ئەنوەر حسێن (بازگر)
ڕۆژانی (17 - 26/11/2022) چوارەمین خولی پێشانگای نێودەوڵەتی سلێمانی بۆ كتێب بەڕێوەچوو، ئامارەكان دەڵێن "(500) هەزار كەس سەردانی پێشانگاكەیان كردوە، (200) ناوەندی چاپ و بڵاوكردنەوەش بەشدار بوون". 
بەڵام ستافی بەڕێوەبردنی پێشانگا، ژمارەی كتێبە فرۆشراوەكانیان پێ نەوتم، كە جێگەی سەرنجە. 
بۆ خۆی پێشانگاكە كارێكی باشە، بەڵام پرسیارێكی گرنگ و جەوهەری لەناو كایەی مەعریفی و شەقامی سلێمانی و هەولێر، هەمیشە لە پێشانگاكاندا دەوترێت، ئەویش ئەوەیە كە "كتێبی ئیسلامی - كتێبی دینی" زۆر دەفرۆشرێت، یاخود "دەزگا و ناوەندە ئیسلامییەكان" كۆنتڕۆڵی پێشانگاكان دەكەن!
بە بۆچوونی من، گرفتەكە ئەوە نییە، كە ئەو كتێبانە بۆ دەفرۆشرێن، هێندەی پێویستە فاكتەرەكانی پشتی بخوێندرێتەوە، كە ئایا فاكتەرەكە پەیوەندی بە كۆمەڵگەی دینی و مەزهەبی كوردستانەوە هەیە؟ یان پەیوەندی بە كاریگەری حیزبە ئیسلامییەكانی كوردستانەوە هەیە؟ یان دەكرێت بڵێین، كاتێ لە هەرێمی كوردستان نزیكەی (6000) مزگەوت هەیە، بەرامبەر بە (5000) خوێندنگا، دەرئەنجامەکەی هەر بەم جۆرە دەبێت؟ یاخود بەراوردکردنی کاریگەریی مامۆستایانی ئایینی و مامۆستایانی وەزارەتی پەروەردە، شتێکمان لەم بارەیەوە پێ دەڵێت؟  
با جارێ بپرسین، كۆمەڵگەی كوردستان، ڕێژەی خوێنەرانی كتێبی چەندە و چۆنە؟ ئامارەكان دەڵێن "بۆ هەر (25900) كەس لە كوردستان (1) كتێبی بەردەكەوێت، كە ڕێژەی (61%) پیاوانن و (39%) ژنانن، ڕێژەی (71%) بۆ زمانی كوردی، (21%) بۆ عەرەبی و (8%)بۆ زمانەكانی تر. 
ئەوە حاڵی كتێبە بە دەست خوێنەری كوردەوە، كە چ كۆڵەوارە، لە ژمارە و داتای وڵاتانی عەرەبی دەچێت، كە ئامارەكان دەڵێن هەر (320,000) هاوڵاتی عەرەب (1) كتێب دەخوێنێتەوە، تیراژی كتێب (5000) دانەیە بە بەروارد بە خۆرئاوا، كە (50,000) دانەیە، بەڵام بە بەراورد لەگەڵ وڵاتێكی وەكو (ئیسرائیل) هەر كەسێك ساڵانە (40) كتێب، سوید (10) كـتێب، فەڕەنسا (17) كتێب و یابان (25) كتێب دەخوێنێتەوە، واتا هەر تاكێكی فەڕەنسی هەفتانە (5,54) خولەك دەخوێنێتەوە، هەر تاكێكی هیندی (10,4) خولەك دەخوێنێـتەوە لە هەفتەیەكدا، بە كورتی تاكێكی ئەوروپی (63) كاتژمێری ساڵانە بۆ خوێندنەوە تەرخان دەكات. 
بەپێی هەندێك ئاماری ناڕەسمی نزیكەی (600) هەزار كتێب فرۆشراوە لە پێشانگای كتێب و (زۆرینەشیان كتێبی دینی و ئیسلامی، دامەزراوە ئاینی و ئیسلامییەكان بوون)، وەكو هەموو ساڵەكانی تریش، ئەو پرسیارە خۆی دووبارە كردەوە، كە ئیسلامییەكان قۆرخی پێشانگایان كردەوە؟ 
لە ڕاستییدا دەبێت پرسیارەكە پێچەوانە بكرێتەوە، بۆچی كتێبی دەزگا و دامەرزاوەكانی غەیرە ئیسلامی كەمتر دەفرۆشرێن، یان لە ڕیزی دواوەن؟ 
ئاسانە، فاكتەرێكی ئەوەیە (لایەنگرانی دووەم) لە ژیانی خۆیاندا زۆرتر خوویان داوەتە بابەتە ڕووکەشەکانی وەک كەمالیات و دیكۆر (جلوبەرگ، ئۆتۆمبێل، خواردنی خۆش و خواردنەوە و ...هتد)، پێیان وایە كتێب بۆ ئەوان گرنگ نییە، ئەوان خۆیان مەعریفەیان لە ئاستێكی باڵادایە، كە لە ڕاستییدا وانییە. ئەم توێژە، خوازیاری كتێب نییە، لای ئەو كتێب بەڵای سەرە. فاكتەرێكی تر، توێژەكەی تری (لایەنگرانی دووهەم)، باوەڕیان بە ئایدۆلۆژیەكەیان نەماوە، ڕێك ئەمە بۆ لایەنگرانی (گروپی یەكەم) واتە (ئیسلامییەكان) پێچەوانەیە، تا دێت باوەڕیان زۆرتر دەكات، ئایدیۆلۆژیاكەیان هانیان دەدات بخوێننەوە. 
فاكتەری سێیەم، پەروەردەی مناڵ لە (گروپی دووهەم)، كتێب لە چوارچێوەی وێنە و ڕووکەشدا نمایش دەكات و لە قۆناغی دواتردا پشت لەوەش دەكات، بەڵام (گروپی یەكەم) نا، بە کتێبە بنەڕەتییەکانی ئایدیۆلۆژیاکەی خۆیانی ئاشنا دەکات و دەرخی قورئانی فێر دەكات و ئایات و فەرموودەی پێدەناسێنێ و دەستیش لە پەروەردەكردنی هەڵناگرێت. لە پێشدا سەرەتایی و دواتر بۆ مەكتەبی قورئان، بەردەوام لەسەر خەتە بۆی و جیا لە مەراسیمی ساڵانەی حیجابی بە كۆمەڵ و ڕاهێنان و خوێندنەوەی بەردەوام و کردنەوەی خول و ۆرك شۆپ.
بە واتایەکی دیکە دوو هێڵی سەرەکییەکەی خوێنەران لەناو پێشانگادا، لە ژیانی واقیعیدا دوو هێڵی تەواو جیاوازن لە کارکردندا. هێڵە ئایینییەکە بە مونەزەمی کار بۆ بیروباوەڕی خۆی دەکات و هەموو میکانیزمە کلاسیکی و مۆدێرنەکانی گەیاندن و پڕوپاگەندەی خستوەتە خزمەت ئایدیۆلۆژیاکەی خۆیەوە، بەرهەمەکەشی لە پێشانگایەکی لەم جۆرەی کتێبدا بە ڕوونی دەردەکەوێت. لە بەرامبەردا هێڵی دووەم، کە قەرارە هێڵە پێشکەوتووخواز و زانستخوازەکە بێت، هێندەی سەرقاڵی کاتبەسەربردنی ژیانی ڕۆژانەی خۆیەتی، هێندە سەرقاڵی خۆپەروەردەکردن نییە.
فاكتەرێكی تر، سیستمی پەروەردە و حكومەتی هەرێم تەندروست نییە، ناتوانێت خوێندكار و كتێب بە یەكەوە كۆبكاتەوە و ئاشتی بكاتەوە، بۆیە كتێب بۆ خودی وەزارەتی پەروەردە، خوێندنی باڵا و خودی وەزیرەكانیشی گرنگ نییە، "كاتێك (1000) كتێب وەكو سەرچاوە دەنێریت بۆ كتێبخانەی زانكۆكان بە دیاری، لە پێناو خوێندكارەكاندا، سەرۆكی زانكۆكەی بە (10) تەلەفۆن و تەكلیف، سوپاسنامەیەك و وەڵامی نوسراوەكانت ناداتەوە"، زانكۆیەك (1000) كتێبی بە دیاری بۆ بنێریت ئامادە نەبێت، بە ڕێزەوە وەریبگرێت و بە تكا وەڵام بداتەوە، كە بە حساب زانكۆ شوێنی مەعریفە و ئاستی باڵای سەرخانی كۆمەڵگەیە، ئیتر بۆ گلەیی لە خەڵكی سادە بكرێت، كە ناخوێنێتەوە. 
واتا لەناو ئەو كۆڵەوارییەی خوێندنی كۆمەڵگەی كوردستان، ئەو ڕێژەیەش كە هەیە، ئەكسەرییەتی بەر خەڵكانی دینی و مەزهەبی دەكەوێت بۆ خوێندنەوە. 
 پێشانگای نێودەوڵەتی سلێمانی بۆ كـتێب، كارێكی باشە، بەڵام پێویستی بە پشتیوانی، دەست گیرۆیی و هاوكاری زۆرتر هەیە. لە هەمامن کاتیشدا لە کوێدا پێویست بوو، پێویستی بە ڕەخنە هەیە بۆ گەشەکردنی زیاتر.
ئەوەش كە گلەیی لە فرۆشی كـتێبە ئیسلامییەكان دەكات، لە چاو بەرهەم و كتێبەكانی تر، پێش هەموو كەس با خۆی دوو كتێب بكڕێت و بیخوێنێتەوە، دواتر گلەیی لە حیزب و بێ دەربەستی حكومەت و وەزارەتەكانیشی بكات، پێشم وانییە ئەو دیاردەیە هێندە مەترسیدار بێت، بەڵام جێگەی پرسیارە؟