مستەفا شێخ محەمەد.

لە دوا نوسینی دا" مەسەلەی کورد و حیکایەتێکی کوژراو" مەریوان وریا قانع، نوسەری ناسیۆنالیستی کوردستانی عێراق، لە پێگەی درەومیدیا،  دوبارە وتارێکی مرداری بۆ چیرۆکێکی نەبوو نوسیوە. 

پێش ئەوەی رەخنەی تێروانینەکەی بەرێزیان بکەین، کە لە "درەو میدیا " نوسیویەتی، دەبێت ئەوە وەبیر نوسەر و خوێنەران بێنیینەوە،  کە هەر شتێک بنەمایەکی فکری نەبێت ناتوانێت کاریگەری  لەسەر کۆمەڵگا دابنێت،  تا ئەندازەیەکی زۆر، کاریگەری نووسیین و هەوڵ و تەقەڵای نوسیین و رەخنەکردنی سیستەم لە لایەن  نوسەرانی کورد، لە دە تا بیست ساڵی رابردوو،  لەسەر پرسە سیاسییە گشتییەکان لە کۆمەڵگەی کوردی زۆر لاوازە، ئەم لاوازیە  لەگەڵ ئەوەدا کۆمەڵێک هۆکاری هەیە، بەڵام هۆکاری سەرەکی  نەبونی بنەمایەکی ( فکری سیاسییە)  لێرەدا کە باس لە مەسەلەی کورد ئەکرێت لە عێراق پێوەرەکانی ئەومەسەلەیە لە روانگەی فکری و سیاسیی و دەستوریەوە چین؟ خۆ دەبێت رێرەوێک هەبێت لێیەوە هاوکێشەکان ببینین و تێیان بگەین  ئینجا شرۆڤە و رەخنەیان بکەین.. !!
ئەوەتا کاک  مەریوان لە وتارەکەی بەوشێوەیە وەسفیی مەسەلەی کورد ئەکات " جەوھەری مەسەلەی کورد لە وڵاتێکی وەک عێراقدا مەسەلەی گۆڕانی ”میلەت“ ێکە بۆ ”کەمینە“یەکی ئەتنی. لە ڕووی مێژووییەوە ئەم گۆڕانە بەھۆی کۆمەڵێک ھاوکێشەی ناھاوسەنگ و پەیوەندیی کۆلۆنیالی  و نێودەوڵەتیی و ناوچەییەوە، ڕووئەدات، لەناو دەوڵەتێکی تازەدروستکراویشدا کە ڕەگەزێکی تائیفی بەھێز لە دروستکردن و پێکھاتەکەیدا، بەشدارە.  ئەم ”بەکەمینەبوون“ە لەناو دەوڵەتێکی نادیموکرات و دەسەڵاتگەردا، ژیێرخانی سیاسیی سەرەکیی و بنەڕەتیی مەسەلەی کورد دەستنیشاندەکات. ئەو مانایانەش کە چەمکی ”مەسەلەی کورد“ لەم ڕەوتەدا لەخۆی دەگرێت، پابەستە بە بەرگریکردنی ئەو کەمینە ئەتنیەوە لە کۆمەڵێک مافی سیاسیی و کۆمەڵایەتیی و فەرھەنگیی کە دۆخی کەمینەبوونەکە دەیانسەپێنێت. بە کورتییەکەی لەپشتی چەمکی ”مەسەلەی کورد“ەوە شوناسێکی سیاسیی و کولتوریی پەراوێزخراو و چەپێنراو ئامادەیە کە بۆ مانەوەی بەرگریی لە کۆمەڵێک ماف و بەھای ئینسانیی و دیموکراسیی دەکات، خۆی وەکو ھێزێک بۆ دروستردنی ژینگەیەکی سیاسیی و ئینسانیی مافپەروەر و ڕێزگر لە مرۆڤ، نمایشدەکات"  ئەمە پێناسەی  مەسەلەی کوردە لای کاک مەریوان بەئاشکرا دیاڕە، نەیتوانیوە پێناسەی بکات،   هەرشتێک و هەر کێشەیەک نەتوانی پێناسەی بکەیت، چۆن دەتوانی چارەسەری بۆ پێداویستیەکانی دابنێیت؟ 
بۆی واباشترە جارێ کاک مەریوان پێناسە دروستەکە بکات بۆ کێشەکە بکات. 
 
 
 نوسەرانی کورد لە چوارچێوەی  کوردایەتییدا  رەخنەی دەسەڵات ئەکەن،  ئەوەش شتێکە هیچ کات ئەنجامێکی نییە،  چونکە "کوردایەتیی" تێزێک نیە،  بەشیعر وەزن و قافییەی بۆ دانێیت، فکرێکیش نییە بە یاسا لە قاڵبی بدەیت و بیخەیتەوە بەردەم بەرپرسیاریەتی دەق و بانگەشەکانی خودی فکرەکە ، بەڵکو دەستەواژەیەکی جادوییە، بەدەست دەسەڵاتدارانەوە، هەندێک لە نوسەرەکان  وەک ئایینێک تەماشای ئەکەن، هەندێکیشیان وەک  ئایدلۆژیایەک،هەندێکیان وەک جادوی رزگاریی  و بۆ دەسەڵاتیش ئەو چەمکە سەدان ملیار دۆلار و دەسەڵاتی ڕەها لەسەروی یاسا و  تەنانەت گەلی کوردستانیش ئەیبینن.!

کاتێک نوسەرانی کورد  لەم روانگەیەوە رەخنە دەگرن،  بەداخەوە کە زۆربەی ماندوبویانن بەفیرۆ چووە، ئەم باسە هەقە لەسەری بنوسرێت و پرسیاری لەسەر بکرێت، بۆچی  نوسەری کورد ناتوانێت کاریگەری دابنێت لەسەر کۆمەڵگە؟  

 کاتێک  تۆ باس لە شتێک ئەکەیت کە بەلای دەسەڵات بوونی نییە، کاتێک باسی شتێک ئەکەیت کە تا ئێستا لە ناو کۆمەڵگاش جێگیر نەبووە، کاتێک باسی شتێک ئەکرێت کە لە قاڵبی شیعارێک  رەتی نەداوە، بۆ کردەیەکی کۆمەڵایەتی  و سیاسی بێ گومان ئەنجامێک ناگریتە دەستەوە، ئەمە رێک ئەو خاڵەی، کە نزیکەی هەموو ماندوبونی نوسەران و خوێنەرانی کوردی بەهەدەرداوە، کە لەسەر پرسە سیاسیەکان بە چاویلکەی قەومیەوە ئەخوێننەوە. 

لە دوا وتاریدا، کاک مەریوان،  باس لە حیکایەتێک کوژراو دەکات، لە لایەن دەسەڵاتداریەتی کوردیەوە، مرۆڤ راستگۆبێت،  هیچ حیکایەتەکە نیە، کاتێکیش حیکایەتێک نیە چۆن دەکوژرێت؟ 
 
کاک مەریوان بەزۆری زۆرداریی دەیەوێت، دەسەڵاتیی کوردی بەمەسەلەی کوردەوە گرێبدات،  کۆمەڵێک گلەیی دەکات و دەڵێت بە مەسەلەی کوردەوە پیوەست نیین.!  خەمی ئەوەیەتی میللەتێک چۆن دەبێ بکرێتە کەمیینە.!
نوسەر لە سەر دوو راستی خۆی بواردوە( میلەتان  لە روی ڕێژەی دانیشتوانەوە، جیاوازن بۆ نمونە چینیەکان لە کۆریەکان ژمارەیان زیاترە، وەک چۆن هۆڵەندیەکانیش لە ئەڵمانەکان کەمترن، بەهەمان شێوە عەربەکان لەو ناوچەیە زۆریین کورد و فارسەکان کەمترن و ئەمە مەسەلەیەکە پەیوەندی بە پەرەسەندنی دانیشتوانەوە هەیە) ئەگەر بۆ بەدێوکردنی ئەوانیدکە نەبێت بۆچی  باسکراوە؟ 
  
دووەم   مەسەلەی کورد لە کوردستانی عێراق دوای 2003 کۆتایی پێهاتووە، خەڵکی کوردستانی عێراق لە 2005  بڕیاری داوە کە لەگەڵ عێراق بژێت و دەنگی داوە،  لەسەر بنەمای دەستورێک، ئەمە بڕاوەتەوە،  بەڵام ئەوەی بەردەوامە و بەردەوامیش ئەبێت کێشە و ناکۆکیی نێوان سیاسییەکانە، ئەمەش ئاشکرایە کە پەیوەندیی بە بەرژەوەندیی کەسیی و حزبییەوە هەیە، لەسەرتاسەری  عێراق و هەرمی کوردستانیش، ئەو دۆخەی کە هەیە دەرهاویشتەی  هەنگاوی سیاسییەکانە، کار بۆ پاراستنی بەرژەوەندیەکانییان کار بۆ ئەجێندای  ناعێراقیی دەکەن و ئەو بەرژەوەندییە دژبەیەکانەش عێراقی کردۆتە مەیدانی پێکدادانی هێز و گروپەکان و هەموو هێزەکان لێرە کاتێک روبەروی یەکتر ئەبنەوە،  بەهۆی گرفتی قەومییەوە نییە، بەڵکو بەهۆی پێکدادنی بەرژەوەندی ئەوانی دیکەیە، پێویستە کاک مەریوان و هەموو نوسەرێکی ناسیۆنالیستی دیکەش کە فوو بەکەرەنای قەومیی دا ئەکەن، هۆکاری راستەقینەی کێشەکان لە بەرچاو  رابگرن،  ئەو بابەتە ئیسپاتاتی مێژووی زۆری هەیە و باشترە تەرکی بکەین لێرەدا.

بۆ هەموو نوسەرێک وەها جوانترە و باشترە، کە رێز لە رای خەڵکە  بگیرێت، هاوکێشە سیاسیەکان ببینرێن و بەخەیاڵی  دۆنکیشۆتیانە لە بازنەی بەتاڵ نەسورێنەوە،  چونکە شرۆڤەکردنی سیاسەت لە پەنجەری فکری قەومیەوە، بەتایبەت کە بیرکردنەوەیەکی سیاسی و ستراتیجێکی روناکی نەبێت، سورانەوەیە لە بەتاڵی ؟ لەو چوارچێوەییەشدا، جێگای خۆیەتی بپرسین  ئاشکرایە کە سیاسیەکان چ کەڵکێک لە بەرۆژڤداهێشتنەوەی مەسەلەی قەومی دەبینن، بەڵام بۆ چی کاک مەریوان دەیەوێت ئەو مەسەلەیە بەردەوام لە رۆژڤی میدیا و خەڵک بمێنێتەوە؟ 
 

بەگشتیی کۆی وتارەکە  زیندوکردنەوەیەکی کۆمەڵێک  نووسینی کۆنی  نوسەر خۆیەتی،  دەتوانین بەوشێوەیە  ووتارەکە پوخت بکەینەوە "کورد لە عێراق دەبێت یەکگرتوو بێت، لە کەمیندابێت رێگا نەدات ئەوانی دیکە بێن، قوتی بدەن و لەناوی ببەن، چونکە ئەوانیدیکە هەموویان  دژی میللەتی کورد و کێشەی کوردن" لەم روانگەیەوە  پێیوایە  شەرکردن لەسەر پۆستی سەرۆک کۆمار زیان  لە مەسەلەی کورد ئەدات..! لە کاتێکدا مەسەلەکە چۆنیەتی ئیدارەدانی دەوڵەتە، نەک مەسەلەی کورد، هەروەها پێیوایە ئەو ئەقڵییەتە سوڵتانییەی هەیە وادەکات خۆی هەراج بکات لەبەردەم ئەوانیدی نا کورددا، ئەمەش بۆ مەسەلەی کورد بە مەترسیی ئەزانێت، پێیوایە شەرمێکی نەتەوەییە،  کەواتە کاک مەریوان وریا قانع رەخنەی لە  سوڵتانی کورد  هەیە، لەبەر یەک هۆکار (کەمتەر خەمیان لە مەسەلەی قەومیی کردوە، نەک هیچ هۆیەکی دیکە). 

بەرێزیان سنوری بیرکردنەوەی زەمەنی  حاجی قادری کۆیی  شاعیری تێپەر نەکردوە،  کە داوای یەکێتی و یەکگرتنی کوردیان کردوە،  سادەترین ئیشکالی ئەم داوایە لەوە دایە، کە نەکورد و نە هیچ میللەتێک یەکگرتوو یەک رەنگ لەسەر ئەو زەوییە بوونی نییە، ئەوەی لەناو میلەتان هەیە چوارچێوەی یاریکردن و دارشتن و پێشخستنێکی رێکخراوە، کە بۆ جێبەجێکردنی پرۆژەکانی لە سەر ئاستی  گشتی کاری لەسەر دەکرێت، میلەتان  لە سەر بنەمایەکی فکری و سیاسی پڕۆژکانیان بەئەنجام ئەگەیێنن،  هەریەکێک ئەیەوێت بەهۆی پڕۆژەکانی گەلەکەی سودمەندبێت، بەڵام نوسەری کورد ئەیەوێت و دەخوازێت میلەتەکەی وەک( گیسکی هەیاس  بێت) تا ئێستا ئەکادیمیستی کورد لە بازنەی بەتاڵی گوتاری" ئەی کوردینە ئەی مەردینە یەکگرن" دەخولێتەوە، هەتا ئێستا تێنەگەیشتوون کوردایەتی فکرێکی سیاسی نییە، کۆمەڵێک ئاکاری ناسیاسییە، بەسیاسەتەوە گرێدراوە، کەچی کاک مەریوان بەدڵشکاویەوە، دەڵێت لەمێژە درکم پێکردوە  ئەم دەسەڵاتدارییە کە مەبەستی پەیرەوانی کوردایەتیە، بۆ بەرژاوەندی خۆیان ئیش دەکەن، لە راستیدا درک کردنەکەی بەرێزیان بێ ئومێدی نەکردون لە سەر ئەو شتەی کە بونی نییە. 

نووسەر ئەبێت  بەراشکاوی پێی بگوترێت،  هیچ گرفتێک لە سیاسییەکان و کارەکانیان نیە، بەڵکو گرفتەکە لە میتۆدی بیرکردنەوەی خۆتە، کە تا ئێستاش هەوڵت نەداوە، وەک ئەکادیمییەک بیر لە گۆرینی ئالاتەکانی بیرکردنەوەتان بکەنەوە، یان راست بڵێین ناتانەوێت، لە مێژووی خۆتان هەڵگەرێنەوە، کە لەسەرتاوە، بەبێ بونی چواڕچێوەیەکی فکری هێناوتانە، ناتانەوێت بە سادەیی بەخوێنەرەکانتان بڵێن ئەو دیدەی ئێوە سی  چل  ساڵە لەگەڵی ئەژین و دەربارەیی ئەنوسن، کە  کوردایەتییە،  هیچ ئەساسێکی زانستی نەبووە، بەڵکو دوای کۆمەڵێک روداو کۆمەڵێک گوتاری سیاسیەکان کەوتوویین. 

کێ دەڵێ مەرجە مافەکانی کورد ئیلاو بیلا دەبێت بەهۆی ترس لەناکورد بەدەست بێن؟ کێ دەڵێت مەرجە ئیلاو بیلا ئەگەر کوردایەتی نەبێت کورد یەتییم ئەبێت؟ لەکاتێکدا حەرەکەی ناسیۆنالیستی کوردی ئەوپەری باسەدەیەک بێت هەیە،  خێرە باپیرانی کورد گورگ نەیخواردن و لەناون نەچوون؟ 
کێ دەڵێ مەرجە ئیلاو بیلا ئەبێت، هەموو میللەتی کورد دەبێت بەیەک ئاواز بقیرێنێت ئینجا ئەتوانێت خۆی بپارێزێت؟ هەموو ئەو گریمانانە لە روی زانستی سیاسیەوە، بێ بنەمان،  ئایا بەشیعر و سۆزداری کورد رزگار ئەکرێت؟

 لە کۆتایدا بەباوری من ئەو گوتارەیی کاک مەریوان  یارمەتی گەلی کورد نادات لە خۆی تێبگات، هەنگاو بە ئاراستەیی گۆڕانکاری لەخۆییدا بنێت، ئەم جۆرە گوتارە مرۆڤی کورد وا لێدەکات، لە شوێنی خۆی بوەستێت، نەجوڵێت، بێ هیوا بێت، ئێستا  ئەو دەنگانەی لە کوردستان  رەخنەیی گوتاری قەومیی ئەکەن، لەخۆڕا و بێ بنەما نییە، گوتاری قەومی لە  رۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەتەواوەتی شکستی خواردوە، لە دوای خۆشییدا بەسەدان کێشە و ئاشوبی ناوەتەوە،  ئەگەر زۆر دوریش نەڕۆیین ئەوتا تورکیایی ئەردوگان و عێراقیی دوای سەدام و  میسریی فیرعەونەکان لە پێشچاوە، سەنگافورا و پێشکەوتنی ئەوروپیەکانیش دوای جەنگی جیهانی دووەم و بەتایبەتی لەسەردەمی کرانەوە و دروست بوونیی یەکێتی ئەورپا، کە نوسەرەکان و میدیاکانیان لە جیاتی نیشاندانی  ترس لەوانیدیکە، خەریکی ئاراستەکردنی کۆمەگاکانیان بوون بۆ بنیات نانەوەی نیشتییمانەکانیان و رێزگرتن لە جیاوازیەکان. 
 

بەیەکەوە ژیان لەگەڵ گەلانی ناوچەکە لە پاڵ هەبونی فکرێکی سیاسی  کە پشت بە هێزی بیرکردنەوەی مرۆڤەکان ببەستێت، زۆر زیاتر خزمەتی مرۆڤی ئێمە ئەکات، سیاسەتی بەنەفرەتکردنی عێراق وەک وڵاتێکی فاشیل پاڵنای عێراق و عێراقیەکان بۆ ناو دۆزەخ لە باشترین دۆخدا ئەمانکاتە دراوسێی دۆزەخ.

لە رۆژهەڵاتی ناوەڕاست  کورد ئەبێت دوای سەدەیەک لەتەبەنی کردنی گوتاری قەومی لەژێر تایتڵی کوردایەتییدا،  بەرەو  لێکدانەوەیەکی زانستی سیاسی ورد بڕوات کە ببێتە، هۆی گەشەکردنی  ئینسانی کورد لە هەموو روێکەوە، ئەو گوتارەیی کە هەمیشە مرۆڤی ئێمە ئەخاتەوە، ناو ماڵی خۆی  گوتارێکی بێ کەڵکە، نەگوتنی زۆر باشترە لە گوتنی،  لە کۆتاییدا ئەپرسیین هێزە سیاسیەکانی کوردستانی عێراق ئەگەر لە جیاتی شیعاری بەتاڵ  خاوەنی فکرێکی سیاسی بووناییە، یان لانی کەم کوردایەتی فکرێکی سیاسی بووایە، ئێستا دۆخەکەی بەو شێوەیە ئەبوو؟ بێ گومان نەخێر . 
کەواتە کاک مەریوان پێمان بڵێ چیرۆکەکە  لە کوێ کوژرا و لەکوێدا هەڵەکە رویدا، ئەو فرمێسکانەی لەناو دێری ووشەکان دەرژێنە زهنی خوێنەرەوە دەکرێت چی بۆ گەلەکەمان بئافرێنن؟