درەو: ئەمڕۆ بەڕێوەبەری گشتی پەروەردەی كەركوك ناوی دامەزراوانی پارێزگای كەركوكی راگەیاند" كە لە 62% بۆ پێكهاتەی عەرەب و 20% بۆ پێكهاتەی كورد و 17% بۆ پێكهاتەی توركمانە" بەپێی ئەو خشتەیەی بڵاوكراوەتەوە لەلایەن بەرێوەبەرێتی گشتی پەروەردەی پارێزگای كەركوكەوە، لە كۆی (2هەزارو 444) دامەزراو لە پشكی پارێزگای كەركوك(هەزارو 517) كەسی بۆ پێكهاتەی عەرەبە بەرێژەی ( 62%) و (500) كەس بۆ پێكهاتەی كورد بەرێژەی (20%) و (412) كەس بۆ پێكهاتەی توركمان بەرێژەی (17%) و (2) كەس بۆ پێ:هاتەی شەبەك و (6) كەس بۆ فەیلی و (7) كەس بۆ مەسیحی دانراوە. پەروین فاتیح، لێپرسراوی یەكەی سەرپەرشتیاری خوێندنی كوردی و ئەندامی لیژنەی دامەزراندن لە رونكردنەوەیەكدا لە پەیجی تایبەتی خۆی بڵاویكردۆتەوە " ئێمە وەك نەتەوەی كورد بەشداربووین لە لیژنەی دامەزراندنەكە تەنها چوار رۆژ كارمانكرد دواتر بۆمان دەركەوت رێژەی كورد كەمە بۆیە پەرلەمانتارانی كوردمان لە پارێزگاكە ئاگاداركردەوە كە هەوڵبدەن پشكی كورد زیاد بكەن، دیارە هیچیان بۆ نەكراوە، بۆیە پێمانیان وت بكشێنەوە لە لێژنەكە بۆیە ئێمەش كشاینەوە، چوار مانگە ئەم كێشەیە هەیە بەڵام پەرلەمانتارانی كورد نەیانتوانی چارەسەری بكەن"   

درەو: بنكەی ئاسمانی (عەین ئەلئەسەد) یەكەم ناوچەی جەنگە كە (دۆناڵد ترەمپ) وەك فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكانی ئەمریكا قاچی خستبێتە ناوی، ڕۆژنامەی "نیویۆرك تایمز" لە ڕاپۆرتێكدا لەگەڵ گێڕانەوەی ڕووداوی هێرشەكەی سەر بنكە ئەمریكییەكە لە عێراق، چیرۆكی سەردانەكەی ئەو كاتی (دۆناڵد ترەمپ) بۆ بنكەی (عەین ئەلئەسەد) لە ڕاپۆرتەكەیدا داناوەتەوە "كە لەترس و دڵەڕاوكێیەكی گەورەدا ژیاوەو، گەشتەكەی بەشێوەیەك  وەسفدەكات كە لەژیاندا شتی وای نەبینیوە".   رۆژنامەی "نیویۆرك تایمز" ڕاپۆرتێكی لەبارەی هێرشە مووشەكییەكەی ئێران بۆ سەر بنكەی (عەین ئەلئەسەد)  لەپارێزگای ئەنبار و بنكەی (هەریر) لەپارێزگای هەولێر بڵاوكردۆتەوە، تێیدا دەڵێت: هێرشەكە دوای ڕۆژێك بووە لە هەڕەشەكانی (دۆناڵد ترەمپ) بە كردنە ئامانجی شوێنە فەرهەنگییەكانی  ئێران. ڕۆژنامەكە ئاماژە بەوەكات: بنكەی (عەین ئەلئەسەد) بنكەیەكی ئاسمانی بەربڵاوە لە خۆرئاوای عێراق و، میوانداری سەرۆك ترەمپی كردووە لە یەكەم سەردانیدا بۆ ناوچەیەكی شەڕ وەك فەرماندەی گشتی، كە یەكێكە لەو دوو دامەزراوە سەربازییەی سوپای ئەمریكایی تێدا نیشتەجێییەو، ڕووبەڕووی هێرشێكی مووشەكی ئێران بوەوە لە بەرەبەیانی ڕۆژی چوارشەممە. دەشڵێت: بنكەی ئاسمانی (عەین ئەلئەسەد) كراوەتە ئامانج، لەگەڵ بنكەیەكی تر لە نزیك شاری هەولێر لە باكوری عێراق، لەوەڵامی ئەو هێرشەی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا بەرەبەیانیی ڕۆژی هەینی لەڕیی فرۆكەی بێفڕۆكەوانەوە ئەنجامیداو  (قاسم سولەیمانی) كوشت، كە فەرماندەیەكی ئێرانی پلە باڵابوو، ترەمپ بانگەشەی ئەوەی دەكرد، پلانی هەبووە بۆ هێرشێكی زۆر گەورە و خراپ دژی بەرژوەندییەكانی ئەمریكا. "نیویۆرك تایمز" لە ڕاپۆرتەكەیدا باسی ئەوەدەكات: هێرشەكە دوای ڕۆژێك هاتووە لە هەڕەشەكانی ترەمپ بە هێرشكردنە سەر شوێنە فەرهەنگییەكانی ئێران، لەوەڵامی هەر كارێكی تۆڵەسەندنەوەی كوژرانی جەنەڕاڵ سولەیمانی، بەڵام ترەمپ لەو هەڕەشەیەی پاشگەزبوەوە ڕۆژی سێ‌ شەممە، دوای ئەوەی پێی ڕاگەیەندرا كە ئەوە كارێكی نایاساییە. لەبەشێكی تری ڕاپۆرتەكەدا هاتووە: پنتاگۆن ڕایگەیاندووە ئێران زیاتر لە 10 موشەكی بالیستی هەڵداوە بۆ هەردوو بنكەكە، بەڵام زیانەكانی نەخەمڵێنراون. سەرنوسەری پێگەی "مەشرق" كە پێگەی سەرەكی سوپای پاسدارانی ئێرانە، دەڵێت: زیاتر لە 30 مووشەكی بالستی گیراوەتە بنكەی (عەین ئەلئەسەد) بەگوێرەی ڕۆژنامەكە. ڕۆژنامەكە باسی لە بەیاننامەكەی كۆشكی سپیش كردووە كە ڕایگەیاندبوو: سەرۆك ئاگاداركراوەتەوەو لەنزیكەوە چاودێری دۆخەكە دەكات و لەگەڵ تیمی ئاسایشی نەتەوەیی سەرقاڵی گفتوگۆ و ڕاگۆڕینەوەیە. ژمارەی سەربازانی ئەمریكا لە عێراق  "نیویۆرك تایمز" دەڵێت: لەمانگی كانونی یەكەمی ساڵی 2019دا، نزیكەی 6000 هەزار سەربازی ئەمریكی لە عێراق بوون، ئەوەش بەشێكی بچوكن لەو 150 هەزار سەربازەی ئەمریكا كە لەعێراق بوون لەكاتی پرۆسەی ئازادیدا، كە لەساڵی 2003 تا 2011 بەردەوامبوو. دوای كوژرانی جەنەڕاڵ سولەیمانی پەرلەمانی عێراق بڕیاریدا بەدەركردنی سوپای ئەمریكا لە وڵاتەكەی، كە ترەمپ دواتر وتی ئەو هەنگاوە بە سزا وەڵامدەرێتەوە. گرنگیی بنكەی ئاسمانی (عەین ئەلئەسەد) ڕۆژنامەكە دەڵێت: لەماوەی دووساڵی ڕابردوودا، هەریەك لە ترەمپ و مایك پێنس جێگری سەرۆكی ئەمریكا سەردانی چاوەڕواننەكراویان كردووە بۆ بنكەی ( عەیت ئەسەد)،  كە دەكەوێتە پارێزگای ئەنبار و بەدووری 135 میل لە سنوری سوریا، لەكاتی سەردانەكەیدا كە شەوی ساڵی تازەی 2018 بەجێیهێشت، ترەمپ گەشتەكەی بە ترسناك و لەناو تاریكدا وەسفكردووە.  "نیۆرك تایمز"  قسەكانی ئەوكاتی ترەمپی داناوەتەوە كە چیرۆكی سەردانەكەی بۆ (عەین ئەلئەسەد) بۆ باسكردوون: "ترسم لە دامەزراوەی سەرۆكایەتی هەبوو نەك شەخسی خۆم، ترسم لە (میلانیا) خانمی یەكەم هەبوو، بۆت ئەگێڕمەوە، بەڵام ئەگەر دەتبینی كە دەبوو بەناو چیدا بڕۆین بە فرۆكەیەكی تاریك كە سەرجەم پەنجەرەكانی داخراون، هیچ ڕووناكییەكی تیانییە، تاریكی لەهەموو جێگایەكە، من هەرگیز شتی وام نەبینیوە. لەناو چەندین فرۆكەدابووم-سەرجەم جۆر و شێوە و قەبارە، تائێستا شتێكی لەوشێوەیەم نەبینیوە".  لەساڵی 2015دا، هێزە ئەمنییەكانی عێراق هێرشێكی ڕێكخراوی داعشیان بۆ سەر بنكەی (عەین ئەلئەسەد) تێكشكاند، ئەو هێزانەی ئەمریكا لە بنكەكەدا ماون ڕاهێنان بە هێزە ئەمنییەكانی عێراق دەكەن. گرنگیی بنكەكە سەربازییەكەی نزیك شاری هەولێر لە تشرینی یەكەمی ساڵی 2019، هێزێكی "كۆماندۆز دەلتا"ی تایبەت لەو بنكەیە نیشتەجێكرا بۆ ئەوەی لەوێوە ئەو پرۆسە سەربازییە ئەنجامبدات كە بەهۆیەوە (ئەبوبەكر بەغدادی) سەرۆكی ڕێكخراوی داعش لە باكوری سوریا كوژرا، كە هەشت كۆپتەری جۆری (سی ئێچ-47 چینكۆكس) لەو بنكەیەوە فڕین وكارەكەیان ئەنجامدا.  

راپۆرت: محەمەد رەئوف- فازل حەمەڕەفعەت هەرێمی كوردستان لەژێر فشارێكی توندی تاران‌و واشنتۆندایە، هەردوولا داوا دەكەن خۆی یەكلابكاتەوە، وەزیری دەرەوەی ئەمریكا بە تەلەفۆن لەگەڵ بارزانییەكان قسەدەكات، وەفدێكی یەكێتی-یش بەنیازە سەردانی تاران بكات. موشەك لەنیوەشەودا نیوە شەوی دوێنێ پەرەسەندنێكی نوێ لە عێراق رویدا، كۆماری ئیسلامی ئێران لەژێر ناوی تۆڵەكردنەوەی خوێنی قاسم سولەیمانی فەرماندەی فەیلەقی قودس، كە لەهێرشێكی ئەمریكییەكاندا لە فڕۆكەخانەی بەغداد كوژرا، ژمارەیەك موشەكی ئاڕاستەی بنكە سەربازییەكانی ئەمریكا لە عێراق‌و هەرێمی كوردستان كرد. دووان لە موشەكەكان لەناو خاكی هەرێمی كوردستان كەوتنەخوارەوە، كەس لەو هێرشانەدا زیانی بەرنەكەوتووە، ئێران ئەمە بە تۆڵە ناودەبات، ئەمریكاش تۆڵەكردنەوەكەی بەمشێوەیە قبوڵكردووە، بەڵام رووداوەكانی دوێنێ شەو بەرپرسانی هەرێمی كوردستانی دوچاری شڵەژان كرد. هەرێم لەژێر فشاردا ئەمڕۆ سێ سەرۆكایەتییەكەی هەرێم (سەرۆكایەتی هەرێم، پەرلەمان، حكومەت) پێكەوە كۆبونەوە‌و دواتریش لەگەڵ سەركردەی حزبەكان دانیشتنێكیان كرد. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە كۆبونەوەی سێ سەرۆكایەتییەكەدا باسلەوە كراوە، هەرێمی كوردستان لەژێر فشارێكی توندی سیاسی‌و دیپلۆماسی ئێران‌و ئەمریكادایە، بەرپرسانی هەردوو وڵات داوایان لێدەكەن خۆیان یەكلابكەنەوە. ئەوانەی ئێستا نوێنەرایەتی سیاسەتی هەرێمی كوردستان دەكەن‌و بەرپرسانی دەرەكی پەیوەندییان پێوەدەكەن‌و داوای هەڵوێستان لێدەكەن، سێ كەسایەتی بارزانین، كە ئەوانیش بریتین لە هەریەكە لە (مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان، نێچیرڤان بارزانی سەرۆكی هەرێمی كوردستان، مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان). بارزانییەكان ئێستا تاڕادەیەك رۆڵیان لەناوخۆیاندا دابەشكردووە، نێچیرڤان بارزانی ئیدارەی ئێرانییەكان‌و مەسرور بارزانیش ئیدارەی ئەمریكییەكان دەدات، مەسعود بارزانیش ئیدارەی دۆسیەی بەغداد دەدات‌و لەهەموو حاڵەتەكاندا كوڕو برازاكەی لە سەرۆكایەتی هەرێم‌و حكومەت بڕیارەكان دەگەڕێننەوە بۆلای ئەو. لەماوەی یەك هەفتەی رابردوودا مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئێران دووجار بە تەلەفۆن لەگەڵ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم قسەی كردووە‌و سەرچاوەكانی زانیاری باسلەوە دەكەن، هاوكات دووجاریش بەتەلەفۆن لەگەڵ مەسعود بارزانیدا قسەی كردووە. ناوەڕۆكی قسەوباسەكانی ناو ئەو پەیوەندییە تەلەفۆنییانە تائێستا بەناڕوونی ماونەتەوە، سەبارەت بەم پەیوەندییە تەلەفۆنیانە ئەوەی كە بەفەرمی هەیە تەنیا قسەكانی مەسرور بارزانییە كە دەڵێ:" لەو پەیوەندییە تەلەفۆنییانەدا داوای هێوركردنەوەی بارودۆخەكەیان كردووە". ئێرانییەكان چییان دەوێت ؟ بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، بەرپرسانی ئێرانی داوایان لە بەرپرسانی هەرێم كردووە لە دۆسیەی كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان لە عێراق هەڵوێستی خۆیان لەگەڵ هەڵوێستی لایەنە شیعەكانی عێراقدا یەكبخەن‌و داوای چوونەدەرەوەی ئەو هێزانە بكەن. لەمبارەیەوە ئەوەی تائێستا هەیە قسەو زمانی دیپلۆماسییە‌و كار نەگەیشتووەتە سەر بەكارهێنانی زمانی هەڕەشە لەبەرامبەر هەرێمی كوردستان. رۆژی (5)ی ئەم مانگە، دوای كوژرانی قاسم سولەیمانی‌و ئەبومەهدی موهەندیس، پەرلەمانی عێراق دەنگی لەسەر بڕیارێكدا بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان، نوێنەرانی كورد بەشدارییان لەو كۆبونەوەیەدا نەكرد، كورد‌و سوننە بەشێوەیەكی گشتی پشتیوانی ئەو بڕیارەیان نەكرد كە نوێنەرانی شیعە بەزۆرینەی دەنگی خۆیان تێیانپەڕاند، لێرەوە وا دەركەوت هەرێمی كوردستان بۆ بەرەی ئەمریكا یەكلابوەتەوە. بەیاننامەی سێ سەرۆكایەتییەكەی هەرێم‌و لایەنە سیاسییەكانی كە ئەمڕۆ بەڕێوەچوو، جەختی لەسەر رەتكردنەوەی ئەو بڕیارەی پەرلەمانی عێراق كرد بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان‌و بەكارێكی "تاكلایەنە"ی پێكهاتەی شیعە ناوی برد. لە كۆبونەوەی حكومەتی هەرێمیشدا كە هەر ئەمڕۆ بەڕێوەچوو، بەیاننامەی كۆتایی كۆبونەوەكە جەخت لەسەر ئەوە دەكات، هەرێمی كوردستان لەگەڵ هێزەكانی هاوپەیمانان بەردەوام دەبێت لە شەڕی تیرۆر، بەیاننامەی كۆبونەوەی سێ سەرۆكایەتییەكەش جەخت لەسەر بایەخی "پشتیوانیی هێزی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە عێراق‌و هەرێمی كوردستان بۆ بەردەوامیی بەرەنگاربوونەوی تیرۆر" دەكات، هەموو ئەمانە پەیامی ناڕاستەوخۆی هەرێمی كوردستانە بۆ ئێران لەبارەی ئەوەی هەرێم پشتیوانی كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان ناكات. ئەمریكا چی دەوێت ؟ ئەمریكییەكان لە قۆناغی یەكەمدا سەركەوتوو بوون لەوەی مەسعود بارزانی قایل بكەن بەوەی نوێنەرانی كورد بەشداری كۆبونەوەی پەرلەمان نەكەن بۆ بڕیاردان لەسەر كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان، بەڵام هێشتا بەمەوە رانەوەستاون‌و خوازیارن هەرێم بەشێوەیەكی رونتر هەڵوێستی خۆی بۆ پشتگیری لە ئەمریكا یەكلابكاتەوە. مەسعود بارزانی هێشتا نیگەرانییەكانی لە هەڵوێستی ئەمریكا لەدوای ریفراندۆمەكەی ساڵی 2017 نەڕەویوەتەوە، ئەو پێیوایە ئەگەر ئەمریكا هیچ گرەنتییەك نەدات، نابێت كورد خۆی بۆ پشتیوانی لە سیاسەتەكانی واشنتۆن یەكلابكاتەوە، بەڵام سەرباری ئەوەش هەست بەوە دەكات ئێستا دەرفەتێكی نوێ هاتووەتە ئاراوە كە دەكرێت بەهانەی زیندووكردنەوەی پرسی ریفراندۆم‌و جیابونەوەی لە عێراق، بە كورد بدات، بۆیە وەكو سەرەتایەك لاپەڕەیەكی نوێی لەگەڵ ئەمریكییەكان هەڵداوەتەوە‌و چیتر بە رق‌و توڕەییەكەی دوای ریفراندۆمەوە مامەڵە لەگەڵ بەرپرسانی ئەمریكادا ناكات‌و هێڵی تەلەفۆنەكەی جارێكی تر بەڕووی بەرپرسانی واشنتۆندا كردوەتەوە.  بەرپرسانی هەرێمی كوردستان نایانەوێت بە پشتیوانیكردن لە هەڵوێستی لایەنە شیعەكان بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان، بەتەواوەتی عێراق رادەستی ئێران بكرێت، بەتایبەتیش كە لەدوای شەڕی "داعش" لە رووداوەكانی 16ی ئۆكتۆبەردا هەڵوێست‌و مامەڵەی سیاسی‌و سەربازی دەسەڵاتدارانی شیعەی عێراق‌و ئێرانیان بینی، بەڵام لەگەڵ ئەوەشدا متمانەی تەواویان بە ئەمریكییەكان نییە‌و ترسیان هەیە هاوشێوەی رۆژئاوای كوردستان ترەمپ لە نیوەشەوێكدا (بەكاتی كوردستان) بڕیار لەسەر كشانەوە بدات‌و هەرێم لەبەردەم چەپۆكی ئێران‌و شیعەی عێراقدا بەجێبهێڵێت. كورد چی دەكات ؟ تائێستا سەرۆكایەتییەكانی هەرێم‌و لایەنە سیاسییەكان نەگەیشتوونەتە هیچ بڕیارێك لەبارەی بارودۆخی ئێستا ناوچەكەوە، هەموان چاوەڕوانی تێپەڕینی كاتی زیاتر دەكەن بۆ ئەوەی تەپوتۆزەكە بنیشێتەوە‌و ئەودیو تونێلەكە بەشێوەیەكی باشتر ببینن. بەپێی زانیارییەكانی (درەو)، لە كۆبوەوەی ئەمڕۆی سەرۆكایەتییەكان‌و لایەنە سیاسییەكاندا پێشنیازێك هەبووە بۆ ئەوەی وەفدێك دروستبكرێت‌و بەنوێنەرایەتی هەرێم سەردانی بەغداد بكات‌و دەست بە گفتوگۆ بكات لەگەڵ لایەنە شیعی‌و سوننەكانی عێراق بەمەبەستی ئاگاداربوون لە رەوتی رووداوەكان، بەڵام ئەمە هێشتا بڕیاری كۆتایی لەبارەوە نەدراوەو كۆبونەوەكەی ئەمڕۆ زیاتر قسەوباسی گشتگیری تێدا كراوە نەك بڕیاردان. یەكێك لە بەشداربووانی كۆبونەوەكە بە (درەو)ی وت:" لە كۆبونەوەكەدا باسلەوە كراوە، هەرێم  نە بەلای ئەمریكاو نە بەلای ئێراندا یەكلا نەبێتەوە، لەوبارەیەوە پەیامی روون بە بەرپرسانی هەردوو وڵات بدات". مەسعود بارزانی كە ئێستا هیچ پۆستێكی حكومی نییە، بەشداری كۆبونەوەكەی نەكرد، لەكاتێكدا زۆرینەی پەیوەندییە تەلەفۆنییەكان لەگەڵ ئەودا دەكرێن‌و سەرباری ئەوەش سەرۆكی هەرێم‌و سەرۆكی حكومەت برازاو كوڕی ئەون‌و وەكو مەرجەعێكی سیاسی هەموو بڕیارەكانی خۆیان بەر لە لایەنە كوردستانییەكان، بۆ بارزانی دەگەڕێننەوە. بارزانی بە حوكمی پۆستەكەی وەكو سەرۆكی پارتی دیموكراتی كوردستان دەبوو بەشداری كۆبونەوەكەی ئەمڕۆی سێ سەرۆكایەتییەكە بكات لەگەڵ سەركردەی لایەنە سیاسییەكان، بەڵام بۆ جاری سێیەم بەشداری كۆبونەوەكەی نەكرد، ئەمە لەكاتێكدایە هەموو لایەنە سیاسییەكان چاویان لەوەیە دواجار بارزانی بڕیار لەسەر هەڵوێستی هەرێم بدات. وەفدێك دەچێتە تاران  چەند سەرچاوەیەكی ئاگادار بە (درەو)یان راگەیاند، بڕیارە سبەینێ وەفدێك لە هەرێمی كوردستانەوە بە فڕۆكەیەكی تایبەت بگاتە تارانی پایتەختی ئێران. (درەو) پەیوەندی بە نازم دەباغ نوێنەری حكومەتی هەرێمی كوردستانەوە كرد لە تاران، ئەو بێئاگایی خۆی لە سەردانی هەر وەفدێك لە هەرێمەوە بۆ تاران راگەیاند. (درەو) زانیویەتی، ئەو وەفدەی كە دەچێتە تاران، نوێنەرایەتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەكات نەك حكومەتی هەرێمی كوردستان. وابڕیارە وەفدەكە بەمەبەستی بەشداریكردن لە پرسەی قاسم سولەیمانی سەردانی تاران بكات، بەڵام پێدەچێت لە پەراوێزی ئەو سەردانەشدا چەند دیدارێكی سیاسی بەڕێوەبچێت، دیارنییە هیچ پەیامێكی فەرمی حكومەتی هەرێم لەگەڵ خۆیان دەبەن یاخود نا. یەكێتی نیشتمانی كوردستان بەپێچەوانەی پارتییەوە بەشێوەیەكی هەستیارتر مامەڵە لەگەڵ كۆماری ئیسلامی ئێراندا دەكات، ناوچەی قەڵەمڕەویی یەكێتی هەموو سنورەكەی بەستراوەتەوە بە ئێرانەوە، سەرباری ئەمەش یەكێتی هەماهەنگی سەربازیی لەگەڵ هێزی هاوپەیمانان‌و ئەمریكادا هەیە. نوێنەرانی یەكێتی بەشداری كۆبونەوەی پەرلەمانی عێراقیان نەكرد بۆ بڕیاردان لەسەر كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان، بەڵام لەئەگەری توندبوونەوەی بارودۆخەكەدا، فشارەكانی ئێران لەسەر یەكێتی توندتر دەبن وەك لە پارتی كە لەژێر هەژموونی توركیادایە.   

درەو: شانەی راگەیاندنی جەنگی عێراق بڵاوی كردەوە كە شەوی رابردوو ئێران (22) موشەكی ئاراستەی بنكە سەربازییەكانی ئەمریكا كرد لەناو خاكی عێرا كە(17) موشەكی ئاڕاستەی عەین ئەسەد و(5)موشەكی ئاراستەی و بنكەی هەریر لە هەولێر كردوە، كە بەرپرسانی ئێرانی رایانگەیاندووە لەو دوو بنكەیەوە ئامادەكاری بۆ هێرشكردن بۆ سەر قاسم سلیمانی و ئەبومەهدی موهەندیس كراوە. هەردوو بنكەی سەربازی (عەین ئەلئەسەد) و (هەریر) ئەمڕۆ بوونە مانشێتی هەواڵی میدیاكانی جیهان، ئەوەش دوای ئەوەی بەرەبەیانی ئەمڕۆ لەلایەن سوپای ئێرانەوە موشەكباران كران لە تۆڵەی كوژرانی (قاسم سولەیمانی) فەرماندەی فەیلەقی قودسی ئێران  لەلایەن ئەمریكاوە. ئەو بنكە سەربازییانە دەكەونە كوێی عێراق؟ بایەخی ستراتیجییان چییە؟ رژێمی پێشو و دواتریش ئەمریكییەكان بۆ ئەو شوێنەیان هەڵبژاردووە وەك بنكەیەكی گرنگی هێزەكانیان لە عێراق؟ وەڵامی هەموو ئەو پرسیارانە، لەم ڕاپۆرتە زانیارییەدا بخوێنەرەوە.  عەین ئەلئەسەد  •    دەكەوێتەناحییەی (ئەلبەغدادی) لەپاریزگای ئەنباری خۆرئاوای عێراق. •    دووەم گەورەترین بنكەی ئاسمانییە لە عێراق، دوای بنكەی ئاسمانی (بەلەد). •     گەورەترین بنكەی ئاسمانییە لە خۆرئاوای عێراق.  •    پێشتر بەناوی بنكەی ئاسمانی (ئەلقادسیە)ناسرابوو تا ساڵی 2003. •    جوگرافیای بنكەی ئاسمانیی(عەین ئەسەد) بایەخێكی ستراتیژی گرنگی هەیە. •    دەكەوێتە ناوچەیەك كە بەرزترین خاڵە لەسەر ئاستی ڕووی دەریای ناوچەكەیە •     بارەگای فەرماندەیی فیرقەی حەوتی سوپای عێراق لەخۆ دەگرێت.  •    لەساڵی 1980دا لەلایەن كۆمپانییایەكی (یوگسلافی)ییەوە ، لەسەر ڕووبەڕی 44كیلۆمەتر دووجا دروستكراوە. •    جێگەی 5 هەزار سەربازی تێدا دەبێتەوە لەگەڵ بارەگای سەربازیی پێویست بۆ داڵدەدانیان هاوشێوەی پەناگە. •     گەنجیینەی پارێزراو، جێوڕێی سەربازی و، پەناگەو شوێنی بەهێز بۆ پاراستنی فرۆكە تێدایە.  •     فرۆكەخانەیەكی ئامادەكراو هەیە بە فرۆكەی جەنگی و كۆپتەر. •     هێزی بەرگریی ئاسمانی و تاوەری چاودێری ئامادەكراو بەڕاداری تێدایە. دەستنیشانكردنی شوێنی بنكە سەربازییەكە لە خۆرئاوای عێراق و لە خالێكی بەرزدا هۆكارەكەی ئەوەیە (سەدام حسێن) سەرۆكی ڕژێمی پێشوی عێراق ویستویەتی عێراق بپارێزێت لە هێرشی ئیسرائیل، هەروەها بۆ پاراستنی بەنداوی (حەدیسە) لەسەر ڕووباری فورات كە دەكەوێتە نزیك بنكەكە. بنكەی سەربازی هەریر •    یەكێكە لە بنكە سەریازییە پێشكەوتووەكان كە موشەكی بەرگریی و فرۆكەی جەنگی و راداری پێشكەوتووی تێدا جێگیركراوە. •    75 كیلۆمەتر لەسەنتەری شاری هەولێرەوە دوورە . •    نزیكترین بنكەی سەربازی ئەمریكایە لە ئێرانەوە كە تەنها 115 كیلۆمەتر لێی دوورە. •    بۆ یەكەمجار لە ساڵی 2015 بەكارهێنرا لەپرۆسە سەربازییەكانی هاوپەیماننان دژ ڕێكخراوی داعش. •    لەساڵی 2019دا سوپای ئەمریكا دەستیكرد بە فراوانكردنی بنكە سەربازییەكە و سەدان دۆنم زەوی تری ناوچەكە خراوەتە چوارچێوەی بنكە سەربازییەكەوە. •    پرۆسەی كوشتنی ئەبوبەكر بەغدادی سەرۆكی ڕێكخراوی داعش لەناو قوڵایی خاكی سوریا لەمانگی تشرینی دووەمی ساڵی ڕابردوو ئەو هێزە ئەنجامیدا كە لەو بنكە سەربازییە جێگیرین.   

درەو: سێ سەرۆكایەتیەكەی هەرێمی كوردستان پشتیوانی لە مانەوەی هێزە هاوپەیمانەكان لە عێراق و هەرێمی كوردستان بە پێویست دەزانێت. ئەمڕۆ سێ سەرۆكایەتیەكەی هەرێمی كوردستان كۆبونەوەو دواتریش لەگەڵ نوێنەری لایەنە سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان كۆبونەوەیەكیان ئەنجامدا و راگەیەنراوێكیان بڵاوكردەوە وەك ئاماژەیەك بۆ پشتیوانی لە مانەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق رایانگەیاندووە" هەرێمی كوردستان پشتیوانیی هێزی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی لە عێراق و هەرێمی كوردستان بۆ بەردەوامیی بەرەنگاربوونەوی تیرۆر و ڕووبەڕووبوونەوەیان بە پێویست دەزانێت" سێ سەرۆكایەتییەكەی هەرێمی كوردستان" داواش لە هەموو لایەك دەكات هەرێمی كوردستان لە ململانێكانیان بەدوور بگرن" دوای كۆبونەوەكەش مەسرور بارزانی، سەرۆكی حكومەتی هەرێمی كوردستان رایگەیاند" ئەركی لەپێشینەمان پاراستنی هەرێمی كوردستان و خەڵكی كوردستان دەبێت، هەمو هەوڵێك دەدەین و ئەوەی لەتواناماندا بێت ئەنجامیدەدەین بۆ ئەوەی بارودۆخەكە بەرەو هێوری بڕوات و ئارامی و سەقامگیری بگەڕێتەوە بۆ ناوچەكە".    

راپۆرت: فازل حەمەڕەفعەت- محەمەد رەئوف پارەی لەو ئۆتۆمبیل‌و سەرنشینانە وەرگرتووە كە لە دەرەوەی هەرێمەوە هاتوون، لە مۆڵەتی كاركردنیدا وەرگرتنی ئەم پارەیە بەشێوەی خۆبەخشانە دیاریكراوە، بەڵام ئەندامێكی ئەنجومەنی پارێزگا دەڵێت بەزۆر پارە لەخەڵك وەرگیراوە، ئەمە چیرۆكی كاركردنی كۆمپانیایەكە كە بەهۆیەوە بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی سنوریی پەروێزخان دەستبەسەركراوە.  كاری كۆمپانیایەك راگیرا تەنیا لە هەردوو مەرزی (پەروێزخان)‌و (باشماخ) لە سنوری سلێمانی‌و ئیدارەی گەرمیان (17) كۆمپانیا هەن كە لە بواری جۆراوجۆردا كار دەكەن، هەندێك لەوانە كۆمپانیای بواری (دڵنیایی)ن، بەپێی قسەی بەرپرسان زۆرێك لەم كۆمپانیایانە سەرپێچی هەیە لە كاركردنیاندا‌و لەدەرەوەی یاسا باج لەو ئۆتۆمبیل‌و سەرنشینانە وەردەگرن كە لە دەرەوەی هەرێمەوە دێنەناوەوە. ئێستا یەكێك لەو كۆمپانیایانە بەناوی (كۆمپانیای دڵنیا بۆ دڵنیایی) كە لە هەردوو مەرزەكەدا ئۆفێسی هەیە‌و كاردەكات، روبەڕووی لێپێچینەوەی یاسایی كراوەتەوە. كەریم عەلی سەرۆكی لیژنەی پیشەسازی‌و بازرگانی لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لە فراكسیۆنی گۆڕان رۆژی 22ی تەموزی ساڵی رابردوو سكاڵایەكی یاسایی لەدادگای بەرایی خانەقین- قۆرەتوو لەسەر كۆمپانیای (دڵنیا) تۆماركردووە، لەسەر بنەمای ئەو سكاڵایە، دوێنێ عەلی تۆفیق بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی سنوریی پەروێزخان كە سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە، لەلایەن پۆلیسەوە دەستبەسەركرا. (درەو) پێشتر پەیوەندی بە بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی سنوریی پەروێزخانەوە كرد، ئامادەنەبوو لەبارەی دۆسیەكەیەوە هیچ قسەیەك بكات. (درەو) زانیویەتی، عەلی تۆفیق لەسەر بنەمای سكاڵاكەی كەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی سەبارەت بە كاری كۆمپانیای (دڵنیا)، دەستبەسەركراوە. لەسكاڵاكەیدا، ئەندامەكەی ئەنجومەنی پارێزگا، كۆمپانیای (دڵنیا) تۆمەتبار دەكات بەوەی لە دەرەوەی یاسا‌و بەزۆر پارەی لە ئۆتۆمبیل‌و سەرنشینان وەرگرتووە، لەكاتێكدا بەپێی ئەو نوسراوەی كە مۆڵەتی كاركردنی پێداوە، مافی ئەوەی پێنەدراوە بەزۆر پارە لە خەڵك وەربگرێت‌و خەڵك سەرپشككراون لەوەی لەبەرامبەر سودوەرگرتن لە خزمەتگوزارییەكانی كۆمپانیاكە پارەبدەن. كەریم عەلی ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی كە خاوەنی سكاڵا یاساییەكەیە لە لێدوانێكدا بۆ (درەو) وتی:" كۆمپانیا دڵنیا لەماوەی رابردوودا لە مەرزەكان‌و لە هەندێك بازگەدا ئاسانكاریی بۆ كراوە‌و بەزۆر پارەی لە ئۆتۆمبیل‌و سەرنیشان وەرگرتووە كە لە دەرەوەی هەرێمەوە هاتونەتە ناوەوە". بەپێی قسەی سكاڵاكار، كۆمپانیای (دڵنیا) لە مەرزی پەروێزخان لەكاتی هاتنەناوەوەی كەسانی غەیرە كورددا، بۆ هەر ئۆتۆمبیلێك بڕی (20 هەزار) دینار‌و بۆ هەر سەرنشینێك بڕی (5 هەزار) دیناری وەرگرتووە، لە مەرزی باشماخ-یش بۆ هەر ئۆتۆمبیلێك بڕی (25 هەزار) دینارو بۆ هەر سەرنشینێك بڕی (5 هەزار) دینار‌و بەبێ وەسڵی ئەو كۆمپانیایە رێگە بەهاتنەناوەوەی هیچ ئۆتۆمبیلێك نادرێت. ئێستا كاری كۆمپانیای (دڵنیا) لە مەرزی پەروێزخان راگیراوە، بەڵام لە مەرزی باشماخ هێشتا كاری خۆی دەكات. خاوەندارێتی كۆمپانیاكە ئەم كۆمپانیایە كۆمپانیایەكی پشكدارییە‌و بەپێی نوسراوی مۆڵەتپێدانی بارەگاكەی لە شاری سلێمانییە، خاوەنی سەرەكی  ( هیوا محەمەد رەئوف عەلی) بەڵام بەپێی زانیارییەكانی (درەو) كە لە چەند سەرچاوەیەكەوە دەستیكەوتووە، رێژەی 60%ی كۆمپانیاكە پشكی ( هیوا محەمەد رەئوف عەلی) ە‌و رێژەی 40%ی كۆمپانیاكە خاوەندارێتییەكەی بۆ كۆمپانیای (نۆكان)ی سەربە ئیدارەی گشتی یەكێتی نیشتمانی كوردستان دەگەڕێتەوە. كۆمپانیای (دڵنیا) لە سلێمانی ئۆفیسێكی هەیە، (درەو) پەیوەندی بە ژمارە تەلەفۆنەكەیەوە كرد، ئەو كەسەی وەڵامی دایەوە لەبارەی كۆمپانیاكەوە وتی:" ئەمە كۆمپانیایەكی موساهەمەیە، ئەو ناتوانێت لێدوان بدات‌و یاخود ژمارە تەلەفۆنی كەسمان پێبدات‌و دەبێت لەگەڵ ئیدارەی كۆمپانیاكە قسە بكەین". ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی پارێزگا كە سكاڵا یاساییەكەی تۆماركردووە، داوا دەكات كاری ئەو كۆمپانیا رابگیرێت‌و ئەو پارەیەی كە لەماوەی رابردوو بەشێوەی نایاسایی پەیدای كردووە لێی وەربگیرێتەوە‌و پارەكە بۆ جێبەجێكردنی پرۆژەی خزمەتگوزاری لەناوچەكە خەرج بكرێت، ئەوانەشی كە لەو كارەدا هاوكاری كۆمپانیاكەیان كردووە لێپرسینەوەی یاساییان لەگەڵدا بكرێت. كێشەیەكی یاسایی كۆمپانیای (دڵنیا) لەلایەن لیژنەی مۆڵەتپێدان بۆ كاری دڵنیایی لە وەزارەتی دارایی مۆڵەتی كاركردنی پێدراوە، وەزارەتی پیشەسازی‌و بازرگانی كە مۆڵەتی كۆمپانیاكان دەدات، ئاگاداری كێشەی كۆمپانیاكە‌و ئەو كۆمپانیایانەی تر نییە كە هاوشێوەن‌و لە مەرزەكاندا كاردەكەن، بۆ ئەوەی وەزارەتی پیشەسازی‌و بازرگانی دەستوەردان لە دۆسیەكەدا بكات، پێویستە خەڵك یان بازرگاكان لەلای ئەو وەزارەتە سكاڵا تۆماربكەن، بازرگانەكان كە ئەو كۆمپانیایانە تۆمەتبار دەكەن بەوەی ئاستەنگ بۆ كاروبارەكانیان دروستدەكەن، تائێستا كەسیان لە وەزارەتی پیشەسازی‌و بارزگانی سكاڵایان تۆمار نەكردووە. لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو)، كەمال موسلیم وەزیری پیشەسازی‌و بازرگانی رایگەیاند، هیچ سكاڵایەك لەبارەی كاری ئەو كۆمپانیایەوە لە مەرزەكان بەوان نەگەیشتووە، بەڵام ئەگەر دۆسیەكە ئاڕاستەی ئەوان بكرێت لەچوارچێوەی یاسای كارپێكراودا رێوشوێن دەگرنەبەر. لەبارەی پێدانی مۆڵەت بۆ كۆمپانیاكان، وەزیر باسی لەوەكرد، هەندێك تێكەڵی لە بابەتی پێدانی مۆڵەت بە كۆمپانیاكان هەیە‌و هەندێك كۆمپانیا لەلایەن وەزارەتی داراییەوە مۆڵەتیان پێدەدرێت، ئەوان كار لەسەر رێكخستنەوەی ئەو دەسەڵاتانە دەكەن.  فەرمانێك لە نێچیرڤان بارزانییەوە بابەتی وەرگرتنی پارە لە خەڵك لە دەرەوەی یاسا نوێ نییە، نێچیرڤان بارزانی كە ئێستا سەرۆكی هەرێمی كوردستان، مانگی چواری 2018 واتە ساڵێك بەرلەوەی لە پۆستی سەرۆكی حكومەتی هەرێم نەمێنێت، فەرمانێكی دەركرد‌و تێیدا بەمەبەستی "رێگریكردن لەوەرگرتنی پارە بە ناقانونی" چەند بڕیارێكی دەركرد كە ئەمانەن: 1-    نابێت هیچ كەس‌و لایەنێك لەژێر هیچ ناو و پاساو و بیانویەك هیچ بازگەیەكی ناقانونی دابنێت یان هیچ بڕە پارەیەك بە ناقانونی لە هاوڵاتیان وەرگرێت جگە لەو بڕە پارەیەی وەزارەت‌و فەرمانگە‌و بەڕێوەبەرایەتییە پەیوەندیدارەكان لەبەر رۆشنایی یاسا‌و پەیڕەو و رێنماییە بەركارەكان وەریدەگرن‌و دواتریش داهاتیان بەپێی پسوڵەی فەرمی دەگەڕێتەوە بۆ وەزارەتی دارایی ئابوری. 2-    لەكاتی سەر سەرپێچیكردنی هاتوو لە بڕگەی (1)ی سەرەوە، ئەوا سەرپێچیكار روبەڕووی رێكاری قانونی دەبێتەوە‌و راستەوخۆ رەوانەی دادگای تایبەت دەكرێت بۆ لێپرسینەوە‌و سزادان بەپێی یاسا سەرەڕای پابەندكردنی بە گەڕانەوەی هەر بڕە پارەیەك كە بە سەرپێچی لە بڕگەكانی ئەم بڕیارە وەریگرتبێت. 3-    پێویستە لەسەر هاوڵاتیان‌و لایەنە پەیوەندیدارەكان لەكاتی هەبوونی هەر سەرپێچییەك لە بڕگەكانی ئەم بڕیارە هیچ پارەیەك نەدەن بە سەرپێچیكاران‌و لایەنە پەیوەندیدارەكان ئاگاداربكەنەوە‌و بەڵگەی پێویستیان بخەنەبەردەست. 4-    وەزارەتی ناوخۆ‌و هێزەكانی ئاسایش بەهەماهەنگی وەزارەتە پەیوەندیدارەكان‌و داواكاری گشتی‌و دەستەی دەستپاكی بڕگەكانی ئەم بڕیارە لەرۆژی دەرچوونیەوە جێبەجێ بكەن. لەدوای ئەم بڕیارەی حكومەتەوە هیچ كۆمپانیایەك نییە كە روبەڕووی دادگاكرابێتەوە لەسەر ئەوەی لەدەرەوەی یاسا پارەی وەرگرتووە، ئەمە لەكاتێكدایە پەرلەمانتاران بەردەوام باس لە سەرپێچی كۆمپانیاكان دەكەن. كۆمپانیا لە هەرێمی كوردستان ئەمساڵانەی دوایی تادێت ژمارەی كۆمپانیاكان لە هەرێمی كوردستان روو لە زیادبوون دەكەن، لەناویشیاندا كۆمپانیاكانی بواری دڵنیایی، بەپێی دواین ئاماری وەزارەتی بازرگانی هەرێمی كوردستان، ئێستا بە بیانی و خۆماڵییەوە (29هەزارو 400) كۆمپانیا لە هەرێم هەن، لەوانە: •     (4 هەزارو 100) كۆمپانیایان بیانین •    ئەوانەی تر كۆمپانیای ناوخۆیین زۆربەی كۆمپانیا ناوخۆییەكان خاوەندارێتییان بۆ بەرپرسان دەگەڕێتەوە یاخود بەرپرسان تێیدا پشكدارن یان بەجۆرێكی تر باجی نایاساییان لێوەردەگرن لەبەرامبەر پاراستن‌و رێگەدان بەكاركردنیان، ئەمە وایكردووە زۆرێك لە كۆمپانیاكان پابەند نەبن بە مۆڵەتی كاركردنەكانیانەوە‌و لەدەرەوەی سنوری رێگەپێدراو پارە كۆبكەنەوە. وەرگرتنی مۆڵەتی كاركردنی كۆمپانیاكان چیرۆكێكی ترە، بابەتی وەرگرتنی مۆڵەتی پرۆژە‌و فرۆشتنەوەی لەناو كۆمپانیاكاندا پرسێكی باو و ئاشكرایە، بۆ ئەمەش بەتەواوەتی سود لە كەڵێنی ناو یاسا كارپێكراوەكان وەردەگیرێت. لە هەرێمی كوردستان جگە لە كۆمپانیا ئەهلییەكان، لەبواری دڵنیایدا (سێ) كۆمپانیای حكومی هەبوون، ساڵی 2014 هاوكات لەگەڵ سەرهەڵدانی قەیرانی دارایدا، وەزارەتی دارایی‌و ئابوری كاركردنی ئەو كۆمپانیایانەی راگرت. كۆمپانیاكانی دڵنیایی لە هەرێمی كوردستان ئەوانەی لە مەرزەكاندا كاردەكەن، خزمەتگوزارییەكی ئەوتۆ پێشكەش بە شۆفێرو هاوڵاتیان ناكەن، بەڵام لەبەرامبەردا پارەی خزمەتگوزاری وەردەگرن، هەندێك لەوانەی لەناو بوارەكەدا كاردەكەن بەجۆرێكی تر گوزارشت لەمە دەكەن‌و دەڵێن ئەو كۆمپانیایانە كارەكەیان ئەوەیە "تەنیا وەسڵ" دەفرۆشن. گەندەڵی لە مەرزەكان بەمدواییە لەناو پەرلەمانی كوردستانەوە قسەوباس لەبارەی گەندەڵی مەرزە سنورییەكان دەستیپێكردووەتەوە، پەرلەمانتاران لە فراكسیۆنە جیاوازەكان باس لە هاوردەكردنی نایاسایی هەندێك كاڵای وەكو (ئۆتۆمبیل- دوگ- هێلكە) دەكەن‌و دەوترێت بەرپرسان لەپشت ئەم جۆرە بازرگانیانەوەن، بەڵام تائێستا هیچ یەكێك لە پەرلەمانتاران بەراشكاوی ناوی ئەوانەی نەهێناوە كە یاسا پێشێل دەكەن. لە گومرگەكان كارگەیشتووەتە ئەوەی، بەمدواییە لە كۆبونەوەیەكدا لەگەڵ لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان، بەڕێوەبەری گشتی گومرگەكانی هەرێم وتویەتی:" لە گومرگەكان داوا لە كارمەندان دەكرێت چاویان دابخەن، كە بارە نایاساییەكان تێپەڕدەبن ئەوجا چاویان دەكەنەوە". لەم هەفتانەی كۆتایدا لە بازگەی "دێگەڵە" دەست بەسەر بارێك هێلەكەدا گیرا، بەرپرسانی بازگەكە باسیان لەوەكرد، هێلەكان لە مەرزی باشماخەوە هاتونەتە ناوەوە‌و بەسەرچوون. ئەوەی زیاتر قسەی لەسەر دەكرێت مەرزەكانی باشماخ‌و پەروێزخانە كە یەكەمیان بەڕێوەبەرە گشتییەكەی سەربە یەكێتییە‌و ئەوی تریان سەربە بزوتنەوەی گۆڕانە، هەردوو دەروازەكە دەكەونە سنوری قەڵەمڕەویی یەكێتی نیشتمانی كوردستانەوە. لە سنوری قەڵەمڕەوی پارتی دیموكراتی كوردستانیش دوو مەرز هەن كە بریتین (حاجی ئۆمەران‌و ئیبراهیم خەلیل)، یەكەمیان دەروازەی هەرێمە بەڕووی ئێران‌و ئەوی تریان بەڕووی توركیادا، ئیبراهیم خەلیل گەورەترین دەروازەیە، چونكە تاكە دەروازەیە كە نەك هەرێمی كوردستان بەڵكو عێراق بەگشتی بە توركیاوە دەبەستێتەوە، لەم دەروازەیەوە نەوت بە تانكەر دەبرێتە توركیا، ئەمە لەكاتێكدا كوردستان بە هێڵی بۆری، نەوتی خوی بە توركیاوە بەستوەتەوە. بەشێوەی فەرمی هەرێمی كوردستان تەنیا ئەم چوار دەروازە سنورییە هەیە، سیانیان دەروازی سنورین لەگەڵ ئێران، ئێران بەمدواییە بەهۆی سزا ئابورییەكانی ئەمریكاوە لەناوخۆدا دوچاری قەیرانی دارایی‌و ئابوری هاتووە، قسەكردن لەسەر بەرفراوانبوونی گەندەڵی لە مەرزەكانی هەرێمی كوردستان دوای گەڕاندنەوەی سزا ئابورییەكان هات بۆسەر ئێران. ئەمریكا كۆتایی ساڵی 2018 كشانەوەی تاكلایەنەی خۆی لە رێككەوتنی ئەتۆمی لەگەڵ ئێران راگەیاند، هاوكات دەستیكرد بە كاراكردنەوەی سزا ئابورییەكان لەسەر ئێران. ئەمریكا تائێستا عێراقی بواردووە لە جێبەجێكردنی ئەو سزایانەی كە بەسەر ئێرانیدا سەپاندووە، هەرێمی كوردستان وەكو بەشێك لە عێراق هەمان بڕیار دەیگرێتەوە، ئێستا هاوكات لەگەڵ بڕیاری پەرلەمانی عێراق بۆ كردنەدەرەوەی هێزە بیانییەكان لەدوای كوژرانی قاسم سلێمانی فەرماندەی فەیلەقی قودسی سوپای پاسداران لە هێرشێكی ئەمریكییەكاندا لە بەغداد، دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا هەڕەشەی سەپاندنی سزای توندی ئابوری دەكات بەسەر عێراقدا ئەگەر لەم ململانێیەدا عێراق بەلای ئێراندا بشكێتەوە، یەكێك لە سزا هەرە لەپێشینەكان كە پێشبنی دەكرێت ئەمریكا بەسەر عێراقیدا بسەپێنێت ئەوەیە چیتر واشنتۆن، عێراق لە بازرگانیكردن لەگەڵ ئێران نەبوێرێت‌و پابەندی بكات بە راگرتنی بازرگانی. نیسانی ساڵی رابردوو ستیڤ فەیگن كونسوڵی گشتی ئەمریكا لە هەولێر سەردانی گومرگی راپەڕینی كرد لە سنوری راپەڕین، كە گومرگێكی سنوریی هەرێمە لەگەڵ ئێراندا، كونسوڵ لەو سەردانەدا هۆشداریدا لەبارەی مەترسی خۆدزینەوە لەو سزایانەی كە ئەمریكا بەسەر ئێرانیدا سەپاندووە. هەرێمی كوردستان‌و ئێران هەرێمی كوردستان (513) كیلۆمەتر سنوری لەگەڵ ئێران هەیە، ئەم سنورە هاوبەشە هەمیشە جێگەی كێشمەكێش بووە لەنێوان حكومەتە یەك لەدوای یەكەكانی عێراق‌و ئێراندا.   لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و ئێراندا (3) دەروازەی سنوریی فەرمی هەیە كە بریتین لە: • دەروازەی پەروێزخان • دەروازەی باشماخ • دەروازەی حاجی ئۆمەران جگە لەم دەروازە سنورییە فەرمییانە، چەند دەروازەیەكی نیمچە فەرمی هەن كە بریتین لە: • دەروازەی كێلێ لە شارۆچكەی قەڵادزێ‌ • دەروازەی سەیرانبەن لە شارۆچكەی پێنجوێن • دەروازەی شوشمێ‌ لە تەوێڵە رۆژی 25ی ئایلولی ساڵی رابردوو لە هەرێمی كوردستان ریفراندۆم بەڕێوەچوو بۆ بڕیاردان لەسەر جیابونەوە لە عێراق، ئێران بە توندی دژی هەوڵی جیابونەوەی هەرێمی كوردستان وەستایەوە، لە یەكەم هەنگاودا ئێران دەروازە سنورییەكانی بەڕووی هەرێمدا داخست، ئەوكات ئێران گەمارۆ ئابورییەكانی لەسەر هەڵگیرابوو. دوای شكستهێنانی هەوڵی جیابونەوە لە عێراق، حكومەتی بەغداد بە مەرج ئامادەبوو دەست بە گفتوگۆ لەگەڵ هەرێمی كوردستان بكاتەوە، یەكێك لە مەرجەكانی ئەوە بوو، هەرێمی كوردستان دەسەڵاتی دەروازە سنورییەكان‌و فڕۆكەخانەكان رادەستی حكومەتی ناوەند بكاتەوە، كە خۆی لە بنەڕەتەوە بەگوێرەی دەستور ئەو دەسەڵاتانە بۆ حكومەتی ناوەند یەكلاكراونەتەوە.

(درەو): پەرلەمانتارێك لەبارەی دامەزراندنی چەند كەسێك لەسەر بنەمای خزمایەتی لە گرتوخانەی سوسێ، داوا لە وەزیری داد دەكات دامەزراندنەكانیان هەڵوەشێنێتەوە، دوان لەوانەی دامەزراون برازای ئەو وەزیرەن كە پەرلەمانتارەكە سكاڵاكەی بۆ ناردووە.  بەپێی نوسراوێك كە غالب محەمەد ئەندامی فراكسیۆنی گۆڕان لە پەرلەمانی عێراق ئاڕاستەی وەزیری دادی عێراقی كردووە، لە گرتوخانەی فیدراڵێ سوسێ لەسەر بنەمای خزمایەتی ژمارەیەك كەس دامەزرێندراون. نوسراوەكە باسلەوە دەكات، لە گرتوخانەی سوسێ (800) كەس فۆرمی دامەزراندنیان پڕكردوەتەوە، (127) كەس دامەزراندنیان بۆ كراوە، لەناو ئەوانەدا كە دامەزرێندراون هەندێكیان لەسەر پشكی پارێزگای سلێمانی نین، لەكاتێكدا پشكی دامەزراندنەكان بەتایبەتی بۆ پارێزگای سلێمانی دانراون. غالب محەمەد ناوی ژمارەیەك لەو كەسانەی لە نوسراوەكەیدا بڵاوكردوەتەوە كە بەقسەی ئەو لەسەر بنەمای خزمایەتی دامەزراندنیان بۆكراوە، نەك توانا‌و لێهاتوویی. ناوەكان ئەمانەن: 1-    سوارە سەمیر ئەمین عوسمان و خواناس فەیسەڵ ئەمین عوسمان (هەردووكیان برازای فاروق ئەمین شوانی وەزیری دادی عێراقن كە سەربە یەكێتی نیشتمانی كوردستانە) 2-    سەفا عەبدولباست نوری و ریاز عەبدولڕەحمان نوری (كوڕو برازای عەبدولباست نوری نەجم بەڕێوەبەری گشتی) 3-    زانا عەبدولقادر مەجید و دڵپاك عەبدولقادر مەجید (پشكی دامەزراندنی تایبەت بە ئومێد حەمە مستەفا جێگری بەڕێوەبەر، دڵپاك هاوسەرێتی‌و زانا برای هاوسەرەكەیەتی) 4-    ئەسیل عەبدولستار ساڵح (هاوسەری سكرتێری بەڕێوەبەری گرتوخانەی سوسێ) غالب محەمەد داوا لە وەزیری داد دەكات ئەو دامەزراندنانە هەڵوەشێنێتەوە‌و چاوخشاندنەوە بكرێت بە لیستی هەموو ئەوانەی كە داوای دامەزراندنیان كردووە لەو گرتوخانەیە‌و لیژنەیەكی بێلایەن تەماشای داواكان بكات، هاوكات لیژنەی پێشووی رەوانەی دەستەی نەزاهە بكرێت بەمەبەستی لێكۆڵینەوە.   

(درەو): بەپێی دواین رەشنوسی راپۆرتی لیژنەی دارایی لەبارەی پرۆژەی چاكسازی كە ئەمڕۆ پەسەندكرا، مەرجی (تەمەن)‌و (ساڵی خزمەت) بۆ خانەنشینبوونی پلەباڵاكان لابراوە.  لیژنەی دارایی پەرلەمانی كوردستان ئەمڕۆ لەبارەی (پڕۆژە یاسای چاكسازی و لە خانەنشینی و مووچە و دەرماڵە و بەخشین و ئیمتیازاتەكانی دیكە لە هەرێمی كوردستان/ عێراق) لەگەڵ مەسرور بارزانی سەرۆكی حكومەتی هەرێم‌و قوباد تاڵەبانی جێگری‌و دواتریش لەناو بینای پەرلەمان لەگەڵ تیمێكی حكومەت كۆبووەوە. دوای ئەم دوو كۆبونەوەیە، لیژنەی دارایی پەرلەمان راپۆرتی خۆی لەبارەی پرۆژەیاسا كێشەلەسەرەكە پەسەندكرد، سبەینێ لیژنەی دارایی لەگەڵ لیژنەی كاروباری یاسایی لە پەرلەمان كۆدەبێتەوە، دوای ئەو كۆبوونەوەكەی سبەینێ راپۆرتەكە بەرزدەكرێتەوە بۆ سەرۆكایەتی پەرلەمان بۆ ئەوەی بیخاتە بەرنامەی كاری پەرلەمان‌و دەنگدانی لەسەر بكرێت بەمەبەستی پەسەندكردنی. بەپێی زانیارییە بەراییەكان كە دەست (درەو) كەوتوون، لیژنەی دارایی لە راپۆرتەكەیدا مەرجی (تەمەن)‌و (خزمەت)ی بۆ خانەنشینبوونی پەرلەمانتارو پلەباڵاكان هەڵگرتووە، واتە پەرلەمانتار ئەگەر تەمەنی یاسایشی بۆ خانەنشینبوون تەواو نەكردبێت‌و ساڵی خزمەتیشی نەبێت، بەرێژەیەك لە موچە گشتییەكەی خانەنشین دەكرێت، ئەمەش ئەو بابەتەیە كە لەكابینەی پێشووی حكومەتدا رەخنەی زۆری لێگیراو حكومەت ناچاركرا یاساكە بنێرێتەوە بۆ پەرلەمان. لە رەسنوشەكەدا لەبارەی موچەی خانەنشینییەوە ئەوە جێگیركراوە كەمترین موچەی خانەنشینی بڕی (300 هەزار) دینار بێت، واتە بڕەكە لە (220 هەزار) دینارەوە كە ئێستا كاری پێدەكرێت، زیادكراوە. (درەو) وردەكاری زیاتر لەبارەی ناوەڕۆكی راپۆرتەكەی لیژنەی دارایی پەرلەمان بڵاودەكاتەوە.

درەو: گومان لەسەر تەواو بوونی نیسابی یاسایی كۆبونەوەكەی پەرلەمانی عێراق دەكرێت كە تایبەت بوو بە دەركردنی هێزە بیانییەكان لە عێراقدا، و پێشتریش گروپی 15 لەپەرلەمانی عێراق نامەی ناڕەزایی داوەتە سەرۆكایەتی پەرلەمان. سەركەوت شەمسەدین ئەندامی فراكسیۆنی ئاییندە لە پەرلەمانی عێراق بە(درەو)ی راگەیاند: ئێمە گۆمانمان هەیە لە سەر تەواو بونی نیسابی یاسایی كۆبونەوەكەی رۆژی 5/1/2020ی تایبەت بە دەركردنی هێزە بیانییەكان لە عێراقدا. ئەو پەرلەمانتارە ئاماژەی بەوەشكرد" ئێمە وەك گروپی 15 ( گۆڕان، یەكگرتوو، كۆمەڵ، ئاییندە، سەربەخۆكان) پێش دوو هەفتە یاداشتێكی ناڕەزاییمان ئاراستەی سەرۆكایەتی پەرلەمانی عێراق كرد سەبارەت بەو گوماناننەی هەمان بوو لەسەر رێژەیی یاسایی دەنگدانی هەندێك لەیاساكان و نیسابی یاسایی ئامادەبوان هەندێك لە كۆبونەوەكان" لەكۆی (329) ئەندامی پەرلەمانی عێراق، نیسابی یاسایی بە (50+1) تەواو دەبێت واتا (165) ئەندامی پەرلەمانی عێراق، سەرۆكایەتی پەرلەمانی عێراق رایگەیاند كە(168) ئەندام ئامادەی كۆبونەوەكە بوون،  بەڵام بەپێی زانیارییەكان بەسەرۆكایەتی پەرلەمانیشەوە تەنها (142) پەرلەمانتار ئامادەبوون. لە كاتی كۆبونەوەكەدا لیستێك لە ناوی فراكسیۆنەكان لە ئەنجومەنی نوێنەران بڵاوكرایەوە، هەرزوو ئەو لیستە رەتكرایەوە كە چونكە ناوی چەند فراكسیۆنێكی تێدایەو ئامادەنەبوو بەم شێوەیە:. -    هاوپەیمانی فەتح ( 44) ئەندام -    دەوڵەتی قانون (22) ئەندام -    كوتلەی نەسر (7) ئەندام  -    كوتلەی حیكمە (15) ئەندام -    كوتلەی ئائیرون (27) ئەندام -    هاوپەیمانی قوە (13) ئەندام -    هاوپەیمانی كورد (4) ئەندام -    لیستی گۆڕان (4 ) ئەندام  -    سەربەخۆكان ( 3) ئەندام كۆی گشتی ناوی ئەندامانی ئەو لیستە (139) ئەندام   بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق بەبێ ئامادەیی دوو پێكهاتەی سەرەكی (كورد و سونە) بەڕێوەچوو كە لە پێكهاتەی كورد تەنها ( بەشیر حەداد) جێگری سەرۆكی پەرلەمان و لە پێكهاتەی سونەش تەنها (9) ئەندامیان ئامادەبوو، بڕیار بوو بەشێك لەپەرلەمانتارانی كورد بەشداری كۆبونەوەكە بكەن، بەڵام بەهۆی ناردنی مەسجی هەڕەشە لەلایەن حزبوڵاوە بۆ پەرلەمانتارانی كورد و سونە، بۆیە پەرلەمانتارانی كورد بەشدارییان نەكرد  

(درەو): بڕیارەكەی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق (12) وڵات دەگرێتەوە كە هێزیان هەیە لەسەر خاكی عێراق،  تائێستا حكومەتی عێراق هیچ ئامارێكی فەرمی یان زانییارییەكی لەبارەی ژمارەی ئەو هێزە بیانیانە بڵاونەكردوەتەوە كە لەخاكی عێراقدا بونیان هەیە، بەڵام بەپێی هەندێك ئاماری نا فەرمی زیاتر لە (17 هەزار) سەرباز كە نوێنەرایەتی (12) دەوڵەت دەكەن لەناو خاكی عێراقن و، لە ناوچە جیاوازەكانی عێراق جێگیربوون. زۆرینەی ئەو هێزانە ئەركیان لەچوارچێوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتیدایە بۆ شەڕی داعش، لەدوای بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق ئەوەی دەمێنێتەوە، وەڵامدانەوەی هەریەك لەم وڵاتانەیە بە بەجێهشتنی خاكی عێراق و بەكارنەهێنانی خاك و ئاو و ئاسمانی. بەپێی ئامارێك كە (ئیندپێندنت عەرەبی)ئەنجامیداوە لەسەر بنەمای زانیاری لەسەرچاوەی باوەڕپێكراو، نزیكەی( 8 هەزار) سەرباز و ڕاوێژكار و ڕاهێنەری ئەمریكی لە عێراق بوونیان هەیە.  پشكی شێر ئەمریكییەكانن    دیارترین پێگەی ئەمریكییەكان لە عێراق لە پارێزگای (ئەنبار)ە، كە زۆرینەی دانیشتوانەكەی سوننە مەزهەبن، هێزەكانی ئەمریكا لەم پارێزگایە ڕووبەڕێكی گەورەی هەردوو بنكەی سەربازی (عەین ئەلئەسەد و تەقەدوم)یان بەدەستەوەیە. بەوتەی سەرچاوەتایبەتەكان، هێزەكانی ئەمریكا دەستكاری بنەڕەتی ژێرخانی هەردوو بنكەكەیان كردووە بەجۆرێك ڕێگە بە فرۆكەی گەورە بدات بۆ نیشتنەوەو فڕین. سێیەم بنكەی ئەمركییەكان بنكەی ئاسمانی (گەیارە)یە لەنزیك شاری موسڵ، لەم بنكەیەدا ئەمریكا خاوەنی هێزێكی 1000 سەربازییە، بۆ پاراستنی ئەو ڕاوێژكارانەی كە سەرپەرشتی ڕاهێنانی هێزەكانی دەزگای دژە تیرۆری عێراق دەكەن.  لەڕووی كردارییەوە، ئەمریكا هیچ بونێكی تری نییە لەهیچ ناوچەیەكی عەرەبی لە عێراق، جگە لە دەوروبەری بارەگای باڵیۆزخانەی ئەمریكا نەبێت لە بەغداد، ئەوەش دوای پێشهاتەكانی ئەم دواییە، لەچەند ڕۆژی ڕابردوشدا هێزەكانی ئەمریكا بنكەیەكی سەربازییان لە ناحییەی (بەلەد)ی باكوری بەغداد چۆڵكرد بەهۆی پەلاماردانی لەلایەن گروپە چەكدارەكانەوە. ئێران ئەگەر ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا خاوەنی زۆرترین هێزی سەربازی بێت لە عێراق،  ئەوە ئێران لە پلەی دووەم دێت لەڕووی ژمارەی سەرباز بە ناونیشانی ڕاوێژكاری ئەمنیی و سەربازیی، بوونی سەربازی ئێران لەعێراق بونێكی زۆر نهێنیە، ئەم هێزانە بە ئاشكرا دەرناكەون، هەموو جوڵەكانیان بە یاوەری حەشدی شەعبیەو هیچ سەربازگەو بنكەیەكی تایبەت بەخۆشیان نییە. ئێرانییەكان دەڵێن، ئەوان لەهێڵەكانی پێشەوەو بەشێوەیەكی ڕاستەوخۆ شەڕناكەن، بەڵكو ڕێنمایی و پلانی سەربازی و سەرپەرشتی حەشدی شەعبی دەكەن كە بە پێی زانیارییە نارەسمییەكان ژمارەیان نزیكەی (6 هەزار) سەرباز هەیە .  توركیا  بوونی سوپای توركیا لەسەر خاكی عێراق وەك سێیەم هێز دێت لەڕووی ژمارەوە، كە ناوچە لە سنوری پارێزگای (نەینەوا) نیشتەجێیە، ژمارەی هێزەكەی توركیا لەم سنورەو ئەوەی بەدیاریكراوی لەناوچەی (باشیك) جێگیرە، نزیكەی 700 سەربازە، بەشێوەیەكی بەردەوام هاوكاری و پشتیوانیان پێدەگات لەلایەن 300 سەربازی ترەوە، ئەوەش وایكردووە زۆربەی كاتەكان ئەو ژمارەیە بگاتە 1000 سەرباز. ئەركی ئەم هێزانە بەدیاریكراوی نازانرێت چییە، بەلای حكومەتی عێراقەوە زیاتر لە داگیركارییەوە نزیكە، كە لەدوای هێرشی داعش و داگیركردنی یەك لەسەرسێی خاكی عێراق، ئەم هێزەش بە ئاشكرا هاتۆتە ناو خاكی عێراق بەناوی پاراستنی سنورەكانی، بەڵام دوای كۆتایهاتنی داعش، ئەركێكی تری بۆخۆی دەستنیشانكردووە كە ئەویش ڕاهێنانی نزیكەی 3 هەزار چەكداری سونە مەزهەبە لە پارێزگای موسڵ، لە چوارچێوەی هێزەكانی پۆلیسی عێراقدا. فەرەنساو بەریتانیا ئامارە تایبەتەكانی (ئیندپێندنت) ئاماژە بەوەدەكەن، فەرەنسا خاوەنی نزیكەی 400 سەربازە لە عێراق، لەچوارچێوەی هێزەكانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتی كە زۆرینەیان لەبەشی باكوری عێراق نیشتەجێن.  بەشێك لەم هێزانە پشتیوانی موشەكییان بۆ هێزە عێراقییەكان دابینكرد لەو جەنگانەی هەردوو پارێزگای (نەینەواو  ئەنبار) دژی ڕێكخراوی داعش بەخۆیەوە بینی، بەشێكی تری ئەو هێزانەش بەدوای ئەو توندەڕوانەوەن كە هەڵگری ڕەگەزنامەی فەرەنسین لە عێراق و سوریا. بەریتانیاش خاوەنی ژمارەیەكی هاوشێوە سەربازە لە عێراق، زۆرینەیان لە بەغدادی پایتەخت و هەرێمی كوردستانن، ئەركی سەرەكییان پشتیوانی هاوپەیمانیی نێودەوڵەتییە دژی دعش. ڕوسیا بەگوێرەی سەرچاوە ئاگادارەكان، ڕوسیا خاوەنی نزیكەی 200 شارەزاو ڕاوێژكار و سەربازە لەعێراق، لە چوارچێوەی ڕێككەوتنێكی هاوبەشی چوارقۆڵی كە هەریەك لە سوریا و ئێران و عێراق و ڕوسیا ئەنجامیانداوە. سەربازەكای ڕوسیا لە هیچ سەربازەگەیەكی عێراقدا نیشتەجێنەكراون، بەڵكو شوێنی تایبەتیان هەیە لە باڵیۆزخانەی وڵاتەكەیان لەبەغدادو هەرێمی كوردستان.       ئیتاڵیا وڵاتی ئیتاڵیا تاكە وڵاتی خۆرئاواییە كە خاوەنی زۆرترین سەربازە لە عێراق و ژمارەیان دەگاتە 450 كەس، بەڵام سروشتی ئەو ئەركەی ئەنجامیدەدەن جیاوازە، ئەم هێزە لەنزیك بەنداوی موسڵ نیشتەجێن، كە مەترسی داڕمانی بەردەوامی لەسەرە، ئەركی چاككردنەوەی ئەم بەنداوە سپێردراوە بە كۆمپانیاییەكی ئیتاڵی، ئەركی سەرەكی زۆینەی هێزە ئیتاڵیەكەش خۆی لەپاراستنی ئەندامانی ئەو كۆمپانیایەدا دەبینێتەوە كە سەرقاڵی پاراستن و چاككردنی بەنداوی موسڵن.  ئەڵمانیاو هۆڵنداو دانیمارك و ئوسترالیا و سوید      نزیكەی 750 سەربازی ئەم وڵاتانەش لەعێراق بڵاوكراونەتەوە، ئەركیان پشتیوانیكردنی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دژی داعشە.  

درەو:  بە فەرمانی دادوەری دادگای قورەتو، بەڕێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی سنوری پەروێزخان دەستبەسەر دەكرێت. سەرچاوەیەك لە گەرمیان بە (درەو)ی راگەیاند، لە دەروازەی پەروێزخان كۆمپانیایەك بیمەی لە شۆفێر و هاوڵاتیان وەرگرتووەو بەوهۆیەشەوە ئەندامی فراكسیۆنی گۆڕان لە ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی  سكاڵاى  تۆماركردووە لە دادگای قورەتوو، پۆلیسی گەرمیانیش لەسەر فەرمانی دادوەری دادگای قورەتۆ، عەلی تۆفیق، بەرێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی پەرێزخانى دەستبەسەركردووە. ئەو سەرچاوەیە ئەوەشی بە (درەو) راگەیاند" ئێستا عەلی تۆفیق لە پۆلیسی گەرمیان دەستبەسەر (تەوقیف)ە". (درەو) پەیوەندیكرد بە عەلی تۆفیق، بەرێوەبەری كۆمەڵگەی دەروازەی پەرێزخان، وەڵامی پەیوەندییەكەی دایەوە بەڵام رایگەیاند" لەسەر ئەو پرسە هیچ لێدوانێك نادەم"   سكاڵای ئەو ئەندامەی ئەنجومەنی پارێزگای سلێمانی لەبەرامبەر كاری كۆمپانیایه‌ك به‌ ناوی " دڵنیا بۆ دڵنیایی "  پێچه‌وانه‌ی ڕێنمانی و فه‌رمانی كاركردنی كارده‌كات كه‌ پاره‌ له‌ شۆفێران و بازرگان وگه‌شتیاران وه‌رده‌گرێت كه‌ بۆهه‌ر شۆفێرێك بڕی( 20 هه‌زار) و هه‌ر گه‌شتیارێك (5 هه‌زار ) دینار وەردەگرێت.

درەو: "بڕیارەكەی ئەمڕۆی پەرلەمانی عێراق لە پێناو هێوركردنەوەی شەقامی توڕەی شیعەكانی عێراقەو هێزی یاسای نیە بۆیە حكومەت مولزەم نیە بە جێبەجێكردنی" ئەمڕۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق بە زۆرینەی دەنگی ئامادەبووی (168 ئامادەبوو) پرۆژە بڕیاری دەركردنی هێزە بیانییەكانی لە عێراق پەسەندكرد. دانیشتنەكەی ئەمڕۆی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق كە عادل عەبدولمەهدی ( سەرۆكی حكومەتی كاربەڕێكەر) ئامادەی بوو، لەناو توڕەیی و رقی ئەندامانە توڕەكانی شیعە بەڕیوەچوو كە لەبری گفتوگۆكردنی ووردی پرۆژە بڕیارەكە، زیاتر دروشمی دژ بە ئەمریكایان دەوتەوە. بەپێی بۆچونی بەشیر حەداد جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق، ئەو بڕیارەی ئەمڕۆ مولزەم نیە و حكومەت دەتوانێت جێبەجێی نەكات، بڕیارەكەی هێزی یاسای نیە، كە یاسای دەبێت حكومەت پێوەی پابەند بێت، بەڵام بڕیار حكومەت دەتوانێت پێوەی پابەند نەبێت. بەڵام بۆچونێكی تر ئەوەیە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق بۆخۆی لەپەرلەمان بووەو خۆی داوای كردووە ئەو بڕیارە بدەن و ئەو جێبەجێی دەكات، ئەمەسەرەرای ئەوەی عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراق زۆر توندە بەرامبەر بە ئەمریكاو پێی وایە ئەمریكا لەپشت خۆپیشاندان و ناڕەزاییەتییەكانی عێراقەوەیە كە ناچار بە دەستلەكاركێشانەوە كرا، بۆیە پێدەچێت عەبدولمەهدی سور بێت لەسەر جێبەجێكردنی بڕیارەكەی پەرلەمان  بڕیارە پەسەندكراوەكەی پەرلەمانی عێراق چەند لێكدانەوەیەكی بەدوای خۆیدا هێناوە: -    بڕیارەكەی پەرلەمانی عێراق بەبێ ئامادەیی دوو پێكهاتەی سەرەكی (كورد و سونە) بەڕێوەچوو كە لە پێكهاتەی كورد تەنها ( بەشیر حەداد) جێگری سەرۆكی پەرلەمان و لە پێكهاتەی سونەش تەنها (9) ئەندامیان ئامادەبوو، بڕیار بوو بەشێك لەپەرلەمانتارانی كورد بەشداری كۆبونەوەكە بكەن، بەڵام بەهۆی ناردنی مەسجی هەڕەشە لەلایەن حزبوڵاوە بۆ پەرلەمانتارانی كورد و سونە، بۆیە پەرلەمانتارانی كورد بەشدارییان نەكرد -    ئەم بڕیارە زیاتر بۆ هێوركردنەوەی شەقامی شیعییە كە لەدوای هێرشەكەی فڕۆكەكانی ئەمریكا بۆسەر بنكەكانی حەشدی شەعبی لە قەزای قائیم و كوژرانی قاسم سولەیمانی و ئەبومەهدی موهەندیس، درووست بوو بەرامبەر بە ئەمریكا. -    پرۆژە پەسەندكراوەكەی پەرلەمانی عێراق لەبەر ئەوەی (بڕیار)ە بۆیە حكومەت مولزم نیە بە جێبەجێكردنی. -    پەسەندكردنی ئەو بڕیارە بۆ حكومەتێكە كە ( كاربەڕێكەر)ەو توانای جێبەجێكردنی نیە. -    ئەمریكا رێككەوتنی ئەمنی هەیە لەگەڵ عێراق، بەپێی بڕگەی سێیەمی بەشی ( سی-یەم) لە رێككەوتننامەكەی نێوان ئەمریكا - عێراق، دەبێت ساڵێك پێشتر لە هەڵوەشاندنەوەی لایەنی بەرامبەر ئاگادار بكرێتەوە. دەقی بڕیارەكەی ئەمڕۆی  پەرلەمانی عێراق: ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە دانیشتنی بیست‌و هەشتەمینیدا لە رۆژی 5/1/2020ی وەرزی یاسادانانی یەكەمی ساڵی یاسادانانی دووەم/ خولی چوارەمی پەرلەمان، بەپشتبەستن بە حوكمەكانی ماددەی (59/ دووەم)‌و (1)‌و (109)ی دەستور هەروەها بە پشتبەستن بە ئەركی نیشتمانی‌و چاودێری ئەنجومەنی نوێنەران وەكو نوێنەری گەلی عێراق بە هەموو پێكهاتەكانییەوە، لە سوربوونەوە لەسەر سەلامەتی عێراق‌و سەروەریی بەسەر خاك‌و گەلەكەیدا، بەگوێرەی ئەو دەسەڵاتانەی كە بەپێی دەستور پێی دراوە، ئەم بڕیارەی دەركرد: 1-    پابەندكردنی حكومەتی عێراق بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو داوایەی كە بۆ وەرگرتنی یارمەتی پێشكەشی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كردووە بۆ شەڕی رێكخراوی داعش لە رۆژی / /2016، بۆ كۆتایهێنان بە ئۆپراسیۆنە سەربازی‌و جەنگییەكان لە عێراق، سەركەوتن بەدیهاتووە‌و پێویستە لەسەر حكومەتی عێراق كاربكات بۆ كۆتایهێنان بە بوونی هێزە بیانییەكان لەسەر خاكەكەی‌و رێگریكردن لە بەكارهێنانی ئاسمانی عێراقی . 2-    پێویستە لەسەر حكومەتی عێراق كە خۆی لە فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكاندا دەبینێتەوە، ژمارەی هونەرییەكان‌و راهێنەرانی بیانی رابگەیەنێت كە پێویستیان پێیەتی لەگەڵ شوێنی جێگیربوون‌و ئەرك‌و ماوەی گرێبەستەكانیان. 3-    پێویستە لەسەر حكومەتی عێراق كە خۆی لە وەزیری دەرەوەدا دەبینێتەوە بچێت بۆ نەتەوە یەكگرتووەكان‌و ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی‌و سكاڵایەك لەدژی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پێشكەش بكات بەهۆی پێشێلكردنی مەترسیداری سەروەری‌و ئاسایشی عێراق. 4-    ئەم بڕیارە لە رۆژی پەسەندكردنییەوە دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە. 5- دەبێت چەك تەنها لەدەستی حكومەتدا بێت.   

(درەو): ئێستا پەرلەمانی عێراق لە كۆبونەوەدایە بۆ دەنگدان لەسەر پرۆژەبڕیارێك كە لایەنە شیعەكان ئامادەیان كردووە‌و تێیدا داوا لە حكومەتی عێراق دەكەن بڕیار بدات لەسەر كۆتایهێنان بە ئەركی سەربازی هێزە بیانییەكان لە عێراق، لەمەش زیاتر پرۆژەكە حكومەت ناچار دەكات لەرێگەی وەزیری دەرەوە لە ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی سكاڵا لەدژی ئەمریكا تۆمار بكات. ئەمە هەمووی كاردانەوەی لایەنە شیعەكانە بەرامبەر بە كوشتنی قاسم سلێمانی‌و ئەبومەهدی موهەندیس لە هێرشێكدا لە فڕۆكەخانەی بەغداد. دەقی پرۆژە بڕیارەكە بە زمانی كوردی: ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق لە دانیشتنی بیست‌و هەشتەمینیدا لە رۆژی 5/1/2020ی وەرزی یاسادانانی یەكەمی ساڵی یاسادانانی دووەم/ خولی چوارەمی پەرلەمان، بەپشتبەستن بە حوكمەكانی ماددەی (59/ دووەم)‌و (1)‌و (109)ی دەستور هەروەها بە پشتبەستن بە ئەركی نیشتمانی‌و چاودێری ئەنجومەنی نوێنەران وەكو نوێنەری گەلی عێراق بە هەموو پێكهاتەكانییەوە، لە سوربوونەوە لەسەر سەلامەتی عێراق‌و سەروەریی بەسەر خاك‌و گەلەكەیدا، بەگوێرەی ئەو دەسەڵاتانەی كە بەپێی دەستور پێی دراوە، ئەم بڕیارەی دەركرد: 1-    پابەندكردنی حكومەتی عێراق بە هەڵوەشاندنەوەی ئەو داوایەی كە بۆ وەرگرتنی یارمەتی پێشكەشی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی كردووە بۆ شەڕی رێكخراوی داعش لە رۆژی / /2016، بۆ كۆتایهێنان بە ئۆپراسیۆنە سەربازی‌و جەنگییەكان لە عێراق، سەركەوتن بەدیهاتووە‌و پێویستە لەسەر حكومەتی عێراق كاربكات بۆ كۆتایهێنان بە بوونی هێزە بیانییەكان لەسەر خاكەكەی‌و رێگریكردن لە بەكارهێنانی ئاسمانی عێراقی بۆ هیچ هۆكارێك لەماوەی (). 2-    پێویستە لەسەر حكومەتی عێراق كە خۆی لە فەرماندەی گشتی هێزە چەكدارەكاندا دەبینێتەوە، ژمارەی هونەرییەكان‌و راهێنەرانی بیانی رابگەیەنێت كە پێویستیان پێیەتی لەگەڵ شوێنی جێگیربوون‌و ئەرك‌و ماوەی گرێبەستەكانیان. 3-    پێویستە بەسەر حكومەتی عێراق كە خۆی لە وەزیری دەرەوەدا دەبینێتەوە بچێت بۆ نەتەوە یەكگرتووەكان‌و ئەنجومەنی ئاسایشی نێودەوڵەتی‌و سكاڵایەك لەدژی ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا پێشكەش بكات بەهۆی پێشێلكردنی مەترسیداری سەروەری‌و ئاسایشی عێراق. 4-    ئەم بڕیارە لە رۆژی پەسەندكردنییەوە دەچێتە بواری جێبەجێكردنەوە.

(درەو): میدیای فەرمی ئێران وێنەی چوار كەسی بڵاوكردەوە كە لە هێرشەكەی فڕۆكەخانەی بەغداد لەگەڵ قاسم سلێمانی فەرماندەی فەیلەقی قودسدا كوژراون. 🔹ناوی (حسێن پورجەعفەری)یە، ساڵی 1967 لە پارێزگای كرمان لەدایكبووە، یاریدەدەری تایبەتی قاسم سلێمانی بووە، دوای كوژرانی دوو كچ و دوو كوڕی لەدوای خۆی بەجێهێشتووە. 🔹ناوی (هادی تارمی)یە، لەدایكبووی ساڵی 1980یە، خەڵكی شاری زنجان بووە، پاسەوانی تایبەتی قاسم سلێمانی بووە‌و لەزۆر ساتی مەترسیداردا لەگەڵ سلێمانی بووە. 🔹ناوی (شەهرود موزەفەری نیا)یە، ساڵی 1979 لەدایكبووە، خەڵكی پارێزگای قوم-ە، پاسەوانی تایبەتی قاسم سلێمانی بووە. 🔹ناوی (وەحید زەمانیان)ە، لەدایكبووی ساڵی 1993یە، خەڵكی تارانی پایتەختە، پاسەوانی تایبەتی قاسم سلێمانی بووە.  

رەحیم عێراق 🔹 رێککەوتنی ئەمنی بەشێکە لە رێککەوتنی ستراتیژی نێوان عێراق و ئەمریکا کە لە مانگی ۱۱ی ساڵی ۲۰۰۸ ئیمزاکرا- یاسای ٥۲. 🔹رێککەوتنەکە لە (۱۱) بەش پێکدێت، چەندین رێککەوتن لەخۆدەگرێت تایبەت بە هاوکاری سیاسی، رۆشنبیری، رێککەوتنی تر، لە هەمووی گرنگتر رێککەوتنی بەرگری و ئەمنییە (بەشی سێیەم). 🔹ئەم رێککەوتنە بە رەزامەندی و پەسەندکردنی (هەموو هێزە سیاسییەکان) کراوە، جگە لە رەوتی سەدرو حزبی شیوعی، هەموو هێزو کەسایەتییە سیاسییەکانی ئەوکات (۲۰۰۸) کە تائێستاش لە دەسەڵاتدان، لە پەرلەمان بەزۆرینەی رەهای دەنگ، پەسەندکرا. 🔹لەناو وردەکاری رێککەوتنەکەدا لەبەشی (سییەم)یەمدا- (۳) رێگە بەهەردوولا دەدات کۆتایی بەکارکردن بەم رێککەوتنە بهێنن لەڕێگەی ئاگادارکردنەوە لایەنی دووەم بەشێوەیەکی فەرمی، دوای ساڵێک لە پێشکەشکردنی ئاگادارکردنەوەکە، کارکردنی بە رێککەوتنەکە کۆتایی دێت، ئەمەش دەرفەتی ئەوە بە عێراق دەدات لە رێککەوتنەکە دەرچێت بەوشێوەیەی لەو بڕگەیەدا هاتووە، بەواتای ئەوەی پێویستمان بەوە نییە پەرلەمان دەنگی لەسەر بدات، هەمووی ئەوەی پێویستمانە ئەوەیە بەشێوەیەکی فەرمی داواکارییەک پێشکەشی لایەنی ئەمریکی بکرێت بۆ کۆتایهێنان بە رێککەوتنەکە، لەماوەی (ساڵێک) داواکارییەکە دەچێتە بواری جێبەجێکردن، واتە هیچ پێویست بە شۆکردنی بەتاڵی پەرلەمان ناکات. 🔹لەگەڵ ئەمەشدا دەکرێت پەرلەمان دەنگ بدات لەسەر دەرکردنی هێزەکانی ئەمریکا (تەنیا دەنگدان) وەکو نمایشکردنی شانۆگەرییەک لەبەردەم جەماوەردا وەکو ئەوەی راهاتوین لەسەری. 🔹 بەڵام هەندێک بابەت هەن دەبێت گرنگییان پێبدرێت. 🔸 ئەو رێککەوتنە ئەمنییە کە ئیمزاکراوە، (هەموو لایەنە سیاسی و کەسایەتییەکان بەبێ جیاوازی) پەسەندیان کردووە. 🔸رێککەوتنی ئەمنی گرێبەستی پێدانی چەک و راهێنانی فڕۆکەی ئێف ۱٦و تانکی ئەبرامزو جۆرەکانی تر لەخۆدەگرێت- بەبەهای (۱٤۰ ملیار دۆلار) کە بە قیستی درێژخایەن پارەکە دەدرێت و تائێستا عێراق جگە لە بەشی تایبەت بە پێدانی فڕۆکەی ئێف ۱٦ هیچ پارەیەکی نەداوە، بەواتای ئەوەی عێراق دەبێت بە بارمتەی ئەو قەرزو گرێبەستانەو دەبێت پابەندبێت بەوەی لەسەریەتی. 🔸 بەندەکانی پێدانی چەک لە رێککەوتنەکەدا رێگە بە عێراق نادات جۆراوجۆری بکات لەسەرچاوەکانی چەکدا بەبێ وەرگرتنی رەزامەندی لایەنی ئەمریکی.. کۆنترۆڵی لایەنی ئەمریکی بەسەر تەکنیکی هاتوچۆی ئاسمانی و جوڵەی فڕۆکەوانی سەربازی لەچوارچێوەی ژووری ئۆپراسیۆنی هاوبەش. 🔸 رێککەوتنەکە سەقفێکی دیاریکراوی بۆ کشانەوە هێزەکانی ئەمریکا دیارینەکردووە لەدوای ئەو ساڵەی کە رێککەوتنەکە چەسپێندراوە. 🔴 شکستەکانی لایەنی عێراقی لەکاتی رێککەوتنەکەدا: لەژێر فشارێکی سیاسی بێ بەهانەدا، لایەنی عێراقی جەختی کرد لەسەر کردنەدەرەوەی هێزەکانی ئەمریکا بەهەر رێگایەک بێت، ئەمەش وەکو هەوڵێک بۆ نیشاندان هێزی ماسولکەی سیاسی لەناوخۆی عێراق لە نەزانی و نەبوونی شارەزاییەوە لە دانوستان و بنیادنانی ستراتیژیەتێک کە بەرژەوەندی عێراق وەکو بەهایەکی باڵا هەڵگرێت و دانوستاندنی لەسەر نەکات، لایەنی عێراقی شەڕی لەسەر هەندێک لایەن کردووە کە بەهای باڵایان نییە لە رێککەوتنی لەم چەشنەدا، لەوانە جەختکردن لەسەر پرسی ئازادکردنی دەستگیرکراوان لەلایەنی ئەمریکییەکان- سەپاندنی ویلایەتی دادوەریی عیراق بەسەر بوونی هێزەکانی ئەمریکا- هەڵگرتنی پارێزبەندی یاسایی (حەسانە) لەسەر کارمەندەکانیان- خەمی گەورە بووە لەلای لایەنی عێراقی (سیاسییەکان) کە گۆرانییان دەوت بەم دەستکەوتانەیاندا. لەحاڵێکدا ئەمانە لای ئەمریکا هیچ قورساییەکی نەبووەو وەکو دەستکەوتێکی گەورە بۆی جێهێشتوون.