(درەو): مەنار عوبێدی- پسپۆڕی ئابوری داتای ورد لەبارەی قەبارەی راستەقینەی هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردن لە عێراق لەبەردەستدا نییە، بەڵام خەمڵاندنە بەراییەكان بە پشتبەستن بە ژمارەی كاندیدەكان و قەبارەی ریكلامی كلاسیكی و دیجیتاڵی ئاماژە بەوە دەكات تێكڕای خەرجی هەڵبژاردن ناكرێت لە (3 بۆ 4 ترلیۆن) دیناری عێراقی كەمتر بێت، ئەمە بە خۆبواردنێكی زۆرەوە لە خەمڵاندندا، رەنگە لە راستیدا خەرجییەكە ئەم ژمارەیەش تێپەڕێنێت.  لێرەدا پرسیارە گەوهەرییەكە دەردەكەوێت: رۆڵی لایەنەكانی چاودێریكردن لە بەدواداچوون بۆ ئەم پارانەی هەڵبژاردن لە كوێدایە؟  پێدەچێت دیمەنی دارایی هەڵمەتەكانی هەڵبژاردن لە كۆنترۆڵ دەرچووبێت، سەرباری جەنجاڵی میدیایی و جەرجییە زۆرەكان، ئاماژەكان لەبارەی سەرچاوەكانی پارەداركردن و، شێوازی خەرجكردن و لایەنی تەمویلكەر ونە.  هەریەكە لە كۆمسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، نوسینگەی روبەڕووبونەوەی سپیكردنەوەی پارەو تەمویلی تیرۆری سەربە بانكی ناوەندیی، دەستەی دەستپاكی، دیوانی چاودێریی دارایی فیدراڵ، دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكان، دیارترین لایەنی چاودێریكەری بەرپرسن لە چاودێری ئەم دۆسیە هەستیارە.  كۆمسیۆن، بەگوێرەی یاسای هەڵبژاردنەكان ژمارە (9)ی ساڵی 2020 پابەندە بە وردبینی لە سەرچاوەی دابینكردنی دارایی كاندیدەكان و چۆنیەتی خەرجییەكانیان،  لەكاتێكدا نوسینگەی روبەڕووبونەوەی سپیكردنەوەی پارەو تەمویلی تیرۆر ئەركی شیكردنەوەو بەدواداچوونیان هەیە بۆ هەر پارەیەك كە گومانی نایاسایبوون یاخود سەرچاوەی نادیاری لەسەر بێت، پشتبەست بە یاسای روبەڕووبونەوەی سپیكردنەوەی پارەو تەمویلی تیرۆر ژمارە (39)ی ساڵی 2015، كە لە ماددەی (4/ سێیەم) نوسیویەتی ئەركی نوسینگەكە بریتییە لە:  "وەرگرتن و شیكردنەوەی ئاگاداركردنەوەو زانیارییەكان تایبەت بەو پرۆسانەی كە گومانیان لەسەرە پەیوەندیدار بن بە سپیكردنەوەی پارەو تەمویلی تیرۆر یان هەر تاوانێكی تری پەیوەندیدار، هەروەها گرتنەبەری رێكاری گونجاو لەبارەیەوە؛ بە هەماهەنگیی لەگەڵ لایەنە دادوەریی و ئەمنی و چاودێریكارە تایبەتمەندەكان". لەپاڵ ئەمەدا، دەستەی دەستپاكی و دیوانی چاودێریی دارایی رۆڵی چاودێرییان هەیە لە بەدواداچوون بۆ سامانە گشتییانەی كە رەنگە بەمەبەستی سیاسی بەكاربهێنرێن، دەستەی راگەیاندن و پەیوەندییەكانیش چاودێری هەڵمەتە میدیاییەكان و ریكلام دەكات بەمەبەستی زانینی شەفافیەت لە تەمویلكردن و بەكارنەهێنانی سەرچاوەكانی دەوڵەت تێیاندا.  لەگەڵ هەموو ئەم لایەنە چاودێریكارانەدا، پرسیارێكی گرنگ دەمێنێتەوە:  ئایا ئەم دامەزراوانە هەماهەنگییەكی كاراو روانگەیەكی یەكگرتوویان هەیە بۆ كۆنترۆڵكردنی دارایی هەڵبژاردن، یاخود ئەمڕۆ خەرجی سیاسی لە دەرەوەی چوارچێوە یاسایی و چاودێرییەكاندایە؟  ئەوەی روودەدات پێویستی بە هەڵوەستەیەكی جددی و بەرپرسانە هەیە بۆ گەڕاندنەوەی كاروبارەكان بۆ رێڕەوی سروشتی خۆیان، ئەمەش لەرێگەی یاسایەكی روونەوە كە پارت و لایەنە سیاسییەكان پابەند بكات بە ئاشكراكردنی سەرچاوەی دارایی و میكانیزمی خەرجییەكانیان بۆ هەڵبژاردن، لەگەڵ گەرەنتیكردنی ملكەچبوونیان بۆ چاودێریی دارایی و یاسایی كە زامنی شەفافیەت بكات و رێگر بێت لەبەردەم بەكارهێنانی دارایی سیاسی بۆ دروستكردنی كاریگەریی لەسەر ئیرادەی دەنگدەران. 

   درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 18/10 – 24/10/2025: ( 11  ملیار و 698  ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 79%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 21%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 11/10 – 17/10/2025:: ( 10 ملیار و 548 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (10%) زیادیكردووە نزیكەی (1) ملیار دینار.     -    داهاتی مانگی ئەیلول سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 66 ملیار و 681 ملیۆن) دینار   -   داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. -   داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  - داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.  

 درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 10/10 – 10/10/2025: ( 20  ملیار و 612 ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 88%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 12%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 27/9 – 3/10/2025:: ( 19 ملیار و 333 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (6%) كەمیكردووەبە نزیكەی (2) ملیار دینار.    -    داهاتی مانگی ئەیلول سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 66 ملیار و 681 ملیۆن) دینار   -   داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. -   داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  - داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.  

   درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 13/9 – 19/9/2025: ( 11  ملیار و 59 ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 84%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 16%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 6/9 – 13/9/2025:: ( 13 ملیار و 288 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (16%) كەمیكردووەبە زیاتر لە (2) ملیار دینار.    -    داهاتی مانگی ئەیلول سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 31 ملیار و 902 ملیۆن) دینار ، كه‌ 83%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 17%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  -   داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. -   داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  - داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.  

(درەو): ئەنجومەنی دەوڵەت نوسینەوەی بۆچوونی خۆی لەبارەی ناكۆكییەكانی هەولێرو بەغداد بۆ سەرەتای هەفتەی ئایندە دواخست، بەوئومێدەی نوێنەری هەرێم بەشداری لە كۆبوونەوەكەیدا بكات، وا دەردەكەوێت ئەم ئەنجومەنە نەیەوێت هاوشێوەی دادگای باڵای فیدراڵی لەماوەی رابردوودا، بكەوێتە بەرداشتی ناكۆكییە سیاسییەكانی حكومەتی هەرێم و بەغدادو پەلە بكات لە دەركردنی بڕیار.  بەهۆی جیاوازی بۆچوون لەناو ئەندامانی (ئەنجومەنی دەوڵەت)، ئەنجومەنەكە وەكو بڕیار بوو نەیتوانی بۆچوونی خۆی لەبارەی ناكۆییەكانی هەولێرو بەغداد سەبارەت بە (داهاتە نانەوتییەكانی كوردستان) بنوسێتەوە.   ئەمڕۆ چوارەم رۆژی لەسەر یەك بوو كە ئەنجومەنەكە شكستی هێنا لەوەی بۆچوونی خۆی لەبارەی ئەو كێشە بخاتەڕوو؛ كە لەلایەن محەمەد شیاع سودانی و ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵەوە ئاڕاستەی كراوە.  ئەنجومەنی دەوڵەت دەربڕینی بۆچوونی خۆی لەبارەی بابەتە كێشەلەسەرەكەی نێوان هەولێرو بەغداد بۆ سەرەتای هەفتەی ئایندە (یەكشەممە) دواخست. بۆ ئەوەی نوێنەری حكومەتی هەرێمیش یەكشەممە بەشداری لە كۆبوونەوەكەدا بكات.  بڕیاربوو رۆژی سێ شەممەی ئەم هەفتەیە هاوكات لەگەڵ وادەی كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵدا، ئەنجومەنی دەوڵەت بۆچوونی خۆی بۆ حكومەتی فیدراڵ بگەڕێنێتەوە.  لە رۆژی یەكەمدا، ئەنجومەن داوای كرد دوو راوێژكار لە وەزارەتەكانی (دارایی + داد)ی هەرێم ئامادەی دانیشتنەكە ببن بۆ بڕیاردان، بەڵام تائیستا نوێنەری حكومەتی هەرێم بەشداری لە دانیشتنەكەی ئەم ئەنجومەنە نەكردووە، دیاریش نییە ئایا وەكو چاوەڕوان دەكرێت یەكشەممەی ئایندە نوێنەری هەرێم بەشدار دەبێت یاخود نا. دوێنێ ئەنجومەنی وەزیرانی هەرێمی كوردستان كۆبوونەوەی هەبوو، لەبارەی ناكۆكییەكانی لەگەڵ حكومەتی فیدراڵ سەبارەت بە داهاتە نانەوتییەكان رایگەیاند" سەبارەت بە بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی فیدڕاڵ بۆ ناردنی ئەم بابەتە بۆ ئەنجومەنی دەوڵەت، جەخت لەسەر تێڕوانینی دەستوریی و یاسایی خۆمان دەكەینەوە لەسەر پۆڵێنکردنی داهاتە نانەوتییەکان و دەستنیشانکردنی بەشی گەنجینەی فیدڕاڵیی کە پشت بە ماددەکانی (12/دووەم-د) و (21/دووەم) لە یاسای بودجەی فیدراڵیی و ماددەی 29 لە یاسای بەڕێوەبردنی دارایی فیدڕاڵیی و بڕگەی سێیەمی بڕیاری دادگای باڵای فیدڕاڵی ژمارە 224 لە 2024/2/21 دەبەستێت، کە ئەمانە هەمووی یاساو بڕیاری فیدڕاڵیین و بە دەقی ڕوون و ئاشکرا، پۆڵینی داهاتە ناوخۆییەکانی کردووەو بەشی هەر یەک لە گەنجینەی فیدڕاڵیی و هەرێمیشی دەستنیشانکردووە وەک لە دوا یاداشتی حکومەتی هەرێمدا هاتووە و بە فەرمی پێشکەش بە حکومەتی فیدراڵ کراوە". بەهۆی ئەوەی بۆچوونەكەی لەبارەی ناكۆكی هەولێرو بەغداد سەبارەت بە داهاتە نانەوتییەكانی كوردستان پابەندكەر دەبێت، (ئەنجومەنی دەوڵەت) كە یەكەمجارە دەكەوێتە بەرداشی ناكۆكییەكانی هەردوو حكومەتی فیدراڵ و حكومەتی كوردستانەوە، نایەوێت روبەڕووی چارەنوسی دادگای فیدراڵی ببێتەوە كە سەرۆكەكەی ناچار بە دەستلەكاركێشانەوە كرا، دەیەوێت هاوسەنگی خۆی لە بڕیارداندا بپارێزێت و وەكو دامەزراوەیەكی بێلایەن دەربكەوێت، بەتایبەتیش كە عێراق لەبەردەم هەڵبژاردنێكی نوێدایەو روخساری حوكمڕانی ئایندەی عێراق هێشتا ناڕوونە.  

(درەو): ئەنجومەنی دەوڵەت ئەمڕۆشی سپارد بە سبەینێ، سبەینێ كۆتایی هەفتەیە، بە ئەگەری زۆرەوە بڕیاردان لەسەر موچەی موچەخۆرانی هەرێم دەكەوێتەوەی هەفتەی ئایندە، موچەخۆرانی هەرێم ئەم رۆژانە بەهۆی ناكۆكییەكانی هەولێرو بەغدادەوە هەفتانە چاوەڕێی هاتنی سێ شەممە دەكەن كە وادەی بەڕێوەچوونی كۆبوونەوەی ئاسایی هەفتانەی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵە.  بۆ سێیەم رۆژ لەسەریەك، ئەمڕۆ (ئەنجومەنی دەوڵەت) نەیتوانی هیچ بڕیارێك بدات لەبارەی ناكۆكییەكانی هەولێرو بەغداد سەبارەت بە (داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستان). 16ی ئەم مانگە، ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ بڕیاریدا نوسراوی بۆ (ئەنجومەنی دەوڵەت) بكات و، داوای لێ بكات رونكردنەوە بدات سەبارەت بەوەی كام جۆر لە داهاتی هەرێمی كوردستان پشكی حكومەتی فیدراڵی تێدایە، (ئەنجومەنی دەوڵەت) نوسراوەكەی پێگەیشتووە، دەبوو دوێنێ بڕیاری لێ بدات، بەڵام بڕیارەكەی بۆ ئەمڕۆ دواخست. (ئەنجومەنی دەوڵەت) ئەمڕۆش نەیتوانی بڕیاربدات و پرسەكەی سپارد بە سبەینێ. سەرباری بانگهێشتكردنی دوو راوێژكار لە وەزارەتەكانی (دارایی+ داد)ی هەرێم بۆ بەشداریكردن لە كۆبوونەوەی بڕیاردان، تائێستا حكومەتی هەرێم هیچ نوێنەرێكی نەناردووەتە بەردەم ئەنجومەنەكە.  تەنانەت ئەگەر سبەینێش بڕیار بدات لەسەر یەكركردنەوەی ناكۆكییەكان سەبارەت بە داهاتی نانەوتیی هەرێم، بڕیاردان لەسەر ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم بە ئەگەری زۆرەوە دەكەوێتەوە هەفتەی ئایندە، رەنگە بۆ (سێ شەممە)ی داهاتوو كە وادەی كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵە.  لە كۆبوونەوەی دوێنێی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵدا، جۆرە رێككەوتنێكی نوێ لەبارەی پرسی هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێم دروستبوو، بەتایبەتیش ئەوەی پەیوەندی بە نیگەرانی كۆمپانیا بیانییەكانی كەرتی نەوتی هەرێمەوە هەبوو. حكومەتی فیدراڵ قایل بووە بەوەی بڕی 16 دۆلار بۆ بەرهەمهێنانی هەر بەرمیلێك نەوتی كوردستان بدات بە كۆمپانیا نەوتییەكان، بۆ ئەمەش لەبری پارەی كاش، بڕیاردراوە نەوت بە كۆمپانیاكان بدرێت وەكو حەقدەستی بەرهەمهێنان، ئەمەش وادەكات كۆمپانیاكان چیتر نیگەرانی ئەوە نەبن پارەكانیان لەناكۆكی نێوان هەولێرو بەغداددا بفەوتێت.  ئێستا ئەوەی ماوەتەوە لەبەردەم چارەسەری كێشەی موچەی موچەخۆرانی هەرێم، تەنیا دەستپێكردنی رادەستكردنی نەوتی هەرێمە بە كۆمپانیای بەباواڕخستنی عیراق (سۆمۆ) بەمەبەستی هەناردەكردنی بۆ بەندەری جەیهانی توركیا، هەروەها یەكلابوونەوەی پرسی ناكۆكییەكان لەبارەی داهاتە نانەوتییەكان.  بە یەكلابوونەوەی ئەم دوو بابەتە، دەبێت حكومەتی فیدراڵ سەرجەم موچەی موچەخۆرانی هەرێم بۆ (6) مانگی ئەمساڵ خەرج بكات، بەتەواوبوونی ساڵی دارایی 2025، ئیتر یاسای بودجەی سێ ساڵەی عێراقیش كۆتایی دێت و دەبێت لە یاسای بودجەی 2026دا هەولێرو بەغداد رێككەوتنی نوێ بكەن لەبارەی بوجەو نەوتەوە. 

(درەو): ئەنجومەنی دەوڵەت ئەمڕۆشی سپارد بە سبەینێ، سبەینێ كۆتایی هەفتەیە، بە ئەگەری زۆرەوە بڕیاردان لەسەر موچەی موچەخۆرانی هەرێم دەكەوێتەوەی هەفتەی ئایندە، موچەخۆرانی هەرێم ئەم رۆژانە بەهۆی ناكۆكییەكانی هەولێرو بەغدادەوە هەفتانە چاوەڕێی هاتنی سێ شەممە دەكەن كە وادەی بەڕێوەچوونی كۆبوونەوەی ئاسایی هەفتانەی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵە.  بۆ سێیەم رۆژ لەسەریەك، ئەمڕۆ (ئەنجومەنی دەوڵەت) نەیتوانی هیچ بڕیارێك بدات لەبارەی ناكۆكییەكانی هەولێرو بەغداد سەبارەت بە (داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستان). 16ی ئەم مانگە، ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ بڕیاریدا نوسراوی بۆ (ئەنجومەنی دەوڵەت) بكات و، داوای لێ بكات رونكردنەوە بدات سەبارەت بەوەی كام جۆر لە داهاتی هەرێمی كوردستان پشكی حكومەتی فیدراڵی تێدایە، (ئەنجومەنی دەوڵەت) نوسراوەكەی پێگەیشتووە، دەبوو دوێنێ بڕیاری لێ بدات، بەڵام بڕیارەكەی بۆ ئەمڕۆ دواخست. (ئەنجومەنی دەوڵەت) ئەمڕۆش نەیتوانی بڕیاربدات و پرسەكەی سپارد بە سبەینێ. سەرباری بانگهێشتكردنی دوو راوێژكار لە وەزارەتەكانی (دارایی+ داد)ی هەرێم بۆ بەشداریكردن لە كۆبوونەوەی بڕیاردان، تائێستا حكومەتی هەرێم هیچ نوێنەرێكی نەناردووەتە بەردەم ئەنجومەنەكە.  تەنانەت ئەگەر سبەینێش بڕیار بدات لەسەر یەكركردنەوەی ناكۆكییەكان سەبارەت بە داهاتی نانەوتیی هەرێم، بڕیاردان لەسەر ناردنی موچەی موچەخۆرانی هەرێم بە ئەگەری زۆرەوە دەكەوێتەوە هەفتەی ئایندە، رەنگە بۆ (سێ شەممە)ی داهاتوو كە وادەی كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵە.  لە كۆبوونەوەی دوێنێی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵدا، جۆرە رێككەوتنێكی نوێ لەبارەی پرسی هەناردەكردنەوەی نەوتی هەرێم دروستبوو، بەتایبەتیش ئەوەی پەیوەندی بە نیگەرانی كۆمپانیا بیانییەكانی كەرتی نەوتی هەرێمەوە هەبوو. حكومەتی فیدراڵ قایل بووە بەوەی بڕی 16 دۆلار بۆ بەرهەمهێنانی هەر بەرمیلێك نەوتی كوردستان بدات بە كۆمپانیا نەوتییەكان، بۆ ئەمەش لەبری پارەی كاش، بڕیاردراوە نەوت بە كۆمپانیاكان بدرێت وەكو حەقدەستی بەرهەمهێنان، ئەمەش وادەكات كۆمپانیاكان چیتر نیگەرانی ئەوە نەبن پارەكانیان لەناكۆكی نێوان هەولێرو بەغداددا بفەوتێت.  ئێستا ئەوەی ماوەتەوە لەبەردەم چارەسەری كێشەی موچەی موچەخۆرانی هەرێم، تەنیا دەستپێكردنی رادەستكردنی نەوتی هەرێمە بە كۆمپانیای بەباواڕخستنی عیراق (سۆمۆ) بەمەبەستی هەناردەكردنی بۆ بەندەری جەیهانی توركیا، هەروەها یەكلابوونەوەی پرسی ناكۆكییەكان لەبارەی داهاتە نانەوتییەكان.  بە یەكلابوونەوەی ئەم دوو بابەتە، دەبێت حكومەتی فیدراڵ سەرجەم موچەی موچەخۆرانی هەرێم بۆ (6) مانگی ئەمساڵ خەرج بكات، بەتەواوبوونی ساڵی دارایی 2025، ئیتر یاسای بودجەی سێ ساڵەی عێراقیش كۆتایی دێت و دەبێت لە یاسای بودجەی 2026دا هەولێرو بەغداد رێككەوتنی نوێ بكەن لەبارەی بوجەو نەوتەوە. 

(درەو): ئەوەی چاوەڕوان دەكرا رووینەدا، نوێنەرەكانی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە كۆبوونەوەی (ئەنجومەنی دەوڵەت) بەشدارییان نەكردو ئەنجومەنەكەش بۆچوونی خۆی لەبارەی (داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستان) یەكلانەكردەوە، بۆیە ئەمڕۆش لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقدا هیچ بڕیارێك نادرێت لەبارەی چارەنوسی (6) مانگی ئەمساڵی موچەخۆرانی كوردستان.   ئەنجومەنی دەوڵەتی عێراق، دەربڕینی بۆچوونی خۆی لەبارەی نوسراوی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ سەبارەت بە (داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستان) بۆ سبەینێ دواخست. ئەنجومەنەكە ئەمڕۆ بە سەرپەرشتیی دادوەر (کەریم خەسباک) كۆبووەوە، نوێنەرانی حكومەتی هەرێم بەشداری كۆبوونەوەكەیان نەكرد، ئەمە لەكاتێكدا بوو، ئەنجومەنەكە داوای كردبوو بۆ بڕیاردان لەبارەی داهاتە نانەوتییەكانی هەرێم، دوو راوێژكار لە وەزارەتەكانی (دارایی و داد)ی كوردستان بەشداری كۆبوونەوەكە بكەن.  ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ سێ شەممەی رابردوو (9ی ئەیلول) لە كۆبوونەوەی ئاسایی خۆیدا بڕیاریدا پرسی ناكۆكییەكانی نێوان هەردوو وەزارەتی دارایی فیدراڵ و دارایی هەرێم رەوانەی ئەنجومەنی دەوڵەت بكات، بەمەبەستی بڕیارلێدان و یەكلاكردنەوەی ناكۆكییەكان.  ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق ئێستا كۆبوونەوەی هەفتانەی خۆی هەیە، دەبوو ئەنجومەنی دەوڵەت ئەمڕۆ پێشوەختە بۆچوونی خۆی لەبارەی ناكۆكییە داراییەكەی هەولێرو بەغداد رەوانەی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیران بكات و، دیاری بكات ئایا كام جۆرە داهاتانەی هەرێمی كوردستان پشكی حكومەتی فیدراڵی تێدایەو پشكی خەزێنەی گشتی دەوڵەت لەو داهاتانە چەندە، بەڵام بڕیاردانی لەسەر پرسەكە دواخست بۆ سبەینێ.  حكومەتی هەرێمی كوردستان و حكومەتی فیدراڵی عێراق لەبارەی پرسی هەناردەكردنەوەی نەوت تاڕادەیەك لە رێككەوتن نزیكبوونەتەوە، بەربەستی سەرەكی ناكۆكییەكانیانە لەبارەی داهاتە نانەوتییەكانەوە، بەهۆی ئەم ناكۆكییەوە چارەنوسی موچەیی 6 مانگی ئەمساڵی موچەخۆرانی هەرێم بە نادیاری ماوەتەوە.   

(درەو): سێ شەممەی ئەم هەفتەیە، واتا هەمان رۆژی كۆبوونەوەی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ، (ئەنجومەنی دەوڵەت) لەبارەی داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستانەوە بڕیار دەدات و چارەنوسی موچەی شەش مانگی ئەمساڵی موچەخۆرانی هەرێم یەكلادەبێتەوە. بڕیاربوو ئەمڕۆ ئەنجومەنی دەوڵەت بڕیار لەسەر نوسراوی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ بدات سەبارەت بە ناكۆكییەكانی نێوان هەولێرو بەغداد سەبارەت بە داهاتە نانەوتییەكانی هەرێمی كوردستان. بەڵام بەگوێرەی قسەی سەرچاوەكان لە بەغدادەوە، ئەنجومەنی دەوڵەتی كۆبوونەوەو بڕیاری ئەمڕۆی خۆی بۆ رۆژی سێ شەممەی ئەم هەفتەیە دواخستووە. سەرچاوەكان باسلەوە دەكەن، ئەنجومەنی دەوڵەت داوایكردووە، بۆ دانیشتنی رۆژی سێ شەممە سەبارەت بە ناكۆكییەكان لەبارەی داهاتە نانەوتییەكانی هەرێم، دوو راوێژكار لە وەزارەتەكانی (دارایی+ داد)ی هەرێمی كوردستان ئامادەبن، بۆئەوەی وەڵامی نوسراوەكەی ئەنجومەنی وەزیرانی فیدراڵ ئامادەبكرێت. دوای درێژەكێشانی ناكۆكی وەفدە هاوبەشەكانی هەولێرو بەغداد لەسەر پرسی داهاتە نانەوتییەكانی هەرێم، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق لە كۆبوونەوەی چوارشەممەی رابردووی حكومەتدا بڕیاریدا یەكلاكردنەوەی ئەم ناكۆكییە رەوانەی ئەنجومەنی دەوڵەت بكات، ئەمە لەكاتێكدا بوو حكومەتی هەرێم خوازیاربوو پرسەكە بچێتە دادگای فیدراڵییەوە. ئەگەر رۆژی سێ شەممە، ئەنجومەنی دەوڵەت بڕیار بدات، هەمان رۆژ كۆبوونەوەی ئاسایی ئەنجومەنی وەزیرانی عێراقەو لەوێ دواین بڕیار لەسەر ناكۆكییەكان دەدرێت و چارەنوسی موچەی (6) مانگی ئەمساڵی موچەخۆرانی هەرێم یەكلادەبێتەوە، كە بەهۆی ناكۆكی لەبارەی هەناردەكردنەوەی نەوت و دواتریش ناكۆكی سەربارەت بە داهاتە نانەوتییەكان پەكیكەوتووە. حكومەتی هەرێم رەتیدەكاتەوە رێژەی 50%ی هەموو داهاتە نانەوتییەكانی هەرێم بگێڕێتەوە بۆ بەغدادو وەفدی هەرێم بەڵگەی یاسایی پێشكەشكردووە لەبارەی ئەوەی تەنیا 50%ی داهاتی دامەزراوە فیدراڵییەكان دەبێت بگەڕێندرێتەوە.

(درەو): موچەی موچەخۆرانی هەرێمی كوردستان لە بەرنامەی كاردا نییە، سبەینێ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كۆبوونەوەی هەیە.  سبەینێ ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق كۆبوونەوەی ئاسایی هەفتانەی خۆی هەیە، محەمەد شیاع سودانی سەرۆك وەزیرانی عێراق ئێستا بەسەردانێك لە برۆكسلی پایتەختی بەلجیكایە بەمەبەستی بەشداریكردن لە كۆبوونەوەی ئەنجومەنی باكوری ئەتڵەسی.  بەپێی قسەی كەسە نزیكەكانی، بڕیارە سودانی بگەڕێتەوەو خۆی سەرپەرەشتی كۆبوونەوەی سبەینێی حكومەت بكات.  لیژنە هاوبەشەكانی نێوان هەولێرو بەغداد راپۆرتی خۆیان لەبارەی ناكۆكییەكان سەبارەت بە هەناردەكردنی نەوتی كوردستان و داهاتە نانەوتییەكان ئامادە كردووە بۆ ئەوەی لە كۆبوونەوەی سبەینێی حكومەتدا بڕیاری لەسەر بدرێت، بەڵام ئەم پرسە هاوشێوەی دانیشتنەكانی پێشوو لە بەرنامەی كاری دانیشتنی سبەینێدا نییەو پێشبینی دەكرێت لە پەراوێزی كۆبوونەوەكەدا قسەی لەسەر بكرێت.  ئەگەر هەردوو حكومەت بگەنە رێككەوتن لەسەر پرسی نەوت و داهاتە نانەوتییەكان (وەكو ئەوەی فوئاد حسێن وەزیری دەرەوەی عێراق ئاماژەی بەوە كردووە لە رێككەوتن نزیكن)، ئەوا دەبێت حكومەتی فیدراڵی بۆ (6) مانگی ئەمساڵ بەبێ گیروگرفت موچەی موچەخۆرانی هەرێم خەرج بكات، ئەمە لەچوارچێوەی یاسای بودجەی سێ ساڵەی عێراقدا كە كۆتایی ئەمساڵ كۆتایی دێت.  لەبەرامبەردا دەبێت حكومەتی هەرێم هەم نەوتی بەرهەمهێنراوی خۆی رادەستی كۆمپانیای بەبازاڕخستنی نەوتی عێراق بكات هەم رێژەی 50%ی داهاتی دامەزراوە فیدراڵییەكان.  

 درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 30/8 – 5/9/2025: ( 7  ملیار و 227 ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 88%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 12%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 23/8 – 29/8/2025:: ( 18 ملیار و 374 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (60%) كەمیكردووەبە زیاتر لە (11) ملیار دینار.       داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌. داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی بریتی بووە لە لە (65 ملیار و 358 ملیۆن) دینار بووە بەراورد بە مانگی تەمووز بەرێژەی (50%) كەمیكردووە.   داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.  

  درەو: ماڵپه‌ڕی شەفافیەت بۆ چاودێری و رێكخستنی داهاتە نانەوتییەكانی پارێزگای( سلێمانی و هەڵەبجە) و ئیدارەکانی (راپەڕین و گەرمیان) بڵاویكردەوە:  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 23/8 – 29/8/2025: ( 16 ملیار و 119 ملیۆن )دینار بووە، بەجۆرێك كە 93%ـی داهاتەكە بەشێوەی نەختینەیە و 7%ـی داهاتەكە بەشێوەی چەك بووە.  داهاتی هەفتەی رابردووی سنوری سلێمانی 16/8 – 22/8/2025:: ( 22 ملیار و 16 ملیۆن )دینار بووە. سایتەكە بڵاویكردووەتەوە لە نێوان ئەو دوو هەفتەیە داهات بەڕێژەی (26%) كەمیكردووەبە زیاتر لە (5) ملیار دینار.       داهاتی مانگی ئابی سنوری سلێمانی تا ئێستا بریتی بووە له‌ ( 62 ملیار و 924 ملیۆن) دینار ، كه‌ 85%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 15%ی به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  داهاتی مانگی تەمووزی سنوری سلێمانی بریت بووە له‌ ( 118 ملیار و 926 ملیۆن) دینار ، كه‌ 28%ی به‌شێوه‌ی نه‌ختینه‌ بوه‌ و 67%ی مەقاسە بووەو 5% به‌شێوه‌ی چه‌ك بوه‌.  داهاتی مانگی حوزەیرانی سنوری سلێمانی ( 139 ملیار و 173 ملیۆن دینار) بووە، كه‌ (76) ملیار دینار بەڕێژەی 54% كەمیكردووە.     

نەبیل مەرسومی- شارەزای ئابوری نەوت = موچە 45 ترلیۆن نەوت = 45 ترلیۆن موچە بەگوێرەی ئەو ژمێریارییە داراییەی كە وەزارەتی دارایی لەسەر سایتی ئەلیكترۆنی خۆی، بۆ نیوەی یەكەمی 2025 بڵاویكردوەتەوە: قەرەبووی فەرمانبەران = 30.025 ترلیۆن دینار بەخشین و كرێ رۆژانەو موچە = 2.467 ترلیۆن دینار موچەی خانەنشینی= 9.304 ترلیۆن دینار موچەی مۆڵەتی بەخێوكردن= 367 ملیار دینار تۆڕی پاراستنی كۆمەڵایەتی= 2.783 ترلیۆن دینار كۆی موچەی خەرجكراو= 44.946 ترلیۆن دینار داهاتەكانی هەناردەی نەوتی خاو= 45.283 ترلیۆن دینار رێژەی دابینكردنی كۆی موچە لە هەناردەی نەوتی خاو= 99.2% واتا نزیكەی هەموو داهاتی نەوتی خاو (پاش لێدەركردنی خەرجی كۆمپانیاكان و تێچووی رێككەوتنی چین) بەتەنیا چووە بۆ دابینكردنی موچە. بۆ چارەسەری لێككەوتەكانی ئەم دۆخە مەترسیدارە، كە توانای پەرەپێدانی ئابوری و فەراهەمكردنی خزمەتگوزارییە بنەڕەتییەكان بۆ دانیشتووان لەناودەبات، تەنیا دوو رێگاچارەی تاڵ هەیە: یان كاركردن بۆ زیادكردنی داهاتە گشتییەكان چ داهاتی نەوتی یاخود نانەوتی، یان چاكسازیكردن لە سیستەمی موچەو داڕشتنەوەی سیستەمی موچە، بەچارەسەركردنی موچەی تایبەت و دوو موچەیی و روبەڕووبونەوەی گەندەڵی و كۆنترۆڵی دارایی گشتی و كەمكردنەوەی خەرجییەكان. بەپێچەوانەوە حكومەتی داهاتوو لەبەردەم بژاردەی تری تاڵدا دەبێت لەوانە كەمكردنەوەی نرخی دینار لەبەرامبەر دۆلار یان چاوخشاندنەوە بە پاڵپشتیی حكومەت، هەموو ئەم بڕیارانەش ئەو كەسانە باجە ئابوری و كۆمەڵایەتییەكانی دەدەن، كە خاوەن داهاتی جێگیرو خەڵكە هەژارەكەن.

نەبیل مەرسومی- شارەزای ئابوری ئەمڕۆ وەزارەتی پلاندانان دابەزینی رێژەی هەژاریی لە عێراق، لە 23%ی ساڵی 2022وە بۆ 17.5%ی ئێستا راگەیاند. وەزارەت پلاندانان ئەم دابەزینەوەی گەڕاندەوە بۆ ئەمانە:  یەكەم: تۆڕی چاودێریی كۆمەڵایەتی، كە رەنگە زۆرترین كاریگەریی لەسەر دابەزینی هەژاریی ماددی هەبووبێت لە عێراق، چونكە زیاتر لە 7 ملیۆن هاوڵاتی عێراقی گرتوەتەوە.  دووەم: باشكردنی كۆبۆنی خۆراك و زیادكردنی بڕەكانی. سێیەم: پێدانی قەرز بەو گەنجانەی كە دەتوانن كاربكەن و پرۆژەی تایبەت بەخۆیان بكەنەوە.  لەگەڵ ئەم دابەزینەشدا لەرێژەی هەژاریی، زیاتر لە 8 ملیۆن عێراقی هەن كە لەژێر هێڵی هەژارییەوەن، كە ئەوەش ژمارەیەكی زۆر گەورەیە بۆ وڵاتێك كە خاوەنی بنكەیەكی فراوانی ماددە هایدرۆكاربۆنییەكانەو؛ بە پێنج گەورە دەوڵەتی بواری بەرهەمهێنانی نەوت لە جیهاندا ئەژمار دەكرێت. جگە لەوەش دابەزینی رێژەی هەژاریی لە عێراق پەیوەست نەبووە بە سیاسەتی بەردەوام بۆ فرەچەشنكردنی ئابوری و رەخساندنی دەرفەتی كار بۆ هاوڵاتیان، بەڵكو لەڕێگەی داهاتی ناپایەداری نەوتەوە پارەداركراوە، ئەمەش وادەكات دابەزینەكە لاواز بێت و پەیوەست بێت بە داهاتە ناسەقامگیرەكانی نەوتەوە، هەروەك باشبوونی ئاستی هەژاریی وابەستەیە بە زیادبوونی ژمارەیی ئەو كەسانەی كە دەوڵەت پاڵپشتییان دەكات، ئەمەش دەبێتە بارگرانییەكی بەردەوام بۆسەر بودجەكانی عێراق لە ساڵانی ئایندە، بەتایبەتیش لەگەڵ پاشەكشێی نرخی جیهانیی نەوت.   

راپۆرتی: درەو 🔹 بەهای هەناردەی چین بۆ عێراق لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵ نزیکەی (8.8 ملیار) دۆلار بووە، لەکاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024دا (8.1 ملیار) دۆلار بووە و لە نیوەی دووەمی ساڵی 2024دا (7.8) ملیار دۆلار بووە. 🔹 کەل‌وپەل و ئامێرە کارەباییەکان لە پێشەنگی کاڵا هەناردەکراوەکان بووە و بە ڕێژەی (23%)ی کۆی هەناردەکراوەکانی پێکهێناوە کە بەهای (2.1 ملیار) دۆلار بووە، لەکاتێکدا لە هەمان ماوەی ساڵی پێشوودا (1.9 ملیار) دۆلار بووە. 🔹 هەناردەکردنی ئامێرە کارەبایی و ئەلیکترۆنییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو زیادیکردووە و گەیشتووەتە (ملیارێک و 400 ملیۆن) دۆلار، کە دەکاتە (15%)ی کۆی هەناردەکردن، لە کاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی (2024) دا (ملیارێک) دۆلار بووە. 🔹 بەهای هەناردەی ئۆتۆمبێلی چینی بۆ عێراق بەڕێژەی (30%) گەشەی کردووە و گەیشتووەتە (638 ملیۆن) دۆلار، لەکاتێکدا لە هەمان ماوەی ساڵی پێشوودا (490 ملیۆن) دۆلار بووە. 🔹 کۆی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان عێراق و چین لەم ماوەیەدا گەیشتووەتە (26.6 ملیار) دۆلار و هەناردەی عێراق بۆ چین گەیشتووە بە (17.7 ملیار) دۆلار کە زۆرینەی نەوتی خاو بووە. یەکەم: هەناردەی کەل‌وپەلی "چین"ی بۆ عێراق هەناردەی ڕاستەوخۆی چین بۆ عێراق لە ماوەی نیوەی یەکەمی ساڵی 2025دا بەرزبوونەوەی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە، بە بەراورد بە هەمان ماوەی ساڵی 2024 بە ڕێژەی (9.3%) گەشەی تۆمارکردووە، هەروەها بەراورد بە نیوەی دووەمی ساڵی 2024 (13.2%) زیادیکردووە. بەهای هەناردەی چین بۆ عێراق لە نیوەی یەکەمی ئەمساڵ نزیکەی (8.8 ملیار) دۆلار بووە، لەکاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024دا (8.1 ملیار) دۆلار بووە و لە نیوەی دووەمی ساڵی 2024دا (7.8) ملیار دۆلار بووە. کەل‌وپەل و ئامێرە کارەباییەکان لە پێشەنگی کاڵا هەناردەکراوەکان بووە و بە ڕێژەی (23%)ی کۆی هەناردەکراوەکانی پێکهێناوە کە بەهای (2.1 ملیار) دۆلار بووە، لەکاتێکدا لە هەمان ماوەی ساڵی پێشوودا (1.9 ملیار) دۆلار بووە. هەروەها هەناردەکردنی ئامێرە کارەبایی و ئەلیکترۆنییەکان بە شێوەیەکی بەرچاو زیادیکردووە و گەیشتووەتە (ملیارێک و 400 ملیۆن) دۆلار، کە دەکاتە (15%)ی کۆی هەناردەکردن، لە کاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی (2024) دا (ملیارێک) دۆلار بووە. بەهای هەناردەی ئۆتۆمبێلی چینی بۆ عێراق بەڕێژەی (30%) گەشەی کردووە و گەیشتووەتە (638 ملیۆن) دۆلار، لەکاتێکدا لە هەمان ماوەی ساڵی پێشوودا (490 ملیۆن) دۆلار بووە. بەم شێوەیە ئەو سێ کاڵایەی پێشتر باسمان کرد لە ماوەی نیوەی یەکەمی ساڵی (2025)دا (47%)ی کۆی هەناردەکردنی ڕاستەوخۆی چینی بۆ عێراق پێکهێناوە. بەپێچەوانەوە کۆی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان عێراق و چین لەم ماوەیەدا گەیشتووەتە (26.6 ملیار) دۆلار و هەناردەی عێراق بۆ چین گەیشتووە بە (17.7 ملیار) دۆلار کە زۆرینەی نەوتی خاو بووە. سەرەڕای ئەم چالاکییە بازرگانییە، قەبارەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی نێوان هەردوو وڵات بە بەراورد بە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024 بە ڕێژەی (3.3%) دابەزیوە کە بڕی (27.5 ملیار) دۆلار بووە. زیادەی ئاڵوگۆڕی بازرگانی عێراق گەیشتووە بە (8.8 ملیار )دۆلار، ئەمەش بەڕێژەی (21%) کەمبووەتەوە بە بەراورد بە (11.3 ملیار) دۆلار لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024. ئەم دابەزینە دەگەڕێتەوە بۆ بەرزبوونەوەی بەهای هاوردە لە چینەوە، هاوکات بەهای هەناردەی عێراق دابەزیوە بەهۆی دابەزینی نرخی نەوتەوە. بۆ وردەکاری زیاتر بڕوانە خشتەی ژمارە (1). خشتەی ژمارە (1) دووەم: هەناردەی ئۆتۆمبێلی "چین"ی بۆ عێراق و وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕات هەناردەی ئۆتۆمبێلی چینی بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست لە ماوەی نیوەی یەکەمی ساڵی 2025دا گەشەیەکی بەرچاوی تۆمارکردووە، ژمارەی ئۆتۆمبێلی هەناردەکراو بە ڕێژەی (65%) زیادیکردووە و گەیشتووەتە زیاتر لە (583 هەزار) ئۆتۆمبێل، لەکاتێکدا لە هەمان ماوەی ساڵی 2024دا (352 هەزار) ئۆتۆمبێل بووە. کۆی بەهای هەناردەکردنی ئۆتۆمبێلی چینی گەیشتووە بە نزیکەی (7.7 ملیار) دۆلار، لە کاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024دا کۆی بەهای هەناردەکردنی ئۆتۆمبێل (4.5 ملیار) دۆلار بووە، ئەمەش ڕەنگدانەوەی گەشەسەندنی بازرگانی چینە لە بازاڕەکانی ناوچەکە و بەرزبوونەوەی خواست لەسەر ئۆتۆمبێلی چینی. وڵاتانی هاوردەکاری سەرەکی ئۆتۆمبێلی "چین"ی: 1.    ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی لە پێشەنگی لیستی هاوردەکاراندایە و زیاتر لە (221 هەزار) ئۆتۆمبێلی چینی هاوردە کردووە، لە کاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024دا (102 هەزار) ئۆتۆمبێلی چینی هاوردە کردبوو. 2.    سعودیە لە پلەی دووەمدا دێت و نزیکەی (124 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردووە، ئەوە لە کاتێکدایە لە هەمان ماوەی ساڵی ڕابردوو (97 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردووە. 3.    تورکیا زیاتر لە (91 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردووە، لە کاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی ڕابردوودا (71 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردبوو. 4.    عێراق زیاتر لە (18 هەزار) ئۆتۆمبێلی چینی هاوردە کردووە، لە هەمان ماوەی ساڵی 2024دا (11 هەزار) ئۆتۆمبێلی چینی هاوردە کردبوو. 5.    ئوردن بەرزترین ڕێژەی گەشەی هاوردەکردنی تۆمارکردووە، هاوردەکردنی بەڕێژەی (1050%) بازدانی بەخۆیەوە بینیوە و گەیشتووەتە زیاتر لە (23 هەزار) ئۆتۆمبێل، لەکاتێکدا لە نیوەی یەکەمی ساڵی 2024دا تەنها (2 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردبوو. بۆ وردەکاری زیاتر بڕوانە چارت و خشتەی ژمارە (2). چارت خشتەی ژمارە (2) ئۆتۆمبێلی کارەبایی ئامادەیییەکی گەشەسەندوو ئۆتۆمبێلە کارەباییەکان کە بە تەواوی بە بزوێنەری کارەبایی کاردەکەن، لە ماوەی نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا (10%)ی کۆی هەناردەکردنی چین بۆ بازاڕەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست پێکدەهێنن، بەجۆرێک؛ 1.    ئیمارات پێشەنگ بوو و (25 هەزار) ئۆتۆمبێلی کارەبایی هاوردە کردووە. 2.    تورکیا نزیکەی (20 هەزار) ئۆتۆمبێلی هاوردە کردووە. 3.    ئوردن بە هاوردەکردنی (15 هەزار) ئۆتۆمبێلی کارەبایی پلەی سێیەمی گرتووە. لەسەر ئاستی جیهان، چین لە ماوەی نیوەی یەکەمی ساڵی 2025دا زیاتر لە (750 هەزار) ئۆتۆمبێلی کارەبایی هەناردە کردووە، بەلجیکاش لە پێشەنگی لیستی هاوردەکارانی جیهانیدایە و لە هەمان ماوەی نیوەی یەکەمی ئەمساڵدا زیاتر لە (100 هەزار) ئۆتۆمبێلی کارەبایی هاوردە کردووە. خەمڵاندنەکان ئاماژە بەوە دەکەن کە هەناردەی ئۆتۆمبێلی چین بۆ ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دەتوانێت تا کۆتایی ساڵی 2025 یەک ملیۆن ئۆتۆمبێل تێپەڕێنێت، ئەمەش بەهۆی گەشەسەندنی خواست و نرخی کێبڕکێیەوەیە، بەتایبەتی لە جۆری ئۆتۆمبێلی کارەبایی کە بە خێرایی لە ناوچەکەدا فراوانتر دەبێت. ڕاپۆرتی پەیوەندیدار؛ بەهای شمەک و کاڵای هاوردەکراو بۆ عێراق لەساڵی 2024؛ https://drawmedia.net/page_detail?smart-id=16637