەسەر ئاسایشی توركیا، بەڵام ئەم ساڵانەی دوایی وێنای توركیا بۆ هەڕەشەكان گۆڕانكاری بەسەردا هات، ئەمەش دوای فراوانبوونی هەژموونی روسیا لە دەریای رەشدا. 
دەریای رەش دەكەوێتە چوارچێوەی ناوچەی سەربازی باشوری روسیا، كە سەرپەرەشتی شانۆی ئۆپراسیۆنەكان لە باكوری قەوقاز‌و دەریای رەش‌و دەریای قەزوین دەكات، لەم ناوچەیەدا چەند رێوشوێنێك گیراوەتە بەر كە ئارەزووی فراوانخوازی روسیا نیشان دەدات لە ناوچەكانی دوای یەكێتی سۆڤیەت‌و دەریای سپی ناوەڕاستدا. 
دوای هەڵوەشاندنەوەی گەشتیگەلی پێنجەمی یەكێتی سۆڤیەت لە دەریای سپی ناوەڕاست لەساڵی 1992دا، ساڵی 2013 روسیا جارێكی تر هێزێكی دەریایی بۆ كاركردن لەناو ئەم دەریایە تەرخان كرد، ساڵی 2014 روسیا نیمچەدورگەی (كریمیا)ی لە ئۆكرانیا دابڕی، ئەمە بنكەیەكی دەریایی ستراتیژی نوێی بە روسیا بەخشی، كە لەدوای گەرووەكانی توركیاوە، دووەم گرنگترین خاڵ بوو لەناو دەریای رەشدا‌و دەرفەتی ئەوەی بە روسیا بەخشی لەرێگەی هەردوو گەرووی (بۆسفۆڕ)‌و (دەردەنیل) بگاتە دەریای سپی ناوەڕاست. 
هەنگاوی دواتر لەرێگەی دەستوەردانی روسیا بوو لە قەیرانی سوریادا لە ساڵی 2015دا، ئەمە دەریای رەشی كرد بە شادەماری ژیانی لۆجستی بۆ هێزەكانی روسیا لەناو سوریادا، دەستوەردانی روسیا كارایی رۆڵی توركیای لە سوریا لاواز كرد، پاشان لە ساڵی 2017دا روسیا سەرجەم گەشتییە جەنگییە نوێیەكانی سەربە گەشتیگەلی دەریای رەشی تەرخانكرد بۆ كاركردن لەناو چوارچێوەی هێزی گەشتیگەلی دەریای سپی ناوەڕاست، ئەمەش هەژموونی روسیای لەو ناوچە زیندووەدا بەهێزكرد، كە تێیدا بەرژەوەندییەكانی ئەنكەرەو مۆسكۆ لەچەند دۆسیەیەكی وەكو (قوبروس‌و لیبیا)دا بەر یەكتر دەكەون.
كاتێك دیمەنی (كریمیا)‌و ئۆكراینا بخەینە پاڵ دیمەنی بوونیی روسیا لەناوچەی (ترانس دنیستەر)ی جوداخواز لە مۆڵدۆڤا‌و بوونی سەربازیی روسیا لە (ئەبخازیا)‌و (ئۆسیتیای باشور) دوای ئەوەی مۆسكۆ دانی نا بە جیابونەوەیان نا لە جۆرجیا، دەبینین روسیا خاوەنی هەژموونی گەورەی دەریای رەشە، ئەمەش مەترسی ئەوەی لای توركیا دروستكردووە، روسیا لە داهاتوودا داوای هەردوو گەرووی (بۆسفۆڕ)‌و (دەردەنیل) بكات، ئەم داواكارییە راستەوخۆ هەڕەشەیە لەسەر شاری ئیستانبوڵ.
ئەم پەرەسەندنانە هاوكاتە لەگەڵ زیادبوونی بایەخی دەریای رەش لە ستراتیژیەتی توركیا، دوای دۆزینەوەی یەدەگێكی زۆری غاز بە بڕی (540 ملیار) مەتر سێجا، ئەنكەرە هیوای بەوەیە ئەم یەدەگە هەندێك لە خەرجی ساڵانەی پسوڵەی هاوردەكردنی غاز بۆ توركیا كەمبكاتەوە كە بەگوێرەی قسەی وەزیری وزەی توركیا، خەرجییەكە دەگاتە (55 ملیار) دۆلار. 

دووەم: هەڕەشەی هاوكاری سەربازی توركیا- ئۆكراینا
بەهۆی چونەناوەوەی سوپای توركیا بۆ قوبرس، لە ساڵی 1974ەوە وڵاتانی خۆرئاوا قەدەغەی فرۆشتنی چەكیان بەسەر توركیادا سەپاند، لەپاڵ ئەمەدا كۆتوبەندی توند لەسەر فرۆشتنی چەكی ئەمریكی بە توركیا دانرا، ئەمانە وایانكرد لەم چەند دەیەی دوایدا، توركیا روو لە گەشەپێدانی كەرتی پێشەسازی بەرگریی ناوخۆیی بكات بۆ پڕكردنەوەی پێداویستییە سەربازییە ناوخۆییەكانی‌و رزگاربوون لە كۆتوبەندی هاوردەكردنی چەك، كە توركیا بە سیاسەتی وڵاتانی فرۆشیاری چەكەوە دەبەستێتەوە‌و وایلێدەكات نەتوانێت بەشێوەیەكی سەربەخۆ نەخشەی سیاسەتەكانی خۆی بكات‌و دەستوەردان لە دۆسیە گرنگە ناوچەییەكاندا بكات. 
سەرباری ئەمە توركیا لەرێگەی گەشەپێدانی پشەسازی سەربازی ناوخۆییەوە، هەوڵیدا داهاتی ئابوری لەرێگەی فرۆشتنی چەكەوە بەدەستبهێنێت، ئەمەش كاریگەرییەكەی ئەوكاتە دەركەوت كە هەناردەی چەكی توركیا داهاتەكەی لە (248 ملیۆن) دۆلاری ساڵی 2002ەوە بەرزبووەوە بۆ نزیكەی (3 ملیار) دۆلار لە ساڵی 2019دا، هەروەك ئەنكەرە چاوی لەوەیە لە ساڵی 2023دا داهاتی فرۆشتنی چەك بۆ (10 ملیارو 200 ملیۆن) دۆلار بەرزبكاتەوە. 
ساڵی 2020 كارایی فڕۆكە بێ فڕۆكەوانەكانی توركیا لە ئۆپراسیۆنە سەربازییەكانی لیبیادا دەركەوت، ئەم فڕۆكانە هێرشی هێزەكانی (خەلیفە حەفتەر)یان بۆسەر تەرابلوسی پایتەخت راگرت، دواترو لە ساڵی 2021دا فڕۆكە توركییەكان رۆڵیان بینی لە سەرخستنی ئازەربایجان بەسەر ئەرمینیا لە جەنگی (كەرەباخ)دا، پێشترو لە ساڵی 2020دا ئەم فڕۆكانە گورزیان لە سوپای سوریا وەشاند، سەركەوتنە سەربازییەكانی توركیا دژی ئەو لایەنانەی كە هاوپەیمانی روسیا بوون، وایكرد هەندێك وڵاتی وەكو ئۆكراینا‌و ئەسیوپیا‌و مەغریبی عەرەبی‌و تونس روو لە كڕینی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی توركیا بكەن، ئەمەش بەهۆی كارایی فڕۆكەكان‌و هەرزانی نرخ‌و خێرایی رادەستكردنیان دوای گرێبەستی كڕین. 
كانونی دووەمی 2019 ئۆكراینا گرێبەستی كڕینی (6) فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی جۆری "بەیرەقدار- تی بی 2"ی لەگەڵ توركیا ئیمزا كرد‌و لەهەمان ساڵدا فڕۆكەكانی رادەستكرا، ئۆكرانیا لە ئۆكتۆبەری 2021دا بۆ یەكەمجار ئەم فڕۆكە توركیانەی دژی جوداخوازە روسەكان لە خۆرهەڵاتی وڵاتەكەی بەكارهێنا، ئاژانسی بلۆمبێرگ لە كانونی یەكەمی 2021دا رایگەیاند، ئۆكرانیا (20) فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی تر لە توركیا دەكڕێت، ئەمە هاوكات لەگەڵ ئیمزاكردنی رێككەوتنێكی هاوكاری لەبواری گەشەپێدانی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوان لەنێوان هەردوو كۆمپانیای (بایكار)ی توركیا‌و كۆمپانیای (ئیفشینكۆ بروگراس)ی ئۆكرانی، كە رێگە بەوە دەدات بزوێنەری ئۆكرانی بدرێت بەو فڕۆكە‌و موشەكانەی كە لەناوخۆی توركیا دروست دەكرێن، ئەمەش بەپێی قسەی بەرپرسانی ئەنكەرە، توركیای لەو كۆتوبەندانە رزگاردەكات كە ئەمریكا سەپاندویەتی بەسەر پرۆسەی فرۆشتنی بزوێنەری تایبەت بە گەشەپێدانی چەكەكانی توركیا.  
دواتر هەماهەنگی سەربازی نێوان توركیا‌و ئۆكراینا لە شوباتی ئەمساڵدا گەیشتە لوتكەی خۆی، كاتێك لەسەردانێكی ئەردۆغاندا بۆ كیێڤ، هەردوو وڵات رێككەوتن لەسەر دروستكردنی فڕۆكەی بێ فڕۆكەوانی توركیا لەناو ئۆكراینادا.
هاوكاری سەربازی توركیا لەگەڵ ئۆكراینا، مۆسكۆی توڕە كرد، وەزیری دەرەوەی روسیا داوای لە هاوتا توركییەكەی كرد مەترسی مۆسكۆ لە چەكداركردنی ئۆكراینا لەبەرچاوبگرن، وەزیری دەرەوەی توركیا وەڵامی دایەوە‌و وتی" ناكرێت توركیا بەرپرسیارێتی بڵاوكردنەوەی فڕۆكە بێ فڕۆكەوانەكان لەلایەن ئۆكرایناوە، هەڵبگرێت"، ئیتر لێرەوە ئۆكراینا بوو بە مەیدانی روبەڕووبونەوەی چەكی توركی‌و روسی، لەحاڵی كەوتنی لەم جەنگەدا لەگەڵ روسیا، هاوكاری سەربازی ئۆكراینا لەگەڵ توركیا كۆتایی دێت، كە توركیا هەم لەڕووی تەكنەلۆژی‌و هەم لەڕووی ئابوریشەوە پێویستی بە بەردەوامبوونی ئەم هاوكارییە هەیە. 

سێیەم: لێكەوتە نەرێنییەكانی ئابوری
لێكەوتە نەرێنییەكانی پەتای كۆرۆنا لەسەر ئابوری توركیا كە خۆی لە شەپۆلێك هەڵاوساندا بینییەوە‌و لە ساڵی 2021دا گەیشتە نزیكەی 48%، هەروەها داڕمانی بەهای دراو، وایانكرد توركیا ئومێد لەسەر ئەوە هەڵبچنێ لەرێگەی پشتبەستن بە بوژاندنەوەی گەشتوگوزارو زیادكردنی هەناردە‌و دابەزینی نرخی نەوتەوە، لە قەیرانی ئابوری رزگاری ببێت‌و كورتهێنان لە بازرگانی دەرەكیدا كەمبكاتەوە كە نزیكەی (47 ملیار) دۆلارە، بەڵام جەنگی ئۆكراینا هەڕەشەیە لەسەر ئەم ئومێدەی توركیا. 
بەگوێرەی راپۆرتەكانی دەستەی ئاماری توركیا بۆ ساڵی 2021، روسیا لەدوای چینەوە لە پلەی دووەمی وڵاتانی هەناردەكاردایە بۆ توركیا، ئەمە لەكاتێكدایە ئۆكراینا لە پلەی یانزەیەمدایە، توركیا بەشێوەیەكی جەوهەری لە دابینكردنی وزەدا پشت بە روسیا دەبەستێت‌و لە ساڵی 2021دا رێژەی 43%ی غازی روسیای هاوردە كردووە كە بڕەكەی دەكاتە (24 ملیار) مەتر سێجا لە كۆی (60 ملیار) مەتر سێجا.
لە پاڵ ئەمەدا، بەرزبوونەوەی نرخی یەك بەرمیل نەوتی برێنت بۆ سەرو (100) دۆلار بەهۆی جەنگەوە، كاریگەری نەرێتی لەسەر ئابوری توركیا دەبێت. سەبارەت بە كەرتی گەشتیاریش كە لە ساڵی 2021دا نزیكەی (24 ملیارو 500 ملیۆن) دۆلار داهاتی بۆ توركیا فەراهەم كردووە، جەنگی روسیا‌و ئۆكراینا كاریگەری لەسەر دەبێت، بەوپێەی گەشتیارانی روس لەسەروی لیستی ئەو گەشتیارە بیانیانەوەن كە سەردانی توركیا دەكەن، ژمارەی گەشتیارانی روس كە سەردانی توركیا دەكەن (4 ملیۆن‌و 694 هەزار) گەشتیارە، ئەمە لەكاتێكدایە ئۆكراینا لە لیستی گەشتیارانی توركیادا لە پلەی سێیەمدایە‌و ژمارەیان (2 ملیۆن‌و 60 هەزار) گەشتیارە. سەپاندنی سزا بەسەر روسیا، توانای دارایی هاوڵاتیانی روسیا‌و ئۆكرانیاش لاواز دەكات‌و ئەمەش كاریگەری لەسەر كەرتی گەشتیاری توركیا دەبێت. 

لێكەوتەكانی هەڵوێستی توركیا
سەرباری ئەوەی توركیا ئیدانەی شەڕی روسیای دژ بە ئۆكراینا كردووە، بەڵام هێشتا روسیا جڵەوی چەند دۆسیەیەكی بێزاركەری بۆ ئەنكەرە بەدەستەوەیە، لەپێش هەمووشیانەوە دۆسیەی پێدانی غاز‌و گەشتیاریی تاوەكو دەگاتە دۆسیەی (ئیدلب) لە سوریا‌و پشتیوانیكردنی هێزە كوردییە سەربەخۆخوازەكان، بۆیە پێشبینی دەكرێت توركیا هەڵوێستی خۆی كۆبكاتەوە لەنێوان ئیدانەكردنی هێرشەكەی روسیا‌و هەوڵدان بۆ نێوەندگیری‌و دانوستان لەپێناو راگرتنی شەڕدا، بەدوور دەزانرێت توركیا بچێتە ریزی ئەو وڵاتانەی كە سزا بەسەر روسیادا دەسەپێنن یاخود پەیوەندی خۆیان لەگەڵ مۆسكۆدا دادەبڕن، چونكە هەنگاوی لەم جۆرە زیانی گەورە بە ئابوری توركیا دەگەیەنێت. 
لەبەرامبەردا دەكرێت شەڕی روسیا- ئۆكراینا پەیوەندییەكانی توركیا لەگەڵ خۆرئاوا بەهێز بكات، بەتایبەتیش كە توركیا بەشێوەیەكی توند ئیدانەی شەڕی روسیای كردووە، هاوكات لەگەڵ توانای ئەنكەرە لە بەكارهێنانی پێگەی ستراتیژی خۆی لە دەریای رەشدا بۆ رێگریكردن لە تێپەڕینی كەشتییە جەنگییەكانی روسیا لەرێگەی هەردوو گەرووی (بسفۆڕ)‌و (دەردەنیل)ەوە، هەروەك دەكرێت توركیا سود لە فشارەكانی خۆرئاوا بۆسەر روسیا وەربگرێت، ئەگەر ئەم فشارانە كاریگەرییان لەسەر ئاستی ئامادەگیی روسیا لە هەردوو دۆسیەی (سوریا)‌و (لیبیا)دا هەبێت. 
دەكرێت وڵاتانی خۆرئاوا بەشێوەیەكی زیاتر توركیا بەلای خۆیاندا رابكێشن ئەگەر لە هەندێك دۆسیەدا پاڵپشتی توركیا بكەن لەوانە:
•    (دۆزی كورد)
•    دۆسیەی (ئەندامێتی توركیا لە یەكێتی ئەوروپا)
•    دۆسیەی (بەهێزكردنی هاوكاری سەربازی‌و پیشەسازی بەرگری هاوبەش)
•    دۆسیەی (رۆژهەڵاتی ناوەڕاست)
لەم قۆناغەدا بەرژەوەندی توركیا وا دەخوازێت رێگری لە ململانێی فراوانخوازی روسیا بگرێت‌و پارێزگاری لە یەكێتی خاكی ئۆكراینا بكات‌و لە زوترین كاتدا شەڕ رابوەستێت بۆ خۆپاراستن لە لێكەوتە وێرانكەرە ئابورییەكانی، بەڵام ئەگەر ململانێكە فراوان بوو و گەیشتە وڵاتانی تری ئەوروپا، ئەوكاتە توركیا ناچار دەبێت دەست لە رۆڵی نێوەندگیری هەڵبگرێت‌و پابەندبێت بەو ئەركانەی كە لەچوارچێوەی (ناتۆ)دا دەكەوێتە سەرشانی. 
سەرچاوە: سەنتەری (الجزیرە) بۆ توێژینەوە