( درەو میدیا): دۆناڵد ترەمپ سەرۆكی ئەمریكا رایدەگەیەنێت دەیانەوێت هێزەكانیان لە عێراق بۆ چاودێریكردنی ئێران بهێڵنەوە و جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراقیش ئیدانەی ئەو هەڵوێستەی ترەمپ دەكات و رایدەگەیەنێت لە پەرلەمانەوە كۆتایی بە بوونی هێزە بیانییەكان و هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق دەهێنن. " پارەی زۆمان خەرجكردووە" ترەمپ لە چاوپێكەوتنێكدا لەگەڵ كەناڵی " سی بی ئێس" ئەمڕۆ یەكشەممە رایگەیاند: ویلایەتە یەكگرتووەكان پارەیەكی زۆری لە بونیادنانی بنكەیەکی سەربازیدا لە عێراقدا خەرجكردووە و  بوونی سەربازیی ئەمریكا لە عێراق گرنگە بۆئەوەی بتوانرێت چاودێری ئێران بكرێت". ترەمپ جەختیشكردەوە، ئارەزوی ئەو بۆ هێشتنەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق ئەوەیە دەیەوێت چاودێری ئێران بكرێت، چونكە ئەو وڵاتە كێشەیەكی راستەقینەیە و وتی:" هەموو ئەوەی دەمەوێت ئەوەیە بتوانین چاودێری بكەین، بنكەیەكی سەربازیی گرنگ و پڕ خەرجییمان لە عێراق دامەزراندووە، پێگەیەکی نمونەییە بۆ چاودێریكردنی هەموو ناوچەكانی خۆرهەڵاتی ناوەڕاستی ئاڵۆز ئەوەش باشترە لە پاشەكشێكردن". دەربارەی سوریاش ترەمپ لەو چاوپێكەوتنەدا بەڵێنیدا جارێكی تر هێزەكانی ئەمریكا بگەڕێنەوە بۆ سوریا، ئەگەر داعش ناوچەكانی كە پێشتر داگیری كردبوون كۆنترۆڵبكاتەوە و ئاماژەیبەوەشدا " واشنتۆن فڕۆكەی خێرای هەیە و دەتوانێت بەزووترین كات بگەڕێتەوە سوریا". ئاشكراشیكرد بەشێك لە هێزەكانی ئەمریكا لە سوریا دەگەڕێنەوە بۆ ئەو بنكە سەربازییەی عێراق و هەندێكیشیان دەگەڕێنەوە بۆ ئەمریكا. "بە یاسا هێزەكانی ئەمریكا دەكەینە دەرەوە" وتەكانی دۆناڵد ترەمپ دەربارەی مانەوەیان سوپای ئەمریكا لە عێراق، هاوشێوەی سەردانە كتوپڕەكەی بۆ بنكەی سەربازی عەین ئەسەد لە سەرەتای ئەمساڵدا بەبێ‌ بینینی هیچ بەرپرسێكی عێراقی، كاردانەوە لێكەوتەوە. لە یەكەم كاردانەوەدا حەسەن كەعبی، جێگری یەكەمی سەرۆكی پەرلەمانی عێراق وتەكانی ترەمپی ئیدانەكرد و رایگەیاند وتەكانی ترەمپ " پێشێلكردنی ئاشكرای سەروەری و ویستی نیشتمانی و دەستوری عێراقە كە جەختدەكاتەوە نابێت عێراق ببێتە بنكەیەك بۆ دەستدرێژیكردنە سەر هیچ دەوڵەتێك". كەعبی كە سەر بەرەوتی سەدرە لە بەیاننامەیەكدا وتی:" جارێكی تر ترەمپ یاسا و دەستوری دەوڵەتی عێراقیی پێشێلكرد دوای سەردانەكەی پێشووی بۆ بنكەی عەین ئەسەد". جەختیشیكردەوە كە لەسەر هەموو لایەك پێویستە بە پەلە بكەونە جموجوڵ بۆ كۆتاییهێنان بە بوونی ئەمریكا و رێگەنەدان كە عێراق بكرێتە بنكەیەك بۆ بەرپاكردنی شەڕ یان چاودێریكردنی دەوڵەتێك. لە كۆتایی بەیاننامەكەیدا جێگری سەرۆكی پەرلەمانی عێراق ئاشكراشیكرد " پەرلەمان لە میانی وەرزی یاسادانانی داهاتوودا كاردەكات بۆ پەسەندكردنی یاسایەك كە كاركردن بە رێككەوتننامەی ئەمنیی لەگەڵ ئەمریكا كۆتایی پێدەهێنێت لەگەڵ كۆتاییهێنان بە بوونی راوێژكار و راهێنەرە سەربازییەكانی ئەمریكا و بیانییەكان لەسەر خاكی عێراق. "پێویستە عەبدولمەهدی و بەرهەم ساڵح بێنە دەنگ" هاوكات پەرلەمانتار سەباح ساعدی، سەرۆكی كوتلەی چاكسازی و بونیاتنان داوای لە بەرهەم ساڵح سەرۆك كۆماری عێراق كرد كە رێوشوێنی پێویست بگرێتەبەر بۆ بەرپەرچدانەوەی ترەمپ و پاراستنی سەروەریی عێراق . ساعدی لە بەیاننامەیەكدا داواشی لە عادل عەبدولمەهدی كرد هەتا ئەو كاتەی پەرلەمان پرۆژە یاسایەك بۆ كردنە دەرەوەی هێزەكانی ئەمریكا لە عێراق پەسەنددەكات، رێوشوێنی پێویست بۆ سنورداركردنی جموجوڵی هێزەكانی ئەمریكا و هێزە بیانییەكان لە عێراق بگرێتەبەر.  

راپۆرتی: درەو میدیا    هەڵاوسانی ئابوری و بڕینی بەردەوامی وزەی كارەبا و كەمی خۆراك و دەرمان، قەیرانێكی سیاسی مەترسیداری لە ڤەنزوێلا دروستكردووە. بەهۆی ئەو قەیرانەوە خۆپیشاندانی ناڕەزایەتی بەرفراوان ئەو وڵاتەی گرتەوە و خوان گوایدۆ، سەركردەی ئۆپۆزسیۆن خۆی وەك سەرۆكی كاتی و نەیاری سەرەكی نیكۆلاس مادۆرۆی سەرۆكی سۆسیالیستی وڵات راگەیاند و قەیرانە سیاسییەكە ئێستا قوڵتربوەتەوە. باسلەوەدەكرێت كە لە دەستپێكی خۆپیشاندان و ناڕەزایەتییەكانەوە لە 21ی كانونی دووەمەوە تائێستا لانیكەم 40 كەس كوژراون و نەتەوە یەكگرتووەكانیش هۆشداریدا لەوەی كە دۆخەكە خراپتر دەبێت و لە كۆنترۆڵ دەردەچێت ئەگەر چارەسەری پێویستی بۆ نەدۆزرێتەوە. بەهۆی ئەو قەیرانە ئابورییە سەختەی چەند ساڵێكە ئەو وڵاتەی گرتوەتەوە زیاتر لە سێ‌ ملیۆن كەس بەهۆی برسیەتی و نەبوونی چاودێری تەندروستی و بێكاری و بڵاوبوونەوەی تاوانەوە ڤەنزوێلایان بەجێهێشتووە. با لە رێگەی چەند داتایەكەوە بڕواینە دۆخەكە لەو وڵاتەدا: 1-هەڵاوسانی ئابوریی گەیشتوەتە قۆناغێكی تۆقێنەر: گەورەترین كێشە كە هاوڵاتیان ڤەنزوێلا لە ژیانی رۆژانەیاندا رووبەڕووی دەبنەوە خۆی لەو هەڵاوسانە زەبەلاحەدا دەبینێتەوە كە ئابوری ئەو وڵاتەی گرتوەتەوە. رێژەی هەڵاوسانی ئابوری لەدوای هەڵبژاردنی نیكۆلاس مادۆرۆوە بەشێوەیەكی خێرا و زۆر گەورە بەرزبووەتەوە، بە گوێرەی توێژینەوەیەك كە ئەنجومەنی نیشتمانی ئامادەیكردووە و ئۆپۆزسیۆن تێیدا باڵادەستە، رێژەی هەڵاوسانی ساڵانە گەیشتوەتە لە سەدا 1300000و لەو 12 مانگەی پێش تشرینی دووەمی 2018 و بە هاتنی كۆتایی ساڵی رابردوو نرخی شمەك و كەلوپەل رۆژانە 19 جار زیادبووە، ئەوەش وایكرد ژمارەیەكی زۆر لە هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا تەنها عەوداڵی ئەوەبن پێداویستییە بنەڕەتییەكانی وەك خۆراك و دەرمان و چارەسەریان دەستبکەوێت. هەروەها بەهای دراوی نیشتمانی " پۆلیڤار" بەرامبەر بە دۆلاری ئەمریكی بە شێوەیەكی لە رادەبەدەر دابەزینی بەخۆیەوە بینی. 2- بەرهەمی ناوخۆ لە داڕماندایە: ڤەنزەوێلا یەكێك بوو لە دەوڵەمەندترین ئابوری لە ئەمریكای لاتینی بەهۆی یەدەگی نەوتەوە كە دەوترێت گەورەترین یەدەگە لە جیهاندا، بەڵام لە سایەی حكومی سەرۆكی كۆچكردووو هۆگۆ چاڤێز - ساڵی 2013 كۆچی دواییكرد- پاشان نیكۆلاس مادۆرۆ جێگەی گرتەوە، گەندەڵی و خراپ بەڕێوەبردن و قەرزی زۆر بوونە هۆی داڕمانی ئابوری وڵات. هۆگۆ چاڤێز، سەرۆكی كۆچكردوو، بەرزبوونەوەی نرخی نەوتی لە ساڵەكانی هەزارەی دووەمدا قۆزتەوە بۆئەوەی قەرزێكی زۆر بكات، هەروەها خەرجی حكومەتیش بەشێوەیەكی بەرچاو زیادیكرد و دوای ئەوەش لەمیانی خولی یەكەمی سەرۆكایەتی مادۆرۆدا، ئابوری ڤەنزوێلا داتەپی. خەڵكانێكی زۆر لۆمەی مادۆرۆ و حكومەتە سۆسیالیستییەكەی دەكەن و بەرپرسیارێتی خراپی دۆخی وڵاتەی دەخنە ئەستۆ، بەڵام مادۆرۆ دەیخاتە ئەستۆی وڵاتە ئیمپریالیستەكانی وەك ئەمریكا و وڵاتانی ئەوروپا و تۆمەتباریان دەكات بەوەی جەنگێكی ئابورییان دژی ڤەنزوێلا بەرپاكردووە، بەهۆی ئەوەی سزایان بەسەر ژمارەیەكی زۆر لە بەرپرسانی حكومەتەكەیدا سەپاندووە. هەروەها دابەزینی نرخی نەوت لە ساڵی 2016 دا رۆڵی هەبوو لە گەورەتربوونی قەیرانی ڤەنزوێلا، بە تایبەتی ئەو وڵاتە بەشێوەیەكی سەرەكی پشت بە داهاتی نەوت دەبەستێت. 3- دانیشتوان بەدەست برسێتییەوە دەناڵێنن: هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا بەدەست برسێتییەوە دەناڵێنن و لە راپرسییەكی ساڵانەدا بۆ دۆخی گوزەران (Enconvi 2017) لە كۆی 10 كەس كە رایان وەرگیراوە، 8 كەسیان دەڵێن كە بەهۆی نەبوونی خۆراكەوە بڕێكی زۆر كەم خۆراك دەخۆن، هەروەها لە كۆی 10 كەس، شەیان دەڵێن كە بەهۆی بەئەوەی توانای كڕینی خۆراكیان نییە بە سكی خاڵی و برسیەوە دەخەون‌و رۆژدەكەنەوە. بێگومان كەمی خۆراكیش ئەنجامی نەرێنی لە رووی تەندروستی گشتییەوە لێدەكەوێتەوە و زۆرینەی هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا ( 64.3% ) دەڵێن كێشی لەشیان لە ساڵی 2017دا بە تێكڕای 11.3 كیلۆگرام كەمیكردووە، چینە هەژارەكانیش زۆرترین قورسایی ئەو دۆخە ناخۆشەیان كەوتوەتە سەرشان. هەروەها توێژینەوەی ( Econvi 2017)  ئەمانەی لەخۆگرتووە: * خۆراكی سەرەکی لەڕووی بڕ و جۆرەوە كەمدەبێتەوە. * لە كۆی 10 كەس 9 كەس لە دانیشتوان ناتوان رۆژانە ئەوەی پێویستیانە بیكڕن. * 8.2 ملیۆن هاوڵاتی ڤەنزوێلا لە رۆژێكدا تەنها دەتوانن دوو ژەم یان كەمتر نان بخۆن. *  ئەو خۆراكەی كە هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا دەیخۆن ئاسن و ڤیتامینەكان و مادە سەرەكییەكانی تێدا نییە. لەئەنجامی ئەوە هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا پەنا بۆخواردنی سەوزەكەنی و خۆراكی لەبیركراو بەرن كە لە رابردوودا بە " خۆراكی هەژارەكان" ناسرابوون و بەرهەمی رووەكی " ئەلیوكا"ی نرخ هەرزان، جێگەی پەتاتەی گرتوەتەوە و دەكرێت ئەلیوكا بكوڵێندرێت یان سوربكرێتەوە، و كۆمپانیای ماكدۆناڵدزیش ساڵی 2015 لە ڤەنزوێلا پەنای بۆ ئەوە برد كاتێك ئەلیوكا جێگەی پەتاتەی گرتەوە. 4- كەمی دەرمان: ڤەنزوێلا لەم ساڵانەی دواییدا بەدەست بڵاوبوونەوەی زۆری نەخۆشی مەلاریاوە دەیناڵاند، لە كاتێكدا ئەو نەخۆشییە لە زۆرێك لە وڵاتانی دراوسێیدا بەرەو نەمان دەچێت.ڤەنزوێلا ساڵی 1961 یەكەمین وڵات بێت كە نەمانی نەخۆشی مەلاریا رابگەیەنێت، بەڵام ئێستا لانیكەم لە 24 ویلایەتەكەی لە 10 ویلایەتی توشبوون بەو نەخۆشییە تۆماردەكرێت و رێكخراوی كەنەدی ناحكومی " ICASA " دەڵێت بە گوێرەی چەند راپۆرتێكی دزەپێكراوی حكومەت ئاشكرایكردووە كە بڵاوبوونەوەی نەخۆشییەكە جۆری " پلازمۆدیۆن ڤیڤاكس"  لەخۆدەگرێت كە چارەسەری گران و قورسە. هەروەها رەوانگەی چاودێری تەندروستی ڤەنزوێلاش دەڵێت كە دەرمان و چارەسەری نەخۆشی مەلاریا بە هەموو جۆرەكانییەوە زۆر كەمبوەتەوە. خۆسێ‌ فیلیكس ئۆلیستا، پزیشكی پسۆری نەخۆشییە گوازراوەكان و وەزیری پێشووی تەندروستی دەڵێت پێشبینیدەكرێت كە ژمارەی توشبوان بە مەلاریا ساڵی 2018 بگاتە دوو هێندەی ژمارەی توشبوانی ساڵی 2017. ئەو وەزیرەی پێشوو دەڵێت:" ئەگەر حاڵەتەكە وەك ئەوەی ئێستا هەیە بەردەوام بێت، ئەوا ژمارەی توشبوان لە ساڵێكدا دەبێتە بە زیاتر لە یەك ملیۆن كەس، ئەو ژمارەیەش ئەوەیە كە لە سەرەتاكانی سەدەی بیستدا لە ڤەنزوێلا هەبوو، بڵاوبوونەوەی مەلاریا لە ڤەنزوێلا لە كۆنترۆڵ دەرچووە". 5- دابەزینی نرخی نەوت: ڤەنزوێلا خاوەنی گەورەترین یەدەگی نەوتە لە جیهاندا، و نەوت گەورەترین سەرچاوەی داهاتی ئەو وڵاتەیە، بەرهەمهێنانی نەوت لە ساڵی 2003ەوە دوای راگەیاندنی مانگرتنی گگشتی هەتا 2008 ئاستی پارێزگاری لە ئاستی خۆی كردبوو، كاتێك نرخی نەوت لە بازاڕەكانی جیهاندا گەیشتە ئەوپەڕی. ئامارەكانی رێكخراوی وڵاتانی هەناردەكاری نەوت " ئۆپیك" ئاماژە بەوەدەدەن كە ڤەنزوێی لەو ساڵەوە 60 ملیار دۆلار قەرزیكردووە. بەڵامم دابەزینی نرخی نەوت لە كۆتاییەكانی ساڵی 2014- ساڵێك دوای مردنی هۆگۆ چاڤێز بە نەخۆشی شێرپەنجە-  گورزێكی جەرگبڕی لە دەستكەوتەكانی ئابوری وڵات وەشاند كە لە بنچینەدا پشت بە هەناردەی نەوت دەبەستێت. بەهۆی ئەوەوە قەیرانێكی زۆر مەترسیدار ئەو وڵاتەی گرتەوە و كۆی بەرهەمی خۆماڵی بەرێژەی لەسەدا شەش كەمبوەوە و رێژەی هەڵاوسان بە شێوەیەكی گەورە بەرزبووە و لەو كاتەوە بەرهەمێنانی نەوت لە ڤەنزوێلا كەمبوەتەوە. ڤەنزوێلا بۆ هەناردەكردنی نەوت پشت بە ویلایەتە یەكگرتووەكان دەبەستێت و 41%ی كۆی بەرهەمی بۆ ئەو وڵاتە هەناردە دەكرد و لە 29ی كانونی دووەمی رابردوەوە، ئەمریكا سزای بەسەر كۆمپانیای نەوتی نیشتمانی ڤەنزوێلا " PDVSA " دا سەپاند و رایگەیاند داهاتی فرۆشی نەوتی ڤەنزوێی لە داهاتوودا بلۆكدەكرێت و رێگە نادرێت بگاتە دەست حكومەتی سەرۆك مادۆرۆ، بەڵاك وەزیری گەنجینەی ئەمریكا ستیڤن مەنوچین وتی كە كۆمپانیاكە دەتوانێت خۆی لە سزاكان رزگاربكات كە ئەگەر دان بە سەرۆكایەتی خوان گوایدۆی سەركردەی ئۆپۆزسیۆندا بنێت. 6- ژمارەیەكی زۆر لە هاوڵاتیان وڵات بەجێدەهێڵن: ریكخراوی نەتەوە یەكگرتووەكان دەڵێت لە ساڵی 2014ەوە نزیكەی سێ‌ ملیۆن لە هاوڵاتیانی ڤەنزوێلا وڵاتەكەیان بەجێهێشتووە و ژمارەیەكی زۆریان روویان لە كۆڵۆمبیای دراوسێ كردووە و بەشێكیشیان چونەتە ئیكوادۆر، پیرۆ‌و چیلی و ژمارەیەكیشیان چونەتە بەرازیل. بەڵام دیلسی رۆدریگز، جێگری سەرۆكی ڤەنزوێلا تانە لەو داتایەی نەتەوە یەكگرتووەكان دەدات و دەڵێت ئەو ژمارانە زیادەڕەوییان تێداكراوە لەلایەن" وڵاتێكی نەیارەوە" زیادكراوە كە هەوڵدەدات بۆ دەستوەردانی سەربازی دژی ڤەنزوێلا پاساو بهێنێتەوە. 7- وڵاتانی جیهان دەربارەی ڤەنزوێلا دابەشبوون: هەریەك لە ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا و زیاتر لە 10 وڵاتی ئەمریكای لاتینی و كەنەدا پشتیوانی خۆیان بۆ سەركردەی ئۆپۆزسیۆن " خوان گوایدۆ" سەرۆكی هەڵبژێدراوی ئەنجومەنی نیشتمانی ڤەنزوێلا راگەیاندووە و ئەوەش  كێشەی بۆ دەسەڵاتی سەرۆك مادۆرۆ دروستكردووە كە كەمتر لە مانگێكە خولی دووەمی سەرۆكایەتی دەستپێكردوووە. هەریەك لە ئیسپانیا و ئەڵمانیا و فەرەنسا و بەریتانیا هەفتەی رابردوو رایانگەیاند دان بە سەرۆكایەتی  گوایدۆدا دەنێن ئەكەر لە ماوەی هەشت رۆژدا بانگەواز بۆ هەڵبژاردنێكی نوێ نەكرێت. بەڵام روسیا پشتیوانی دەرەكی بۆ گوایدۆ ئیدانەكرد و رایگەیاند ئەو كارە پێشێلكردنی یاسای نێودەوڵەتییەو رێگایەكی راستەوخۆیە بۆ خوێنڕشتن، هەروەها هەریەك لە چین و مەكسیك و توركیا و ئێران پشتیوانی لە نیكۆلاس مادۆرۆ دەكەن.   سەرچاوە:  Bbc arabic

( درەو میدیا): كاتێك دەڕوانیتە وێنەی روحوڵا خومەینی رابەری شۆڕشی ئیسلامیی ئێران، لەكاتی گەڕانەوەیدا بۆ ئێران دوای بەسەربردنی 15 ساڵ لە تاراوگە، دەبینیت بە ژمارەیەك لە نزیكترین هاوپەیمان و دۆستەكانی دەورەدراوە، ئێستا ئەو كەسانە لە كوێن و چیان بەسەرهاتووە؟ كاتێك دەگەڕێیت بە دوای چارەنوسی ئەو كەسانەدا, دەردەكەوێت كە زۆرینەیان ساڵانی دوای گەڕانەوەیان مردون، یان كوژراون. ئەو كەسانە لە ساتی شۆڕشی ئیسلامیی ئێراندا ساڵی 1979 لە سەركەوتووەكان بوون، بەڵام وەك دەوترێت هەمیشە شۆڕشەكان سەری رۆڵەكانیان دەخۆن، ژمارەیەكی زۆر لەوانە بە ماوەیەكی كورت دوای گۆڕانكارییەكانی شۆڕشەكە لە شانۆی سیاسی دووركەوتنەوە و دیارنەمان و تەنها یەكێكیان مایەوە. لەم راپۆرتەدا هەوڵدەدەین چارەنوسی ئەو كەسانە بخەینەڕوو كە 40 ساڵ لەمەوبەر لەگەڵ خومەینیدا گەڕانەوە بۆ ئێران. 1- مورتەزا موتتەهری:  موتتەهری كاریگەرییەكی گەورەی لەسەر ئایدیۆلۆژی كۆماری ئیسلامی هەبوو، یەكێك بوو لە تیۆرسێنەكانی شۆڕشەكە و یەكێك بوو لە دامەزرێنەرانی ئەنجومەنی شورای شۆڕشی ئیسلامی پێش روخانی رژێمی شا،  بەڵام یەكی ئایاری 1979 لە تاران تیرۆركرا، و گروپێكی ئیسلامیی بەناوی " فرقان" بەرپرسیارێتی خۆیان لە تیرۆركردنی راگەیاند، ئەم گروپە دژی گروپی كۆماری ئیسلامیی بوون و لێكدانەوەیەكی تریان بۆ ئیسلام هەبوو، كە هەندێك بە زۆر توندڕەو وەسفیدەكەن. 2- حەسەن لاهوتی ئەشكوری: ئەشكوری هاوپەیمانێكی نزیكی ئایەتوڵا خومەینی بوو، بەڵام دوای شۆڕش راستەوخۆ نزیك بوەوە لە ئەبولحەسەن بەنی سەدر سەرۆك كۆماری ئێران، ناكۆكی لەگەڵ خومەینیدا هەبوو كە ببوە فەرماندەی باڵای كۆماری ئیسلامیی، دوو ساڵ دواتر ئەشكوری رەوانەی كونجی زیندان كراو دوای چەند رۆژێك تێیدا گیانی لەدەستدا و خێزانەكەی دەڵێن كە ژەهرخوارد كراوە. 3- ئەحمەد خومەینی: كوڕی ئایەتوڵا خومەینی بوو، بە دەستەڕاستی دادەنرا, ئازاری 1995 بەهۆی نەخۆشی دڵەوە كۆچی دواییكرد، باوەڕوایە كە خێزانەكەی خومەینی لە رووی سیاسییەوە لە باڵی ریفۆرمخوازەكانەوە نزیكن. 4- سادق قوتبزادە: وەزیری دەرەوەی ئێران بوو دوای شۆڕش هەتا ئابی 1980،دوای تۆمەتباركردنی بە پیلانگێڕی بۆ تیرۆركردنی ئایەتوڵا خومەینی و نەهێشتنی كۆماری ئیسلامی ئەیلولی 1982 لەسێدارەدرا. 5- ئەبولحەسەن بەنی سەدر: یەكەم سەرۆك كۆمار دوای شۆڕشی ئیسلامی، لە ئێران هەڵات و ئێستا لە تاراوگە لە پاریسی پایتەختی فەرەنسا دەژی، پەرلەمانی ئێران رۆژی 21ی حوەزیرانی 1981 بەبێ‌ ئامادەبوونی خۆی متمانەی لە بەنی سەدر سەندەوە و لە پۆستەكەی دووریخستەوە، بە تۆمەتی نزیكبوونەوە لە گروپێكی ئۆپۆزسیۆنی كۆماری ئیسلامی. 6- سادق تەباتەبائی: زاوای ئەحمەد خومەینی بوو, دوای شۆڕشی ئیسلامیی چەند پۆستێكی حكومی گرتەدەست، لەوانە جێگری سەرۆك وەزیران لە حكومەتەكەی مەهدی بازرگان، بەڵام دواتر خۆی لە سیاسەت بەدوورگرت و شوباتی 2015 بە شێرپەنجەی سییەكان لە ئەڵمانیا كۆچی دواییكرد كە لە ساڵانی دوایی تەمەنیدا نیشتەجێی ببوو. 7- داریوش فروهەر: دەوترێت ئەویش لە وێنەكەدایە‌و ئەو كەسەی كە لە دواوە بەشێكی سەری دەركەوتووە، فروهەرە، دژی پێكهێنانی حكومەت بوو لە پیاوانی ئاینی و ساڵی 1998 خۆی و هاوسەرەكەی لەلایەن چەند كەسێكەوە تیرۆركران كە وەزارەتی ئیتیڵاعاتی ئێران بە " كەسانی هەڵگەڕاوە" وەسفكران. زۆرینەی ئەوانەی لەسەرەوە باسمانكردن, نزیك و هاوڕێی خومەینی بوون و لەو فڕۆكەیەدا بوون كە یەكی شوباتی 1979 خومەینی لە پاریسەوە گەیاندەوە تارانی پایتەختی ئێران, ئەو كەسانە بوونە قوربانی پێشهاتە سیاسییەكانی دواتر، دوانیان تیرۆركران و یەكێكیان لە سێدارەدرا و یەكێكی تریان لە بارودۆخێكی تەمومژاویدا كوژرا و یەكێكیشیان ئێستا لە تاراوگە دەژی. ئەوەی مایەی سەرنجە زۆرینەی ئەوانە لە نێویشیاندا خانەوادەكەی خومەینی دواتر خۆیان لەدەستەبژێری فەرمانڕەوای ئێران بەدوورگرت و ئێستا ئێران لەلایەن گروپێكی جیاوازەوە بەڕێوەدەبرێت كە هیچ كامیان نزیك نین لە ئایەتوڵا عەلی خامنەیی رابەری ئێستای ئێران كە ئەویش لە وێنەكەدایە لەگەڵ خومەینی. سەرچاوە: بی بی سی 

راپۆرتی: نیاز عەبدوڵا هەڕەشەكەی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە 26ی كانوونی دووەم بەوەی "دەزگا پەیوەندارەكان بە وردی لێكۆڵینەوە دەكەن و هۆكارانی پشێوی و گێرەشێوێنان سزا دەدەرێن" بووە هۆكار بۆ دەستگیركردنی زیاتر لە 30 رۆژنامەوان و چالاكوانی مەدەنی لە دهۆك و دەستگیركردنی دەیان خۆپیشاندەری تر لە شێلادزێ و كۆمەڵگەی سیرێ. یەكێك لەو دەستگیركراوانە بەدەل بەرواری چالاكوانی مەدەنی و كارمەندی رێكخراوی فریاكەوتنی میللییە لە دهۆك. ئاری كوڕی بەدەل بەرواری چیرۆكی دەستگیركردنی باوكی گێڕایەوە و بە (درەو میدیا)ی وت "ئەوان نزیكەی 10 كەسی سەر بە دەزگای ئاسایش بوون، بە ئۆتۆمبێل و جلوبەرگی مەدەنییەوە هاتنە بەردەرگامان و باوكمیان لەگەڵ خۆیان برد بەبی ئەوەی فەرمانی دادوەری پیشانبدەن یان پێشتر ئاگاداركردنەوەی لە پۆلیسەوە بۆ هاتبێت". ئاری تەمەن 26 ساڵ لەگەڵ گێڕانەوەی چۆنییەتی چیرۆكی دەستگیركردنی باوكی زوو زوو نیگەرانییەكانی دایكی و خێزانەكەی تێكەڵ بە قسەكانی دەكرد و دەیوت "دایكم زۆر نیگەرانە، چونكە ئاسایش ناهێڵێت بۆ یەك دەقیقە باوكم بیبینین یان بە تەلەفۆن قسەی لەگەڵ بكەین" و وتیشی "من باوكی خۆم دەناسم بەهیچ شێوەیەك تەنازوول بۆ شتی غەڵەت ناكات، بەڵام لەبەرئەوەی باوكم كەسێكی سەربەخۆیە لەگەڵ كەسە دەستگیركراوە سەربەخۆكانی تر كەس لە حیزبەكان بەرگری لە ئازادكردنیان ناكەن". ئاری كوڕی بەدەل بەرواری: لەبەرئەوەی باوكم كەسێكی سەربەخۆیە لەگەڵ كەسە دەستگیركراوە سەربەخۆكانی تر كەس لە حیزبەكان بەرگری لە ئازادكردنیان ناكەن بەپێی قسەكانی كوڕەكەی بەدەلی باوك دوای خۆیشاندانەكەی شێلادزێ و لێكەوتنەوەی شەهیدێك و 10 بریندار، لە دهۆكەوە چووە بۆ شێلادزێ بە مەبەستی بەشداریكردن لە پرسەی حوسێن رێكانی تەمەن 12ساڵ كە بە گوللەی هێزەكانی سوپای توركەكان شەهید كرا. بەڵام دوای ئەوەی لە هەژماری فەیسبوكی خۆی نووسیبووی "گروپێ خۆبەخشێن كوردستانێ دگەل گروپێ ماف ل رۆژا دووشەمبی 28-1 ل دەمژمێر 4ی ئیڤارێ ل نیڤا بازاڕێ دهۆك پاركا نەورۆز... خرڤەبوونەكێ دژی بۆمبارانكرنا خەڵكێ سڤیل ژ بالفرۆكێن توركی" ئەنجامدەدەن، خۆی و ئەو هاوڕێیانەی دەیانویست بەشداری بكەن‌ بەر لە دەستپێكردنی گردبوونەوەكە لە شوێنی جیاوازی دهۆك دەستگیركران و لە شوێنی جیاوازی زیندانەكانی ئاسایش لە دهۆك دەستگیركراون. شێروان شێروانی رۆژنامەنووس لەگەڵ هەریەك لە هاوڕێیانی چالاكوانی رێكان بەرواری و تاكوور بە مەبەستی بەشداریكردن لە گردبوونەوەكەی پاركی نەورۆز بەڕێوە بوون، بەڵام پێش گەیشتنە شاری دهۆك لە بازگەكەی دهۆك دەستگیركران و ئێستا لە زیندانی ئاسایشی زرگا زیندانیكراون. رووگەش عیزەدین جەباری هاوژینی رۆژنامەنووس شێروان شێروانی بە (درەو میدیا)ی راگەیاند، شێروان بەرلەوەی بڕوات پێیوتووە "من ئەڕۆم لەوانەیە دەستگیریشم بكەن و نەگەڕێمەوە"، رووگەشی خێزانی پێوتووە "كەواتە بۆ ئەڕۆی ئەی منداڵەكانمان؟" ئەویش وتوویەتی "ئەزانم دەمێكە چاوەڕوانی دەرفەتێكن تا بمگرن بەڵام ئەو خەڵگە غەدری لێكراوە ئەگەر بێدەنگبین ئەو خراپەیە ئەچێتە سەر". رووگەش عیزەدین جەباری هاوژینی رۆژنامەنووس شێروان شێروانی:  شێروان بەرلەوەی بڕوات پێیوتم ئەزانم دەمێكە چاوەڕوانی دەرفەتێكن تا بمگرن بەڵام ئەو خەڵگە غەدری لێكراوە ئەگەر بێدەنگبین ئەو خراپەیە ئەچێتە سەر لەناو دەستگیركراوەكانی شێلادزێ و دهۆك، مەلا ئەمین ئورەماری و ئەیاز كەرەم و كاوە و رێكان رەشید و سەفەر شاخی و چەندین كەس هەن كە پێشتر بەشێوەی جۆراو جۆر بە ئامانج كراون لەلایەن پارتی دیموكرات و سكاڵایان لەسەر تۆماركراوە.  ویداد رەشید هاوژینی دلۆڤان زێباری دەستگیركراو كە لەشاری دهۆك نیشتەجێن، مەترسییەكانی خۆی بۆ (درەو میدیا) خستەڕوو و رایگەیاند "ئەمڕۆ لێكۆلینەوە لەگەڵ دلۆڤان و هاوڕێكانی دەستیپێكردووە و بڕیارە رۆژی یەك شەممە دادگایی بكرێن، بەڵام مەترسی و نیگەرانییەكان ئەوەن ئەوان بە رێكخستنی خۆپیشاندانەكانی شێلادزێ و تێكدانی وڵات تاوانباركراون، لەكاتێك ئەو هیچ پەیوەندی بەو خۆپیشاندانانەوە نەبووە و خەمی ئەو باشی وڵاتە نەك تێكدانی". دوای بەدواداچوونەكانی بۆ رەوشی دەستگیركراوانی بادینان سیپان ئامێدی پەرلەمانتاری كوردستان رایگەیاند "زیاتر لە ١٠٠ كەس داواكراو بوون و لێكۆڵینەوەیان لەگەڵدا كراوە و بەشێكیشیان ئازادكراون بەشێكی دیكەش لە دەستگیركراوان مانیان لەخواردن گرتووە كە رەنگە راگرتنی زیاتری ئەوان لە زیندان مەترسی لەسەر رەوشی تەندروستییان دروستبكات". لەناو دەستگیركراوەكانی شێلادزێ و دهۆك، مەلا ئەمین ئورەماری و ئەیاز كەرەم و كاوە و رێكان رەشید و سەفەر شاخی و چەندین كەس هەن  سیپان ئامێدی ئەو ماددە یاساییەی كە دەستگیركراوان پێی تۆمەتباركراون روونكردۆتەوە و وتوویەتی "ئەو كەسانەی دەستگیركراون بەپێی ماددەی ١٥٦ بووە لە یاسای سزادانی عێراقی كە تایبەتە بە ئاسایشی نەتەوەیی و لە سێدارەدانی تێدایە، ئەوەش ماددەیەكی زۆر قورسە، چونكە ئەوان داوای مافێكی رەوای خۆیانیان كردووە و، داوا دەكەین پێداچوونەوە بەو ماددەیەدا بكرێت".  

راپۆرتی: درەو میدیا  بەیانی ئەمڕۆ هێزێكی ئاسایشی سەربە پارتی دیموكراتی كوردستان چونەسەر ماڵی بەرپرسێكی بزوتنەوەی گۆڕان لە شارۆچكەی كۆڕێی سەربە مەسیف سەڵاحەدین. ئەو بەرپرسەی گۆڕان كە هێزەكەی ئاسایش چونەتەسەر ماڵەكەی ناوی (هونەر عومەر كۆڕێ)یە‌و بەرپرسی بازنەی مەسیف- كۆڕێی بزوتنەوەی گۆڕانە. لە لێدوانێكی تایبەتدا بۆ (درەو میدیا)، هونەر عومەر وتی:" هێزەكەی ئاسایش چونەتە سەر ماڵی باوكم‌و سوكایەتی زۆریان بە دایكم كردووە‌و ماڵەكەیان پشكنیوە، هێزەكە بۆ دەستگیركردنی من هاتبوون، بەڵام من لەوێ نەبووم". لە كۆبونەوەكەی مەسیفدا باسكرا ! هونەر عومەر ماوەی چەند رۆژێكە گەڕاوەتەوە بۆ شارۆچكەكەی، وەكو خۆی دەڵێ، پێشتر‌و لە ساڵی 2013دا ئاسایشی ناوچەكە دەستگیریان كردووە‌و بۆ ماوەی 42 رۆژ زیندانیان كردووە، دوای ئازادكردنی ناچاریان كردووە لە كۆڕێ دانەنیشێت. بەپێی زانیارییەكان لە دواین كۆبونەوەی نێوان وەفدی دانوستانكاری بزوتنەوەی گۆڕان‌و پارتی دیموكراتی كوردستان كە لەبارەگای مەكتەبی سیاسی پارتی لە مەسیف سەلاحەدین بەڕێوەچوو، باسی سزای سیاسی كراوە، لەوچوارچێوەیەدا وەفدی دانوسانكاری بزوتنەوەی گۆڕان داوایان لە فازل میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی كردووە رێگە بە (هونەر عومەر) بەرپرسی بازنەی مەسیف- كۆڕێی بزوتنەوەی گۆڕان بدرێت بگەڕێتەوە بۆ شارۆچكەكەی‌و كاری سیاسی خۆی بكات. لەسەر داوای وەفدەكەی گۆڕان، هونەر عومەر سەردانی فازل میرانی كردووە‌و میرانی لەگەڵیدا دانیشووە‌و ژمارەی تەلەفۆنی خۆی پێداوە بۆئەوەی ئاگاداری بكات لە هەر كێشەیەك كە دووچاری دەبێت، هاوكات فازل میرانی هێزە ئەمنییەكانی مەسیفی ئاگاداركردووە لەوەی كێشە بۆ هونەر عومەر دروست نەكەن‌و رێگری نەكەن لە گەڕانەوەی بۆ شارۆچكەكەی. فازل میرانی وەڵامی تەلەفۆن ناداتەوە دوای هەفتەیەك لەو بەڵێنە، هێزە ئەمنییەكانی ناوچەكە جارێكی تر چونەتەوە سەر ماڵی باوكی ئەو بەرپرسەی بزوتنەوەی گۆڕان. لەدوای روداوەكەی ئەمڕۆوە، لەسەر ئەو بەڵێنەی كە پێی دراوە، هونەر عومەر چەندجارێك پەیوەندی بە فازل میرانییەوە كردووە بۆ ئەوەی ئاگاداری بكاتەوە لە رووداوی هێرشی هێزە ئەمنییەكان بۆ سەر ماڵی باوكی، بەڵام میرانی وەڵامی پەیوەندییەكەی نەداوەتەوە. هونەر عومەر بە (درەو میدیا)ی وت:" دوو ئەندامی خانەی راپەڕاندنی بزوتنەوەی گۆڕان لە بەیانییەوە چەندجارێك لەسەر دۆسیەكەی پەیوەندییان بە فازل میرانییەوە كردووە، بەڵام وەڵامی نەداوەنەتەوە". ئەو بەرپرسەی گۆڕان پێیوایە، هۆكاری هێرشكردنەسەر ماڵەكەی‌و وەڵامنەدانەوەی فازل میرانی بۆ پەیوەندییە تەلەفۆنییەكان، پەیوەندی بە ململانێی ناوخۆیی پارتییەوە هەیە، بەوپێیەی "فازل میرانی سەربە نێچیرڤان بارزانییە‌و هێزەكانی ئاسایشی ناوچەكەش لەژێر كۆنترۆڵی مەسرور بارزانیدان". هونەر عومەر لە دواین هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستاندا كە ساڵی رابردوو بەڕێوەچوو، كاندیدی بزوتنەوەی گۆڕان بووە. پارتی‌و گۆڕان لە مانگی هەنگوینیدا لە چەند رۆژی رابردوودا هێزەكانی ئاسایشی پارتی ژمارەیەك هەڵسوڕاوی تری بزوتنەوەی گۆڕانیان لە سنوری پارێزگای دهۆك دەستگیركرد، ئەم روداوانە لەكاتێكدان ئێستا پەیوەندییەكانی نێوان گۆڕان‌و پارتی بە قۆناغی "مانگی هەنگوینی"دا تێدەپەڕێت، بەتایبەتی لە پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتدا، هەردوولا بۆچونەكانیان لە یەكتر نزیكە. لە چوار ساڵی رابردوودا، پەیوەندییەكانی نێوان گۆڕان‌و پارتی لە خراپترین دۆخدا بوو، بەهۆی ناكۆكییە سیاسییەكانی نێوانیانەوە، پارتی وەزیرەكانی گۆڕانی لە حكومەت دەركرد‌و رێگری كرد لە گەڕانەوەی سەرۆكی پەرلەمان بۆ هەولێر كە سەربە بزوتنەوەی گۆڕان بوو.    

لەدوای ئەو قەیرانە داراییەی كە ساڵی 2014 لە هەرێمی كوردستان سەریهەڵدا، جارێكی تر هاوشێوەی نەوەدەكانی سەدەی رابردوو شەپۆلی كۆچكردن بۆ دەرەوە دەستیپێكردەوە، هەزاران كەس رێگای هات‌و نەهاتیان تاقیكردەوە‌و بە كەناری مەرگدا تێپەڕین تا لە مەرگەساتی موچە‌و سیستمی "پاشەكەوتنی موچە" لە كوردستان رزگاریان ببێت. لەناو ئەوانەی لەم ساڵانەی دوایدا كوردستانیان بەجێهێشت ژمارەیەكی زۆر رۆژنامەنوس هەبوون، هەندێك لەوانە دوای گەیشتنیان لەڕێگەی تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانەوە چیرۆكی گەشتكردنی خۆیان بە ناو ترسی دەریا‌و پۆلیسدا لە تۆڕە كۆمەڵایەتییەكان گێڕایەوە، هێمن مەحمودی رۆژنامەنوس دواین كەسە كە لە چەند رۆژی رابردوودا سەرگوزشتەی خۆی بڵاوكردەوە، (درەو میدیا) دەقی چیرۆكی گەشتەكەی ئەو گەنجە كوردە وەكو خۆی بڵاودەكاتەوە كە ئێستا لە كەمپێكدا لە ئەڵمانیا دەژی.   نوسینی: هێمن مەحمود بەشی (1) زرم... دەنگی پیاكێشانی مۆری چونەدەرەوەكەی ئیبراهیم خەلیل لەسەر پاسپۆرتەكەم خەیاڵەكانی تێكدام و ئەفسەرەكە بە زەردەخەنەیەكەوە لەژێر پەنجەرەكەوە پاسپۆرتەكەی دا بەدەستمەوەو وتی بەخێرچیت سەیدا..! هۆڵەكە پێچەوانەی جارێ پێشوتر چۆڵبوو، گەرماكەشی شكابوو، كە لەهۆڵەكە دەهاتیتە دەر، هەوایەكی ساردی پایزەی سەرەتای مانگی ئۆكتۆبەر دەیكێشا بەناوچاوتا.. خۆریش خەریكبوو وردە وردە ئاوا دەبوو. جاری پێشوترو دوو مانگێك بەرلەوساتە، خێزانيی و لەگەڵ ماڵی هاوڕێیەكمدا لەهەمان شوێندا بووین. ماوەیەكی زۆر دەمویست بەماڵ و مناڵەوە بڕۆم، بڕۆم و هێندە دووربكەومەوە بەڵكو ئەگەر نەگەمە ئەوسەری دنیاش، لەناوەڕاستی دنیا بدەم لە ئەرز..دەمویست هەم مێشكم لەدەست هەواڵ و سیاسەت و هاتونەهاتی موچەو داعش و حەشدی شەعبی رزگاری بێت و هەم ژیانێكی هێمن و جێگریش بۆ مناڵەكانم دابین بكەم بۆ ئەوەی ڕۆژێك لەڕۆژان نەبنە خۆراكی سیاسەت و جەنگ و شتە بێ ماناو پڕوپوچەكانی ئەو وڵاتە.. ئەوەی دۆخی 2015و 2016و 2017ی ئەو وڵاتەی دیبێ و تیایا ژیابێ لەوە تێدەگا من باسی چیدەكەم، بەشێك لەو كەسانەشی لەدوورەوە تەماشای كردبین و خۆی ئیشی هەبووبێ و موچەی نەهاتبێتە چارەك و شەست رۆژ جارێك وەرینەگرتبێ، وەك ئەوەیە ئێستا گوێزی بۆ بژمێرم و بەلایەوە سەیردەبێ وڵات لەبەر ئەوشتانە جێبهێڵدرێت. ئیبراهیم خەلیل ئەو دەروازەیەی سەدان كوڕی گەنجی لەپێناو پارەكەیدا درا بەكوشت، ناوێكە بیرەوەری خۆشی لای كەسمان نیە و حەز بە بیستنی ناكەین. جارێ پێشووتر هاوین بوو، هۆڵەكە جمەی دەهات لەخەڵك، چی بەرووی ئەوانەی لە باكورەوە دەهاتن و چی بەرووی ئەوانەی لەباشورەوە دەڕۆشتن، گەرمایەكی ناخۆشی هەبوو. چەند ئەفسەرێك لەو دیو پەنجەرەكانەوە دانیشتبون و هەوای ساردی سپلیتەكەیان ئارامی كردبوونەوەو لەگەڵ سوڕانەوەی هەواكەشدا و لاپەڕەكانی بەردەستیان بەرز دەبوویەوە، كەچی خەڵكەكەی ئەم دیوی پەنجەرەكان لەگەرما خەریكبوو دەبورانەوە، پۆلیسەكان هەر لەداخا هەوای سپلیتەكانیان بۆ ئەو خەڵكە پێ نەدەكرد..لەدڵی خۆما وتم داهاتی ئەم ئیبراهیم خەلیلە بدە سوریا و ئوردون فەلەستین پێكەوە پێی دەژین، كەچی جادەو شوستەو هوڵەكانی خۆی پێچاكناكرێت.. ئەوجارە ڕۆشتین و بەهۆی درۆی قاچاخچی و ئەمڕۆ نا بەیانیەكەیانەوە پانزە ڕۆژێك لە ئەستەنبوڵ ماینەوەو دواتر بەدەستی خاڵی گەڕاینەوە. دووبارەو دوای مانگ و نیوێكی تر جارێكی تر ڕۆشتمەوە.. زرم.. جەندرمەكە مۆری چونە ناوەوەی توركیای دا لەە پاسپۆرتەكەم و بەتوركی وتی خۆش هاتن..ئیتر چوینە توركیاو دوای ئەوەی لەگومرگەكە تێپەڕین، شۆفێری پاسەكەی ئەستەنبوڵ بۆ ئەوەی سەربكەوین و دوانەكەوین هۆڕینێكی سەركەوتنی بۆ لێداین .. هێشتا دنیا تەواو تاریك نەبوبوو، هەواكەی ساردتری كردبوو.. پێش ئەوەی سواری پاسەكە ببم، بۆ دواین جار تەماشایەكی كوردستانم كردو لەدڵی خۆما دێڕە شیعرەكەی شێركۆم بیركەوتەوە كە دەڵێت من چیم دەویست لەنیشتیمان..! هەر بە ڕاست ئێمە چیمان نەدەویست لە نیشتیمان...؟   بەشی (2) - بخۆ كوڕم.. خۆی مۆن كردۆتەوەو قسەلەگەڵ كەس ناكات... باوكەكە دەیەوێت هەرچۆنێك بێت كێك و شەربەتێك بداتە مناڵەكەی بیخوات، بەڵام ئەو چووەتە ڕق و لەپەنجەرەكەوە تەماشای دەرەوە دەكات و بەبێ ئەوەی لابكاتەوە بە لایاندا دەست ڕادەوەشێنێ كە هیچ ناخوات. لەوەتەی لەسلێمانی دەرچووین ئەو مناڵە بێتاقەتە. كاك سیروان خۆی و خێزانی و ئەو مناڵە دەساڵانە بۆ ئەستەنبوڵ دێن. دوای ئەوەی لەئیبراهیم خەلیل دەرچوین ئیتر شەومان بەسەردا هات و دوای یەكجار وەستان ئیتر پاسەكە تا بەیانی نەوەستا. ڕێگای سلێمانی- ئەستەنبوڵ بەپاس نزیكەی 38 كاتژمێرە، ڕێگایەكی دوورو درێژو تاقەت پڕوكێنە. پاسەكە تا دەگاتە ئەستەنبوڵ لەچەندین شوێن لادەدات، هاوكات كارمەندەكانی ناو پاسەكە هەر چەند سەعات جارێك بەعەرەبانەیەكەوە خواردن و ساردەمەنی دەگێڕن. بەیانیەكەی بە كاك سیروان دەڵێم ئەوە بۆ ئەو مناڵە هیچ ناخوات، دەڵێت ئەوە بێتاقەتی ئەوەیە لەمەكتەب دەرمانكردووەو ئەمانەوێت لەئەستەنبوڵ بژین. سیروان پیاوێكی پەنجا ساڵە دەبێت، خێزانەكەشی شتێك لەخۆی بچوكتر دیارە، وەك خۆی بۆی گێڕامەوە ساڵانێك پێشتر لە ئەستەنبوڵ كاری كردووە، دواتر گەڕاوەتە كوردستان و ماڵ و مناڵی پێكەوەناوە، بەڵام ئێستا دەوامی خێزانەكەی كردووە بە مۆڵەت و مناڵەكەی لەمەكتەب دەرهێناوە و بەنیازە بگەڕێتەوە بۆ توركیا، لەوێ دەستبكاتەوە بەئیش. پاسەكە هەر دەڕوات و ڕێگایەش هەر تەواو نابێ. لەدڵی خۆما دەڵێم باشە ئەم دایك و باوكە تاوانبارن ئەم مناڵە ئاوا تەنیا دەكەن و لە مەكتەب و ناو هاوڕێكانی دەریدەكەن..؟ خەتای ئەوانە یان خەتای نیشتیمان كە ناتوانێت ئەو خێزانە بگرێتەوە باوەش و ئاوا دڵیان نەشكێنێ..؟ لەخۆم دەپرسمەوە ئەی باشە بەیانی ئەو مناڵە ناڵێت هەموو دنیا گەشتنە خاریج ئەم باوكەی منە بۆ ئێمەی لەم دۆزەخە بەتەنیا جێهێشت..! لەدڵی خۆما دەڵێم بیهێنە پێش چاوی خۆت سی ساڵی تر هاوڕێ مناڵەكانی ئەم مناڵە بەشێكی زۆریان لەخاریج دێنەوەو دنیا گەڕاون، ئەمیش تازە بەدوای ئەم مەسئول و ئەو مەسئولەدا راكە راكەیەتی لەشوێنێك بیكەن بە حیمایەك یان بەردەستییەك یان شتێكی لەو بابەتە..! مناڵەكە سەرخەوێكی بۆ دەشكێنێت و ئێمەش هەر لەناو پاسەكەداین.. هەزار خەیاڵ بەمێشكمدا دێت و دەچن..لەلایەك سەرزەنشتی خۆم دەكەم و لەلایەكی تریش ئەو ئامانجەی بۆی هاتوم زۆر بە گەورەی دەزانم..قوربانی تەنهایی و بێتاقەتی و ئازار و خەم و خەفەتی دەوێ.. پاسەكە هەردەڕوات و من بەجەستە تیایدام..دڵم لەشوێنێكی تره..لەدەرەوە نمەنمە بارانی پایزە دەبارێ، هەمووی چەند كاتژمێرێكی ماوە بگەین، توركیاو ئەستەنبوڵ بوونەتە ئەو چاڵە قوڵەی لەبنەوە تەماشای ئاسمانی پێدەكەم و هیچ كوێم لێوە دیار نیە، ناشزانم كوێم لێوە دیار دەبێ.. دواتر كە دەبینم مناڵەكە شت دەخوات..ئیسراحەت دەكەم..سەر دەنێم بەجامی پاسەكەوەو تەماشای دەرەوە دەكەم و زۆر لە دوور دەڕوانم... لەدڵی خۆمدا دەڵێم ئێرە بۆ ماڵەوە چەنێك دووربێ..! ئاخر بەڕاست ئێمە چیمان دەویست لەنیشتیمان..؟   بەشی (3) -اللە اكبر...اللە اكبر... مەلای مزگەوتەكەی ئەكسەرای، ئەوەی بەرامبەر پاركی سورییەكانە بانگی عیشای دەدا كاتێك ئێمە لەپاسەكە دادەبەزین و گەیشتینە ئەستەنبوڵ. پاركەكانی ئەكسەرای بە شەوان بەتایبەت كەهێشتا سەرماكەی توندی نەكردووە جمەی دەهات لەخەڵك، شوێنی كۆبوونەوەی پەنابەرو ئەوانەی بەتەمای ڕۆشتنن بۆ ئەوروپا تۆ ئەگەر سوڕێك بخۆی بێتاقەتی لەو ناوەدا هەر بەدەم رۆشتنەوە گوێت لەدەمەتەقێ ی دەیان خێزانی كورد دەبێت كەلەو پاركانەدا دانیشتون و شەوگار بەسەردەبەن. جیا لەوەی چەندین چێشتخانەی عێراقی و سوری لەو نێوەندەدا هەیە وهێندەی تر ئەكسەرایان قەرەباڵغكردووە، دەیان هۆتێلی هەرزان بایش لەو ناوەدا هەیە كە بووەتە شوێن و پەناگەی پەنابەران یاخود ئەوانەی بەنیازی ڕۆشتنن بۆ ئەوروپا، ئەمە جگە لەوەی ئەكسەرای شوێنی دەیان قاچاخچیە و بەئاسانی دەتوانی قاچاخچیەكت دەستبكەوێت و كوێت بوێ بتنێرن. پێش روداوەكانی ساڵی 2011ی سوریا بەتاك و تەرا دوكانی عەرەب و سوری لە ئەكسەرایدا هەبوو، بەڵام ئێستا ئەو ناوە یەكپارچە بووەتە شوێنی عەرەب و بەئاستەم هاونیشتیمانیەكی تورك یاخود كوردێكت دەستدەكەوێت دوكانێكی هەبێت . ئێمە هاوین نزیكەی 16 شەو لەوێ بووین هەموو شەوێك لەگەڵ ماڵ ئەرسەلانی هاوڕێم لەو پاركانەدا لەچاوەڕوانی دەرچون و بەڵێنی قاچاخچیدا دادەنیشتین، دەیان خێزانی كوردمان دەبینی كە هەریەكەو چیرۆكێكی تراژیدیان هەبوو، هەبوو گیرابوو، هەبوو هێندە مابویەوە پارەی پێنەمابوو، هەشبوو هەرچی هەبوو لەكوردستان فرۆشتبووی نەیدەتوانی بگەڕێتەوەو لێرەش درۆیان لەگەڵ كردبوو، وەكچۆن درۆیان كرد لەگەڵ ئێمەداو بەناچاری دوای 16 رۆژ گەڕاینەوە. كە لەپاسەكە دابەزین زۆرماندوو بووم، كوڕە پورێكم لەكافتریایەك ئیشی دەكرد لەو ناوەدا سەرێكم لێداو دواتر نانێكم خواردو ڕۆشتم لە هوتێلكی هەرزان بایی ژورێكم گرت و تابەیانی لێی خەوتم. دوو رۆژ لەئەستەنبوڵ مامەوە، لەڕێگای هاوڕێیەكمەوە بە 2000 دۆلار ڕێكەوتین بمانبەن بۆ یۆنان. من و كوڕە پورەكەم چوینە وەجبەیەكەوەو بڕیاربوو ئێوارەی چواردەی مانگی ئۆكتۆبەر دەربچین، بەو مەرجەی ئەوەی نە لەتوركیا بگیرێین و نە لە یۆنانیش سنورداشی توركیا بكرێینەوە چونكە وتیان بەڕێككەوتن لەگەڵ پۆلیس توركی و یۆنانیدا دەتانێرین و ڕێگاكە گرەنتییە. ئێوارەی چواردەی ئۆكتۆبەر تەلەفونێكیان بۆ كردین وتیان حازربن. لەپاركێكەوە بەپێ بردینیان بۆ شوقەیەكی ئەو نزیكانە، دوو دەربەنی (حاجی و هاوبیر) و خێزانێكی كفری و دوو برادەری سلێمانی لێ بوو، دوای چەند كاتژمێرێك دانیشتن لەشوقەكەدا بۆ ئەوەی كەشف نەبین وپۆلیس نەمانگرێت، جارێكی تر بردینیانەوە بۆ پاركێكی نزیك ئەكسەرای. دواتر لەگەراجێكی پشت هۆتێلێك، نزیكەی كاتژمێر 8ی شەو، نزیكەی پانزە كەس دەبووین كردینیانە سەیارەیەكی دۆڵمشەوە بەرەو ئەدرنە و لەوێشەوە بۆ یۆنان. دواوەی دۆڵمش پڕكرا لە نەفەر، جێگای من نەمایەوە، بۆیە لەپێشەوە لەنێوان شۆفێرەكەو ڕێبەرەكەدا دانیشتم. ئەستەنبوڵ بۆ ئەدرنە كە سەرسنورەو نزیكی یۆنانە و شوێنی پەڕینەوەی نەفەرە، ڕەنگە بەڕۆشتنی ئاسایی پێنج سەعاتێك ببێت، بەڵام بەهۆی ئەوەی بەقاچاخ ئەو دۆڵمشانە لێدەخوڕن، ڕەنگە چوارسەعاتێك بخایەنێت. ڕێبەرەكە كوڕێكی گەنجی هەڵەبجەیی تەمەن 32 ساڵان بوو، تا حەزبكەی گەنجێكی بەحورمەت و بەڕێزبوو. وتم : خێزانداریت..؟ - جارێ ژنم بۆچیە..ئیشەكەم؟  پرسیم :چەند ساڵە ئەم ئیشە دەكەیت..؟ -4 ساڵە خەریكی ئەم ئیشەم..ماوەیەك گیرام و دواتر بەربووم.. - ناڕۆیتەوە..؟ - بۆ كوێ بڕۆمەوە...؟ چیم هەیە تا لەپێناویدا بڕۆمەوە..؟ خەریكبوو بڵێم نیشتیمان...تەریقبوومەوە..! نەموت..ئەی خۆم چی..!!  وتم ڕێگاكە قورسە..؟ وتی نا خەمتنەبێ ..ئیتیفاقیەیە..ئیشاڵا سبەی لەیۆنانن.. شۆفێرەكە لەسەدو شەست ، سەدو هەشتا لێی دەخوڕی.. دۆڵمشەكە باڵیگرتبوویەوە...بەدەم تەلەفونكردنەوە بتڵێك بیرەی دەرهێناو هێندەی تر خێراییەكەی زیاتركرد. نەفەرەكانی دواوە هەمویان كپ و بێدەنگ وهەریەكەو كەوتبونە خەیاڵێك ...هەرچەندە جێگاشیان ناخۆشبو بەڵام بەهۆی ترس و نیگەرانی و نەزانینی چارەنوس، كەس دەنگی لێوە نەدەهات.. منیش تەماشای بەرزی گێچی ئۆتۆمبیلەكە هەموو شتێكی بیربردبومەوە و تەنها لەدڵی خۆمدا دوعام دەكرد هەر ئەم شۆفێرە و ئەم دۆڵمەشە نەعلەتیە كەهەردەتوت میزەڵدانە فووی تێكراوە هیچمان لێ نەكات ئیتر قەینا چی ترمان لێ دێت. ویستم بە ڕێبەرە گەنجەكە بڵێم بەشۆفێرەكە بڵێت هێندە خێرا لێ نەخوڕێ توشی شتێكمان دەكات و لەم ڕێگایەدا دەمانكوژێت كەچی ڕێبەرەكە لەماندوێتیدا سەری خستبوە سەر شانم و خەوی لێكەوتبوو..!!دڵم نەهات خەبەری كەمەوە ناچار خۆمان دایە دەست چارەنوسی خۆمان و بتڵە بیرەكەو سوكانی سەیارەكە...! مەگەر هەر خودا خۆی بزانێت ئەو شەوەمان چۆن لێ ڕۆشت..! بەشی (4) -سەری خۆ كزكە.. كڕبن...زارۆكان دەگرین ئەی گەوران لۆ قسان دەكەن..ئەخی بكوژێنە..ئیتفی سیغارە.. شتششش ..شششش...!. شەش ڕێبەرە كوردەكە بەردەوام بۆ ماوەی ئەو دوو شەو ڕۆژەی كە پێكەوەبوین لەڕێگاو بۆ ئەوەی بەسەلامەتی بمانگەیەننە یۆنان، بەو قسانەی سەرەوە ڕێنمایی 150 نەفەری كوردو عەرەب و فارسیان دەكرد، دواتر لەزیندانەكەی یۆنان تا ماوەیەكی زۆر ئێمەش لەبەرخۆمانەوە بۆ خۆشی وسوعبەت بەیەكتریمان دەوتەوە و دووبارەمان دەكردەوە. كاتێك لەئەستەنبوڵ سەركەوتین، نزیكەی چوار كاتژمێری پێچوو تا هاتینە ئەدرنە و سەر سنور. شۆفێرەكە دوای ئەوەی بەسەلامەتی گەیاندینی بەپەلە لەسەر رێگایەكی خۆڵ دایبەزاندین. ڕێبەرێك و چەند نەفەرێكی تر لەسەر رێگاكە چاوەڕێمان بوون. نیو كاتژمێری تر بەپێ ڕۆشتین، ڕێبەرێكی ترو وەجبەیەكی تر لەتاریكیدا چاوەڕوانمان بون كە لەلابەلایەكی كراوەدا كە بۆ كەشفبوون زۆر ئاسانبوو دایاننیشاندین. هەرچەندە ئاسمان ساماڵ و سایەقە بوو، بەڵام هەوایەكی سارد ساردی دەهات، لەو تاریكییەدا كەس كەسی نەدەناسی. رێبەرێكیان وتی تاسەعات دوانزە چاوەڕێ دەكەین وەجبەیەكی تر ماون با بگەن پێكەوە دەڕۆین تا ئەو كاتە كڕ بن. ئەو شەوە ئەوانەی نەبێت كە خەڵكی یەكشاربوین و بەیەكەوە هاتبوین، كەسمان نەدەناسی، دەموچاوەكان هەمویان لە تاریكیدا زیاتر نامۆتر دەردەكەوتن، بیرم لەوەدەكردەوە دەبێت ئەمانە كێبن واچارەنوسمان پێكەوەیە؟ لەكوێوە هاتبن و چی خەیاڵێك سەری پێهەڵگرتبن..؟ گریانی مناڵە ساواكان بەقەترەی خەو كپ دەكران، ئەوەی سەیربوو خێزانێكی فارس لەتەنیشت مندابوون، پیاوێك و ژنێك و دوو منداڵ، منداڵێكی ساواو یەكێكی حەوت هەشت ساڵ، پیاوەكە قاچی پلاتینی تیادابوو، بە دوو وەلەكی دەستیەوە، ترسام دەرنەچێ، كەچی ئەو پیاوە هەمیشە لەپێشەوە بەو دوو وەلەكەی دەستی پێشی هەموانی دەدایەوەو لەو سەرەوە چاوەڕێی دەكردین. گڵوپی سەر ئۆتۆمبیلە سەربازییەكانی توركیا دەسوڕانەوەو هەمووی چەند سەد مەترێك دووربون لێمانەوە و هاتوچۆیان بوو. بە قسەی ڕێبەرەكان هەموویان كڕدرابوون، هەربۆیە حسابی نەبویان بۆ ئێمە لەو شوێنەدا دەكرد و ئێمەش حسابی نەبونمان بۆ ئەوان دەكرد. وەجبەكەی تر گەیشتن و ژمارەمان چەن قات زیادیكرد كە دەیان خێزانی تیدابوو، بەشێكی زۆری ئەو خێزانانە وەك دواتر زانیمان خەڵكی شەنگال بوون كە دیاربوو یەكێك بە بەرنامە هێناونی و دەریاندەكات، بەپێ بەناو زەوییە كشتوكاڵیەكاندا چەند كاتژمێرێك تێپەڕین سنورمان لێوەدیارنەبوو.  رێبەرەكان لەپێشەوەو ناوەڕاست دواوە دابەشبووبن، بۆ ئەوەی نەكەس جێ بمێنێت و نەكەسیش ون ببێت بەو تاریكە، ئینجا هەر كەسیش پەكی بكەوێت هەڵیگرن، هەرواشبو خەڵك جێما دۆزیانەوەو پیرەژنێكیش پەكی كەوت هەڵیانگرت. هەواكە ساردتر بوو، بۆنی تەڕایی دەهات، هەستمكرد گەیشتوینەتە سەر سنور، ڕێبەرەك وتی: ئەوە ئاوەكەیە ،لێرە لەبن ئەو دارانەدا دەمێننەوە تا ڕۆژ دەبێتەوە دوایی دەتانپەڕێنینەوە بۆ ئەو بەر. كاتژمێر چوارونیوی بەیانی بوو، دەبوو تا ڕۆژ دەبێتەوە لەنزیك دواین گوندی توركیاو لەبن كۆمەڵە دارێك دانیشین، بەشێكی زۆر لەماندوێتیدا خەوتن، لەبەر سەرماو لەبەر دڵەڕاوكێ تا ڕۆژ بویەوە خەوم لێ نەكەوت..بیرم دەكردەوە ئەرێ بەڕاست ئەم خەڵكە بۆ كوێ سەری خۆی هەڵدەگرێت؟ ئێمە بەدوای چی كەوتوین..؟. ئەم مناڵانە چاوەڕوانی چی دەكەن لەداهاتویان..؟ ئەم میللەتە بۆ ڕەو دەكا؟ ئەم شەنگالیانە بۆ ناگەڕێنەوە بۆ زێدی خۆیان.. پاڵمدا بەكۆڵە پشتەكەمەوەو لەچاوەڕوانی ڕۆژبوونەوەدا كه شەوگار نەیدەهێشت بەزوویی بێت لەسەرما كڵاوەكەم كردە دەموچاوم و ڕووبەروی یۆنان لێی دانیشتم. - الصلاە خیر من النوم مەلای گوندە توركیەكە كە هەموی سێ سەد چوار سەد مەترێك لێمانەوە دووربوو بانگی بەیانی داو دەیوت نوێژكردن خێرترە لە خەوتن .. مەلاكەی گوندەكە نەیدەزانی میللەتێكی سەر هەڵگرتوو... میللەتێكی نەگبەت نیشتیمانیان جێهشتووەو هەر ئێستا لە لەتەنیشتیدان ولەشەوەوە تا بەیانی نەخەوتون. اللە اكبر.. اللە اكبر   بەشی (5) - ئەگەر چوپەكە بەر درەختەكانی ناو ئاوەكە بكەوێ مەترسی خنكانی نەفەرەكان زۆرە. وردە وردە ڕۆژ بویەوە، ڕێبەرەكانیش شەش كەس ، شەش كەس و لەسەرەتادا خێزانەكانیان بە دوو چوپ لە ئاوەكەی نێوان توركیا و یۆنان پەڕاندەوە. ئەو ڕێبەرە هەڵەبجەیەیی لەناو دۆڵمەشەكەدا پێكەوەبوین وتی پەلەمەكە خۆمان ئاخیر چوپ دەڕۆین، كاتێكیش لێمپرسی ئاوەكەی ترسناكە، وتی نا بەڵام ئەگەر چوپەكە بەر پارچە داری ناو ئاوەكە بكەوێ مەترسی زۆرە. ئەو ئاوە هەر بەقەدەر روباری (سیروان)دەبێت ئەگەر یەكێك ئەو روبارەی دیبێت، رێبەرەكان پەتێك لەمبەرەوە تا ئەوبەر دەبەستن و دواتر بۆ ئەوەی ئاوەكە چوپەكان نەبا دەستی پێوەدەگرن و نەفەرەكان دەپەڕێننەوە، لەناو ئاوەكەشدا لەكاتی كەمبونەوەو زیادبونی ئاوەكە پارچە درەخت دەردەكەون و زۆجار چوپەكان كون دەكەن یاخود هەڵی دەگەڕێننەوەو نەفەرەكان دەخەنە ناو ئاوەكەوە، ئەوەی مەلە نەزانێ زەحمەتە رزگاری بێت، ئاوێكی هێندە ئاسان نیەو تا ئێستا چەندین نەفەریش بەو جۆرە لەو ئاوەدا خنكاون. كاتێك دەگەی بەدیوی یۆنان ئیتر دەچیتە ناو چڕە دارستانێكەوە كە كورد پێی دەڵێت جەنگەڵ كە هێندە چڕەو بەیەكدا چوە خۆشاردنەوە تیایدا ئاسانە. ئێمەیان زۆر دوورنەخستەوە، هەر لەودیوی ئاوەكەوە وتیان تاشەو لێرە دەبین تا ئەو وەجبەیەێ تر دەگات و دواتر پێكەوە دەڕۆین. ئێمە 6 دەربەنی بووین، دوو پارچە نایلۆنی كۆنەمان دۆزیەوە كە پێشوتر نەفەر لەو شوێنەدا بەكاریانهێنابوو، یەكێكمان راخست و یەكێكیشمان دا بەسەری خۆماندا، وردە باران و سەرمایەكی توندبوو، تەنها ئاوو خورما و نانمان پێبوو، بەوریاییەوە بۆ ئەوەی بەشی هەمومان و ڕێگاكە بكا كەم كەم لێمان دەخوارد. لەو جەنگەڵە خێزانە شەنگالیەكان بەشێكی زۆریان هیچیان پێنەبوو، مناڵی زۆریان پێبوو ، گریانی مناڵ و تینوێتی و برسێتی ناڕەحەتی كردبوون، جیا لەوەی رێبەرەكانیش توڕەدەبون بۆ ئەوەی دەنگیان نەڕوات و كەشف نەبن..دەتوت جارێكی تر ئەنفالی داعش كراونەتەوەو لەدەستی كوشتن و بەكۆیلەكردن هەڵدێن. سەرماكەی تادەهات زیاتر دەبوو، بارانیش هەردەباری، ئێمەش لە ژێر نایلۆنەكانەوە پاڵكەوتبوین، كاتێك هاتین نزیكەی حەوتی بەیانی بوو، دەبوو تا یانزەی شەو لەو شوێنەدابین. ئەوەی سەرنجی منی راكێشا شوێنەكە بوو كە دڵنیام ئەوەی یەكەمجار دۆزیویەتیەوە كورد بووە، چونكە لەچاڵێكدا بوو مەگەر بەفڕۆكەی بێ فڕۆكەوان كەشفببوایە، لەدڵی خۆما دەموت تۆ بڵێی چەندین هەزار كورد لەو شوێنەدا ئیسراحەتی كردبێ و دواتر گەیشتبێتە دەرەوە. یانزەی شەو جوڵەمان كرد، بەپێی قسەی ڕێبەرەكان وەجبەكەی تر بەڕێگاوەن و لەسەر سكەی قیتارەكە پێك دەگەین، هەر وەك كۆڕەكەو بەئیسراحەت و بەبێ ترس بەناو باخ و رەزی یۆنانیەكاندا سێ سەعاتێكی تر بەپێی ئەو حەشاماتە رێمانكرد تا گەیشتینە سەر سكەی قیتارەكە ، یەكسەر ئەوەم بیركەوتەوە ئەوەی كوردبێ و بەپێ ڕۆشتبێ بۆ دەرەوە ئەو سكەی قیتارەی دیوەو باسیكردووە. لەناو چڕە دارستانەكەی تەنیشت سكەی قیتارەكە دایانناین، چاو چاوی نەدەبینی، بەلایتی مۆبایلی ڕێبەرەكان جێگایەكیان دۆزیەوەو دایانناین دوای نیوسەعاتێك وەجبەكەی تر هاتن وەك دواتر لەبنكەی پۆلیس بۆمان دەركەوت ژمارەمان بو بە 150 كەس. - زۆرمان نەماوە، ئەوە گڵوپەكانە، گەشتینە ئەوێ تەواو. ڕێبەرەكە كاتێك كەوتینە رێ و لە دارستانەكە دەرچوین وای وت. نیوسەعاتی تر رێمانكرد، گەشتینە لابەلایەك لەتەنیشت ڕێگایەكی دوو سایدی سەرەكی، لادێیەكیش چەن سەد مەترێك دووربوو لێمانەوە. ئێمە بەو بەرزیەوە زۆر بەئاسانی ئۆتومبیلەكانمان دەبینی كە هاتوچۆیان دەكرد ئەوان ئێمەیان نەدەبینی، رێبەرەكان وتیان لێرە دانیشن، ئیتیفاقیەكەمان وەهایە كە بوو بە سەعات شەش دەڕۆنە سەر ئەو ڕێگا سەرەكیەو دەیگرن، تا پۆلیس دێت دەتانبەن بۆ كەمپ ئیتر سنور داشی توركیا ناكرێنەوە، بەڵام هەتا پێتان دەكرێ بەتەلەفون داوای هاوكاری لە هێڵی فریاكەوتن بكەن و لایڤ بكەنەوە با دنیا بزانێ. كاتژمێر شەشی رێك رۆشتینە سەڕ رێگا سەرەكیەكەو هەر دوو سایدەكەمان گرت. بەڵام ئەوەی بەئێمە وتراو دڵنیایمان پێ درا نەك هەر وا دەرنەچوو، بەڵكو خەریكبوو ژیانیشمان دانێین و تیابچین، ئەگەر رەحمی ژنەحاكمێك نەبوایە. بەشی (كۆتایی) حاكمە ژنە یۆنانیەكە كە رەسمێكی مەسیح بەپشت سەریەوە هەڵواسرابوو چەكوشەكەی دەستی دا بەمێزەكەداو وتی:ٚ ئێوە ڕێگای سەرەكیتان گرتووە و زیانتان لەموڵكی گشتی داوەو دەوامی فەرمانبەرانتان دواخستووە، بۆیە یان دەبێت غەرامە بدەن یان ساڵێك زیندانی بكرێن..! ئەو بەیانیەی كە ڕێگاكەمان گرت، هەڵایەكی گەورە دروستبوو، هەندێك یۆنانی كە بۆ كاردەچوون لەناو ئۆتۆمبیلەكانیانەوە دەستیانكرد بەجنێودان، ئێمەش نەماندەویست كەس بڕوات، بەشێكی زۆر لەئێمە بەمۆبایلەكانی دەستیانەوە لایڤیان كردبویەوەو تەلەفونیان بۆ هێڵی فریاكەوتن دەكرد، پۆلیس هاتن و نەیانهێشت كەس پەلامارمان بدات. دواتر دوو ئۆتۆمبیلی گەورەیان هێناو هەموو نەفەرەكانیان باركرد بۆ بنكەی پۆلیس. 16ی ئۆكتۆبەر... پۆلیسەكە لەتەنیشتی ناوەكە بەرواری دەستگیركردنەكەی نوسین..ئیتر بەبۆنەی 16ی ئۆكتۆبەرەكەوە هەمومان مێژووی ئەو ڕۆژەی بنكەی پۆلیسمان لەبیرمابو. نزیك كاتژمێر هەشتی بەیانی هێنایناین، نەماندەزانی ئایا قاچاخچیەكان راستیانكرد، یاخود نا درۆیانكرد ودەماندەنەوە توركیا..پۆلیسەكان بە ئیسراحەت یەكە یەكە 230 كەسیان ناونوسكرد و پەنجەمۆریان پێكردین، ئەم پرۆسەیە تا 2ی شەوی خایاند. دواتر گواستینیانەوە بۆ زیندانێك و نەیانداینەوە توركیا..بۆ یەكەمجار قاچاخچی راستیكرد. زیندانەكە چەند هۆڵێكی گەورەبوو، هەر هۆڵەو 70 تا 80 كەسیان بەتێكەڵاوی تێدەكرد فەرقی ژن و پیاو و خێزان و؟سەڵت نەبو، هەموی پێكەوە دەخەوت وعاشقە شەنگاڵی و ژن پیاوەكانیشیان پەردەیان لەقەرەوێڵەكاندەدا و پێكەوە دەخەوتن. هۆڵەكەی ئێمە نزیكەی 75 كەسی تیابوو، سێ تەوالێت و دوو حەمامی پیسیشی تیابوو، ڕۆژانە دوو ژنە یۆنانی دەهاتن كەمێك خاوێنیان دەكردەوەو دەڕۆشتن.سێ ژەمەش پۆلیسەكان بە كارتۆن خواردنیان دەهێناو لەشیشەكانەوە دەیانخستە ئەو دیو بۆمان، گەنجەكانیش لەمدیوەوە تەوزیعیان دەكرد بەسەرمانا. ئەو زیندانە كە حەوت شەو و ڕۆژ تیایدا بووین، هەرچەنە ناخۆشبوو، نەیاندەكردینە دەرەوەو مۆبایلمان پێ نەبوو ،ئاگاشمان لەكەس نەبوو، بەڵام دواتر هەموو شتەكانی ناوی بونە بیرەوەری خۆش بۆمان. لەزیندانەكە شتی سەیر هەبوو، كوڕێكی سۆماڵی هەبوو ناومان نابو بلاك بۆی، برادەران بانگیان دەكرد بە جگەرەیەك لاسایی چی باڵندەبوو دەیكردەوە، ژنێكی سۆماڵیش هەبوو لەڕێگا پێڵاوەكانی دڕابوو، ئیتر ئەو هەموو ڕێگایەی بەپێی پەتی بڕیبوو لەوێش پێڵاو نەبوو بیكاتە پێی، لەهەمووشی ناخۆشتر ئەوەبوو كەس هیچی پێ نەدەوتین چیمان لێ دەكەن. لەدیواری زیندانەكە كەناوی (ئۆرستیادە)بوو زیندانیانی پێشوتر بیرەوەرییان نوسیبوو، هەموجار بەبرادەرەكانم دەوت بێ ئەمەل نەبن ئەوانەی لێرە زیندانی بوون هەمویان بەربوون بۆیە بیرەوەرییەكانیان ماوە. دوای حەوت ڕۆژ بەیانیەك زوو ئازادیانكردین و خستینیانە كەمپەوە، لە كەمپەكە زانیمان بەهۆی ئەوەی رەنگە هەمومان پارەمان پێ نەبێ، حاكمە ژنەكە سزای زیندانی ساڵێك (بەبێ جێبەجێكردن)ی داوین و ئەگەر تاوانی دووەم ئەنجامبدەین ئەوا سزای ساڵەكەشمان بەسەردا دەسەپێنن. ئێوارەیەكیش لەكەمپا بووین و بەیانی دواتر وەرەقەیان بۆ كردین و لەسەر حسابی خۆمان ڕۆشتین بۆ ئەسینا. پێش ئەوەی ئازادمانبكەن ڕۆژێك لەزیندانیەكە بردینیان بۆ لای ژنە حاكمێك، لەبەیانیەوە لە حەوشەی دادگاكە بەبێ ئەوەی قەترەیەك ئاو یان پارچە سەمونێك بدەن بەو خەڵكە تا ئێوارە دایناین، دەیان مناڵ سەرماو تینوو برسیان بوو دەگریان یەك پۆلیس، یەك كارمەندی یۆنانی كە ئێمە واماندانابوو ئەوانە مرۆڤی ئەوروپین و جیاوازن هەستیان نەدەجوڵا، بگرە زۆرجاریش قسەیان پێ دەوتین، كەچی لەولاوە دوو سێ ژنی بەتەمەن كە ئەو حەشاماتەیان بینی بەوسەرما و بەبێ نان و ئاو رۆژێكە وەستێنراون هەستیان جوڵاو رۆشتن یەك دوو دەبە ئاو و هەندێك خواردنیان بۆ مناڵەكان هێنا. لەبەردەمی ژنە حاكمەكەدا وەجبە وەجبە ریزیان كردین، یەك پرسیاری دەكرد، بۆ ڕێگاكەتان گرت..؟ هەمومان یەك وەڵاممان هەبوو، بۆئەوەی فریامان بكەون.. وێنە و خاچەكەی مەسیح لەهۆڵەكەدا سامێكی تایبەتی هەبوو. خۆمانمان وەك تاوانبارێكی گەورە دەهاتە پێشچاو كە رەنگە لەشەڕی سەلیبەكانەوە بەدیل گیرابین و هاكا سزای ملپەڕاندنیان بۆ دەركردین، دادگای ئەوروپا و وێنەی مەسیح ...! دوو دڵبووم وتم رەنگە مەسیح فریامان بكەوێت، بەڵام كاتێك ئەو ژنە سۆماڵیەم بینی بەپێی پەتی هێنایانە ژوور و ژنە حاكمەكە هیچ هەستێكی بەرامبەری نەجوڵا و هەروا بەپێی پەتی بەڕێیكردەوە بۆ زیندانەكە، بۆم دەركەوت مەسیح لە مێژە لەجیهاندا مردووە..! تێ بینی:  - هەندێك بەشی مابوو تا ئەڵمانیا، بەڵام بۆ ئێستا هەر ئەوەندەم بە باشزانی، رەنگە لەداهاتوویەكی دوور بیكەمە كتێبێك یاخود هەر لێرەوە بڵاویبكەمەوە. - ئەو ناوانەی لێرە دێن ناوی ڕاستەقینەی كەسەكان نیە

 (درەو میدیا): ویلایەتە یەكگرتووەكانی ئەمریكا لەرێگەی باڵیۆزخانەكەیەوە لە بەغداد، یەكەم هەنگاوی كردەیی وەكو نێوەندگیر بۆ چارەسەری دۆخی كەركوك هەڵگرت.  بەپێی هەواڵێك كە سایتی رۆژنامەی (ئەلعەرەبی ئەلجەدید)ی قەتەری بڵاویكردوەتەوە، باڵیۆزخانەی ئەمریكا لە بەغداد كۆبونەوەیەكی هاوبەشی بۆ نوێنەری پێكهاتەكانی كەركوك لە (كوردو عەرەب‌و توركمان) رێكخستووە، لە كۆبونەوەكەدا باسی كێشەكانی پارێزگاكە كراوە لە ڕووی سیاسی‌و ئابوری‌و ئەمنییەوە. رۆژنامەكە لە زاری بەرپرسێكی سیاسی ئاگادارەوە ئاشكرایكردووە، لە كۆبونەوەكەدا باس لەم تەوەرانە كراوە: •    پرسی ئیدارەی هاوبەش لە پارێزگای كەركوك‌و ئەگەری جێبەجێكردنی وەكو چارەسەرێكی ناوەندی بۆ دابەشكردنی دەسەڵات. •    تەرخانكردنی بەشێك لە داهاتی كەركوك بۆ پارێزگاكە خۆی. •    دۆسیەی ئەمنی لە دەستی حكومەتی فیدراڵیدا بمێنێتەوە. ئەمریكییەكان جێبەجێكردنی ئەم خاڵانەیان وەكو بنەڕەتێك باسكردووە بۆ چارەسەركردنی قەیرانی كەركوك وەكو ناوچەیەكی جێناكۆك لەنێوان هەرێمی كوردستان‌و بەغداددا. گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك ! هەمان سەرچاوە بە رۆژنامە قەتەرییەكەی وتووە" كورد داوادەكەن بە رێككەوتن بەشێك لە هێزەكانی پێشمەرگە بگەڕێنەوە بۆ كەركوك، بەڵام عەرەب‌و توركمان رەتیانكردوەتەوە". نێوەندگیرییەكەی ئەمریكا بەردەوامە‌و پێشبینی دەكرێت كۆبونەوەكان لەبارەی دۆخی كەركوك بەردەوام بن بەمەبەستی گەیشتن بە رێككەوتن. مەحمود جبوری ئەندامی ئەنجومەنی پارێزگای كەركوك لە كوتلەی عەرەبی بە رۆژنامەكەی وتووە:" ناكرێت گەڕانەوەی پێشمەرگە بۆ كەركوك قبوڵ بكرێت، فشاركردن بەو ئاڕاستەیە، رەوتی دیالۆگەكە تێكدەدات‌و دەرفەتی گەیشتن بە رێككەوتن كەمدەكاتەوە، دەبێت كورد درك بەوە بكەن". ئیدارەی هاوبەش جبوری ئاماژە بەوەدەكات، پرسی ئیدارەی هاوبەش لە كەركوك لەلایەن عەرەب‌و توركمانەوە قبوڵكراوە، سەرباری ئەوەی هەندێك ناكۆكی بچوك هەیە، بەڵام كورد سورن لەسەر وەرگرتنی پۆستی پارێزگار‌و بە پشكی خۆیانی دەزانن". رێككەوتنی بارزانی-  عەبدولمەهدی - ئەمریكا ! مەسعود بارزانی سەرۆكی پارتی ئێستا هەوڵێكی نوێی دەستپێكردووە بۆ "ئاسایكردنەوەی" دۆخی كەركوك‌و گەڕانەوەی پارتییەكان بۆ ئەو شارە. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، بارزانی لەگەڵ ئەمریكییەكان‌و عادل عەبدولمەهدی لەبارەی دۆخی كەركوكەوە گفتوگۆی كردووە‌و دەیەوێت هێزەكانی حەشدی شەعبی لەناوچەكە دوركەونەوە‌و رێگە بە كورد بدرێت بە ئاڵای كوردستانەوە بگەڕێنەوە بۆ شارەكە، بارزانی دەیەوێت ئەمریكییەكان هێزێكی سەربازی خۆیان لەو ناوچەیە جێگیر بكەن.  هەفتەی رابردوو هەمان رۆژنامەی قەتەری، لە زاری بەرپرسێكی پارتییەوە ئاشكرایكرد، مەسعود بارزانی لەگەڵ مایك پۆمپیۆ وەزیری دەرەوەی ئەمریكا كە بەمدواییەی سەردانی هەولێری كرد، گفتوگۆی لەبارەی دۆخی كەركوكەوە كردووە. ئەو سەركردەیەی پارتی كە رۆژنامەكە ناوەكەی ئاشكرا نەكردووە، ئاماژەی بەوەكردووە، پۆمپیۆ بەڵێنی بە بارزانی داوە ئەمریكا نێوەندگیرییەك دەكات بۆ ئارامكردنەوەی بارودۆخی كەركوك‌و ئەنجامی نێوەندگیرییەكەش بەمنزیكانە دەردەكەوێت. بەپێی قسەی بەرپرسەكەی پارتی" پۆمپیۆ داوای لە بارزانی كردووە ئەم ماوەیە دان بەخۆدابگرێت‌و لەبارەی كەركوكیشەوە پۆمپیۆ پەیوەندی بە عادل عەبدولمەهدی سەرۆك وەزیرانی عێراقەوە كردووە‌و ئێستا چاوەڕوانی ئەنجامی گفتوگۆكانن لەگەڵ عەبدولمەهدی".  

راپۆرتی شیكاری: محەمەد رەئوف پارتی دیموكراتی كوردستان بەتەواوی دركی بە پەلهاویشتن‌و كۆنترۆڵكردنی زۆرینەی خاكی جێنفوزی خۆی كردووە لەلایەن پارتی كریكارانی كوردستانەوە (پەكەكە). پەكەكە سەرەڕای باكوری كوردستان كە پێگەی بەهێزو شوێنی سەرەكی ئامانجەكانیەتی، تەواوی ناوچەی ئازادكراوەكانی رۆژئاوای كوردستانیشی خستوەتە ژێر كۆنترۆڵی پارتی یەكێتی دیموكراتی (پەیەدە) كە سەربە خۆیەتی، لە باشوری كوردستانیش دەیان پێگەو ناوچەی بەرفراوانی لەبەردەستدایە، كە رەنگە لە داهاتوودا كاریگەری گەورە لەسەر پرۆسەی سیاسی‌و یەكلاكردنەوەی ململانێكانی لەگەڵ هێزەكانی باشوری كوردستان هەبێت، بەتایبەتیش كە لە ئێستادا شەڕی ساردو ململانێی توندی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستاندایە. ئێستا زۆرینەی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی پارتی لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، ئەو هێزە حوكمرانی ئەو ناوچانە دەكات. ئەگەر پارتی كارتی توركیا بەرامبەر بە پەكەكە بەكاربهێنێت، ئەوا پەكەكە كارتی فراوانبوونی سنوری جوگرافیای پەڵەمڕەوییەكەی لە هەرێمی كوردستان‌و بەتایبەتیش لە ناوچەی جێنفوزی پارتی بەكاردەهێنێت. پەكەكەو باشوری كوردستان  پارتی كرێكارانی كوردستان لە ساڵی 1978 دامەزراوە، یەكەم كۆنفرانسی خۆی لە ساڵی 1981 ئەنجامداوە، لە ساڵی 1984ەوە شۆڕشی چەكداری دەستپێكردووە، لەوكاتەوە بنكەو بارەگای لە باشوری كوردستان كردوەتەوە. لەدوای پێكهێنانی حكومەتی هەرێمی كوردستان‌و یەكخستنی هێزی پێشمەرگەی كوردستان، لە یەكەم هەنگاودا بە فشاری توركیا هێزی پێشمەرگە لە ساڵی 1993 چووە شەڕی براكوژییەوە لەگەڵ هێزەكانی پەكەكە لە باشوری كوردستان، هێزی پێشمەرگە نەیتوانی شەڕەكە یەكلابكاتەوە‌و پەكەكە لەناوچەكە دەربكات، بەڵام نیازپاكی بەرپرسانی هەرێمی نیشانی توركیادا. ئێستا بنكەو بارەگاكانی پەكەكە تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی رۆژهەڵات‌و باشور تا رۆژئاوای كوردستانی گرتوەتەوەو ناوچەیەكی فراوانیان بۆخۆیان كۆنترۆڵكردووە، لەگەڵ فراوانبوونی ناوچەی چەكداریان جموجوڵی سیاسی‌و مەدەنیشیان لە باشوری كوردستان زیادیكردووە. لە باشوری رۆژهەڵاتی هەرێمی كوردستان واتە سنوری نێوان هەرێمی كوردستان‌و ئێران، ناوچەیەكی فراوان‌و ناوەندی دەسەڵاتی پەكەكەی لێیە، ئەوەش زنجیرە چیای "قەندیل"ە، كە لە سنوری ناوچەكانی قەزای قەڵادزێ، قەزای رانیە، قەزای چۆمان، قەزای رەواندوز، قەزای سۆران، پێكدێت، واتا دەسەڵاتیان لە سنوری قەزای قەڵادزێوە درێژ دەبێتەوە بۆ باڵەكایەتی‌و سیدەكان‌و حاجی ئۆمەران، لەم ناوچەیەدا زیاتر لە (50) گوند لەژێر دەسەڵاتی شارەوانییەكانی پەكەكەدایە.  بەپێی بەدواداچونێكی رۆژنامەی (رووداو)، زیاتر لە 34%ی كۆی خاكی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو لەسەر ئاستی هەرێمی كوردستانیش زیاتر لە (658) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. زۆرترین سنوری دەسەڵاتی پەكەكە لە ناوچەی قەزای ئامێدیە، كە نزیكەی (250) گوندی ئەو ناوچەیە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایەو زۆرینەی بنكەو بارەگا سەربازییەكانی توركیاش لەو قەزایەدایە كە بنكەكانی بامەڕنێ، دێرەلوك، كانی ماسی دەگرێتەوە، بەواتایەكی تر جێگیركردنی ئەو بنكە سەربازیانەی توركیا تەواو لەبەرمەترسی هەژموونی پەكەكەیە، چونكە زۆرینەی خاكی ئەو قەزایە لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، بەو پێیەی لە كۆی (2700) كیلۆمەتر دوجای خاكی ئەو پارێزگایە، زیاتر لە 70%ی لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. لەدوای ئامێدی، زۆرترین سنوری جوگرافی ژێر دەسەڵاتی پەكەكە لە قەزای زاخۆیە، بەوپێیەی زیاتر لە (120) گوندی ئەو قەزایە لەژێر دەستی پەكەكەدایە، واتە 35% خاكی ئەو قەزایە، لە قەزای ئاكرێش زیاتر لە (20) گوندی ئەو قەزایەش لەژێر دەستی پەكەكەدایە. بەگشتی لە سنوری پارێزگای دهۆك بەوپێیە هەرێمەكانی بادینانی پەكەكە لەوێیە، پەكەكە پێگەیەكی گەورەی هەیە، كە بە نزیكەی 30% بۆ 36%ی خاكی پارێزگای دهۆك ئەژماردەكرێ، واتا تەواوی ناوچە شاخاوی‌و سنورییەكانی پارێزگای دهۆك لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە. لە سنوری قەزای مێرگەسور كە ناوچەكانی بارزان‌و پیران‌و شیروان دەگرێتەوە، زیاتر لە (150) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، واتا بەگشتی لە سنوری قەزاكانی پارێزگای هەولێر زیاتر لە (200) گوند لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدان، جگە لە مەخمور كە كەمپێكی گەورەی پەكەكەی لێیە. لە رۆژئاواشەوە لە سنوری قەزای شەنگال ناوچەیەكی بەرفراوان‌و دەیان گوندو بەرزایی بەدەست پەكەكەوەیە، بەگشتی زۆرینەی بنكەو بارەگاو پێگەی پەكەكە لە سنوری ناوچەی جێنفوزی پارتیدایە، كە ئەتوانرێت بوترێت پەكەكە بەتەواوی  پارتی گەمارۆداوە. هەژمونی پەكەكە بەسەر پارتییەوە پارتی بەتەواوی دركی بەو مەترسییەی هەژمونی پەكەكە كردووە لەسەر ناوچەی جێنفوزی، لەبەرامبەر ئەو هەژمونەی پەكەكە، پارتی پەیوەندییەكانی لەگەڵ توركیا بەهێز كردووە، رەنگە بەتەواوی پشتی بە هێزی توركیا ببەستبێت بۆ سنورداركردنی هەژموونی پەكەكە.  •    جگە لە شارو رێگەی ئۆتۆمبیلی حاجی ئۆمەران بەرەو ئێران، تەواوی سنوری پارتی لەگەڵ ئێران بەدەستی پەكەكەوەیە، تەواوی سنورو شاخەكانی چۆمان، سۆران، سیدەكان‌و باڵەكایەتی‌و زۆرینەی ناوچەكانی ئامێدی‌و سنوری پارتی لەگەڵ ئێران لەدەستی پەكەكەدایە. •     لە سنوری پارێزگای دهۆك‌و توركیاش، جگە لە رێگەی ئۆتۆمبیل، زۆرینەی شاخ‌و سنورەكانی ئەو ناوچەیە لە دەستی پەكەكەدایە. •     لە رۆژئاوای دهۆكیشەوە لە خاپورەوە تا سنوری شەنگال پارتی هاوسنورە لەگەڵ یەپەگەدا (یەكینەكانی پاراستنی گەل) لە رۆژئاوای كوردستان. •    رۆژئاوای كوردستان‌و زۆرینەی گوندەكانی رۆژئاوای شەنگالیش لەدەستی پەكەكەدایە. پەكەكە كاتژمێرێك لە زێدی بارزانییەوە دورە مەترسییەكانی پارتی لە پەكەكە تەواو لە جێگەی خۆیدایە، چونكە پەكەكە بەتەواوی گەمارۆی ناوچەكانی پارتی داوە، بە وتەی بەرپرسێكی پەكەكە كە نەیویست ناوی ئاشكرا بكرێت" پەكەكە تەنها كاتژمێرێك لە گوندی بارزانی زێدی بارزانییەوە دوورە"، زۆر نزیكن لە بنكەی سەربازی بامەڕنێ‌و كانی ماسی‌و دێرەلوك. رەنگە لە داهاتوودا بەهێزبوونی پێگەی پەكەكە لە ناوچەكەدا، مەترسی گەورە لەسەر پێگەو ناوچەی جێنفوزی پارتی دروستبكات، چونكە تەواوی سنوری پارتی لەگەڵ ئێران لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، تەواوی سنوری پارتی لەگەڵ توركیا لەژێر كۆنترۆڵی پەكەكەدایە، تەواوی ناوچەی جێنفوزی پارتی لە رۆژئاوای هەرێمی كوردستان لەژێر كۆنترۆڵی یەپەگەو پەكەكەدایە، بۆیە چاوەڕوان دەكرێت لە داهاتوودا بەتەواوی سنوری جوگرافی پارتی بكەوێتە ژێر هەژمونی پارتی كرێكارانی كوردستانەوە.  

راپۆرت: BBC وەرگێڕانی: فازل حەمەڕەفعەت رۆژی 26ی كانونی دووەم، خۆپیشاندەرانی كورد لە پارێزگای دهۆك لە كوردستان، دوو تانك‌و كەلوپەلی سەربازی تریان سوتاند، كاتێك وەكو ناڕەزایەتی لەدژی كوژرانی چوار كەس لە خەڵكی ناوچەكە لە هێرشێكی ئاسمانی توركیا لە 20 ئەم مانگەدا، هەڵیانكوتایەسەر بنكەیەكی سەربازی توركیا. كاتێك خۆپیشاندەران چونەناو بنكەی سەربازی "شیلادزێ" لە پارێزگای دهۆك، بەهۆی تەقەی سەربازانی توركەوە، دوو خۆپیشاندەر كوژران‌و دەیانی تر برینداربوون. توركیا بەشێوەیەكی سیستماتیك هێرشی ئاسمانی دەكاتەسەر بنكەكانی پارتی كرێكارانی كوردستان كە چیاكانی قەندیلیان كردووە بە بارەگای خۆیان‌و لە هەشتاكانی سەدەی رابردوەوە لە ململانێی چەكداریدان لەدژی حكومەتی توركیا. جەبار یاوەر ئەمینداری گشتی وەزارەتی پێشمەرگە لە كوردستان رۆژی 27ی ئەم مانگە وتی:" ژمارەی هێرشە ئاسمانییەكانی توركیا بۆسەر ناوچەكانی هەرێم لەماوەی چوار ساڵدا گەیشتووەتە 398 هێرش، ئەمە سەرباری 425 هێرش لەڕێگەی بۆردومانی تۆپخانەكانەوە، زیاتر لە 20 كەسی مەدەنی كوژراون، هێرشەكان بونەتەهۆی وێرانبوونی گوندە سنورییەكان‌و نەخۆشخانە‌و رێگا‌و پرد خوێندنگەكان، ئۆپەراسیۆنە سەربازییەكانی توركیا لەناو خاكی هەرێم كە لە ساڵی 2007وە دەستیپێكردووە، تائێستا كۆتایی نەهاتووە". سەربازانی توركیا لە بنكەی سەربازی هەكاری- 20ی كانونی دووەمی 2019 زیادبونێكی زۆر كوردەكان دەڵێن زیاتر لە 27 بنكەی سەربازی لەنێویاندا بنكەی راهێنانی سەربازانی تورك لە هەرێمی كوردستاندا هەن، ئەمە لەكاتێكدایە بینالی یەڵدرم سەرۆك وەزیرانی پێشووی توركیا لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەوانیدا لە بەغداد لە حوزەیرانی 2018دا دانی بەوەدا نا 11 بنكەی سەربازی هەن، وتی:" 11 بنكەی سەربازیمان دروستكردووە‌و ژمارەی سەربازو هێزەكانمان لەو بنكانە زیادكردووە بەمەبەستی راوەدونانی جەنگاوەرانی پارتی كرێكارانی كوردستان بەر لەوەی بێنە ناو سنورەكەمانەوە". لەناوچەكانی (بامەڕنێ، شیلادزێ، باتۆفان، كانی ماسی، كیریبی، سینكی، زیری، كوبكی، قومری، كوخی سپی، سەری زیری، دۆڵی زاخۆۆ ئامێدی) بنكەی سەربازی توركیا هەیە. لە سەرەتای دەركەوتنی رێكخراوی "دەوڵەتی ئیسلامی" لە ساڵی 2014دا، توركیا بنكەی تری لە بەعشیقە‌و سۆران‌و قەڵاچۆلان دروستكرد‌و بارەگای سەربازی لە ناوچەی "حەریر"ی نزیك هەولێر كرد بە بنكەی سەربازی، ئەمە لەپاڵ كەمپی "زوممار" بۆ راهێنان بە سەربازەكانی.   ناوچەی بڵابونەوەی بنكەكانی توركیا لە هەرێمی كوردستانی عێراق بەدرێژایی سنور لە "رێڕەوی خاپور"ەوە دەستپێدەكات تا دەگاتە ناوچەی "سۆران". هەروەها توركیا هەستاوە بە دروستكردنی "بنكەی سیدەكان"‌و چەند بارەگایەكی سەربازی لە هەردوو ناوچەی "دیانا‌و چۆمان"ی نزیك لە چیاكانی قەندیل، ئەمەش لەپێناو كۆنترۆڵكردنی ناوچەكانی "خنێر‌و خواكورك‌و كێلاشین". گەریلاكانی پەكەكە لە شوێنی ئاسەواری یەكێك لە هێرشەكانی توركیا لە چیای قەندیل- تەموزی 2015 ئامانجەكانی ئامانجی راستەوخۆی توركیا لە دروستكردنی بنكەی سەربازی زیاتر لە هەرێمی كوردستان بەتایبەتیش بە باتۆفان‌و بامەڕنی‌و ئامێدی، كۆنتڕۆڵكردنی هەردوو ناوچەی "حەفتانین‌و مەتینا"یە كە هەردوكیان بە بەدوو ناوچەی ستراتیژی دادەنرێن بۆ جێبەجێكردنی ئۆپراسیۆنە سەربازییەكان لە داهاتوودا دژ بە جەنگاوەرانی كورد. هەروەك توركیا بنكە سەربازییەكانی لە ناوچەی "دێرەلوك‌و شیلادزێ" زیادكردووە بەئامانجی كۆنترۆڵكردنی ناوچە شاخاوییە سەختەكانی زاب‌و زاگرۆس كە جەنگاوەرانی پارتی كرێكارانی كوردستانیان تێدا بڵاوبوەتەوە. بارەگا سەربازییەكەی "دێرەلوك"یش ئامانج لێی كۆنترۆڵكردنی رێگای نێوان ناوچەكانی زاب‌و هەكاری-یە بۆ گەمارۆدانی گەریلایكانی پارتی كرێكارانی كوردستان. توركیا لەسەر سنورەكەی لەگەڵ هەرێمی كوردستان لەناوچەی زاب، بنكەی سەربازی (49)ی دروستكردووە، كە بنكە سەربازییەكانی ناوچەكانی "ئیلیا جیلی و كری ‌و شیكیر و سیفری تەپە و سەری سیفە و كەتیبەی هێرشی موشەكی و سریەكانی دەوروبەری بیلیجانۆخان تەپە ‌و ئارتوش"ی پێوە بەستراوەتەوە. توركیا لە ساڵی 1983وە تائێستا لەناو سنوری توركیا‌و لە دەرەوەی ئۆپراسیۆنی سەربازی دەكات لەدژی جەنگاوەرانی پارتی كرێكارانی كوردستان. لە ئایاری 1983دا توركیا یەكەمین ئۆپراسیۆنی سەربازی لە دەرەوەی سنور ئەنجامدا، ئەوەش بە رێككەوتنێك لەگەڵ حكومەتی عێراق‌و هەزاران سەربازی تورك بەشدارییان تێدا كرد. لە تشرینی یەكەمی 1984 و ئابی 1986 توركیا دوو ئۆپراسیۆنی سەربازی تری كرد، بەڵام لە هیچ یەكێكیاندا سەركەوتوو نەبوو لە لەناوبردنی جەنگاوەرانی پارتی كرێكاران. دوای ماوەیەك بێدەنگی، ئۆپراسیۆنی چوارەمی لە ساڵی 1991 دەستپێكرد لەژێر ناو "گۆچان"، ئەوە ئەو ساڵە بوو كە تێیدا بارەگا‌و بنكە سەربازییەكانی توركیا لەسەرتاسەری پارێزگاكانی كوردسان زیادیان كرد. لە ساڵی 1992 سەرۆك وەزیرانی كۆچكردووی توركیا تورگوت ئۆزال نامەیەكی بۆ عەبدوڵا ئۆجەلان رێبەری پارتی كرێكارانی كوردسان (لە ساڵی 1999وە لە توركیا لە زینداندایە) نوسی، تێیدا داوای لێكرد هێرشە سەربازییەكان لەدژی سوپای توركیا كەمبكاتەوە وەكو سەرەتایەك بۆ دەستپێكردنی دانوستان لەنێوان هەردوولادا، بەڵام هەوڵەكان شكستیان هێنا لە گەیشتن بە ئەنجامێكی دیار. لە هەمان ساڵدا توركیا ئۆپراسیۆنێكی تری كرد‌و 15 هەزار سەرباز بەشدارییان تێدا كرد، تانك‌و تۆپهاوێژی قورس‌و فڕۆكەوانی جەنگیی بەكارهێنرا، بەڵام سەركەوتوو نەبوو، هێزەكان دوای 20 رۆژ لە دەستپێكردنی ئۆپراسیۆنەكە، كشانەوە. دوای ئەوەش ژمارەیەك ئۆپراسیۆنی تر ئەنجامدران لە ساڵەكانی 1993 و 1994و 1995 بەبەشداری دەیان هەزار سەرباز، لە دواین ئۆپراسیۆندا بەهاوكاری "پارتی دیموكراتی كوردستان" 30 هەزار سەرباز بەشدارییان كرد، ئۆپراسیۆنەكە ماوەی 45 رۆژی خایاند بۆ كۆنترۆڵكردنی ناوچەی حەفتانین، بەڵام سەركەوتوو نەبوو، دوای مانگ‌و نیوێك توركیا لە هێرشەكە كشایەوە. لە سەرەتای 1999دا ژمارەی ئەو ئۆپراسیۆنانەی كە توركیا لەناو هەرێمی كوردستان ئەنجامیدا بۆ لەناوبردنی جەنگاوەرانی پارتی كرێكارانی كوردستان گەیشتە 24 ئۆپراسیۆن، لە ساڵەكانی 2000 و 2007 و 2008 توركیا ئۆپراسیۆنی هاوشێوەی كرد. توركیا بەهانەی بۆ بوونی سەربازی چڕی خۆی لە هەرێمی كوردستانی عێراق بەوە دەهێنێتەوە كە ئامانج لێی راوەدونانی جەنگاوەرانی كوردە، ئەندامانی پارتی كرێكارانی كوردستان لە ساڵی 1984وە لە ململانێی چەكداریدان لەگەڵ دەوڵەتی توركیا لەپێناو ئەوەی كوردەكان مافەكانیان لە توركیا بەدەستبهێنن كە ژمارەیان لە 20 ملیۆن كەس زیاترە، لە نمونەی مافەكانی خوێندن بە زمانی كوردی‌و خۆبەڕێوەبەریی.

( درەو میدیا): پارتی دیموكراتی كوردستان ، بێ‌ گەڕانەوە بۆ هیچ پارت و لایەنێكی سیاسی تر كاندیدی خۆی بۆ دوو پۆستی سەرەكی هەرێمی كوردستان " سەرۆكی هەرێم و سەرۆكی حكومەت"ی  دیاریكردووە و هەوڵی ئەو حزبە بۆ زوو پێكهێنانی حكومەت گەیشتوەتە ئەو رادەیەی كاندیدی حزبەكانی تر بۆ جێگرەكانی ئەو دوو پۆستە دەستنیشاندەكات. فازڵ میرانی، سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان رایدەگەیەنێت " پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت بۆ یەكێتی بێت بەڵام بەو مەرجەی بۆ كاك قوباد تاڵەبانی بێت". میرانی لە وتوێژێكدا لەگەڵ بەشی كوردی دەنگی ئەمریكا دەڵێت:" كێشەی یەكێتی ئێستا پۆست نیە بەڵكو یەكێتی كێشەی كاك قوبادی هەیە، ئێمە دەمانەوێت وەك هاوبەشێك یارمەتی یەكێتی بدەین لەچارەسەركردنی ئەو كێشەیەدا چونكە كاك قوباد نیوەی هی یەكێتیە،نیوەی هی پارتی-یە،باشە ئەگەر جێگری سەرۆك وەزیران نەبێت ئەی چی لەكاك قوباد بكەین؟". قوباد تاڵەبانی وەڵامدەداتەوە لە كاردانەوەی ئەو لێدوانەی سكرتێری مەكتەبی سیاسی یەكێتی، قوباد تاڵەبانی جەختدەكاتەوە كە " نیوەی هیچ حزبێكی تر نییە و موڵكی كەسی تر نیە و هەرگیز پارتی نەبووە و نابێت". قوباد تاڵەبانی لە رونكردنەوەیەكدا دەڵێت:" ئەو هاوئاهەنگی و پەیوەندییە باشەشی لەگەڵ هەڤاڵانی پارتیدا هەمبوە لە چوار ساڵی رابردووی حكومەتی هەرێمی كوردستان، لەسۆنگەی پەرۆشی و دڵسۆزی بووە بۆ فەراهەمكردنی ئارامی و برەودان بە كاری پێكەوەیی لەپێناو خزمەتكردنی خەڵكی كوردستان و تێپەڕاندنی گرژییەكانی رابردوو، بۆیە هیچ شیاو نییە خراپ كەڵكی لێوەربگیرێت و بەلاڕێدا ببرێت و هەوڵ بدرێت بۆ ئامانجی تر بەكاربهێنرێت". قوباد تاڵەبانی جەختیشدەكاتەوە كە هەر پلە و پایەیەكیش وەربگرێت لە قۆناغی داهاتوودا  لەسەر داواو پێشنیارو بڕیاری تەنها یەكێتیی نیشتمانیی كوردستان دەبێت نەك هێچ كەس‌ و لایەنێكی تر و هیچ كات لەناو یەكێتی كێشە لەسەر پۆست و پێگەی داهاتوی "قوباد تاڵەبانی" نەبووەو نییە". یەكێتی زیاتر لە كاندیدێكی هەیە بە گوێرەی زانیارییەكانی " درەو میدیا" مەرجی سەرەكی یەكێتی بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیران ئەوەیە كە تەنها یەك جێگر هەبێت و بۆ پڕكردنەوەی ئەو پۆستەش چەند كاندیدێكی هەیە كە بریتین لە قوباد تاڵەبانی، قادر حەمەجان ، ئەندامی مەكتەبی سیاسی و بەرپرسی مەڵبەندی سلێمانی، دەرباز كۆسڕەت رەسوڵ عەلی، كە لە كابینەی پێشووی حكومەتدا وەزیری ئاوەدانكردنەوە بووە. یەكێتی وەك پارتی لە پرسی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەتدا پەلەی نیە و تائێستا میكانیزمی یەكلایكردنەوەی كاندیدەكانی بۆ كابینەی نوێی حكومەت دیارینەكردووە و  ئەوەش كارتی بەهێزی ئەو حزبەیە لە دانوستانەكاندا كە تائێستا پارتی ناچاركردووە كە نەرمی بنوێنێت و زیاتر لە یەكێتی بێتە پێشەوە. هەروەها یەكێتی پەلەی پارتی لە پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت قۆستوەتەوە و دەیەوێت پرسی وەزیری دادی حكومەتی عێراق و پارێزگاری كەركوكی لەگەڵ كابینەی نوێی حكومەتدا یەك پاكێج بێت و رێككەوتنی لەسەر بكات، بەڵام پارتی تائێستا نەچوەتە ژێر باری ئەو داواكارییەی یەكێتییەوە، ئەگەرچی لیژنەیە هاوبەشیان بۆ تاوتوێكردنی ئەو پرستانەش پێكهێناوە. گۆڕان داوای چی كردووە؟ سەبارەت بە داواكاری بزوتنەوەی گۆڕان بۆ بەشداریكردن لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێمدا فازڵ میرانی، سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی ئاشكرایدەكات كە گۆڕان بە لیستێك ئەو پۆستانەی دیاریكردووە كە داوایكردون و دەڵێت:" لیستەكەی برادەرانی گۆڕانمان لاهەیە كە داوای چ پۆستێكیان كردووە بەڵام ناتوانم هەمووی بڵێم، بەڵام چاوییان لە جێگری سەرۆك وەزیرانە ئەگەر بكرێتە دووان، لەگەڵ جێگری سەرۆكی پەرلەمان، بەڵام ئێمە پێمان باشە جێگری سەرۆكی هەرێم بۆ گۆڕان بێت وە جێگری سەرۆك وەزیران و سەرۆكی پەرلەمان كە لیستی دووەمە بۆ یەكێتی بێت، بەڵام دواجار هەموو ئەمانە پێویستیان بەڕێككەوتنە و هیچی خاڵی كۆتایی نیە". پرسی كۆمەڵ بە سەردانێك چارەسەر دەبێت كۆمەڵی ئیسلامی، یەكێكە لەو حزبانەی كە ئارەزووی بەشداریكردن لە كابینەی نۆیەمی حكومەتی هەرێم دەكات و ئەگەرچی تائێستا وەفدی دانوستانكاری پارتی لەدەرگای ئە حزبەی نەداوە، بەڵام تائێستا كۆمەڵ هەڵوێستی نەرێنی دەرنەبڕیوە و ئۆپۆزسیۆن بوونی رانگەیاندووە. ئەگەرچی فازڵ میرانی سكرتێری مەكتەبی سیاسی پارتی لە چاوپێكەوتنەكەی لەگەڵ بەشی كوردی دەنگی ئەمریكا دەربارەی كۆمەڵ جەختدەكاتەوە كە كۆمەڵ خاوەنی كورسی و دەنگی خۆیانن لە هەڵبژاردنەكان و پارتی بایەخ بە گرنگی پەیوەندی لەگەڵیدا دەدات، بەڵام دەڵێت:" " من ئومێدەوارم دیدارێك لەنێوان بەڕێز سەرۆك بارزانی و بەڕێز مامۆستا علی باپیر ڕێك بخرێت، ئیتر دوای ئەوە هەموو شتەكان ئاسان دەبێت".  

راپۆرتی: محەمەد رەئوف     بۆردومانە بەردەوامەكانی سوپای توركیا بۆسەر گوندنشینانی هەرێمی كوردستان و شەهیدكردن و برینداركردنی هاوڵاتیان، ناڕەزایی زۆری لێكەوتوەتەوە، ئەمە لە كاتێكدایە كە ژمارەیەكی زۆری بارەگاو بنكەی سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستاندا هەن، خۆپیشاندانەكەی شیلادزێ رق و توڕەیی پەنگخواردووی هاوڵاتیانی ناوچەكەیە لەبەرامبەر بۆردومانە بەردەوامەكانی سوپای توركیا و شەهیدكردنی هاوڵاتیانی مەدەنی هەرێمی كوردستان.  خۆپیشاندانەكەی شیلادزێ  رۆژی 23ی ئەم مانگە فڕۆكە جەنگییەكانی توركیا لە دوو بۆردومانی جیاوازادا لە گەلی رەشاڤە ( كەمەری ئامێدی) لە ناحیەی دیرەلوكی سەربە قەزای ئامێدی شەش هاوڵاتی ناوچەكەیانكردە قوربانی. ئەو شەش هاولاتیە كە بەمەبەستی راوە ماسی چوبونە ئەو ناوچەیە ( كە ئەو ناوچەیە چۆڵە لە نێوان دەسەڵاتی حكومەتی هەرێم و پەكەكەدا) لەو بۆردومانەدا چواریان شەهید بوون و دوانیشیان برینداربوونەو گەریلاكانی پەكەكە لە ناوچەكەا بردویانەتە لای خۆیان ، رۆژی رابردوو تەرمی دوو هاوڵاتیان هێنایەوە بۆ ناحیەی دێرەلوك و بەخاك سپێردران، ئەمڕۆش تەرمی دوو هاوڵاتی تریان هێنایەوە بۆ ناحیەی شیلادزێ بەخاك سپێردران.  لەكاتی مەراسیمی ناشتنەكەیاندا ژمارەیەكی زۆری هاوڵاتیانی ناوچەكە بەشداریانكردوو كەس و كاری قوربانیان و هەردوولا ئەوانەی دێرەلوكیش بەشداربوون تیایداو نارەزایی زۆر درووست بوو لەدوای ناشتنی تەرمەكانیان، گەنجانی ناوچەكە بە خۆپیشاندان بەرەو بنكەی سەربازی ( سیرێ) كە لە كۆمەڵگەی سیرێیە بەڕێكەوتن ، دوای ئەوەی سەربازانی ناو بنكە سەربازیەكە تەقە بەسەر خۆپیشاندەراندا دەكەن، خۆپیشاندەران زیاتر بەرەو پێش دەچن و تا دەچنە ناو بنكەكەوەو تەواوی كەل و پەلی  سەربازی ناو بكە سەربازییەكەی توركیا دەسوتێنن و  سەربازەكانی توركیاش بنكەكە چۆڵ دەكەن و دەكشێنەوە، بەهۆی ئەو خۆپیشاندانەوە 7 هاوڵاتی برینداربوون و خۆپیشاندەرێكیش شەهیدبوو بەناوی ( حسێن رێکان بەنستانی )رێکانی . بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور كە لە ساڵی 2015 بڵاویانكردوەتەوە، بنكەی ( سیرێ ) كە كۆنترین بنكەی سەربازی توركیایە لە دوای بنكەی سەربازی بامەڕنێ كە ، (٧٥) سەرباز، (٦) تانك، سێ دۆشكا، (٦) هاوەن، (٤) زرێپۆش لەو بنكەیەدا هەیە.   مێژووی بنكە سەربازیەكانی توركیا لە هەرێمی كوردستان رێككەوتنی نێوان توركیا و عێراق بۆ بەزاندنی سنوری یەكدی نوێ نیە و مێژووەكەی بۆ سەردەمی رژێمی بەعس دەگەڕێتەوە بەو پێیەی عێراق و توركیا لە ساڵی 1982 دا رێكەوتنێكیان ئیمزاكردووە كە بۆ پاراستنی ئەمنیەت و ئاساییشی وڵاتەكانیان ئەتوانن 20 كیلۆمەتر سنوری خاكی یەكدی ببڕن بەتایبەتیش دژ بە گروپە چەكداریەكانی نەیاریان بەتایبەتیش پەكەكە، ئەم رێكەوتنەی 1982  لە ساڵی  2007   لەسەردەمی هۆشیار زێباری وەزیری ئەوكاتی دەرەوەی عێراق نوێكرایەوە بەڵام بەزاندنی سنوری یەكتریان لە  20 كیلۆمەتر زیادكرد بۆ 25 كم، ئەمیش زیاتر لەسەر رەزامەندی توركیا بوو، بۆ ئەوەی بتوانێت دژ بە پارتی كرێكارانی كوردستان سنوری عێراق و باشوری كوردستان ببەزێنێت. بەڵام حكومەتی توركیا بە سودوەرگرتن لە دۆستایەتی لەگەڵ پارتی دیموكراتی كوردستان بەتایبەتیش لەسەردەمی شەڕی ناوخۆ توانی بەتەواوی هەژمونی خۆی لە هەرێمی كوردستان فراونبكات و سنوری عێراق ببەزێنێت بە فیعلی بنكە و  بارەگای سەربازی و هەواڵگری بكاتەوە، ئەوەبوو لەدوای 1995 ەوە لە چوارچێوەی ( PMF  ) هێزی ئاشتی پارێزدا بنكە و بارەگای خۆی لە هەرێمی كوردستان كردەوە، لە دوای روداوەكانی  31ی ئابی 1996 ەوەو لە چوارچێوەی بانگهێشتنامەی پارتی دیموكراتی كوردستان دژ بە هێزەكانی یەكێتی نیشتمانی كوردستان بنكە سەربازیەكانی زیاتر كرد، دواتریش بەهۆی شەڕی داعشەوە بنكەی تری لە هەرێمی كوردستان كردەوە، كە ئێستا نزیكەی 18 بنكەی سەربازی و هەواڵگری توركیا لە هەرێمی كوردستاندان. بنكە سەربازییەكانی توركیا لە باشووری كوردستان لە باشوری كوردستان نزیكەی 18 بنكەی سەربازی و هەواڵگری ئاشكراو نهێنی توركیا لە هەرێمی كوردستاندا بوونی هەیە، نوێترنیان  هاتنی هێزی سەربازی توركیا بۆ باشیك لە ساڵی 2016 بەبیانووی روبەرووبونەوەی چەكدارانی داعش و راهێنانی سەربازی لەوێ دوو بنكەی سەربازی كردۆتەوە، كە 1200 سەرباز، 50 تانك، 50 هەمەر، 15 تۆپی دوورهاوێژ و ، 50 هاوەنی بچووك و دەیان چەكی بچوكو  70 ئۆتۆمبێلی سەربازی لەو ناوچەیە جێگیركراون، لەگەڵ چەند بنكەیەكی هەواڵگری لە پارێزگای دهۆك. بەپێی راپۆرتێكی تۆڕی ناڕەزایەتییەكانی باشوور كە لە مانگی كانونی یەكەمی 2015، ژمارەی هێزەكانی ئەو وڵاتە لەناو خاكی هەرێمی كوردستاندا (٣٢٣٥) ئەفسەر و سەرباز و ژەندرمەی سوپای توركیایە لەگەڵ چەندین جۆر چەك و تەقەمەنی، بەپێی راپۆرتەكە توركیا  (٥٨) تانك، (٢٧)  زرێپۆش، (٣١) تۆپ‌و (٢٦) ھاوەن، (١٧) ئاڕبیجی‌و (١٠) دۆشكە، (٤٠) ئۆتۆمبیلی سەربازیی. بەپێی راپۆرتەكە سوپای توركیا لەناو خاكی هەرێمی كوردستان بەسەر (١٣) بنكەو بارەگای سەربازیدا لەناوچە سنورییەكانی پارێزگای دهۆك جێگیركراون، كە لەناو هەموو بنكە سەربازیەكاندا بەشی هەواڵگریان تێدایە. 1.گەورەترین بنكە و بارەگای سەربازی توركیا لەڕووی ژمارەی سەربازەوە، لە ناحیەی (كانی ماسی)یە. لەو بنكەیەدا (٥٨٠) سەرباز و (٩١) ئەفسەر و (٢٤٠) جەندرمە و  (٣٤٠) هێزی لێدان هەیە. 2.گەورەترین بنكەی سەربازی توركیا لەڕووی لۆجستییەوە، سەربازگەی (بامەڕنی)یە دەكەوێتە بەرامبەر ‌ناحیەی بامەڕنی‌. لەناو ئەو بنكە سەربازییەدا گەورەترین یەكەی هەواڵگری سەر بە سوپا هەیە. هەروەها (٣٠) تانك، (٨) زرێپۆش، (٦) هاوەن، (٦) ئۆتۆمبێلی سەربازی تێدایە، جگە لەبوونی ئامێرێكی پێشكەوتووی دەنگگرتن كە بۆ كاری سیخوڕی بەكاریدە هێنن. 3.سەربازگەی باتوفا سریەیەكی تایبەتی هەواڵگری لێیە كە لە (٢٠) كەس پێكهاتووە. بنكەی سەربازی ناحیەی باتوفە گەورەترین سەربازگەی هەواڵگریە و دەكەوێتە سنوری ئیداریی قەزای زاخۆوە، (٤٠٠) سەرباز و (٦) تانك و (٢١) زرێپۆش و (١٤) ئۆتۆمبێلی سەربازیی و سێ نازووری تێدایە. 4.بنكەی سەربازی (كریبی) لە سنووری قەزای زاخۆ (٤١٤) سەرباز، (٦) تانك، (١٥) ئاڕبیجی، (٢) دۆشكە، (٦) زرێپۆش، (١١) تۆپ، (١٤) ئۆتۆمبێلی سەربازی، و چەندان چەكی سوك و مامناوەندی لێیە. 5.سەربازگەی (سینكی) (٨٠) سەرباز و تۆپێكی (١٢٠) ملمی تێدایە. 6.سەربازگەی (سیریی) لە سنووری قەزای ئامێدێیە، (٧٥) سەرباز، (٦) تانك، سێ دۆشكا، (٦) هاوەن، (٤) زرێپۆش هەیە. 7.سەربازگەی (كوبكی) لە سنووری قەزای ئامێدی. (١٣٠) سەربازی جێگیركردووە لەگەڵ دوو تانك. 8.سەربازگەی (قومری) لە ناوچەی مەتینا 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی . 9.سەربازگەی كوخی سپی 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 10.سەربازگەی دەرەی داواتیا لە هەفتانین 70 سەربازی تێدا جێگیر كراوە لەگەڵ ژمارەیەك كەرەستە و كەلوپەلی سەربازی. 11.سەربازگەی (سەری زیری) (٦٠) سەربازی جێگیركردووە. 12.سەربازگەی گەلی زاخۆ (34) سەربازی جێگیركردووە. 13.سەربازگەی ئامێدی (٤٥) سەرباز بە تەواوی چەك و تفاقی سەربازییەوە جێگیركراون. 14. بارەگای دەزگای سیخوری میت لە ناوەندی قەزای ئامێدییە. 15. بارەگای دەزگای سیخوری میت لە ناوەندی ناحیەی باتوفە. 16.بارەگای دەزگای سیخوری میت لە قەزای زاخۆ لە گەڕەكی بێداری. 17.بارەگای دەزگای سیخوڕی میت لە ناوەندی قەزای دهۆك لە گەڕەكی گرێباسی. 18. بنكەی سەربازی توركیا لە باشیك.  بوونی ئەو بنكەو بارەگایانەی سوپای توركیا لە هەرێمی كوردستان تەنها لە پێناو پاراستنی ئاسایشی توركیا و كۆكردنەوەی زانیارییە لەسەر باشوری كوردستان و بەتایبەتیش لەسەر پارتی كرێكارانی كوردستان، بونی ئەو هێزە هیچ سودێكی بە هەرێم نەگەیاندووە بە جۆرێك لە كاتی هاتنی هێرشی داعش بۆسەر هەولێر توركیا ئامادە نەبوو هێز رەوانە بكات، تەنانەت ئامادە نەبوو هێزی ئەو بنكە سەربازیانەش بەكاربهێنێت لە كاتێكدا بنكەی سەربازی بامەڕنێ فڕۆكەخانەی سەربازیە و توركیا دەیتوانی لەوێوە پەلاماری داعش بدات..    

راپۆرتی: درەو میدیا بەشێك لە شارەزایان و پەرلەمانتاران پێیان وایە یاسای بودجەی عێراق لە سودی هەرێم نیەو بەشێكی دیكەشیان دەڵێن موچەی پێشمەرگەو فەرمانبەران گرەنتی كراوەو لانی كەم مانگانە 522 ملیار دینار رەوانەی هرەێم دەكرێت، موچە خۆرانیش دوو دڵن لەوەی ئایا حكومەتی بەغداد ئەو بڕە پارەیە دەنێرێت تا پاشەكەوتی موچەی پێ هەڵوەشێتەوە یاخود نا؟ بەڵام وەزیری دارایی عێراق كە لە پشكی پارتیە، ئەڵێت بەغداد پابەندە بە یاسای بودجەوەو گرنتی موچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە كراوەو سەرۆك كۆماریش ئاماژە بە هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوتی موچە دەدات.   پەرلەمان چی پەسەندكرد؟ شەوی 23/1/2019 ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق پرۆژە یاسای بودجەی 2019ی عێراقی پەسەند كرد، لە بڕگەی ج مادەی 10 ی یاسایكە ئاماژە بەوە كراوە كە " ئەگەر هەرێمی كوردستان پەیوەست نەبێت بە رادەستكردنی 25 هەزار بەرمیل نەوتی رۆژانەوە، ئەوا حكومەتی عێراق پابەندە بە ناردنی موچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە". پشكی حكومەتی هەرێمی كوردستان لە یاسای بودجەی عێراق ( 10 ترلیۆن و 800 ملیار )دینار دیاریكرا، كە تیایدا پشكی موچەی فەرمانبەران مانگانە بە ( 454 ملیار ) دینار دیاریكراوە لە كۆی ( 5 ترلیۆن و 448 ملیار) دینار كە بۆ ساڵەكە دیاریكراوە، لەگەڵ بڕی ( 68 میار ) دینار پشكی پێشمەرگە، بەشێك لە پەرلەمانتاران ئاماژە بەوەش دەكەن (125 ملیار ) دیناریش بۆچاودێری كۆمەڵایەتی دیاریكراوە كە كۆی ئەو پارەیە لە بەغداوە بۆ هەرێم دەنێردرێت كەكاتە( 647 ملیار) دینار، كە ئەوەش لەگەڵ داهاتەكانی دیكەی هەرێم بەتەواوی بەشی كۆی موچەی فەرمانبەران و خەرجیەكانی دیكەش دەكات. یاساكە لە قازانجی هەرێم نیە! بەشێك لە پەرلەمانتاران شارەزایانی دارایی پێیان وایە یاساكە لە بەرژەوەندی هەرێم و موچەخۆران نیە، سۆران عومەر ئەندامی پەرلەمانی كوردستان لە ئەكاونتی تایبەتی خۆی نوسیویەتی" ئەوەی لە یاسای بودجەی عێراق بۆ ساڵی 2019 بەهەوڵی پەرلەمانتارانی كورد زیادكراوە و كەمكراوەتەوە بەبەراورد بە بودجەی 2018ی عێراق تەنها 3 وشەیە! ئەوانیش لە (مادەی 10 بڕگەی دووەم خاڵی ب ، ج)ە. بەمەش كێشەی هەرێم و بەغدا چارەسەر نەبووەو نابێ و بوجەی هەرێم بەو شێوە ناگەڕێتەوە" بەڵام ئەوەی رونتر جەختی لەسەر زیانەكانی یاسای بودجەی عێراق كردەوە بۆ هەرێم، فازڵ نەبی بریكاری پێشووی وەزیری دارایی عێراق بوو، كە رایگەیاد: هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیلەكە رادەست بكات یان رادەستی نەكات ئەو یاسایە لە زیانی هەرێمی كوردستانەو لە قازانجی حكومەتی بەغدادیەو نە 522 ملیار دینارەكە راستە نە 648 ملیار دینارەكە راستە" فازڵ نەبی رونتری كردۆتەوە كە " ئەگەر هەرێم 250 هەزار بەرمیلەكە رادەست نەكات، بەغداد پارەی ئەو نەوتە لە كۆی پشكی هەرێم دەبڕێت، پاشان ئەوەی ماوە دەیداتە هەرێم كە ئەوەش لە باشترین حاڵەتدا لە نێوان 320 ملیار دینار یان ئەگەر حكومەتی عێراق زۆر هاوكاری هەرێم بكات ئینجا ناگاتە 400 ملیار دیناری مانگانە"  هەموو ساڵێك لە ساتی پەسەندكردنی بودجەدا هەڵایەكی ئیعلامی گەورە درووست دەكرێت و ئومێدی گەورە بە موچەخۆرانی هەرێم دەدرێت، بەڵام دواتر پرسەكە بە شێوەیەكی دیكە دەكەوێتەوە. یاساكە لە قازانجی هەرێمە! ئەوەی پەیوەستە بە جێبەجێكردنی یاسای بودجەی عێراقەوە وەزیری داراییە، لەو بارەیەشەوە فوئاد حسێن وەزیری دارایی عێراق لە داڤۆسەوە رایگەیاند" موچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە لەدەرەوەی پرسی نەوتەو گرنتی كراوە،پرسی یاسای بودجە تەواو بووەو حكومەتی عێراق پابەندە بە جێبەجێكردنیەوەو جێبەجێشی دەكات"  لەبەرامبەردا هۆشیار عەبدوڵا ئەندامی لیژنەی دارایی پەرلەمانی عێراق لە نوسینێكدا لە ئاكاونتی تایبەتی خۆی نوسیویەتی" ئەوەی بڵێ یاساكە باش نیە یەكسەر بزانن كە داكۆكی لە مەسەلەی نەناردنی نەوت دەكات و دەیەوێت موچە ئاسایی نەبێتەوە"   هاوكات بەرهەم ساڵح، سەرۆك كۆماری عێراق گەشبینە بە یاسای موچەو ئاماژەیەكیش بەوە دەكات كە پاشەكەوتی موچە نامێنێت و لە تویتێكدا رایگەیاندووە"پەسەندكردنی بودجە لەلایەن پەرلەمانەوە گرنگە بۆ بوژاندنەوەی ئابووری وئاوەدانی عیراق، جێگیركردنی بەشە بودجەی هەرێم، بەتایبەتیش مووچەی فەرمانبەران وپێشمەرگە، كۆتاییهێنانە بە نەهامەتی پاشەكەوتی مووچە" ئەو لێدوانەی سەرۆك كۆمار ئاماژەیەكە بەوەی ئەو بڕە پارەیەی لە بەغداوە دێت بەشی ئەوە دەكات كە پاشەكەوتی موچە كۆتایی پێبهێنرێت و زیاتر دەبێت لەو 317 ملیار دینارەی كە ئێستا رەوانە دەكرێت، هەروەك لە نوسینێكدا رێبوار كەریم مەحمود پەرلەمانتاری هاوپەیمانی ئاماژەی بەوەكردووە" ئێستا هەرێم نەوت نانێرێت و مانگانە (۳۱۷) ملیار دینار وەرئەگرن لەبەغداو دەڵێن خۆیان بڕێكی دەخەنەسەرو موچەی پاشەكەوتكراوی (۱۸_۳٠٪) پێدەدەن،  ئەگەر هەرێم بۆ (۲٠۱۹) نەوت نەنێرێت، ئەوا ئەو (۳۱۷) ملیار دینارە دەبێ بە (٤٥٤ ملیار دینار) بۆ موچەی فەرمانبەران لەهەمو وەزارەتەكان. و هەروەها (٦۸ ملیار دینار) بۆ پێشمەرگە، واتە كۆی گشتی (٥۲۲ ملیار دینار) دێت،  حكومەتی هەرێم هەرزوو وتی پێویستمان بە (۱٥٠) ملیار دیناری تری مانگانە هەیە لەسەرو (۳۱۷) ملیارەكە بۆ ئەوەی پاشەكەوتی موچە نەمێنێت، دە فەرمون ئەوە (۲٠٥) ملیار دیناری مانگانە زیادی كردوە. پاشەكەوتی پێهەڵبگرن و پاشەكەوتكراوەكەش بە قیست بدەنەوە"  ئەوەی جێگەی پرسارە نارونیە لەو بڕە پارەیەی كە بڕیارە لە بەغداوە رەوانەی هەرێم بكرێت كە ئایا كە ساڵانی پێشوو 317 ملیار دینار رەوانە دەكات یاخود بڕەكە زیاتر دەبێت، چونكە لە ئێستادا حكومەتی هەرێم بڕی ( 725 ملیار ) دینار دەداتە موچەی فەرمانبەران بە پاشەكەوتووەو بە بێ پاشەكەوت پێویستی بە ( 897 ملیار) دینار هەیە واتا پێویستی بە ( 172 ملیار دینار)ی دیكە هەیە، خۆ ئەگەر حكومەتی عێراق بڕی ( 522 ملیار) دینار رەوانە بكات بۆ هەرێم، ئەوا بڕی ( 205 ملیار) دیناری زیاترە لە 317 ملیار دینارەی كە پێشتر رەوانەی دەكرد و بەتەواوی زیاترە لەو بڕە پارەیەی كە حكومەتی هەرێم پێویستی پێیەتی بۆ هەڵوەشاندنەوەی پاشەكەوتی موچە. زانیاریەكان ئاماژە بەوە دەكەن كە بەغداد بڕە پارەیەك دەنێرێت كە بەشی موچەی تەواوەتی موچەخۆرانی هەرێم بكات و هەرێم نەوتیش رادەست نەكات، چونكە ئەوە پەیوەستە بە رێكەوتنێكی پێشتر لەگەڵ عادل عەبدولمەهدی كە لەم ساڵدا هەرێم خۆی نەوتەكەی بفرۆشێت تا قەرزەكانی پێبداتەوەو لە ساڵی داهاتوودا رێكەوتنی نەوتی بكەن، هەروەك فوئاد حسێن وەزیری درایی عێراق رایگەیاند" كە پرسی نەوت جیایە لە موچەی فەرمانبەران و پێویستی بە گفتوگۆ و رێكەوتنی جیا هەیە"          

درەو میدیا: بە پێچەوانەی ئەو هەڵا ئیعلامیەی درووستكرا بۆ یاسای بودجەی عێراق كە لە قازانجی كوردە، بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق دەڵێت" بڕگەی ( ج) بەو شێوەیەی پەسەندكراوە لە قازانجی كورد نیە بەڵكو لە زیانێتی" دەشڵێت هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیلەكە رادەست بكات یان رادەستی نەكات ئەو یاسایە لە زیانی هەرێمی كوردستانەو لە قازانجی حكومەتی بەغدادیە. فازڵ نەبی بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق لە چاوپێكەوتنێكی ئێن ئاڕتیدا ئاماژەی بەوەكردووە " ئەوەی دوێنی شەو پەسەندكرا ئەوە نەبوو كە كورد باسی دەكرد، فراكسیۆنە كوردیەكان بۆیان نەچووە سەر واتا موچەی فەرمانبەران و پێشمەرگە بەهیچ شێوەیەك دوور نەخراوەتەوە لە كەمكردنەوە" نەبی دەشڵێت نوێنەرانی كورد نەیان توانی ئەو بڕگەیە بچەسپێنن كە دەڵێت " ئەگەر هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیل نەوتی رادەست نەكات، وەزارەتی دارایی عێراق دەبێت موچەی فەرمابەرانی هەرێم بدات زیانی داهاتی ئەو نەوتە لە بڕی ماوەی بەشە بودجەی هەرێم دەبڕدرێت" واتا لە موچە نابڕدرێت لە بڕگەی تر دەبڕدرێت، ئەگەر هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیلی رۆژانەكە رادەست نەكات.  بەڵام ئەو بڕگەیەی كە پەسەندكراوە موچەی جیانەكردۆتەوە لە پشكی هەرێم دەڵێت" بڕی زیانی نەناردنی 250 هەزار بەرمیلەكە لە كۆی گشتی پشكی هەرێمی كوردستان دەبڕدرێت بە موچەشەوە"  فازل نەبی جەخت دەكاتەوە" كەواتا نە 522 ملیار دینارەكە راستە نە 640 ملیار دینارەكە راستە ئەگەر هاتوو ئەو مادەیە وەك خۆی جێبەجێبكرێت لەلایەن حكومەتی عێراقەوە" بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق بەراشكاوی دەڵێت" واتا بڕگەی ( ج) هەرگیز لە قازانجی هەرێمی كوردستان نیە ئەو بڕگەیە هەمان بڕگەی سەردەمی یاسای بودجەی حەیدەر عەبادیە، بەڵام بە شێوازێكی تر، بۆیە ئەو بڕگەیە لە بەرژەوەندی كورد نیەو لە بەرژەوەندی حكومەتی بەغدایە، چی ئەوەی هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیلەكە رادەست بكات، چی ئەوەی رادەستی نەكات ئەو یاسایە لە زیانی هەرێمی كوردستانەو لە قازانجی حكومەتی بەغدادیە" فازڵ نەبی رونی دەكاتەوە كە" ئەگەر هاتوو حكومەتی هەرێمی كوردستان 250 هەزار بەرمیلەكە رادەستی بەغداد بكات لە سنوری ( 10.8 ترلیۆن دینار) 10 ترلیۆن و 800 ملیار دینار لە بەغداوە رەوانەی هەرێم دەكرێت پشكی هەرێمە لەبەغداد، واتا ئەوەی لە بەغداوە دێت تەنها بەشی موچەی خەڵكی دەكات بەتەنها، ئەویش بە مەرجێك لە مادەی 9 ی بودجەكەدا دەڵێت" حكومەتی هەرێمی كورستان پشكەكەی دیاری دەكرێت، ( من اجمال النفقات الفعلیە) وشەی ( فعلی) زۆر مەترسیدارە بەكار هاتووە، واتا ئەو 10 ترلیۆن و 800 ملیار دینارە هەموو بۆ كوردستان نایەت ئەگەر نەوتەكەشی رادەست بكات، بە گوێرەی رێژەی خەرجی فیعلی دەنێردرێت، واتا ئەگەر عێراق 70% بودجەی خۆی خەرجبكات، عێراق 70%ی ئەو 10 ترلیۆن و 800 ملیار دینارە  بۆ هەرێم دەنێرێت، واتا زۆر لە 10 ترلیۆن و 800 ملیار دینارەكە كەمتر دەبێت و  بەشی موچە ناكات". بریكاری پێشووی وەزارەتی دارایی عێراق ئەوەش دەخاتە روو كە " عێراق تەنها داوای 250 هەزار بەرمیل ناكات، لە بڕگەی( ا )لەمادەی 10 باسی 250 هەزار بەرمیل دەكات كە هەرێم دەبێت رادەستی بەغدادی بكات، بەڵام لە بڕگەی ( د)ی مادەی 10 دەڵێت ئەگەر حكومەتی هەرێم لەو بڕەی بۆی دیاریكراوە زیاتر بەرهەمبهێنێت دەبێت داهاتی ئەو بڕە زیادەیەش بگەڕێنێتەوە بۆ بەغداد، واتا هەرێم لەسەرو 250 هەزار بەرمیلەكەش چەندێكی تر بفرۆشێت دەبێت داهاتەكەی بنێرێت بۆ بەغداد" فازل نەبێ دەشڵێت" ئەگەر هەرێم 250 هەزار بەرمیلەكە رادەست نەكات، بەغداد پارەی ئەو نەوتە لە كۆی پشكی هەرێم دەبڕێت، پاشان ئەوەی ماوە دەیداتە هەرێم كە ئەوەش لە باشترین حاڵەتدا لە نێوان 320 ملیار دینار یان ئەگەر حكومەتی عێراق زۆر هاوكاری هەرێم بكات ئینجا ناگاتە 400 ملیار دیناری مانگانە" پێشی وایە كە " لەهەردوو حاڵەتەكەدا كێشە هەیە بەڵام دەبێت حكومەتی هەرێم دیراسەیەكی ووردی یاساكە بكات بزانن كامەیان لە بەرژەوەندی هەرێمی كوردستانە ئەوەیان جێبەجێ بكەن"  ئەوەی لە قازانجی كوردە بە پێی وتەی فازڵ نەبی"  بڕگەی ( ب ) لە مادەی 10 وەك خۆی دانراوەو ئەوە راستە كە تایبەتە بە موچەی پێشمەرگە تەنها ئەو بڕگەیە وەك خۆیەتی و لە قازانجی كوردە، تەنها بڕگەی پێشمەرگە بەتەواوی چاككراوە، جیاوازیەكەی لەگەڵ ساڵی رابردوو ئەوەی كە پێشتر دانرابوو كە موچەی پێشمەرگە لە ( قوات البڕی) هێزی وشكانی رێژەكەی دەدرێت بەڵام لە ئێستادا ( بری) هێزی وشكانی لابراوەو كراوە بەوەی پشكی پێشمەرگە لە ( قوات الاتحادی ) لە هەموو هێزەكانە واتا ساڵانی پێشوو پشكی پێشمەرگە 36 ملیار دینار بوو بەڵام ئێستا لە نێوان 60 بۆ 67 ملیار دینار دەبێتەوە"   

راپۆرت: درەو میدیا رۆژی سێشەممەی رابردوو وەفدێكی بزوتنەوەی گۆڕان چووە هەولێرو لەگەڵ وەفدی پارتی دیموكراتی كوردستان لەبارەی پرۆسەی پێكهێنانی كابینەی نوێ حكومەت گفتوگۆی كرد. ئەمە درێژكراوەی چەند كۆبونەوەیەكی پێشتری نێوان هەردوولا بوو، كە زیاتر موجامەلەی سیاسی باڵی بەسەردا كێشابوو، وەك لەوەی بتوانن پێكەوە خاڵ لەسەر پیتەكان دابنێن. كۆبونەوەكەی سێشەممە، یەكەمین هەنگاوی پراكتیكی نێوان گۆڕان‌و پارتی بوو لەبارەی پێكهێنانی كابینەی نوێی حكومەت، هەردوولا كە پێشتر دوو لیژنەیان دروستكردبوو (لیژنەیەك بۆ كارنامەی حكومەت- لیژنەیەك بۆ دابەشكردنی پۆستەكان)، لەم كۆبونەوەیەدا جیاوازییەكان لە خواست‌و تێروانینی هەردوولا دەركەوت. دابەشكردنی پۆستەكان بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەكەی سێشەممەدا لەبارەی پرسی دابەشكردنی پۆستەكانی حكومەتەوە، ناكۆكی لەنێوان تێڕوانینی وەفدی گۆڕان‌و پارتیدا هەبووە.  وەفدی گۆڕان لەبارەی چۆنیەتی دابەشكردنی پۆستەكانەوە داوایكردووە، لە هەموو جومگەكانی دەسەڵاتدا پۆستی پێبدرێت، بەشێوەیەك لە پۆستی بەڕێوەبەری گشتییەوە تا دەگاتە پۆستی وەزارەت پێكەوە‌و لەیەككاتدا بدرێت بە گۆڕان، بەڵام وەفدی پارتی ئەم خواستەی گۆڕانی پێ قبوڵ نەبووە، پارتی بەنیازە تەنیا پۆستە باڵاكانی وەكو پۆستی وەزیر بە گۆڕان بدات‌و دابەشكردنی پۆستەكان ورد نەكاتەوە بۆ پۆستە بچوكەكانی وەكو (بەڕێوەبەری گشتی‌و بریكار‌و راوێژكارەكان). داواكردنی هەموو پۆستە باڵا‌و بچوكەكان بەیەكەوە لەلایەن گۆڕانەوە بۆ دوو هۆكار دەگەڕێتەوە: •    هۆكاری یەكەم: بزوتنەوەی گۆڕان دەیەوێت "شەریكی راستەقینە" بێت لە دەسەڵات، بۆیە نایەوێت تەنیا چەند پۆستێكی باڵا وەرگرێت‌و چاوی لەوەیە لە پۆستە بچوكانیشدا پێگەی هەبێت. •    هۆكاری دووەم: لە كابینەی هەشتەمدا، بزوتنەوەی گۆڕان چەند پۆستێكی باڵای وزاری وەرگرت، بەڵام پارتی پۆستە بچوكەكانی تا كۆتایی رادەستی گۆڕان نەكرد وەكو ئەوەی لە دانوستانەكاندا بەڵێنی دابوو، گۆڕان نایەوێت ئەم ئەزمونە دوبارە بكاتەوە‌و دەیەوێت هەر لەسەرەتاوە پشكی خۆی لە كێكی دەسەڵات لەگەڵ پارتی ببڕێنێتەوە. دانا عەبدولكەریم ئەندامی وەفدە دانوستانكارەكەی رۆژی سێ شەممەی بزوتنەوەی گۆڕان دوای كۆبونەوەكە لەگەڵ پارتی، لە لێدوانێكدا بۆ میدیاكان وتی:" تێڕوانینیەكانی ئێمە لە خوارەوە بۆ سەرەوەیە، بەڵام تێڕوانینی پارتی لە سەرەوە بۆ خوارەوەیە"، ئەمە بەڕوونی ئەوەی دەرخست كە گۆڕان دەیەوێت سەرەتا زامنی پۆستە بچوكەكان بكات‌و دواتر پۆستە باڵاكان. گۆڕان چی دەوێت؟ بەپێچەوانەی كابینەی هەشتەمەوە كە زیاتر پۆستە وزارییە ناخزمەتگوزارییەكانی وەرگرت، لەم كابینەیەدا گۆڕان چەند وەزارەتێكی خزمەتگوزاری وەرگرێت، بەڵام ئەوەی بڕیار لەسەر ئەو پۆستانە دەدات كە بەر گۆڕان دەكەون، رێككەوتنی نێوان یەكێتی‌و پارتییە. بزوتنەوەی گۆڕان لەڕێگەی لێدوانی بەرپرسەكانییەوە جەخت  لەسەر وەرگرتنی پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەت دەكات، بەڵام پێدەچێت ئەمە تەنیا وەكو تەكتیكێك بێت بۆ زامنكردنی پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم. (درەو میدیا) زانیاری جیاوازی لەبارەی خواستی گۆڕان بۆ پۆستە باڵان دەستكەوتوو، هەندێك سەرچاوە باس لەوە دەكەن گۆڕان لە بە وەفدی پارتی راگەیاندووە، پۆستی جێگری سەرۆكی حكومەتی دەوێت، نەك پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم، بەڵام هەندێك سەرچاوەی تر باسلەوەدەكەن، گۆڕان پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێمی دەوێت. پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێم بۆ چوار ساڵی داهاتوو پۆستێكی بێ دەسەڵات دەبێت، بەوپێیەی سەرۆكی هەرێم لەناو پەرلەمانەوە هەڵدەبژێردرێت، بەڵام رەنگە گۆڕان كێشەیەكی ئەوتۆی لەگەڵ دەسەڵاتەكانی پۆستی جێگری سەرۆكی هەرێمدا نەبێت، چونكە دەیەوێت بە هەر بەهایەك بێت لە یەكێك لە سەرۆكایەتییەكاندا پۆستێكی هەبێت، تا بتوانێت سەرۆكایەتی تیمەكەی بكات لەناو دەسەڵاتدا. بەرنامەی حكومەت وەفدی گۆڕان هاوكات لەگەڵ وەرەقەیەك لەبارەی چۆنیەتی دابەشكردنی پۆستەكان، وەرەقەیەكیشی لەبارەی بەرنامەی حكومەتی داهاتوو خستە سەر مێزی گفتوگۆكانی لەگەڵ پارتی. بەپێی زانیارییەكانی (درەو میدیا)، لە كۆبونەوەكەی سێشەممەدا، وەفدی پارتیش لەبەرامبەر وەرەقەی گۆڕان بۆ بەرنامەی حكومەت، ئەویش وەرەقەی خۆی خستوەتەڕوو. (درەو میدیا) زانیویەتی، وەفدی گۆڕان ناكۆك نەبووە لەسەر ئەو وەرەقەی كە پارتی بۆ بەرنامەی حكومەت ئامادەیكردووە، چونكە پارتی پێشتر لەو وەرەقەیەدا بۆ بەرنامەی حكومەت ئامادەیكردووە، سودی لە داواكاری گۆڕان‌و لایەنەكانی تر لە رابردوودا بینیوە‌و لە پرۆژەكەی خۆیدا جێگای كردوەتەوە، بەڵام بە نوسراو هیچ شتێك لەنێوان گۆڕان‌و پارتیدا زامن نەكراوە لەبارەی چۆنیەتی جێبەجێكردنی ئەو بەرنامانەوە.  

(درەو میدیا): "جارێكیان لە رادیۆ چاوپێكەوتنێكم لەگەڵدا كرد لە توژەڵە، وتی: هەتاكو ئێستا ئەوەی وەكو شەڕ ناوی بنێم لە (142) شەڕدا بەشداربووم" ئەمە چیرۆكی "مامە ریشە"یە لە یادەوەری فەرهاد سەنگاوی پێشمەرگە‌و بێژەری شاخدا. ئەمڕۆ (34 ساڵ) بەسەر شەهیدبوونی (نەجمەدین شكور)دا تێدەپەڕێت، ئەو پیاوەی كە خەڵكی زیاتر بە نازناوی "مامە ریشە" دەیناسن، فەرهاد سەنگاوی لەو یادەداو لە دیدارێكدا لەگەڵ (درەو میدیا) بەمشێوەیە چیرۆكی پڕ لە كێشمەكێشی ئەو پیاوەی گێڕایەوە كە رۆژگارێك لە سەرچڵیكردندا نازناوی "رجل الحدیدی- پیاوە ئاسنینەكە"ی لێنراوە. گومان هەبوو پیاوی دوژمن بێ ! ئەو پیاوەی كە دوای زیاتر لە 30 ساڵ لە كوژرانی هێشتا لە یادەوەری خەڵكدا ماوەتەوە، سەرەتا پیاوێكی گوماناوی بووە لەلای هێزی پێشمەرگە. "سەرەتا مامە ڕیشە وەكو هەر كەسێكی تر كە هاتبوو بۆ پێشمەرگایەتی، وەریان نەگرت، منیش هەروابووم، یەكەمجار ئێمەیان وەرنەگرت بە پێشمەرگە، من خۆم زۆر منداڵ بووم، باوەڕیان پێنەئەكردم كە ئەمەوێت ببم بە پێشمەرگە، ئەوكاتەی مامە ریشە ببوو بە پێشمەرگە، پڕوپاگەندەیەكی زۆر كرابوو كە چەند كەسێك دێن دەیانەوێت ببن بە پێشمەرگە‌و ئەوانە پیاوی دوژمنن، قسەكە وا بڵاوببووەوە، مامە ریشەش ئاگای لێنەبوو، مامە ریشەیان گرتبوو هەڕەشەیان لێكردبوو، ئازاریان دابوو، پاش ئازاردانێكی زۆر، مامە ریشەیان ئازادكردبوو، كە زانیبوویان ئاگای لە هیچ نیە"، فەرهاد سەنگاوی بەمشێوەیە سەرەتای پەیوەندی مامە ریشە‌و پێشمەرگایەتی دەگێڕێتەوە. كتێبی عەرەبی دەسوتاند دوای دەستگیركردن‌و ئازاردانی لەلایەن پێشمەرگەوە بەگومانی ئەوەی كار بۆ دوژمن دەكات، مامە ریشە ئازاد دەكرێت، بۆ رەواندنەوەی ئەو گومانەی لەسەری دروستكراوە، " رۆشتووە تفەنگێكی كڕیوە، لە جەباری‌و گەرمیان بەناوی پێشمەرگەوە كەوتووەتە چالاكیكردن‌و كتێبی عەرەبی قوتابخانەكانی سوتاندووە، هەڕەشەی لە مامۆستاكان كردووە نابێت بە زمانی عەرەبی وانە بڵێنەوە"، وەكو فەرهاد سەنگاوی باسی دەكات، ئەمە وایكردووە كە جاری دووەم مامە ریشە هاتووەتەوە بۆ ئەوەی ببێت بە پێشمەرگە، وەكو كوڕێكی دڵسۆز تەماشایان كردووە، بۆیە لە ساڵی (1979) بە پێشمەرگە وەرگیراوە.  "142 شەڕ" دوای ماوەیەك پێشمەرگایەتی، ئیتر وردە وردە مامە ریشە پێشكەوتووە‌و گەیشتووە بە پلەی سەر دەستە "ئامر مەفرەزە"، دواتر بووە بە فەرماندەی كەرت، بەپێی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی" هەر كەرتێكی هێزی پێشمەرگە 30 بۆ 40 كەس بووە، بەڵام كەرتەكەی مامە ریشە 80 بۆ 90 پێشمەرگە بووە". "ئەو ناوچەیەی كە مامەریشە پێشمەرگایەتی تێدا دەكرد (ناوچەی جەباری)، ناوچەیەكی چالاك بوو، ئەمدیوی ناوچەی سەنگاوە، ئەودیویشی جادەی كەركوكە، ناوچەكە خۆی پڕبوو لە دوژمن، لەبەرئەوە مامە ریشە هەموو جارێك بە منی ئەوت: فەرهاد برام من زۆر بەختم لەشەڕە، جارێكیان لە رادیۆ چاوپێكەوتنێكم لەگەڵدا كرد لە توژەڵە، وتی هەتاكو ئێستا ئەوەی وەكو شەڕ ناوی بنێم لە (142) شەڕدا بەشداربووم". "پیاوێكی خۆشباوەڕ بوو" "مامە ریشە لە كۆتایی هەموو نامەكاندا كە بۆی دەنوسین، ئەینوسی (عاشقی خاكی كوردستان)، لە پێشمەرگایەتیدا هەندێك فێری نوسین ببوو، پیاوێكی تا ئەندازەیەكی زۆر پاك‌و سادە، تا رادەیەكیش خۆشباوەڕ بوو وەكو زۆربەی كورد.. موچەكەی خۆی پێنج شەش دینار بوو، ئەچووە دێیەكان ئەیدا بە منداڵان، پارەو ئەو شتانە لای ئەو گرنگ نەبوو، ئەوەی لای مامە ریشە گرنگ بوو ئەوە بوو كوردستان رزگاری ببێت‌و ئەو شەڕ زۆر بكات". ئاهەنگەكەی سورداش ساڵی 1984 كە یەكێتی نیشتمانی لە گەرمەی دانوستاندا بوو لەگەڵ حكومەتی عێراق، ئاهەنگی نەورۆز لە ناوچەی (سورداش) كرا، بەپێی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی نزیكەی (750 هەزار) كەس بەشداری ئاهەنگەكەیان كردووە. "مام جەلال لەوێ بوو، وتاری هەبوو، ئێمە وەك رادیۆ لەوێ بووین، كە مامە ریشە هات بۆ ئەوێ، خەڵك زۆریان پێخۆش بوو، لەوكاتەدا حەمەجەزا (هونەرمەند) بەناوبانگ بوو، مامە ریشە بەناوبانگ بوو، مام جەلال‌و كاك نەوشیروان بەناوبانگ بوون.. مامە ریشە كە هات كوڵەباڵێكی لەبەردابوو، سێ چوار پێشمەرگەی لەگەڵدابوو، ئیتر خەڵكەكە لێی كۆبونەوە، دیارە هەندێك پڕوپاگەندە كراوە كە هیچ ئەسڵ‌و ئەساسێكی نییە، كە دەوترێت مام جەلال رقی لێی بووە، كە مامە ریشە لەوێ دیاربووە، یاخود دەوترێت مام جەلال دەستی هەیە لە كوشتنی مامە ریشەدا، ئەمانە تەنها پڕوپاگەندەن‌و ناڕاستن، چونكە مام جەلال عەقڵی هێندە بچوك نەبوو كە غیرە بكات لە من یان لە مامە ریشە، ئێمە وەكو منداڵی ئەو بووین، ئێمە كە دوو هەزار پێشمەرگەبووین لە شاخ مام جەلال هەمووی وەك كوڕی خۆی سەیری دەكردن، مام جەلال لای من باسی شەهیدی كردووە دەستی كردووە بە گریان، ئەو پڕوپاگەندانە هی كەسی نەخۆش‌و موخابەرات بوون". لە كاتی ئاگربەستدا كوژرا ! مامە ریشە كە تا ئەوكات بەشداری لە دەیان شەڕی سەختدا كردبوو، نەمرد، بەڵام لەكاتی ئاگربەست‌و دانوستانی نێوان یەكێتی‌و حكومەتی عێراقدا كە شەڕ راگیرابوو، شەهید كرا، چیرۆكی شەهیدكردنەكەی قسەوباسی زۆری لەسەرە، بەڵام فەرهاد سەنگاوی بەمشێوەیە دەیگێڕێتەوە: "ئەو پەیوەندییەی تەحسین شاوەیس لەگەڵ مامە ریشە دروستیكردبوو، ئەوە پلانی ئیستخباراتی بەعس بوو، بۆ حاڵەتێك  ئەگەر دانوستان سەری نەگرت، موخابەراتی عێراق پەیوەندییەكەی لەڕێگەی كابرایەكەوە بەناوی (كاكل) دروستكردبوو، مامە ریشە هەرزوو مام جەلالی لەو پەیوەندییە ئاگاداركردبوو، وتبووی: لەكاتی گفتوگۆو دانوستانەكاندا تەحسین شاوەیس پەیوەندی پێوەكردووم‌و قسەمان كردووە، مام جەلال وتبووی مەچۆرە ژێر دەستی، با ئەو بێت بۆلای تۆ، تۆ مەچۆرە شوێنێك كە ئەو بەسەریدا زاڵ بێت، پێشی وتبوو ئەو پەیوەندییە مەكە، كە هەر ئەشیكەیت، نابێت بچیتە شوێنێك كە ژێر دەستی ئەوان بێت، لەو پەیوەندییە زۆر بە گومانبە، بزانین ئەگاتە كوێ".  بەپێچەوانەی رێنماییەكانی مامجەلالەوە وەكو فەرهاد سەنگاوی دەڵێ" مامە ریشە بڕوای بەو پەیوەندییە هەبوو لەگەڵ تەحسین شاوەیسدا، هەرچەندە ئێمە مامە ریشەمان لەڕێگەی رادیۆوە بانگكردەوە، كە بانگەوازمانكرد مامە ریشەو هێزەكەی لە گەرمیانەوە بەرێكەوتبوون بۆ قەرەداغ، مامە ریشە هاتەوە بۆ سەركردایەتی، مام جەلال، مامە ریشەی بانگكردبوو بۆ پارێزگاری لە سورداش، هێشتا شەڕ دەستی پێنەكردبووەوە، مامە ریشە لە سورداش بوو، بەڵام بەعس تەحسین شاوەیسیان ئاگاداركردبوو مامە ریشە بانگ بكات‌و بیكۆژێت، چونكە ئەیانزانی شەڕ دەستپێئەكاتەوە، تا ئەوكات شەڕ دەستی پێنەكردبووەوە، ئەیانویست پێش شەر دەستی خۆیان بوەشێنن، (كاكل) بە ئۆتۆمبیلێكەوە هاتبوو بەدوای مامە ریشەدا لە سورداش، پێی وتبوو تەحسین شاوەیس كاری پێتە، ئەویش لەگەڵی رۆیشتبوو، لە كەمینێكدا شەهیدیانكردبوو"، ئەم روداوەی كە فەرهاد سەنگاوی باسی دەكات لە رۆژێكی وەكو ئەمڕۆدا لە ساڵی 1985دا رویدا. هەواڵەكە لە ئێزگە  رۆژی 25ی كانونی دووەم هەواڵی شەهیدكردنی مامە ریشە گەیشتە ئێزگەی دەنگی گەلی كوردستان، بەگوێرەی گێڕانەوەی فەرهاد سەنگاوی كە ئەوكات لە ئێزگە كاریكردووە، سەركردایەتی یەكێتی پێیان وتوون هەواڵی شەهیدبوونی مامە ریشە بڵاونەكەنەوە‌و چاوەڕێ بكەن. " ئێمە زۆرمان پێناخۆش بوو هەواڵێك نیە لە سەركردایەتییەوە، دیاربوو لە كۆبونەوەدا بوون، بەعس بڕیاریدابوو كۆمەڵێك سەركردەو پێشمەرگەی دیار شەهید بكات، سەید كەریم‌و مامە ریشەیان شەهید كرد، ئەوكاتە سەركردایەتی چەند سەعاتێك دواكەوت، ئێمە توڕەبووین لەوەی بۆچی هەواڵەكە بڵاونەكەینەوە". دەستپێكردنەوەی شەڕ ئێزگەی دەنگی گەلی كوردستان دواجار هەواڵی شەهیدكردنی مامە ریشەی بڵاوكردەوە، بەڵام ئەوە تەنیا هەواڵی كوژرانی پێشمەرگەیەك نەبوو، بەڵكو هەواڵی دەستپێكردنی قۆناغێكی نوێ بوو، هەواڵی كۆتایهاتنی دانوستانی نێوان یەكێتی‌و حكومەت‌و هەواڵی شكاندنی ئاگربەست بوو. فەرهاد سەنگاوی لەبارەی بەیاننامەكەی ئەوكاتی مەكتەبی سیاسی یەكێتی سەبارەت بە راگەیاندنی هەواڵی شەهیدكردنی مامەریشە دەڵێ" دیارە سەركردایەتی هۆشیارترو دووربینتر بوون، نەیانئەویست شەڕ دەستپێبكاتەوە، ئەیویست دانوستان‌و نەشەڕ نە ئاشتی درێژەی هەبێت، بەعسیش شەڕی ئەفرۆشت‌و كێشەیان بۆ خەڵكی دروستئەكرد بۆئەوەی یەكێتی بشكێت لەبەر چاوی خەڵك، ئیتر مەكتەبی سیاسی یەكێتی بەیاننامەیەكیان نارد بۆ ئێمە، ئەڵێن لێتان ئەدەین‌و (جەرگتان ئاو ئەدەین)، ئەو بەیاننامەیەیان بۆ من نارد، من خۆشم لەو كاتەدا شتێكم بۆ مامە ریشە نوسی، خەڵكی وایان زانی هی كاك شێركۆ بێكەسە، پەخشانێكم نوسی لەسەر شەهیدكردنی مامە ریشە، نوسیبووم (ئەو روبارە سەرهەڵگرتوو توڕەیە بوویت، نە لە بەهار و زستاندا، لە هاویندا لرفەو هاژەت بواری بەكەس نەدەدا)، هەر ئەو رۆژە لە رادیۆ خوێندمەوە، دەنگدانەوەی زۆری هەبوو، لەكاردانەوەی شەهیدكردنی مامە ریشەدا زنجیرەیەك چالاكی دەستیپێكرد، یەكەم وەڵامدانەوەی شەهیدكردنی مامە ریشە گرتنی زنجیرە شاخەكانی دابان هەلاج بوو، هەڵۆ چەمچەماڵی شەڕێكی سەختی كرد، هەموو دەبابەكانی بەعسی لە گوندی حاجی تان‌و سابوراوا راگرت، دواتر لە گەرمیانەوە زنجیرەیەك شەڕی زۆر گەورە بەناوی (لە تۆڵەی مامە ریشەدا) هەموو كوردستانی گرتەوە.  شەهیدبوونی مامە ریشە كاردانەوەی گەورەی لێكەوتەوە، بەپێی قسەی سەنگاوی ئەوكات رادیۆكانی لەندەن باسیان كردووە، تەنانەت لە بەسرەو ناوچەكانی تر بە "رجل الحدیدی- پیاوی ئاسنین" ناوی مامە ریشەیان بردووە.  كاتژمێرێكی دەستیی بۆ مۆزەخانە هەر لە دیدارەكەیدا لەگەڵ (درەو میدیا) فەرهاد سەنگاوی چەند یادەوەرییەكی خۆی لەگەڵ مامە ریشەدا گێڕایەوە، یەكێك لەو یادەوەرییانە چیرۆكی كاتژمێرێكی دەستییە. سەنگاوی وتی:" لە یادمە چەند رۆژێك پێش شەهیدبوونی، مامە ریشە هات بۆلام لە سەرگەڵو، وتی فەرهاد برام هاتووم ئەو سەعاتەی دەستم بدەیتێ، منیش وتم باشە سەعاتەكەم لەدەستم داكەندو دامە دەستی، ئەویش سەعاتەكەی خۆی لەدەستی داكەندو دایە دەستم‌و وتی بەس نەیفەوتێنی، ئێستا ئەو سەعاتە لەلام ماوەو لە دانیماركەو هەر هەڵمگرتووە، ئەگەر مۆزەخانەیەك هەبێت بۆ پێشمەرگەی راستەقینە، ئەوا ئەو سەعاتە دێنمەوەو دەیخەمە ئەو مۆزەخانەیەوە".