درەو:

🔻 ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، لە دوو دەیەی ڕابردوودا؛
🔹 یەکەم یاسای بودجەی ساڵی 2005 لە 1/12/2005 پەسەندکرا.
🔹 دەسەڵاتی یاسادانان (ئەنجومەنی نوێنەران)ی عێراق (801) یاسای دەرکردووە.
🔹 (هەزار و 264) دانیشتنی ئاسایی و (22) دانیشتنی نائاسایی گرێداوە.
🔹 (23) جار پرساندنی لە وەزیرو کاربەدەستدا حکومەت کردووە، (227) میوانداری وەزیر و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران و .... هتد کردووە، متمانەی لە (2) وەزیر وەرگرتووەتەوە، (5) پارێزگاریشی لە پۆستەکانیان دوورخستووەتەوە.
🔹 تەنها تێچووی دارایی خولی پێنجەمی ئەنجومەنی نوێنەران، کە لە مانگی یەکی ساڵی 2022 تا نیوەی یەکەمی ساڵی 2025 بەردەوام دەبێت، (ترلیۆنێک و 91) ملیار دیناری عێراقی تێپەڕاندووە. لەم ماوەیەدا ئەنجومەن (134) دانیشتنی ئەنجامداوە. بە دابەشکردنی کۆی خەرجییەکان بەسەر ژمارەی دانیشتنەکاندا، ئەوە ڕوون دەبێتەوە کە تێچووی یەک دانیشتن لە (14 ملیار) دینار زیاترە.
🔹  لە ماوەی سێ ساڵی خولی پێنجەمدا، هەر ئەندامێکی ئەنجومەنی نوێنەران (5.1 ملیار) دینار لەسەر بودجەی گشتی کەوتووە (بەبێ خەرجییەکانی نیوەی دووەمی ساڵی 2025)

سەرەتا
ئەنجوومەنی نوێنەران، لقی سەرەکی دەسەڵاتی یاسادانانە و لە خولی ئێستای خۆیدا لە (329) ئەندام پێکدێت، بە ڕێژەی یەک کورسی بۆ هەر (100 هەزار) هاوڵاتی عێراقی، کە نوێنەرایەتی تەواوی گەلی عێراق دەکات.
ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەران بە مافی دەنگدانی ڕاستەوخۆ، نهێنی، گشتگیر هەڵدەبژێردرێن، ئەمەش نوێنەرایەتی هەموو پێکهاتەکانی دانیشتووان مسۆگەر دەکات. لەم خولەی ئێستادا ئەندامەکان (27) لیژنە پێکدەهێنن کە ئەرکی جۆراوجۆریان لەسەرە.
ئەنجومەنی نوێنەران بەرپرسیارە لە دەرکردنی یاسای فیدراڵی و سەرپەرشتیکردنی ئەدای دەسەڵاتی جێبەجێکردن و هەڵبژاردنی سەرۆک و ڕێکخستنی پرۆسەی پەسەندکردنی پەیماننامە و ڕێککەوتنە نێودەوڵەتییەکان بەپێی دەرستور و یاسا، ئەمە جگە لە جێبەجێکردنی ئەو دەسەڵات و ئەرکانەی بۆ ئەنجومەنەکە دیاریکراون. 
لەم ڕاپۆرتەدا شیکاری و پێداچوونەوە بە کار و تێچووە داراییەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کراوە بە خستنەڕووی دانیشتنەکانی و بڕیار و یاساکانی دەرچووی پەرلەمانی عێراق خستنەڕووی بودجە و خەرجییەکان دامەزراوەکە. 

یەکەم؛ ئاماری چالاکییە دەستوری و یاساییەکانی دەسەڵاتی یاسادانان (کۆمەڵەی نیشتمانی و ئەنجومەنی نوێنەران)ی عێراق 2004 – 2025
# ئەنجومەنی نیشتمانی لە (100) ئەندام لەڕێگەی کۆنفرانسێکی نیشتمانی گشتی پێکهێنرا، کە زیاتر لە (1100) نوێنەری پارت و لایەنە سیاسییەکان ئامادەی بوون. کۆنفرانسەکە بە سەرۆکایەتی فوئاد مەعسوم و چوار جێگری سەرۆک بەڕێوەچوو.
# یەکەم یاسای بودجەی ساڵی 2005 لە 1/12/2005 پەسەندکرا.
# بەشێوەیەکی گشتی لە دوو دەیەی ڕابردوودا دەسەڵاتی یاسادانان (ئەنجومەنی نوێنەران)ی عێراق (801) یاسای دەرکردووە.
# (هەزار و 264) دانیشتنی ئاسایی و (22) دانیشتنی نائاسایی گرێداوە.
# (23) جار پرساندنی لە وەزیرو کاربەدەستدا حکومەت کردووە، (227) میوانداری وەزیر و سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران و .... هتد کردووە.
# (34) پرسیاری زارەکی ئاراستەی حکومەت کردووە.
# ئەنجوومەنی نوێنەران متمانەی بە حکومەتە یەک لە دوای یەکەکانی عێراق داوە لە ساڵی 2006 تا 2025، بەشێک لە متمانەدانەکان زیاتر لە قۆناغێکی بڕیوە.
# متمانە لە وەزیرانی دارایی هۆشیار زێباری و خالد عوبێدی وەزیری بەرگری لە حکومەتەکەی حەیدەر عەبادی (2014 - 2018) وەرگیراوە.
# دوورخستنەوەی (5) پارێزگار لە پۆستەکانیان، ئەوانیش؛ پارێزگاری نەینەوا (ئەثیل نوجەیفی)، (نەجمەدین کەریم) پارێزگاری کەرکوک، (نەوفل ئەلعاکوب) پارێزگاری نەینەوا، (عەمار ئەلجبوری) پارێزگاری سەلاح الدین و (زوهێر عەلی) پارێزگاری دیوانیە.
# موسادەقەی لەسەر کاندیدەکان بۆ پۆستی باڵیۆزەکان، دامەزراندنی دادوەرەکان بۆ دەستەی تێهەڵچوونەوە کە بەرپرسیارە لە پێداچوونەوە بە تانەدانەکان لە بڕیارەکانی دەستەی لێپرسینەوە و دادپەروەری کردووە.
# موسادەقە و دامەزراندنی سەرۆک کۆمار و جێگرانی، سەرۆکی دادگای تێهەڵچوونەوە، دادوەرەکان بۆ دەستەی تێژەڵچوونەوە کە بەرپرسە لە پێداچوونەوە بە تانەدان لە بڕیارەکانی کۆمیسیۆنی لێپرسینەوە و دادپەروەری، کۆمیسیۆنی مافی مرۆڤ، کۆمیسیۆنی باڵای سەربەخۆی هەڵبژاردنەکان، سەرۆکی داواکاری گشتی و سەرۆکی دەستەی چاودێری دادوەری. هاوکات ئەو دادوەرانەی کاندیدکرابوون بۆ دادگای فیدڕاڵی، پۆستەکانی باڵیۆزی عێراق لە بەریتانیا، بەڕێوەبەری نووسینگەی سەرۆکوەزیران، ئەمینداری گشتی ئەنجومەنی وەزیران، سەرۆک و جێگری سەرۆک کۆمار و ئەندامانی ئەنجومەنی خزمەتگوزاری فیدراڵی و دەستەی ئەمینداری تۆڕی میدیایی عێراقی پەسەندکران.
# موسادەقە لە پۆسەتەکانی سەرۆکی ئەرکانی سەرۆکایەتی کۆمار، بەڕێوەبەری دیوانی سەرۆکایەتی پەرلەمان، بەڕێوەبەری دیوانی جێگری یەکەمی سەرۆکی پەرلەمان، ڕێکخەری گشتی بۆ کاروباری پارێزگار لە دەستەی باڵا بۆ هەماهەنگی نێوان پارێزگاکان بە پلەی وەزیر، ئەمینداری گشتی پەرلەمان، بەڕێوەبەری دیوانی سەرۆکایەتیی ئەنجومەنی وەزیران، سەرۆکی ئەنجوومەنی ڕاوێژکاران و پسپۆڕان لە سەرۆکایەتی کۆمار بە پلەی وەزیر، سەرۆکی دەستەی لێپرسینەوە و دادپەروەری، جێگری سەرۆکی دەستەی لێپرسینەوە و دادپەروەری، سەرۆکی داواکاری گشتی، سەرۆکی دەستەی چاودێریی دادوەری، بەڕێوەبەری دیوانی سەرۆکایەتی پەرلەمان، جێگری سکرتێری گشتی پەرلەمان بۆ کاروباری پەرلەمان، جێگری سەرۆکی پەرلەمان ئەمینداری گشتی پەرلەمان بۆ کاروباری کارگێڕی، سەرۆکی دەزگای شەهیدان، سەرۆکی دەزگای زیندانیانی سیاسی، یاریدەدەری ئەمینداری وەزیری پلاندانان بۆ کاروباری تەکنیکی، یاریدەدەری وەزیری بازرگانی بۆ کاروباری ئابووری، یاریدەدەری وەزیری بازرگانی بۆ کاروباری کارگێڕی، یاریدەدەری ئەمینداری وەزیری باڵا پەروەردە و توێژینەوەی زانستی بۆ کاروباری توێژینەوەی زانستی، یاریدەدەری ئەمینداری وەزیری تەندروستی بۆ کاروباری کارگێڕی و دارایی، ڕاوێژکار لە وەزارەتی کۆچ و ئاوارە، جێگری بەڕێوەبەری دیوانی سەرۆکایەتی ئەنجومەنی وەزیران، ڕاوێژکاری وەزارەتی کارەبا، و سەرۆکی دەستەی حەج و عومرە. 
خشتەو گرافیک

دووەم: تێچووی دارایی و خەرجییەکانی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق 2006 – 2025
1.    خولی یەکەمی ئەنجومەن 2006-2010
ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بۆ یەکەمجار لە دوای هەڵبژاردنەکانی ساڵی 2005 پێکهێنرا، کە 275 ئەندام پێکهاتبوو. لە خولی یەکەم ئەنجومەنەکە بڕی (561 ملیار) دینار بودجەی عێراقی بۆ تەرخانکراوە، بۆ ماوەی چوار ساڵ، بەجۆرێک؛ بۆ ساڵی 2006 (105 ملیار) دینار تەرخانکراوە، هەروەها (334 ملیۆن) دینار بۆ تێچووی هەر ئەندامێکی ئەنجومەنەکە بووە بۆ ئەو ساڵە. ساڵی دواتر (125 ملیار) دینار بۆ ئەنجومەن تەرخانکرا، تێچووی هەر ئەندامێکیش (894 ملیۆن) دینار لەسەر بوجەی گشتی کەوتووە. لە ساڵی 2008 دا تەرخانکراوەکانی ئەنجومەن گەیشتووەتە (129 ملیار) دینار، تێچووی هەر ئەندامێکیش (ترلیۆنێک) دیناری تێپەڕاند. لە ساڵی 2009 دا تەرخانکراوەکان گەیشتە (202 ملیار) دینار، تێچووی هەر ئەندامێکیش  گەیشتە (ملیارێک و 900 ملیۆن) دینار.
سەبارەت بە دامەزراندنی کارمەند، ژمارەی فەرمانبەران لە ئەنجومەن لە ماوەی خولی یەکەمدا لە (315) فەرمانبەرەوە بۆ (788) فەرمانبەر زیادی کردووە.
2.    خولی دووەمی ئەنجومەن 2010-2014
ژمارەی ئەندامان خولی دووەمی پەرلەماندا، کە لە ساڵی 2010 دەستیپێکردووە، بۆ (325) ئەندام زیادیکردووە، هەر نوێنەرێک لە ساڵی 2011دا بڕی (1.6 ملیار) دیناری لە بودجەی عێراق تەرخانکراوە، لە ساڵی (2012) شدا بڕی (780 ملیۆن) دیناری بۆ تەرخانکراوە، هاوکات کۆی ئەو تەرخانکراوانەی بۆ ئەنجومەن تەرخانکراون لەماوەی خولەکەدا بڕی (ترلیۆنێک و 308 ملیار) دینار بووە، واتە لەتەرخانکردنی ئەنجومەن زیاتر لە دوو هێندە زیادی کردووە. تەرخانکراوەکان بەسەر ساڵانی خولەکەدا بەم شێوەیە دابەشکراون: ساڵی 2010، (267 ملیار) دینار، 2011؛ (530 ملیار) دینار (بەرزترین بڕی تەرخانکراوی بودجە لە خولی یەکەم و دووەم)؛ (283 ملیار) دینار لە ساڵی 2012 و (228 ملیار) دینار لە ساڵی 2013. هەروەها ژمارەی فەرمانبەران لە ماوەی خولەکەدا لە (788) فەرمانبەرەوە بۆ (هەزار و 807) فەرمانبەر زیادی کردووە.
3.    خولی سێیەمی ئەنجومەن 2014-2018
خولی سێیەمی ئەنجومەن لە ساڵی 2014 بە (328) ئەندام پەرلەمان دەستیپێکرد، هەریەکەیان لە ساڵی دووەمدا (2 ملیار) دیناری لە بودجەی دەوڵەت بۆ تەرخانکرا، لە ساڵی سێیەم و چوارەمیشدا (2.4 ملیار) دینار بۆ هەر ئەندامێک تەرخانکرا. هاوکات کۆی گشتی تەرخانکردنی دارایی ئەنجومەن بۆ خولەکە لە ماوەی سێ ساڵدا (961 ملیار) دینار بووە. تەرخانکردنەکان بەسەر ساڵانی خولەکەدا بەم شێوەیە دابەشکراون: 2014: نادیارە؛ 2015: (272 ملیار) دینار، 2016: (314 ملیار) دینار و 2017: (375 ملیار) دینار. شایەنی باسە لەماوەی ئەم خولەدا ژمارەی فەرمانبەران بۆ (هەزار و 947) فەرمانبەر بەرزبووەتەوە.
4.    خولی چوارەمی ئەنجومەن 2018-2021
لە ساڵی 2018 دەستی پێکرد و لە ساڵی 2021 بە هەڵبژاردنی پێشوەختە کۆتایی هات بەهۆی ناڕەزایەتییە جەماوەرییەکانی شۆڕشی تشرینی دووەم، ئەم خولەی ئەنجومەن لە ڕووی خەرجییەوە. کۆی گشتی تەرخانە داراییەکانی بڕی (ترلیۆنێک و 786 ملیار) دینار بووە، کە بەسەر ساڵانی دانیشتنەکەدا بەم شێوەیە دابەشکراوە: 2018؛ (372 ملیار) دینار، ساڵی 2019؛ (470 ملیار) دینار، ساڵی 2020؛ (448 ملیار) دینار، 2021؛ (496 ملیار) دینار. هاوکات کۆی خەرجی هەر ئەندامێک (329 نوێنەر) لە ماوەی خولەکەدا (5.6 ملیار) دینار بووە. هەروەها ژمارەی فەرمانبەران بۆ (2 هەزار و 223) فەرمانبەر زیادی کردووە. 
5.    خولی پێنجەمی ئەنجومەن 2022 - تا ئێستا
تێچووی دارایی خولی پێنجەمی ئەنجوومەنی نوێنەران، کە لە مانگی یەکی ساڵی 2022 تا نیوەی یەکەمی ساڵی 2025 بەردەوام دەبێت، (ترلیۆنێک و 91) ملیار دیناری عێراقی تێپەڕاندووە. لەم ماوەیەدا ئەنجومەن (134) دانیشتنی ئەنجامداوە. بە دابەشکردنی کۆی خەرجییەکان بەسەر ژمارەی دانیشتنەکاندا، ئەوە ڕوون دەبێتەوە کە تێچووی یەک دانیشتن لە (14 ملیار) دینار زیاترە.
هاوکات لە ماوەی سێ ساڵی خولی پێنجەمدا، هەر ئەندامێک (5.1 ملیار) دینار تێچووی هەبووە (بەبێ تێچووی نوێنەرێک بۆ ساڵی 2025). پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە خولی پێنجەمی ئەنجومەن هێشتا بەردەوامە و ئەو بڕە پارانەی پێشتر ئاماژەیان پێکراوە خەرجییەکانی نیوەی دووەمی ساڵی 2025 ناگرێتەوە.
گرافیکەکەی خوارەوە بڕی تەرخانکراو و تێچووی خەرجییەکانی ئەنجومەنی نوێنەران ئەندامانی لە ماوەی ساڵانی (2006 - 2025) ڕووندەکاتەوە.

گرافیک

سەرچاوەکان
-    د. عادل حسن دفار، احصائية بعدد النشاطات الدستورية للسلطاث التشريعیة المؤقتة ومجلس النواب العراقي 2004 – 2025، مجلس النواب، دائرة البحوث والدراسات النیابیة، قسم البحوث، تموز 2025، أغسطس 17, 2025؛
https://shorturl.at/e05RR
-    صحافة البيانات-شبكة الساعة، مجلس النواب العراقي: تكاليف مليارية ونتاج تشريعي ورقابي محدود، 2025-08-20؛
https://shorturl.at/l2uMj