عارف قوربانی
بەرەبەیانی ئەمڕۆ هەواڵی بە ئامانجگرتنی مستەفا كازمی، سەرۆك وەزیرانی عێراق لە رێگەی درۆنی بۆمبڕێژكراوەوە وەك شۆكێك كەوتە نێو میدیاو تۆڕە كۆمەڵایەتییەكانی عێراق‌و جیهانەوە، كە هەڕەشە‌و تیرۆری رێكخراو لەرێگەی ئامرازی تەكنەلۆژیای پێشكەوتووەوە گەیشتە ماڵی سەرۆك وەزیران‌و لە شیرینی خەودا هەوڵی كوشتنی درا. هەرچەندە كازمی خۆی‌و منداڵەكانی سەلامەتن‌و ئەوەی دەگوترێت تەنیا چەند پاسەوانێكی ماڵەكەی برینداربوون، كەمی‌و زۆریی زیانەكان هیچ لەوە كەم ناكاتەوە كە هەوڵەكە بۆ كوشتنی سەرۆك وەزیران بووە.
گەرچی هێشتا لایەنی بەرپرسیار لە ئەنجامدانی كردەوە تیرۆریستییەكە دەستنیشان نەكراوە، بەڵام لەبەرئەوەی چەند رۆژێكە لایەنگران‌و ئەندامانی حەشدی شەعبی بۆ ناڕەزایەتی لە ئەنجامی هەڵبژاردنەكان خۆپێشاندانیان ئەنجامداو چونەتە ناوچەی سەوزی بەغدا، بەهۆی توندوتیژی‌و بەریەككەوتنی خۆپێشاندەران‌و هێزە ئەمنییەكان كە ئەركیان پاراستنی ناوچەی سەوزە، ژمارەیەك برینداری لێكەوتووەتەوە‌و سەركردەكانی حەشدی شەعبی پەیامی توندیان بڵاوكردوەتەوە دژ بە سەرۆك وەزیران، بەتایبەتیش پێش ناردنی درۆنەكە بۆ ماڵی كازمی، یەكێك لە دیارترین‌و توندڕەوترین سەركردەكانی حەشد (قەیس خەزعەلی) لەنێو خۆپێشاندەرانەوە هەڕەشەی تۆڵەكردنەوەی بریندارەكانی لە مستەفا كازمی كرد، هەروەها لەبەرئەوەی پێشووتریش چەند جارێك گروپەكانی حەشد بە هەمان شێوە‌و لەرێگەی درۆنی بۆمبڕێژكراوەوە پەلاماری بنكە سەربازییەكانی ئەمریكاو هاوپەیمانانیان داوە لە عێراق‌و هەولێر، لەبەرئەوەیش كە جگە لە حەشدی شەعبی هیچ گروپێكی دیكە ناتوانێت لەو ناوچەیە كردەوەی لەوجۆرە ئەنجام بدات، بۆیە ئەگەر بەشێوەی فەرمیش بەرپرسیاریێتیی ئەم كردەوە تیرۆریستییە نەخرێتە ئەستۆی حەشدی شەعبی، بەڵام هەموو لایەك دەزانن كە حەشد لە پشتی ئەم كارەوەیە. حەشدیش بۆ كارێكی وا كە ئەگەر پلانەكە سەركەوتوو بوایا، بۆی هەبوو رەوشی عێراق زۆر خراپتر بكات، بێ‌ ئیزنخواستنی ئێران نەیكردووە. 
لێرەدا پرسیارەكە ئەوەیە بۆچی مستەفا كازمی دەكرێتە ئامانج؟ لەكاتێكدا كازمی هیچ كاتێك مەترسی نەبووە لەسەر گروپەكانی حەشدی شەعبی‌و لە سایەی لاوازیی پێگەو دەسەڵاتەكەی كازمیدا گروپەكانی حەشدی شەعبی هەموو دەسەڵاتێكیان هەبووە، كورد واتەنی (بكوژو ببڕ خۆیان بوون). لە سەردەمی كازمیدا زۆرترین بودجە بۆ گروپەكانی حەشد دیاریكراوە‌و ئەو چەكدارانەشی پێشووتر فەسڵ كرابوون لەژێر گوشاردا كازمی گەڕاندیانییەوە. لەو ناوچانەی حەشد دەسەڵاتیان هەبووە سەرانە وەرگرتن‌و دزی‌و تاڵانی زیاتر نەبووبێت كەمی نەكردووە، تەنانەت هەر بڕیارێكیش كازمی دەریكردبێت كە زەرەری بۆ پەزەكانی حەشد هەبووبێت، یان جێبەجێیان نەكردووە یا لێی پاشگەز بووەتەوە. ئیدی بۆچی حەشدی شەعبی بیانەوێ‌ كازمی تیرۆر بكەن؟
 نیگەرانییەكانی ئێستای گروپەكانی حەشدی شەعبی بەهۆی ئەوەوەیە كە ئەو كارەكتەرو هێزە سیاسییانەی خاوەندارێتیان لە حەشد دەكرد، لە هەڵبژاردن دۆڕاون. ئەگەر ئەو تێڕوانینەی حەشد راست بێت كە هێزگەلێكی نێودەوڵەتی‌و هەرێمی لە پشتی (كۆنترۆڵكردنی سیستمی تۆماركردنی دەنگ‌و ئەژماركردنییەوە بوون) بۆ ئەوەی لە رێگەی لاوازكردنی ئەو هێزانەوە كە لایەنگری ئێرانن پێگەی ئێران لە عێراق لاواز بكەن، كازمی چی رۆڵێكی هەبووە لەوەی هاوكێشەی هەڵبژاردنەكان بەو جۆرە بگۆڕێت، یان روونتر بڵێم كازمی كەی دژی هەژموون‌و پێگەو بەرژەوەندییەكانی ئێران بووە لە عێراق تاوەكو ئێران هەوڵی تیرۆركردنی بدات؟
كەواتە دەتوانرێت چەند گریمانەیەك دابنرێت، كورد واتەنی (بوكێ‌ لەگەڵ تۆمە، خەسوو گوێت لێبێت) یان ئەمە پەیامە بۆ كەسانی دیكە یاخود خستنەڕووی كارتێكە بۆ ئەوەی لە پێكهێنانی حكومەتدا ژمارەی كورسییەكانی هەڵبژاردن نەكرێنە ‌پێوەرو بە ژمارەی كورسی مامەڵە لەگەڵ هێزەكانی وابەستە بە ئێرانەوە نەكرێت. یان ئێران دەیەوێ‌ دۆخی عێراق تێكبچێت‌و ماوەیەك تا پرۆسەی دروستكردنی چەكە ئەتۆمییەكەی تەواودەبێت جیهان بە عێراقەوە سەرقاڵ بكات. یانیش وەڵامە بۆ ئەو هێزە هەرێمی‌و نێودەوڵەتییانەی كە دەگوترێت "لە پشتی دەرئەنجامەكانی هەڵبژاردنەوەن".
ئەگەر پەیامبێت بۆ كەسانی دیكە، بە دڵنیاییەوە خەسووەكە چەند گێلیش بێت لە پەیامەكە تێدەگات‌و ئێران ئامانجەكەی پێكاوە. ئەگەر هەڕەشەیش بێت تاوەكو هێزەكانی حەشدی شەعبی نەخرێنە پەراوێزەوە، بەدڵنیاییەوە دوای (درۆنەكەی ماڵی كازمی) ئاڕاستەی گفتوگۆكانی پێكهێنانی حكومەت دەگۆڕێن‌و (عامری) بە چەند كورسییەكی كەمەوە یەكێك دەبێت لە لایەنە یەكلاكەرەوەكان، بەڵام ئەگەر هەوڵێك بێت بۆ تێكدانی رەوشی عێراق، سەرنەكەوتنی پلانەكە، كۆتایی ئامانجەكە نابێت‌و ئێران رێگەی دیكەی زۆرە بۆ ئەوەی نەهێڵێت عێراق سەقامگیربێت. ئەگەر وەڵامی ئەوانەش بێت كە ئێران پێی وایە لەنێو عێراق پیلانیان لە دەستوپەنجەی گێڕاوە، بەم كارە دەستی ئێران لە عێراق بەهێزتر دەبێت.
بۆیە ئەگەر ئەوە راستبێت كە نەیارەكانی ئێران لە دەرەوەو لە ‌ناوەوەی عێراق ئەم سیستمەو میكانیزمەكانی بەڕێوەبردنی هەڵبژاردنیان بۆ ئەوە قۆستووەتەوە كە سنوورێك بۆ هەژموونی ئێران دابنرێت. پێویستە ئەوە بزانن كە تازە بۆ ئەم كارە زۆر درەنگە. لەنێو عێراقەوە ناتوانرێت پێگە‌و هەژموونی تاران لەسەر بەغدا كاڵ بكرێتەوە. دەبێت ستراتیجەكە بگۆڕدرێت بۆ سەرقاڵكردنی ئێران لەنێو وڵاتەكەی خۆیدا تا نەپەرژێتە سەر عێراق، بۆ ئەمەش پێویستە ئەو سیاسەتە بەردەوامەی ئێران لەبەرچاو بگیرێت كە هەمیشە قەیرانەكانی نێو وڵاتەكەی فڕێدەداتە دەرەوە. كەواتە دەبێت سەرقاڵكردنەكە بە جۆرێك بێت ئێران فریای فڕێدانە دەرەوەی نەكەوێت، كە ئەمەش لە ئێستادا لە توانای نەیارەكانی ئێراندا نییە. بۆیە لە هەموو حاڵەتەكاندا ئەم خولەیش ئێران نەیدۆڕان، سەرباری گۆڕینی پێگەو هاوكێشەی هێزەكان، بەڵام هەر تاران حوكمی بەغدا دەگرێتەوە دەست.

ئەم بابەتە لە سایتی (رووداو)ەوە وەرگیراوە