دیسانەوە ١٨ کچەکە هەڵوەستەیەک لەسەر قسەکانی کاک شۆڕش حاجی

2025-01-24 20:48:10
هۆمەر محەمەد
دوای ئەوەی بەرنامەکەی کاک شۆرش حاجیم لە درەومیدیا بینی بەرلەوەی لەکەس بپرسم لەخۆمم بپرسی خێرە؟ ئەم بابەتە بۆ هەرجار ناجارێک دێتەوە بەرباس بۆ قسەکردن و کەسیش هەوڵنادات بۆ یەکلایی کردنەوەی ؟ ئایا ئەگەر کاک شۆرش هەموو راستییەکی لەلابوو بۆچی رۆژێک نەچوو بۆلای کەسوکاریان یاخود ئەوان بانگ بکات بۆلای خۆی و دڵنیایان بکاتەوە لەوەی ئەو نوسراوە (تەزویرە) وەک ئەوەی نەکردوو ئەی بۆچی لەگەرمەی هەراو هەڵای ئەو باسەدا، کە میدیای کوردی بەبێ بەزەەییانەو بێ ئەتەکێت بێڕیزی بەو ژنانەو بە هەستی کەسوکارەکانیان دەکرد ئەو نەچووە سەر شاشەیەک یان مینبەرێک و ئەو ڕاستیە ئاشکرا بکات و ئەو میدیایانە بێدەنگ بکات کە دڵی کەسوکاری ئەو کچانەیان دەشکاندو نەیاندەزانی مافی مرۆڤ و هەستی مرۆڤ نرخێکی هەیە؟
ئێ خۆ هێشتا کاک شۆرش یەکێتی بوو، کە کوردستانی نوێ بڵاوی کردەوە بۆچی ئەوسا وەڵامی نەدەدایەوەو هەر لەیەکەمجاری بڵاوبوونەوەیدا بەردێکی بخستایەتە سەر ئەم باسە ؟
بۆیە ئێستا بە گومانێکی زۆرترەوە لەم قسانەی بەریز شۆڕش حاجی رادەمێنم، هەڵبەت منیش گومانم لەو بەڵگەنامەیە و ئەو سیناریۆیانەش هەیە، کە بە دوای بڵاوبوونەوەیدا هاتن. زۆریش لێیراماوم و هەر زوو ساڵی ٢٠٠٦ بەهەوڵی رەوانشاد مامۆستا نەجیب گەرمیانی سورەت قەیدی هەموویانمان لە خورماتوو دەرهێنایەوە و دیدارم لەگەڵ زۆربەی زۆری کەسوکارەکانیشیاندا کردووە، بەوردیش لەبارەیانەوە نوسیوومە. هەندێک راستیم خستووەتە ڕوو کە باس نەکرابوون. (بروانە گەشتەکانی ئەنفالستان، دیدارو بەدواداچوون، دەزگای چاپ وپەخشی سەردەم ٢٠٢١ ل ٦٤٠ بۆ ٨٤٦) لەخوارەوە جاریكی تر گومانەکانم دەخەمەوەڕو.
بەڵام ئێستا ئەو قسانەی بەریز شۆرش حاجی گومانەکەم بە ئاراستەیەکی تردا دەبات بەتایبەتیش، کە ئێستا دەرکەوت ئەو بەڵگەنامەیەش گەیشتووەتە ئەمریکا، چونکە هەوڵەکانی دیزە بەدەرخۆنەکردنی ئەم دۆسێیە زۆر زۆر رون و ئاشکران.. یەکێک لەو قسانەش ئەوەبوو گوایە ئەم بەڵگەیە دوای پرۆسەی ئازادی ساختەکراوە، کەچی ئەوە کاک شۆرش باسی ئەوە دەکات لەساڵی ١٩٩١ براوە بۆ ئەمریکا، ئێ خۆ دواین سیناریۆش ئەوە بوو گوایە کەسێک ئەم نوسراوەی تەزویر کردووە و ئێستا دەستگیراوە بەڵام ئەوەش هەرقسە بووم نەکەس دەرکەوت بگیرێ و نەراگەیەنراو نەکەسیش زانی کێیە و نەکەسیش دەزانێ بۆچی ئەو نوسراوەی تەزویر کردووە؟ ..گومانەکەم زیاتربوو لەوەی کە وتیان دوای پرۆسەی ئازادی عێراق ئەم نوسراوە تەزویر کراوە نەک لەسەردەمی بەعس یان راپەریندا ؟ بەو پییە بێت دەبێت لەسەروبەندی راپەریندا تەزویرکرابێت ! بۆیە ناتوانم بروا بەم رونکردنەوەی کاک شۆرش حاجیش بهێنم .. لەگەڵ ئەوەشدا کە بروای زۆرم بەکاک شۆرش هەیەو ریزی زۆریش لەکارە باشەکانی دەنێم.
لەبەڵگەنامەکەدا نەهاتووە موخابەراتی کەرکوک راستەوخۆ مامەڵەی لەگەڵ دەوڵەتی میسردا کردووە، بەڵکو ئاراستەی سەروی خۆی کراوە کەدەڵێت : ئەو ناوانە ئامادەمان کراون . هەڵەی زۆر زەقتر لەو بەڵگەنامەیەدایە کە هەرکەسێک بەدیقەت بێت دەزانێت بەڵام دیارە کەس ئەو مرۆڤانەی بۆ گرنگ نیە بۆیە زۆریش دیقەت بەپێویست نازانن لەبارەی ئەو ژنانەوە دەنا لەبەڵگەکەدا نوسراوە (ئەمانە لەپرۆسەی ئەنفالی دوودا گیراون) بەلام ئەو ژن و کچانە لەئەنفالی سێدا گیراون !
جارێکی تر پرسیار لەکاک شۆرش حاجی دەکەم
ئایا کە ئەم بەڵگەیە لەدادگای باڵای تاوانەکان بووە جێگەی مشتومڕو پیشانی شارەزایانی ساختەکردنی (واژۆ) و شارەزایانی سەربازییان داوە بۆ راستی و دروستی چۆنە پەنایان نەبردووەتەوە بەر ئەو (فحس)ەی لە ئەمریکا کراوە خۆ دادگاکە بەتەواوی لەژیر رکیفی ئەمریکیەکاندا بوو ؟ چۆن بۆ بەڵگەو شایەتحاڵ سەریان بەهەموو کونێک و ماڵێکدا دەکرد لە شارەزایەکی وەک شۆرش حاجیان نەپرسیوتەوە خۆ ئەو لەپێش هەمووان دەستی بەنوسین کردووە لەمەر ئەنفال و یەکەم کەسیش بوو کەشانسی ئەوەی هەبوو لەگەڵ میدیل ئێست ۆچ خەریکی ئەو بەڵگانە بێت ؟ دیسان دەپرسمەوە ئەو هەموو هەڵایەی ڕاگەیاندنی کوردی بەتایبەتیش (K.N.N)ی ئەوسا لەسەر ئەو دۆسێیە دروستیان کرد ئەی بۆچی کاک شۆڕش حاجی زوو نەیگوت خۆتان ماندوومەکەن ئەم بەڵگەیە (فەحس)کراوە و سەلمێندراوە کە تەزویرە ؟ لەراستیدا ئەمە بۆ من پرسیارێکی جەوهەرییە و دیسانەوە گومانەکەم زیاتر دەکات.
ئەی چی بە دەرهێنەری فیلمی نیران الصدیقە بڵێین ؟ کێ چوو بۆلای ئەی خۆ ئەو وتی : ئەمە لە رۆژنامەكانی مصردا باسکراوە، ئەمە مایەی گومان و سەرسوڕمانە. ئێ خۆ هەر ئەودەڵێت : كە وا لە ساڵانی هەشتاكاندا رۆژنامەكانی مصر باسیان لە هێنانی ئەو كچە كوردانە كردووە! ئەی کەدواتر ژێوان دەبێتەوە چۆن دەبێ بێئاگابی لە دانپێدانانی ( اعتیماد خورشید) كە لە كەناڵی ئەلحیات بەراشكاوی باسی كردوون و بەرێوەبەری موخابەراتیشی لە بەشداری هێنانی ئەو كچانە تۆمەتباركردووە؟ بۆیە لێدوانەكەی محمد ئەمین زاری هێندەی بۆ خۆدورە پەرێزگرتنە لەو دۆسێیە ئەوەندە لە ڕاستیەوە نزیك نیە بەتایبەتیش كە دان بەوەدا دەنێت و دەڵێت : نەمزانیوە مەسەلەكە ئەوەندە گەورە دەكرێ ؟ پێموایە قسەکانیی محمد ئەمین زاریش هەر بەمەبەستی دیزە بەدەرخۆنەكردنبێ و نا بەرپرسیارانە باس لەروداوەكانی ناو دراماكەی دەكات چونكە تاوانەكە بۆخۆی گەورەیە نەك كوردەكان گەورەیان كردبێ دەی ئەوەندەی من بزانم ئەگەر چیرۆکەکە راست نەبوایە ئەویش نەیدەكردە زەخیرەی دراماكەی. چونکە فیلم دروست کردن بەرپرسیارێتیە.
ئەو بەڵگەنامە كۆپیەی دادگاش بەهەندی نەگرت، کاک شۆرشیش ئێستا دەڵێت تەزویرە بەڵگەیەكی تاك وتەنیا نیە، بەڵكو واقعێكی تاڵە، بۆیە دەتوانین زانیاریەكان لە هەموو شوێنێكی ئەم جیهانە وەك ڕاستی و دۆكۆمێنت ببینین بە پاساوەكەی نوسەری دراماكەشەوە دەنگ و باسی فرۆشتنی ژنانی كورد لە تاوانی ئەنفالدا بووەتە جێگەی باسی مصریەكانیش هەروەك لە شەوی ٩/٨/٢٠١٢دا ژنە هونەرمەندی مصری (ئیعتیماد خورشید) كە لەسەروەختی جەمال عەبدولناسرەوە بە یەكێك لەكەسایەتییە نزیكەكانی دەزگای موخابەراتی مصری دادەنرێ زانیاریی مەترسیداری لەسەر دەزگای موخابەرات و بەرپرسەكانی بڵاوكردەوەتەوە، بەتایبەتیش لەسەر (سەفوەت ئەلشەریف)ی سەرۆكی ئەنجومەنی شورای سەردەمی حوسنی موبارەك، ئیعتماد خورشید لەبەرنامەیەكی كەناڵی (ئەلحەیات)دا بەڕونی باسی لە بردنی كچە ئەنفالكراوەكانی كورد كردووە بۆ وڵاتەكەی كە موخابەراتی مصرو سەفوەت ئەلشەریف لە پشتیەوە بون. ئیدی ئەوە بەڵگەیەكی گرنگە كە لەناو مخابەراتی مصرەوە هاتووە. کاتی خۆی کاک کاوە محەمەدیش لە رۆژنامەی ئاوێنە رۆژی ٧ی ئابی ٢٠١٣ – هەمان بابەتی لە ماڵپەڕی ئاوێنە ١٠ی ئابی ٢٠١٣ بەشی بیرورا لەبارەی چاوپێکەوتنەکەی (ئیعتماد خورشید) بڵاوكردووەتەوە.
گومان لەسەر بەڵگەنانەكە :
نوسراوەكەی موخابەراتی كەركوك لەلای هەندێك كەسولایەن جێگەی گومانە، لەراستیدا گومانكردن لەوەها بەڵگەیەك بۆ كەسانێك كە بوردی كاریان لەدۆسێی ئەنفالدا كردووە واقعیەو بۆهەندێكیش گومانەكە بووەتە خێرو پاساو بۆئەوەی هەرلەبنەرەتەوە رەتیبكەنەوە، چونكە نایانەوێ لەسەر ئەودۆسێیە بەرژەوەندیان لەگەڵ ولاتی مصر بكەوێتە مەترسییەوە، یان هەر لەبنەرەتەوە نایانەوێ بەوردی كار لە دۆسێی ئەنفالدا بكرێ بۆئەوەی كەمترین بەرپرسیارێتی بكەوێتە ئەستۆیان لە پێش هەموویانەوە دەوڵەتی عێراق و لایەنە عەرەبیەكان كە جگەلەوەی ئابرو شكانێكی بۆ ئەوان تێدایە قەرەبووكردنەوەشیان دەكەوێتە ئەستۆ، هەرچی لایەنە پەیوەندیدارەكانی كوردیشن، دەیانەوێ دۆسێی ئەنفال نەبێتە مایەی سەرئێشە بۆیان و خۆیان لەبەر پرسیارێتی بدزنەوە.
من بۆخۆم بەگومانەوە تەماشای بەڵگەنامەكە دەكەم، بەڵام هەتا بلوێ بەرپرسیارانە مامەڵەم لەتەكدا كردووە، زۆر بەوردی لەبەڵگە نامەكەم روانیووەو ماوەیەكی زۆر تێیڕاماوم و بەپێی توانای خۆم بەدواداچوونم بۆ كردووە و گەیشتوومەتە ئەو ئەنجامەی كە بەڵگەكە سەرباری ئەو گومانانەش زۆر نزیكە لەڕاستیەوە .. گومانی من لە ڕیکەوتو شوێنی ڕوداو و شوێنی نیشتەجێی كەسەكانە لەگەڵ قۆناغی ئەنفالكردنیاندا، هەروەها لە ناساندنی كەسەكانیشدایە لێرە هەوڵدەدەم ئاماژە بەگومانەكانی خۆم بكەم بەم شێوەیەی خوارەوە :
1- نوسراوەكە هەموویانی بەكچ ناونوس كردووە، لەكاتێكدا هەموویان کچ نین بەڵکو تیایاندایە دایكی سێ منداڵەو دوان لە کچەکانیشی ناویان لە نوسراوەکەدایە.
2- تەمەنەكانیان گومان هەڵگرە لە نوسراوەكەی موخابەراتدا دایکەکە بە ٢٩ ساڵ و کچە گەورەکەی بە ٢٠ ساڵ و کچە بچوکەکەی بە١٨ ساڵ نوسراوە، كەواتە دەبێ یان دایکەکە زۆر بەمنداڵی هاوسەرگیری كردبێ یان تەمەنیان بەراستی نەنوسراوە.
3- ژنێکیان لەدایكبووی سالی ١٩٤٧ بەڵام لەبەڵگە نامەكەدا نوسراوە تەمەن ٢٤ ساڵە .
4- نوسراوەكەی موخابەرات ئاماژەی بەشوێنی گرتنیان كردووە لە پەلامارەكانی ئەنفالی یەكەم و دووهەمداگیراون بەڵام ١٥ لەو ئافرەتانە خەڵكی گوندەكانی ناحێی ( نەوجول) ن و سیانیشیان بێ ناونیشانن و هێشتا كەسوكاریان نادیارە، ناحێی نەوجول دەكەوێتە ناو جوغرافیای پەلاماری سێی ئەنفالی گەرمیان، نەك پەلاماری قۆناغی یەك و دووی ئەنفال كە دۆڵی جافایەتی و ناوچەی قەرەداغ دەگرێتەوە .
5- دادگای باڵای تاوانەكان لەسەر ئەو بنەمایە بەڵگەكەی بەساختە ناوبردووە كە پیشانی راوێژكاری سەربازی داون و ئەوان بریاریان لەسەرداوە، بەڵام ئەو نوسراوە لەلایەن موخابەراتی كەركوكەوە دەرچووە نەك یەكە سەربازیەكان .
6- نوسراوەكە باس لەبردنیان دەكات بۆ نادیەكانی شەوانەی مصر، نەك باس لە ڕادەستكردنیان بە موخابەراتی مصر ئایا موخابەراتی كەركوك یان گشتی لەتوانایدا هەیە خەڵك بگەیەنێتە نادیەكانی شەوانەی مصر ؟
7- هێشتا چاپی بنەرەتی ئەو بەڵگەیە نادیارە تەنیا باس لە دكتۆرە زەكیە ئیسماعیل حقی دەكرێت كە چاپە بنەرەتیەكە ( نسخە اصل)ی دیبیت و ئەویش دەڵێت : داومەتە دەست ( پۆل بریمەر ) ی حاكمی كاتی ئەوسای عێراق بەدەر لە كۆپی ئەو نوسراوە هیچ بەڵگەیەكی تری هاوشێوە بەردەست نەكەوتووە كەباس لەحاڵەتی وابكات لەكاتێكدا باس لە بوونی ئافرەتانی ئەنفالكراوی كورد دەكرێت لەوڵاتانی تر .
8- نەبوونی چاپی بنەرەتی (نسخە اصل) رەنگی مۆری نوسراوەكەی وون كردووە، هەتا بزانرێ بە چ رەنگێك مۆركراوە وەك شارەزایان باس دەكەن مۆری موخابەرات سور بووە .
سەرباری هەموو ئەو گومانانەم هێشتا بروام وایە ئەم بەڵگەیە لەراستیەوە نزیكە، چونكە دەزانم ئافرەتی ئەنفالكراو تەنانەت لەناو بنەكەكانی ئەمن و ئیستخبارات و لە نێوان شێخە عەشایەرەكانی عەرەبدا تەوزیع كراون. تەنانەت من بۆخۆم دۆسێیەم رادەستی وەزارەتی کاروباری شەهیدان و ئەنفالکراوان کردووە، ژنی کورد نەک لە میسر لە بەسرەیەو کەس نەچووە بەدەنگییەوە، بۆیە دڵنیام لەوەی ژنی کورد براون بۆ وڵاتانی تری عەرەبی بەڵام بردنیان بۆ نادییەکانی شەوانە ناچێتە عەقڵەوە. بادوا قسەشم شایەتحاڵێک بێت کە کەسایەتیەکی گەرمیانیەو بۆ هاوڕێم سمکۆ سابیر قسەی کردووەو شایەتی هەیە کەلە وڵاتی میسر ژنی کوردی بینیوەو قسەشی لەگەڵدا کردوون، لەئایندەیەکی نزیکدا کاک سمکۆش زانیاری لەو بارەیەوە بڵاودەکاتەوە.
٢٤/١/٢٠٢٥ سلێمانی
